stopka adresowa.

indd 1 2005-01-18, 09:44:21

Copyright by Polski Cement, Krakw 2005
Wydawca
Polski Cement Sp. z o.o.
ul. Lubelska 29, 30-003 Krakw
tel. +48 12 423 33 55
tel./fax +48 12 423 33 45
e-mail: wydawnictwo@polskicement.pl
http://www.polskicement.pl
Opracowanie powstao ze rodkw
polskiego przemysu cementowego
w ramach Kampanii
stopka adresowa.indd 2 2005-01-18, 09:44:21
1
W
a
r
t
o

w
i
e
d
z
i
e

z
a
n
i
m

k
u
p
i
s
z

c
e
m
e
n
t
Wprowadzenie nowych regulacji prawnych w obszarze budownictwa do polskiego
systemu prawnego zwizane jest z dostosowaniem ich do standardw europejskich.
Znajomo poszczeglnych przepisw prawnych i praktyczne ich zastosowanie
znane jest przede wszystkim ekspertom i specjalistom w tej dziedzinie. W wielu
przypadkach potencjalny konsument lub uytkownik wyrobw budowlanych ma
trudnoci z interpretacj symboli i oznacze znajdujcych si na wyrobach lub na
ich opakowaniach.
Kady wyrb budowlany ma okrelone kryteria dopuszczenia do obrotu i stoso-
wania w budownictwie. W niniejszym opracowaniu przedstawiamy uyteczne infor-
macje normalizacyjne i prawne zwizane z handlem cementem wyrobem, ktry
ma podstawowe znaczenie dla budownictwa.
Dokumentem regulujcym wprowadzanie do obrotu wyrobw budowlanych, w tym
cementu, jest Ustawa o wyrobach budowlanych (DzU 2004 nr 92 poz. 881) wraz
z rozporzdzeniami wykonawczymi. Jednym z jej celw jest, aby wyroby budowlane
stosowane w budownictwie speniay odpowiednie wymagania zawarte w normach
lub aprobatach technicznych. Spenienie ich daje gwarancj, e wyroby budowlane
maj odpowiednie parametry techniczne i mog zosta bezpiecznie zastosowane
w budownictwie. Potwierdzeniem tego jest umieszczenie odpowiednich oznacze
(CE, B) na opakowaniach lub w dokumentacji handlowej.
Innym dokumentem jest Rozporzdzenie Ministra Zdrowia w sprawie kryteriw
i sposobu klasyfikacji substancji i preparatw chemicznych (DzU 2002 nr 140,
poz. 1172). Na podstawie tego rozporzdzenia cement jest znakowany znakiem X
i
,

ktry informuje uytkownika o zagroeniach dla zdrowia wynikajcych z uywania
tego produktu.
Nowym rozwizaniem prawnym, wynikajcym z dostosowania polskich przepisw
prawnych do wymaga Unii Europejskiej, jest Rozporzdzenie Ministra Gospodarki
i Pracy w sprawie ogranicze, zakazw lub warunkw produkcji, obrotu lub sto-
sowania substancji niebezpiecznych oraz zawierajcych je produktw (DzU 2004
nr 168, poz.1762).
WSTP
broszura ok_1.indd 1 2005-01-18, 12:18:13
2
I
N
F
O
R
M
A
T
O
R


