Wyrok

Sdu Najwyszego
z dnia 2 padziernika 2012 r.
II PK 82/12
Tytu: Zarzut naruszenia art. 217 1 k.p.c. jako podstawa skargi kasacyjnej. Zasada niedyskryinacji !r"wnego
traktowania w zatrudnieniu# okre$%ona w art. 11& k.p. a okre$%ona w art. 112 k.p. zasada r"wnyc' praw !r"wnego
traktowania#. (i)ar dowodu w sporac'* w kt"ryc' pracownik wywodzi swoje roszczenia z +aktu naruszenia wo,ec
niego zakazu dyskryinacji.
-yskryinacj jest nieusprawied%iwione o,iektywnyi powodai gorsze traktowanie pracownika ze wzg%)du
na niezwizane z wykonywan prac cec'y %u, w.a$ciwo$ci dotyczce go oso,i$cie i istotne ze spo.ecznego punktu
widzenia* przyk.adowo wyienione w art. 1/
&a
1 k.p.* ,d ze wzg%)du na zatrudnienie na czas okre$%ony %u,
nieokre$%ony a%,o w pe.ny %u, niepe.ny wyiarze czasu pracy.
OSNP 2013/17-18/202
1365774
-z.0.111/.21.123 art. 1/!&a# 1
1. 4rzepis art. 217 1 k.p.c. dotyczy post)powania stron* okre$%ajc ic' uprawnienia i o,owizki w
post)powaniu dowodowy. Nak.ada na nie* i)dzy innyi* o,owizek przytaczania oko%iczno$ci +aktycznyc' i
dowod"w w okre$%ony czasie i pod okre$%onyi rygorai procesowyi. Nie odnosi si) do sdu i nie okre$%a jego
uprawnie5 ani o,owizk"w* a zate nie oe ,y6 przez sd naruszony* co sprawia* e zarzut naruszenia art. 217 1
k.p.c. nie oe stanowi6 skutecznej podstawy skargi kasacyjnej.
2. 7yraona w art. 11& k.p. i rozwini)t w art. 1/&a i nast)pnyc' k.p. zasada niedyskryinacji !r"wnego
traktowania w zatrudnieniu# i okre$%ona w art. 112 k.p. zasada r"wnyc' praw !r"wnego traktowania# pracownik"w
jednakowo wype.niajcyc' takie sae o,owizki to dwie odr),ne zasady* a ic' naruszenie przez pracodawc) rodzi
r"ne konsekwencje.
&. 7 sporac'* w kt"ryc' pracownik wywodzi swoje roszczenia z +aktu naruszenia wo,ec niego zakazu
dyskryinacji* spoczywa na ni o,owizek przytoczenia takic' oko%iczno$ci +aktycznyc'* kt"re uprawdopodo,ni
nie ty%ko to* e jest %u, ,y. wynagradzany niej korzystnie od innyc' pracownik"w wykonujcyc' prac) jednakow
%u, jednakowej warto$ci !art. 1/&, 1 w zwizku z art. 1/&c 1 pkt 2 k.p.#* a%e i to* e to zr"nicowanie
spowodowane jest %u, ,y.o niedozwo%on przyczyn !art. 1/&, 1 pkt 2 w zwizku z art. 1/&a 1 k.p.#. -opiero w
razie uprawdopodo,nienia o,u tyc' oko%iczno$ci na pracodawc) przec'odzi ci)ar wykazania !udowodnienia#* e to
nier"wne traktowanie 8 jee%i +aktycznie nastpi.o 8 ,y.o o,iektywnie usprawied%iwione i nie wynika.o z przyczyn
pozwa%ajcyc' na przypisanie u dzia.ania dyskryinujcego pracownika.
LEX nr 1243029
1243029
-z.0.2012.1213 art. 9
-z.0.2012.1013 art. 217 1
-z.0.111/.21.123 art. 11!2#: art. 11!&#: art. 1/!&a# 1: art. 1/!&,# 1: art. 1/!&c# 1
Skad orzekaj!y
4rzewodniczcy3 S)dzia SN Z,igniew ;ajn.
S)dziowie SN3 <o%anta Strusi5ska8=ukowska* >a.gorzata 7r),iakowska8>arzec !sprawozdawca#.
Se"te"!ja
Sd Najwyszy* po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 padziernika 2012 r. sprawy z pow"dztwa 4iotra ?.
przeciwko Zo+ii S. 8 Zak.ad 0s.ug @nsta%acyjno8Audow%any Z.8A. w B. o wynagrodzenie i odszkodowanie za
naruszenie zasad r"wnego traktowania w zatrudnieniu* na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sdu
Ckr)gowego8Sdu 4racy i 0,ezpiecze5 Spo.ecznyc' w Bda5sku z dnia 2/ padziernika 2011 r. D...E
uc'y%i. zaskarony wyrok i spraw) przekaza. Sdowi Ckr)goweu w Bda5sku do ponownego rozpoznania i
orzeczenia o kosztac' post)powania kasacyjnego.
#za$ad"%e"%e &akty!z"e
7yrokie z dnia 2 czerwca 2011 r. Sd Fejonowy w Bdyni zasdzi. od Zo+ii S. prowadzcej Zak.ad 0s.ug
@nsta%acyjno8Audow%any GZ.8A.G w B. na rzecz 4iotra ?. kwot) 21.000 z. tytu.e odszkodowania za naruszenie
zasad r"wnego traktowania w zatrudnieniu. 4odstaw) rozstrzygni)cia stanowi.y nast)pujce usta%enia. 7 okresie od
2 %istopada 111/ r. do &1 arca 1111 r. pow"d ,y. zatrudniony w Saodzie%ny 4u,%iczny Szpita%u H%iniczny
?kadeii >edycznej na stanowisku e%ektryka utrzyania ruc'u z wynagrodzenie w wysoko$ci 9I0 z.* co w
prze%iczeniu na godzin) pracy dawa.o stawk) &*9I z.* a nast)pnie 2*21 z.. 7 zwizku z wygrany w 1111 r.
