TRCH NHIM PHP L CA HNG VN

TI
Ngun:Baris Soyer (Ed) 2014, Carriage of
Goods by Sea, Land and Air, Infomal Law,
p253 - 266

Nhm dch
1.

Nguyn

Nhm hiu nh

Ngc-A26-K50- 1. Phng Th Mai Hng Anh

16 Kha 50 KTN
TMQT
2. L Thu Trang Anh 16 Kha
2. H Th Hng Nhung-A1-K50- 50 KTN
3. Nguyn Th Thy Dng
TMQT
Php 2 Kha 50 KTN
3. H Tun Hng-A23-K50-TMQT

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

MC LC

CHNG 14.............................................................................................................. 3
XUNG T PHP LUT.............................................................................................. 19
LI KT..................................................................................................................... 22

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

CHNG 14
TRCH NHIM PHP L CA NGI GIAO NHN
Gio s Francis Reynolds QC (Hon.), F.B.A.*
Ngi giao nhn tip tc tr nn ni tri trong lnh vc vn ti hng hi.
iu ny c xem nh l mt kt qu ca nhng ch lin quan n cc
cuc cch mng cng-te-n, vn ti a phng thc, gom hng, cng c th
l do s gia tng v s lng nhng dch v ph tr c cho hng v c
th nhiu l do khc na. Ngi giao nhn d nhin khng ch c chuyn ch
hng ha m cn sp xp v/ hoc thc hin v s cc chc nng lin quan
n hng ha vn chuyn, trong s vic chuyn ch thc t ch l mt
phn. Mt iu khon thuc cc iu kin tiu chun lin quan n
mt trng hp nm 1994 c cn nhc di y lin quan n
vic vn hnh v cc hot ng ca ngi mi gii tu, ngi xp
d hng ha, ngi chuyn ch, i l bo him, ch kho v cc
cng ty gim st,, v bng chng c a ra bi gim c mt
cng ty quan tm n vic c mt cch din t mang ngha
rng trong trng hp nhng th tng t xut hin 1. i vi hng
lot cc hot ng khc nhau, vic vn hnh ca ngi giao nhn phi c
nh gi ring bit xem nhng vic g c thc hin v trong khun
kh php l no. Mt v d d thy l ngi giao nhn c th chu trch
nhim vi hng ha vt ra ngoi khu vc bin ch yu hoc vic chuyn
ch khc. Trong nhng trng hp ny, theo h thng Thng lut, hng c
th phi chu trch nhim nh ngi nhn hng hoc mt ngi chuyn ch
ng b cho d hng thu xp vic chuyn ch bng ng bin.2
Chng ny hng ti chc nng chnh ca ngi giao nhn lin quan
n s sp xp vic vn chuyn hng ha quc t; v trng tm ca cun
sch ny l vn chuyn hng ha bng ng bin mc d nhiu trng hp
1* Gio s lut danh d, i hc Oxford Aqualon (U.K) Ltd v Vallana Shipping Corp
[1994] 1 Lloyds Rep 669 trang 679. V vic ny c tho lun sau

2 Xem v d trong The Mahcno [1977] 1 Lloyds Rep 81 trang 88 (N.Z.)

3

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

quan trng yu cu cn c a ra v trin khai lin quan n vic vn
chuyn hng ha bng ng b theo cng c v hp ng chuyn ch
hng ha bng ng b quc t CMR. Yu t quc t y c ngha l bi v
mi t chc ny c th u theo lut nc ngoi (hoc nu h l cc t chc
nc ngoi th s c nguy c phi tun theo lut Anh hoc mt s dng ca
Thng lut), vn lin quan n mu thun gia cc lut v ngun lut c
th cn phi c a ra xem xt.
Mt im cn lm sng t ngay lp tc l ngi giao nhn vn hnh
theo nhiu dng iu khon chun, m s lng ca chng trn th gii li
rt ln. Mc ch y khng phi l xem xt chi tit hay phn tch nhng
iu ny m l hng s quan tm n cc vn v nguyn tc. Trong bt
k trng hp no, cch din t ca h thng khng r rng c tnh
quyt nh: hoc c th l n khng th c nh vy. C kh nng vn yu
cu gii thch i vi bi cnh gii quyt v nhng iu tng t, c tnh n
cc tiu chun chung m tc gi tham kho cho cc hp ng giao nhn.
Cn ch rng nhng iu khon ny, b qua cc Cng c p dng, c th
bao gm gii hn thi gian v tin t. Mt ln b qua cc cng c, nhng
iu khon ny theo lut Anh phi chu s gim st ca o lut iu khon
Hp ng Khng cng bng 1977.3
im u tin trong lut Anh l: ngi giao nhn hoc l i l lm cc
hp ng vn ti cho khch hng, hoc l ngi chuyn ch. C mt cu
chm ngn kinh in ca Rowlatt J vo nm 1920 ni rng phi hiu rng
i l giao nhn khng phi l ngi chuyn ch 4. Tuy nhin, khng c mt
l do mang tnh khi nim no gii thch l do ti sao cc t chc trong
ngnh kinh doanh giao nhn hng ha khng nn m nhn vai tr chuyn
3 Xem v d Rohig Ltd v Rock Unique Ltd [2011] EWCA Civ 18; [2011] 2 All ER
(Comm) 1161 (khng c iu khon loi tr v gii hn thi gian ton din);
Granville Oil & Chemical Ltd v Davies Turner & Co Ltd [2003] EWCA Civ 570; [2003]
2 Lloyds Rep 357 (gii hn thi gian). Trong h thng lut cc ngha v lin quan
c a vo lut cc iu khon khng loi tr
4 Fones v European & General Express Co Ltd (1920) 4 Lloyds Rep 127
4

