HOOFDSTUK 2 Fluda Statica en Stroming

Figuur 1
Een kolom fludum in
evenwicht
De krachten op een chi!f van
de"e kolom worden #ekeken$ en
de druk al functie van de
hoogte
1 Statica
%erondertel dat "ich een cilindriche kolom fludum #evindt in
het "waartekrachtveld van de aarde& Het fludum verkeert in
evenwicht$ de temperatuur i T en de valvernelling g i
contant&
De vraag i nu hoe verloopt de druk al functie van de hoogte&
1.1 Bepaling van de druk in een fludum
Kie een willekeurige cilinder en op de #odem daarvan een
co'rdinatentelel& (eki!k nu ter hoogte " van de kolom een
chi!f fludum met infiniteimale dikte d"& Stel de druk op hoogte
" i p$ op hoogte )" * d"+ i de druk dan )p * dp+&
Er i evenwicht want de chi!f verplaatt "ich niet& Hieruit mogen
we concluderen dat de om der krachten op de chi!f fludum nul
i&
Er werken drie krachten op de chi!f&
a& de gewichtkracht F
1
, - g . d"
#& de drukkracht aan de onderkant van de chi!f F
/
, )p* dp+.
c& de drukkracht aan de #ovenkant van de chi!f F
0
, p .
De krachten onder a en # "i!n geli!k gericht en tegengeteld aan
de kracht onder c&
Er geldt1 F
1
* F
/
2 F
0
, 3
of
- g . d" * )p * dp+ . 2 p. , 3 4 p g . d" * dp . , 3
dp = - g dz 5/&16
Dit i de h7drotatiche vergeli!king&
A. = constant
8ndien het fludum een vloeitof i geldt in de meete gevallen dat
de dichtheid - , contant&
De druk al functie van de hoogte vinden we dan door integratie
van vergeli!king dp = - g dz.
8ndien de druk op de #odem p
o
i en " de hoogte i #oven de
#odem$ dan i de druk p
"
dan1
6 / & / 5
3
z g p p
z g p p
dz g dp
o z
o z
z p
p
z
o

B. constant
8ndien het fluidum een ideaal ga i geldt dat1
- , 9:%
m
, 9p: ;T u#titutie hiervan in de vergeli!king 5/&16
levert dan op1 dp , 2 )9g p: ;T+ d"& De oploing van de"e
vergeli!king vinden we door eert de varia#elen te cheiden en
daarna te integreren&
Natuurkunde voor Delfstof Productie
1
Figuur /
Druk figuur a#c en de plaat
waan de totaalkracht aangri!pt
8ndien we druk in de tropofeer willen #erekenen al functie van
de hoogte kan dat met #oventaande relatie& 8ndien p
o
de druk op
de grond i en p
"
de druk op een hoogte " dan i het reultaat
voor de vergeli!king van de druk al functie van de hoogte al
volgt te #epalen1
[ ]
6 0 & / 5
ln
ln ln

,
_

,
_

,
_

,
_

,
_

,
_

RT
Mgz
o z
RT
MGz
o
z
o
z
o z
z
o
p
p
e p p
e
p
p
RT
Mgz
p
p
z
RT
Mg
p p
dz
RT
Mg
p
dp
z
o
De"e vergeli!king noemt men de Barometrisc!e
"oogteformule.
1.2 Bepaling van de drukkrac!t in een vloeistof op een
verticale #and
De druk in een punt van een fludum i onafhankeli!k van de
richting waarop de loodrechte druk taat& De #epaling van de
druk op een ;echte wand in een vloeitof i afhankeli!k van de
dichtheid - en valvernelling g& 8ndien de vloeitof reikt tot een
diepte h en de #reedte van de wand overal # i$ dan i de kracht
op een infiniteimaal trook!e dF , p d. , )- g "+ #&d" & De "2
richting taat omlaag en #egint aan het vloeitofoppervlak&
De totale kracht op de wand i dan1
6 < & / 5
/
1
/
1
/
1
/
3
/
3
h A g h b g F
z b g dz z b g F
totaal
h h
totaal



1
]
1

De kracht F taat alti!d loodrecht op de wand )"ie fig&/+ De

vraag i nu waar de"e totaalkracht aangri!pt& Om dit
aangri!pingpunt te #epalen maken we ge#ruik van de om van
alle krachtmoment!e d9 op de wand tengevolge van dF op de
wand ten op "ichte van het vloeitofoppervlak& De"e om moet
geli!k "i!n aan het totale moment van de totale kracht op de
wand& Er geldt dan1 9 , F
totaal
&=
drukpunt
Natuurkunde voor Delfstof Productie
/
Figuur 0
(epaling van de drukkracht op
een cheve wand en de plaat
waar die aangri!pt
6 > & / 5
0
/
0
1
&
/
1
&
6 ? & / 5
0
1
0
1
0
1
&
/
/ 0
3
0
3 3
/
3
h Z
h A g Z h A g Z F M
h A g h b g z b g M
dz z b g dF z dM M Moment
drukpunt
drukpunt drukpunt
h
h h h

1
]
1

1.$ Bepaling van de drukkrac!t in een vloeistof op een

sc!eve #and
@e #eki!ken de kracht op een cheve wand$ hier#i! i " , 3 #i!
vloeitofoppervlak naar omlaag geko"en&
De cheve wand maakt een hoek met de hori"ontaal$ het water
reikt tot een diepte H en #reedte van de wand i #&
De kracht taat loodrecht op de wand en i du te ont#inden in
een hori"ontale component F
A
en een verticale component F
"
& Op
de"elfde manier kan de kracht dF op een hori"ontale
infiniteimaal trook!e )#reedte ( en hoogte d+ op diepte "
worden ont#onden in dF
A
en dF
"
& De druk op diepte " i
onafhankeli!k van de richting waarop de loodrechte druk taat$
du voor keu"e " , 3 #i! vloeitofoppervlak geldt p , g "&
Er geldt dan1
dF
A
, p d" , g " # d"
dF
"
, p dA , g " # dA , g " #
tg
1
d"
Door integratie vinden we1
F
A
, B g # H
/
F
"
, B g # H
/

tg
1
De totale kracht i dan geli!k aan F ,
/
"
/
A
F F + , B g # H
/
in
1
Om te weten waar de totale kracht aangri!pt #epalen we de "
component van de plaat van het perpunt& De om van alle
krachtmoment!e d9
"
op de wand ten gevolge van dF
A
op de
wand ten op"ichte van het vloeitofoppervlak moet geli!k "i!n
aan het moment van de totale F
A
op de wand&
%aat zien dat het perpunt wederom ligt op hoogte
0
1
H vanaf
de #odem en du op
0
/
H onder het vloeitofoppervlak&
De richting van de totaal kracht F taat onder een loodrecht op
de wand$ hier#i! geldt tgC , F
A
: F
"
&
Natuurkunde voor Delfstof Productie
0
Figuur <
(epaling van de drukkracht op
een gekromde wand en de
plaat waar die aangri!pt
1.& Bepaling van de drukkrac!t in een vloeistof op een
gekromde #and
@e #eki!ken de kracht op een gekromde wand$ hier#i! i " , 3 #i!
vloeitofoppervlak naar omlaag geko"en&
De kracht taat loodrecht op de wand en i du te ont#inden in
een hori"ontale component F
A
en een verticale component F
"
& Op
de"elfde manier kan de kracht dF op een hori"ontale
infiniteimaal trook!e )#reedte ( en hoogte d+ op diepte "
worden ont#onden in dF
A
en dF
"
& De druk op diepte " i
onafhankeli!k van de richting waarop de loodrechte druk taat$
du voor keu"e " , 3 #i! vloeitofoppervlak geldt p , g "&
%anwege de geometrie van de gekromde wand kunnen we een
relatie leggen tuen A en "& Er geldt 1
( )
[ ]
/
1
3
/ /
1
3
/
/
3
/
/ / /
/
1
in
in in co in
in & in &
co & in &
co in
in co
R b g R b g F
d R b g d R b g F
d R b R g dx b z g dF
en d R b R g dz b z g dF
d R dz en R z
d R dx en R x
dan ons levert naten poolcoordi op overstap de R z x
x
x
z
x