C
E
M
E
N
T
O
W
Y
W przypadku cementu powysze rozporzdzenie dotyczy ograniczenia zawartoci
rozpuszczalnego chromu szeciowartociowego (Cr VI) do wartoci 0,0002%. Redu-
kowanie chromu dotyczy wycznie cementu workowanego, a nie cementu luzem,
ktrego transport i zastosowanie odbywa si w instalacjach zamknitych.
Przytoczone powyej rozporzdzenia moe brzmi gronie, ale s jedynie efektem
konsekwentnego wdroenia w polskim systemie prawnym dyrektyw Unii Europejskiej.
W praktyce budowlanej wystarczy przestrzega podstawowych zasad BHP: unika
zaprszenia oczu cementem, uywa waciwej odziey ochronnej, w tym rkawic
ochronnych, a uywanie cementu staje si cakowicie bezpieczne.
Powoane ustawy i rozporzdzenia nakadaj wiele obowizkw na producentw
cementu. Krajowy przemys cementowy dysponuje odpowiednim wyposaeniem
technicznym i laboratoryjnym, aby speni te wszystkie wymogi prawne.
Produkcja cementu odbywa si pod cig kontrol, ktrej celem jest zapewnienie
uytkownikowi (konsumentowi) wyrobu bezpiecznego w stosowaniu o odpowiednich
i powtarzalnych waciwociach.
1. WACIWOCI CEMENTU
Wymagania dotyczce skadu i waciwoci dla cementw stosowanych w bu-
downictwie zawarte s w normach o statusie normy europejskiej (PN-EN) lub normy
krajowej (PN).
Wykaz aktualnie obowizujcych norm cementowych:
PN-EN 197-1:2002 Cement. Cz 1: Skad, wymagania i kryteria zgodnoci
dotyczce cementw powszechnego uytku,
PN-EN 197-1:2002/A1 2005 Cement. Cz 1: Skad, wymagania i kryteria
zgodnoci dotyczce cementw powszechnego uytku (zmiana uwzgldnia-
jca cementy o niskim cieple hydratacji),
PN-B-19707:2003 Cement. Cement specjalny. Skad, wymagania i kryteria
zgodnoci,
PN-EN 413-1:2005 Cement murarski Cz 1: Skad, wymagania i kryteria
zgodnoci,
PN-EN 14216:2005 Cement skad, wymagania i kryteria zgodnoci dotyczce
cementw specjalnych o bardzo niskim cieple hydratacji,
PN-EN 197-4:2005 Cement. Cz 4: Skad, wymagania i kryteria zgodnoci
dotyczce cementw hutniczych o niskiej wytrzymaoci wczesnej.
broszura ok_1.indd 2 2005-01-18, 12:18:21
3
W
a
r
t
o

w
i
e
d
z
i
e

z
a
n
i
m

k
u
p
i
s
z

c
e
m
e
n
t
Waciwoci cementu mona podzieli na trzy grupy (rys.1):
waciwoci objte wymaganiami normowymi dla wszystkich cementw po-
wszechnego uytku,
waciwoci specjalne,
waciwoci, ktre s istotne dla uytkownika cementu, ale nie s normowa-
ne.
Rys. 1. Waciwoci cementu
Najczciej w praktyce budowlanej stosowane s cementy powszechnego uytku
oraz cementy specjalne. W nastpnych punktach omwiono podstawowe, najistot-
niejsze dla praktyki budowlanej informacje normowe o tych cementach.
broszura ok_1.indd 3 2005-01-18, 12:18:26
4
I
N
F
O
R
M
A
T
O
R


C
E
M
E
N
T
O
W
Y
2. CEMENTY POWSZECHNEGO UYTKU
Wymagania dotyczce skadu i wymaga dla tych cementw zawarte s w nor-
mie PN-EN 197-1:2002 Cement. Cz 1: Skad, wymagania i kryteria zgodnoci
dotyczce cementw powszechnego uytku.
2.1. Rodzaje i skad cementw powszechnego uytku
Wyrnia si pi rodzajw cementw powszechnego uytku:
CEM I cement portlandzki,
CEM II cement portlandzki wieloskadnikowy,
CEM III cement hutniczy,
CEM IV cement pucolanowy,
CEM V cement wieloskadnikowy.
Gwnymi skadnikami cementu s: klinkier portlandzki oraz dodatki mineralne. Do
najczciej stosowanych dodatkw w naszym kraju zaliczamy:
granulowany uel wielkopiecowy (oznaczony w normach jako S),
popi lotny krzemionkowy (oznaczony w normach jako V),
kamie wapienny (oznaczony w normach jako L lub LL).
Kady rodzaj cementu moe rwnie zawiera skadnik drugorzdny w iloci do
5,0% masy cementu. Skadnikami drugorzdnymi mog by mineralne materiay
nieorganiczne lub skadniki gwne cementu wymienione w normie PN-EN 197-1.
W zalenoci od iloci dodatkw mineralnych w skadzie cementu wyrnia si
jego rodzaje, przedstawione w tabeli 1.
Tabela 1. Rodzaje cementw powszechnego uytku
Nazwa cementu
Oznaczenie cementu
wg PN-EN 197-1
Ilo dodatku mineralnego
w skadzie cementu [% mas.]
Cement portlandzki CEM I 05
Cement portlandzki
wieloskadnikowy
CEM II/A
CEM II/B
620
2135
Cement hutniczy
CEM III/A
CEM III/B
CEM III/C
3665
6680
8195
Cement pucolanowy
CEM IV/A
CEM IV/B
1135
3655
Cement wieloskadnikowy
CEM V/A
CEM V/B
3660
6280
broszura ok_1.indd 4 2005-01-18, 12:18:30
5
W
a
r
t
o