przetargie na o,s.ug) tec'niczn szpita%a pozwana przej).a zatrudnionyc' w ni pracownik"w dzia.u
tec'nicznego* w ty powoda* zawierajc z nii nowe uowy o prac). 4ow"d zatrudniony ,y. u pozwanej w okresie
od 1 kwietnia 1111 r. do 20 sierpnia 200/ r. na stanowisku e%ektryka dokonujcego zianowo tec'nicznej o,s.ugi
szpita%a* pocztkowo na pe.ny etat* a od 1 kwietnia 2000 r. na &J2 etatu. <ego stawka godzinowa w oencie
zawarcia uowy o prac) z pozwan wynosi.a 9*20 z. i zosta.a podwyszona od 1 stycznia 200/ r. na 7 z.. Z ko%ei
<erzy Z.* posiadajcy z powode Gcec'y re%ewantneG z uwagi na taki sa zakres o,owizk"w* uprawnie5 oraz
spos", zatrudnienia* ,y. zatrudniony u pozwanej w okresie od 1 kwietnia 1111 r. do &0 kwietnia 2001 r. na
stanowisku e%ektryka na pe.ny etat. <ego stawka godzinowa w oencie zawarcia uowy o prac) z pozwan
wynosi.a 7 z. i zosta.a podwyszona z dnie 1 aja 2000 r. na / z..
7 tak usta%ony stanie +aktyczny Sd Fejonowy podzie%i. prezentowane przez powoda stanowisko* e ,y.
dyskryinowany przez ca.y okres zatrudnienia u pozwanej* a dyskryinacja ta po%ega.a na niszej stawce
godzinowej i ,raku podwyek wynagrodzenia. 7 ocenie tego Sdu* uzasadnia to zastosowanie art. 1/
&a
* 1/
&,
i 1/
&d
k.p.* gdy opisane zdarzenia i zac'owania ajce $wiadczy6 o nier"wny traktowaniu ia.y iejsce zar"wno przed
jak i po wprowadzeniu do Hodeksu pracy przepis"w Fozdzia.u @@a. 7 ocenie Sdu pierwszej instancji* pow"d
wykaza. +akty uprawdopodo,niajce zarzut nier"wnego traktowania w zatrudnieniu wyja$niajc* e nie otrzyywa.
podwyki jak inni pracownicy a jego stawka godzinowa ,y.a nisza w por"wnaniu z inny pracownikie
zatrudniony na stanowisku e%ektryka. Na pozwan przeszed. zate ci)ar dowodu* e przyznajc powodowi nisz
stawk) wynagrodzenia kierowa.a si) o,iektywnyi przyczynai. Sd Fejonowy wskaza.* e ,adajc zarzut
dyskryinacji na%ea.o spo$r"d pracownik"w zatrudnionyc' przez danego pracodawc) wskaza6 grup) pracownik"w
posiadajcyc' cec'y re%ewantne z powode a nast)pnie usta%i6 czy we wskazanej grupie wyst)puj r"nice w
ukszta.towaniu sytuacji konkretnyc' os",* a $ci$%ej w zakresie wysoko$ci ic' wynagrodzenia. 4racodawca oe*
zgodnie z art. 1/
&,
2 k.p.* niekorzystnie ukszta.towa6 zasady wynagradzania za prac) %u, warunki zatrudnienia a%,o
poini)cie przy awansowaniu pod warunkie wykazania* e kierowa. si) o,iektywnyi przes.ankai. Kyczase
pozwana oko%iczno$ci tyc' nie wykaza.a* gdy po pierwsze 8 pow"d oraz inni pracownicy przej)ci ze szpita%a w dniu
1 kwietnia 1111 r. zna%e%i si) w tej saej sytuacji prawnej: po drugie 8 nie a znaczenia* e stawka godzinowa
przej)tyc' pracownik"w u%eg.a podwyszeniu* skoro zawarcie nowyc' u"w o prac) zieni.o warunki
wynagradzania ze stawki iesi)cznej na godzinow: po trzecie 8 zgodnie z art. 1/
&c
1 i 2 k.p. pracownicy aj
prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakow prac) %u, za prac) jednakowej warto$ci* a ana%iza wysoko$ci
stawek godzinowyc' powoda i <erzego Z. wskazuje* e wyst)powa.a i)dzy nii istotna r"nica wynoszca 12L*
gdy pow"d ia. okre$%on stawk) 9*20 z. za godzin)* a <erzy Z. 8 7 z. za godzin) oraz 22L* gdy <erzy Z. otrzya.
stawk) / z. za godzin): po czwarte 8 d%a takic' zr"nicowa5 wynagrodze5 ,rak ,y.o podstaw wynikajcyc' z
o,owizujcego u pozwanej regu%ainu wynagradzania: po pite 8 praca powoda i <erzego Z. ,y.a prac jednakow i
jednakowej warto$ci w rozuieniu art. 1/
&c
1 k.p.* gdy zar"wno nazwy ic' stanowisk pracy jak i zakresy
o,owizk"w ,y.y identyczne: po sz"ste 8 poi)dzy tyi pracownikai nie wyst)powa.a istotna cec'a re%ewantna*
pozwa%ajca przyj6 za udowodnione twierdzenie o usprawied%iwiony i racjona%ny zr"nicowaniu: po si"de 8
uzasadnionego usprawied%iwienia d%a zr"nicowania nie stanowi sytuacja prawna* w jakiej zna%e%i si) pracownicy
szpita%a przed przej)cie ic' przez pozwan* jak r"wnie zniejszenie wyiaru czasu pracy powoda z ca.ego na &J2
etatu: po "se 8 podnoszone przez pozwan oko%iczno$ci niesuiennego i niew.a$ciwego wykonywania przez
powoda o,owizk"w pracowniczyc' nie zna%az.y potwierdzenia w usta%ony stanie +aktyczny* co ,y.o,y ty
,ardziej dziwne* i proponujc powodowi w c'wi%i przyj)cia do pracy stawk) wynagrodzenia nisz od
zaproponowanej <erzeu Z. pozwana z g"ry usia.a zak.ada6* e ,)dzie niew.a$ciwie wykonywa. swoje o,owizki*
o czy nie og.a przecie wiedzie6. Ke wszystkie oko%iczno$ci uzasadnia.y zasdzenie na rzecz powoda
odszkodowania przewidzianego w art. 1/
&d
k.p. w wysoko$ci rekopensujcej strat) jak poni"s. w zwizku z
naruszenie zasady r"wnego traktowania w zatrudnieniu.
