Lekcja fizyki 23.03.

2020

ROZWIĄZANIE ZADAŃ Z POPRZEDNICH LEKCJI:

Zadanie 1. CIAŁO PORUSZA SIĘ TZW. RUCHEM JEDNOSTAJNYM PO OKRĘGU.

W CIĄGU 20 MINUT WYKONUJE 2400 PEŁNYCH OBROTÓW. OBLICZ CZĘSTOŚĆ
I OKRES RUCHU TEGO CIAŁA.

n=2400

t=20 minut=20⋅60 s=1200 s

n 2400
f= = =2 Hz
t 1200 s

1 1
T= = =0,5 s
f 2 Hz

Odpowiedź: Częstość ruchu wynosi 2 Hz, okres ruchu 0,5 s.

Zadanie 2. CIAŁO PORUSZA SIĘ TZW. RUCHEM JEDNOSTAJNYM PO OKRĘGU

Z PRĘDKOŚCIĄ LINIOWĄ 0,8 m/s. PROMIEŃ OKRĘGU RÓWNY JEST 40 cm. OBLICZ
OKRES RUCHU TEGO CIAŁA.

V =0,8 m/s

r =40 cm=0,4 m

2⋅π⋅r 2⋅π⋅r 2⋅3,14⋅0,4 m

V= z tego wynika T = = =3,14 s
T V 0,8 m/s

Odpowiedź: Okres ruchu ciała równy jest 3,14 s.

Zadanie 3. Zadanie 3. CIAŁO PORUSZA SIĘ TZW. RUCHEM JEDNOSTAJNYM PO

OKRĘGU W TAKI SPOSÓB, ŻE W CIĄGU 15 SEKUND WYKONUJE 60 PEŁNYCH
OBROTÓW. PROMIEŃ OKRĘGU PO KTÓRYM PORUSZA SIĘ CIAŁO JEST RÓWNY 20 cm.
OBLICZ PRĘDKOŚĆ KĄTOWĄ TEGO CIAŁA.

t=15 s

n=60

r =20 cm=0,2 m

2⋅π⋅r n 60
V= =2⋅π⋅r⋅ f =2⋅π⋅r⋅( )=2⋅3,14⋅0,2 m⋅( )=5,024 m/s
T t 15 s

Prędkość liniowa tego ciała równa jest 5,024 m/s tzn. że w ciągu jednej sekundy swojego
ruchu pokonuje drogę 5,024 m. Ciało porusza się po okręgu o długości
l=2⋅π⋅r =2⋅3,14⋅0,2 m=1,256 m. Tej długości odpowiada kąt pełny 360o . Obliczmy więc
z proporcji jakiemu kątowi odpowiada długość 5,024 m:
 1,256 m ---------- 360o
o
5,024 m ---------- X

X =1440o (wszystko w przeliczeniu na jedną sekundę).

1440 o o
Obliczamy prędkość kątową: ω= =1440[ ]
1s s

o
Odpowiedź: Ciało porusza się z prędkością kątową 1440[ ] . Oznacza to że w ciągu
s
jednej sekundy zakreśla kąt 1440o (będący czterokrotnością kąta pełnego 360o ).

Temat: RUCH PO OKRĘGU W NASZYM OTOCZENIU

1. Zegar ze wskazówkami

Każdy punkt na dowolnej wskazówce zegara porusza się po okręgu (pod warunkiem że
zegar jest sprawny i działa). Dla każdej wskazówki można wprowadzić pojęcie okresu i częstości:

a) wskazówka godzinowa – jeden pełny obrót trwa 12 godzin, oznacza to że:

OKRES RUCHU WSKAZÓWKI GODZINOWEJ RÓWNY JEST 12 GODZIN CZYLI

12⋅3600=43200 s (sekund);

CZĘSTOŚĆ RUCHU WSKAZÓWKI GODZINIOWEJ RÓWNA JEST

1 1
f= = =2,3⋅10−5 Hz ;
T 43200 s

b) wskazówka minutowa – jeden pełny obrót trwa 1 godzinę, oznacza to że:

