Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ......

/ 22
Imię i nazwisko ................................

1 Przyporządkuj pojęciom A–B właściwe definicje wybrane spośród podanych (1–3). ( ... / 1 p.)

A. Erozja. 1. Przenoszenie zwietrzeliny, czyli materiału skalnego.

B. Akumulacja. 2. Osadzanie materiału skalnego.
3. Niszczenie materiału skalnego.
2 Rozpoznaj rodzaje wietrzenia na podstawie opisów, a następnie podaj ich nazwy. ( ... / 2 p.)

A. Wskutek dużych dobowych różnic temperatury dochodzi do przemiennego

nagrzewania i ochładzania powierzchni skał. Po wielu takich zmianach zmniejsza się
spoistość skały i dochodzi do jej łuszczenia.
Jest to wietrzenie _______________.
B. Rośliny wciskają swe korzenie w spękania skał. Systemy korzeniowe tych roślin
wydzielają kwasy, które działają na skały. Spoistość skał zmienia się też w wyniku rycia
podziemnych korytarzy przez zwierzęta, a także pod wpływem ich odchodów.
Jest to wietrzenie _______________.

3 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest ( ... / 2 p.)

prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

A. Stalaktyty, stalagmity i stalagnaty powstają w wyniku akumulacji. P / F

B. Żleby to podłużne bruzdy utworzone przez wodę, która spływa po powierzchni
skał wapiennych. P / F
C. Draperie naciekowe powstają na ścianach ostańców skalnych. P / F

4 Określ, w którym biegu rzeki występują podane zjawiska. ( ... / 1 p.)

A. Przewaga erozji – ____________

B. Erozja i akumulacja równocześnie – ____________
C. Przewaga akumulacji – ____________

5 Przyporządkuj wymienionym formom rzeźby (A–C) odpowiednie opisy wybrane ( ... / 3 p.)

spośród podanych (1–4).

1. Morena denna. A. Skała wygładzona przez lodowiec o jednym boku
2. Baraniec. stromym, a drugim – łagodnym.
3. Kocioł B. Pojedyncza skała przyniesiona przez lądolód.
polodowcowy. C. Zagłębienie w miejscu dawnego pola firnowego,
często wypełnione wodą tworzącą jezioro.
D. Materiał skalny przetransportowany w spodzie
lodowca.

6 Zaznacz element, który nie pasuje do pozostałych. Uzasadnij swój wybór. ( ... / 1 p.)

morena denna, oz, pradolina, głaz narzutowy

7 Dokończ definicje i wpisz właściwe pojęcia wybrane spośród podanych. ( ... / 2 p.)

źródło, ujście, erozja wgłębna, erozja boczna, akumulacja, transport

A. Przenoszenie przez rzekę w całym jej biegu materiału skalnego to ____________.

B. Niszczenie brzegów przez wody rzeki to ____________.
C. Budowanie przez rzekę różnych form, na przykład piaszczystych wysp, to
____________.
D. Początek rzeki to ____________.

8 Skreśl zbędne wyrażenia tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje. ( ... / 2 p.)

Grupa A | strona 1 z 2
 A. Wysokie wybrzeża ulegają budującej / niszczącej działalności morza.
B. Wały, które oddzielają jeziora lub zatoki od morza, nazywamy klifami / mierzejami.
C. Plaża / Nisza abrazyjna to położony między wodą a lądem piaszczysty pas, którego
szerokość może się zmieniać.

9 Wybrzeże dalmatyńskie i wybrzeże riasowe powstały w podobny sposób, ale różnią się ( ... / 3 p.)
jedną ważną cechą.
A. Rozpoznaj typy wybrzeży i zapisz ich nazwy pod odpowiednimi rysunkami.

1. ________________________ 2. ________________________
B. Wyjaśnij, na czym polega podobieństwo w sposobie powstania tych typów
wybrzeży.
C. Podaj cechę, która odróżnia te typy wybrzeża.

10 Zaznacz poprawną definicję deflacji. ( ... / 1 p.)

A. Wywiewanie materiału skalnego, a następnie tworzenie się rozległych zagłębień,

czyli niecek.
B. Niszczenie skał, głównie w ich dolnej części, przez uderzające z dużą siłą okruchy
skalne.

11 Podkreśl nazwy form powstałych w wyniku działalności akumulacyjnej lodowca ( ... / 1 p.)

i wód lodowcowych.

korazja, stalaktyt, pradolina, wał moreny czołowej, grzyb skalny, klif, sandr

12 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest ( ... / 1 p.)

prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

A. Na pustyniach piaszczystych występują wyraźnie ukształtowane wydmy. P / F

B. Wydmy paraboliczne tworzą się w miejscach wilgotniejszych, miejscami porośniętych
kępami roślin. P / F
C. Aby powstała wydma gwiaździsta, wiatr musi wiać przeważnie z jednego kierunku.
P/F

13 Rozpoznaj pustynie na podstawie opisów i zapisz ich nazwy wybrane spośród ( ... / 2 p.)

podanych.

Sahara, Namib, Białe Piaski, Czarna Pustynia, Pustynia Pstra

A. Ta pustynia ciągnie się wzdłuż wybrzeża Atlantyku, w południowo-zachodniej Afryce.

Jej pomarańczowo-czerwone wydmy o wysokościach przekraczających 300 metrów
wysokości, jak na przykład Dune 7, są jedną z najciekawszych atrakcji turystycznych
Namibii.
B. Ta pustynia znajduje się w Stanach Zjednoczonych, w Nowym Meksyku. Zawdzięcza
ona swój wygląd białemu gipsowi, a jej lśniące wydmy są widoczne z daleka.

