Gospodarka rolna

Grupa A

1. Wymień trzy czynniki klimatyczne, które niekorzystnie wpływają na rozwój rolnictwa. [3 p.]

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

3. .......................................................................................................................................................

2. Porównaj cechy rolnictwa ekstensywnego kapitałochłonnego i intensywnego kapitałochłon-

nego, wpisując do tabeli określenia: małe(a), duże(a), niski(a), wysoki(a). [2 p.]

Rolnictwo ekstensywne Rolnictwo intensywne

Cecha
kapitałochłonne kapitałochłonne

Poziom mechanizacji

Poziom nawożenia

Poziom kultury rolnej

Wielkość plonów

3. Przyporządkuj wymienionym obszarom cechy środowiska przyrodniczego sprzyjające rol-

nictwu. [3 p.]
A. Nizina Chińska 1. Nizinne ukształtowanie terenu, średnio żyzne gleby brunatne, klimat umiar-
B. Nizina Francuska kowany morski.
C. Niziny Wewnętrzne  2. Mało urozmaicona rzeźba terenu, żyzne gleby aluwialne i czarnoziemne.
3. Ukształtowanie  powierzchni  nizinne  lub  gór  niskich,  klimat  monsunowy,
bardzo żyzne gleby.
4. Mało  urozmaicona  rzeźba  nizin,  żyzne  czarnoziemy,  klimat  umiarkowany
przejściowy.

A. ............ B. ............ C. ............

4. Na mapie zaznaczono obszar występowania jednego ze zbóż. Zapisz nazwę tego zboża
oraz wymagania, jakie są niezbędne do jego uprawy. [2 p.]

80° 80°

40° 40°

120° 80° 40° 0° 40° 80° 120° 160°

0° 160° 0°

40° 40°

80° 80°
Uprawy wybranych zbóż 1 : 335 000 000

Nazwa zboża: …………………………………............................................................…………………………………

Wymagania niezbędne do uprawy zboża: ………….....................................................……………………………

…………………….………………………………………………………………………………………………….……………

© Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. 2015

5. Podkreśl nazwy roślin oleistych uprawianych w strefie umiarkowanej. [1 p.]
sorgo, orzeszki ziemne, rzepak, palma kokosowa, słonecznik

6. Wykres przedstawia głównych producentów jednej z używek. Zapisz nazwę tej używki. [1 p.]
pozostałe kraje 13,4%
Chiny 32,8%
Japonia 2,5%

Indonezja 3,9%

Wietnam 4,5%

Turcja 5,1%

Sri Lanka 8,2%

Kenia 8,9% Indie 20,7%

Źródło: FAOStat, 2011

Nazwa używki: ………………………………

7. Skreśl błędne określenia, tak aby zdania dotyczące uprawy bawełny były prawdziwe. [2 p.]
A. Uprawa bawełny odznacza się niskimi/wysokimi kosztami produkcji.
B. W czasie wegetacji bawełna wymaga dużej/niewielkiej wilgotności.
C. Uprawy bawełny cechują się wysoką pracochłonnością/mechanizacją.
D. Najwięcej upraw bawełny koncentruje się w Europie Zachodniej/Azji Południowo-Wschodniej.

8. Indie posiadają 13% światowego pogłowia bydła, co daje im drugie miejsce na świecie.
Wykonaj polecenia: [2 p.]
A. Zapisz przyczynę dużego pogłowia bydła w Indiach.

………………………………………………………………………………………………………...............................

………………………………………………………………………………………………………...............................
B. Wyjaśnij, dlaczego duży udział pogłowia bydła jest niekorzystny dla gospodarki indyjskiej.
……………………………………………………………………………………………………………...............................

……………………………………………………………………………………………………………...............................