w
i
e
d
z
i
e

z
a
n
i
m

k
u
p
i
s
z

c
e
m
e
n
t
W zalenoci od wytrzymaoci na ciskanie po 28 dniach, oznaczonej zgodnie
z PN-EN 196-1, norma PN-EN 197-1 wyrnia trzy klasy wytrzymaoci (wytrzymao
na ciskanie w N/mm
2
; 1 MPa = 1 N/mm
2
):
klasa 32,5;
klasa 42,5;
klasa 52,5.
Dodatkowo przy oznaczeniu klasy cementu wystpuj symbole N lub R, ktre
informuj o poziomie wytrzymaoci wczesnej:
N cement o normalnej wytrzymaoci wczesnej, np. CEM I 42,5 N lub
R cement o wysokiej wytrzymaoci wczesnej, np. CEM I 42,5 R.
Cement hutniczy, wedug wymaga normy PN-EN 197-4, moe by produkowany tak-
e jako cement o niskiej wytrzymaoci wczesnej (symbol L), np. CEM III/C 32,5 L.
2.2. Wymagania normowe stawiane cementom powszechnego uytku
Norma PN-EN 197-1 definiuje wymagania fizyczne, mechaniczne i chemiczne dla
cementw powszechnego uytku. Zamieszczono je w tabelach 2 i 3.
Tabela 2. Wymagania mechaniczne i fizyczne dla cementw wg PN-EN 197-1
Klasa
wytrzymaoci
Wytrzymao na ciskanie [N/mm
2
] Pocztek
czasu
wizania
Stao
objto-
ci
Wytrzymao wczesna Wytrzymao normowa
po 2 dniach po 7 dniach po 28 dniach [min] [mm]
32,5 N -
16,0
32,5 52,5 75
10
32,5 R
10,0
-
42,5 N
10,0
-
42,5
62,5
60
42,5 R
20,0
-
52,5 N
20,0
-
52,5 -
45
52,5 R
30,0
-
Na rys. 2 przedstawiono graficznie wymagania wytrzymaociowe dla cementu
w poszczeglnych klasach.
broszura ok_1.indd 5 2005-01-18, 12:18:34
6
I
N
F
O
R
M
A
T
O
R


C
E
M
E
N
T
O
W
Y
Rys. 2. Klasy
wytrzymaocio-
we cementw
Tabela 3. Wymagania chemiczne dla cementw wg PN-EN 197-1
Waciwo Rodzaj cementu Klasa wytrzymaoci Wymagania
a
Strata praenia
CEM I
CEM III
wszystkie
5,0 %
Pozostao
nierozpuszczalna
b
CEM I
CEM III
wszystkie
5,0 %
Zawarto siarcza-
nw (jako SO
3
)
CEM I
CEM II
c
CEM IV
CEM V
32,5 N
32,5 R
42,5 N
3,5 %
42,5 R
52,5 N
52,5 R
<4,0 %
CEM III
d
wszystkie
Zawarto chlorkw wszystkie
e
wszystkie
0,10 %
f
Pucolanowo CEM IV wszystkie wynik pozytywny
a Wymagania podano jako procent masy gotowego cementu.
b Oznaczanie pozostaoci nierozpuszczalnej w kwasie chlorowodorowym i wglanie sodu.
c Cement rodzaju CEM II/B-T moe zawiera do 4,5 % siarczanw we wszystkich kla-
sach wytrzymaoci.
d Cement rodzaju CEM III/C moe zawiera do 4,5 % siarczanw.
e Cement rodzaju CEM III moe zawiera wicej ni 0,10 % chlorkw, lecz wwczas mak-
symaln zawarto chlorkw naley poda na opakowaniu i/lub w dokumencie dostawy.
f Dla zastosowa do betonu spronego mog by produkowane cementy, dla ktrych
warto wymagania dotyczca zawartoci chlorkw jest nisza. Wwczas warto
0,10 % naley zastpi t nisz wartoci i poda j w dokumencie dostawy.
broszura ok_1.indd 6 2005-01-18, 12:18:39
7
W
a
r
t
o