Grupa A | strona 2 z 2
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 22
Imię i nazwisko ................................

1 Przyporządkuj pojęciom A–B właściwe definicje wybrane spośród podanych (1–3). ( ... / 1 p.)

A. Akumulacja. 1. Niszczenie materiału skalnego.

B. Erozja. 2. Przenoszenie zwietrzeliny, czyli materiału skalnego.
3. Osadzanie materiału skalnego.
2 Rozpoznaj rodzaje wietrzenia na podstawie opisów, a następnie podaj ich nazwy. ( ... / 2 p.)

A. Woda w szczelinach skał zamarza i zwiększa swoją objętość. W ten sposób powiększa
szczeliny, aż w końcu rozsadza duże bloki skalne.
Jest to wietrzenie _______________.
B. Woda zawierająca dwutlenek węgla rozpuszcza skały, na przykład dolomity.
Jest to wietrzenie _______________.

3 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest ( ... / 2 p.)

prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

A. Aby mógł powstać stalagnat, wcześniej musi istnieć stalaktyt. P / F

B. Korytarze krasowe są pionowymi pustkami w skałach wapiennych,
a kominy – pustkami poziomymi. P / F
C. Polja mają większe rozmiary niż lejki krasowe. P / F

4 Określ, w którym biegu rzeki występują podane zjawiska. ( ... / 1 p.)

A. Przewaga akumulacji – ____________

B. Erozja i akumulacja równocześnie – ____________
C. Przewaga erozji – ____________

5 Przyporządkuj wymienionym formom rzeźby (A–C) odpowiednie opisy wybrane ( ... / 3 p.)

spośród podanych (1–4).

1. Morena środkowa. A. Skała wygładzona przez lodowiec o jednym boku
2. Kocioł stromym, a drugim – łagodnym.
polodowcowy. B. Materiał skalny transportowany na środku jęzora
3. Głaz narzutowy. powstałego z połączenia dwóch jęzorów
lodowcowych..
C. Pojedyncze skały przywleczone przez lądolód.
D. Zagłębienie w miejscu dawnego pola firnowego,
często wypełnione wodą tworzącą jezioro.

6 Zaznacz element, który nie pasuje do pozostałych. Uzasadnij swój wybór. ( ... / 1 p.)

sandr, oz, głaz narzutowy, rynna polodowcowa

7 Dokończ definicje i wpisz właściwe pojęcia wybrane spośród podanych. ( ... / 2 p.)

źródło, ujście, erozja wgłębna, erozja boczna, akumulacja, transport

A. Pogłębianie dna rzeki i jej doliny to ____________.

B. Przenoszenie przez rzekę w całym jej biegu materiału skalnego to ____________.
C. Nanoszenie przez rzekę materiału skalnego to ____________.
D. Miejsce, w którym rzeka wpada do innej rzeki lub do morza, to ____________.

8 Skreśl zbędne wyrażenia tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje. ( ... / 2 p.)

A. Plaża / Nisza abrazyjna to położony między wodą a lądem piaszczysty pas, którego
szerokość może się zmieniać.

Grupa B | strona 1 z 2
 B. Wysokie wybrzeża ulegają budującej / niszczącej działalności morza.
C. Wały, które oddzielają jeziora lub zatoki od morza, nazywamy klifami / mierzejami.

9 Wybrzeże dalmatyńskie i wybrzeże riasowe powstały w podobny sposób, ale różnią się ( ... / 3 p.)
jedną ważną cechą.
A. Rozpoznaj typy wybrzeży i zapisz ich nazwy pod odpowiednimi rysunkami.

1. ________________________ 2. ________________________
B. Wyjaśnij, na czym polega podobieństwo w sposobie powstania tych typów
wybrzeży.
C. Podaj cechę, która odróżnia te typy wybrzeża.

10 Zaznacz poprawną definicję korazji. ( ... / 1 p.)

A. Wywiewanie materiału skalnego, a następnie tworzenie się rozległych zagłębień,

czyli niecek.
B. Niszczenie skał, głównie w ich dolnej części, przez uderzające z dużą siłą okruchy
skalne.

11 Podkreśl nazwy form powstałych w wyniku działalności erozyjnej lodowca ( ... / 1 p.)

i wód lodowcowych.

deflacja, stalagnat, oz, jezioro rynnowe, mierzeja, wydma gwiaździsta, pradolina

12 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest ( ... / 1 p.)

prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

A. Wydmy powstają na obszarach suchych, zasobnych w piasek. P / F

B. Barchany tworzą się w miejscach wilgotniejszych, porośniętych kępami roślin. P / F
C. Aby powstała wydma gwiaździsta, wiatr musi wiać z różnych kierunków. P / F

13 Rozpoznaj pustynie na podstawie opisów i zapisz ich nazwy wybrane spośród ( ... / 2 p.)

podanych.

Sahara, Namib, Białe Piaski, Czarna Pustynia, Pustynia Pstra

A. Jest to największa gorąca pustynia na świecie. Na powierzchni około 9 mln km2

znajdują się różne rodzaje pustyń, które noszą lokalne nazwy, na przykład hamada to
pustynia kamienista. W częściach piaszczystych można zobaczyć najwyższe wydmy o
wysokościach przekraczających 400 m.
B. Ta pustynia znajduje się w Stanach Zjednoczonych, w Arizonie. Słynie z pagórków o
wielokolorowych pasach, zmieniających kolory w zależności od pory dnia. Zawdzięcza
ona swój wielobarwny krajobraz występowaniu skał pochodzących z różnych okresów
geologicznych.

Grupa B | strona 2 z 2