+

/
/
3
/
/
3
/ /
3
/
/ /
<
/ in
<
1
/
1
in in
R b g R b g F
d R b g d R b g F
z
z

1
]
1

( )
/ /
/ / /
< /
1

,
_

+
,
_

+

R b g F F F
z x
Het aangri!pingpunt van de kracht wordt #epaald door de
relatie
d9
A
, "& dF
A
of d9
"
, A& dF
"
4
R Z
F Z R b g z b g M
dz z b g dz b z g z dF z M
drukpunt
x drukpunt
R
x
R R
x x
0
/
0
1
0
1
&
0
3
0
3
/
3

1
]
1

1.' (ruk in een )olvormig vloeistoflic!aam als functie van
de plaats *r+
Natuurkunde voor Delfstof Productie
<
Figuur ?
(epaling van de druk in een
#olvormig vloeitof lichaam
8ndien men in de ruimte een vloeitofmaa ontdekt met
afmetingen van #i!voor#eeld on"e maan$ dan "al dit lichaam
onder invloed van de attractie krachten een #olvorm aannemen
"ie fig&?
De traal van de #ol i ;$ de valvernelling aan het oppervlak g.
en de dichtheld - wordt contant veronderteld& De druk kan
dan al functie van de plaat D r D #epaald worden&
De algemene vergeli!king luidt dp , 2 -g dr$ in de"e vergeli!king
i de valvernelling g een functie van de plaat&
Er geldt1
( )
( )
6 E & / 5
/
1
+ )
1
/
1
/
1
3
/
1
&
3 3
&
0
<
0
<
/ /
/
/
/
0
/
/
R
r R
g r p
dan is r plaats de van functie als druk De
R g K
K R
R
g
p R r oor
K r
R
g
rdr
R
g
p
rdr
R
g
dr g dp
R
r
g g
R
g
K
g R K g R r oor
g r oor
r K
r
r
r
r
M
g
g
R
M
g
A
A o
o
A
o
A A
A
r
A r
A
oppervlak R
r
!
!
!
!
!
!
r
oppervlak
A
A

+
+

,
_

1., (ruk in een roterende vloeistof

%ergeli!king telt dp , 2 - g d" of dp:d" , 2 - g$ dit #etekent dat
de drukgradiFnt teed oplevert het produkt van de optredende
dichtheid en vernelling&
.nder ge"egd dp:d" , - a&
8n een hele grote cilindriche #ak "it vloeitof die met een
contante hoeknelheid wordt geroteerd om een a door het
midden van de #ak$ "ie fig&>$ .lle deelt!e in de vloeitof he##en
de"elfde hoeknelheid$ hierdoor ondergaan alle deelt!e du een
middelpunt "oekende kracht&
Teven ondergaan alle deelt!e ook de "waartekracht& Op alle
deelt!e werken du twee krachten de F
"w
$ en F
mp"
waardoor elk
deelt!e twee vernellingen ondergaat& De druk in een willekeurig
punt van de vloeitof i dan afhankeli!k van de plaat in de "2
Natuurkunde voor Delfstof Productie
?
Figuur >
(epaling van de druk in
roterend vat
richting$ alook van de plaat in de r2 richting&
De druk moet dan een functie "i!n van " en r$ er geldt dan1
p , p)"$r+
6 13 & / 5
/
1
1
/
1
1
3 $ 3
6 G & / 5
/
1
/
1
1 &
6 H & / 5
0
/ /
/
/ /
1
1
/ /
1
/ / /
/
K
g
r
z
geldt vlakken z oor
K r z g
dan geldt druk geli"ke van en oppervlakk oor
p K
r is tevens p p en z is A punt #n
K r z g p
K r z g dr r dz g dp p
geldt dan is const #ndien
r
dr
dp
en g
dz
dp
met
dr
dr
dp
dz
dz
dp
dp
atm
atm A
+

