Kady elektronik potrzebu-

je czasem dokona pomiarw,

w ktrych nie wystarcza ju
zwyky multimetr. Podczas uru-
chamiania urzdze, najczciej
analogowych, niezbdny bywa oscyloskop
i generator funkcyjny. Nie kady elektro-
nik moe pozwoli sobie na zakup tych
urzdze. Jednak przy uruchamianiu pro-
stych ukadw rzadko potrzebne s dokad-
ne pomiary i kilkudziesiciomegahercowy
zakres czstotliwoci. Czsto oscyloskop i
generator moe zastpi karta dwikowa
komputera. Ale czy zakres 20Hz 20kHz
wystarczy? A co, jeli potrzebujemy zmie-
rzy np. przebieg 50kHz na tranzystorze
kluczujcym w przetwornicy impulsowej?
Jak sprawdzi, czy nadajnik podczerwieni
generuje non 36kHz? Jak upewni si, e
nasz dopiero co uruchomiony wzmacniacz
nie wzbudza si na ultradwikach?
A moe przy uruchamianiu regulatora
obrotw silnika DC potrzebny bdzie testowy
generator PWM? Do czego innego potrzebny
bdzie inny generator, np. przebiegu sinuso-
idalnego. Pewnie dojdziemy do wniosku, i
trzeba zrobi wasne urzdzenia pomiarowe.
Budowa cyfrowego oscyloskopu i generatora
DDS o niewygrowanych parametrach w
ostatnich latach nie jest tak wielkim pro-
blemem, jak dawniej. Potrzebujemy tylko
kilku wzmacnia-
czy operacyjnych,
multiplekserw i
drabinki rezysto-
rw. Pniej filtr
antyaliasingowy,
no i wreszcie
przetwornik ana-
l ogowo- cyf r o-
wy w przypadku
oscyloskopu bd
cyfrowo-analo-
gowy, jeli budu-
jemy generator.
Caoci bdzie
sterowa jaki
popularny mikro-
kontroler. Na
koniec jeszcze adny wywietlacz i panel z
klawiatur. No i gotowe!
Z pozoru wszystko jest proste, ale jak si
tak bliej przyjrze, to jednak wychodzi sporo
elementw. Ju nie wspominajc o fakcie, e
przy uruchamianiu i kalibracji naszego dziea
i tak bdziemy potrzebowali, o zgrozo, oscy-
loskopu i generatora. W przeciwnym razie
urzdzenie bdzie dziaao tak sobie lub w
najgorszym wypadku wcale nie bdzie miao
na to ochoty.
Przydaby si gotowy, skalibrowany modu
zawierajcy w sobie wyej wymienione ele-
menty. Wprawdzie tzw. ukady PSoC s temu
bliskie, jednak mnie bardziej zaciekawiy
najnowsze mikrokontrolery AVR XMEGA.
Moe pomylisz, drogi Czytelniku, e to
jaka pomyka lub kpina. Przecie od dawna
s dostpne o wiele wydajniejsze i tasze
mikrokontrolery ARM. Kto by si zachwyca
8-bitowcami.
A jednak! Te mae stworki maj co,
czego jeszcze w trakcie pisania tego tekstu nie
posiadaj adne 32-bitowe mikrokontrolery
ARM ani adne inne oglnego zastosowania.
Tym czym jest wbudowany 12-bitowy prze-
twornik A/C o czstotliwoci prbkowania
2MS/s, ktry ma programowalne wzmocnienie
1 64x. A to oznacza ni mniej, ni wicej, e
mamy gotowe multipleksery, a tak w zasadzie
gotowy cay tor pomiarowy. Potrzebny bdzie
tylko zwyky dzielnik rezystorowy na wejciu.
No i warto zostawi filtr antyaliasingowy.
Drug wan cech, do rzadko spotykan w
ARM-ach, jest przetwornik C/A. W XMEGA
jest, i to nie byle jaki, bo rwnie 12-bitowy, o
czstotliwoci prbkowania 1MS/s.
Widzc to, postanowiem wykona pre-
zentowany dalej Minikombajn Pomiarowy.
To nie tylko oscyloskop i generator. Zawiera
on zestaw narzdzi, przydatnych przy urucha-
mianiu wikszoci prostych ukadw elektro-
nicznych. Poczenie obu tych urzdze daje
takie moliwoci, jak pomiar charakterystyki
badanego ukadu, filtrw oraz elementw
RLC. Dodatkowo do dyspozycji jest analiza-
tor widma sygnau, multimetr oraz analizator
stanw logicznych. I to wszystko na jed-
nym maym mikrokontrolerze AVR XMEGA!
13
Projekty AVT
El ek t r oni k a dl a Ws z y s t k i ch

2999
Minikombajn Pomiarowy
P
A
0
4
0
P
A
1
4
1
P
A
2
4
2
P
A
3
4
3
PA4
44
PA5
1
PA6
2
PA7
3
PB0
4
V
C
C
9
P
C
O
1
0
P
C
1
1
1
P
C
2
1
2
P
C
3
1
3
P
C
4
1
4
P
C
5
1
5
P
C
6
1
6
PB3
7
G
N
D
8
PB2
6
V
C
C
1
9
PD0
20
PD1
21
PD2
22
PD3
23
PD4
24
PD5
25
PD6
26
P
E
1
2
9
PD7
27
P
E
0
2
8
G
N
D
3
0
V
C
C
3
1
P
E
2
3
2
P
E
3
3
3
PDI_DATA
34
RESET/PDI_CLK
35
P
R
0
3
6
P
R
1
3
7
PB1
5
P
C
7
1
7
G
N
D
1
8
G
N
D
3
8
A
V
C
C
3
9
U3
ATXmega32A4
R6 1.1k 1%
R4 220R 1% L1 47u
C17
1.8n
C16
330p
1
2
3
4
8
U4A
AD8532ARZ
R111.1k 1%
R7 220R 1% L2 47u
C19
1.8n
C18
330p
5
6
7
8
4
U4B
R5
30k 1%
R10
30k 1%
R3
150k
R9
150k
Z1
BNC
Z2
BNC
V
b
a
t
VSS
GND
C6
100u
C5
100u
C2
100u
C7
100n
C4
100n
R13
330R 1%
L3 100u
C23
2.2n
C24
330p
1
2
3
4
8
U5A
AD8532ARZ
Z3
BNC
R25
3.3k 1%
R26
1.1k 1%
X1
8MHz
C26
22p
C27
22p VSS
VSS
VDD
R22
49R9 1%
VSS
VDD
VSS
VDD
R14
k 1 x 8
R21
Vbat
VSS
V
S
S
1
V
D
D
2
C
8
6
3
D
7
4
D
6
5
D
5
6
D
4
7
D
3
8
D
2
9
D
1
1
0
D
0
1
1
R
D
1
2
W
R
1
3
A
0
1
4
LCD 132x64
R
E
S
1
5
C
S
1
1
6
D
A
1
7
D
K
1
8
U1
LCD132x64
R1
3
3
0
R
VDD
VSS
C25
4.7n
IN
GND
OUT
U2 1117ADJ
GND
GND
GND
GND
GND
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
P5
Logic I/O
VSS
VSS
1 2
3 4
5 6
P4
PDI
D3
3.6V
D2
3.6V
D1
3.6V
GND
VSS
Vbat
C3
100n
C1
100u
C8
100n
C9
100n
C10
100n
C11
100n
C12
100n
C13
100n
C14
100n
VDD
VSS
1
2
P1
Power
R2
820k 1%
R8
820k 1%
R24
49R9 1%
R23
4k99 1%
S11
SW 3POZ
123
P3 RS232
VSS
P10 P8 P9
P2
Keys
GND
C20
100n
C21
100n
C22
100n
Vbat
R12
330R 1%
VSS
GND
C15
100n
R27
1k
L4
10u
AVCC
A
V
C
C
GND
-

Rys. 1
cz 1
14
Projekty AVT
El ek t r oni k a dl a Ws z y s t k i ch
Zapraszam wic do lektury poniszego arty-
kuu wszystkich, ktrzy chc mie cay sys-
tem pomiarowy w jednej doni.