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

ch d h c phng tin vn ti hay khng. Nu nh h khng c phng
tin vn chuyn, h c th s dng nh thu chuyn ch. Mc d vo nm
1965, Mocatta J ng rng trng hp l ngoi l5, cc v vic sau
s coi n l mt tin l 6. iu ny c ngha rng khi nimi l giao
nhn khng cn ph bin m c thay bng khi nim ngi giao
nhn. Trong vn ti hng hi, hng vn ti c th l ch s hu hoc l
ngi thu tu7 v hnh ng nh mt ngi chuyn ch i vi h hoc sp
xp vic chuyn ch theo vn n vi vai tr l nh thu chnh. Ni cch
khc, theo ngha hp, h c th thng nht hp ng cho mt khch hng,
d khch hng l ngi xut khu hoc nhp khu, nh mt nh i l.
Vi trng hp ny tc gi ngh rng s dng ng ngha ca t, ngha l
to hp ng gia khc hng vi ngi chuyn ch thc t hoc mt bn nh
thu khc. Nhng tha thun khc cng hin nhin l kh thi. Theo CMR
cng c p dng cho phn ln vic vn ti ng b ti chu u th h
thng ni v nhng nh vn ti lin tip c mt cht khc bit: mi bn m
nhn cc cp bc vn chuyn nh mt ngi chuyn ch cho d h c thc
s tin hnh vic chuyn ch hay khng8, mc d c nhng quy nh rng
ngi chuyn ch c th b kin9. Mt ngi giao nhn c th l mt trong
nhng ngi t thc hin vic chuyn ch hng ha ng b cho d h c
s dng thu chuyn ch hoc ch n thun l mt i l thu xp vic
chuyn ch thc hin bi nhng bn khc. Mt s quy nh chung th hin r
5Langley, Beldon & Gaunt Ltd v Moley [1965] 1 Lloyd;s Rep 297 trang 306
6 Xem v d Ulster-Swift Ltd v Taunton Meat Haulage Ltd [1977] 1 Lloyds Rep 346;
Elektronska Industrija Oour v Transped Oour Kontintentalna Spedicna [1986] 1
Lloyds Rep 49; Vastfame Camera Ltd v Birkart Globistics [2005] 4 HKC 117, ghi bi
W.Leung (2007) 38 JMLC 97. Xem M.Tilley (1986) 38 JMLC 97,
7 i khi h l NVOCC/NVOC
8 Xem iu khon 34
9 Xem iu 36: ngi chuyn ch u tin, cui cng v ngi chuyn ch thc
hin ngha v vo khong thi gian xy ra vic mt mt
5

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

khi no c coi l i l hay ngi chuyn ch, mt s khc li coi trch
nhim ngi chuyn ch l nhng ngoi l hn l mt phn ca lut.Tuy
nhin, mt s khc li i ph bng cch s dng nh nguyn tc m
khng gii thch r rng ngha ca n.
H thng Thng lut quy nh nh th no v vai tr ca ngi giao
nhn trong vic thc hin ngha v theo mt s trng hp c th? Tiu ch
nh r mt ngi giao nhn l mt i l hay l ngi chuyn ch
c trnh by trong nhiu cun sch10 cng nh cc phin xt x. Mt v d
c th gn y l s nh gi c a ra bi Mance J trong Aqualon(UK)Ltd
v Vallana Shipping Corp11, ngi rt ra nhng iu khon ca mt hp
ng in hnh ch ra rng bt k s m t no c chp nhn v thc hin
bi cc bn trong vic th hin vai tr ca mnh, phng thc giao dch
thng thng bao gm phng thc th hin, c tnh v c s ca s sp
xp thanh ton trong khng gian thch hp, tnh cht v cc iu khon ca
bt k lu CMR no ban hnh; thm vo c th l vn n, ha n
hay nhng chng t dng trong vn ti bin.
Trong vic xc nh mi quan h l g, cn phi cn nhc n bn cht
c bn ca tng chc nng c th hin. Trong phm vi vn ti bin, nu
ngi giao nhn l mt i l xc thc (trong vic to lp cc hp ng gia
bn y thc v bn th ba) lin quan n vic vn chuyn (v i vi cc
chc nng khc), hng s thng theo quy tc chu trch nhim v vic
chm sc thch ng trong qu trnh chn v ch nh ngi chuyn ch (nh
c nu ra trong nhiu khon mc c bn) v mi quan h thng mi s
khng l i nghch m thay vo ngi giao nhn s ng v pha li ch
ca ngi y thc.
10 Cc ngun y nht trong ch ny c thc hin Tetley, Khiu ni Hng
ha Hng hi (xut bn ln th 4 nm 2008), tp 2, chng 33, Trch nhim ngi
giao nhn vn ti
11 [1994] 1 Lloyds Rep 609 trang 674. V vic c xem xt phi di. Tiu ch
c chp nhn trong bi cnh phi giao nhn trong Lukoil, etc v Tata Ltd [1999] 2
Lloyds Rep 229
6