7yrokie z dnia 2/ padziernika 2011 r. Sd Ckr)gowy w Bda5sku odda%i. ape%acj) pozwanej od powyszego
wyroku* podzie%ajc arguentacj) Sdu pierwszej instancji. Sd Ckr)gowy wskaza.* e niedozwo%one kryteria
dyskryinacyjnego traktowania pracownik"w wyienione zosta.y w art. 1/
&a
1 k.p. jedynie w spos",
przyk.adowy. 7o,ec tego r"wnie inne przyczyny r"nego traktowania pracownik"w w zakresie nawizania i
rozwizania stosunku pracy* warunk"w zatrudnienia* awansowania oraz dost)pu do szko%enia w ce%u podnoszenia
kwa%i+ikacji zawodowyc'* kt"re nie zosta.y wprost wyienione w ty przepisie* og zosta6 uznane za
dyskryinacyjne* je$%i pracodawca nie wykae* e zr"nicowane traktowanie pracownik"w ,y.o w danyc'
oko%iczno$ciac' erytorycznie uzasadnione. Kaki kryteriu r"nicujcy wynagrodzenie poszczeg"%nyc'
pracownik"w zatrudnionyc' na taki say stanowisku jak pow"d ,y.o to* w jaki spos", sta%i si) oni
pracownikai pozwanej* a wi)c czy zosta%i przej)ci ze szpita%a* czy te ,y%i saodzie%nie zatrudniani przez
pozwan. -rugi kryteriu* odnoszcy si) ty%ko do pracownik"w przej)tyc' z ?kadeii >edycznej* stanowi.a
wysoko$6 wynagrodzenia otrzyywanego przez nic' jeszcze w trakcie zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy.
4ozwana nie wykaza.a jednak* a,y kt"reko%wiek z tyc' kryteri"w uzasadnia.o odienne traktowanie powoda pod
wzg%)de wysoko$ci wynagrodzenia w stosunku do pozosta.yc' e%ektryk"w. 7 ocenie Sdu drugiej instancji*
o%iwe s sytuacje* w kt"ryc' wskazanie za,ronionej przes.anki r"nicowania pracownik"w jest w oko%iczno$ciac'
danej sprawy w og"%e nieo%iwe ,d nader utrudnione* gdy np. pracodawca w spos", dyskryinujcy r"nicuje
pracownik"w kierujc si) oso,ist niec')ci do niekt"ryc' z nic'* ,d te ty* e dany pracownik nie upoina si)
w toku zatrudnienia o r"wne traktowanie !np. o podwyk) wynagrodzenia#* na co wskaza. pow"d w post)powaniu
ape%acyjny. Z tego wzg%)du to na pracodawcy spoczywa ci)ar wykazania* i kierowa. si) o,iektywnie
uzasadnionyi przes.ankai !kryteriai# r"nicujcyi sytuacj) poszczeg"%nyc' pracownik"w* np. pod wzg%)de
wysoko$ci wynagrodzenia. 4racownik winien jedynie wykaza6* i nier"wne traktowanie w zatrudnieniu ia.o
iejsce. 4ow"d wykaza. t) oko%iczno$6* natoiast pozwana nie podo.a.a swojeu ci)arowi procesoweu. Ko na
niej ciy. ,owie o,owizek wykazania* e zr"nicowanie wynagrodzenia powoda w stosunku do wynagrodzenia
pozosta.yc' pracownik"w posiadajcyc' cec'y re%ewantne ,y.o uzasadnione. Sd Ckr)gowy uzna. za nieistotn d%a
sprawy oko%iczno$6* czy pow"d ,y. pracownikie kon+%iktowy i Gpro,%eatycznyG* na kt"rego sk.adano skargi.
4ozwana ,owie ani nie wykaza.a* ani nawet w toku post)powania pierwszoinstancyjnego nie twierdzi.a* a,y te
oko%iczno$ci ia.y znaczenie przy usta%aniu wysoko$ci wynagrodzenia powoda. Na%ey przy ty uwzg%)dni6* e
wynagrodzenie powoda ,y.o nisze od wynagrodzenia pozosta.yc' por"wnywanyc' z ni pracownik"w ju od
oentu podj)cia pracy u pozwanej* kiedy jeszcze nie posiada.a ona wiedzy o ty* jaki pracownikie pow"d
,)dzie w przysz.o$ci.
7 skardze kasacyjnej od powyszego wyroku pozwana zarzuci.a3 @. naruszenie prawa ateria%nego* tj.3 1# art.
