YUVARLANMA HAREKET VE AISAL MOMENTUM 1) M=16 kg ktleli ve R=10 cm yarapl ii dolu bir silindir, F=60Nluk bir kuvvetin etkisi

altnda ekil 1de grld gibi, srtnmeli yatay bir dzlemde harekete balyor ( I silindir = 1 MR 2 ) Silindir kaymadan yuvarlandna gre; a) Silindirin ktle merkezinin ivmesini hesaplaynz. b) Kaymay nlemek iin gerekli olan minimum statik srtnme kuvvetini hesaplaynz. c) Silindirin, 25 radyanlk a dndkten sonraki asal hzn bulunuz. d) Silindir zerine yaplan toplam ii bulunuz.
2

ekil 1

2) ekil 2 de grld gibi kat bir kre ve silindir bir eik dzlem zerine konulmutur. ki cisim e zamanl olarak farkl yksekliklerden(h1 ve h2) serbest braklmakta ve kaymadan yuvarlanmaktadrlar. Eer krenin balang ykseklii h1=1 m ise ve cisimler eik dzlemin sonuna ayn zamanlarda varrlarsa, silindirin balang yksekliini (h2) bulunuz. ( I kre km = 2 mR 2 , I silindir km = 1 mR 2 )
5 2

ekil 2

3) i dolu dzgn bir disk ve dzgn bir halka, h yksekliine sahip bir eik dzlemin tepesinde yan yana tutulmaktadr. Bunlar serbest braklrsa ve kaymadan yuvarlanmalarna izin verilirse, alt uca ulatklarndaki hzlarn bulunuz. Alt uca hangisi nce ular?

4) 50cm yarapl 5kg ktleli bir silindirin evresine sarl ipin bir ucu ekil 3 deki gibi tavana tutturulmutur. Silindir serbest braklyor. Silindirin ktle merkezinden geen eksene gre Eylemsizlik momenti I KM = 1 mR 2 dir. Buna gre;
2

a) Silindirin izgisel ivmesini, b) pteki gerilmeyi, c) Silindirin asal ivmesini bulunuz.

ekil 3

5) Yarap 10cm ve ktlesi 12 kg olan ii dolu silindir ekil 4 deki gibi bir evin atsnn tepesinden serbest braklyor ve silindir kaymadan yuvarlanarak aty terk edip yere dyor. a) Silindir aty terk ederken izgisel ve asal hzn bulunuz b) Silindir havada dnmeden hareket ettiine gre; yere arpt uzaklk evden ka metre tededir? ( I s = 1 mr 2 )
2

ekil 4

6) m ktleli, r yarapl ii dolu bir kre, R yarapl yarm kre eklinde bir ukurun iinde, balangta, deyle as yapacak ekilde tutuluyor (ekil 5). Kre, serbest brakldnda kaymadan yuvarlandna gre, krenin ukurun dibindeki asal hzn belirleyiniz. ( I kre = 2 mr 2 )
5

ekil 5

7) m ktleli bir top ekil 6da grld gibi P noktasndan duvara bal bir direin ucuna tutturulmutur. Direk l uzunluktadr ve yatayla as yapmaktadr. Topun gevediini ve dmeye baladn varsaynz. Topun P noktasna gre asal momentumunu zamann fonksiyonu olarak bulunuz. Hava direncini ihmal ediniz.

ekil 6

8) Ktlesi m=3kg olan bir parack x=3m, y= 8m noktasndan geerken hz olarak verilmektedir. Paraca negatif x ynnde 7 N'luk bir kuvvet etki etkimektedir. a) Paracn asal momentumu nedir? b) Paraca etkiyen tork nedir? c) Asal momentumun birim zamanda ne kadar deitiini bulunuz.

