BALAGTASAN

KAYA ba o HINDI KAYA

ng mga Pilipinong magkaisa?

LAKANDIWA

Sa simula ay pagbati at masayang pagpupugay
Ang handog ko sa naritong natitipong kababayan
Dalangin ko'y lagi kayong patnubayan ng Maykapal
At makamtan araw-araw ang payapang pamumuhay.

Kaya tayo naririto'y pagkat wala tayo roon
At tayo ay wala roon dahil dito tayo ngayon
Subalit ang isang sanhi kaya tayo natitipon
Ay sapagkat meron tayong sasaguting isang tanong.

Ngunit bago magtanungan, pakilala muna tayo --
Ako po si PERT MAGTAPAT, laki't tubong Batangueno
Sa Balagtasan pong ito'y Lakandiwa ang papel ko
Mabait na Lakandiwa - ang matalo, pugot-ulo!

Maswerte raw tayong mga manggagawang nandayuhan
Dahil dito'y masagana at ang sweldo pa ay dolyar
Ngunit dito ay meron ding masaklap ang kapalaran
Biktima ng pang-aapi sa trabahong napasukan.

Pag ganyang may manggagawang biktima ng pag-abuso
Na ang lalong mas marami'y kapwa nating Pilipino
Marapat lang na kumilos tayong mga naririto
Upang mali'y matigil na at ang sala'y maiwasto.

Subalit kung ang kikilos ay ilan lang at di lahat
Ay malabong kamtin iyang pagbabagong hinahangad
Kaylangan ay magkaisa, magkabuklod, magkayakap
At 'yan ngayon ang s'yang paksang sa inyo ay ilalahad.

Ang tanong ay "Kaya kaya, o di kaya makakaya
Nating mga Pilipino na tutoong magkaisa?
Sadya bagang lagi tayong walang paki, kanya-kanya?
O mayroon pa ba tayong tinatanaw na pag-asa?

Bukas ngayon ang tanghalan sa nais na makihamok
Tiyakin lang ng sasali na ang utak ay di bugok
Balagtasan ay di biro, talino ang s'yang pampukpok
Talino rin ang panangga, pansalag sa bawat suntok!


PANIG NG "KAYA" (Pagpapakilala)

Sa mabunying Lakandiwa't kababayang naririto
EMMA MALACA is my name, bumabati po sa inyo
Humihiling na sana po'y tanggapin sa entablado
Sana rin po'y dumami pa ang dollar na maipon n'yo!

Hindi na 'ko liligoy pa: isang tanong, isang sagot
Kaya baga nating mga Pilipinong magkabuklod?
'Yan ba'y dapat sagutin pa? Kitang-kitang very obvious...
Oo, s'yempre, walang duda, definitely, oh yes, of course!


LAKANDIWA (Pagtanggap)

Ang makatang si Emma ay akin ngayong tinatanggap
Halika at 'wag ka riyan sa ibaba magpasikat
Pinasok mo'y Balagtasang tagisan ng mauutak
Kung kokonti ang baon mo'y p'wede ka pang makaatras.


PANIG NG "KAYA"

Salamat po, Lakandiwa, hindi kayo mabibigo
Sanay ako sa bigkasan, d'yudo, arnis, larong piko
Balagtasang nilahuka'y hindi lamang tatatlumpu
Tatlumpu kong nakalaban, ngayo'y nasa Mental pa po!


PANIG NG "HINDI KAYA" (Pagpapakilala)

Ang sabi n'ya, dumami raw ang dollar n'yong maiimpok
Ang sa aking hiling naman kung sakaling itutulot,
Madagdagan sana rito ang Pinay na mangingitlog
Para naman automatic na mayroong U.S. Passport!

RAFAEL A. PULMANO po ang lingkod n'yong nagpupugay
Ako man po'y humihiling na tanggapin sa tanghalan
Sa tanong ng Lakandiwa, ang panig kong ilalaban:
Pilipino'y hindi kayang magkaisa kaylan pa man!