1/
&a
1 i 2 w zwizku z art. 1/
&,
1 k.p.* przez ic' zastosowanie poio niestosowania przez pozwan wo,ec
powoda adnego niezgodnego z prawe kryteriu dyskryinujcego* kt"re to kryteriu pozwany !prawid.owo3
pow"d# o,owizany ,y. zgodnie z art. 1/
&,
1 k.p. wskaza6* co wyk%ucza o%iwo$6 zakwa%i+ikowania dzia.ania
pozwanej jako naruszajcego zasad) niedyskryinacji w zatrudnieniu wyraon w art. 1/
&a
2 w zwizku z art. 1/
&a
1 k.p.: 2# art. 1/
&,
1 pkt 2 w zwizku z art. 7/ 1 k.p.* przez jego ,.)dn wyk.adni) i w konsekwencji przyj)cie*
e usta%enie przez pozwan wysoko$ci wynagrodzenia powoda w oparciu o kryteriu jako$ci $wiadczonej przez
niego pracy nie stanowi o,iektywnej przyczyny zr"nicowania sytuacji powoda oraz pozosta.yc' pracownik"w
pozwanej: @@. naruszenie przepis"w post)powania ogce ie6 istotny wp.yw na wynik sprawy* tj.3 1# art. &7/ 1 w
zwizku z art. &2/ 2 w zwizku z art. &11 1 k.p.c.* przez nieusta%enie przez Sd odwo.awczy stanu +aktycznego
sprawy i w konsekwencji niewskazanie w uzasadnieniu wyroku podstawy +aktycznej rozstrzygni)cia* a ianowicie3
usta%enia +akt"w* kt"re sd uzna. za udowodnione* dowod"w* na kt"ryc' si) opar. i przyczyn d%a kt"ryc' inny
dowodo od"wi. wiarygodno$ci i ocy dowodowej* co ia.o istotny wp.yw na wynik sprawy z uwagi na
nieo%iwo$6 prawid.owego zastosowania prawa ateria%nego: 2# art. &2/ 2 w zwizku z art. &11 1 k.p.c.* przez
,rak wskazania i wyja$nienia podstawy prawnej wyroku z przytoczenie przepis"w prawa* na kt"ryc' opar. si) Sd
odwo.awczy wydajc zaskarony wyrok* tj. niewskazanie podstawy prawnej d%a stwierdzenia* e dzia.anie pozwanej
stanowice podstaw) d%a zasdzenia na rzecz powoda odszkodowania w oparciu o art. 1/
&d
k.p. stanowi.o naruszenie
prawa* w szczeg"%no$ci niewskazanie czy dzia.anie to stanowi.o przejaw dyskryinacji ,ezpo$redniej w rozuieniu
art. 1/
&a
& k.p.* dyskryinacji po$redniej w rozuieniu art. 1/
&a
2 k.p.* naruszenia zasady r"wnego traktowania
pracownik"w wyraonej w art. 11
2
k.p.* czy naruszenia zasady niedyskryinacji w zatrudnieniu wyraonej w art. 11
&
k.p.: &# art. 217 1* art. &/2 w zwizku z art. &2/ 2 w zwizku z art. &11 1 k.p.c.* przez niezasadne poini)cie
ateria.u dowodowego powo.anego przez pozwan w post)powaniu przed Sde pierwszej instancji* tj. twierdze5 i
+akt"w powo.anyc' w pi$ie z dnia 17 %utego 2010 r. oraz dowod"w z zezna5 $wiadk"w Foana >. i Zygunta S.
na oko%iczno$6 istnienia o,iektywnyc' kryteri"w ,)dcyc' podstaw zr"nicowania wynagrodzenia powoda* tj. z.ej
jako$ci $wiadczonej przez niego pracy* co ia.o istotny wp.yw na wynik sprawy z uwagi na wynikajce z tego
poini)cia niezasadne przyj)cie* e pozwana nie kierowa.a si) o,iektywnie uzasadnionyi przes.ankai
r"nicujcyi sytuacj) poszczeg"%nyc' pracownik"w oraz w konsekwencji niewskazanie w uzasadnieniu wyroku
wszystkic' prawe wyaganyc' e%eent"w w postaci przyczyn* d%a kt"ryc' od"wi. wiarygodno$ci i ocy
dowodowej zeznanio wyienionyc' $wiadk"w.
7skazujc na powysze zarzuty skarca wnios.a o uc'y%enie zaskaronego wyroku w ca.o$ci i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sdowi drugiej instancji.
#za$ad"%e"%e 'ra("e
Sd Najwyszy zway.* co nast)puje3
Skarga kasacyjna okaza.a si) usprawied%iwiona* aczko%wiek wi)kszo$6 z podniesionyc' w niej zarzut"w nie
oe ,y6 uznana za zasadne. 7 pierwszej ko%ejno$ci nietra+ny jest zarzut o,razy art. &7/ 1 w zwizku z art. &2/
2 w zwizku z art. &11 1 k.p.c.* przez nieusta%enie stanu +aktycznego sprawy i niewskazanie w uzasadnieniu
wyroku podstawy +aktycznej rozstrzygni)cia. Kaka konstrukcja zarzutu kasacyjnego oe ,y6 uzasadniona
uc'y,ienie sdu drugiej instancji po%egajcy na nierozpoznaniu zarzut"w ape%acji i nieodniesieniu si) do nic' w
uzasadnieniu orzeczenia. <ednak na tak oko%iczno$6 skarca si) nie powo.uje* a jedynie wskazuje* e Sd
Ckr)gowy ani nie dokona. w.asnyc' usta%e5 +aktycznyc'* ani nie zawar. w uzasadnieniu wyroku wzianki o
przyj)ciu za w.asne usta%e5 poczynionyc' przez Sd pierwszej instancji. 7 judykaturze Sdu Najwyszego
przyjuje si)* e wyagania uzasadnienia sdu drugiej instancji u%egaj cz)$ciowo ody+ikacji w stosunku do
wyaga5 zawartyc' w art. &2/ 2 k.p.c.* gdy sd drugiej instancji jest o,owizany zaie$ci6 w uzasadnieniu takie
e%eenty* kt"re ze wzg%)du na tre$6 ape%acji i zakres rozpoznania s potrze,ne do rozstrzygni)cia sprawy. 7
sytuacji* gdy sd drugiej instancji nie uzupe.nia post)powania dowodowego ani 8 po rozwaeniu zarzut"w
ape%acyjnyc' 8 nie znajduje podstaw do zakwestionowania oceny dowod"w i usta%e5 +aktycznyc' orzeczenia
pierwszoinstancyjnego* oe te usta%enia przyj6 za podstaw) +aktyczn swojego rozstrzygni)cia. 7ystarczajce jest
w"wczas* ,y stanowisko to zna%az.o odzwiercied%enie w uzasadnieniu orzeczenia sdu odwo.awczego !por. np.
wyrok z dnia 12 %utego 2012 r.* @@@ 0H 22J11* MNO nr 11&0&12 i powo.ane w ni orzeczenia#. 7,rew twierdzeniu
skarcej* uzasadnienie zaskaronego wyroku odpowiada ty wyaganio* gdy niewtp%iwie z niego wynika* e
Sd Ckr)gowy opar. swoje rozstrzygni)cie na usta%eniac' +aktycznyc' poczynionyc' przez Sd pierwszej instancji*
c'ocia nie stwierdzi. wprost* e przyjuje je za w.asne.
