Grupa A Klasa .................... Data .............

Imię i nazwisko .................................................... Liczba punktów ...... / 41 Ocena .............

IV. Hydrosfera

1 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest ( ... / 2 p.)

prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

1. Woda słona stanowi 67% wszystkich zasobów wód na Ziemi. P F
Woda zawarta w lodowcach i lądolodach stanowi największą część
2. P F
wód słodkich na Ziemi.
Najmniejszy udział wody słodkiej w zasobach wodnych Ziemi
3. P F
mają rzeki, bagna i para wodna z atmosfery.
2 Rozpoznaj oceany na podstawie opisów, a następnie zapisz ich nazwy. ( ... / 1 p.)
A. Rozciąga się między południowym wybrzeżem Azji a zachodnim wybrzeżem
Australii. _____________
B. Znajduje się wyłącznie na półkuli północnej. _____________
3 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A lub B i jej uzasadnienie spośród 1‒3. ( ... / 1 p.)

Większym zasoleniem charakteryzują się wody

leży w średnich szerokościach geograficznych,
Morza 1. gdzie występuje małe parowanie
A.
Czerwonego, i jest większy dopływ wód rzecznych.
ponieważ jest
to zbiornik, leży w rejonie zwrotnika, gdzie występują
2.
który niewielkie opady i duże parowanie.
Morza
B. posiada dopływ wód rzecznych, ale nie posiada
Północnego, 3.
żadnego odpływu.

4 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B i jej uzasadnienie 1‒3. ( ... / 1 p.)

Cieplejsza woda w oceanach znajduje się

kąt padania promieni słonecznych
1. jest największy i woda najsilniej się
A. między zwrotnikami,
nagrzewa.
ponieważ w
występują prądy morskie
tych rejonach 2.
latem na półkuli przenoszące nagrzane wody.
B. północnej, zimą – na te wody nie mieszają się z innymi
półkuli południowej, 3.
wodami.
5 Rozpoznaj prądy morskie na podstawie opisów i zapisz ich nazwy wybrane ( ... / 2 p.)

spośród podanych.
Prąd Zatokowy, Prąd Kanaryjski, Prąd Oja Siwo, Prąd Brazylijski, Prąd Benguelski
A. To atlantycki, ciepły prąd morski, który płynie na południowy zachód, zwiększa opady
i podnosi temperaturę przyległych obszarów, a także przesuwa przebieg strefy klimatów
równikowych na południe.
B. Ten zimny prąd morski sprawia, że na Wyspach Kanaryjskich leżących u atlantyckich
wybrzeży Afryki panuje łagodny klimat, który sprzyja turystyce.
6 Wyjaśnij, jakie korzyści dla gospodarki człowieka przynosi występowanie ( ... / 2 p.)

w sąsiedztwie Europy ciepłego prądu morskiego.

Grupa A | strona 1 z 4
7 Wyjaśnij, na czym polega szkodliwość wybranych zanieczyszczeń dla wód morskich ( ... / 2 p.)

i oceanicznych.
8 Wybierz zestaw, w którym rzeki zostały poprawnie przyporządkowane właściwym ( ... / 1 p.)
zlewiskom.
A. Zlewisko Oceanu Arktycznego: Lena, Jenisej, Mackenzie.
B. Zlewisko Oceanu Atlantyckiego: Nil, Missisipi, Ob.
C. Zlewisko Oceanu Spokojnego: Huang He, Jangcy, Amazonka.
9 Zaznacz poprawne dokończenia zdania. ( ... / 1 p.)

W klimacie podrównikowym występują przede wszystkim rzeki

stały dopływ wód z opadów, topnienia śniegów
A. stałe, 1.
i lodowców.
ponieważ
B. okresowe, mają one 2. przerwy w dopływie wód związane z porą suchą.
C. epizodyczne, 3. sporadyczne, nieprzewidywalne dopływy wód.
10 Dopisz do wymienionych rzek nazwy kontynentów, na których te rzeki płyną. ( ... / 3 p.)
A. Nil – ____________ B. Tygrys – ____________ C. Darling – ____________
D. Orinoko – ____________ E. Dunaj – ____________
11 Dokończ definicje i wpisz odpowiednie pojęcia. ( ... / 4 p.)