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

V nguyn tc, ngi giao nhn vn ti nn c tr cng bng tin hoa
hng v khng nn khng cng khai rng h s c li nhun trong hp ng
m phn vi nh thu ph, khng k n cc khon hoa hng khng cng
khai t h. Nhiu trng hp nhn mnh rng khi ngi giao nhn thng bo
gi tng v m phn k kt cc hp ng ph v cc chi ph m n khng
cng khai, hp ng vi nhng ngi giao nhn ny s ging nh hp ng
chuyn ch v nhng c im ny khng khp vi vic tr thnh mt ngi
i l. Tuy nhin khng phi lc no cng cn thit l nh th: c nhiu cch
m nh vn ti c th yu cu tr tin, v n l cho cc nh i l ni chung
cha ng nhiu v d m trong mt s th khng phi nhng khon hoa
hng n gin c chp nhn12.
Nhng nu ngi giao nhn l mt ngi chuyn ch, vic tha thun
thu cc dch v l cn thit v theo lin quan n cc yu t vn ti cu
thnh, bn giao nhn d nhin c quyn yu cu tr tin cho mc gi m
hang ng m phn vi khch hng, d l ngi mua hoc ngi bn. Khi
ngi giao nhn m nhim trch nhim ca mt ngi chuyn ch, mi
quan h ca hng vi bn gi hng c th xem l mi quan h thng mi
tri ngc.
Khi xem ngi giao nhn nh mt nh i l theo ng ngha ca n,
chng ta c th ch n hai im ni bt ca Thng lut v i l, nhng
im ny khng c cc nc khng theo Thng lut. u tin, trong Thng
lut c cp n cc tnh hung m cc i l c trch nhim v i khi c
quyn kin tng cng nh cc nh y thc: v d nh iu ny c th p
dng cho nhng hp ng m ngi giao nhn ng vai tr nh mt nh i
l bi v chng s c hiu lc m bo v khch hng cho bn th ba. Bi
12 Xem ni dung ca v mua bn Bowstead & Reynolds v l (ti bn ln th
19, 2010), on 1-032. C s tng ng vi v tr ca ngi i l du lch trong vic
t chc tour: h c th hnh ng nh ngi i l, hoc chu trch nhim vi nhng
s sut lin quan n cc dch v c cung caaso, v cc din gii nh th no l
ng ph thuc vo vic phn tch nhng cun sch v chng trnh v nhng ci
tng t. Xem ng M Wan vi Kwan Kin Travel Services Ltd [1996] 1WRL 38 (PC
(HK)), khi ngi iu hnh chu trch nhim mc d ngi i l thun ty khng
c bin h.
7

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

vy trong trng hp ngi giao nhn ng vai tr l ngi i din s c
quy l c trch nhim i vi ngi chuyn ch v khon cc cht v thm
vo c quyn c bi thng t ngi y thc ca h13. iu th hai phi
ni n l hc thuyt khng thng thng ca Thng lut theo nguyn tc
khng c tit l, khi mt ngi y thc y quyn cho i l k kt hp
ng thay mt cho anh ta, c th, trong gii hn, can thip hoc b kin
trong hp ng d bn th ba c th khng bit n s tn ti ca ngi ny
hoc dng nh s hin din ca anh ta khng c mi quan h g i vi hp
ng; tuy nhin nh cp di y, tri vi nhng g c gi nh,
hc thuyt ny thc t khng c ch nhiu trong bi cnh hin nay.
Cho n nay th cc vn c v r rng v mt nguyn tc, ngay c
khi vic p dng lut l kh khn v do to ra mt lot trng hp gia
ngi giao nhn ng vai tr l i l v ngi giao nhn ng vai tr l
ngi chuyn ch. Nh ch ra trc , cng c nhng im c bit trong
lut nc Anh v vn i l cn c xem xt n khi vn phn tch l
v mt trong cc nh i l. Nhng cng c nhng vn v nguyn tc
c ch ra, mc d tnh n nay, ch c rt t trng hp c lc a vo
lut nc Anh. Nh gio s Ramberg c ni :
ngy cng c thm nhiu iu phc tp ny sinh gia ngun lut
thuc a u v Bc u, ni c 1 khong trung gian gia i l v ngi y
thc, k nh vai tr ca ngi c gi l - i l hoa hng, ngi s s
dng danh ngha ca chnh mnh nhng thc hin nhim v theo lnh m
ngi y thc yu cu. Trong trng hp ny, ngi lm i l hoa hng s s
dng danh ngha ca mnh tr thnh mt bn k kt trong hp ng,
nhng trong mi quan h vi ngi y thc, anh ta s phi thc hin cc
nhim v giao kt theo hp ng v li ch ca ngi y thc.14