w
i
e
d
z
i
e

z
a
n
i
m

k
u
p
i
s
z

c
e
m
e
n
t
3. WACIWOCI SPECJALNE CEMENTU
Cementy ze wzgldu na waciwoci specjalne dziel si na:
cement o niskim cieple hydratacji LH,
cement odporny na siarczany HSR,
cement o niskiej zawartoci tlenkw alkalicznych NA.
Wymagania dla cementw specjalnych zawarte s w normach: PN-B-19707:2003
Cement. Cement specjalny. Skad, wymagania i kryteria zgodnoci (cementy od-
porne na siarczany i cementy o niskiej zawartoci alkaliw) oraz w PN-EN 197-1:
2002/A1 2005 Cement. Cz 1: skad, wymagania i kryteria zgodnoci dotyczce
cementw powszechnego uytku (cementy o niskim cieple hydratacji).
3.1. Cement o niskim cieple hydratacji LH
Cementami o niskim cieple hydratacji (LH) s wszystkie cementy powszechnego
uytku, dla ktrych wydzielone ciepo hydratacji nie przekracza wartoci 270 J/g,
oznaczanej po 7 dniach zgodnie z PN-EN 196-8 lub po 41 godzinach zgodnie
z norm PN-EN 196-9.
Znajomo dotyczca iloci ciepa wydzielajcego si podczas procesu wizania
i twardnienia cementu (proces egzotermiczny) jest bardzo wana w praktyce bu-
dowlanej. Bezporednim nastpstwem egzotermicznego procesu hydratacji cementu
moe by wzrost temperatury w duej masie betonu. Sytuacja taka moe wystpowa
w budowanych obiektach masywnych, jak na przykad budowlach hydrotechnicznych,
oczyszczalniach ciekw, elementach mostw. Przy wykonywaniu tych obiektw naley
stosowa cementy o niskim cieple hydratacji (LH). Pozwala to znacznie ograniczy
powstanie napre termicznych i mikrospka, nastpstwem czego jest zazwyczaj
obniona trwao betonu.
3.2. Cement odporne na siarczany HSR
Stosowanie cementw odpornych na siarczany (HSR) stanowi dodatkowe zabez-
pieczenie strukturalne betonu przed rodowiskiem agresywnym chemicznie (budowa
oczyszczalni ciekw, roboty grnicze, budownictwo hydrotechniczne, budownictwo
morskie, roboty fundamentowe itp.). Wedug zapisw normy PN-EN 206-1:2003 Beton.
Wymagania, waciwoci, produkcja i zgodno cement odporny na siarczany HSR
naley stosowa dla klas ekspozycji XA 2 i XA 3 (agresja chemiczna).
broszura ok_1.indd 7 2005-01-18, 12:18:43
8
I
N
F
O
R
M
A
T
O
R


C
E
M
E
N
T
O
W
Y
3.3. Cement o niskiej zawartoci tlenkw alkalicznych NA
Cementy o niskiej zawartoci tlenkw alkalicznych (NA) naley stosowa w przy-
padku, kiedy uywamy kruszyw, ktrych reaktywne skadniki mog wchodzi w reakcj
z alkaliami, wywoujc zarysowania i spkania betonu, co moe prowadzi a do
cakowitego jego zniszczenia.
Natomiast nie ma obowizku stosowania cementw NA w przypadku uycia kru-
szyw niereaktywnych.
Analizujc zawarto tlenkw alkalicznych w betonie, naley take uwzgldni
ich zawarto w stosowanych domieszkach chemicznych, kruszywach, wodzie za-
robowej itp.
4. PRZYKADY OZNACZE CEMENTU
CEM I 42,5 N PN-EN 197-1
cement portlandzki klasy 42,5 o normalnej wytrzymaoci wczesnej
CEM II / B-V 32,5 R PN-EN 197-1
cement portlandzki popioowy klasy 32,5 o wysokiej wytrzymaoci wczesnej
CEM III / A 32,5 N PN-EN 197-1
cement hutniczy klasy 32,5 o normalnej wytrzymaoci wczesnej
CEM IV / A 32,5 N PN-EN-197-1
cement pucolanowy klasy 32,5 o normalnej wytrzymaoci wczesnej
CEM II / B-V 32,5 R HSR PN-B-19707
cement portlandzki popioowy klasy 32,5 o wysokiej wytrzymaoci wczesnej, cement
odporny na siarczany
CEM III / A 32,5 N LH/HSR/NA PN-B 19707
cement hutniczy klasy 32,5 o normalnej wytrzymaoci wczesnej, cement o niskim
cieple hydratacji, odporny na siarczany, o niskiej zawartoci tlenkw alkalicznych
CEM I 42,5 N HSR/NA PN-B 19707
cement portlandzki klasy 42,5 o normalnej wytrzymaoci wczesnej, cement odporny
na siarczany, o niskiej zawartoci tlenkw alkalicznych
broszura ok_1.indd 8 2005-01-18, 12:18:47
9
W
a
r
t
o

