Geografia – USŁUGI

1. Usługi – sektor gospodarki obejmujący działalność, która nie polega na

wytwarzaniu dóbr materialnych, lecz ma charakter świadczeń na rzecz innych osób.
2. Podział usług:
 Materialne – związane z oddziaływaniem na dobra materialne (np. naprawa
samochodu, remont)
 Niematerialne – dotyczą czynności niemających związku z dobrami materialnymi
(np. usługa lekarska, edukacyjna)
 Usługi podstawowe – powszechne i łatwo dostępne dla obywateli (np. przewozy
pasażerskie, poczta, gastronomia, służba zdrowia)
 Usługi wyspecjalizowane – świadczone na rzecz firm (np. usługi administracji,
wyższych uczelni, firm marketingowych).
3. Wysoki udział w zatrudnieniu w usługach(mapa)
- USA, - Kanada, - Australia, - Norwegia, - Francja, - Szwecja, - Finlandia, - Hiszpania, -
Niemcy, - Japonia, - Arabia Saudyjska
4. Niski udział w zatrudnieniach w usługach: (mapa)
- większość Afryki, - Boliwia, - Indie
5. Etapy rozwoju usług:
- Kraje przedindustrialne: Kraje najbiedniejsze, rolnictwo, dominacja handlu
lokalnego, podstawowej opieki zdrowotnej i szkolnictwa niższego szczebla.
- Kraje industrialne: przemysł, transport, wojsko, administracja, wzrost znaczenia usług
transportowych i ogólnospołecznych.
- Kraje postindustrialne (poprzemysłowe): kraje najbogatsze, rozwój bankowości,
reklamy, kultury, rozrywki.
6. Transport:
a) transport samochodowy: Ma największe znaczenie.
- samochody osobowe,
- ciężarowe,
- autobusy,
- trolejbusy
Zalety Wady
 Podstawa komunikacji miejskiej,  Duży wpływ na degradację
 Duża dostępność i powszechność, środowiska,
 Możliwość dostarczenia towarów „od  Wysokie koszty budowy
drzwi do drzwi” , infrastruktury drogowej,
 Niskie koszty na krótkich i średnich  Niewielka ładowność, duże nakłady
dystansach, pracy energii w przeliczeniu na 1 tonę
 Ważne uzupełnienie innych gałęzi przewożonego towaru,
transportu  Niski poziom bezpieczeństwa
b) transport kolejowy: Ma duże znaczenie na dalekich trasach, zwłaszcza towarów
masowych (np. węgla, rud metali)
- przewozy pasażerskie na krótkich dystansach
- Najdłuższą siecią linii kolejowych na świecie są: USA, Rosja, Chiny i Indie.
- Najgęstszą siecią linii kolejowych na świecie są: Czechy oraz kraje Europy Zachodniej, np.
Belgia, Niemcy, Szwajcaria.
Zalety Wady
 Niskie koszty na średnich i długich  Brak możliwość dostarczenia
dystansach, towarów „od drzwi do drzwi”,
 Ułatwianie komunikacji w ruchu  Wysokie kosztu budowy
podmiejskim, infrastruktury kolejowej i obsługowej,
 Krótki czas przejazdu i niskie koszty  Mniejsze zagęszczenie torowisk
dla pasażera, względem dróg ograniczające
 Duża ładowność, możliwości wyboru i zmiany trasy
 Wysoki poziom bezpieczeństwa,
 Niska awaryjność

c) transport wodny śródlądowy: Żegluga śródlądowa po rzekach i jeziorach stanowi

jeden z najstarszych i najtańszych rodzajów transportu.
- przewozi się ładunki masowe o dużej objętości
-transport lokalny i turystyka (statki wycieczkowe)
Zalety Wady
 Niskie koszty transportu towarów,  Długi czas przewozu,
 Bezpieczny dla środowiska,  Konieczność regulacji rzek i budowy
 Najbardziej efektywny w przewozie portów śródlądowych,
materiałów sypkich  Uzależnienie od wysokości stanu
wody