Niezasadny jest r"wnie zarzut o,razy art. &2/ 2 w zwizku z art. &11 1 k.p.c.* kt"rej skarca upatruje w
,raku wskazania i wyja$nienia podstawy prawnej rozstrzygni)cia* co 8 w jej ocenie 8 nie pozwa%a na stwierdzenie
rodzaju naruszenia zaistnia.ego po stronie pracodawcy. 7 orzecznictwie Sdu Najwyszego przyjuje si) jedno%icie*
e uzasadnienie wyroku wyja$nia przyczyny* d%a jakic' orzeczenie zosta.o wydane i jest sporzdzane ju po wydaniu
wyroku. Zate wynik sprawy z regu.y nie za%ey od tego* jak napisane zosta.o uzasadnienie i czy zawiera ono
wszystkie wyagane e%eenty. 7 konsekwencji zarzut naruszenia art. &2/ 2 w zwizku z art. &11 1 k.p.c. oe
,y6 usprawied%iwiony ty%ko w tyc' wyjtkowyc' oko%iczno$ciac'* w kt"ryc' tre$6 uzasadnienia orzeczenia Sdu
drugiej instancji unieo%iwia ca.kowicie dokonanie oceny toku wywodu* kt"ry doprowadzi. do wydania orzeczenia
%u, w przypadku zastosowania prawa ateria%nego do niedostatecznie jasno usta%onego stanu +aktycznego* a wi)c w
przypadku* gdy race naruszenie zasad sporzdzenia uzasadnienia przez sd drugiej instancji powoduje nieono$6
kontro%i kasacyjnej orzeczenia !por. np. wyrok z dnia 1/ padziernika 2011 r.* @@ 0H I1J11* MNO nr 1110177 i
przywo.ane w ni orzeczenia#. Kakic' wad%iwo$ci uzasadnienie zaskaronego wyroku nie zawiera* gdy jasno z
niego wynika* e Sd drugiej instancji podzie%i. arguentacj) prawn Sdu Fejonowego* kt"ry swoje rozstrzygni)cie
opar. na przepisac' art. 1/
&a
i nast. k.p. w zakresie odnoszcy si) do dyskryinacji ,ezpo$redniej.
Nieusprawied%iwiony jest zarzut naruszenia art. 217 1 i art. &/2 w zwizku z art. &2/ 2 w zwizku z art. &11
1 k.p.c.* przez poini)cie ateria.u dowodowego powo.anego przez pozwan w post)powaniu
pierwszoinstancyjny. 4rzepis art. 217 1 k.p.c. dotyczy post)powania stron* okre$%ajc ic' uprawnienia i
o,owizki w post)powaniu dowodowy. Nak.ada na nie* i)dzy innyi* o,owizek przytaczania oko%iczno$ci
+aktycznyc' i dowod"w w okre$%ony czasie i pod okre$%onyi rygorai procesowyi. Nie odnosi si) do sdu i nie
okre$%a jego uprawnie5 ani o,owizk"w* a zate nie oe ,y6 przez sd naruszony* co sprawia* e zarzut naruszenia
art. 217 1 k.p.c. nie oe stanowi6 skutecznej podstawy skargi kasacyjnej !por. wyroki Sdu Najwyszego z dnia &
arca 2009 r.* @@ (SH 127J0I* MNO nr &1/2&I i z dnia 1& stycznia 2001 r.* @@ 4H 101J0/* MNO nr 7&/&2I#. Z ko%ei
zarzut naruszenia art. &/2 k.p.c. oe stanowi6 usprawied%iwion podstaw) skargi kasacyjnej ty%ko w"wczas* kiedy
skarcy wykae* e sd drugiej instancji ,ezpodstawnie nie uzupe.ni. post)powania dowodowego %u, poin. cz)$6
ze,ranego ateria.u* a%,o kiedy io przeprowadzenia post)powania dowodowego orzek. wy.cznie na podstawie
ateria.u zgroadzonego przez sd pierwszej instancji %u, opar. swoje rozstrzygni)cie na w.asny ateria%e*
poijajc wyniki post)powania dowodowego przeprowadzonego przez sd pierwszej instancji. 7 orzecznictwie
Sdu Najwyszego za Gateria.G* o kt"ry stanowi art. &/2 k.p.c.* uznaje si) Gateria. procesowyG* a wi)c 8 poza
przeprowadzonyi dowodai !ateria.e dowodowy# 8 take pozosta.y ateria. procesowy* na kt"ry sk.adaj si)
twierdzenia i o$wiadczenia stron* zarzuty przez nie podnoszone i sk.adane wnioski. 4rzez poini)cie ze,ranego
ateria.u na%ey zate rozuie6 niezaj)cie co do niego stanowiska przez sd !poini)cie przy dokonywaniu usta%e5
oraz nieuwzg%)dnienie w raac' dokonywanyc' rozwaa5#. Nie jest jednak poini)cie ze,ranego ateria.u
niepodzie%enie przez sd twierdze5 strony %u, nieuwzg%)dnienie zg.oszonyc' przez ni wniosk"w* jee%i sd 8
o,oj)tnie z jakic' powod"w i czy pog%d ten jest erytorycznie tra+ny 8 uzasadni. swoje stanowisko w ty
wzg%)dzie !por. np. wyrok z dnia 2 %utego 2012 r.* @@ 0H 122J11* >onitor 4rawa 4racy 2012 nr I* s. 29I8270 i
powo.ane w ni orzeczenia#. Sd drugiej instancji nie poin. tak rozuianego ateria.u sprawy zwizanego z
ty* e pow"d ,y. pracownikie kon+%iktowy i Gpro,%eatycznyG ani nie zanegowa. istnienia tej oko%iczno$ci* a
jedynie uzna. j za nieistotn w sprawie z tego wzg%)du* e 8 w jego ocenie 8 po pierwsze 8 skarca nie wykaza.a* a
w post)powaniu pierwszoinstancyjny nawet nie twierdzi.a* a,y kwestia ta ia.a znaczenie przy usta%aniu
wysoko$ci wynagrodzenia powoda* powo.ujc si) w ty zakresie na spos", jego zatrudnienia !przej)cie z ?kadeii
>edycznej# oraz wysoko$6 wynagrodzenia u poprzedniego pracodawcy* a po drugie wynagrodzenie powoda ,y.o
nisze od wynagrodzenia por"wnywa%nyc' z ni pracownik"w od pocztku zatrudnienia u skarcej* c'ocia nie
wiedzia.a ona jeszcze w"wczas* jaki pracownikie ,)dzie pow"d w przysz.o$ci.
