WSTP

Drogi Czytelniku, z wielk przyjemnoci witamy Ci w naszym pimie. To ju drugi numer Perknsa w nowej, dwujzycznej formie. Numer ten powicony jest trzem witom Wiosny. I tak Lges, wito rwnonocy, inaczej ni u Sowian, jest wzgldnie mniej wane, waniejsze s dwa pniejsze Wildeina, kiedy egnamy duchy i witamy nadchodzce ycie i Pergrbri (lit. Jre) wito pierwszej zielonoci. Pergrbri jest witem ruchomym, jego termin jest zaleny od tempa wiosennych przemian. W tym roku bdzie obchodzone wzgldnie pno 30.IV. W okolicach wita Pergrbri 23.IV zakoczy swe ycie wity Wojciech wdrowny chuligan, ktry wg legendy zbezczeci wity Gaj, by moe wanie przygotowany pod obchody tego wita. O ile przyczyna mierci pozostaje w sferze domysw-legend, jednak data jest pewna. Dziwna to zbieno? Odpowied pozostawiamy Wam, mili czytelnicy i zapraszamy do czytania. Zesp Redakcyjny yczy duo Soca, soczystej zieleni i obfitoci.

Redakcja

PERKNS Zesp redakcyjny: Tesiluks Ragsta Nrtiks Kontakt: akszugor@o2.pl Wsppraca: Salis Klkis Jerzy Niecio Grafika na okadce: Nrtiks

NA ZRWNANIE WIOSENNE
Wiej wietrze, wietrze nie moje zaklcie dla dnia i dla nocy, py dymie, dymie we moje marzenie bogom przed ich gwiezdne oczy... Bie rzeko, rzeko wiesz jak zwiza pocztek z kocem, obym trwa, tak jak trwa ziemia, woda i soce...

NA WASSARISKAN PREILGISNAN
Dumais wtra, wtra pdais majjan klantsenin pr dinan be pr naktin, strjais dms, dms immais majjans supnans Diwamans pirzdau tenisan luksniskans akkins... Bgais appi, appi t wada ki ristun pagasenin sn wangan as tentsei, tt ki teni Zem, Sali be Undan.

Salis Klkis

Salis Klkis

WILIDEIN 2006
w Szczytnie (Galindia)

Przyjechaem do Szczytna w sobotni wieczr. Spotkaem tam Salis Klkisa i Medinatisa. Nie widzielimy si tak dugo, wic po prostu nie moglimy skoczy rozmawia. Poszlimy spa okoo czwartej, a o pitej ju musielimy wsta. Wzilimy po drodze jeszcze dwie osoby i pojechalimy za miasto, nad rzek.

Kiedy wysiedlimy z samochodu, urawie przywitay nas swoj pieni. Na pocztek, umieciem Werbas na obu brzegach rzeki, oznaczajc tak wite miejsce, strzeone si Werbas. Na miejscu obrzdu czeka na nas czarny dzicio. To by naprawd pikny i wany znak, poniewa ciko jest zobaczy czarnego dzicioa z tak bliska. Salis Klkis zacz obrzd. Na pocztek zakreli magiczny krg sarnim rogiem wok nas. Wtedy poegnalimy duchym ktre ju odchodziy do Podziemia z uwolnionymi wodami rzek. Rzucilimy troch ziarna w wod jako ofiar dla nich. Potem Medinatis i ja rozebralimy si i weszlimy do wody w magicznym miejscu, by otrzyma od rzeki moc i ochron. Szybko wyszlimy z wody i ubralimy si, bo bya bardzo zimna 200 metrw dalej rzeka wypywaa z jeziora, na ktrym jeszcze by ld. Kiedy wyszlimy, Sali wanie wstaa. Patrzylimy w milczeniu na Jej czyst twarz, kiedy taczya na wierzchokach drzew. Potem zoylimy ofiar dla Soca. Lalimy mid na ziemi z rogu i razem pilimy go. Wygosilimy potem wsplnie wiersz Salis Klkisa Na zrwnanie wiosenne i zapiewalimy Dan Ukadebaisis Perkne Diwe. Kiedy skoczylimy piewa, dwie dzikie gsi przeleciay nad nami. Nastpnie zoylimy ofiar Ziemi zakopalimy malowane jajko ozdobione znakami solarnymi, by bya podna w tym roku. Reszt jajek podzielilimy midzy siebie i zjedlimy. Kiedy ju szlimy do samochodu, przylecia kruk i nas poegna.