OKRES RUCHU WSKAZÓWKI GODZINOWEJ RÓWNY JEST 1 GODZINĘ CZYLI

1⋅3600=3600 s (sekund);

CZĘSTOŚĆ RUCHU WSKAZÓWKI GODZINIOWEJ RÓWNA JEST

1 1
f= = =2,8⋅10−4 Hz ;
T 3600 s

c) wskazówka sekundowa – jeden pełny obrót trwa jedną minutę, oznacza to że:

OKRES RUCHU WSKAZÓWKI GODZINOWEJ RÓWNY JEST 1 MINUTĘ CZYLI

1⋅60=60 s (sekund);

CZĘSTOŚĆ RUCHU WSKAZÓWKI GODZINIOWEJ RÓWNA JEST

1 1 −2
f= = =1,7⋅10 Hz ;
T 60 s

JAKIMI PRĘDKOŚCIAMI KĄTOWYMI CHARAKTERYZUJĄ SIĘ WSKAZÓWKI:

GODZINOWA, MINUTOWA I SEKUNDOWA?
 Prędkość kątową obliczamy ze wzoru:

α
ω= gdzie: ω to prędkość kątowa, α to zakreślony kąt, t czas w którym został
t
zakreślony dany kąt; w przypadku gdy znamy okres ruchu możemy powyższy wzór zapisać w
postaci:

360o
ω=
T

360 o o
dla wskazówki godzinowej: ωG = =8,3⋅10−3 [ ] czyli w ciągu jednej sekundy
43200 s s
zakreśla kąt o mierze 8,3⋅10−3 stopnia;

Dla wskazówki minutowej i sekundowej prędkości kątowe oblicz samodzielnie i wyraź

w stopniach na sekundę (ZADANIE PIERWSZE).

A jak sprawa się ma z prędkością liniową?

2⋅π⋅r
We wzorze na prędkość liniową V= pojawia się promienień okręgu po którym
T
porusza się ciało. Jak należy rozumieć ten parametr w przypadku ruchu wskazówki?

Przede wszystkim należy uświadomić sobie że wskazówka nie jest pojedynczym punktem
poruszającym się po okręgu, ale układem punktów leżących na jednej linii (w uproszczeniu można
wyobrazić sobie wskazówkę jako układ koralików leżących na jednej prostej linii). Każdy taki
punkt charakteryzuje się inną odległością od osi obrotu wskazówki, czyli zakreśla okrąg o innym
promieniu. Który punkt charakteryzuje się największą prędkością liniową? Ten który jest
najbardziej odległy od osi obrotu.

Wniosek ogólny: każdy punkt leżący na wskazówce charakteryzuje się TAKĄ SAMĄ
PRĘDKOŚCIĄ KĄTOWĄ, A RÓŻNĄ PRĘDKOŚCIĄ LINIOWĄ. Jeżeli znamy długość
wskazówki to możemy obliczyć prędkość liniową punktu na niej leżącego, najbardziej odległego od
osi obrotu.

2. Planeta Ziemia

Wiemy że traktowanie Ziemi jako idealnej kuli jest uproszczeniem jednak w niektórych
przypadkach w pełni akceptowalnym. Ziemia wykonuje ruch obrotowy, przy czym pełny obrót trwa
24 godziny. Jeżeli bryła wykonuje ruch obrotowy wówczas każdy punkt tej bryły porusza się po
okręgu. Spróbujmy znaleźć prędkość liniową którą będzie charakteryzował się mieszkaniec stolicy
Ekwadoru. Możemy założyć że Quito leży na równiku, wówczas odległość mieszkańca od osi
obrotu Ziemi jest równa wielkości nazywanej promieniem Ziemi, a tą możemy znaleźć w tablicach
fizycznych.
Promień Ziemi równy jest 6371 km. Będziemy oznaczać go dużą literą R. Prędkość liniowa
mieszkańca Quito jest więc równa:
2⋅π⋅R 2⋅3,14⋅6371⋅103 m
V= = =463 m/ s
T 24⋅3600 s

Ile to będzie w kilometrach na godzinę?