Opis ukadu
Na pocztku prosz, eby nie traktowa
Minikombajnu Pomiarowego jak profesjo-
nalnego urzdzenia pomiarowego, cho na
pewno bdzie on bardzo przydatny przy uru-
chamianiu wszelkich hobbystycznych uka-
dw. A teraz przejdmy do podstaw.
Urzdzenie skada si z kilku narzdzi
pomiarowych, ktrych parametry pokazuje
tabela 1. Schemat ideowy przedstawiony jest
na rysunku 1 pyta gwna, oraz rysunku
2 klawiatura matrycowa 2x5 z diodami,
ktre zapobiegaj zwarciom i pozwalaj na
poprawny odczyt z kilku klawiszy nacini-
tych rwnoczenie. Gwny schemat jest duo
bardziej rozbudowany. Mona na nim wyr-
ni kilka blokw: zasilanie, ukad wejciowy
ADC, ukad wyjciowy DAC, zcze I/O
oraz interfejs uytkownika. Caoci zarzdza
mikrokontroler ATXMEGA32A4.
Zasilanie. Podczas analizy schematu
obwody zasilania mog wydawa si bardzo
dziwne. Ot wszystkie ukady peryferyjne
zasilane s z mikrokontrolera, std VDD
poczone jest z pinem PA4. Pozwala to
znacznie ograniczy prd, wyczajc urz-
dzenia programowo. Dziki temu przy zasila-
niu bateryjnym nie jest potrzebny dodatkowy
wycznik mechaniczny. Sam mikrokontroler
zasilany jest bezporednio ze zcza Power.
Dodatkowo AVCC jest filtrowane poprzez
dawik L4 i kondensator C20. Niepokj budzi
zapewne podczenie masy do wyjcia stabi-
lizatora U2. Ale spokojnie, jest to najzwyklej-
sza sztuczna masa. Ukad 1117ADJ posiada
moliwo regulacji napicia wyjciowego od
1,25V i takie te napicie wystpuje pomi-
dzy kocwkami OUT i ADJ, gdy nka
ADJ jest podczona od razu do masy. Zasada
dziaania taka jak w LM317. Podsumowujc:
napicie pomidzy GND a VSS wynosi
1,25V, wic przy zasilaniu napiciem okoo
3V, napicie pomidzy VDD a GND bdzie
wynosi 1,75V. To w zupenoci wystarczy
do poprawnej pracy ukadw analogowych
i przetwornika ADC. Takie rozwizanie ze
sztuczn mas znaczco upraszcza cay ukad,
gdy nie s potrzebne dodatkowe linie zasila-
jce lub konwertery napicia ujemnego.
Diody Zenera D1 i D2 chroni przed prze-
piciami, mogcymi pojawi si przy niepra-
widowym wykorzystaniu ukadu. Zamy
tak sytuacj: kto przypadkiem poda sygna
o duej amplitudzie na wyjcie generatora
Z3. Dioda D3 bdzie ograniczaa impulsy o
amplitudzie wyszej ni 3,6V, ale uwaga(!),
midzy wyjciem a VSS! Jak wida, prd
wpywajcy do wyjcia Z3 bdzie wypywa
mas bo musi tu by obwd zamknity.
Stabilizator U2 bdzie dzielnie sprzeciwia
si wszelkim zmianom, ale tylko do pewnego
momentu. Jeeli prd na wyj-
ciu generatora, czyli take na
masie, przekroczy 20mA, pin
PA4 mikrokontrolera przestanie
sobie z nim radzi i 1117ADJ
bdzie mia zbyt niskie napicie
na wejciu. Potencja midzy
mas a VSS bdzie mala, a
w kocu zmieni polaryzacj i
wyniesie okoo 0,6V. Wtedy
do akcji wkroczy dioda D1 spo-
laryzowana w kierunku prze-
wodzenia. Sytuacja zostanie
opanowana. Jeeli masz proble-
my z wyobraeniem sobie tej
sytuacji, spjrz na rysunek 3.
Zostaa tam przedstawiona sytu-
acja, gdy na wyjciu pojawia si
impuls o odwrotnej polaryza-
cji. W tym przypadku napicie
midzy mas a VSS bdzie si
zwiksza i stabilizator nic na to
nie poradzi. Wynika to z zasady
jego dziaania. Dioda D2 peni
podobn funkcj i chroni przed
przepiciami dostajcymi si
przez kondensatory filtrujce,
gwnie C2 i C5. Wprawdzie
jest to ju sytuacja skrajna, ale
lepiej dmucha na zimne. Na
koniec wspomn jeszcze o tym,
e ukad 1117ADJ do popraw-
nej pracy wymaga obcienia
wstpnego, dlatego pojawi si
rezystor R27.
Tor sygnaw wejciowych.
Minikombajn Pomiarowy
ma dwa kanay dla badanych
sygnaw. Oba s identyczne,
wic zajmiemy si jednym z
nich. Sygna ze zcza Z1 trafia
na dzielnik zoony z rezysto-
rw R2, R3 i R5 o impedancji
wejciowej 1M. Na wejcie
wtrnika U4 wdruje napicie
podzielone 33 razy. AD8532
jest wzmacniaczem Rail to Rail, czyli zdol-
nym do pracy w caym zakresie napi zasi-
lajcych. A wic zarwno na wejciu, jak i
wyjciu moe pojawi si poziom VSS lub
VDD. Skoro potencja midzy GND a VSS
wynosi 1,25V, to mona zaoy, e maksy-
malna amplituda sygnau wejciowego nie
powinna przekracza 1,25V*33 = 41,25V. Dla
pewnoci przyjmijmy 40V. Z zastosowaniem
sondy 10x bdzie to odpowiednio 400V. Za
wtrnikiem znajduje si
3-biegunowy filtr dol-
noprzepustowy RLC.
Skadaj si na niego
elementy R4, R6, C16,
C17 i L1. Czstotliwo
graniczna tego filtru
wynosi 330kHz. W ten
sposb zredukowane
zostaje zjawisko aliasingu dla najwyszych
czstotliwoci prbkowania. Z twierdzenia
Kotielnikowa-Shannona wynika, e czstotli-
wo prbkowania powinna by przynajmniej
dwukrotnie wysza ni najwysza harmo-
niczna sygnau, zwana take czstotliwoci
Nyquista. To zagadnienie najlepiej wyjania
rysunek 4. Powiedzmy, e podajemy na
wejcie przetwornika ADC przebieg (linia
czerwona) o troch niszej czstotliwoci
Tabela 1. Parametry urzdzenia:
Zasilanie:
- napicie: 3V 3,6V, pobr prdu: praca 35mA 40mA,
w stanie spoczynku <50A.
Oscyloskop:
- rozdzielczo pionowa: 12 bitw
- 2 kanay, kady o pamie analogowym 300kHz
- prbkowanie: 1 kana 1Ksampli @2MS/s,
2 kanay 2 x 512sampli @1MS/s
- podstawa czasu: 2us...50ms (2us, 5us z interpolacj sinc)
- wzmocnienie: 50mV 5V/dziak dla sondy 1x
- zakres mierzonych napi: 40V, zabezpieczenie wej
do ok. 1kV, impedancja 1M
Generator arbitralny:
- rozdzielczo pionowa: 12 bitw
- prbkowanie: 512sampli @1MS/s
- przebiegi domylne: sinus, prostokt, pioksztatny,
szum rowy, szum biay, arbitralny
- zakres czstotliwoci: 1Hz 500kHz
- napicie wyjciowe: 0 2,5Vpp bez obcienia,
dodatkowy tumik 100x.
- impedancja wyj: 50, zabezpieczenie od ok. 8V
(20V przez kilka sekund)
- regulacja wypenienia: 1%...99%
- regulacja offsetu: max 1,2V
- modulacja FM i AM, 0...200%
- przemiatanie czstotliwoci, stosunek fmax/fmin <= 200
- moliwo zapisu dowolnego przebiegu i jego edycja
Analizator widma:
- rozdzielczo pionowa: 12 bitw
- prbkowanie: 1Ksampli, 512-punktowa Real-FFT,
czstotliwo kocowa: 160Hz 1MHz
Analizator stanw logicznych:
- prbkowanie: 8kanaw, 2Ksampli, 500S/s - 4MS/s.
Wobuloskop:
- pomiar charakterystyki metod przemiatania czstotliwoci,
impulsem Diraca i szumem biaym
Multimetr:
- pomiar napi: True RMS, wartoci redniej,
wartoci maksymalnej oraz minimalnej
- pomiar czstotliwoci
Komunikacja przez RS232:
- prdko przesyania danych 19200 1,5Mb/s
- program komputerowy do obsugi urzdzenia
dla systemw Linux i Windows