d) transport morski: Podstawa wymiany handlowej. W ten sposób przewozi się około
70% towarów.
Zalety Wady
 Największa ładowność ze wszystkich,  Długi czas przewozu,
 Niskie koszty transportu,  Wysokie koszty budowy
 Ogromne ułatwienie w handlu infrastruktury (portów, terminali),
międzynarodowym w krajach  Duża zależność od warunków
wyspiarskich lub z szerokim pogodowych
dostępem do morza
- Główne role w międzynarodowym handlu morskim:
- masowce,
- kontenerowce,
- zbiornikowce,
- gazowce,
- tankowce,
- chłodniowce,
- drobnicowce.
- Główne szlaki żeglugi morskiej:
- Kraje Azjatyckie: Chiny, Indie
- USA, Japonia, Korea Południowa, Australia
- Główne szlaki morskie:
- Północnoatlantycki (Europa Zachodnia <-> Ameryka Północna)
- Dalekowschodni (Zatoka Perska <-> Europa Zachodnia <-> Ameryka Północna)
- Pacyficzny (USA <-> Japonia i Australia <-> Japonia)
- Południowoatlantycki (Australia <-> Europa Zachodnia i Afryka Południowa <-> Europa
Zachodnia)
- Kanały:
- Sueski -> nie trzeba opływać całego kontynentu (skraca drogę i czas),
- Panamski -> skrócenie drogi
- La Manche -> znaczenie komunikacyjne dla Wielkiej Brytanii
- Koloński -> skraca czas z Morza Bałtyckiego
- Cieśliny:
- Gibraltarska (morze śródziemne z Oceanem Atlantyckim)
- Bosfor i Dardanele (morze egejskie z morzem Marmara)
- Sund (na Bałtyku – Cieśliny duńskie)
- Bab al-mandab (między półwyspem arabskim i Afryką)
Żegluga kabotażowa – odbywa się między portami tego samego kraju w obrębie:
- jednego morza (mały kabotaż)
- wielu mórz (duży kabotaż)
- Porty:
- uniwersalne – przeładowywanie dużych grup towarów: Hongkong, Singapur,
Rotterdam, Hamburg, Marsylia
- specjalistyczne - przeładunek konkretnych towarów
Kraje taniej bandery:
Panama, Liberia, Bahamy, Filipiny, Malta, Cypr. W tych państwach są niskie podatki i
ubezpieczenia. Wielu armatorów rejestruje statki w tych krajach, aby obniżyć koszty.
Najważniejsze drogi wodne świata/szlaki komunikacji:
1) System Wielkich Jezior i rzeki Św. Wawrzyńca z rzekami Missisipi, Mizuri.
2) System rzeki Wołgi, gdzie Moskwa jest „portem pięciu mórz” – połączenia Wołgi z
morzami: Białym, Bałtyckim, Azowskim, Czarnym, Kaspijskim.
3) System rzeki Jangcy, Huang He (rzeka żółta).
4) System rzeki Amazonka.
5) System Renu połączony kanałami z rzekami: Rodan, Sekwana, Loara, Dunaj,
Wezera, Łaba, Odra (przez kanały: Marna-Ren i śródlądowy)
e) transport lotniczy: Najnowocześniejszy i najbardziej dynamiczny rodzaj transportu.
Zalety Wady
 Znaczny udział w przewozach  Wysokie koszty eksploatacji,
pasażerskich z uwagi na szybkość i  Konieczność budowy skomplikowanej
duży zasięg przestrzenny, infrastruktury technicznej (lotnisk,
 Ze względu na bezpieczeństwo i terminali),
szybkość wykorzystywany głównie do  Skomplikowany i długotrwały proces
przewozu towarów drogich (dzieł odprawy pasażerów
sztuki) i wymagających szybkiego
dostarczenia

f) transport przesyłowy: Transport „specjalny” polega na przesyłaniu towarów

masowych rurociągami, gazociągmi i taśmociągmai. (ropa naftowa, gaz ziemny, woda,
węgiel, solanka)
Zalety Wady
 Niskie koszty przesyłu towarów,  Ograniczenie do przesyłu towarów
 Ciągłość przesyłu towarów, masowych,
 Niezależność od warunków  Duże koszty budowy sieci
pogodowych przesyłowych,
 Obniżanie walorów krajobrazowych.

7. Gęstości sieci samochodowej, kolejowej (mapa)

8. Łączność – obejmuje przesyłanie i przekazywanie informacji za pośrednictwem
poczty, firm kurierskich, prasy oraz telekomunikacji (telefonia, telewizja, telekomunikacja
komputerowa, radiofonia, telegrafia).
9. Rozwój telefonii:
1) Wynalazca telefonu -> Alexander Graham Bell. 1876r. aparat telefoniczny (zbudowany z
głośnika i mikrofonu elektromagnetycznego)
2) Telefon komórkowy 1983 r. (9 lat później pierwszy SMS)
3) Nowoczesne smart fony
10. Rodzaje turystyki:
* wypoczynkowa: (urlopowa/rekreacyjna) – regeneracja sił fizycznych i psychicznych.
* poznawcza: (krajoznawcza) – zwiedzanie miejsc oraz obiektów, poszerzanie wiedzy o
świecie.
* zdrowotna: (lecznicza/uzdrowiskowa) – pobyt w sanatoriach w celu
leczenia/rehabilitacji.
* religijna: (pielgrzymkowa) – zaspokajająca potrzeby duchowe.
* biznesowa: załatwianie spraw służbowych.
* kongresowa: (konferencyjna) – wyjazdy na konferencje, seminaria, zjazdy naukowe.
* handlowa: (zakupowa) – wyjazd na zakupy.
* sportowa: czynne uprawianie sportu/udział w zawodach.
* towarzyska: (rodzinna/klubowa) – spotkania z rodziną, znajomymi.
11. Turystyka kwalifikowana – wymaga od turysty określonych umiejętności i
specjalnego wyposażenia (np. turystyka kolarska, wysokogórska, narciarska).
Atrakcyjność turystyczna
Walory przyrodnicze Walory kulturowe Infrastruktura
turystyczna
 Sprzyjające warunki  Zabytki  Zróżnicowana baza
klimatyczne, architektoniczne, noclegowo-
 Urozmaicona rzeźba  Muzea i galerie sztuki, gastronomiczna
terenu,  Rezerwaty (hotele, motele,
 Zróżnicowana linia archeologiczne, pensjonaty,
brzegowa,  Miejsca związane ze schroniska, pola
 Osobliwości flory i sławnymi ludźmi, namiotowe),
fauny,  Imprezy kulturowe,  Rozbudowana sieć
 Parki narodowe,  Miejsca kultu komunikacyjna,
krajobrazowe, religijnego.  Tereny i obiekty
 Punkty widokowe. sportowe
12. Największe banki świata:
Nazwa Banku Kraj
BNP Paribas Francja
Bank of America USA
JPMorgan Chase&Co. Hiszpania
Banco Santander USA
Citigroup USA
HSBC Holdings Wielka Brytania
Societe Generale Francja
Wells Fargo USA
ICBC Chiny
Itau Unibanco Brazylia