9) Ktlesi m olan bir mermi, h=5 m yksekliindeki srtnmesiz bir masann kenarnda duran M ktleli bir bloa doru atlyor. Mermi, bloun iinde kalyor ve arpmadan sonra blok, masann tabanndan ekil 7de grld gibi d=2 m kadar ileride yere dyor. (Hava direnci nemsenmiyor) a) Merminin ilk hzn, m ve M cinsinden ifade ediniz. b) arpmadan sonra, bloun, yere arpma annda O noktasna gre asal momentumunu birim vektrler cinsinden bulunuz.

ekil 7

10) m ktleli bir parack ekil 8deki gibi, R yarapl bir ember zerinde sabit v hzyla dnmektedir. Hareket, Q noktasndan balamsa, P noktasna gre paracn asal momentumunu zamana bal olarak bulunuz. ekil 8

11) Yerden yaplan bir eik atta ktlesi m olan bir cisim ilk hz v0 ve yataydan yukar doru olan at as 0 dr. a) At noktasna gre cismin asal momentumunu zamana bal olarak bulunuz. b) Asal momentumun zamana gre deiimini bulmak iin asal momentumun zamana gre trevini alnz. vektrn bulunuz ve yantnz b kkndaki sonula karlatrnz. c)

12) m ktleli yapkan kilden bir para ekil 9daki gibi, M ktleli ve R yarapl kat bir silindire doru vi hzyla frlatlyor. Silindir balangta durgundur ve ktle merkezinden geen sabit yatay bir eksene tutturulmutur. Paracn hareket izgisi eksene dik ve merkezden d uzaklndadr (d<R). a) Kil paras silindire arpp yaptktan hemen sonra sistemin asal hzn bulunuz. b) Bu olayda mekanik enerji korunur mu? Cevabnz aklaynz. ekil 9

10

13) ekil 10da grld gibi, srtnmesiz yatay bir dzlem zerinde duran M ktleli bir tahta blok, l uzunluunda ve ktlesi ihmal edilebilecek kat bir ubua tutturulmutur. ubuk, teki ucundaki bir mil etrafnda dnebilmektedir. Yatay dzleme paralel ve ubua dik olacak ekilde v hzyla hareket etmekte olan m ktleli bir mermi, tahta bloa arpm ve onun iinde kalmtr. a) Mermi ve bloktan oluan sistemin asal momentumu nedir? b) arpmada, balangtaki kinetik enerjinin kata ka kaybolmutur?

ekil 10

11

14) Eylemsizlik momenti ihmal edilebilir bir aft zerinde bir tekerlek ekil 11deki gibi 900 devir/dak asal hz ile dnyor. Balangta hareketsiz olan ve eylemsizlik momenti birincisinin iki kat olan ikinci bir tekerlek ayn afta balanyor. a) ki tekerlek ve afttan oluan sistemin asal hz nedir? b) Sistemde oluan dnme kinetik enerjisindeki deiimi bulunuz.

ekil 11

12

15) Ktlesi M, uzunluu L olan dzgn bir ubuk, srtnmesiz bir dzlemde, dnme hareketi yapmadan hz ile yatay dorultuda ilerlemekte iken, ekil 12de grld gibi, A noktasnda bir engele arpmaktadr. Engele arptktan hemen sonra ubuun ktle merkezinin hz 3/4 olduuna gre; a) Engele arptktan hemen sonra ubuun asal hzn hesaplaynz. b) ubuun toplam kinetik enerjisinin ne kadar deitiini bulunuz. c) Engele arptktan hemen sonra ubuun her iki ucunun izgisel hzn bulunuz. ( ubuun ktle merkezine gre eylemsizlik momenti, 1 I = ML2 )
12

ekil 12

13

16) Ktlesi m olan bir mermi, yatay dzlemde duran, ktlesi M olan tahta bloa doru ate ediliyor (ekil 13). Bloun, bulunduu dzlem zerinde devrilebilmesi iin, merminin minimum hz ne olmaldr? ( m=35 g, M=25 kg, a=1,2 m, b=0,4 m, h=1m, I blok = 1 M (a 2 + b 2 ) )
12

ekil 13

14