9. Przeczytaj tekst źródłowy, następnie wykonaj polecenie. [2 p.]

Afryka – nikłe efekty pomocy
Afryka miała tragiczną przeszłość kolonialną i ciągle szuka winnych na zewnątrz, co sprowadza się do żebrania
o jałmużnę, zamiast liczenia na siebie. W ostatnich 60 latach kraje bogate wpompowały w pomoc dla Afryki
ok. biliona dolarów, a efekty są mizerne. Pomoc dla Afryki, dawana hojnie bez żadnych warunków, miała służyć
rozwojowi państw i pomagać w walce z nędzą, w rzeczywistości w znacznym stopniu rodziła korupcję i pozba-
wiała jej mieszkańców ducha przedsiębiorczości. Gospodarka jest w stanie destrukcji, przywódcy wykorzystują ją
dla własnych korzyści, policja jest skorumpowana, a wojny są prowadzone rękami dzieci. W tej sytuacji pomoc
z Zachodu jest kwestionowana, nawet przez samych Afrykanów. […]
Źródło: J. Kądziołka, Wieści z Polski i ze świata, Świat – panorama, „Geografi a w Szkole” 2009, nr 5

W celu ograniczenia głodu i niedożywienia stosowana jest pomoc doraźna i długofalowa. Zapisz
dwa argumenty wskazujące, który rodzaj pomocy jest korzystniejszy dla rozwoju społeczno-go-
spodarczego państw słabo rozwiniętych.

1. ......................................................... ……………………………………………………………………………

……………………..........................................………………………………………….............................

2. ……………………………………………………………………………………………………………..................

……………………..........................................…………………………………..……….............................

165
10. Przyporządkuj po dwie cechy do poziomu wyżywienia ludności. [3 p.]
A. Niedostateczne 1. W diecie przeważają produkty pochodzenia zwierzęcego.
B. Normalne 2. W diecie dominują produkty pochodzenia roślinnego.
C. Obfite 3. Duże spożycie ryb i owoców morza.
4. Duże spożycie sztucznie słodzonych napojów.
5. Mało zróżnicowana dieta.
6. Do przyrządzania posiłków stosuje się nieprzetworzone płody rolne.

A. ............, ............,  B. ............, ............,  C. ............, ............   

11. Wymień cztery skutki przyrodnicze nadmiernego wylesiania.

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

3. .......................................................................................................................................................

4. .......................................................................................................................................................

12. Wyjaśnij, na czym polega racjonalna gospodarka leśna. [1 p.]

……………………………………………………………………………………………………………...............................

……………………………………………………………………………………………………………...............................

……………………………………………………………………………………………………………...............................

……………………………………………………………………………………………………………...............................

……………………………………………………………………………………………………………...............................

……………………………………………………………………………………………………………...............................

13. Uzupełnij schemat, tak aby przedstawiał etapy wylesiania lasów równikowych na obszarze
Brazylii. [2 p.]
A. Masowe wycinanie lasów pod obszary uprawne i miejskie.
B. Celowa polityka mająca na celu zrównanie gęstości zaludnienia na obszarze Brazylii.
C. Zmniejszanie obszaru lasu równikowego.
D. Zakładanie osiedli i przeniesienie stolicy w głąb kraju.
E. Duże dysproporcje w gęstości zaludnienia wschodniej i zachodniej części Brazylii.
F. Rozwój rolnictwa plantacyjnego.

14. Podkreśl zdanie, w którym poprawnie wyjaśniono różnicę między akwakulturą i marikulturą. [1 p.]
A. Akwakultura to hodowla organizmów w jeziorach i stawach, a marikultura to hodowla organizmów
tylko w jeziorach.
B. Marikultura to hodowla organizmów w stawach i jeziorach przybrzeżnych, a akwakultura to hodowla
organizmów w sztucznych zbiornikach wodnych. 
C. Akwakultura  to  hodowla  organizmów  w  morzach  oraz  zbiornikach  śródlądowych,  a  marikultura  to
hodowla organizmów tylko w morzach. 
D. Marikultura to hodowla organizmów w morzach, a akwakultura to hodowla organizmów w sztucznych
zbiornikach wodnych. 