w
i
e
d
z
i
e

z
a
n
i
m

k
u
p
i
s
z

c
e
m
e
n
t
5. OZNAKOWANIE CEMENTU W WIETLE WYMAGA
PRAWNYCH
5.1. Zasady znakowania wyrobw cementowych znakiem CE i znakiem
budowlanym
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych w art. 5 pkt. 1
stwierdza, e wyrb budowlany nadaje si do stosowania przy wykonywaniu robt
budowlanych, jeeli jest:
oznakowany CE, co oznacza, e dokonano oceny jego zgodnoci z norm
zharmonizowan albo europejsk aprobat techniczn bd krajow specyfi-
kacj techniczn pastwa czonkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskie-
go Obszaru Gospodarczego, uznan przez Komisj Europejsk za zgodn
z wymaganiami podstawowymi, albo (...)
Uwaga: dla cementu normami zharmonizowanymi s normy oznaczone PN-EN
oznakowany znakiem budowlanym B, informujcym, e dokonano oceny
jego zgodnoci z Polsk Norm, nie majc statusu normy wycofanej, lub
z krajow aprobat techniczn.
Uwaga: dla cementu jest to norma PN-B-19707 lub krajowe aprobaty techniczne
Systemy oceny zgodnoci i zasady oznakowania wyrobu budowlanego znakiem CE
okrela Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie
systemw oceny zgodnoci, wymaga, jakie powinny spenia notyfikowane jednostki
uczestniczce w ocenie zgodnoci, oraz sposobu oznaczania wyrobw budowlanych
oznakowaniem CE (DzU 2004 nr 195, poz. 2011).
Cement podlega systemowi oceny zgodnoci 1
+
, wg ktrego certyfikacja zgodnoci
prowadzona jest przez notyfikowan jednostk certyfikujc.
Systemy oceny zgodnoci i zasady oznakowania wyrobu budowlanego znakiem
budowlanym B okrela Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia
2004 r. w sprawie sposobw deklarowania zgodnoci wyrobw budowlanych oraz
sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (DzU 2004 nr 198, poz. 2041)
Rwnie w przypadku znaku budowlanego cement podlega systemowi oceny
zgodnoci 1
+
; w tym przypadku certyfikacja zgodnoci prowadzona jest przez akre-
dytowan jednostk certyfikujc na podstawie analogicznych zada producenta
i jednostki certyfikujcej, jak w przypadku znaku CE.
Certyfikat zgodnoci wydany przez jednostk certyfikujc jest podstaw do
wystawienia przez producenta Deklaracji Zgodnoci.
broszura ok_1.indd 9 2005-01-18, 12:18:51
10
I
N
F
O
R
M
A
T
O
R