LAKANDIWA (Pagtanggap)

Magtuloy ka kung tutoong sa bakbakan ay handa ka,
Kundi naman, d'yan ka na lang, 'wag na dito magkalat pa
Dito'y walang karapatan ang mapurol pagkat baka
Tayo rito ay batuhin ng balanang nakanganga!


PANIG NG "HINDI KAYA"

Salamat po, di rin kayo magsisisi pagkat ako
Ay batikan sa tulaan at hindi pa natatalo
Kung nais pong patunayan ang galing ko, tanungin n'yo
Ang lahat kong nakalaban - naro'n po sa sementeryo!


LAKANDIWA

Yamang kapwa narito na ang makatang maglalaban
Simulan na agad natin itong ating Balagtasan
Unang tindig ay si Emma, siya'y ating palakpakan,
Pag pumalpak, saka natin paulanan ng masinggan!


KAYA (Unang Tindig)

Mahigit na pitong libo ang isla ng ating bansa
Bawat bayan mong puntahan, iba-iba yaong wika
Iba-iba ang ugali, kanya-kanyang paniwala
Ngunit tayo'y isang lahi na nilikha ni Bathala.

Dahil isang lahi tayo'y nakaukit sa isipan
At puso ng Pilipino ang diwa ng makabayan
Kaya pag may inaapi, kung may dapat ipaglaban
Handa tayong magkaisa, kapit-bisig, damay-damay!

Bakit tayong Pilipino taun-tao'y nagdiriwang
Niyang ating tinatawag na Araw ng Kasarinlan?
Ito kayang bansa natin ay malayang matuturan
Kung noo'y di nagkaisa yaong ating kababayan?

Noong tayo'y magkaisang ang diktador mapatalsik
Tayong mga Pilipino'y iginalang ng daigdig
Ang Edsa ay siyang saksi na di tayo palulupig
Kapag tayo'y nagkaisa ng damdamin, puso't isip!

Nagkaisa tayo noon, kaya bakit hindi ngayon?
Kaya nating magkaisa sa'n man tayo naroroon!
Kaya nating magkaisa sa mabuting nilalayon,
Isang lahi, isang dugo, isang mithi, isang nasyon!


LAKANDIWA

Ang makatang nagpauna'y maliwanag na nagsaysay
Anya'y kaya nating Pinoy magkaisa, magkatuwang
Ang kaniyang katunggali'y atin namang pakikinggan
Tingnan natin kung talagang ang tuktok nga ay may laman!


HINDI KAYA (Unang Tindig)

Kalaban ko'y para palang sugarol sa betubeto
Nakatikim lang manalo, umasa nang walang talo
Hindi komo't noong araw, nagbuklod ang Pilipino,
Lagi na nga't kahit saa'y magkasangga na nga tayo.

'Wag na tayong lumayo pa: marami d'yan na pamilya
Ama't ina, mga anak, may alitan tuwi-t'wina
Kung pamilya na kayliit ay di na nga magkaisa,
Gaano pa tayong mga Pilipinong sangkaterba?

Ang dakilang Panginoo'y labingdal'wa ang alagad
Isipin mo, labingdal'wa - ang isa pa ay nag-Hudas!
Kung sila nga na kokonti, magkaisa ay kayhirap,
Di lalo na tayong mga Pilipinong sangkatutak!

Ang tunay na nangyayari,masakit man kung pakinggan,
Lagi tayong kanya-kanya, parang hindi magkakulay,
Problema ng kapwa tao'y wala tayong pakialam
Kung meron mang pakialam ay para lang magsiraan!

Di nga p'wedeng magkaisa tayong mga Pilipino
Karamihan kasi sa 'tin ay may utak-alimango
Maayos ang pakisama pag maayos lang ang takbo
Ngunit pag may problema na,kanya-kanya, labu-labo!