,
_

+


+ +
+ + +

,
_

,
_

,
_

+
,
_

1.' -raagstukken
1&
8n de onderlaag van de atmofeer$ de "ogenaamde tropofeer$
neemt de temperatuur van de lucht per 133m ti!ging met 1
o
I af&
De temperatuur op de grond i /E
o
I& De lucht #etaat uit H3J
tiktof )K
/
+ en /3J "uurtof )O
/
+& De maagetal notatie
"i!n K
1<
/H
en O
1>
0/
&
a& (epaal op twee manieren een formule voor de druk al functie
Natuurkunde voor Delfstof Productie
>
van de hoogte&
#& Toon aan dat de druk op ?33 meter hoogte$ #epaald met de
gevonden formule overeenkomt met de druk #epaald met de
#arometriche hoogte formule&
/&
De gemiddelde druk op het aardoppervlak i L , 13
?
K:m
/
$ de
traal van de aarde i ><33km en de valvernelling g , 13 m:
/
&
a& (ereken de maa van de atmofeer
#& (ereken de dikte van de atmofeer tot op ? J nauwkeurig&
0&
Een damwand heeft de geometrie van een kwartcirkel& Het water
taat tot de rand van de damwand )"ie figuur+&
a& (ereken grafich alook anal7tich voor de twee
mogeli!kheden de totale kracht op de wand&
#& (epaal de plaat van het perpunt en de richting waaronder de
kracht taat voor #eide gevallen&
<&
Een #olvormige maa H
/
ga i in het univerum ontdekt& De
dichtheid i een functie van de traal r$ er geldt ,
o
e
2 9gr:;T
& De
traal van de #olvormige gamaa i ?333 km en de dichtheid in
het middelpunt i
o
$ al de temperatuur contant veronderteld
wordt in de gamaa&
a& (epaal de maa van de #ol$ en de valvernelling al functie
van de diepte&
?&
Een half#olvormig kom i gevuld met water& Het water komt net
tot de rand van de kom& De traal van de kom i G cm en de
dikte van de wand 1 cm&
(epaal de kracht en de hoek waaronder de kracht werkt op de
kom&
2. .nleiding in de stromingsleer
8n de natuur en techniek treden vele verchi!nelen en proceen op
waar#i! er prake i van troming& Om tromingen afdoend te kunnen
#etuderen moet$ men vatleggen in welke fae toffen moeten
verkeren en onder @elke conditie "e daadwerkeli!k "ullen tromen&
De eerte voorwaarde opdat een tof kan tromen i dat de"e "ich in
de ga of vloei#are fae #evindt& %erkeert een tof in de ga of
vloei#are fae dan$ preekt men van een fludum&
Een fludum i evenal vate tof opge#ouwd uit moleculen en
gedraagt "ich voor on"e "intuigen eveneen al een amenhangend
geheel$ en wordt daarom continuMm genoemd& 8n de continuMm
Natuurkunde voor Delfstof Productie
E
#echouwing kan men voor de grootheden dichtheid )-+$ temperatuur
)T+$ nelheid )v+ en druk )p+ het tatitich gemiddelde nemen over een
voldoend groot aantal moleculen& Onder voldoend groot vertaat 13
/0
men moleculen per mm
0
& De genoemde grootheden "i!n in de
continuMm#echouwing in NNn punt van het fludum te definiFren&
=oal eerder opgemerkt he##en alleen fluda de potentie te tromen&
Het i daarom "aak het gedrag van fluida "owel$ in de tatiche al
d7namiche toetand te kennen&
8n dit college "ullen voornameli!k de wri!vinglo"e vloeitoffen en de
wri!vingvloeitoffen waarvan het ver#and$tuen de optredende
wri!vingkracht en nelheidgradiFnt lineair i$ worden #ehandeld&
2.1. Fundamentele )egrippen
a& Het fludum
Het fludum omchri!ft men al een continuMm waarop$ in de
tatiche toetand alleen normaal panningen werken&
Onder invloed van sc!uifspanningen hoe klein ook$ gaat
een fludum tromen& Dit houdt niet in dat fluda alleen
onder invloed van chuifpanningen tromen&
)& De d7namiche vicoiteit )O+
Elk fludum i #ehept met een eigenchap die men de
troperigheid of taaiheid van het fludum noemt& De grootheid
die
de"e eigenchap men de coFfficiFnt van inwendige wri!ving of
de d7namiche vicoiteit&
8n wri!vinglo"e tromingen wordt O verwaarloo#aar klein
veronderteld$
8n wri!vingtromingen wordt de d7namiche vicoiteit O P 3
veronderteld&
De"e grootheid #li!kt evenredig met eventueel optredende
chuifpanningen te
te "i!n&
De chuifpanning kan in het algemeen gechreven worden al
O)dv:dA+
n
& De d7namiche vicoiteit #li!kt terk temperatuur
afhankeli!k te "i!n$ en vri!wel onafhankeli!k van de druk&
%oor gaen neemt O toe met de temperatuur$ voor vloeitoffen
neemt O !uit afQ
c& De hechtvoorwaarde
Uit eAperimenten i ge#leken dat geteld mag worden dat ieder
fludum "ich aan de wanden van "i!n #egren"ing vathecht& Het
gevolg hiervan i dat de nelheid van een tromend fludum aan
de wand van een #egren"ing nul i of de nelheid van de
#egren"ing heeft& 8ndien de continuMm opvatting niet meer
opgaat i de"e verondertelling on!uit&
d& Stationaire troming
Een tationaire troming i een troming waarin de f7iche
grootheden "oal de dichtheid )-+$ de nelheid )v+$ de druk )p+
en de temperatuur )T+ in een willekeurig te kie"en punt van de
Natuurkunde voor Delfstof Productie
H
Figuur E
De troomli!n
Figuur H
De troom#ui
Figuur G
De vloeitof maa die de #ui
ingaat i geli!k aan de vloeitof
maa die uitgaat
troming niet veranderen in de ti!d&
e& Het volumede#iet
Het volumede#iet i die hoeveelheid fludum die per
ti!deenheid een willekeurig te kie"en doornede . van een
7teem paeert met nelheid v& 8n formule i het de#iet R
%
,
.&v
f& Het maade#iet
Het maade#iet i die maa fludum die een willekeurig te
kie"en doornede . per ti!deenheid paeert&
8n formule i het maade#iet R
9
, -R
%
, - .&v
g& Stroomli!n
Een troomli!n i een li!n waarvan de #aan vector in ieder punt
amenvalt met de nelheidvector van de troming in dat punt&
!& Stroom#ui
Een troom#ui i een #uivormige ruimte waarvan de wand
#etaat uit troomli!nen& 8n een tationair tromingveld kunnen
er geen fludumdeelt!e via de wand de troom#ui verlaten of
#innen treden& De deelt!e die een dwardoornede . paeren
op ti!dtip t
1
/ "ullen op t
/
een dwardoornede ( paeren die
troomafwaart ligt&
i& De continuteitvergeli!king
Door een tarre ti!ve #ui troomt een fludum& De"e tarre
#ui komt overeen met een troom#ui& De maa vloeitof die
de #ui introomt i geli!k aan de maa vloeitof die de #ui
verlaat& Het maade#iet R
92in
, R
92uit
4 - .
in
v
in
, - .
uit
v
uit
4
uit
in
uit
in
v
A
A
v
5/&116
Hierin i .
in
het introomoppervlak en .
uit
het
uittroomoppervlak$ voor de nelheden he##en de indice
de"elfde #etekeni&
2.2 Stromingen
Stromingen kunnen onder verdeeld worden naar hun
ti!dafhankeli!kheid en naar hun vikeu gedrag )dat wil "eggen
de invloed van O+&
A& Stromingen ti!dafhankeli!ke indicatie$
a& tationaire tromingen$
#& Suai2tationaire tromingen$
c& 8ntationaire tromingen$
B& Stromingen )naar vikeu"e indicatie+
a& @ri!vinglo"e tromingen )O , 3+
#& @ri!vingtromingen )O P 3+
1& Taminaire e troming
Natuurkunde voor Delfstof Productie
G
Figuur 13
Iilindrich chi!f!e fludum
die onder invloed taat van
een retkracht
/& Overgangtroming
0& Tur#ulente troming
2.$ 0ri1vingsloze stromingen
(e d2namisc!e fludum druk
%erondertel dat een cilindrich kolom fludum "ich #evindt in
het "waartekrachtveld van de aarde& Het fludum troomt
tationair in de negatieve "2richting )"ie fig&+& De temperatuur
van het fludum i T en de valvernelling i g& De"e grootheden T
en g "i!n contant& 8n de"e ituatie valt het fludum naar omlaag
en ondervindt een retkracht&
Bepaling van de druk
Kie ergen in de kolom een co'rdinaten 7teem& (eki!k op
hoogte " van het co'rdinaten7teem een chi!f!e fludum met
dikte d"& Stel de druk op hoogte " p en op hoogte )" * d"+ de
druk
)p * dp+& De krachten die op de laag werken "i!n1
a& de gewichtkracht F
1
$ die in de negatieve "2richting werkt$
#& de drukkracht F
/
$ die in de negatieve "2richting werkt$
c& de drukkracht F
0
die in de poitieve "2richting werkt$
de vernellingkracht of retkracht F
<
$ in de negatieve "2richting
werkt&
De troming i tationair$ dat wil "eggen dat de om der krachten
nul i& Er geldt dan1
( )
6 1/ & / 5 3 &
3 &
3
< 0 / 1
+ +
+ + +
+ + +
a dz dp dz g
a dz A A p A dp p dz g A
F F F F


De nelheid i in het algemeen een functie van de plaat en de ti!d
4 v , v)A$7$"$t+$ in dit pecifiek geval i v , v)"$t+ 4
( )
( )( ) ( )
dt
dv
dt
dz
dz
dv
dt
t z dv
a +
$
De troming i tationair 4 dv:dt , 3 en de vernelling i dan1
( )( ) ( )
dz
dv
v
dt
dz
dz
dv
a &
Su#titutie hiervan in vergeli!king 5/&1/6 levert dan de relatie1
3 & + + dv v dz g
dp

On#epaald integreren levert de volgende relatie op indien -

contant i1
Natuurkunde voor Delfstof Productie
13
6 10 & / 5
/
1
/
$onst v z g
p
+ +

(epaald integreren levert #i! contante - de volgende relatie op1

( ) ( ) ( ) 6 1> & / 5
/
1
6 1? & / 5
/
1
/
1
6 1< & / 5
/
1
/
1
/
1
/
/ 1 / / 1
/
/ / /
/
1 1 1
/
/ /
/ /
1 1
1
v v z z g p p
v z g p v z g p
v z g
p
v z g
p
+
+ + + +
+ + + +