Nrtiks Galeria zdj z obchodw wita - http://prusa.strefa.pl/nertiks/papusai/welykos.html

KAUKI
Kauki, kautki, leni ludzie takie oto nazwy otrzymuj mae ludzki yjce w ludzkich zagrodach lub ich pobliu. W dawnych wierzeniach Prusw kauki byy to mae dobre duszki, ludziki, skrzaty yjce pod bzem 1 lub pod innym krzakiem przy zagrodzie domowej. A e wtedy domy byy zagrodami wrd puszcz, lasw skrzaty te nazywano rwnie lenymi ludmi. Z wierze pogaskich, przeszy kauki jako kautki do wierze ludowych, chrzecijaskich ju Warmiakw, czy te innych mieszkacw Prus. Wraz z rozwojem wsi, kautki zaczy mieszka w oborach lub pod progiem domu, jednak dalej w pobliskim ssiedztwie czowieka i tak jak dawniej suyy mu sw pomoc. Dla uwiarygodnienia moich sw przytocz tu dwie opowieci ludzi z rnych stron Prus, ktrzy mieli przyjemno pozna owe przemie i pracowite istoty.
1

Kaukowie zamieszkuj podziemia, do ktrych wejcia s pod krzakami czarnego bzu. Dlatego nigdy si nie wyrywa bzu, ktry wyrs w ogrodzie. Wadc kaukw jest Bg Puszkaitis, jemu i Kaukom w jesienne wito zostawia si dary pod krzakami czarnego bzu.

W jednej wsi na Samlandii y biedny kowal. Gdy to zauwayy kautki mieszkajce nieopodal jego kuni, zaczy mu pomaga kujc w nocy garnki, kocioki, talerzyki i to tak pikne, e w krtkim czasie kowal wzbogaci si. Jego ona z wdzicznoci uszya kademu z kautkw po kubraczku i czapeczce. Gdy kautki to zobaczyy, przebray swe podarte ubranka na nowe, po czym zgodnie krzykny wysuone, odpracowane i zniky na zawsze. W innej wsi gospodarz mia pikne konie, jednak ich nigdy nie karmi, bo konie zawsze byy syte i napojone. Nie mogc poj, kto daje im ywno, pewnej nocy skry si w stodole. Gdy przysza noc, jak spod ziemi wyszo dwunastu maych kautkw, w podartych ubrankach. Od razu zaczy czyci konie, czesa im grzywy, poi i karmi. Gdy skoczyy, zniky. Oniemiay gospodarz postanowi w nagrod uszy im nowe ubranka. Tak te uczyni. Po kilku dniach znw ukry si w stodole, przedtem ukadajc na sianie nowe ubranka dla swych nocnych pomocnikw. Gdy kautki si pojawiy, znw wykonay sw prac, po czym podeszy do ubra. Jeden z nich odezwa si: o, patrzcie, gospodarz nie chce bymy mu ju suyli; zapaci nam za prac. Po czym ubray swe nowe stroje i ju nigdy si nie pojawiy. Tak oto z pogaskiego, lenego ludzika, kauk przemieni si w domowego skrzata, ktry po dzi dzie, mieszkajc pod progiem domu pomaga w nocy swym gospodarzom.

Tesiluks Ragsta

Na podstawie: Kolberg A., Mazury Pruskie. Dziea wszystkie t. 40, Krakw 1966. Pawowska J., Wie warmiska Brswad w wojewdztwie olsztyskim w latach 1945-1967, Wrocaw 1987. Szyfer A., Zwyczaje, obrzdy i wierzenia Mazurw i Warmiakw, Olsztyn 1968. Warmiacy i Mazurzy, praca zbiorowa pod red. B. Kuniewskiego, Olsztynek 2002.