 1
km
m 1000 1 3600 km
463 =463⋅( )=463⋅( )⋅( )⋅( )=1667 km/h
s 1 1000 1 h
h
3600
(wynik w kilometrach na godzinę zaokrągliłem do całości).

Mieszkaniec Quito mimo tak wydawałoby się ogromnej prędkości wynikającej z ruchu
naszej planety w ogóle tego nie odczuwa (być może nie wie nawet o tym że formalnie porusza się
po okręgu z taką (w przybliżeniu) prędkością liniową. Dlaczego? Bo jego otoczenie charakteryzuje
się taką samą prędkością liniową.

Praca domowa:

Praca domowa polega na wykonaniu doświadczenia którego celem jest zbadanie ruchu po
okręgu.

Do wykonania tego doświadczenia będzie Ci potrzebne:

– miejsce na podłodze, dywanie, wykładzinie itp.;

– sznurek, nitka itp.;
– centymetr krawiecki (albo inny tego typu przyrząd wykorzystywany do pomiaru
długości);
– stoper (np. w telefonie).

Na płaskiej powierzchni (np. podłoga, dywan, wykładzina) układasz sznurek w okręg na tyle
duży abyś mogła / mógł po nim przejść (kiedy już będzie ułożony) metodą stopa za stopą (tzn.
okrąg ma być na tyle duży aby idąc stopa za stopą dało się po nim przejść ALE w taki sposób aby
po przejściu całego okręgu ostatni zrobiony krok mieścił się w nim). Następnie mierzysz jego
średnicę i dzieląc ją przez dwa wyznaczasz promień (średnica okręgu to mówiąc najprościej
podwojona wartość promienia), po czym mierzysz czas który jest Ci potrzebny abyś mogła / mógł
przejść cały okrąg metodą stopa za stopą.

Musisz wykonać trzy warianty dla trzech okręgów o różnych wielkościach (a więc i różnych
promieniach).W ramach danego wariantu (danego okręgu) robisz trzy pomiary czasu potrzebnego
do jego przejścia.

Oznacza to że musisz mieć w sumie 9 zmierzonych czasów.

 Na podstawie uzyskanych wyników wypełniasz poniższą tabelkę:

PRĘDKOŚĆ
LINIOWA
OBLICZONA NA
PODSTAWIE
WZORU:

2⋅π⋅r
V=
ŚREDNI OKRES T
CZAS RUCHU
POTRZEBNY DO (obliczony jako [w metrach
PROMIEŃ PRZEJŚCIA średnia na sekundę]
NUMER
OKRĘGU OKRĘGU, arytmetyczna
WARIANTU
[w metrach] CZYLI OKRES trzech czasów r – promień
RUCHU zmierzonych dla okręgu
[w sekundach] danego wariantu) [w metrach];
[w sekundach]
π = 3,14

T – średni okres
ruchu
[w sekundach]

Sprawozdanie z doświadczenia:

1. Film na którym pokażesz w jaki sposób doświadczenie zostało wykonane.

2. Plik pdf w którym zostaną zamieszczone następujące informacje:
– imię i nazwisko uczennicy / ucznia, klasa;
– temat doświadczenia;
– cel doświadczenia;
– wypełniona tabelka;
– wnioski – przeanalizuj uzyskane dane i napisz co według Ciebie z nich wynika.
 Wykonaną pracę należy przesłać do godziny 24:00 dnia 28.03.2020 na maila:
bartlomiej_tomczak@wp.pl lub umieścić np. na YT ale wtedy tak jak ostatnio z filmu musi wynikać
wprost że dana uczennica / uczeń jest jego autorem.

ZWRACAM UWAGĘ NA ESTETYKĘ WYKONANIA FILMU (tło, dźwięk (a w zasadzie

brak dziwnych, nie związanych z doświadczeniem dźwięków np. przypadkowe rozmowy), napisy
itp.).