Świat w czasie przemian

Grupa A

1. Na podstawie danych z tabeli obrazujących główne składniki wskaźnika HDI przyporządkuj

wymienione państwa do odpowiedniego wiersza. [2 p.]
Państwa: Nigeria, Peru, Słowenia, Indie

Produkt
Oczekiwana Wskaźnik
krajowy brutto Wartość
Państwo długość życia skolaryzacji
na 1 mieszkańca wskaźnika HDI
(w latach) (w %)
(w USD)

65,4 45,0 3 468 0,547

79,3 93,3 24 914 0,884

74,0 70,4 8 389 0,725

51,9 44,2 2 069 0,459

Źródło: Human Development Report 2011, UNDP UN, 2011

2. Zapisz trzy przyczyny szybkiego rozwoju społeczno-gospodarczego państw Azji Południowo­

‑Wschodniej (tzw. azjatyckich tygrysów). [3 p.]

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

3. .......................................................................................................................................................

3. Zapisz trzy przyczyny zapóźnienia społeczno-gospodarczego w krajach słabo rozwiniętych. [3 p.]

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

3. .......................................................................................................................................................

4. Wpisz w ramki odpowiednie litery, tak aby schemat przedstawiał uwarunkowania i konse-
kwencje procesu globalizacji. [2 p.]
UWARUNKOWANIA

KONSEKWENCJE

A. Ujednolicenie stylu życia.

B. Swoboda przepływu kapitału.
C. Tworzenie sieci filii wielkich przedsiębiorstw.
D. Rozbudowa i rozwój sieci transportowej oraz centrów logistycznych.
E. Unowocześnianie produktów.
F. Duże nakłady finansowe na marketing.

5. Połącz płaszczyzny globalizacji z odpowiednim opisem. [3 p.]

A. Płaszczyzna gospodarcza 1. Upowszechnienie wynalazków z dziedziny transportu i łączności.
B. Płaszczyzna polityczna 2. Powstanie wielu korporacji globalnych.
C. Płaszczyzna technologiczna 3. Upowszechnienie konsumpcyjnego stylu życia.
4. Powstanie wielu organizacji międzynarodowych o  charakterze go-
spodarczym.

A. ............ B. ............ C. ............

© Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. 2015

 6. Podkreśl zdanie zawierające prawidłowe informacje. [1 p.]
A. Największe przedsiębiorstwa na świecie wywodzą się z branży motoryzacyjnej.
B. Siedziby największych przedsiębiorstw na świecie znajdują się głównie w Japonii i Kanadzie.
C. Najbardziej zglobalizowane państwa na świecie to: Stany Zjednoczone, Chiny i Rosja.
D. Największe obroty handlowe są między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi i Kanadą.

7. Podaj pełne nazwy trzech istniejących obecnie organizacji integracyjnych o charakterze go-
spodarczym. [3 p.]

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

3. .......................................................................................................................................................

8. Na podstawie opisu podaj nazwę organizacji pozarządowej o zasięgu ogólnoświatowym. [1 p.]

Organizacja działająca w kilkudziesięciu krajach świata, występująca przeciw łamaniu praw człowieka i wszelkiej
dyskryminacji. Priorytetem tej organizacji jest zniesienie kary śmierci w państwach, w których jest wykonywana.

Nazwa organizacji: ..............................................................................................................................

9. Podkreśl zdania, które poprawnie opisują Radę Bezpieczeństwa ONZ. [2 p.]

A. Stałymi członkami Rady Bezpieczeństwa są państwa tworzące grupę G-8.
B. Odpowiada za utrzymania pokoju i bezpieczeństwa w Europie.
C. Może podjąć decyzję o izolacji państw, które nie wykonują rezolucji ONZ.
D. Podejmuje decyzje zwykłą większością głosów.
E. Stałymi członkami Rady Bezpieczeństwa są m.in. Stany Zjednoczone, Rosja i Francja.

10. Podkreśl agendę ONZ, której zadaniem jest unowocześnienie rolnictwa i zwalczanie głodu. [1 p.]
A. UNESCO C. WHO
B. FAO D. ILO

11. Na mapie zaznaczono państwa członkowskie jednej z organizacji międzynarodowych. Zapisz

nazwę tej organizacji, nazwy pięciu państw członkowskich oraz jej główny cel działania. [4 p.]