De vergeli!kingen 5/&106 tot en met 5/&1>6 noemt men de
vergeli!king van (ernoulli&
De vergeli!king van (ernoulli i toepa#aar indien imultaan
voldaan i aan de volgende voorwaarden1
a& Het fludum moet ideaal of wri!vingloo "i!nU
#& De troming moet tationair "i!nU
c& Het fludum moet inkomprei#el of niet amendruk#aar
"i!nU
d& Op het fludum mag lang een troomli!n alleen de
"waartekracht werken&
8n vergeli!king 5/&1?6 i )p * - g "+ i tromingdruk$ )- g " + de
h7drotatiche druk of gravitationele druk en )B - v
/
+ de
nelheiddruk of tuwdruk&
8ndien de dichtheid - niet contant i$ #i!voor#eeld in het geval
een ga dat met een nelheid groter dan <3 m: #eweegt$ dan
moet de vergeli!king van (ernoulli aangepat worden& @e
kunnen twee proceen #echouwen waarvoor we de"e
vergeli!king kunnen aanpaen$ het iotherm proce en het
adia#atich proce&
2.& 3oepassingen van de vergeli1king van
Bernoulli
(e "evel
De Hevel i een 7teem om een reervoir dat gevuld i met een
vloeitof met #ehulp van een #ui of lang leeg te laten lopen )"ie
fig +& .llereert wordt de fleAi#ele #ui gevuld met de"elfde
vloeitof al in de #ak& De onderkant van de #ui die nu gevuld i
met vloeitof wordt niet alleen dicht gehouden$ maar wordt ook
lager gehouden dan de kant van de #ui in de #ak& @anneer nu
de onderkant wordt ontloten "al de vloeitof uit het reervoir
tromen via de #ui&
%erklaring1 De vergeli!king van (ernoulli wordt toegepat voor
meerdere punten in het 7teem$ "ie de figuur& Er geldt voor al
de"e punten )p* -g " * B - v
/
+ , Iontant&
De nelheid v
o
i de nelheid aan het vloeitofoppervlak in het
reervoir& %anwege het feit dat het vloeitofoppervlak van het
Natuurkunde voor Delfstof Productie
11
Figuur 11
De hevel al ontlaad 7teem
Figuur 1/
Schematiche voortelling
van de Litot2 Lrandtl
meet#ui
reervoir heel veel groter i dan de doornede van de #ui$
mogen we vanwege de continuteitvergeli!king de nelheid v
o
verwaarlo"en ten op"ichte van de nelheden v
1
en v
/
$ die aan
elkaar geli!k "i!n daar de #ui overal de"elfde doornede heeft&
9et de"e aanname geldt dan voor het 7teem1
p
o
* - g "o , p
1
* - g "
1
* B - v
1
/
, p
/
* - g "
/
* B - v
/
/
& De
druk i "owel aan het vloeitofoppervlak in het reervoir al aan
de onderkant van de #ui geli!k aan de atmoferiche druk p
atm&
Er geldt dan1
( ) ( ) ( )
6 1E & / 5 /
/
1
3
/
1
/
1
1 / / /
/
/
/ /
/ /
/
/
/
/ /
v h g v h g v
h z en z
z z g z z g p p v
v z g p z g p
o
o o atm atm
atm o atm



+ + +



De drukrelatie tuen de punten 1 en / i dan1
( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )
/ 1 1 / / 1
/ / 1 1
1 /
/
1
/
/ 1 / / 1
/
/ / /
/
1 1
3
/
1
/
1
/
1
p p h h g p p
h z en h z
z z g v v z z g p p
v z g p v z g p
< < +

+
+ + + +

4itot -4randtl meet)uis
De Litot 2 Lrandtl 9eet#ui i een meetintrument dat ge#ruikt
wordt in niet amendruk#are wri!vinglo"e gatromingen$ voor
de #epaling van de ganelheid in een willekeurig punt van de
troming& De Litot 2 Lrandtl meet#ui #etaat uit een #innen 2 en
#uiten#ui$ die aan de voorkant "i!n amengevoegd )"ie fig&+& Er
i een introomopening voor het tromend ga$ en er "i!n gaten
op de #uiten#ui aange#racht "over achter de kop dat daar weer
de ongetoorde nelheld heert& (eide #ui"en "i!n aangeloten
op een U2vormige gla"en#ui die gevuld i met een vloeitof& De
tatiche omgevingdruk p werkt via de gaten in de #uiten#ui
op de vloeitof in het rechter#een van de U2vormige #ui& De
totaal druk )p * B - vga
/
+ werkt via de introom opening van de
Litot 2Lrandtl meet#ui op de vloeitof in het linker#een van de
U2vormige gla"en#ui& Het drukverchil dat hierdoor onttaat in
de U2#ui wordt in het vloeitofdrukverchil afgele"en&
Er geldt dan1
Natuurkunde voor Delfstof Productie
1/
Figuur 10
Litot2Lrandtl meet#ui
optelling

Figuur 1<
De venturi meet#ui
( ) 6 1H & / 5 /
/
1
/
1
/
/
h g v
h g v
h g p v p
gas
vloeist
gas
vloeist gas gas
vloeist gas gas

,
_

+
-enturimeet)uis
De venturimeet#ut i in principe een #ui met vernauwing
)"ie fig& +& Dit intrument ge#ruikt men #i! de #epaling van het
volume 2 en maade#iet van een inkomprei#el wri!vingloo
fludum& De grote en de kleine doornede worden met elkaar
ver#onden door een tarre U2vormige gla"en#ui2 waarin een
vloeitof "it& (i! de #epaling van de de#ieten maakt men ge#ruik
van de continuteitvergeli!king en de vergeli!king van (ernoulli
waarin de term )-g "+ wordt verwaarlood&
Uit de continuteitvergeli!king volgt1
/ /
1
/
1
/ / 1 1 / / 1 1
v v
A
A
v
v A v A en v A v A
M

Uit de vergeli!king van (ernoulli volgt dan1
( ) ( )
( ) ( )
/ /
/ / 1
/
1
/
/ / 1
/
/ /
/
1 1
1
/
1
/
1
/
1
/
1



+ +
v p p
v v p p v p v p
Dit drukverchil komt overeen met de in het in de U2#ui
vatgelegde vloeitofniveau verchil& Er geldt dan1
( ) ( )
( )
( )
( )
6 /1 & / 5
1
/
6 /3 & / 5
1
/
6 1G & / 5
1
/
1
/
1
1 1
/
/ / /
1 1
/
/ / /
/
/
/ /
/ / 1
v A
h g
A v A
v A
h g
A v A
h g
v
h g v p p
vloeist
M
vloeist

vloeist
vloeist

Dit i de theoretiche waarde voor de nelheid$ het volume2
de#iet en het maade#iet& Kormaliter )in de prakti!k+ komt er
een correctie factor #i!& Er geldt dan
Natuurkunde voor Delfstof Productie
10
( )
( )
( )
6 /< & / 5
1
/
&
6 /0 & / 5
1
/
& &
6 // & / 5
1
/
&
1 1
/
/ / /
1 1
/
/ / /
/
/
v A
h g
A k v A
v A
h g
A k v A k
h g
k v
vloeist
M
vloeist