Rys. 2
15
Projekty AVT
El ek t r oni k a dl a Ws z y s t k i ch
ni wynosi prbkowanie (czarne punkty). W
efekcie zamiast oryginalnego sygnau zoba-
czymy inny o duo mniejszej czstotliwoci
(linia niebieska). Jak to si ma do powyszego
filtru? Ot dla 330kHz tumienie wynosi
3dB, czyli niewiele. Jako e jest to filtr 3-bie-
gunowy, charakterystyka opada 18dB/oktaw.
To znaczy, e dla czstotliwoci 660kHz tu-
mienie wyniesie ju 21dB (18dB + 3dB). To
jeszcze nie tak duo. Za to dla czstotliwoci
1MHz tumienie to ju okoo 36dB, czyli
jakie 60x. Taki przebieg bdzie prawie nie-
widoczny na wywietlaczu urzdzenia. Warto
rwnie wspomnie, e dzielniki wejciowe
nie s skompensowane czstotliwociowo.
Nie jest to wcale wad. Wrcz przeciwnie,
razem z pojemnoci wejciow wzmacniacza
operacyjnego taki dzielnik tworzy dodatko-
wy filtr dolnoprzepustowy o czstotliowoci
granicznej okoo 600kHz. W efekcie pasmo
przepustowe toru wejciowego wynosi okoo
300kHz i otrzymujemy bardzo dobre tumienie
wyszych skadowych sygnau. Czyli mona
z grubsza przyj, e filtr cakowicie tumi
czstotliwoci powyej 1MHz, a wic zgod-
nie z powyszym twierdzeniem powinnimy
prbkowa sygna z czstotliwoci przynaj-
mniej 2MS/s, aby unikn aliasingu. Na tyle
pozwala ADC wbudowany w mikrokontroler.
Przetwornik ten pracuje w trybie differential.
Pin odniesienia to PA7. Jest on podczony
do masy sygnaowej, co wzgldem masy
mikrokontrolera
oznacza +1,25V.
ADC korzysta z
wewntrznego
napicia refe-
rencyjnego o
wartoci 1V. Tak
wic sygnay na
pinie PA5 (take
PA6) mog mie
ma k s y ma l n
amplitud 1V.
Idc dalej, a
raczej cofajc
si przed filtr
dolnoprzepusto-
wy, ta ampli-
tuda wyniesie
1,18V. A to
dlatego, e tu-
mienie filtru w
pamie przepu-
stowym wynosi
wanie 1,18x.
W ostateczno-
ci po pomnoeniu przez wejciowy dzielnik
rezystorowy, maksymalny sygna, jaki moe
pojawi si na zczu Z1, to 1,18V * 33,3 =
39,3V (amplituda).
No dobrze, wrmy do przetwornika ana-
logowo-cyfrowego. Dziki pracy rnicowej
moemy skorzysta z wbudowanego mno-
nika i dodatkowo wzmocni sygna 2x, 4x,
8x, 16x, 32x oraz 64x. Reszta funkcji, takich
jak wyzwalanie czy przesuwanie poziomu
sygnau, realizowana jest programowo. I w
ten oto sposb, otrzymujemy kompletny tor
wejciowy.
Tor wyjciowy. Na pierwszy rzut oka
wyglda on jak lustrzane odbicie toru wej-
ciowego. Sygna cyfrowy zostaje tu prze-
ksztacony na analogowy. Napicie referen-
cyjne DAC pobierane jest z masy ukadu pin
PB0. W przypadku ADC punktem odniesienia
bya masa sygnaowa. Tutaj sygnaem odnie-
sienia jest po prostu ujemny biegun zasilania
mikrokontrolera VSS. Std zakres napi na
wyjciu DAC wynosi 0...+1,25V wzgldem
VSS. Sygna z wyjcia PB2 trafia na filtr dol-
noprzepustowy RLC, rwnie 3-biegunowy,
lecz o czstotliwoci granicznej 500kHz. Po
podaniu sygnau prostoktnego o czstotliwo-
ci 500kHz, na wyjciu uzyskamy adn sinu-
soid. Fala prostoktna skada si z nieparzy-
stych harmonicznych, a wysze harmoniczne
zostan mocno stumione. Pierwsza harmo-
niczna, z jak musi si upora filtr, to dopiero
1,5MHz. Moemy atwo wyliczy, e
tumienie dla tej czstotliwoci wyniesie
39dB, czyli prawie 100x. Uwzgldniajc
fakt, e amplituda drugiej harmonicznej
to 1/3 pierwszej, daje w wyniku znie-
ksztacenia na poziomie 0,34%. Niele,
jak na taki prosty ukad. Gdy chcemy uzy-
ska nisze czstotliwoci, np. 300kHz,
wtedy sytuacja nie wyglda ju tak rowo.
Przy sygnale prostoktnym 300kHz znie-
ksztacenia na wyjciu filtru wynios ponad
4%. Na szczcie poniej 250kHz sytuacja
wyglda lepiej. Znieksztacenia nagle staj si
znw bardzo mae. A to dlatego, e zamiast
sygnau prostoktnego na wyjciu PB2 pojawi
si sinusopodobny sygna zoony z czte-
rech schodkw. Czstotliwo prbkowania
przetwornika cyfrowo-analogowego wynosi
maksymalnie 1MHz, dlatego dla czstotli-
woci z zakresu 250kHz 500kHz mona
wygenerowa tylko dwa poziomy. Wprawdzie
poniej 330kHz zmieszcz si 3, ale mogyby
si pojawi kopoty z symetri przebiegu.
Pozostamy wic przy parzystej liczbie. I tak
w miar zmniejszania czstotliwoci liczba
poziomw zwiksza si.
Wzmacniacz U5A wzmacnia sygna 4-krot-
nie, a filtr tumi sygna dwukrotnie (dzielnik
R12R13). Czyli maksymalne napicie za
wzmacniaczem to 1,25V /2 * 4 = 2,5V. Nie
zapomnij, e na razie jest to napicie wzgl-
dem VSS! Gdy ustawimy DAC dokadnie w
poowie skali, na wyjciu uzyskamy +1,25V
wzgldem VSS, czyli 0V wzgldem masy
sygnaowej GND. Uzyskujemy w ten sposb
generator o amplitudzie maksymalnej 1,25V
wzgldem masy.
Za wzmacniaczem operacyjnym znajduje
si jeszcze rezystor 49,9, co daje wyjciow
impedancj okoo 50. Mamy tam te dodat-
kowy dzielnik rezystorowy o tumieniu 100x,
ktry mona wczy przecznikiem S11.
Tu przed samym zczem znajduje si jesz-
cze kondensator. Wraz z rezystorem R22 lub
R24 tworzy on kolejny filtr dolnoprzepusto-
wy. Czstotliwo graniczna wynosi 677kHz.
Dziki temu, w okolicach 250 300kHz,
zamiast wspomnianych znieksztace powy-
ej 4%, ostatecznie otrzymujemy 2%. Dla
znacznie niszych czstotliwoci cakowite
znieksztacenia harmoniczne sygnau sinuso-
idalnego nie przekraczaj 0,3%.
Podobnie jak w oscyloskopie, takie para-
metry jak wzmocnienie czy przesunicie
poziomu sygnau s realizowane progra-
mowo. Musz jeszcze ostrzec przed prb
wycignicia 50mA z wyjcia generatora.
W takim wypadku nka PA4 bezlitonie
ograniczy swj prd i w efekcie na wyjciu
otrzymamy okoo 18mA.
Port wej/wyj logicznych. W jego
skad wchodzi zcze P5 oraz rezystory R14
R21 o wartoci 1k. W aktualnym programie
port ten wykorzystywany jest w analizatorze
stanw logicznych. Ale nic nie stoi na prze-
szkodzie, aby go zastosowa do sterowania
bd monitorowania innych urzdze.
Interfejs uytkownika. Do wywietlania
wszelkich danych wykorzystano popularny
graficzny wywietlacz LCD o rozdzielczoci
132x64 ze sterownikiem SPLC510C. Ma pod-
wietlenie LED, ktre sterowane jest sygnaem
PWM na pinie PE1 z wczonym szeregowo
j
Rys. 3