13 Anglo Overseas Transport Ltd vi Titan Industrial Corp (Anh) Ltd [1959] 2 Lloyds
Rep 152. Xem thm Perishables Transportation Co.,Ltd vi Spyropoulos (London)Ltd
[1964] 2 Lloyds Rep 379; Cory Bros Shipping Ltd vi Baldan Ltd [1997] 2 Lloyds
Rep 58
8

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

lm r khong trung gian ny, u tin cn phi cn nhc quan im
lut dn s, theo c th c gi l i din gin tip. Ni chung n
c da trn tng rng lut c th cung cp cho bn m trong ni b
gi vai tr l mt ngi i l (ngi m trong cc iu khon ca thng lut
ch chu trch nhim vi vic quan tm thch ng v l ngi c y thc)
nhng v trn b mt giy t li c tn ca ngi ny nh mt ngi c y
thc. Do anh ta tham gia hp ng vi tn ca mnh mc d v li ch ca
ngi y thc.15 iu ny thm ch c th p dng vi c bn th ba nu h
nhn thc tt v mi quan h vi ngi y thc, hoc t nht t bn cht vic
s dng ca i l gin tip, nhn thc c rng c kh nng c ngi y
thc. Nhng i l nh th ny i khi c gi bng ting Php l
Commissionaire hoc tng ng trong ngn ng khc. S thng lng c
th chc chn xy ra trong phm vi bn hng; c nhng s khc nhau v a
dng gia lut dn s cc quc gia chng hn nh n c iu chnh nh
th no v trong cc mi quan h no, hoc thm ch nh liu c phi l
mt phm tr ring. Nhng thm ch nu danh mc khng c chp nhn,
cu trc c bit ca cc hp ng ny, c bit hp ng giao nhn

16

dng nh tn ti nh s tha thun i khi tch bit khi mi quan h i l

hoc ngi chuyn ch.

17

14 Trch Trung gian chuyn ch trong phn Lut chuyn ch hng hng,
Gronfors bin son ( Sch Tng hp lut hng hi Gothenburg 1990), trang 139
15 Ti khon tng qut nht c quy nh trong Lut Anh, mc d c 1 ti khon
d gy nhm ln hn, nhng n cng c bao qut c trong c lut H Lan v Lut
c, c cung cp bi Busch trong cun Nhng i l gin tip trong Lut Hp
ng chu u (Kluwer nm 2005). S khc nhau gia i l trc tip v gin tip l
mt trong nhng ni dung c bn ca chng v i l trong cun Cc nguyn tc
trong Lut Hp ng chu u (2000) (xem 3:102 Danh mc cc i l) nhng li
khng c nhc n d c chnh sa ph hp trong Cc nguyn tc v hp
ng thng mi quc t UNIDROIT (2004) mc d trong bn tho cc quy nh
khung chung tham kho chp nhn s khc bit ny (xem 2.2.3(2), xem D
tho khung 3 IVD-1.102 (d) v (e)
16 Ting Php ngha l commissionairepour le transport
9

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

Theo l thuyt th khng c mt s phn i no trong h thng Thng
lut i vi vn gi vai tr , tuy nhin vic Thng lut thiu h thng
t tn cho cc loi hp ng c ngha l cc trng hp ny phi c nh
gi theo cc quy tc chung v khng phi theo nh cc th ch php l ring
bit. Chng ta cn phi cn nhc cc hu qu hin nhin ca nhng s tha
thun ny theo cc iu khon ca h thng Thng lut: H s nh th no?
u tin ni ti gia ngi y thc v ngi mi gii bn , ngi
i din gin tip (bao gm c mc ch tm hiu n v giao
nhn) l nh i l, tuy nhin, theo nh nhng s tha thun ny, n
c th tnh mc gi chung ca th gii cho cc dch v ca n hn l
theo hoa hng, v s khng cng khai cc chi ph cho bn trong
vic k kt hp ng vn chuyn mc d cho lun thuyt v i l ch
ra vic thanh ton tin hoa hng, tc l mt khon tnh da trn gi
tr ca giao dch. Th hai v lin quan n phn trn, nhng trch nhim
y thc ca nh i l trc tip, mt iu d nhn thy t h thng Thng
lut, bi vy t nht cn sa i i vi bn , ngi m trn mt s phng
din c quyn c hnh ng v li ch ca bn thn 18 Tuy nhin c nhng
cch khc a ra nhng ngha v nh th.