LAKANDIWA

Si Emma kung magsalita, akala mo ay lilindol
Si Rafael naman, parang sasabog ang bulkang Mayon
Ikalawang tindig ngayon ng dalawang nagsasabong
Palakpakang matutunog, muli nating isalubong!


KAYA (Ikalawang Tindig)

Kalaban ko'y hindi naman reporter ng d'yaryong tabloid,
Ang maganda'y di mapansin, nakikita lang ay bulok
Mas maraming Pilipinong maka-Bayan, maka-Diyos,
Ngunit ang 'yong pinupuna'y yung masamang kakarampot!

Sa pamilya ay oo nga't laging merong tupang itim
At Hudas ay di mawala saan ka man makarating
Ngunit ito'y natural lang at di dapat maging sagwil
Sa sino mang naghahangad na ang tao'y pag-isahin.

Kaya tayo nagbubuklod, nagsisikap magkaisa
Ay sapagkat nais nating lumakas ang ating p'wersa
Ang hindi mo magagawa at hindi ko makakaya
Kaya nating magampanansa lakas na pinagsama!

Sila, ikaw, saka ako, tayong lahat ay may lakas
Na di kayang maitumba kahit merong maging ahas
Marami sa Pilipino ay may dangal at may utak
Tutulong sa kapwa Pinoy sa halip na magpahamak!


LAKANDIWA

Aawatin ko na sana si Emma nang sumandali
Napansin kong si Rafael, kanina pa di makali
Siya ngayo'y nagbabalik -mas mainit, mas matindi
Para lalong mapasarap, palakpakan nating muli!


HINDI KAYA (Ikalawang Tindig)

Ngayon ko lang napagtantong kalaban ko ay balimbing
'Ginigiit na ang Pinoy ay kaya raw pag-isahin
Pagkatapos, siya na rinitong ngayo'y umaamin
Na hindi raw mawawala ang Hudas at tupang itim!

Paano mo masasabing tayo'y p'wedeng magkaisa
Kung sa "tayong" sinabi mo'y merong ibang ipe-p'wera?
Tanong dito'y kaya baga, o hindi ba makakaya,
Nating mga Pilipinongmagkaisa? Ay hindi, ah!

Sa kumpanyang halos puro Pinoy na ang empleyado
Siguradong merong sipsip, vacuum cleaner, sumbungero!
Di baleng may matapakan para lamang umasenso
Sapagkat ang kanyang motto: "Mabuhay ang sarili ko!"

Di ko naman sinasabing ahat tayo'y puro palpak
Marami ring Pilipinong ibig tayong maiangat
Ngunit ilan sila't ilan naman yaong naghahangad
Na itaas ang sarili kahit kapwa'y maibagsak?


LAKANDIWA

Kung baga sa niluluto, kumukulo na nang husto
Ang bungguan ng dalawang kapwa ayaw magpatalo
Komo ito'y huling tindig, tatahimik muna ako
Hahayaan ko na silang magkabaklian ng buto!


KAYA (Ikatlong Tindig)

Pilipino ay maraming magagandang katangian
Na ang iba ay mana pa sa kulturang nakagisnan
Isa rito yaong ating kung tawagi'y Bayanihan
Na kung saan bawat isa'y bukas-palad sa pagdamay.

Ang ugaling ito'y bukal at likas sa ating dugo
Handa tayong makiisa saan man tayo magtungo
Mababa ang ating loob, malambot ang ating puso
Lalo't kapwa natin Pinoy ang lumapit, nagsumamo.

Dahil dito'y buo pa rin yaring aking paniwala
Kaya nating magkaisa sa halip na magkasira
Kaya nating magkabuklod sa dakilang ninanasa
Lalo na kung dangal nitong ating lahi'y nakataya!


HINDI KAYA (Ikatlong Tindig)

Palibhasa'y luma ka na, paniwala mo'y luma rin
Bayanihang sinabi mo'y malaon nang napalibing
Isipin mo na lang yaong mga Pinoy na recruiter
Sa kapuwa Pilipino'y sila pa ang nangbi-victim!