166
15. Oznacz literą P zdania zawierające prawdziwe informacje, literą B zdania zawierające błęd-
ne informacje. [2 p.]
A. Wody wewnętrzne to wody zatok, których szerokość nie przekracza 200 mil morskich.

B. Spośród zwierząt morskich najwięcej poławia się małż i skorupiaków.

C. Największe połowy morskie na jednego mieszkańca mają Chiny i Stany Zjednoczone.

D. Najzasobniejsze łowiska występują na styku zimnych i ciepłych prądów morskich.

167
 Gospodarka rolna
Grupa B

1. Wymień trzy czynniki klimatyczne, które korzystnie wpływają na rozwój rolnictwa. [3 p.]

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

3. .......................................................................................................................................................

2. Porównaj cechy rolnictwa ekstensywnego pracochłonnego i intensywnego pracochłonnego,

wpisując do tabeli określenia: małe(a), duże(a), niski(a), wysoki(a). [2 p.]

Rolnictwo ekstensywne Rolnictwo intensywne

Cecha
pracochłonne pracochłonne

Poziom mechanizacji

Poziom nawożenia

Poziom kultury rolnej

Wielkość plonów

3. Przyporządkuj wymienionym obszarom cechy środowiska przyrodniczego niesprzyjające

rolnictwu. [3 p.]
A. Nizina Zachodniosyberyjska 1. Klimat umiarkowany chłodny i subpolarny, gleby bielicowe i tun-
B. Wyżyna Tybetańska drowe o  niewielkiej żyzności.
C. Sahara 2. Klimat  równikowy  wybitnie  wilgotny,  występowanie  obszarów
podmokłych.
3. Duża wysokość nad poziomem morza, niewielka roczna suma opa-
dów atmosferycznych.
4. Klimat  zwrotnikowy  suchy  z  niewielkimi  opadami,  gleby  szaro-
ziemne i  pustynne.

A. ............ B. ............ C. ............

4. Na mapie zaznaczono obszar występowania jednego ze zbóż. Zapisz nazwę tego zboża
oraz wymagania, jakie są niezbędne do jego uprawy. [2 p.]

80° 80°

40° 40°

120° 80° 40° 0° 40° 80° 120° 160°

0° 160° 0°

40° 40°

80° 80°

Uprawy wybranych zbóż 1 : 335 000 000

Nazwa zboża: …………………………………..........................................................…………………………………

Wymagania  niezbędne  do  uprawy  zboża:  …………................................................……………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………… 

168
5. Podkreśl nazwy roślin oleistych uprawianych w strefie międzyzwrotnikowej. [1 p.]
sorgo, orzeszki ziemne, rzepak, palma kokosowa, słonecznik

6. Wykres przedstawia głównych producentów jednej z używek. Zapisz nazwę tej używki. [1 p.]
pozostałe kraje 21,7%
Brazylia 29,4%

Gwatemala 3,0%

Peru 3,1%
Indie 3,1%
Etiopia 3,1% Wietnam 14,2%
Meksyk 3,2%
Indonezja 8,5%
Kolumbia 10,7%

Źródło: FAOStat, 2011

Nazwa używki: ………………………………

7. Skreśl błędne określenia, tak aby zdania dotyczące upraw roślin cukrodajnych były praw-
dziwe. [2 p.]
A. Uprawy  trzciny  cukrowej  odznaczają  się  niższymi/wyższymi  kosztami  produkcji  niż  uprawy  buraków
cukrowych.
B. Najwięcej upraw buraków cukrowych koncentruje się w Europie/Azji Południowo-Wschodniej.
C. Buraki cukrowe dają wyższe/niższe plony niż uprawy trzciny cukrowej.
D. Ponad 2/3 światowej produkcji cukru pochodzi z uprawy trzciny cukrowej/buraków cukrowych.