19

Th ba, nhng nghi vn c

th ny sinh v vic liu ngi i l c m bo thc hin ngha v hoc c

chu trch nhim

v vic chuyn ch thc t hay khng mc d anh ta

khng phi l ngi chuyn ch; v liu ngi y thc c bao gi c th can
thip hoc chu trch nhim theo nh trong hp ng c k gia i l v
17 Mt s ti liu tham kho v vn ny c th tm c cun Royal & Sun
Alliance Plc v MK Digital FZE (Cypus) Ltd [2006] EWCA Civ 629 ; [2006] 2 Lloyds
Rep 110
18 Theo Tetley, n.6 trn, trang 1718, trch dn theo nhng v d v trch nhim y
thc khi cung cp nhng thng tin sai lch v tu chuyn ch, iu ny c th chiu
theo ngha v v vic chm sc ng n trong vic thc hin ngha v, h thng
Thng lut. Tuy nhin, ng cng trch dn theo cun US Ventura, 724 F.2d 305,
1984 AMC 645 (2d C 1983) mt trng hp phm php khi m ngi giao nhn
hng li t t gi lm pht bng cch t trc thng qua trung gian i l, mc d
vy thng tin chnh xc v kh nng hot ng ca nh giao nhn khng c nu
r trong hp bo co
10

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

ngi chuyn ch thc t. Mt cu hi mang tnh thc tin l liu ngi y
thc c th bt gi mt con tu thch hp hay khng; nhng vn ny c
th c bit xy ra trong nhng trng hp ngi i l b v n khi tin
c th c thanh ton bi ngi gi hng nhng li cha n tay ngi
chuyn ch. Th t, nu nh bn i l i kin trong hp ng, n s tm cc
b p tn tht cho mt ngi khc (ngi y thc ca n), iu ny c
th gy ra cc vn trong iu khon v tn tht.

20

Th nm, Bn i l

nn chuyn nhng mt s quyn cho bn th ba trong mt s trng hp.

Nhng h thng tha nhn tng v i in gin tip phi a ra cu
tr li cho nhng vn ny, c c th lm nh vy theo nhng cch phc
tp. Mt s cung cp ci c gi l hnh ng ngc bi ngi y thc
chng li ngi chuyn ch thc t trong nhng trng hp nht nh, c
bit l khi c s v n ca ngi giao nhn hay nguy c ri ro ca vic .21
Mt s ch ra rng ngi giao nhn bng cc no phi m bo trch
nhim ca ngi chuyn ch.22 Mt s c gng tng i r rng v gn y
gii quyt vn ngi giao nhn nh l trng tm c th ca cc quy
nh c thit lp trong nhng iu khon ca B lut thng mi c

19 iu khon trong lut c quy nh rng ngi chuyn ch phi hnh ng v

li ch ca ngi gi hng . Tuy nhin iu m mt lut s bnh thng c th thy
l yu t y thc c th c trong t nht b gim i bi nhng t sau v tun
theo s ch dn ca anh ta (BGB, Art. 54594) - D Spediteur hat bei Erfullung
seiner Pflichten das Interesse des Versenders wahrzunehmen und dessen
Weisungen zu befolgen).
20 Mc d chng c thit lp nhiu nc. Trng hp tiu biu ca nc Anh l
Alfred McAline Construction Ltd vi Panatown Construction Ltd [2001] 1 AC 518.
Trong h thng Thng lut y l mt v d sm v vn m theo ting c gi l
Drittschadensliquidation. Xem trong cun Nhng tn tht c chuyn nhng
ca Hart nm 2003
21 Xem Dutch CC Khon 7.420, 7.421, mc d nhng iu khon ny khng c
p dng mt cch trc tip cho ngi giao nhn - xem Busch, trn fn.11 on 3536. Thm ch c nhiu trng hp l hnh ng ngc:i bid
22 Xem Lut thng mi Php, khon L.132-5
11