KRL BATYCKICH RZEK

Najwitsz Ziemi Prusk otulaj dwie rzeki Wisa i Niemen. Jej rodkiem pynie Pregoa. Powoli tocz swe wody z nieba ku podziemiu. Te wielkie rzeki maj swojego krla prastarego i wielkiego. Tym krlem jest Jesiotr. Rozmiarem moe mu dorwna sum, ale ju nikt wiekiem. Jesiotry nale do ryb chrzstnoszkieletowych i s najstarszymi yjcymi krgowcami. Przynaleno gatunkowa krla Jesiotra jest odkryciem ostatnich lat. Batycki jesiotr nie jest jesiotrem zachodnim, jak do niedawna sdzono, yjcym w rzekach wpadajcych do Atlantyku i Morza rdziemnego, ale jesiotrem ostronosym, yjcym w rzekach pnocnej Ameryki. Zostao to stwierdzone na podstawie bada genetycznych. W 1996 roku zapano wielkiego jesiotra w Estonii i zbadano jego DNA. Nasz jesiotr moe mie trzy cztery metry dugoci i dwiecie trzysta pidziesit kilogramw wagi (Najwikszy z jesiotrw, rosyjska bieuga, moe mie nawet dziewi metrw dugoci i ptorej tony wagi). Jest ryb dwurodowiskow rozmnaa si i w pierwszych latach ycia yje w rzekach, ale w reszcie ycia yje w morzu. Jest podobny do rekina (z ktrym jest blisko spokrewniony), szczeglnie jego petwa ogonowa. Jego ciao jest pokryte kostnymi pytkami. Jest czarny na

grzbiecie, ciemnozielony na bokach i prawie biay na brzuchu. Jego pysk jest dugim ryjem, z powodu sposobu odywiania. Pokarmem modych jesiotrw jest plankton denny. Wiksze jesiotry jedz ryby denne. Jesiotry maj bardzo smaczne miso i s due. Dlatego ludzie od zawsze polowali na jesiotry wszdzie, gdzie jesiotry yy. Mwi o tym greckie monety i indiaskie totemy z wizerunkami jesiotrw. Niestety, z czasem byo coraz wicej ludzi i mieli coraz lepsze metody pooww. Na pocztku XX wieku pynce na taro jesiotry byy owione bez adnych ogranicze, bez adnego szacunku dla witoci. Jesiotrw byo wic coraz mniej. Oprcz tego, regulacja rzek zniszczya ich naturalne miejsca rozrodu z kamienistym dnem i szybkim prdem. Z powodu rozwoju przemysu woda rzek bya coraz bardziej zanieczyszczona, ale co byo najwaniejsze, tamy na rzekach zamkny jesiotrom (rwnie ososiom) drogi do tych miejsc. Ostatni wilany jesiotr zosta zowiony w 1972 roku. POWRT KRLA Czy kiedykolwiek krl powrci do swojego krlestwa? Dobr wieci jest niedawne stwierdzenie jego przynalenoci gatunkowej. Jesiotrowi zachodniemu potrzeba temperatury 20 C do rozrodu. Jest rwnie bardziej rzadki. Obecnie s tylko dwie populacje jesiotra zachodniego jedna rozmnaajca si we francuskiej rzece Girondzie i druga rozmnaajca si w gruziskiej rzece Rionie. Jesiotrowi ostronosemu potrzeba tylko 13,3 17,8 C do rozrodu i nie jest tak rzadki (ale oczywicie rwnie bardziej rzadki ni kiedy). Niestety, bdziemy odradza w morzu batyckim populacj amerykask, na pewno inn ni nasza, batycka. Nie ma ju moliwoci uratowania populacji batyckiej jest ju za mao batyckich jesiotrw. To jest cena judeochrzecijaskiej gupoty. Moe geny ostatnich batyckich jesiotrw zmieszaj si z genami jesiotrw amerykaskich. Zwikszayby si wtedy z czasem ich procentowy udzia w populacji z powodu doboru naturalnego. W kocu populacja bdzie znw genetycznie batycka. Jesiotry osigaj dojrzao w wieku siedmiu omiu lat, wic ta ewolucja bdzie bardzo wolna. W Polsce jesiotra odradza Stacja Morska na Helu. Rwnie Wy, drodzy czytelnicy, moecie pomc krlowi. W sklepach akwarystycznych czasami moecie zobaczy mae jesiotry. To s ryby do maych staww przy domach. Jeeli macie taki, kupcie i hodujcie je (sprawdcie czy to jest nasz jesiotr, najczciej sprzedawany jest sterlet!). Moe Wasze jesiotry bd jednymi z pierwszych w pruskich rzekach. Jesiotry jedz plankton, moecie te kupi specjalny pokarm dla jesiotrw. Przeywaj nawet ostre zimy, jednak musz by wtedy karmione. Pozostaje jeszcze problem otwarcia drg do miejsc rozrodu. Trzeba zbudowa windy dla ryb przy tamach, lub przebudowa stare tak, by mogy unie nawet trzystukilogramowe jesiotry. To byby widok! Wicej optymizmu! Odrodz si Prusy, wrci te jesiotr! Nrtiks