80° 80°

40° 40°

120° 80° 40° 0° 40° 80° 120° 160°

0° 160° 0°

40° 40°

80° 80°

Skala 1 : 300 000 000

Nazwa organizacji
Państwa członkowskie
Główny cel działania

147
12. Skreśl zbędne wyrażenia, tak aby zdania zawierały prawdziwe informacje. [2 p.]
A. Kontynentem, na którym znajduje się najwięcej państw, jest Azja/Afryka.
B. Państwem o najmniejszej powierzchni na świecie jest Watykan/Monako.
C. Współczesne Niemcy powstały w wyniku procesu zjednoczenia/secesji.
D. Większość państw Afryki uzyskała niepodległość w wyniku postanowień pokojowych po II wojnie świato-
wej/procesu dekolonizacji.

13. Zapisz w  tabeli po jednym państwie z  każdego z  wymienionych regionów, spełniającym

równocześnie dwa warunki: ma powierzchnię większą niż 1 mln km2 i mieszka w nim wię-
cej niż 50 mln obywateli. [3 p.]

Obszar Przykład państwa

Azja Południowa i Południowo-Wschodnia

Afryka Środkowa i Południowa

Ameryka Północna

14. Podkreśl nazwy trzech państw, które powstały w ostatnim ćwierćwieczu w wyniku secesji. [3 p.]
Kosowo Sudan Południowy Węgry
Meksyk Kuwejt Japonia
Indie Czarnogóra Hiszpania

15. Na mapie Europy zaznaczono państwa, które powstały w ostatnim ćwierćwieczu. Wykonaj
polecenia A i B. [5 p.]

6
1
3
4

5
7

8
10
9

11 12

Skala 1: 35 000 000

A. Zapisz nazwy czterech państw, które powstały po rozpadzie ZSRR i  mają dostęp do Morza
Bałtyckiego.

.......................................................................................................................................................................

148
B. W tabeli opisano państwa, które powstały po 1989 r. Zapisz nazwy tych państw i cyfry, który-
mi oznaczono je na mapie politycznej Europy.

Nazwa Cyfra na
Opis państwa
państwa mapie

Państwo to powstało na początku 1993 r. w wyniku podziału Czechosło-

wacji. Stolica kraju znajduje się w jego południowej części nad Dunajem.
Obecnie ten górzysty kraj rozwija się dzięki turystyce.

Kraj ten powstał w wyniku rozpadu ZSRR, nie ma dostępu do morza i jest
uzależniony od importu surowców z Rosji. Rządy są sprawowane
w sposób autorytarny, co sprawia, że jest to jeden z najsłabiej rozwinię-
tych krajów Europy.

Kraj położony nad Morzem Adriatyckim, o niewielkiej powierzchni;

powstał w wyniku rozpadu Jugosławii. Obecnie należy do Unii Europej-
skiej i strefy euro.

149
 Świat w czasie przemian
Grupa B

1. Na podstawie danych z tabeli obrazujących główne składniki wskaźnika HDI przyporządkuj

wymienione państwa do odpowiedniego wiersza. [2 p.]
Państwa: Korea Południowa, Turcja, Etiopia, Indonezja

Produkt
Oczekiwana Wskaźnik
krajowy brutto Wartość
Państwo długość życia skolaryzacji
na 1 mieszkańca wskaźnika HDI
(w latach) (w %)
(w USD)

59,3 23,7 971 0,363

80,6 93,4 28 230 0,897

69,4 58,4 3 716 0,617

74,0 58,3 12 246 0,699

Źródło: Human Development Report 2011, UNDP UN, 2011

2. Zapisz trzy przyczyny szybkiego rozwoju społeczno-gospodarczego większości państw Bli-

skiego Wschodu. [3 p.]

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

3. .......................................................................................................................................................

3. Zapisz trzy przyczyny postępu społeczno-gospodarczego w krajach wysoko rozwiniętych [3 p.]

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

3. .......................................................................................................................................................

4. Wpisz w ramki odpowiednie litery, tak aby schemat przedstawiał uwarunkowania i konse-
kwencje procesu globalizacji. [2 p.]
UWARUNKOWANIA

KONSEKWENCJE

A. Zanik kulturowej różnorodności.

B. Swoboda przepływu informacji.
C. Wzrost znaczenia wielkich korporacji.
D. Rozwój ruchu antyglobalistów.
E. Stała innowacja produktów i usług.
F. Zasada wolnej konkurencji między przedsiębiorstwami.

5. Połącz płaszczyzny globalizacji z odpowiednim opisem. [2 p.]

A. Płaszczyzna gospodarcza 1. Rozwój internetu i telefonii komórkowej.
B. Płaszczyzna społeczno-kulturowa 2. Powstanie wielu korporacji globalnych.
C. Płaszczyzna technologiczna 3. Upowszechnienie konsumpcyjnego stylu życia.
4. Powstanie wielu organizacji międzynarodowych o  charak-
terze gospodarczym.