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

nm 1998,

23

trong n c lp ra quy nh v nhim v ca ngi giao

nhn ring ra t mt phn ca s y thc, m sau chc chn lin quan

n ci m hay c gi l i din gin tip. Sau khi son tho nhng trch
nhim ca nhng ngi ny lin quan ti qu trnh vn chuyn hng ho v
nhng iu tng t, nhng iu ny ch ra rng ngi giao nhn c th k
kt nhng hp ng c yu cu bng tn anh ta, hoc nu c y quyn
bi ngi gi nh l i l, d l trong vic thc hin ngha v ca mnh
(trong mi trng hp), h phi hnh ng v li ch ca ngi gi hng v
lm theo s ch dn ca ngi gi hng. N cng ch ra r rng rng trong
trng hp ngi giao nhn lin lc di tn ca chnh anh ta, ngi gi c
th i bi thng ngi chuyn ch (trong phm vi vn ny) ch khi
nhng bi thng ny c ch r l n nh cho ngi gi - mc d trong
mi quan h i vi ch n ca ngi giao nhn, khiu ni i khi c th
c cho l c n nh. N cng ch ra rng ngi giao nhn phi chu
trch nhim cho nhng tn tht, thit hi pht sinh t hng ha trong qu
trnh chm nom coi gi ca anh ta.
iu khon di y ch ra rng ngi giao nhn c th t thc hin vic
vn chuyn hng ha, trong trng hp ny lin quan n vic vn chuyn,
ngi giao nhn c cc quyn li v ngha v ca mt ngi chuyn ch.
iu ny cn ko theo mt iu khon ng ngc nhin i l nu nh mt
khon tin xc nh c tha thun nh th lao m bao gm c ph vn
chuyn, ngi giao nhn khi , vi chng mc ca vic vn chuyn, c
quyn v ngha v ca ngi chuyn ch. iu khon ny lm gia tng tnh
trng m ngi giao nhn, trn thc t li l ngi chuyn ch v lm gim
vic p dng cc iu khon thng thng v i l, v cng nh cc iu
khon lin quan n vic i din khng chnh thc, m i vi nhng iu
ny, nh chng ta thy, h thng Thng lut khng c nhng phn tng
ng, trong khun kh v ngi giao nhn. Tuy nhin, c ba loi vn tn ti:
i l, ngi chuyn ch v trung gian.
23 Khon 453-466. Xem J.Trappe, Lut vn ti sa i ca c [2001] I.MCLQ 392.
12

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

C v nh trong trng hp tranh chp ( bt k mc no) lin quan
mt nh giao nhn nc ngoi a ra trc ta n Anh, t chc c lin quan
thng mong mun tranh lun rng hp ng th gia nh i l thun ty
v ngi chuyn ch l khng y , v rng k c khi lut nc Anh c
p dng, vai tr trung gian c ch ra bn trn nn c xc nh mang
n sc thuyt phc y v s quan trng cho gi nh rng ngi giao
nhn hot ng trn lnh th ring ca nc anh ta v theo lut php ca
nc . K c i vi ngi giao nhn quc tch Anh hot ng nc
ngoi, h cng mong c th bin lun theo cch . Vn ny khng c
ng h bi khc tuyn b trong cc iu khon c bn lin quan n ngi
giao nhn mang vai tr l mt ngi y thc. C phi n c ngha rng h l
ngi chuyn ch hay khng?
Trn thc t, ch c hai trng hp in hnh ti Anh m nhng s gii
thch trung gian tc gi tham kho c coi l ph hp. u tin l quyt
nh khng c bo co ca Evans J nm 1990,

24

M. Bardiger v nhng

ngi khc vi Halberg Spedition Aps v nhng ngi khc (t nhng ngi
khc ny ng c a vo v c t nht 5 nguyn n, v t nht 12 b
n, i din cho nhiu tng ca vic thc hin hp ng vn ti vn chuyn
hng ha t Gostrup, an Mch n London E1 thng qua Esbjerg v
Felixstowe).
Trng hp ny l mt v mua bn lng chn th ti Trung tm Lng th
Copenhagen Glostrup, ni m c 4 nh kinh doanh giao nhn c coi l
c quyn trong vic mua hng. Bardiger, mt ngi mua n t Anh gi
hng dn cho Halberg, mt trong s , rng hy sp xp khn cp vic
chuyn hng bng xe ti mt mt hng sau y. Halberg ch dn cho
mt cng ty vn ti bng xe ti m Halberg lm vic vi tn l Autotransit,
bn ny cho mi dch v gom hng. Autotransit trn thc t khng c
phng tin vn ti trn tuyn ng an Mch - Anh; iu ny dn ti vic
c thm mt lot cc hp ng thu chuyn ch ko theo, h qu ca vic
24 Phn quyt ngy 26 thng 10 nm 1990, ch c trong LEXIS.
13

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

gom hng khn cp, bao gm thm 4 cng ty trc khi hng ha n
Felizstowe, ni m c thm cc hp ng thu chuyn ch cho vic vn
chuyn ti. Hng ha b n trm khi ang chuyn giao ti East End, London. 25
Halberg, Autotransit v cc cng ty khc trong chui hp ng khng nh
rng h khng phi l ngi chuyn ch m ch l i l giao nhn. Evan J
hiu c c 4 cng ty ngoi tr Halberg u l ngi chuyn ch vi mc
ch ca Cng c vn chuyn hng ha bng ng b (CMR), nhng ng
rng Halberg, ngi u tin lin quan n thng v ny, khng phi l
nhng ngi chuyn ch (cng khng phi l nh i l) v v vy n ri vo
mc ngi trung gian m tc gi ni n trn.
L do chnh c a ra l khng ai d tnh rng Halberg s t vn
chuyn hng. Halberg c thu l ngi giao nhn v tr s ta lc v c
quan h gn gi vi Trung tm Lng th v bi v nguyn n khng c la
chn no khc ngoi vic thu mt trong 4 ngi giao nhn . N l nh
vy ngay k c Halberg bo gi c nh cho tuyn ng vn chuyn c
th bng cc iu khon kinh doanh ca cc doanh nghip hot ng ti ,
hay cn gi l li nhun thng mi thun ty v n gin. Cc cng ty
khc lin quan tham gia vo qu trnh vn chuyn do u c xem l
cc nh vn chuyn bng ng b mc d ch c mt trong s thc hin
vic chuyn ch bng ng b trong ton b chuyn hnh trnh,