vloeist

2.' -raagstukken
1&
Door een venturimeter troomt een ga met dichtheid
ga
, 1&/
kg:m
0
& 8n de venturimeter i de verhouding tuen de grote en
kleine doornede < 1 1& De vloeitof in de U2vormige #ui
vertoont een hoogte verchil tuen de niveau van H cm& De
vloeitof in de U2vormige #ui i olie met
vloeit&
, H33 kg:m
0
&
a& (ereken de nelheid van het ga in de twee doorneden van de
venturimeter&
#& (epaal het volumede#iet$ indien de traal van de grote
doornede < cm i&
/
9et #ehulp van een Litot meet#ui wordt de nelheid van een
ga door een 7teem gemeten& De druk in het 7teem i L en
het druk verchil in de U2vormige #ui i 1/ cm waterdruk&
a& (ereken de nelheid van het ga$ indien
water
, 1333 kg:m
0
&
0&
Door een venturimeter troomt een ga waarvan de dichtheid
niet contant i& De doorneden verhouden "ich al .
1
1 .
/
& De
vloeitof in de U2vormige #ui vertoont een niveau verchil van h
cm vloeitofdruk& De dichtheid van de vloeitof i
vloeit&
&
a& Veef een formule voor de nelheid in de doorneden van de
venturimeter&
#& Veef een formule voor het volume de#iet&
<&
%an een #ak die gevuld i met water wordt de waterhoogte
contant gehouden& .an de onderkant loopt water via een #ui
uit het vat& De doornede van de #ak i heel veel groter dan de
doornede van de #ui& De doornede van de #ui i . en de
dichtheid van de vloeitof i , contant&
a& (ereken de uittredende volumetroom )het volumede#iet+&
#& (ereken de eAtra kracht die op het vat wordt uitgeoefend
tengevolge van de troming&
Natuurkunde voor Delfstof Productie
1<
?&
Door de opening . , 1 cm
/
van een kraan troomt per econde
3&H liter water&
a& (ereken de innoering of de afname van de doornede van de
traal op 1? cm aftand onder de opening van de kraan&
>
Een #ak teen ligt met haar grote "i!de op een harde hori"ontale
#odem van een rivier& De afmetingen van de teen "i!n ?A13A/3
cm$ de dichtheid van de teen i /$? g:cm
0
en van het rivierwater
i 1 g:cm
0
& De troomnelheid van het water i overal 1 m:&
(ereken de reultante van de verticale krachten die op de teen
werken& (ereken de"elfde kracht voor een teen die lecht /$?
cm dik i&
E
Door een #uileiding troomt per econde <? dm
0
water door
een doornede& 8n een punt . i de doornede 3$? dm
/
en in een
punt ( dat 13 meter lager ligt i de doornede <$? dm
/
& Hoe
groot i het druk verchil tuen . en (&
H
8n een kanaal met een rechthoekig dwar profiel$ troomt water
met een nelheid van >3 cm:& Het water taat 03 cm diep&
Dwar over de #odem van het kanaal ligt een drempel van 1$?
cm hoogte& (ereken hoeveel cm de waterpiegel #oven de
drempel lager ligt dan elder& Stel O , 3 en verwaarloo tweede
en hogere machten van de piegelverlaging&

2., 0ri1vingsstromingen
8n de voorgaande #echouwingen over troming van vloeitoffen
i aangenomen$ dat de"e vloeitoffen ideaal "i!n wat inhoudt dat
de #ewegende vloeitofdeelt!e geen wri!vingkrachten op elkaar
uitoefenen& 8n werkeli!kheid "i!n de"e door coheie en adheie
veroor"aakte wri!vingkrachten "o groot$ dat het troming#eeld
van een gewone niet2ideale vloeitof geheel afwi!kt van dat van
een ideale& %ooral in de omgeving van vate lichamen die met de
vloeitof in aanraking "i!n$ "oal #i! de troming van een vloeitof
door een #ui in de na#i!heid van de #uiwand&
2.5 Soorten stromingen
9en noemt een troming laminair al de"e "odanig plaat heeft
dat #i! een in de ti!d contante drukval per meter$ de grootte en
de richting van de nelheid van het fludum op elke plaat
ti!donafhankeli!k i& Dat houdt in dat #i! een laminaire troming
de #aan die een deelt!e "al volgen voorpel#aar i&
Een voor#eeld vinden we #i! een troming van een vloeitof
tuen twee evenwi!dige glaplaten )figuur 1? a+ die niet te ver
Natuurkunde voor Delfstof Productie
1?
Figuur 1? a
Taminaire troming tuen
twee vlakke platen
Figuur 1? #
Taminaire troming in een
ronde #ui
van elkaar taan& De troming kan hier worden opgevat al het
over elkaar chuiven van "eer dunne vlakke laag!e vloeitof& (i!
troming door een ronde #ui )figuur 1? #+ "i!n de"e laag!e
cirkelvormig&
Een troming wordt tur)ulent genoemd al de grootte en de
richting van de nelheid van het fludum voortdurend met de ti!d
veranderen$ ook al het drukval contant gehouden wordt&
2.6 Sc!uifspanning en d2namisc!e viscositeit
%oor een nadere #echouwing van het verchi!nel der
inwendige wri!ving nemen we het geval van een laminaire
troming waar#i! de deelt!e "ich in lagen #ewegen& @e nemen
hieruit twee aangren"ende laag!e en nemen aan dat de deelt!e
van de"elfde laag de"elfde nelheid he##enU in de #ovente laag
)8+ i de nelheid v
1
en in de onderte laag )88+ i de nelheid v
/
)v
/
W v
1
+& De aftand tuen de lagen$ die heel klein veronderteld
worden$ tellen we d"&
(i! de #eweging chuift de #ovente laag over de onderte laag
en ondervindt daar#i! door de inwendige wri!ving een
chuifkracht F
1
tegengeteld gericht aan de #eweging&
Even"o ondervindt de laag 88 een chuifkracht F
/
die even groot
i aan F
1
maar tegengeteld gericht& De"e chuifkracht i
evenredig aan de grootte van het aanrakingoppervlak$ de in dit
vlak aanwe"ige chuifpanning telt men door voor& 9en gaat
ervan uit$ dat de chuifpanning evenredig i met het nelheid2
verval$ "odat geldt1 =
dz
dv

5/&/<6
De evenredigheidcontante$ die afhankeli!k i van de aard van
de tromende vloeitof$ noemt men de d7namiche vicoiteit&
Het differentiaalXuotiFnt$ dat de nelheidverandering aangeeft
per lengte2eenheid$ gemeten in een richting loodrecht op de
troomrichting$ noemt men de nelheidgradiFnt&
Een medium dat aan vergeli!king )/&/<+ voldoet noemt men een
Kewtone vloeitof& De meete vloeitoffen )water$ olie$ alcohol
e&d&+ en ook gaen voldoen redeli!k aan vergeli!king /&/<&
Supenie$ olieverf en de vloei#are fae van pol7mere
organiche ver#indingen "i!n voor#elden van niet Kewtone
vloeitoffen&
2.7 8endimensionale Stationaire 0ri1vingsstromingen
(eki!k een Kewtone vloeitof die onder invloed van haar eigen
gewicht lang een helling omlaag troomt& .ange"ien de troming
tationair i$ i de om der krachten op een vloeitof element nul&
@e kunnen de krachten die op "oQn element werken identificeren )"ie
figuur 1>+& De chuifpanning verandert over een aftand d" met dY en
de druk over een aftand dA met dp& @e ondercheiden de volgende
krachten1
Natuurkunde voor Delfstof Productie
1>
Figuur 1>
Taminaire troming van een
vloeitof die onder invloed
van haar eigen gewicht
omlaag troomt

( )
( ) + )
+ )
+ )
+ )
+ ) in
?
<
0
/
1
Drukkracht dz d& dp p F
ht 'chuifkrac d& dx F
ht 'chuifkrac d& dx d F
Drukkracht dz d& p F
acht Ge(ichtskr dz d& dx g F
+

+

De troming i tationair du de om der krachten i nul&
Er geldt dan1
( ) [ ]
( ) [ ] ( ) [ ]
6 /? & / 5 in
3 in
3 in
3
3
3
1
0 ? / < 1
? < 0 / 1

,
_

+
,
_

,
_

+
,
_

,
_

+
,
_

+ + +

+ +
dx
dp
g
dz
d
dz
d
dx
dp
g
dz d& dx
dz
d
dz d& dx
dx
dp
dz d& dx g
d& dx d dz d& p dp p F
F F F F F
F F F F F