May nagsabing ang tao raw'y tatlong uri, tatlong klase:
Yaong una'y gumagawa nang sa gayon may mangyari,
Ikalawa'y nanonood na lamang sa nangyayari
Ang ikatlo'y natutulog, walang alam sa nangyari.

Marami sa Pilipino'y tagamasid, tagapuna
Hindi na nga gumagawa, mahilig pang mang-intriga
Meron namang sigurista,may sakit sa "Teka muna,"
At meron ding mukhang pera, sasama lang kung kikita!


KAYA

Kalaban ko'y pogi sana, kaya lamang, may diprens'ya
Marahil sa konsumisyon pinaglihi ng nanay n'ya
Sa halip na kabutihan ng Pinoy ang iparanya
Sa pagpintas ng kapuwa ay s'ya pa ang nangunguna.

Isa ka ring Pilipino kaya bawat kasiraan
Na ipukol sa kalahi'y ikaw rin ang tatamaan
Pero kahit na ilan pa ang tulad mong mapang-asar,
Mas marami pa rin kaming sa Bayan ay nagmamahal!


HINDI KAYA

Oo, ako'y Pilipino - walang labis, walang kulang
Kapintasan ng bayan ko'y dala ko ring kahihiyan
Katulad mo ay hangad kong magkaisa tayong tunay
Ngunit, "kaya ba o hindi?"-Yan ang paksa ng usapan!

Sa tingin mo, bakit tayong Pilipino'y kinakaya?
Inaapi, minemenos, minamaliit ng iba?
E, kasi nga, hindi tayo kailan man magkaisa
Pansariling kapakanan ang palaging inuuna!


KAYA

Gayon pala, alam mo nang dapat tayong magkaisa
Para itong pang-aapi sa Pinoy ay matigil na,
Bakit hindi ka pa ngayon makisali, makisama?
Mas marami, mas matatag, mas matibay, mas may p'wersa!


HINDI KAYA

Ang salitang "magkaisa" ay maganda ngang pakinggan
Subalit sa nariritong trabaho ang pinuntahan
Iyan ba ay makakain ng sikmurang kumakalam?
Yan ba'y p'wedeng mai-remit sa pamilyang naghihintay?


KAYA

Kapag tayo'y nagkaisa ay wala nang magugutom
Kakulangan noong wala ay pupunan ng mayroon!


HINDI KAYA

Sa panahon ng sagana, masasabi mo ang ganyan,
Sa gipit mo masusubok ang tibay ng 'sang samahan!

KAYA
Nagkaisa tayo noon, kaya pa rin natin ngayon!
HINDI KAYA
Kung kaya ay bakit tayo sa hirap di makabangon?
KAYA
Aasenso tayo kapag nagkaisa tayong lahat!
HINDI KAYA
Init lang yan, maligo ka't mawawala ang 'yong lagnat!
KAYA
Ikaw itong amoy unggoy...!
HINDI KAYA
Hindi naman mukhang s'yokoy...!
LAKANDIWA
Tigil kayo't malayo na ang narating ng usapan
Magpalamig muna kayo't ako naman ang pagbigyan
Ang usapin, lumalabo, hindi ito lumilinaw
Kapag init niyang ulo'y binayaang mapairal.

Nais ko lang liwanagin kung ano ang ating paksa
Hindi natin inaalamkung magbuklod ay okey nga
Palagay ko lahat tayo, mapabata at matanda,
Kumbinsidong dapat lamang magkaisa tayong sadya.

Ang tanong ay kaya nga ba nating mga mamamayang
Magkaisa, magkabuklod, magkayakap, magkadamay?
Kayong mga nanonood nitong abang Balagtasan
Ang s'yang aking tatanungin: Ano'ng sagot ninyo...Bayan?