A. ............ B. ............ C. ............

150
 6. Podkreśl zdanie zawierające prawidłowe informacje. [1 p.]
A. Największe przedsiębiorstwa na świecie wywodzą się z branży farmaceutycznej.
B. Siedziby największych przedsiębiorstw na świecie znajdują się głównie w Chinach i Japonii.
C. Najbardziej zglobalizowane państwa na świecie to m.in.: Stany Zjednoczone, Francja i Wielka Brytania.
D. Największe obroty handlowe są między Unią Europejską a Chinami i Arabią Saudyjską.

7. Podaj nazwy trzech istniejących obecnie globalnych organizacji pozarządowych. [3 p.]

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

3. .......................................................................................................................................................

8. Na podstawie opisu podaj nazwę organizacji gospodarczej o zasięgu kontynentalnym. [1 p.]

Organizacja obejmująca trzy największe państwa Ameryki Północnej, powstała na podstawie umowy o zniesie-
niu cła we wzajemnej wymianie handlowej i utworzeniu wspólnego rynku liczącego 430 mln konsumentów.

Nazwa organizacji: ..............................................................................................................................

9. Podkreśl zdania, które poprawnie opisują Organizację Narodów Zjednoczonych. [2 p.]

A. Wzmacnianie potencjału obronnego państw członkowskich.
B. Dbanie o utrzymanie zbiorowego bezpieczeństwa na świecie.
C. Najważniejszym organem jest Rada Powiernicza.
D. Tworzenie wspólnego systemu monetarnego.
E. Opracowywanie planów pomocy i rozwoju dla biednych regionów świata.

10. Podkreśl agendę ONZ, której zadaniem jest poprawa zdrowia i upowszechnienie postępu
medycznego. [1 p.]
A. UNESCO C. WHO
B. FAO D. ILO

11. Na mapie zaznaczono państwa członkowskie jednej z organizacji międzynarodowych. Zapisz

nazwę tej organizacji, nazwy pięciu państw członkowskich oraz jej główny cel działania. [4 p.]

80° 80°

40° 40°

120° 80° 40° 0° 40° 80° 120° 160°

0° 160° 0°

40° 40°

80° 80°
Skala 1 : 300 000 000

Nazwa organizacji
Państwa członkowskie
Główny cel działania

151
12. Skreśl zbędne wyrażenia, tak aby zdania zawierały prawdziwe informacje. [2 p.]
A. Kontynentem, na którym znajduje się najwięcej państw, jest Europa/Afryka.
B. Państwo o największej powierzchni na świecie to Rosja/Chiny.
C. Najmłodszymi państwami w Europie są Albania i Mołdawia/Czarnogóra i Kosowo.
D. Większość państw Afryki uzyskała niepodległość po I wojnie światowej/po II wojnie światowej.

13. Zapisz w  tabeli po jednym państwie z  każdego z  wymienionych regionów, spełniającym

równocześnie dwa warunki: ma powierzchnię większą niż 1 mln km2 i mieszka w nim wię-
cej niż 50 mln obywateli. [3 p.]

Obszar Przykład państwa

Azja

Afryka

Ameryka Południowa

14. Podkreśl nazwy trzech istniejących obecnie terytoriów zależnych. [3 p.]

Timor Wschodni Sudan Południowy Gujana Francuska
Grenlandia Paragwaj Islandia

15. Za mapie Europy zaznaczono państwa, które powstały w ostatnim ćwierćwieczu. Wykonaj
polecenia A i B. [5 p.]

6
1
3
4

5
7

8
10
9

11 12

Skala 1: 35 000 000

A. Zapisz nazwy wszystkich państw – sąsiadów Polski, powstałych w wyniku rozpadu ZSRR.

…….....………………………………………………………………….................………………………………………

152
B. W tabeli opisano państwa, które powstały w Europie po 1989 r. Zapisz nazwy tych państw
i cyfry, którymi oznaczono je na mapie politycznej Europy.

Nazwa Cyfra na
Opis państwa
państwa mapie

Państwo to powstało w wyniku rozpadu Jugosławii. Kraj ten ma dostęp do

Morza Adriatyckiego. Obecnie rozwija się dzięki turystyce. Jako drugie
z byłych państw Jugosławii ma szanse na członkostwo w Unii Europejskiej.

Kraj ten powstał w wyniku rozpadu ZSRR, obecnie należy do Unii Europej-
skiej, strefy euro i NATO. Ma bliskie związki z krajami skandynawskimi.

Państwo to powstało na początku 1993 r. Członek Unii Europejskiej i NATO,

uważany za najlepiej rozwinięty gospodarczo kraj z byłych państw postsocja-
listycznych. Stolica kraju, położona nad Wełtawą, jest jednym z ważniejszych
centrów kulturalnych Europy Środkowej.

153