A. Naturalne zagłębienie terenu wypełnione wodą to ______________.

B. Miejsce, w którym wody podziemne wypływają na powierzchnię, to ______________.
C. Obszar, z którego wody spływają do jednego morza lub oceanu, to ______________.
D. Główny element systemu rzecznego, najczęściej najdłuższa rzeka uchodząca do morza
lub oceanu, to ______________.
12 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest ( ... / 2 p.)

prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

Wisła jest rzeką główną, wpada do Bałtyku i należy do zlewiska
1. P F
Oceanu Atlantyckiego.
Rzeki mogą być zasilane wodami pochodzącymi z opadów,
2. P F
topnienia śniegu i lodu, a także z mórz i oceanów.
Dobrze rozwiniętą sieć rzeczną ma na przykład środkowa część
3. Australii, ponieważ ten kontynent leży głównie w strefie klimatów P F
zwrotnikowych, które charakteryzują się ubogimi opadami.
13 Podaj nazwę elementu sieci rzecznej, o którym informuje tabliczka znajdująca się ( ... / 1 p.)

na jednym z sudeckich szczytów.

Trójmorski Wierch 1145 m n.p.m.
Dział trzech mórz
Morze Bałtyckie Morze Czarne Morze Północne
Nazwa elementu sieci rzecznej: _______________________
14 Rozpoznaj lądolód na podstawie opisu, a następnie podaj jego nazwę. ( ... / 1 p.)

Ten lądolód rozpościera się na największej wyspie na świecie. Geograficznie wyspa

należy do Ameryki Północnej, a pod względem politycznym stanowi autonomiczne
terytorium zależne Danii. Nazwa tej wyspy miała zachęcać do osiedlania się, mimo
że około 80% jej powierzchni pokrywa lądolód. Jego długość wynosi około 2400 km,
a szerokość – 1100 km. W najgrubszym miejscu lód ma ponad 3 km grubości.

Grupa A | strona 2 z 4
15 Zaznacz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Granica wiecznego śniegu

A. przebiega na wysokości 2200 m n.p.m.
B. przebiega między firnem a lodem lodowcowym.
C. przebiega w miejscu, w którym więcej lodu przybywa, niż topnieje.
D. oddziela tereny równinne, na których mogą gromadzić się masy lodu, od terenów
nachylonych.
16 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest ( ... / 2 p.)

prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

W Polsce lodowce górskie nie mogą powstawać, ponieważ
1. w naszym kraju nie ma gór o wysokości przekraczającej P F
2200 m n.p.m.
2. W Polsce lodowce górskie występują w Tatrach. P F
W Polsce lodowce górskie nie występują, ponieważ nachylenie
3. P F
terenu w górach uniemożliwia ich powstawanie.
17 Podkreśl nazwy przynajmniej dwóch pasm górskich, w których występują ( ... / 1 p.)
lodowce górskie.
Sudety, Alpy, Karpaty, Himalaje, Góry Świętokrzyskie, Karakorum
18 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A lub B i jej uzasadnienie spośród 1‒3. ( ... / 1 p.)

Granica wiecznego śniegu przebiega najwyżej, czyli na wysokości niemal 6000 m n.p.m.,
lodowce powstają w miejscach, w których przez
większą część roku panuje ujemna temperatura
w rejonie 1.
A. powietrza, a im dalej od równika, tym wartości
równika,
temperatury maleją.
ponieważ duże parowanie i wysoka temperatura
2. w okolicach zwrotników nie sprzyja tworzeniu
na lodowców.
B.
zwrotnikach, w okolicach równika występują mniejsze opady
3.
niż przy zwrotnikach.
19 Przyporządkuj wymienionym rodzajom obiektów geograficznych (A–D) ( ... / 2 p.)

odpowiednie przykłady wybrane spośród podanych (1–5).

1. Amazonka. 2. Bajkał. 3. Atlantyk. 4. Oja Siwo. 5. Missisipi.
A. Rzeka – ___ B. Jezioro – ___ C. Prąd morski – ___ D. Ocean – ___
20 Przyporządkuj pojęciom (1–3) właściwe opisy wybrane spośród A–E. ( ... / 3 p.)

1. Źródło. A. Rzeka, która wpływa do innej rzeki.

2. Rzeka główna. B. Obszar, z którego wody spływają do
rzeki głównej.
3. Dorzecze. C. Większa rzeka, która wpada
bezpośrednio do morza.
D. Miejsce, w którym wody podziemne
wypływają na powierzchnię.
E. Swobodne spadanie wody w cieku ze
stromego progu.

Grupa A | strona 3 z 4
21 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A lub B i jej uzasadnienie spośród 1‒3. ( ... / 1 p.)