Rys. 4
16
Projekty AVT
El ek t r oni k a dl a Ws z y s t k i ch
rezystorem R1. Do portu wywietlacza pod-
czona jest take klawiatura. Jej stan jest
odczytywany, gdy LCD jest nieaktywny. Na
kolejnych pinach PC3PC7 ustawiany jest stan
niski, a nastpnie sprawdzana jest warto na
pinach PB1 i PB3. Wykorzystujemy multiplek-
sowanie, tak jak w zoonych wywietlaczach
LED, przez co moemy zaoszczdzi kilka
wyprowadze. Piszc ju o interfejsach, warto
wspomnie, e do dyspozycji jest take port
RS232. Dziki aplikacji komputerowej moe-
my sterowa kombajnem i odczytywa z niego
dane. Ale o tym napisz na koniec.
Serce, czyli ATXMEGA32A4 z 32KB
pamici FLASH, 4KB SRAM i 1KB
EEPROM. Mikrokontroler taktowany jest
sygnaem 32MHz, uzyskiwanym dziki
ptli PLL z rezonatora kwarcowego 8MHz.
Pamici FLASH ledwie starczyo na imple-
mentacj wszystkich funkcji. Natomiast
SRAM zajmuj gwnie bufory sygnaw. Na
bufor wejciowy przeznaczono 2KB, co daje
1024 prbki 16-bitowe. W przypadku anali-
zatora jest to 2048 prbek 8-bitowych. Bufor
wyjciowy zajmuje 1KB, czyli 512 prbek
16-bitowych. Sygnay mona przechowywa
take w pamici EEPROM. Mieci si w niej
rwnie 512 prbek, z t tylko rnic, e
s one 12-bitowe. Taka kompresja jest jak
najbardziej wskazana, gdy tutaj waniejsza
jest ilo miejsca, a nie prdko zapisu i
odczytu. Dziki temu dane zajmuj tylko 768
bajtw, pozwalajc wykorzysta pozostae
256 bajtw do innych celw. A tych wcale nie
brakuje. W pamici EEPROM przechowywa-
ne s take zmienne kalibracyjne oraz oglne
ustawienia.

Program
Kod programu skada si z kilkunastu plikw
rdowych w jzyku C. Na kade narzdzie
przypada osobny plik, dziki czemu program
jest bardziej przejrzysty. Myl, e mimo
pisania pod ktem optymalizacji rozmiaru i
szybkoci, kod bdzie strawny. Opisz teraz
poszczeglne narzdzia, przy okazji prezentu-
jc skrtowo program. Szczegowe informa-
cje mona znale w komentarzach do kodu.
Oscyloskop. Prbkowanie odbywa si z
wykorzystaniem kontrolera DMA. W tym
czasie mikrokontroler zostaje wprowadzony
w stan upienia IDLE. Pozwala to, przynaj-
mniej teoretycznie, ograniczy szumy genero-
wane wewntrz procesora. Gdy transfer zosta-
nie zakoczony, DMA zgosi przerwanie i
mikrokontroler przejdzie do normalnej pracy.
Nastpnie program wchodzi do ptli, w ktrej
sprawdza, czy zaszy warunki wyzwalania.
Jeeli tak, to odpowiednia cz sygnau
zostaje przepisana do bufora wywietlacza i
w dalszej czci wywietlona. W przeciwnym
wypadku program wykonuje si dalej, bez
zmiany tego bufora. Nie ma co ukrywa:
procedura wyzwalania jest dosy skompli-
kowana. Przed wejciem w ptl sprawdzany
jest tryb wyzwalania oraz liczba kanaw.
W samej ptli badany jest sygna pod ktem
rodzaju zbocza, szybkoci narastania, a take
poziomu napicia. Przy przepisywaniu do
bufora brana jest pod uwag rwnie pozycja
w pionie i poziomie oraz korekta wzmocnie-
nia. Czyli wszystko, co powinno znale si
w przyzwoitym oscyloskopie. W przypadku
pracy z podstaw czasu 5us i 2us zostaje rw-
nie przeprowadzona interpolacja sygnau.
Jest to nic innego, jak tylko wstawienie dodat-
kowych prbek zerowych sygnau midzy
istniejce oraz filtracja dolnoprzepustowa z
wykorzystaniem odpowiedzi impulsowej sinc.
Dla niewtajemniczonych dodam, e chodzi po
prostu o filtr o bardzo dobrych parametrach,
ktrego charakterystyka opadania jest niemal
pionowa. Ca procedur ilustruje rysunek 5.
Szczegw nie bd omawia. Dociekliwym
radz zajrze do literatury i zapozna si z
takimi zagadnieniami, jak splot, filtry niere-
kursywne, funkcja sinc, a take interpolacja
i decymacja. Pozosta cz kodu zajmuj
gwnie instrukcje odpowiedzialne za usta-
wianie rnych parametrw i nawigacj.
Generator. Tutaj rwnie
skorzystaem z kontrolera
DMA, co niesamowicie ua-
twio program. Prbki wysya-
ne s nieprzerwanie. Rozmiar
bufora waha si od 2 do 512
i zaley od czstotliwoci.
Prbki wysyane s jakby w
tle, bez ingerowania w wyko-
nywany wanie program. Tak
samo program nie przeszkadza
w wysyaniu tych prbek, z
jednym tylko wyjtkiem. Gdy
zostaje zmieniona dugo
bufora, DMA jest inicjowane
od nowa w celu aktualizacji
parametrw. Moe si to prze-
jawia szpilkami na wyjciu
podczas zmiany czstotliwo-
ci powyej okoo 2kHz. Dla
wyjanienia: prbkowanie wynosi maksy-
malnie 1MS/s, dugo bufora to 512 prbek.
Std 1MS/s / 512S 2kHz. Przy niszych
czstotliwociach wyjciowych zmniejszana
jest po prostu czstotliwo prbkowania,
co nie wymusza adnej ingerencji w transfer
DMA. Ta czstotliwo ustalana jest time-
rem, ktrym wyzwalany zostaje przetwornik
DAC. Oczywicie powyej 2kHz nie mona
zwikszy ju prbkowania, wic pozostaje
tylko zmniejszenie rozmiaru bufora. Skoro
ju omawiamy ten temat, wyjani od razu,
dlaczego wybr czstotliwoci wyglda na tak
skomplikowany. Jeeli chcemy zwikszy lub
zmniejszy czstotliwo, to program wcho-
dzi do ptli, nastpnie wykonuje dziwne obli-
czenia i po jakim czasie wypluwa wynik.
Dzieje si tak dlatego, e korzystajc z liczb
naturalnych, nie moemy uzyska dowolnej
czstotliwoci, a jedynie pewien skoczony
zbir. Od czego wic zaley kocowa cz-
stotliwo? Ano i od prbkowania, i od du-
goci bufora. Czstotliwo = prbkowanie /
dugo bufora. A jak ustalana jest szybko
prbkowania? To zaley od przerwa timera.
Timer pracuje z czstotliwo-
ci zegara procesora, a wic
32MHz. Aby prbkowanie
wynosio 1MHz, okres timera
musi wynosi 32. Ostatecznie
nasze rwnanie ma posta:
czstotliwo = 32 / (okres
timera * dugo bufora).
Okres timera moe przyjmo-
wa wartoci od 32 do 65535,
a dugo bufora jak ju pisa-
em 2 do 512. Jak wida,
ostateczna czstotliwo jest
kombinacj tych liczb. I wa-
nie te dwie ptle for dobie-
raj wartoci tak, aby uzyska
czstotliwo jak najblisz
oczekiwanej
Przypominam, e chodzi
o zakres 2kHz 500kHz i e