C
E
M
E
N
T
O
W
Y
Deklaracj Zgodnoci producent przechowuje i przedkada waciwym organom
kontroli na ich danie.
Oznakowanie CE wyrobu budowlanego skada si ze znaku zgodnoci i numeru
identyfikacyjnego notyfikowanej jednostki certyfikujcej.
Oznakowaniu CE cementu powinny towarzyszy nastpujce informacje dodat-
kowe:
nazwa lub znak identyfikacyjny producenta,
adres rejestrowy producenta (lub nazwa, siedziba i adres upowanionego
przedstawiciela, jeeli producent ma siedzib poza pastwem czonkowskim
Europejskiego Obszaru Gospodarczego),
nazwa lub znak identyfikacyjny fabryki (niezbdne wg EN 197-2, lecz nie obo-
wizkowe),
ostatnie dwie cyfry roku, w ktrym naniesiono oznakowanie (cyfry roku w dacie
pakowania lub wysyki ),
numer certyfikatu zgodnoci,
numer normy europejskiej,
oznaczenie normowe,
informacje dodatkowe (jeli wymagane).
Oznakowanie CE i informacje towarzyszce umieszcza si bezporednio na worku.
Jeeli nie wszystkie informacje, a tylko ich cz znajduje si na worku, jak rwnie
dla cementu luzem, zaleca si, aby pene informacje byy podane w towarzyszcych
dokumentach handlowych.
Do wyrobu oznakowanego znakiem budowlanym
producent jest obowizany doczy informacj zawierajc:
okrelenie, siedzib i adres producenta oraz adres zakadu produkcyjnego,
dane umoliwiajce identyfikacj wyrobu budowlanego wedug przywoanej
specyfikacji technicznej,
numer jednostki notyfikowanej
broszura ok_1.indd 10 2005-01-18, 12:18:55
11
W
a
r
t
o

w
i
e
d
z
i
e

z
a
n
i
m

k
u
p
i
s
z

c
e
m
e
n
t
numer i rok publikacji Polskiej Normy wyrobu lub aprobaty technicznej, z ktr
potwierdzono zgodno,
numer i dat wystawienia krajowej Deklaracji Zgodnoci,
nazw jednostki certyfikujcej,
inne dane, jeeli wynika to ze specyfikacji technicznej.
Znak budowlany i powysz informacj towarzyszc umieszcza si na tych
samych zasadach jak w przypadku znaku CE.
Oznakowanie CE umoliwia wprowadzenie cementu do obrotu na terenie krajw
Unii Europejskiej.
Oznakowanie znakiem budowlanym B umoliwia wprowadzenie cementu do obrotu
wyczne na terenie Polski.
5.2. Zasady znakowania znakiem ostrzegawczym X
i

Wedug Rozporzdzenia Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kry-
teriw i sposobu klasyfikacji substancji i preparatw chemicznych. (DzU nr 140, poz.
1172), cement zaliczany jest do preparatw niebezpiecznych o dziaaniu dranicym,
tj. takich, ktre w przypadku krtkotrwaego, dugotrwaego lub wielokrotnego kontaktu
ze skr lub bon luzow mog powodowa ich stany zapalne, i ktre wymagaj
znakowania znakiem ostrzegawczym X
i
.
Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 wrzenia 2003 r. w sprawie oznakowania
opakowa substancji niebezpiecznych i preparatw niebezpiecznych (DzU nr 173,
poz. 1679) reguluje sposb oznakowania opakowa substancji niebezpiecznych
i preparatw niebezpiecznych.
Przykad prawidowego oznakowania cementu znakiem ostrzegawczym X
i
.
broszura ok_1.indd 11 2005-01-18, 12:18:59
12
I
N
F
O
R
M
A
T
O
R


C
E
M
E
N
T
O
W
Y
5.3. Zasady informowania o redukcji Cr VI
Przynaleno do Unii Europejskiej zobowizuje pastwa czonkowskie do re-
spektowania ujednoliconych przepisw prawa obowizujcego na terenie Unii.
Jednym z takich przepisw jest zatwierdzona przez Komisj Europejsk w dniu
19 maja 2003 r. Dyrektywa 2003/53/EC.
W Polsce znalaza ona swoje odzwierciedlenie w paragrafie 27 Rozporzdzenia
Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 lipca 2004 r. (DzU nr 168, poz. 1762) W spra-
wie ogranicze, zakazw lub warunkw produkcji, obrotu lub stosowania substancji
niebezpiecznych i preparatw niebezpiecznych oraz zawierajcych je produktw.
W wietle tego rozporzdzenia od dnia 17 stycznia 2005 r. zakazuje si wprowa-
dzania do obrotu i stosowania preparatw zawierajcych cement, jeeli zawieraj one
wicej ni 0,0002 % (2 ppm) masowego rozpuszczonego chromu VI w przeliczeniu
na ogln such mas.
Poniewa cement zawiera zwykle wysz zawarto chromu VI, producenci ce-
mentu bd dokonywa jego redukcji.
Rozporzdzenie mwi jednak o koniecznoci redukcji chromu tylko dla cementu
workowanego oraz wymaga, aby opakowanie cementu lub preparatu zawierajcego
cement byo oznakowane czytelnie i trwale informacj o dacie pakowania, jak rwnie
o warunkach i okresie przechowywania odpowiednim dla zachowania aktywnoci
skadnikw redukujcych i zachowania zawartoci chromu VI poniej poziomu wska-
zanego w rozporzdzeniu.
Przykady informacji towarzyszcej redukcji chromu VI umieszczanej na wor-
kach:
Przykad 1
broszura ok_1.indd 12 2005-01-18, 12:19:04
13
W
a
r
t
o