Wzdłuż zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej, Afryki i Australii płyną prądy

morskie
obniżenie temperatury powietrza i wielkości opadów w
1.
A. ciepłe, strefie oddziaływania prądów.
które wzrost temperatury powietrza i wielkości opadów w
2.
powodują strefie oddziaływania prądów.
B. zimne, wzrost wielkości opadów i spadek temperatury
3.
powietrza w strefie oddziaływania prądów.
22 ( ... / 3 p.)
Na podstawie mapy skreśl zbędne określenia tak, aby
opisy zawierały prawdziwe informacje.
A. Rzeka zaznaczona literą A to Paragwaj. Uchodzi ona
do rzeki nazywającej się Parana, czyli jest jej dorzeczem /
dopływem.
B. Parana wraz z Paragwajem wpadają do Oceanu
Spokojnego / Atlantyckiego, czyli należą do działu
wodnego / zlewiska tego oceanu.
C. Wzdłuż wybrzeża Ameryki Południowej przemieszcza
się zaznaczony strzałką Prąd Brazylijski / Peruwiański.
Należy on do prądów morskich ciepłych / zimnych.

23 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie ( ... / 2 p.)

jest prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

1. Największym lądolodem na Ziemi jest lądolód grenlandzki. P F
2. Lodowce górskie są o wiele mniejsze od lądolodów. P F
W Afryce nie występują lodowce, ponieważ na tym kontynencie
3. P F
panuje za wysoka temperatura.
24 Określ typ jeziora, które opisano poniżej. ( ... / 1 p.)

Hańcza jest najgłębszym jeziorem w Polsce. Ten położony na północnym wschodzie

kraju zbiornik ma głębokość ponad 100 m, czyli więcej niż wynosi długość dwóch
basenów olimpijskich. Przyczyną tak dużej głębokości zbiornika była działalność
lodowca i wód z niego wypływających, które wyrzeźbiły długą i głęboką rynnę.
Liczne zatoki, leśne otoczenie i woda I klasy czystości sprawiają, że Hańcza jest bardzo
chętnie odwiedzana przez nurków.

Grupa A | strona 4 z 4
Grupa B Klasa .................... Data .............
Imię i nazwisko .................................................... Liczba punktów ...... / 41 Ocena .............
IV. Hydrosfera

1 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest ( ... / 2 p.)

prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

1. Woda słona stanowi 97,5% wszystkich wód na Ziemi. P F
2. W lodowcach i lądolodach znajduje się 1/4 wód słodkich na Ziemi. P F
Woda słodka zawarta w jeziorach stanowi około 30% zasobów
3. P F
wodnych Ziemi.
2 Rozpoznaj oceany na podstawie opisów, a następnie zapisz ich nazwy. ( ... / 1 p.)
A. Rozciąga się między wschodnim wybrzeżem Azji a zachodnim wybrzeżem Ameryki.
_____________
B. Jego granica przebiega na równoleżniku 60°S. _____________
3 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A lub B i jej uzasadnienie spośród 1‒3. ( ... / 1 p.)

Mniejszym zasoleniem charakteryzują się wody

leżący w średnich szerokościach
geograficznych, gdzie występuje małe
Morza 1.
A. parowanie i większy jest dopływ wód
Śródziemnego,
rzecznych.
ponieważ jest
to zbiornik, który posiada dopływy wód rzecznych, ale nie
2.
posiada żadnego odpływu.
Morza
B. leżący w rejonie zwrotnika, gdzie występują
Bałtyckiego, 3.
niewielkie opady i duże parowanie.
4 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B i jej uzasadnienie 1‒3. ( ... / 1 p.)

Najchłodniejsza woda w oceanach znajduje się w okolicach

prądy morskie, na przykład Dryf Wiatrów
występowania
1. Zachodnich, przenoszą wychłodzone
A. zimnych prądów
wody.
morskich,
ponieważ
kąt padania promieni słonecznych jest
w tych
2. najmniejszy i woda najsłabiej się
rejonach
nagrzewa.
B. okołobiegunowych,
te wody nie mieszają się z innymi
3.
wodami.
5 Rozpoznaj prądy morskie na podstawie opisów i zapisz ich nazwy wybrane ( ... / 2 p.)

spośród podanych.
Prąd Zatokowy, Prąd Kanaryjski, Prąd Oja Siwo, Prąd Brazylijski, Prąd Benguelski
A. To prąd zimny, który płynie z południa wzdłuż zachodnich wybrzeży Afryki. Skutkiem
jego działania jest powstanie na wybrzeżu pustyni Namib.
B. Ten prąd ma największy wpływ na klimat Europy. Płynie od Ameryki, przez cały
Ocean Spokojny. Niesie ogromne masy cieplejszych wód. Dzięki niemu klimat w Europie
jest łagodniejszy niż w Ameryce Północnej na podobnej szerokości geograficznej.