Rys. 5
17
Projekty AVT
El ek t r oni k a dl a Ws z y s t k i ch
dla niszego zakresu bufor zawsze ma 512
prbek. Uff, przebrnlimy przez do trudny
fragment generatora. Mgbym oczywicie
pisa dalej, jak wyglda synteza przebiegu, a
w szczeglnoci szumu biaego i rowego,
ale odpumy sobie t mk. W przypad-
ku tworzenia standardowych przebiegw, jak
sinus, prostokt czy pia, pomog komentarze
w programie nie ma tam w gruncie rzeczy
nic skomplikowanego. Inaczej wyglda spra-
wa z szumem. Nie da si ot tak w kilku so-
wach wyjani dziaania tych algorytmw bez
znajomoci podstaw statystyki, a w szczegl-
noci generacji liczb pseudolosowych i roz-
kadu Gaussa. Tutaj zainteresowanych rw-
nie odsyam do literatury. Wspomn tylko,
e szum generowany jest na bieco w ptli,
a nie jak reszta sygnaw, ktre zapisywane
s do bufora, ktry ma tylko 512 prbek, co
bardzo ograniczyoby pasmo czstotliwocio-
we szumu.
Amplitud sygnau reguluje si poprzez
zmian generowanego przebiegu. Niestety
przetwornik cyfrowo-analogowy nie ma ad-
nych sprztowych wzmacniaczy, jak to byo w
przypadku ADC mikrokontrolera. Wprawdzie
daoby si regulowa wzmocnienie, sterujc
napiciem referencyjnym, ale to wie si
ze zmian caego toru wyjciowego. Cay
ukad staby si przez to znacznie bardziej
skomplikowany. Nie wspomn ju o potrze-
bie zastosowania kolejnego przetwornika
do sterowania tym pierwszym Dlatego ja
zdecydowaem si na programow regula-
cj wzmocnienia. Dodatkowo mona osabi
sygna 100x przecznikiem S11.
Przejdmy to tematu modulacji. Mamy
do dyspozycji modulacj AM oraz FM. Do
jednego worka wrzuciem te przemiatanie
SWEEP, gdy pod wzgldem programowym
wyglda to podobnie. Do modulacji wyko-
rzystaem dodatkow ptl. W jej wntrzu
zostaje odczytana warto ADC, a nastpnie
w zalenoci od wyboru, proporcjonalnie
zmienia si amplituda bd czstotliwo
generowanego przebiegu. W przypadku prze-
miatania zamiast wartoci z przetwornika
analogowo-cyfrowego, wpyw na generowa-
ny sygna ma specjalna zmienna. Jest ona
inkrementowana do pewnej wartoci, wybie-
ranej przez uytkownika.
Analizator. Sercem analizatora jest dys-
kretne przeksztacenie Fouriera, a tak napraw-
d jego szybka wersja FFT. Jak wiadomo,
standardowo algorytm ten pracuje na sygna-
ach zespolonych, a my tu takich nie uywamy.
Tak wic, aby jeszcze bardziej przyspieszy
wykonywanie tego bardzo skomplikowane-
go algorytmu i zwikszy dugo widma,
wykorzystaem rzeczywiste FFT. Szczegy
znacznie wybiegaj poza ramy tego artykuu i
tu szczeglnie polecam pozycj 2 z literatury.
Autor po prostu genialnie tumaczy dziaanie
FFT. Oczywicie na pocztek naley zapozna
si ze standardowym DFT i jego wasnociami,
co rwnie zostao wietnie przedstawione
w powyszej ksice. Czyli zostawiamy ana-
liz Fouriera w spokoju i przechodzimy do
ptli gwnej. Akwizycja sygnau przebiega
identycznie jak w oscyloskopie, tyle tylko, e
bez moliwoci uycia drugiego kanau. Nie
ma adnej procedury wyzwalania. Zamiast
tego wywoywana jest wanie funkcja FFT.
Zlogarytmowane widmo czstotliwociowe,
ktre zwraca, po drobnej modyfikacji nadaje
si do wywietlenia na LCD. Ta modyfikacja
to moliwo przesuwania widma w pionie
i poziomie, gdy cao nie mieci si na
wywietlaczu. Wzmocnienie sygnau oraz cz-
stotliwo prbkowania wyglda tak samo jak
w oscyloskopie.
Analizator stanw logicznych. W tym
przypadku mamy do czynienia z odstp-
stwem od reguy. Sygna nie jest odczytywany
poprzez DMA. Niestety kontroler ten nie
bardzo radzi sobie z odczytem danych z portu
mikrokontrolera. Problemem jest wyzwalanie
odczytu. Nie da si sterowa czstotliwoci
prbkowania. Dlatego odbywa si to w ptli.
Zanim jednak nastpi zapisanie bufora prb-
kami, sprawdzane s warunki pocztkowe.
Moe to by stan niski lub wysoki na jakim
pinie, lub dowolny wektor na caym porcie.
Albo zbocze narastajce lub opadajce na
wybranych pinach. Dziki odpowiedniej kon-
strukcji portw mikro-
kontrolera, reakcja
na zbocza moe by
realizowana poprzez
przerwania. A to bar-
dzo upraszcza program
i zwiksza szybko
reakcji. Starsze AVR-y
nie miay takiej mo-
liwoci.
Wobuloskop. Jest
to poczenie genera-
tora i oscyloskopu. W
prezentowanym urz-
dzeniu suy wycz-
nie do zdejmowania
charakterystyk bada-
nych ukadw. Do
dyspozycji mamy 3
tryby. Przemiatanie
czstotliwoci, impuls
Diraca oraz szum biay.
W pierwszym z nich
program wchodzi w
zoon ptl, gdzie
generowany jest sygna
o coraz wyszej cz-
stotliwoci. W tym
czasie odczytywana
jest warto ADC. Aby
ograniczy szumy i
zakcenia, dla kadej
czstotliwoci odczyt
wykonywany jest wie-
lokrotnie, a nastpnie
wynik zostaje uredniony. Drugi tryb polega na
tym, e wygenerowany zostaje krtki impuls,
a nastpnie uruchamiany jest ADC i odczyty-
wana jest odpowied impulsowa. Trzeci tryb
wyglda analogicznie do drugiego, z tym e
zamiast krtkiego impulsu, generowany jest
szum biay w trakcie trwania pomiaru.
Multimetr. Tutaj akwizycja sygnau rw-
nie przebiega tak samo jak w analizatorze
widma. Oprcz ptli, w ktrych liczone s
wartoci: skuteczna, rednia oraz minimalna
i maksymalna, mamy osobn funkcj oblicza-
jc czstotliwo. Tam rwnie znajduje si
ptla, gdzie wyznaczany jest najpierw okres
sygnau. Dalsz cz programu stanowi
funkcje wywietlajce dane na LCD oraz
instrukcje warunkowe. Na podstawie uzyska-
nych wartoci program automatycznie dobie-
ra odpowiedni czstotliwo prbkowania i
wzmocnienie sygnau.
W drugiej czci artykuu zostanie opisany
monta, uruchomienie i kalibracja, a take
wskazwki, dotyczce obsugi przyrzdu.
Arkadiusz Hudzikowski
hudzikowski@gmail.com
17
Komplet podzespow z pytk jest do stp ny
w sie ci han dlo wej AVT ja ko kit szkol ny AVT-2999.
R E K L A M A
Monta i uruchomienie
Koczymy z teori. Czas na zmontowanie
ukadu. Cao skada si z kilku pytek
drukowanych, z czego dwie peni funkcj
obudowy. Pozostae dwie to pyta gwna i pyt-
ka z przyciskami, przedstawione na rysunku 6.
Na temat tej ostatniej nie bd si rozpisywa.
Lutujemy diody zgodnie z polaryzacj jak na
schemacie, przyciski i na kocu zcza.
Jeli posiadasz stacj na gorce powietrze, to
przylutuj najpierw mikrokontroler i stabilizator. W
przeciwnym razie zostaw sobie to na pniej. W
zasadzie monta wyglda standardowo. Od naj-
niszych elementw po najwysze. Kondensatory
i dawik na dolnej stronie pytki najlepiej wluto-
wa na sam koniec. Gdy ju pytki bd gotowe,
skadamy cao, ale jeszcze bez przykrcania
rubami. Najpierw trzeba sprawdzi, czy wszyst-
ko dziaa. Pierwszym krokiem jest wgranie pro-
gramu. Mikrokontrolery XMEGA do programo-
wania wykorzystuj interfejs PDI. Dlatego stary
poczciwy STK200 lub STK500 si nie nada.
Trzeba zaopatrzy si na przykad w STK600,
AVR ONE lub AVRISP MKII (AVRISP2). Jeeli
proces programowania zakoczy si sukcesem,
na wywietlaczu pojawi si menu. Wtedy moe-
my przystpi do pozostaych czynnoci kontro-
lnych. Interfejs sprawdzamy bez dodatkowych
urzdze. Natomiast
aby zobaczy, czy tor
wejciowy i wyjcio-
wy pracuj poprawnie,
dobrze jest skorzysta
z oscyloskopu i opcjo-
nalnie take genera-
tora. W ostateczno-
ci mona poczy
wyjcie z wejciem
kombajnu i zobaczy,
czy generowany prze-
bieg jest prawidowy.
Problem bdzie jednak
wtedy, gdy takiego
przebiegu nie zoba-
czymy. No bo co teraz
nie dziaa? Generator
czy moe oscyloskop?
Posiadajc zewntrzny
oscyloskop, szybko
dojdziemy do miejsca,
ktre sprawia problem. W przeciwnym razie
pozostaje dokadna analiza lutw oraz sprawdze-
nie, czy aby na pewno wszystkie elementy s na
swoim miejscu. Gdy stwierdzimy, e urzdzenie
dziaa prawidowo, moemy przykrci pozosta-
e pytki. Jak wida, s one pokryte jednostronnie
miedzi, tworzc w ten sposb dodatkowe ekra-
nowanie. Warto poczy je elektrycznie z mas
analogow ukadu za pomoc krtkiego drucika
lub mostka z cyny, co pokazuje fotografia 1. W
przeciwnym wypadku taki niepodczony ekran
moe doprowadzi do zwikszenia zakce. W
Elportalu wrd materiaw dodatkowych do
tego numeru umieszczone s projekty pytek,
program dla procesora oraz program dla PC do
zdalnej obsugi kombajnu, aktualne w chwili
publikacji. W zwizku z dalszymi pracami nad
oprogramowaniem, osoby zainteresowane reali-
zacj projektu powinny zwrci si do mnie w
sprawie najnowszych wersji, na adres e-mail
podany na kocu artykuu, wpisujc w temacie
MKP3.
Ukad moe by zasilany napiciem 3...3,6V,
doprowadzonym do zcza P1, jednak przy 3V
kontrast wywietlacza moe by saby, dlatego
najlepiej zasili ukad napiciem 3,3V.