26

v trong

bt k trng hp no Cng c vn chuyn hng ha bng ng b CMR

ch ra rng ch mt s ngi chuyn ch nht nh lin quan c th b kh
kin.27

25 Mt ngi n ng mc o chong mu trng xut hin v ch dn vic dng phng

tin ch hng, sau khi mt tn trm t mt phng tin .v khng bao gi pht hin
c ng ta l ai.

26 Nguyn nhn xa hn nh l vic tt c cc bn d tnh phng thc vn ti hng ha

bng ng b CMR, v Halberg khng in ch thch ngi nhn: mc d Hobhouse J
ni trong 1 tnh hung, c kh nng n c in bi ngi li xe ti ngi khng thch hp
chu trch nhim vi php lut: Elektronska Oous Kintinentalnna Spedicna [1986]
Lloyds Rep 49 at 51, c vit bi Mance J trong v Aqualon.

14

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

Trng hp th hai m vai tr ngi trung gian c xem xt l Aqualon
(U.K.) Ltd v Vallana Shipping Corp 28, trng hp m Mance J ni rng l mt
tnh hung kh thi nhng s yu cu c h tr bi cc bng chng th
hin r rng y l nhng hnh ng c ch .29 ng ch ra rng tc hi
chnh l ngi gi hng trong trng hp ny khng c hot ng trc tip
chng li ngi chuyn ch v c th khng c s vi phm hp ng ca
ngi giao nhn. Evans J trong Bardiger gii quyt bng mt s ging gii
v vic s dng iu khon Vn chuyn hng bng ng b 1965 (o lut
a Cng c vn chuyn hng ha bng ng b CMR c hiu lc ti nc
Anh). iu khon ny s lm ngi gi hng ha tr thnh mt bn trong
hp ng vn chuyn sau c k kt bi ngi giao nhn. Tuy nhin,
trong Aqualon v Vallana, Mance J nghi ng s chnh xc ca vic ging gii
trn. Bn thn trng hp ny cp n phm vi nh hn trng hp
Bardiger: hng ha c gi thng qua phng thc ngi giao nhn, ngi
m c v nh c ngi gi hng coi nh l ngi chuyn ch, nhng li
thm cu ch nh i l vo hu ht cc giy t vn ti hng ha bng
ng b khi h nhn c nhng giy t v khi h li cho ngi gi
hng. . iu ny c hiu l khng nh hng n ngha v nh mt ngi
chuyn ch m h c gn cho khi mi bt u thc hin. Mt li bin h
thng minh l h lun v lun l nhng ngi giao nhn vi ngha l bn
trung gian, v vy h c quyn thm nhng t nh vy, nhng thm phn
bc b iu .
Hai trng hp u l trng hp vn chuyn hng ha bng ng b
(CMR), cng nh nhiu trng hp khc i vi ngi giao nhn. Nu chng
ta chuyn sang ngi giao nhn sp xp vic vn chuyn bng ng bin,
cc chng t c pht hnh tr nn quan trng hn. Nu mt ngi giao
27 [] xem Khon 34,36. C nhiu iu khon khc, v kh phn bit vi nhng
iu khon trn y, i vi hp ng ph: Khon 3
28 [1994] 1 Lloyds Rep 669
29 Ibid. ti 674
15