%ergeli!king /&/? i de .lgemene vergeli!king voor vlakke
eendimenionale tromingen$ dit "i!n de laminaire of gelaagde
tromingen&
De verder aanpak van de oploing gaat al volgt1

,
_

,
_

,
_

,
_

,
_

dx
dp
g
dz
v d
dz
dv
dz
d
dz
d

in
/
/
De vloeitof troomt onder invloed van het eigen gewicht du de
druk gradiFnt )dp:dA+ , 3&
Er geldt dan1
dz
g
dz
dv
d
g
dz
v d
g
dz
v d

in
in in
/
/
/
/

,
_

,
_

,
_

,
_

,
_

Ka on#epaald integreren i het reultaat1

dz k dz z
g
dv
k z
g
dz
dv
& & in
& in
+

,
_

,
_

,
_

Ka nogmaal on#epaald integreren i het reultaat1

1
/
& & in
/
k z k z
g
v + +

,
_

9et de randvoorwaarden kunnen k en k

1
#epaald worden&
Natuurkunde voor Delfstof Productie
1E
Figuur 1E
Stroming tengevolge van de
#eweging van een wand
( ) ( ) 6 /> & / 5 / in
/
& in
3 & in
3 3
/
1
z z h
g
z v
h
g
k
functie de van extreme de van(ege
k h
g
dz
dv
h z oor
aarde hechtvoor( de van(ege k v z oor

,
_

,
_

,
_

,
_

%oor de #epaling van het volume de#iet nemen we eert een

infiniteimaal trook!e met #reedte # en hoogte d"& Het de#iet
wordt dan door integratie #epaald& Het reultaat van de
integratie i1
( )
6 /E & / 5
0
1
& in
/
/ & & in
/
0 /
/
3

,
_

,
_

,
_

z hz
b g
dz z z h b
g
volume
h
volume

2.19 (e :ouette Stroming

8ndien een vloeitof tuen twee wanden ten gevolge van de
#eweging van NNn der wanden troomt$ en de aftand D h D tuen
de wanden "eer veel kleiner i dan de afmetingen van de wanden
dan preekt men van een Iouette troming& De nelheld moet in
elke doornede het"elfde "i!n )de randeffecten worden #uiten
#echouwing gelaten of verwaarlood+& De Iouette troming i
een NNndimenionale troming waarvoor vergeli!king /&/? geldt&
8n de"e troming i hoek C , 3 en )dp:dA+ , 3& 4
3
/
/

,
_

dz
v d
8ndien de nelheid van de wand U i levert integratie het
volgende reultaat op1
( ) 6 /H & / 5
3
3 3
3
1
1
z
h
)
z v
h
)
k h k ) v h z oor
k
aarde hechtvoor( de van(ege v z oor
k z k v dz k dv dz k dv
k
dz
dv
dz
dv
d
dz
dv
dz
d

,
_

+

,
_

,
_

,
_

Uit de"e vergeli!king volgt dat het nelheidprofiel lineair i De"e

vergeli!king i eveneen toepa#aar op #ewegende vloeitoffen
tuen twee cilinder die door rotatie van NNn der cilinder
teweeg wordt ge#racht& Hier#i! i de aftand tuen de cilinder
heel veel kleiner dan de tralen van de repectieve cilinder&
2.11 (e -lakke 4oisseuille Stroming
Natuurkunde voor Delfstof Productie
1H
Figuur 1H
Stroming tuen twee vlakke
platen tengevolge van een
drukverchil
De vlakke Loieuille i een troming die ten gevolge van een
drukverchil$ over de uiteinden van een pleet gevormd door
twee vlakke wanden$ onttaat& 8ndien de lengte afmetingen D T D
"eer veel groter "i!n dan de pleethoogte D h D$ mogen de in 2en
uittroomeffecten verwaarlood worden& Het nelheidprofiel i
in elke doornede het"elfde& De drukgradiFnt i contant en
negatief& De vlakke Loieuille troming$ i een NNndimetiionale
troming waarvoor vergeli!king /&/? geldt met C , 3& Er geldt
dan1
( )
( )
( )
h
dx
dp
k
h k h
dx
dp
h v h z oor
tie hechtcondi de van(ege k v z oor
k z k z
dx
dp
z v
dz k dz z
dx
dp
dv
k z
dx
dp
dz
dv
dz
dx
dp
dz
dv
d
dz
dx
dp
dz
dv
d
dx
dp
dz
v d

,
_

+
,
_

+ +
,
_

+
,
_

+
,
_

,
_

,
_

,
_

,
_

,
_

,
_

,
_

/
1
/
1
3
3 3 3
/
1
&
1
1 1
1 1
/
1
1
/
/
/
( ) ( ) ( ) 6 /G & / 5 +
/
1
/
1
/ 1 / /
hz z
*
p p
hz z
dx
dp
z v
,
_

,
_

Uit vergeli!king /&/G #li!kt dat het nelheidprofiel para#olich i&
De nelheid i maAimaal indien geldt1
( )
( )
( )
1 /
1 /
/
/
1 /
/
/
3
/
/
/
1
3 /
/
3 3
p p (ant
*
p p
dz
v d
h z h z
*
p p
dz
dv
dz
v d
en
dz
dv
< <

,
_

,
_

<

,
_

,
_

Het maAimum van de nelheid ligt du #i! " , B h&

De maAimale waarde van de nelheid i dan1
( ) ( )
/ 1 / /
/
1 /
maA
/ /
1
/
1
/
h
*
p p
h h
*
p p
v

1
1
]
1

,
_

Het volume de#iet kan dan #epaald worden met de

nelheidverdeling& Er geldt in dit geval dan1
Natuurkunde voor Delfstof Productie
1G
Figuur 1G
Stroming door een ronde
#ui tengevolge van een
drukverchil over de
eindvlakken
( )
( )
( )
( )
6 03 & / 5
1/
/
1
0
1
/
/
&
0 / 1
3
/ 0 1 /
3
/
3
1 /
h b
*
p p
h z z
*
p p
dz hz z b
*
p p
dz b v
volume
h
volume
h h
volume

1
]
1

Het volume de#iet i geli!k aan het product van het doortroomd
oppervlak en de gemiddelde nelheid& De gemiddelde nelheid i
du met de"e regel te vinden&
( )
( )
maA
/ / 1
0 / 1
0
/
1/
1/
v h
*
p p
h b
h b
*
p p
v
A
v v A
gem
d doorstroom
volume
gem gem d doorstroom volume

2.12 (e 4oisseiulle Buisstroming

De Loieuille #uitroming i die troming die tengevolge van
een drukverchil$ over de uiteinden van de #ui$ onttaat& Daar
de"e troming ook laminair of gelaagd i kunnen we een
cilindriche taaf vloeitof met traal r #eki!ken& De #ui ligt
hori"ontaal en de vloeitof troomt niet onder invloed van haar
gewicht of tengevolge van de #eweging van een wand De enige
reden waarom de vloeitof "al tromen i van wege een
drukpotentiaalverchil over de lengte van de #ui& De troming
i tationair$ dit #etekent dat de om der krachten nul i Om de
nelheidverdeling van de"e troming te #epalen kie"en we een
infiniteimaal taaf!e vloeitof )"ie figuur+& Dit taaf!e heeft een
traal r en een lengte T& Er werken twee krachten op dit taaf!e
te weten1
( )
stroom de van richting de tegen racht (ri"vingsk * r F
stroom de van richting de in drukkracht r p p F
r