Obsuga urzdzenia
Nadszed dugo oczekiwany moment. Po zmon-
towaniu ukadu wreszcie moemy wyprbowa
moliwoci naszego kombajnu. Zanim jednak
to si stanie, naley dokona kalibracji urz-
dzenia. W tym celu wchodzimy w generator
i ustawiamy czstotliwo przyciskami <, >.
Przytrzymanie OK przyspiesza wybr. Jeli
kto nie posiada oscyloskopu lub multimetru
z pomiarem RMS, to ustawia czstotliwo
50Hz. W przeciwnym wypadku czstotliwo
moe by dowolna, chocia nie zalecam wicej
ni 1kHz. Wane, aby po wejciu do generato-
ra chocia raz nacisn jakikolwiek przycisk.
Wtedy na ekranie pojawi si przebieg, co zna-
czy, e generator zosta wczony. Dodatkowo
przy pomiarze offsetu multimetrem warto usta-
wi wzmocnienie na 0 przyciskiem v. Po tych
czynnociach naciskamy przycisk EXIT i prze-
chodzimy w ustawienia, a pniej kalibracja.
W celu korekcji wzmocnienia i offsetu gene-
ratora ustawiamy odpowiednie wartoci przy-
ciskami <, >, ^, v. Oscyloskopem
bd multimetrem ustawionym na
pomiar VDC sprawdzamy warto
offsetu i przyciskami ^, v usta-
wiamy warto na 0V. Nastpnie
sprawdzamy czy warto amplitu-
dy sinusa wynosi 1,25V (883mV
dla pomiaru RMS) i korygujemy
ewentualne odchyki przyciskami
< i >. Jeeli korzystasz z multime-
tru, to przypominam o tym, aby
najpierw ustawi wzmocnienie na
125,00, co odpowiada amplitu-
17

Rys. 6
Minikombajn Pomiarowy cz 2
Fot. 1
2999

Projekty AVT
18
Projekty AVT
El ek t r oni k a dl a Ws z y s t k i ch
dzie 1,25V. Ostatnim krokiem jest
kalibracja offsetu przetwornika ana-
logowo-cyfrowego. Upewniamy si,
e do wej CH1 i CH2 nic nie jest
podczone, albo lepiej zwieramy je
do masy. Nastpnie naciskamy przy-
cisk OK. Powinno pojawi si sw-
ko kal. Czekamy chwil, a pojawi
si ok. Kalibracja zostaa zako-
czona. W ustawieniach moemy
jeszcze dobra parametry wywie-
tlacza, czyli jasno podwietlenia
i kontrast, a take wybra prdko
komunikacji RS232. Po dokonaniu
tych niezbdnych czynnoci wycho-
dzimy z ustawie. A oto opis obsugi
poszczeglnych narzdzi.