w
i
e
d
z
i
e

z
a
n
i
m

k
u
p
i
s
z

c
e
m
e
n
t
Przykad 2
ZAWARTO ROZPUSZCZALNEGO CHROMU(VI)

W CEMENCIE - PONIEJ 0,0002%
WYMAGANE WARUNKI PRZECHOWYWANIA CEMENTU:
CEMENT MUSI BY PRZECHOWYWANY W ZAMKNITYCH,
SUCHYCH I NIE ZABRUDZONYCH OPAKOWANIACH, W WARUNKACH
CHRONICYCH PRZED ZAMOCZENIEM I DOSTPEM WILGOCI.
TYLKO TAKIE WARUNKI PRZECHOWYWANIA ZAPEWNI, E
W OKRESIE GWARANCJI ZAWARTO ROZPUSZCZALNEGO
CHROMU(VI) W CEMENCIE BDZIE MNIEJSZA NI 0,0002%.
Producent
Adres
Przykad 3
Zawarto rozpuszczalnego chromu VI w cemencie < 0,0002%
Gwarantowany okres redukcji rozpuszczalnego chromu VI - 60 dni
Warunki przechowywania cementu waciwe dla zachowania dziaania rodkw redukuj-
cych:
Cement naley przechowywa w magazynach zamknitych (budynki lub pomieszczenia
o szczelnym dachu i cianach) lub skadach otwartych (wydzielone miejsca zadaszone
na otwartym terenie, zabezpieczone z bokw przed opadami).
Cement niezabezpieczony foli nie powinien by przechowywany w skadach otwartych.
Okres przechowywania w magazynach zamknitych nie powinien by duszy od gwaran-
towanego okresu redukcji.
Podoa skadw otwartych powinny by twarde i suche, odpowiednio pochylone, zabez-
pieczajce cement przed ciekami wody deszczowej i zanieczyszczeniem.
Podogi magazynw zamknitych powinny by suche i czyste, zabezpieczajce cement
przed zawilgoceniem i zanieczyszczeniem.
broszura ok_1.indd 13 2005-01-18, 12:19:09
14
I
N
F
O
R
M
A
T
O
R


C
E
M
E
N
T
O
W
Y
6. STACJE PRZESYPOWE I MIESZALNIE
Cement, ktry mona zakupi na rynku, moe mie rne pochodzenie. Rne
pochodzenie to z kolei rna, niejednokrotnie wtpliwa, jako. Warto jednak pamita,
e cement jest materiaem budowlanym o znaczeniu zasadniczym i podlega najbardziej
restrykcyjnemu systemowi oceny zgodnoci 1
+
, wg ktrego certyfikacja zgodnoci
prowadzona jest przez notyfikowan jednostk certyfikujc na podstawie:
(a) (zadania producenta)
(1) zakadowej kontroli produkcji;
(2) uzupeniajcych bada prbek pobranych w zakadzie produkcyjnym,
prowadzonych przez producenta zgodnie z ustalonym planem badania;
(b) (zadania notyfikowanej jednostki)
(3) wstpnego badania typu;
(4) wstpnej inspekcji zakadu produkcyjnego i zakadowej kontroli produk-
cji;
(5) cigego nadzoru, oceny i akceptacji zakadowej kontroli produkcji;
(6) bada sondaowych (audytowych) prbek pobranych w zakadzie pro-
dukcyjnym, w obrocie lub na budowie.
Cement produkowany w cementowniach podlega procedurom systematycznej
kontroli wewntrznej oraz niezalenej kontroli zewntrznej majcej na celu dokonanie
oceny zgodnoci cementu z wymaganiami norm, i potwierdzenie tym samym jego
odpowiedniej jakoci. Pozytywny wynik kontroli zewntrznej, czego dowodem jest
uzyskany certyfikat zgodnoci, upowania producenta do wprowadzenia cementu
do obrotu rynkowego.
Rys. 3. Systemy oceny zgodnoci wyrobw budowlanych wymagane dla oznakowania CE
broszura ok_1.indd 14 2005-01-18, 12:19:18
15
W
a
r
t
o