/
/
/
/ 1 1

De troming i tationair wat #etekent dat de krachten geli!k
maar tegengeteld gericht "i!n&
Natuurkunde voor Delfstof Productie
/3
Figuur /3
Snelheidprofiel van de
laminaire troming in een
ronde #ui&
( )
( )
( ) ( )
( )
( ) ( )
( )
( )
( )
( )
( )
( ) 6 01 & / 5
<
<
<
3
< /
/ /
/ /
/
/ / / 1
/ / 1
/ / 1
/ / 1 / 1
/ 1 / 1
/ 1
/
/ 1 / 1
r R
*
p p
r v
R
*
p p
k
k R
*
p p
R v R r oor
rden randvoor(a de van behulp met (orden bepaald kan k
k r
*
p p
dr r
*
p p
r v
dr r
*
p p
dv
dr
dv
r
*
p p
*
dr
dv
* r p p
* r r p p F F
r
r

,
_

,
_

,
_

,
_

,
_

,
_

,
_

,
_

%oor de #epaling van het volumede#iet wordt een infiniteimaal
#rede ring met tralen r en )r * dr+ genomen waardoor de
vloeitof met een nelheid v)r+ troomt& Het volumemede#iet!e
i dan1
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
6 01 & / 5
H
<
1
/
1
<
/
/
<
/
<
/
< / 1
3
< / / / 1
3
/ / / 1
/ / / 1
R
*
p p
r r R
*
p p
dr r r R
*
p p
dr r r R
*
p p
dr r r v d
volume
R
volume
R
volume
volume

,
_

1
]
1

,
_

,
_

,
_

Het volume de#iet i geli!k aan het product van het doortroomd
oppervlak en de gemiddelde nelheid& De gemiddelde nelheid i
du met de"e regel te vinden&
( )
( )
6 0/ & / 5
H
H
/ / 1
/ / / 1

,
_

,
_

R
*
p p
v
R R
*
p p
A v
gem
d doorstroom gem volume

De #uitroming i laminair of gelaagd "olang er geen wervel

optreden in de troming& 8ndien er wervel #eginnen op te
treden preekt men van een overgangtroming$ indien de
troming #epaald wordt door wervel preekt men van een
tur#ulente troming& De omlag van de laminaire troming naar
de overgangtroming of van de overgangtroming naar de
tur#ulente troming wordt gekenmerkt door het getal van
Natuurkunde voor Delfstof Productie
/1
;e7nold afgekort ;e& Dit getal i een dimenieloo getal dat de
verhouding tuen de traagheidkrachten en de wri!vingkrachten
aangeeft&
%oor ;e W /<33 i de #uitroming laminair$ voor /<33 W ;e W
1/333 i er prake van een overgangtroming en voor ;e P
1/333 i de troming tur#ulent&
2.1$ -raagstukken
1&
8n een 7teem #etaande uit een #innen en #uitencilinder$ "it
tuen de cilinder olie met een d7namiche vicoiteit & De
traal van de #innencilinder i ;
1
en die van de #uitencilinder ;
/
&
De lengte van de #innencilinder i T& Vegeven i dat ;
1
, 3&G?
;
/
, G&? cm en T , /3 cm& .lle randeffecten worden
verwaarlood& De #innencilinder wordt met een hoeknelheid
geroteerd&
a& (epaal de nelheidverdeling in de olielaag tuen de cilinder
)13pnt+&
#& (epaal de maAimale nelheid in de olie&
c& (epaal de chuifpanning al functie van $ ;
1
$ ;
/
en &
d& (epaal de kracht die de cilinder op de vloeitof uitoefent&
/
%oor een eAperiment heeft men water nodig welke niet
verontreinigd i& Een koel7teem waarvan een wand )#reedte H3
cm en hoogte <3 cm+ niet goed geoleerd i$ ge#ruikt men voor
de productie van dit D"uiverD water& Door condenatie van
waterdamp uit de lucht aan de wand onttaat een vloeitoflaag
die permanent onder invloed van haar eigen gewicht omlaag
troomt& De dikte van de laag i 3&/? mm& (ereken de productie
van de hoeveelheid water per uur&
0&
Een vikeu"e vloeitof troomt onder invloed van haar eigen
gewicht door een ronde #ui omlaag&
De #ui maakt een hoek met het hori"ontaalvlak& De traal
van de #ui i ; en de lengte T&
De dichtheid van de vloeitof i en de d7namiche vicoiteit i
& (epaal de nelheidverdeling in de #ui&
<&
(i! #etudering van de #odem van een meer verplaatt men "ich
over een wateroppervlak met een oort vlot& Dit vlot i een
vlakke plaat met #reedte ( , / m en lengte T , < m& =i! wordt
Natuurkunde voor Delfstof Productie
//
door een grote tuwpropeller voortgedreven die een maAimale
nelheid U
maA&
, H&3 cm: kan halen& 9en went geen toring op
/? cm #oven de #odem onder het wateroppervlak om
ongetoord te kunnen meten& Dit houdt in dat de nelheid op 03
cm diepte minder dan 3&? cm: dient te "i!n& Het water i E? cm
diep$ de d7namiche vicoiteit i , 13
20
K:m
/
en
water
, 13
0
kg:m
0
&
a& (epaal de formule welke de nelheid van het water onder het
vlot #echri!ft&
#& (ereken de maAimale nelheid die het vlot mag he##en$
"onder dat er vertoring van de #odem plaat heeft&
?&
(epaal het drukverlie in een 033 meter lange pi!p met een
diameter van /? cm$ indien er water repektieveli!k olie door
troomt met een nelheid van 1&? m:& Vegeven i
water
,
1333kg:m
0
en
olie
, H33 kg:m
0
$
olie
, <&13
20
K:m
/
en

water
, 13
20
K:m
/
&
>&
Een ga troomt tationair vanuit een "eer groot reervoir .
onder contante druk L
.
via een capillair met lengte T en
diameter D , / r naar een ander "eer groot reervoir die onder
een contante druk L
(
taat& De temperaturen in de reervoir
"i!n contant en repectieveli!k T
.
en T
(
& De temperatuur in de
capillair verloopt lineair$ en de troming door de capillair i een
poieuille troming&
a& Toon aan dat voor een iotherme troming door de capillair
geldt
%
, r
<
)L 2 L+:)HT+&
#& 8n #ovengenoemd geval i T , T)A+ en L , L)A+ en , )A+
"odat er geen contant volumede#iet i& het maade#iet i echter
wel contant& Toon aan dat )1:)A++ Z dL)A+:dA Z L)A+:T)A+ ,
contant voor ideale gaen&
c& Toon aan dat voor een ideaal ga voor de vicoiteit , a&T
1:/
gechreven kan worden&
d& Toon met #ehulp van onderdeel # en c dat voor
L
/
)A+ , . )aA * #+
?:/
* ( geldt&
2.1& "et getal van ;e2nolds
De energie nodig om een lichaam door een fludum te #ewegen
of een fludum door een lichaam$ i deel afhankeli!k van het
tromingpatroon dat onttaat in het fludum& Dit
tromingpatroon i afhankeli!k van de f7iche grootheden )de
dichtheid+ en )de d7namiche vicoiteit+ van het fludum en
teven van de karakteritieke afmeting T en de relatieve nelheid
v van het lichaam of #ewegend o#!ect in kwetie&
O#orn ;e7nold heeft een dimenieloo kental afgeleid dat de
relatie legt tuen f7iche grootheden en waar#i! de pecifieke
Natuurkunde voor Delfstof Productie
/0
waarde van dit kental van #elang i& Dit dimenieloo kental
#epaalt het tromingpatroon& Dit tromingpatroon i
dimenieloo$ maar toch wel afhankeli!k van $ $ T en v&
Er geldt1
6 00 & / 5
&