Oscyloskop
Przyciski po lewej su do wyboru rodzaju
parametrw. S to kolejno: podstawa czasu i
wzmocnienie, pozycja w poziomie i pionie,
wyzwalanie, kursory. Kady parametr usta-
wiamy przyciskami po prawej. Poprzez przy-
trzymanie przycisku OK moemy przyspie-
szy wybr danej wartoci. Nieco inaczej
wyglda wyzwalanie. Tam klawisz OK suy
do wyboru parametru. Przyciskami <, > wybie-
ramy, co chcemy ustawi. Pierwsza kolumna
suy do wyboru sposobu wyzwalania:
brak, N normal, A auto, S single.
Kolejna kolumna to wybr zbocza: \ opada-
jce, / narastajce. Ostatnia ustala stromo
zboczy: LF low pass filter, czyli agodne
zbocza, HF high pass filter, ostre zbocza.
Przyciskami ^ i v wybieramy poziom wyzwala-
nia. Jeli chodzi o kursory, to mamy do dyspo-
zycji dwa: ^, v wybiera kursor, a <, > przesuwa
go po ekranie. Warto dt to czas pomidzy
kursorami. Oglnie obsuga jest intuicyjna,
poza jednym wyjtkiem. A jest nim drugi
kana. Ot, eby go wczy, trzeba nacisn
przycisk SCALE, jednoczenie przytrzymujc
OK. Przeczanie pomidzy kanaami wyglda
podobnie. Wciskamy POS z przytrzymanym
OK. Takie troch dziwne rozwizanie podykto-
wane jest ograniczon klawiatur. Osobno dla
kadego kanau mona ustawi wzmocnienie i
pozycj w pionie. Wyzwalanie zawsze odbywa
si na kanale pierwszym.

Generator
Niestety podpisy pod klawiszami nie s ade-
kwatne do rodzaju ustawianych parametrw,
ale mona si szybko przyzwyczai. Wybr
czstotliwoci i wzmocnienia zosta omwio-
ny przy okazji kalibracji. Tak wic idziemy
dalej. Nacinicie POS pozwala na ustawie-
nie wypenienia/symetrii przebiegu oraz off-
setu. Przycisk TRIG prowadzi nas do trybu
modulacji. Wtedy aktywne jest wejcie CH1,
gdzie podajemy sygna modulujcy. Ostatni
zestaw parametrw znajdujcy si pod klawi-
szem CURSOR to wybr rodzaju przebiegu i
powikszenia w poziomie. Powikszenie nie
wpywa na prac generatora, suy tylko do lep-
szego zobrazowania przebiegu. Troch wicej
uwagi powic pracy arbitralnej. Na pocztek
oczywicie wybierzmy przebieg arbitrary.
Powikszenie ustawiamy na 1 oraz upewniamy
si, e wybrana czstotliwo jest nisza ni
2kHz. Wtedy do dyspozycji mamy 512-bajtowy
bufor. Naciskamy POS. Mamy teraz moliwo
ustawiania kadej prbki sygnau. Przyciski <, >
wybieraj prbk, a ^, v ustawiaj warto. Przy
ustawianiu wartoci mona korzysta z przyspie-
szenia, czyli przytrzymania OK. Przy wyborze
prbki ten przycisk ma inne znaczenie. Gdy go
przytrzymujemy, kada kolejna wybrana prbka
przyjmuje warto poprzedniej. Dziki temu
bardzo szybko mona rysowa poziome linie.
Bdc w trybie arbitralnym moemy rwnie
odczyta przebieg z pamici EEPROM poprzez
nacinicie SCALE z przytrzymanym OK.
Oczywicie o ile takowy wczeniej zapisalimy.
Przebieg zapisujemy wciskajc POS oczywicie
z klawiszem OK. Do pamici EEPROM trafi
wtedy aktualnie generowany sygna.

Analizator widma
Obsuga analizatora jest duo prostsza. Pod
klawiszem SCALE kryj si parametry, takie
jak zakres czstotliwoci (Hz/dziak) oraz
wzmocnienie. Pozycja POS daje nam mo-
liwo przesuwania widma w pionie i pozio-
mie. Przycisk CURSOR wywietla kursor
czstotliwoci, pod ktrym moemy odczyta
take amplitud skadowej sygnau w dB.

Analizator stanw
logicznych
Nacinicie SCALE pozwala na wybranie
czstotliwoci prbkowania. Kolejne przy-
cinicie SCALE uruchamia tryb odczytu.
Urzdzenie czeka na spenienie warunkw
wyzwolenia i zaczyna prbkowa. Nastpnie
po zakoczeniu odczytu automatycznie usta-
wia drugi rodzaj parametrw, czyli przesuwa-
nie i skalowanie sygnau w poziomie. Mona
go rwnie uruchomi poprzez nacinicie
POS. Ze wzgldu na ograniczone rozmiary
wywietlacza, napi-
sy nakadaj si na
ostatni kana. Po
chwili nieuywania
znikaj. Pozycja
TRIG pozwala usta-
li warunki wyzwa-
lania. X oznacza
dowolny stan. Jeli
wybierzemy X na
wszystkich kana-
ach, to sygna
bdzie prbkowany
od razu po naci-
niciu SCALE.
Moemy take
wybra stan niski
0 lub wysoki 1. A
take zbocze nara-
stajce / lub opadajce \. W przypadku
wyboru stanw warunki wyzwalania zosta-
n spenione, jeli na wszystkich wejciach
jednoczenie pojawi si wybrana przez nas
kombinacja. Natomiast takie podejcie nie ma
sensu dla zboczy. Dlatego jeli wybierzemy
wyzwalanie zboczem na kilku kanaach, to
warunki zostan spenione, jeli na jednym z
tych kanaw pojawi si wybrane przez nas
zbocze. Oczywicie mona ustawi dowoln
kombinacj, na przykad XX10//0X. Naley
rozumie to w nastpujcy sposb. Zacznij
prbkowanie, jeli pojawi si zbocze nara-
stajce na kanale 5 lub 6 oraz na kanale 3
bdzie stan wysoki, na kanale 4 i 7 bdzie
stan niski. Dziki temu moemy sprawdza
dowolne fragmenty przebiegw skompliko-
wanych interfejsw. Jeli analizator pod-
czony jest do magistrali, to w szybkim osza-
cowaniu wartoci liczbowej pomoe kursor.
Naciskamy przycisk CURSOR i moemy
teraz odczyta 8-bitow warto wszystkich
kanaw dla kadej prbki.