w
i
e
d
z
i
e

z
a
n
i
m

k
u
p
i
s
z

c
e
m
e
n
t
Porednicy zarzdzajcy stacjami przesypowymi, ktre nie s wasnoci produ-
centa cementu bo w tym przypadku stacje przesypowe s traktowane jako magazyn
zewntrzny producenta i podlegaj kontroli, jak zakad produkcyjny s odpowiedzialni
za utrzymanie jakoci, niezmiennoci i zgodnoci certyfikowanych cementw w sto-
sunku do ich odpowiednikw w zakadzie producenta.
Porednicy powinni wykaza poprzez odpowiednie badania odbiorcze i identy-
fikacyjne e zgodno otrzymanego luzem certyfikowanego cementu jest utrzy-
mywana podczas transportu, odbioru, skadowania, pakowania i wysyki oraz e
jako i niezmienno cementu jest zapewniona po wysyce, od producenta a do
uytkownika.
Rzetelni porednicy zarzdzajcy stacjami przesypowymi, w celu uwiarygodnie-
nia prowadzonej dziaalnoci, poddaj prowadzon dziaalno procesowi nadzoru
w niezalenej, upowanionej jednostce kontrolnej. Pozytywny wynik kontroli skutkuje
przyznaniem stosownego certyfikatu na prowadzon dziaalno.
Niestety zdarza si, e stacje przesypowe lub inne osoby prawne bd fizycz-
ne, uruchamiaj produkcj cementu, najczciej workowanego. Produkcja odbywa
si z uyciem niegwarantujcego zachowania stabilnej jakoci sprztu, z udziaem
wtpliwej jakoci surowcw, czsto niewiadomego pochodzenia, a take przy braku
wewntrznych procedur kontroli jakoci.
W wietle obowizujcych przepisw produkcja cementu i wprowadzenie go
do obrotu wymaga uzyskania certyfikatu zgodnoci notyfikowanej jednostki oraz
spenienia wielu innych wymaga, jak choby posiadania karty charakterystyki
wyrobu, dokonywania redukcji rozpuszczalnego chromu VI w przypadku cementu
workowanego, umieszczania prawidowych oznakowa na workach i dokumentach
handlowych.
Brak takiego certyfikatu lub przedkadanie certyfikatu innego producenta cemen-
tu, bez jego zgody, jest zamaniem obowizujcego prawa, podlega odpowiednim
sankcjom karnym i jest cigane na mocy prawa.
broszura ok_1.indd 15 2005-01-18, 12:19:23
broszura ok_1.indd 16 2005-01-18, 12:19:25
DTP AM-STUDIO, Krakw
www.am-studio.com.pl
Projekt okadki Lubomir Nikolov
Korekta Magdalena Sarkowicz
Druk Drukarnia Skleniarz, Krakw
Wykaz krajowych jednostek notyfikowanych w zakresie cementu
i innych wyrobw budowlanych:
IMMB Instytut Mineralnych Materiaw Budowlanych,
Oddzia Krakw
30-969 Krakw, ul. Cementowa 1
tel. centr.: +48 12 683 79 00
fax: +48 12 683 79 01

ITB Instytut Techniki Budowlanej
00-611 Warszawa, ul. Filtrowa 1
tel. centr.: +48 22 825 04 71
fax: +48 22 825 52 86
CEBET Centralny Orodek Badawczo-Rozwojowy
Przemysu Betonw CEBET
03-042 Warszawa, ul. Marywilska 42 B
tel. centr.: +48 22 811 02 81
fax: +48 12 811 24 79
stopka adresowa.indd 3 2005-01-18, 09:44:21
stopka adresowa.indd 4 2005-01-18, 09:44:21