* v
R
gem
e

Vetallen van ;e7nold ;e W 1$3 kenmerken #ewegingen waar#i!
het #ewegend o#!ect een "uiver laminair tromingpatroon om en
op haar oppervlak heeft& De nelheid waar#i! tur#ulentie #egint
op te treden i groter naarmate het #ewegend o#!ect meer
getroomli!nd i& %erder kan opgemerkt worden dat vikeu"e
effecten in relatie taan tot het contact oppervlak& De"e effecten
groeien du kwadratich met de karakteritieke lengte van het
o#!ect&
De traagheideffecten daarentegen "i!n afhankeli!k van de impul
van het o#!ect en taan du in relatie tot de maa en nemen du
toe met de derde macht van de karakteritieke lengte&
@e kunnen hieruit concluderen dat de #eweging van kleine
lichamen )"oal organimen$ #acteriFn en permato"o'n+ wordt
#epaald door vikeu"e effecten en grote lichamen )"oal grote
dieren$ dolfi!nen en walvien + wordt #epaald door
traagheideffecten&
-raagstuk
(epaal het getal van ;e7nold voor tromend water met , 13
20
K:m
/
door 1
a& Een capillair met diameter 1&3 mm en een nelheid van 13
cm:$ #& Een pi!p!e met diameter 1&3 cm en een nelheid van 1
m:$
c& Een Teiding met diameter ?3 cm en nelheid < m:&
d& Hoe groot "i!n de nelheden waar#i! de troming omlaat&
2.1' 0eerstanden
De weertand die een #ui veroor"aakt op de troming er door
noemt men de #ui weertand&
@e kunnen het drukverlie in een #ui per eenheid van lengte
#epalen&
%ergeli!king /&0/ geeft de gemiddelde nelheid van de troming
in een ronde #ui&
Natuurkunde voor Delfstof Productie
/<
Figuur /3
Veeft de waarde van de #ui2
weertand #i! verchillende
;e7nold waarden

( )
( )
A+D'FA$T,R !)#'-..R'T de men noemt f
D
v
f
D
v
R *
p
D
v
D v D v
v
R v
v
*
p
R
v
*
p
*
p p
R
*
p p
v
gem gem
e
gem
gem gem
gem
gem
gem
gem
gem
<
6 0< & / 5
/
1
& <
/
1
&
><
/
1
&
><
0/ H
H
6 0/ & / 5
H
/ /
/
/
/
/
/
/
/ 1
/ / 1

,
_

<f geeft het druk verlie per eenheid van lengte aan& 8n
vergeli!king /&0< telt ;
e
het getal van ;e7nold voor& %oor de
laminaire troming geldt dat ;
e
[ /333&
2.1, (rukval in ;ec!te kanalen
8ndien een wri!vingfludum tationair door een recht kanaal
troomt geldt de relatie1
( ) ( )
( )
( ) diameter he h&draulisc de men noemt D
omtrek natte
oppervlak doorstroom
D
D
*
v f
A
A
p p
A A p p * R R p p
h&dr
h&dr
h&dr
gem
Z <
6 0? & / 5
/
1
& <
/
/
1
/
/ 1
/ 1 / 1
/
/ 1

,
_

%oor het laminaire tromingge#ied i volgen vergeli!king /&0<
<f , >< ;
e
21
);
e
W /133+ en voor het tur#ulente tromingge#ied
i <f , 3&01> ;
e
23&/?
)<&13
0
W ;
e
W 13
?
+&
2.15 0eerstand van omstroomde lic!amen
De weertand die lichamen in een troming ondervinden$ uit "ich
in kracht die door het tromend fludum op het lichaam wordt
uitgeoefend& De"e kracht i in het algemeen een gevolg van twee
mechanimen$ dit "i!n de optredende wri!ving aan het lichaam en
de vorm van het lichaam& 9en ondercheidt du de
wri!vingweertand en vormweertand& Stroming lang een
vlakke plaat i het chool voor#eeld van "uivere
wri!vingweertand en troming loodrecht op een vlakke dunne
Natuurkunde voor Delfstof Productie
/?
plaat "uivere vorm weertand&
%oor een in de lang richting aangetroomde plaat kan
aangetoond worden dat de chuifpanning aan de wandvoldoet
aan de vergeli!king1
6 0> & / 5
/
1
& >>< & 3
/ ? & 3
gem e (and
v R


De waarde van het getal van ;e7nold dient echter W 0& 13
?
te
"i!n& De weertand aan een kant van de plaat i dan1
6 0E & / 5
3

*
(and (and
dx b F
%oor de loodrecht aangetroomd plaat he##en we het geval van
"uivere vormweertand& De druk voor de plaat #ouwt "ich op tot
de orde van grootte van de tuwdruk B - v
gem
/
&
De druk wordt aan de rand van de plaat omge"et in kinetiche
energie$ die vanwege wervelvorming achter de plaat niet in druk
wordt omge"et& De kracht op de plaat i dan #i!#enadering1
6 0H & / 5
/
1
/
gem normaal (and
v A F
8n de"e vergeli!king i .
normaal
de grootte doornede loodrecht
op de nelheid v
gem
& 8n het algemeen chri!ft men de
weertandkracht met #ehulp van de weertandcoefficient I
w
&
Er geldt dan1
6 0G & / 5
/
1
/
gem normaal ( (and
v A $ F
De I
w
i du voornameli!k gekoppeld aan de vormweertand&
%oor grote ;
e
overheert de vormweertand en i I
w
contant&
%oor ;
e
[ 1 overheert de wri!vingweertand&
2.16 Stroming langs loodrec!t aangestroomde )ollen en
cilinders
De relatie tuen de tuwdruk en de weertandkracht wordt
gegeven door de vergeli!king /&0G& de weertandcoFfficent I
w

i afhankeli!k van de troming lang het o#!ect of lichaam&
Karmate de energie diipatie van de kinetiche energie groter i$
i I
w
groter& De energie diipatie i direct gekoppeld aan de
vorm van het "ich in de troming #evindend lichaam&
8n veel gevallen kan de vorm van lichamen of o#!ecten in
#enadering opgevat worden al cilinder of #ol )denk aan
Natuurkunde voor Delfstof Productie
/>
druppel$ pi!pen$ voet#allen en"ovoort+&
8n de neventaande figuur wordt de troming om #ollen gegeven
#i! de waarde van ;e7nold&
2.17 -raagstukken
1&
(i! #etudering van planten verplaatt men "ich over een
wateroppervlak met een oort vlot& Dit vlot i een vlakke plaat
met #reedte ( , / m en lengte T , < m& =i! wordt door een grote
tuwpropeller voortgedreven met een maAimale nelheid U
maA&
,
H&3 cm:& De d7namiche vicoiteit i O , 13
20
K:m
/
en -
water
,
13
0
kg:m
0
&
(ereken de tuwende kracht die de propeller levert om het vlot
met de gevonden maAimale nelheid te doen voort #ewegen$
indien de chuifpanning Y
w
, 3&>>< )U
o
- A : O+ &B - U
o
/
&
/&
Door een ronde ruwe #ui troomt olie met een dichtheid van
H33 kg:m
0
$ de d7namiche vicoiteit voldoet aan de vergeli!king
O , )13
2/
2 (t+ K:m
/&
De lengte van de #ui i T , <? m$ de diameter D , H cm$ en de
drukval over de #ui i \L , <33 K:m
/
en de wandruwheid i d ,
< mm& De temperatuur van de olie i t , /E
o
I en ( , E?&13
2?
K:
)m
/
&
o
I+&
a& Va na met welke van drie t7pe troming men te doen heeft$
geef ook het getal van ;e7nold&
Natuurkunde voor Delfstof Productie
/E