Wobuloskop
Pierwsze, co ukae si naszym oczom po wej-
ciu do tego narzdzia, to tryb przemiatania
czstotliwoci. Naciskamy SCALE, aby mc
ustawi czstotliwo pocztkow i koco-
w. Tak naprawd jest to jej mnonik, czyli
jak ustawimy powiedzmy 1000Hz x 200, to
uzyskamy zakres 1kHz 200kHz. Nastpnie
znowu wciskamy SCALE i w tym momencie
rozpoczyna si pomiar. Po jego zakoczeniu
dostajemy kursor, ktrym moemy porusza
si po caej charakterystyce. Na dole wywie-
tlona zostaje czstotliwo i odpowiadajce
jej wzmocnienie / tumienie wyraone w dB.
Kolejnym sposobem pomiaru charakterystyki
jest wykorzystanie impulsu Diraca. W tym
celu naciskamy POS. Tutaj nie ma nic do
ustawiania, po prostu obserwujemy charak-
terystyk w czasie rzeczywistym. Parametry,
takie jak wzmocnienie czy podstaw czsto-
tliwoci, musimy ustawi w innym narzdziu,
na przykad w analizatorze. Tak samo wygl-
19
Projekty AVT
El ek t r oni k a dl a Ws z y s t k i ch
da sprawa pomiaru szumem biaym, po wci-
niciu przycisku TRIG. Tu rwnie moemy
tylko obserwowa na bieco charakterystyk
czstotliwociow.

Multimetr
Po wejciu do tego narzdzia, naszym oczom
ukae si kilka danych: warto skuteczna
napicia (True RMS), warto rednia napi-
cia (Average), warto maksymalna i mini-
malna napicia, dla sygnaw sinusoidalnych
bdzie to warto amplitudy, a rnica tych
wartoci da nam napicie midzyszczytowe.
Ostatni mierzon wielkoci jest czstotli-
wo. Pomiar odbywa si cakowicie auto-
matycznie i nie ma tu nic do ustawiania. Po
prostu podczamy sygna do wejcia CH1 i
obserwujemy interesujce nas wielkoci.

RS232 i aplikacja
komputerowa
Dziki komunikacji przez RS232 moemy
obsugiwa kombajn za pomoc programu na
komputerze PC. Moemy w ten sposb cieszy
si duym ekranem oraz wygodn obsug. W
szczeglnoci o wiele wygodniej tworzy si
wtedy przebieg arbitralny. Program na kompu-
ter zosta napisany w C++ z wykorzystaniem
Qt4 i aktualnie dostpny jest na systemy Linux
i Windows. Aplikacj pokazuje fotografia 2.
Mamy do dyspozycji due okno do prezen-
tacji przebiegw. Po naciniciu myszk na
ten ekran, dostajemy rwnie informacj o
napiciu i czasie. Pod spodem znajduj si
parametry akwizycji, czyli podstawa czasu i
wzmocnienie. Pozycj w pionie i poziomie
ustawiamy suwakami. Natomiast po prawej
znajduj si wartoci parametrw sygnau.
Zanim jednak wszystkie te elementy stan
si aktywne, trzeba nawiza poczenie z
kombajnem. Potrzebny jest do tego kabelek
z konwerterem, na przykad MAX232 lub z
wykorzystaniem portu USB i ukadu FTDI. Po
podczeniu do zcza P3 wchodzimy w usta-
wienia i wybieramy dan prdko trans-
misji. Nastpnie wpisujemy, z ktrego portu
bdziemy korzysta. Dla systemw Linux
bdzie to na przykad /dev/tty/S0 w przy-
padku sprztowego portu, lub /dev/tty/USB0
przy emulacji za pomoc USB. Dla Windows
bdzie to odpowiednio COM1 lub inny. Na
koniec naciskamy przycisk open port w pro-
gramie komputerowym, a nastpnie urucha-
miamy RS232->PC w urzdzeniu, kolejno
nie ma znaczenia. Pamitaj te o wybraniu
odpowiedniej prdkoci w ustawieniach kom-
bajnu. W tym momencie program jest gotowy
do pracy. Obsuga jest intuicyjna. Myl, e
nie musz jej opisywa. Co do prdkoci
komunikacji, to udao mi si uzyska 1,5Mb/s
na FT2232D, cho zaczyna ju gubi dane.
Wedug dokumentacji ukad ten moe praco-
wa do 1Mb/s, std to ograniczenie. Myl, e
gdyby zastosowa szybszy konwerter, daoby
si zwikszy prdko nawet do 4Mb/s.
Mam nadziej, e ten do krtki opis
Minikombajnu Pomiarowego zachci do
budowy i uruchomienia urz-
dzenia. Dokumentacj i opro-
gramowanie znajdziesz w
Elportalu.
W razie wtpliwoci mona
pisa na mj adres mailowy
bd na forum Elportalu. W
przypadku zainteresowania,
w kolejnym artykule mog
opisa metodyk projektowa-
nia takiego urzdzenia. Czyli
na co naley zwraca szcze-
gln uwag, ktre elementy s krytyczne
oraz jak liczy bdy zarwno te analogowe,
jak i cyfrowe. Jeeli chcesz nie tylko zbudo-
wa ten kombajn, ale zaprojektowa podobne
urzdzenie, takie wskazwki byyby bardzo
przydatne. Mniej zorientowanych zachcam
take do zapoznania si z podstawami cyfro-
wego (i nie tylko) przetwarzania sygnaw.
Nie bez powodu kilkakrotnie odsyaem Ci,
drogi Czytelniku, do poniszej literatury. Z
pewnoci wiele kwestii bdzie tam lepiej
przedstawionych, ni gdybym sam chcia
wytumaczy to w jednym artykule.
Arkadiusz Hudzikowski
hudzikowski@gmail.com
Literatura:
Richard G. Lyons Wprowadzenie
do cyfrowego przetwarzania
sygnaw
Steven W. Smith Cyfrowe prze-
twarzanie sygnaw. Praktyczny
poradnik dla inynierw i naukow-
cw
Tomasz P. Zieliski Cyfrowe
przetwarzanie sygnaw. Od teorii
do zastosowa
Fot. 2
Rezystory:
R1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330 smd
R2,R8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 820k 1%
R3,R9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150k smd
R4,R7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 1% smd
R5,R10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30k 1% smd
R6,R11,R26. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,1k 1% smd
R12,R13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330 1% smd
R14,15,R16,R17,R18,R19,R20,R21,R27 . . . . . . . 1k smd
R22,R24 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49,9 1% smd
R23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4,99k 1% smd
R25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3k 1% smd
Kondensatory:
C1,C2,C5,C6 . . . . . . . . . . . . . . 100u 16V elektrolityczny
C3,C4,C7,C8,C9,C10,C11,C12,C13,C14,C15 . . . . .100n smd
C16,C18,C24. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330p smd
C17,C19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,8n smd
C20,C21,C22. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100n smd
C23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2,2n smd
C25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4,7n smd
C26,C27 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22p smd
Pprzewodniki:
D1,D2,D3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.6V Zerera
D4,D5,D6,D7,D8 . . . . . . . . . . . Dioda prostownicza smd
L1,L2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47uH smd
U1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LCD132x64 SPLC501C
U2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1117ADJ SOT223
U3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ATXmega32A4 TQFP44
U4,U5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .AD8532ARZ SO-8
Pozostae:
L3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100uH smd
L4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10uH smd
P1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2x goldpin 1x2M
P2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .goldpin 1x8
P6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . goldpin 1x8M
P3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . goldpin 1x3M ktowe
P4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . goldpin 2x3M ktowe
P5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . goldpin 2x5M ktowe
P8,P9,P10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .goldpin 1x1
P7,P11,P12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . goldpin 1x1M
S1,S2,S3,S4,S5,S6,S7,S8,S9,S10. . . . . . . mikroprzecznik
S11 . . . . . . . . . . . . . . . przecznik suwakowy ESP2010
X1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kwarc 8MHz
Z1,Z2,Z3 . . . . . . . . . . . . . .gniazdo BNC do PCB ktowe
U1-zcze pytka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .goldpin 2x9
U1-zcze lcd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . goldpin 2x9M
Wykaz elementw
Komplet podzespow z pytk jest do stp ny
w sie ci han dlo wej AVT ja ko kit szkol ny AVT-2999.