Grupa B | strona 1 z 4
6 Wyjaśnij, jakie skutki dla działalności człowieka niesie działanie chłodnych prądów ( ... / 2 p.)

morskich na obszary lądowe znajdujące się pod ich wpływem.

7 Podaj przykład źródła zanieczyszczeń wód morskich i oceanicznych na świecie. ( ... / 2 p.)
Następnie wyjaśnij, jakie niesie ono skutki.
8 Wybierz zestaw, w którym rzeki zostały poprawnie przyporządkowane właściwym ( ... / 1 p.)

zlewiskom.
A. Zlewisko Oceanu Arktycznego: Lena, Jenisej, Missisipi.
B. Zlewisko Oceanu Atlantyckiego: Nil, Missisipi, Amazonka.
C. Zlewisko Oceanu Spokojnego: Huang He, Jangcy, Ob.
9 Zaznacz poprawne dokończenia zdania. ( ... / 1 p.)
W klimacie równikowym wybitnie wilgotnym występują przede wszystkim rzeki
A. stałe, 1. sporadyczne, nieprzewidywalne dopływy wód.
ponieważ stały dopływ wód z opadów, topnienia śniegów
B. okresowe, 2.
mają one i lodowców.
C. epizodyczne, 3. przerwy w dopływie wód związane z porą suchą.
10 Dopisz do wymienionych rzek nazwy kontynentów, na których te rzeki płyną. ( ... / 3 p.)

A. Ganges – ___________ B. Kolorado – ___________ C. Kongo – ___________

D. Wołga – ____________ E. Amazonka – ____________
11 Dokończ definicje i wpisz odpowiednie pojęcia. ( ... / 4 p.)

A. Woda płynąca pod wpływem siły grawitacji to ______________.

B. Obszar, z którego wody spływają do jednego systemu rzecznego, to ______________.
C. Miejsce, w którym rzeka wpada do morza, jeziora lub innej rzeki, to ______________.
D. Granica pomiędzy zlewiskami lub dorzeczami to _______________.
12 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest ( ... / 2 p.)

prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

Wisła jest rzeką główną, wpada do Bałtyku i należy do zlewiska
1. P F
Oceanu Arktycznego.
Rzeki mogą być zasilane wodami pochodzącymi z opadów oraz
2. P F
topnienia śniegu i lodowców.
Słabo rozwiniętą sieć rzeczną ma na przykład środkowa część
3. Australii, ponieważ ten kontynent leży głównie w strefie klimatów P F
zwrotnikowych, które charakteryzują się ubogimi opadami.
13 Podaj nazwę opisanego elementu sieci rzecznej. ( ... / 1 p.)

Turysta wybrał się w Bieszczady. Niedaleko Przełęczy Użockiej złapał go deszcz. Turysta
zaczął się zastanawiać, czy woda z tego deszczu spłynie do źródeł Sanu, a następnie
do Wisły i Bałtyku, czy może popłynie do rzeki Stryj i nią – do Morza Czarnego.
Turysta stał na niewielkim wzniesieniu, które rozdzielało te dwa dorzecza, czyli
przebiegała przez nie ważna granica.
Nazwa elementu sieci rzecznej: _______________________
14 Rozpoznaj lądolód na podstawie opisu, a następnie podaj jego nazwę. ( ... / 1 p.)

Ten największy lądolód na świecie rozciąga się na kontynencie położonym wokół

bieguna południowego. Ponad 95% powierzchni tego lądu pokrywa lód. Jego grubość
sięga 4800 m, a objętość szacuje się na 30 mln km3.

Grupa B | strona 2 z 4
15 Zaznacz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Granica wiecznego śniegu

A. oddziela płaskie tereny od terenów górskich, na których mogą powstawać złoża lodu.
B. przebiega w miejscu, w którym więcej lodu przybywa, niż topnieje.
C. przebiega między firnem a lodem lodowcowym.
D. przebiega na wysokości 2200 m n.p.m.
16 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest ( ... / 2 p.)

prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

Lodowce górskie mogą powstawać w Polsce, ponieważ w naszym
1. P F
kraju znajduje się kilka gór wyższych niż 2200 m n.p.m.
Warunki klimatyczne sprzyjają występowaniu lodowców, ale
2. P F
rzeźba terenu uniemożliwia ich powstawanie.
3. W Polsce lodowce górskie występują w Tatrach. P F
17 Podkreśl nazwy przynajmniej dwóch pasm górskich, w których występują ( ... / 1 p.)
lodowce górskie.
Karkonosze, Andy, Himalaje, Kordyliery, Wielkie Góry Wododziałowe, Appalachy
18 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A lub B i jej uzasadnienie spośród 1‒3. ( ... / 1 p.)