Honsekwencj powyszego jest ,ezzasadno$6 zarzutu naruszenia prawa ateria%nego w postaci o,razy art. 1/
&,
1 pkt 2 w zwizku z art. 7/ 1 k.p. Sd drugiej instancji nie uzna. ,owie* e kryteriu jako$ci $wiadczonej pracy
nie stanowi o,iektywnej przyczyny zr"nicowania wynagrodze5 pracownik"w* a%e podstaw) jego rozstrzygni)cia
stanowi.a ocena* i skarca nie wykaza.a* a,y przy usta%aniu wynagrodzenia powoda kierowa.a si) taki w.a$nie
kryteriu.
Zasadny jest natoiast podniesiony w raac' podstawy naruszenia prawa ateria%nego zarzut o,razy art. 1/
&a
1 i 2 w zwizku z art. 1/
&,
1 k.p.* upatrywanej przez skarc w zastosowaniu tyc' przepis"w poio ,raku
jakiegoko%wiek kryteriu dyskryinujcego* z uwagi na kt"re ia.o,y doj$6 do zr"nicowania sytuacji prawnej
powoda.
Sd drugiej instancji 8 przyjujc* e dyskryinacj jest kade nier"wne traktowanie pracownik"w
znajdujcyc' si) w tej saej sytuacji z racji wykonywania pracy na takic' sayc' stanowiskac'* nieza%enie od tego
czy przyczyny tego zr"nicowania s wyienione w art. 1/
&a
1 k.p. 8 utosai. wyraon w art. 11
&
k.p. i
rozwini)t w art. 1/
&a
i nast. k.p. zasad) niedyskryinacji !r"wnego traktowania w zatrudnieniu# z okre$%on w art.
11
2
k.p. zasad r"wnyc' praw !r"wnego traktowania# pracownik"w jednakowo wype.niajcyc' takie sae
o,owizki. Kyczase te dwie zasady* aczko%wiek pozostaj ze so, w $cis.y zwizku* to niewtp%iwie s
odr),nyi zasadai* a ic' naruszenie przez pracodawc) rodzi r"ne konsekwencje.
4rzepis art. 11
2
k.p. wyraa zasad) r"wnyc' praw pracownik"w z tytu.u jednakowego wype.niania takic'
sayc' o,owizk"w* w ty prawa do r"wnej p.acy za r"wn prac)* ze szczeg"%ny podkre$%enie r"wnyc' praw
pracownik"w ,ez wzg%)du na p.e6. -o kategorii podiot"w o,j)tyc' ty przepise na%e wi)c pracownicy
c'arakteryzujcy si) wsp"%n cec' istotn !re%ewantn#* jak jest jednakowe pe.nienie takic' sayc' o,owizk"w.
7ynika z tego* po pierwsze 8 e dopuszcza%ne jest r"nicowanie praw pracownik"w* kt"rzy ,d pe.ni inne
o,owizki* ,d takie sae* a%e niejednakowo oraz po drugie 8 i sytuacja prawna pracownik"w oe ,y6
r"nicowana ze wzg%)du na odienno$ci wynikajce z ic' cec' oso,istyc' !predyspozycji# i r"nic w wykonywaniu
pracy !dy+erencjacja#.
Z zasad t nie jest tosaa zasada niedyskryinacji okre$%ona w art. 11
&
k.p. Zgodnie z ty przepise*
jakako%wiek dyskryinacja w zatrudnieniu* ,ezpo$rednia %u, po$rednia* w szczeg"%no$ci ze wzg%)du na p.e6* wiek*
niepe.nosprawno$6* ras)* re%igi)* narodowo$6* przekonania po%ityczne* przyna%eno$6 zwizkow* poc'odzenie
etniczne* wyznanie* orientacj) seksua%n* a take ze wzg%)du na zatrudnienie na czas okre$%ony %u, nieokre$%ony a%,o
w pe.ny %u, w niepe.ny wyiarze czasu pracy 8 jest niedopuszcza%na. 7 rozuieniu tego przepisu
dyskryinacj nie jest wi)c kade nier"wne traktowanie danej oso,y %u, grupy w por"wnaniu z innyi* a%e takie*
kt"re wyst)puje ze wzg%)du na ic' Ginno$6G !odr),no$6* odienno$6# i nie jest uzasadnione z punktu widzenia
sprawied%iwo$ci opartej na r"wny traktowaniu wszystkic'* kt"rzy znajduj si) w takiej saej sytuacji +aktycznej
%u, prawnej. @naczej "wic* dyskryinacj w rozuieniu art. 11
&
k.p. nie jest nier"wne traktowanie pracownik"w z
jakiejko%wiek przyczyny* a%e ic' zr"nicowanie ze wzg%)du na odr),no$ci* o kt"ryc' przepis ten stanowi. Zasada
niedyskryinacji oznacza zate zakaz gorszego traktowania pewnyc' os", %u, grup z powod"w uznanyc' za
dyskryinujce.