LEPIENIE CERAMIKI DAWNYCH PRUSW

W dniu 19 stycznia 2006 roku odbyy si warsztaty ceramiczne w szkole podstawowej nr 3 w Dobrym Miecie. Modzie uczestniczya najpierw w wykadzie na temat ceramiki Batw, prawowitych mieszkacw Warmii i Mazur, a nastpnie prbowaa swych si w lepieniu podobnych naczy. Pisz podobnych, gdy oczywicie nie osigna doskonaoci rodzimej ceramiki, ale i tak jako zaskoczya tak twrcw jak i organizatorw. Organizatorzy zgodnie przyznali, e na dokadne wykonanie repliki trzeba duej wprawy i cierpliwoci. Pomimo tego modzie bya bardzo zadowolona i zapewniaa, e z przyjemnoci wemie udzia w kolejnych tego typu warsztatach. Doskonale! Brawa dla organizatorw i wychowawcw. Organizatorem warsztatw jest Stowarzyszenie Mionikw Historii i Kultury Prusw Pruthenia. Wicej informacji na stronie internetowej http://pruthenia.strefa.pl/

Tesiluks Ragsta

Zdjcia pochodz ze strony internetowej Stowarzyszenia Mionikw Historii i Kultury Prusw Pruthenia.

DZIEWICIOKT
Mj przyjaciel Mattis spyta mnie kiedy o dziewiciokt foremny. Pisa, e kiedy widzia na skrzyni swojej babci taki dziewiciokt ze wszystkimi przektnymi. Moliwe, przecie dziewitka (potga trjki) bya wit liczb dla Batw. Mattis zapyta mnie o dwie rzeczy: Czy mona udowodni, e kada przektna jest rwnolega do ktrego boku? Czy mona udowodni, e suma boku i najkrtszej przektnej daje najdusz przektn? Postaram si odpowiedzie na te pytania, znale inne wasnoci dziewiciokta i napisz, ktre z nich s oglnymi wasnociami wielkoktw foremnych, a ktre s tylko wasnoci dziewiciokta foremnego. Pomylmy o pierwszym pytaniu. Ponumerujmy wierzchoki tak, by bok czy dwa wierzchoki o numerach rnicych si o jeden. Teraz poczmy pierwszy i czwarty wierzchoek przektn. Mamy teraz czworokt z par przeciwnych bokw rwnych. Taki czworokt jest trapezem, wic ma dwa pozostae boki rwnolege. To