8. Trzodę chlewną hoduje się w krajach strefy umiarkowanej i podzwrotnikowej. Wykonaj po-
lecenia: [2 p.]

A. Zapisz przyczynę niewielkiego pogłowia trzody chlewnej na Bliskim Wschodzie.

………………………………………………………………………………………………………...............................

………………………………………………………………………………………………………...............................

B. Wyjaśnij, dlaczego w strefie międzyzwrotnikowej chów świń jest ograniczony.

……………………………………………………………………………………………………………...............................

……………………………………………………………………………………………………………...............................

9. Przeczytaj tekst źródłowy, następnie wykonaj polecenie. [2 p.]

Otyłość – problem ekonomiczny
Współczesny świat występuje przeciw ludzkim przywarom. Ostro walczy się z narkomanią, mniej ostro z alkoho-
lizmem, zmniejsza się zakres tolerancji dla palaczy tytoniu, kończy się też pobłażanie dla ludzi otyłych. Otyłość
to nie tylko problem zdrowotny i estetyczny, ale także ekonomiczny […]
Źródło: J. Kądziołka, Wieści z Polski i ze świata, Świat – panorama, [w:] Geografia w Szkole, nr 6, 2008

Zapisz dwa argumenty, które potwierdzają tezę, że otyłość jest także problemem ekonomicz-
nym.

1. ......................................................... ……………………………………………………………………………

……………………..........................................………………………………………….............................

2. ……………………………………………………………………………………………………………..................

……………………..........................................………………………………..………................................

169
10. Przyporządkuj do poziomu wyżywienia ludności po dwa obszary występowania. [3 p.]
A. Niedostateczne 1. Ameryka Środkowa
B. Normalne 2. Ameryka Północna
C. Obfite 3. Ameryka Południowa
4. Europa Zachodnia
5. Środkowa Afryka
6. Azja Południowo-Wschodnia

A. ............, ............,  B. ............, ............,  C. ............, ............   

11. Wymień cztery ekologiczne funkcje lasów. [4 p.]

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

3. .......................................................................................................................................................

4. .......................................................................................................................................................

12. Zapisz dwa sposoby na zwiększenie zasobów wodnych na świecie. [1 p.]

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

13. Uzupełnij schemat, tak aby przedstawiał przyczyny i skutki procesu wylesiania. [2 p.]
A. Zmniejszenie powierzchni lasów.
B. Zwiększenie ilości dwutlenku węgla w atmosferze.
C. Nasilenie niekorzystnych zmian klimatycznych.
D. Ograniczenie procesu fotosyntezy.
E. Wzrost zapotrzebowania na żywność w związku ze zwiększającą się liczbą ludności.
F. Intensywny rozwój rolnictwa i górnictwa.

14. Podkreśl zdanie, w którym poprawnie określono zasięg morza terytorialnego według po-
stanowień Konwencji Praw Morza. [1 p.]
A. Strefa szerokości 200 mil morskich od brzegu, znajdująca się pod kontrolą polityczną państwa nad-
morskiego. 
B. Strefa szerokości 12 mil morskich od brzegu, znajdująca się pod kontrolą polityczną państwa nadmor-
skiego.
C. Strefa szerokości 200 mil morskich od brzegu, znajdująca się pod kontrolą gospodarczą państwa nad-
morskiego. 
D. Strefa obejmująca wody wąskich zatok o szerokości do 24 mil morskich, znajdująca się pod wyłączną
kontrolą polityczną państwa nadmorskiego.

15. Oznacz literą P zdania zawierające prawdziwe informacje, literą B zdania zawierające błęd-
ne informacje. [2 p.]
A. Marikultura to celowa hodowla organizmów morskich.

B. Największe znaczenie w gospodarce morskiej ma rybactwo śródlądowe, które dostarcza 90%
wszystkich poławianych zwierząt.  
C. Kraje o największych połowach morskich to Chiny i Peru.  

D. Najzasobniejsze łowiska występują w wodach płytkich o dużym dostępie światła.  

170