7yraona w art. 11
&
k.p. zasada niedyskryinacji zna%az.a rozwini)cie w przepisac' rozdzia.u @@a dzia.u @
Hodeksu pracy* regu%ujcego zagadnienie r"wnego traktowania w zatrudnieniu. Zgodnie z art. 1/
&a
1 k.p.
pracownicy powinni ,y6 r"wno traktowani w zakresie nawizania i rozwizania stosunku pracy* warunk"w
zatrudnienia* awansowania oraz dost)pu do szko%enia w ce%u podnoszenia kwa%i+ikacji zawodowyc'* w
szczeg"%no$ci ,ez wzg%)du na p.e6* wiek* niepe.nosprawno$6* ras)* re%igi)* narodowo$6* przekonania po%ityczne*
przyna%eno$6 zwizkow* poc'odzenie etniczne* wyznanie* orientacj) seksua%n* a take ,ez wzg%)du na
zatrudnienie na czas okre$%ony %u, nieokre$%ony a%,o w pe.ny %u, w niepe.ny wyiarze czasu pracy. 4rzepis art.
1/
&a
2 k.p. zawiera de+inicj) r"wnego traktowania w zatrudnieniu* stanowic* e oznacza ono niedyskryinowanie
w jakiko%wiek spos",* ,ezpo$rednio %u, po$rednio z przyczyn okre$%onyc' w 1 tego artyku.u* a wi)c uznanyc'
przez ustawodawc) za dyskryinujce. 7 y$% art. 1/
&a
& k.p. dyskryinowanie ,ezpo$rednie istnieje wtedy* gdy
pracownik z jednej %u, ki%ku przyczyn okre$%onyc' w art. 1/
&a
1 k.p. ,y.* jest %u, "g.,y ,y6 traktowany 8 w
por"wnywa%nej sytuacji niej korzystnie ni inni pracownicy. Stosownie do art. 1/
&,
1 pkt 2 k.p.* naruszenie
zakazu dyskryinacji jest r"nicowanie przez pracodawc) sytuacji pracownika z jednej %u, ki%ku przyczyn
okre$%onyc' w art. 1/
&a
1 k.p. !a wi)c z powod"w uwaanyc' za dyskryinujce#* jee%i jego skutkie jest* i)dzy
innyi* niekorzystne kszta.towanie wynagrodzenia za prac) %u, innyc' warunk"w zatrudnienia a%,o poini)cie przy
awansowaniu %u, przyznawaniu innyc' $wiadcze5 zwizanyc' z prac* c'y,a e pracodawca udowodni* e kierowa.
si) o,iektywnyi powodai.
7szystkie przytoczone wyej przepisy odwo.uj si) do zakazanyc' przyczyn r"nicowania* wskazanyc' w art.
1/
&a
1 k.p. Krudno$6 po%ega na ty* e przepis ten !podo,nie jak art. 11
&
k.p.# nie zawiera zakni)tego kata%ogu
powod"w dyskryinacji* a%e 8 pos.ugujc si) okre$%enie Gw szczeg"%no$ciG 8 wyienia je przyk.adowo.
4rezentowane wi)c oe ,y6 stanowisko* e skoro art. 1/
&a
1 k.p. wyienia przyk.adowo w$r"d zakazanyc'
kryteri"w r"wnie zatrudnienie na czas okre$%ony %u, nieokre$%ony oraz w pe.ny %u, w niepe.ny wyiarze czasu
pracy* a 2 tego artyku.u zakazuje dyskryinowania w jakiko%wiek spos",* to kade zr"nicowanie pracownik"w
ze wzg%)du na wsze%kie !jakieko%wiek# kryteria oe ,y6 uznane za dyskryinacj)* jee%i pracodawca nie
udowodni* i kierowa. si) o,iektywnyi powodai !tak np. Sd Najwyszy w wyrokac' z dnia 12 wrze$nia 2009 r.*
@ 4H /7J09* CSN4 2007 nr 1781/* poz. 229: z dnia 12 wrze$nia 2009* @ 4H /1J09* >onitor 4rawa 4racy 2007 nr 2* s.
// i z dnia 22 %utego 2007 r.* @ 4H 222J09* >onitor 4rawa 4racy 2007 nr 7* s. &&9#. <ednak $cis.e odczytanie art. 1/
&a
k.p. prowadzi do wniosku* e ustanowiony w 2 tego artyku.u zakaz dyskryinowania w jakiko%wiek spos",
oznacza zakaz wsze%kic' zac'owa5 stanowicyc' przejaw dyskryinowania z przyczyn okre$%onyc' w jego 1* a
ten ostatni przepis wyodr),nia dwie grupy zakazanyc' kryteri"w. Nakazuje on ,owie r"wne traktowanie
pracownik"w* po pierwsze 8 ,ez wzg%)du na ic' cec'y %u, w.a$ciwo$ci oso,iste i te zosta.y wyienione
przyk.adowo !Gw szczeg"%no$ciG#* a po drugie !Ga takeG# 8 ,ez wzg%)du na zatrudnienie na czas okre$%ony %u,
nieokre$%ony a%,o w pe.ny %u, w niepe.ny wyiarze czasu pracy. Fozdzie%enie tyc' dw"c' grup kryteri"w
dyskryinacji zwrote Ga take ,ez wzg%)du naG pozwa%a na przyj)cie* e przyk.adowe wyienienie przyczyn
dyskryinacji !Gw szczeg"%no$ciG# odnosi si) ty%ko do pierwszej z tyc' grup. 4rzyk.adowe wy%iczenie o,j)tyc' ni
kryteri"w wskazuje* e niewtp%iwie c'odzi tu o cec'y i w.a$ciwo$ci oso,iste cz.owieka niezwizane z wykonywan
prac i to o tak donios.y znaczeniu spo.eczny* e zosta.y przez ustawodawc) uznane za zakazane kryteria
r"nicowania w dziedzinie zatrudnienia. Ctwarty kata%og tyc' przyczyn pozwa%a zate na jego uzupe.nienie
wy.cznie o inne cec'y !w.a$ciwo$ci* przyioty# oso,iste o spo.ecznie donios.y znaczeniu* takie jak np.
$wiatopog%d* nosicie%stwo wirusa ;@P* a nawet wyg%d* jee%i w okre$%onyc' oko%iczno$ciac' oe ,y6 uznany za
przyczyn) r"nicowania pracownik"w stanowicego przejaw dyskryinacji w postaci o%estowania !art. 1/
&a
I
pkt 2 k.p. 8 tak Sd Najwyszy w wyroku z dnia 2 padziernika 2007 r.* @ 4H 22J07* CSN4 200/ nr 2&822* poz. &27#.