znaczy, e przektna czca pierwszy i szwarty wierzchoek jest rwnolega do boku. Nastpnie, poczmy wierzchoki pity i sidmy. Znw, ta przektna, poprzednia przektna i dwa boki tworz trapez, wic przektna ta jest rwnolega do poprzedniej przektnej, wic rwnie do boku. Z powodu nieparzystej liczby bokw, robic tak uzyskamy wszystki przektne, wic kada przektna jest rwnolega do ktrego z bokw. Zauwamy, e kiedy liczba bokw jest parzysta, stedy takim sposobem nigdy nie dostaniemy przektnej, ktra czy wierzchoki, ktrych numery rni si o parzyst liczb. Dobrym przykadem jest kwadrat. Jedyna jego przektna jest pod ktem 45 stopni do wszystkich bokw. Rwnie krtsza przektna szeciokta nie jest rwnolega do adnego boku. By odpowiedzie na drugie pytanie, policzmy kty w dziewiciokcie. By znale kt midzy ssiednimi bokami, podzielmy dziewiciokt na dziewi rwnych trjktw. Kady trjkt ma kt 360/9=40 stopni, wic dwa pozostae kty w trjcie maj razem 140 stopni, wic tyle ma kt midzy bokami. Narysujmy cz dziewiciokta z rwnolegymi przektnymi i oznaczmy tam kty:

Teraz widzimy, e dolna podstawa trapezu rni si od grnej o podstaw trjkta rwnobocznego, a podstaw tego trjkta jest bok dziewiciokta. Tak moe by tylko z powodu kta 140 stopni midzy bokami. Inny kt nie daby kta 60 stopni midzy bokami w trapezie. W kadym n-kcie z nieparzyst liczb bokw mamy (n-3)/2 rnych przektnych. Gdyby narysowa przektne z jednego rodzaju, dostalibymy gwiazd. Poniewa w n-kcie jest (n-3)/2 rodzajw przektnych, wic rwnie moemy narysowa (n-3)/2 rnych

rodzajw n-ramiennych gwiazd. I tak mamy jedn gwiazd picioramienn (pentagram), dwie siedmioramienne i trzy dziewicioramienne. Na poniszym rysunku s wszystkie dziewicioramienne gwiazdy: Spjrzmy na drug gwiazd. Dwie pozostae mog by narysowane bez odrywania rki, ale druga nie. Tak jest dlatego, poniewa tu przektna czy wierzchoek z nastpnym trzecim, a

trjka dzieli dziewitk. Dlatego po narysowaniu trjkta wrcilibymy do tego samego punktu. Musimy wic narysowa trzy trjkty, wic dwa razy oderwa rk. Podobn wasno ma izraelska gwiazda. Takie gwiazdy s moliwe w wieloktach, ktrych liczba bokw nie jest pierwsza. Zauwacie, e druga gwiazda zawiera pierwsz, a trzecia zawiera drug. I to jest ju koniec opowieci o dziewiciokcie.

Nrtiks

WAIASNA
Mowa kapana
(....) Ci barbarzycy za nic maj bogw naszych. Stpaj po ziemi a boga nie widz. Wiatr ich nozdrza nakarmia, woda gasi pragnienie oni odwracaj oczy. Przeklinaj kamienie i wito ognia, zoczycy. Za nimi tylko martwota i pusta. Mymy ze wiatem, w wiecie i dla wiata. yjemy, bo yj drzewa, ptaki i zwierzta. yjemy jak chc tego bogowie. Nie boimy si mierci. Nie lkamy si przeistoczenia. Ich za religia to miertelne drenie. Zabity bg obwieszony na drewnianych deskach ku niemu wznosz mody. Mwi, e zmartwychwsta, a przecie do koca si nie umiera. Moe by tylko wesele i uczta w gbi ziemi. Tam wszystkie pokolenia czekaj uspokojone na zastpy nowych goci. Gdzie moe by radoniej, przytulniej i cieplej. Do czego ich prowadzi ukrzyowane boyszcze? Oto odpowied: chc y jak zawsze, jak przedtem, nie znajc swobody, kierowani gosem obmierzych kapanw, poddani ich woli i zachciankom. Stada wilkw z kami podajcymi danin czy musimy swe losy powierza niewoli witokradcw? Kady z nas moe by wodzem i kapanem kapanem i wodzem. Nasze wiece, to nasza mdro, nasi bogowie s wrd nas. Wszdzie moemy skada ofiary, wszdzie szuka znakw. Tamci nie skadaj ofiar. Daruj je wadcom kamiennych budowli. Przez to nieczyste ich ciaa gnij toczone robacz plwocin, deptane i spychane w doy, bez wiate pomieni, bez kropli szacunku. Gdy tu przyjad zbezczeszcz urny, zaka godnego pochwku. Oni s brudni brudem win, ktre sobie wzajemnie obmylaj. Przybywaj pokryci botem, trzymajc na rkach gobie tchnce morowym powietrzem. Zobaczycie jak uwidn pachnce lipy a dbom korzenie sprchniej. Wtedy krynice zaczn si krwawo czerwieni i pola nie siane, nie te nie nakarmi ubogiego Curche. Co wniesiecie do domw swym dzieciom jake marna biesiada przyjaci na stypie. Oszalae konie