Granica wiecznego śniegu przebiega na równiku

lodowce powstają w miejscach, w których przez
na mniejszej
większą część roku panuje ujemna temperatura
wysokości 1.
A. powietrza , a im dalej od równika, tym wartości
niż na
temperatury maleją.
zwrotnikach,
ponieważ duże parowanie i wysoka temperatura w okolicy
2.
na większej zwrotników nie sprzyja tworzeniu lodowców.
wysokości
B. w okolicach równika występują mniejsze opady
niż na 3. niż przy zwrotnikach.
zwrotnikach,

19 Przyporządkuj wymienionym rodzajom obiektów geograficznych (A–D) ( ... / 2 p.)

odpowiednie przykłady wybrane spośród podanych (1–5).

1. Huang He. 2. Nil. 3. Wigry. 4. Pacyfik. 5. Kuro Siwo.
A. Rzeka – ___ B. Jezioro – ___ C. Prąd morski – ___ D. Ocean – ___
20 Przyporządkuj pojęciom (1–3) właściwe opisy wybrane spośród A–E. ( ... / 3 p.)

1. Ujście. A. Miejsce, w którym rzeka wpływa do

zbiornika wodnego lub do innej rzeki.
2. Dział wodny. B. Rzeka, która wpada bezpośrednio do
morza lub oceanu.
3. Zlewisko. C. Obszar, z którego rzeki odprowadzają
wody do jednego morza.
D. Granica między zlewiskami lub
dorzeczami.
E. Obszar, z którego wody spływają do
rzeki głównej.

Grupa B | strona 3 z 4
21 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A lub B i jej uzasadnienie spośród 1‒3. ( ... / 1 p.)

Wzdłuż wschodnich wybrzeży Ameryki Południowej, Afryki i Australii płyną prądy

morskie
obniżenie temperatury powietrza i wielkości opadów w
1.
A. ciepłe, strefie oddziaływania prądów.
które wzrost temperatury powietrza i wielkości opadów w
2.
powodują strefie oddziaływania prądów.
B. zimne, wzrost wielkości opadów i spadek temperatury
3.
powietrza w strefie oddziaływania prądów.
22 ( ... / 3 p.)
Na podstawie mapy skreśl zbędne określenia tak,
aby opisy zawierały prawdziwe informacje.
A. Rzeka oznaczona numerem 1 nosi nazwę Kwa.
Uchodzi ona do rzeki Kongo, czyli jest jej dorzeczem /
dopływem.
B. Kongo wraz z Kwa wpadają do Oceanu Indyjskiego /
Atlantyckiego, czyli należą do działu wodnego /
zlewiska tego oceanu.
C. Wzdłuż wybrzeża Afryki, w rejonie ujścia rzeki
Kongo, przemieszcza się Prąd Benguelski / Mozambicki
zaznaczony strzałką. Należy on do prądów morskich
ciepłych / zimnych.
23 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie ( ... / 2 p.)

jest prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

1. Największym lądolodem na Ziemi jest lądolód antarktyczny. P F
2. Lodowce górskie są o wiele większe od lądolodów. P F
W Australii nie występują lodowce, ponieważ nie ma tam
3. P F
wystarczająco wysokich gór.
24 Określ typ jeziora, które opisano poniżej. ( ... / 1 p.)

Jezioro Kusięta jest największym naturalnym zbiornikiem wodnym na Wyżynie

Krakowsko-Częstochowskiej. Na wapiennym podłożu jeziora tworzą się niezwykle
rzadko, ponieważ woda bardzo łatwo wsiąka w skały wapienne. Jezioro Kusięta powstało
w wyniku zapadnięcia jaskini. Na zapadniętych skałach były ułożone gliny, które
sprawiły, że woda nie wsiąkała. Turyści, którzy widzieli Jeziora Plitwickie, mogą się
dziwić, że mają one takie samo pochodzenie jak ten mały, niepozorny zbiornik.

Grupa B | strona 4 z 4