Z tego wzg%)du w judykaturze Sdu Najwyszego aktua%nie przewaa pog%d* e zasada niedyskryinacji jest
kwa%i+ikowan postaci nier"wnego traktowania pracownik"w i oznacza nieusprawied%iwione o,iektywnyi
powodai gorsze traktowanie pracownika ze wzg%)du na niezwizane z wykonywan prac cec'y %u, w.a$ciwo$ci
dotyczce go oso,i$cie i istotne ze spo.ecznego punktu widzenia* a przyk.adowo wyienione w art. 1/
&a
1 k.p.*
,d ze wzg%)du na zatrudnienie na czas okre$%ony %u, nieokre$%ony a%,o w pe.ny %u, w niepe.ny wyiarze
czasu pracy. Za dyskryinacj) w zatrudnieniu uwaa6 na%ey niedopuszcza%ne r"nicowanie sytuacji prawnej
pracownik"w wed.ug tyc' negatywnyc' i zakazanyc' kryteri"w. Nie stanowi natoiast dyskryinacji nier"wno$6
niepodyktowana przyczynai uznanyi za dyskryinujce* nawet jee%i pracodawcy ona przypisa6 naruszenie
zasady r"wnego traktowania !r"wnyc' praw# pracownik"w* okre$%onej w art. 11
2
k.p. -%atego w sporac'* w kt"ryc'
pracownik wywodzi swoje roszczenia z +aktu naruszenia wo,ec niego zakazu dyskryinacji* spoczywa na ni
o,owizek przytoczenia takic' oko%iczno$ci +aktycznyc'* kt"re uprawdopodo,ni nie ty%ko to* e jest %u, ,y.
wynagradzany niej korzystnie od innyc' pracownik"w wykonujcyc' prac) jednakow %u, jednakowej warto$ci
!art. 1/
&,
1 w zwizku z art. 1/
&c
1 pkt 2 k.p.#* a%e i to* e to zr"nicowanie spowodowane jest %u, ,y.o
niedozwo%on przyczyn !art. 1/
&,
1 pkt 2 w zwizku z art. 1/
&a
1 k.p.#. -opiero w razie uprawdopodo,nienia
o,u tyc' oko%iczno$ci na pracodawc) przec'odzi ci)ar wykazania !udowodnienia#* e to nier"wne traktowanie 8
jee%i +aktycznie nastpi.o 8 ,y.o o,iektywnie usprawied%iwione i nie wynika.o z przyczyn pozwa%ajcyc' na
przypisanie u dzia.ania dyskryinujcego pracownika !por. i)dzy innyi wyroki z dnia 2 czerwca 200/ r.* @@ 4H
212J07* CSN4 2001 nr 11820* poz. 2I1: z dnia 7 grudnia 2011 r.* @@ 4H 77J11* >onitor 4rawa 4racy 2012 nr &* s.
12181I2: z dnia 1/ kwietnia 2012 r.* @@ 4H 119J11* MNO nr 1212/11: z dnia 10 aja 2012 r.* @@ 4H 227J11* MNO nr
2120I7 i powo.ane w nic' orzeczenia#.
Qcis.y zwizek poi)dzy zasadai wyraonyi w art. 11
2
i art. 11
&
k.p. po%ega na ty* e je$%i pracownicy*
io e wype.niaj tak sao jednakowe o,owizki* traktowani s nier"wno ze wzg%)du na przyczyny okre$%one w
art. 11
&
!art. 1/
&a
1# k.p.* w"wczas ay do czynienia z dyskryinacj. <ee%i jednak nier"wno$6 nie jest
podyktowana zakazanyi przez ten przepis kryteriai* w"wczas ona "wi6 ty%ko o naruszeniu zasady r"wnyc'
praw !r"wnego traktowania# pracownik"w* o kt"rej stanowi art. 11
2
k.p.* a nie o naruszeniu zakazu dyskryinacji
wyraony w art. 11
&
k.p. Fodzi to istotne konsekwencje* gdy przepisy Hodeksu pracy odnoszce si) do
dyskryinacji nie aj zastosowania w przypadkac' nier"wnego traktowania niespowodowanego przyczyn uznan
za podstaw) dyskryinacji !por. np. wyroki Sdu Najwyszego z dnia 1/ sierpnia 2001 r.* @ 4H 2/J01* >onitor
4rawa 4racy 2010 nr &* s. 12/81I1 oraz z dnia 1/ kwietnia 2012 r.* @@ 4H 119J11* MNO nr 1212/11 i przywo.ane w
nic' orzeczenia#.
Z otyw"w zaskaronego rozstrzygni)cia wynika* e Sd drugiej instancji uzna. za kryteria
dyskryinacyjnego traktowania powoda 8 w por"wnaniu do innyc' pracownik"w zatrudnionyc' na takic' sayc'
stanowiskac' 8 spos", podj)cia zatrudnienia u pozwanej i wysoko$6 wynagrodzenia u poprzedniego pracodawcy.
Kakie przyczyny nie og ,y6 uznane za dyskryinujce kryteria zr"nicowania w rozuieniu art. 1/
&a
& w
zwizku z art. 1/
&a
1 k.p.* gdy nie odnosz si) ani do istotnyc' ze spo.ecznego punktu widzenia cec' %u,
w.a$ciwo$ci oso,istyc' powoda* ani do zakazanego kryteriu r"nicowania ze wzg%)du na zatrudnienie na czas
okre$%ony %u, nieokre$%ony a%,o w pe.ny %u, w niepe.ny wyiarze czasu pracy.
Z tyc' wzg%)d"w orzeczono jak w sentencji wyroku na podstawie art. &1/
1I
1 zdanie pierwsze k.p.c.
Crzeczenie o kosztac' post)powania kasacyjnego oparto na odpowiednio stosowany art. 1/ 1 i art. 10/ 2 k.p.c.