nie rozwcz szat, nie podziel si modzi dobytkiem. Pszczeli wosk zaniesiecie do ich wity a tam ani sowa, ani czci, ani modw. Nie przyjmujcie ich wiary. Wniwecz obrcie schorzae pomysy. Zostacie przy swoim. Liczcie po dawnemu nowie i penie Ksiyca. Zostacie przy duchach przodkw. Nie oddajcie tego co nalene bstwom naszym. Inaczej tamci zaklej wam oczy a was wszystkich ukradn wiatu.

Jerzy Niecio

Poniej przedstawiamy tekst w gwarze warmiskiej. Jest to fragment z ksiki Edwarda Cyfusa Po naszamu. Gawdy warmiskie2. yczymy miej lektury.

ZIELGNOC
No j! To doyli Zielgnocy. Jek zawdy co rok rejwach3 w chaupie i gwat roboty co razu przerobzi nie jidzie. Zygfryd ze swoj i z dzieciukam przyjad, z Rejchu ty sia zbziyraj. Narodu do noju zjedzie cao chaupa. ni wszystke mzi co Zielgnoc na wsi je nopsiankniejszo. I w tam roku ty mo by jek zawdy u noju na Warniji. Po naszamu. A to u noju buo zawdy trocha jenaczy jek tero na Warniji nord wantuje. Matylda uzijo sia bez cokan tydzia jek w ukropsie. Swjskygo chleba prazie dzisioj u napsieka. I tworogu nastoziua, bo do kuchw brok, a kupny je jenakszy. winia am zarznyli i jo ty mom gwot bez to roboty. Grycwka i lyberka u mom fertyk i praziem blutwoszta4 we flaki napcho i Matyldzie do uworzanio do glaskw nawtyko. Na zieczr mojo bandzie glaski w keslu5 warzy z mniajsam, z karbnad i z klopsami. Zawdy ty robziwam po pora glaskw i z grycwk i lyberk i blutwko. Te z Rejchu zawdy musz pora glaskw ze sob wzij, bo mzio co u niych czego takygo nie oddo. A jo na zieczr banda wandziu. Trocha mniajsa, szynkw i szpeku. Eszcze i pora flakw lyberki i grycwki. u noju we wsi mzi co taki wandzny grycwki jek Klyjmens odan zrobzi nie potrasi. A jek na potam po kawalntku do gorzoeczki fejn smakuje? A j, eszcze szpritusu musza fejn rozrobzi i z mniodam i z kowk, co by sia na cias przezry zdjrzuo. Wyloz am na siuka na dwr odetchn i na banku cygaryta wykurzy i tak mi sia spomniao jek to u noju kedaj na Zielgnoc buo jek am jeszcze szurkam bu. Do kocioa nolepsi buo zawdy ji na Jutrznio6 o szsty. Jojkw wanci i jydzanio nie znalim. Mym tlo w Palmowo Niydziela wancili palmy. Po kociele muterka zawdy na frysztyk nasmarzua krupnicy ze szpekam. A jojka malowalim abo w kupnych farbach abo jek eszcze kedaj fejn na brunatno w cybuloku, abo jek tanta Ogusta na zielon w plewach od saradeli. I zawdy tych jojkw mus buo gwot umalowa. A choc i bez sztyrdzieci. Mj bruderek Gustow w jenam roku jek sia do jojkw usiod to som cay mandel poer.

