Les2

Het lineaire iteratieproces Een rij getallen ontstaat vaak door iteratie. Zo voldoen de termen van een meetkundige rij tn = a . r n-1 aan tn+1 = r.tn Dit is een lineair iteratieproces. De term tn+1 volgt uit zijn voorganger tn Voorbeelden De groei van een kapitaal dat uitstaat tegen een bepaald rente percentage. (blz. 16 vb. 2) tn kapitaal na n jaar t =! rente "# per jaar t1 = 1. t% = 1. t& = 1. tn = 1. "$t " $ t1 " $ t% " $ tn-1

o'

tn+1 = 1. " $ tn

De ont(ikkeling van een populatie (alvissen )*n+ aantal (alvissen in jaar n )*n + 1+ = r . )*n+ o'
groei'actor

(blz. 2)

)n+1 + r.)n

)*1,, + = 1 r = 1-1 )*1,, + = 1 )*1,,1+ = 1.1 $ )*1,, + = 11 )*1,,%+ = 1.1 $ )*1,,1+ = 1%1

etc.

)er jaar (orden er 1. (alvissen gevangen. )n + 1 = r . )n / b )n + 1 = 1-1 . )n / 1. )*1,, + = 1 )*1,,1+ = 1.1 $ )*1,, + / 1. = ,. )*1,,%+ = 1.1 $ )*1,,1+ / 1. = 0,-..
de populatie neemt a' en zal uitsterven

)*1,, + = % )*1,,1+ = 1.1 $ )*1,, + / 1. = % . )*1,,%+ = 1.1 $ )*1,,1+ / 1. = %1 -.

de populatie neemt toe

1e zoeken naar een (aarde (aarbij de populatie constant blij't. De populatie is dan in even(ic2t met de jac2tdruk. )*n+ = 1. )*n+1+ = 1-1 . )*n+ / 1. = )*n+ )*n+ = 1.

Toegepaste Analyse

10 april 2008

Les2

De'initie Het punt t is een even(ic2t van een iteratie' proces als uit t = t volgt dat t1 = t% = t& = t De even(ic2ten van een iteratie' proces zijn oplossingen van de vergelijking t = '*t+ Een even(ic2t kan stabiel o' instabiel zijn. 3n bovenstaandvoorbeeld vinden (e 2et even(ic2t door de vergelijking )n+1 = )n op te lossen. 1-1)n / 1. = )n -1 )n = 1. )n = ) = 1. Een s4steem is in even(ic2t als de situatie van tijdstip op tijdstip niet verandert. Het even(ic2t is stabiel als na een (illekeurige niet al te grote verstoring de oude situatie zic2 op den duur 2erstelt. Hoe kunnen (e nagaan o' 2et even(ic2t stabiel o' instabiel is 5 tn+1 = '*tn+ en '*t+ = rt + b 6tabiel even(ic2t 3nstabiel even(ic2t 7 ' 8*t+ 7 9 1 7 ' 8*t+ 7 : 1

;ra'isc2e (eergave lineair iteratieproces Een gra'isc2e (eergave van 2et lineaire iteratieproces gee't inzic2t in (at er allemaal gebeurt bv. 1at er op den duur gebeurt etc. tn+1 = r.tn r = % en t = 1

4 = %$

t%

4=$ t1

t1

t%

Toegepaste Analyse

10 april 2008

Les2

De rij t - t1 - t% < gaat naar oneindig. Even(ic2t snijpunt modellijn en 2ulplijn . 3nstabiel even(ic2t tn+1 = r.tn r = = en t = 1 >odellijn ? 4 = =$ Hulplijn ? 4 = $ 4=$

4 = =$ t1 t% t&

t%

t1

6tabiel even(ic2t De rij t - t1 - t% < gaat naar .

3teratie' proces Bineair iteratie' proces Even(ic2t 6tabiel even(ic2t 3nstabiel even(ic2t

tn+1 = '*tn+ '*t+ = rt + b t = '*t+ 7 ' 8*t+ 7 9 1 7 ' 8*t+ 7 : 1

@pgaven ? 1.%A - 1.%, en 1.&A

Toegepaste Analyse 10 april 2008

Les2

Clz.11 Doepassing 1 t =E1 -1 januari % % 1 januari % 1 januari % & ! t1 = 1- "t t% = 1- "t1 = 1- " . 1- "t = 1- "% t ? tn = 1- "n t = 1 . 1- "n @p 1 januari % 0 is n = " dus 1

$ 1. "" = 1!1-0. 100 x 1,06n = 200 oplossen.

Verdubbeld saldo is E % -1e moeten dus de vergelijking Clz. 11 @pgave 1.0 tn = 1 . 1- "n 1 . 1- "n = 1. 1

1 1

n "-,. n 10-0.

na A jaar na 1, jaar na %! jaar na 0 jaar

. 1- "n = &

&# rente 1 # rente tn = F . 1- "n t1 = 1 Dus F . 1- "1

. 1- &n = % . 1-1 n = %

=1

F = E ..0 - !

Clz.11 Doepassing % Dn sc2uld na n jaren Dn = sc2uld + rente / a'lossing G = annuiteHt = rente + a'lossing D = 1 . -Iente ,# D1 = 1,09 D0 A D% = 1- , D1 / G = 1- , *1- , D / G+ / G = 1,092 D0 1,09A A D& = 1- , D% / G = 1- , *1- ,% D / 1- ,G / G+ / G = 1,093 D0 1,092A 1,09A A : D30 = 1,0930 D0 1,0929A 1,0928A .. 1,09A A = 0 1,0930 D0 1,0929A 1,0928A .. 1,09A A = 0 A + 1,09A + 1,09A2 + 1,09A29 = 1,0930D0 )artiJle som meetkundige reeks met & termen. a = G en r = 1- , A
1 1,09 30 1 1,09

= 1,0930D0

Hieruit kan G berekend (orden. D = 1 . -- G = E,A&&-"!

Toegepaste Analyse

10 april 2008