ksika wydana przez Audio-Soft w 2000 r. z doczon kaset magnetofonow, na ktrej zarejestrowano gawdy Edwarda Cyfusa. 3 rozgardiasz 4 czarny salceson 5 w kotle 6 na roraty

Zawdy, razu nie ziam kedy, foterek abo na sodzie, abo w lesie za chat w kadykach 7 zajncowe gniozdka szykowa. Po frysztyku tedy mziu, jidzta dzieciuki na sod abo do lasa, pewno woma zojnce w gniozdach c fejnygo ostazili. Lecielim tedy jek szolne na sod abo gdzie jandzi gniozdkw szuka, i cole nie buo ejnfach jych noly. Jekam w kncu noleli tom sia mocno radowali. A w gniozdach byli fejne, umalowane jojka, tak sia fejn wycili, bo jych muterka eszcze szpekam przecingna. Na te jojka tom sia potam zawdy mnieniali. Jedan zbziyro some zielne, drugan czerwne abo brunatne. I bmbnw ty zawdy buo gwot w tych gniozdkach. Kedaj w Wotamborku u Lisa oddao kupsi take marcyponowejojka w szekulodzie. A w niych byli psiszcznki8. Mojo siostra Hilda i ji kuzyna Marta noleli w gniozdach take jojka. Marta swoje jojko joda ostrnie i psiszcznek nolaza, a Hilda poera chibko swoje jojko z psiszcznkam. Potam bez coan zieczr ryczaa za tan psiszcznek. Pora niedziyl przed Zielgnoc naprzynosilim do chaupy brzozowych zitkw9. Potam ustozialim jych w ciepy wodzie coby listki pucili. I w wanta chodzilim z tami zitkami po wsi po smaganiu. Na Warniji kedaj sia wod nie oblywali. Mym chodzili po smaganiu. Mae szurki smagali po nogach brzozowami zitkami i zawdym ze sob mnieli abo jeko torba abo mao opoka10. I dostowalim od ludziw malowane jojka, smaczniste kuchy i bmbny a ciasam i psieniandze. Nolepsi buo ji do ciotki Katrynki choc daleko, bo na a strug mniyszkaa. na sia zawdy na noju mocno uradowaa i zawdy od ni dostalim noziancy. Zianksze szurki, choc i take podwiczoki ty chodzili po smaganiu z kadykam. Dziywczoki mnieli ciasam a do krsi nogi podropane. Jenygo razu przyjechali do noju na wanta nasze dwa kuzynki z olstyna Agnesa i Urzelka. ni w olstynie smaganio nie znali. Hilda sia ugodaa z szurkami co jam okno roztworte ostazi co by wly mogli i dziywczoki wysmaga. Ale jom wyklepo i ne obydwa sobzie w ou nogi gazytami obzijzali i nic jam nie buo. Ale szurki z ty zoci noleli w drugi jizbzie Hilda i chcieli j wysmaga. A na psiowena wlaza mniandzy puchwa11 i psierzyna i ty ji rychtyk nie dostali. No oboczywam jek to lato bandzie. Eszcze pewno som po smaganiu puda, bo mode razu nie ziedz jek to sia robzi. - Wszystkam Woma zdrowych wantw ycza, tlo nie jydzta za gwot jojkw co byta od niych ochwatu nie dostali. Szczaj Woma Boe.

7 8

w jaowcach piercionki 9 gazek 10 koszyk bez paka 11 poszwa

NIEPEWNO
Zdaje mi si, e sysz zamglony krzyk wiatru uwizionego w gaziach citej w parku topoli... Zdaje mi si, e widz krew Warmw i Galindw w wykrocie nad jeziorem... Zdaje mi si, e to moe by moja ziemia...

NIPERARWISKU
Mennei perwaidinna si ki as kirdi ebkupsntan wakan stesse kalzitas wtras n wippemans stesses pjatas n prku apsis... Mennei perwaidinna si ki as wda krajan stisan Wrmin be Galndan n dubbei krsa azzaru... Mennei perwaidinna si ki di mazzi btwei maj zem.

Salis Klkis

Salis Klkis

Olsztyn - Kwidzyn 2006