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

nhn l mt ngi chuyn ch, h s pht hnh vn n: khng c vn g
vi vic ny mc d h c th khng s hu phng tin vn chuyn. Ngi
gi hng (theo iu khon ca Cng c quc t v vn chuyn hng ha
bng ng b CMR) c th, trong trng hp ny, tr thnh mt bn trc
tip tham gia hp ng vn ti. Nu ngi giao nhn hot ng nh mt i
l, h c th pht hnh mt s dng bin lai v k hp ng vi bn chuyn
ch, ngi m s pht hnh vn n. Nu ngi giao nhn k hp ng cng
khai rng mnh nh mt i l, h c th ghi tn ngi gi hng nh ngi
giao hng, v vy to ra mt hp ng gia ngi gi hng v ngi chuyn
ch (trong ngi giao nhn vn c th l mt bn tham gia hp ng).
Nhng thm ch nu ngi chuyn ch nu tn h l ngi giao hng th vic
ny kh bnh thng rng cha th a ra kt lun ai l cc bn trong hp
ng, v vy c th c kh nng nguyn tc v ngi y thc khng giu tn
c p dng, theo . Ngi gi hng c th kin v/hoc b kin trong hp
ng vn ti, v ngi giao nhn nh mt i l cng c th chu trch
nhim v c quyn hn.
Nhng theo hc thuyt ca nhng ngi thu tu n danh th n khng
ph hp i vi trng hp trung gian trong vic giao nhn.30 Hon ton
khng nn p dng n tr khi ngi gi y quyn cho ngi chuyn ch lm
hp ng trong ngi gi l mt bn ca hp ng, mc d c giu kn.
khng phi l iu m nhng ch Lut dn s, nh tc gi c cp
n, c v nh c d tnh trc. Vy khi m ngi gi k hp ng vi ngi
giao nhn trn c s ch mong mun rng ha c vn chuyn v khng
cn phi lm g i vi vic tha thun thc hin nhng vic , nhng
vic m ngi giao nhn phi t lm, hc thuyt ngi thu tu n danh
khng c tnh p dng, k c khi s tht l vn ny c trnh i. 31 Cu
hi l phi lm th no bit c l c ang hoc c ch hay khng.
30 Mc d nhiu trng hp t trc tp trung nhng ni dung nh Khi nim Kommission, cng vi Lord
Blackburn th kh quen thuc: Xem Ireland v Livington (1872) L.R. 5 H.L.795 (bn ng t Mauritius). Xem
Armtrong v Stokes (1872) L.R 7 QB 598. Anglo-African Shipping Co of New York Inc v F. Monrtner Ltd [1962] 1
L.R 610 khng c s khc bit.

16

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

Mt s trng hp s hng dn ca ngi gi thc hin hay sp xp vn
chuyn hng ha l du hiu ca mt nh: nhng trong thc t l
nhng t ng m h v khng mu thun vi tng rng ngi giao nhn
c k vng nh mt i l, mc d iu c th thy mu thun vi
tng rng ngi giao nhn l ngi chuyn ch.
C mt s trng hp ngi chuyn ch c vai tr nh l mt trung gian,
nhng khng c vit ra mt cch r rng. 32 Mt kh khn ln nht i vi
v tr trung gian l h khng c coi nh l mt v tr thng thng theo
Thng lut: nh ni, mt s quc gia dng lut dn s m cng nhn khi
nim v mt i din gin tip, c v to mt ngoi l i vi vn ny,
c bit trong vn lin quan n ngi giao nhn, t c t nht cc
yu t trong mi quan h vi hp ng chuyn ch m bn y thc s cn
hoc mong mun c trong trng hp ny. Lut ca c nm 1998 c v nh
thnh cng trong vic tch bit mt loi hp ng v a ra nhng hng
gii quyt tha ng vi nhng kha cnh ca n. Nhng c v nh rng khi
nim, bt k mc phm vi no, c th c suy din v hiu theo nhiu
ngha khc nhau, v rng vic s dng Thng lut l kh s si. V nu nh
vy, n ng h cho k lun rng mc d khi nim c th tn ti trong
Thng lut, trong phm vi ca vic giao nhn, t nht th nhng tnh hung
m c th coi l thch hp cng hon ton b gii hn - theo nh Mance J
ni.33
Vy nhng li ch thng mi ca vic cng nhn mt cch hp php v
nhng tha thun ny l g? Theo quan im ca ngi gi th c mt vi li
ch, nu ngi giao nhn c uy tn chp nhn c hoc ngi chuyn ch
31 Vic xy ra vi trng hp ca ngi ng u giu tn. Nhiu khi ngi ng u c th
c quyn i vi hp ng (quyn i vi ngi th 3) Act 1999.

32 iu thun tin nht chnh l thay cho Salsi v Fetspeed Air Servive Ltd [1977] 2 Llouds
Rep 57, ni ngi chuyn ch tm mt cch n gin khng chuyn ti vic nhn hng
ha. Donaldson J ni: Trch nhim ca h khng phi chuyn ch hng ha, Trch nhim
ca h l m bo hng ha dc chuyn ch, Xem L Copoer Ltd v C.H. Fetkins & Sn
Ltd (1964) 1 Lloyds Rep 300, Harlow & Jones Ltd v P.F.Walker Shipping Ltd [1986] 2 Lloyds
Rep 141, nhc n ngi vn ti l ngi ng u.

17

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

hoc ngi nhp khu hoc ngi xut khu tnh hung m ang cn nhiu
nghi ng trong vic thu ai gii quyt vn chuyn ch, v ph
thuc vo m khng cn hp ng vi tu thng qua qua i l ca ngi
giao nhn, nghi ng trong vic bt gi tu hay truy tm ngi chuyn ch
trn phm vi quc t v nhng iu tng t. Ngi giao nhn c th sn
lng chu trch nhim nh mt ngi chuyn ch; nhng n cng c th
khng, nhng vn sn sang thc hin (ci m chng ta hay ni l) chc nng
sp xp hn l chc nng ca mt i l thun ty.
T quan im ca ngi chuyn ch tht s, c th c li ch thng qua
tha thun vi ngi giao nhn v thng qua i l ca n m khng phi vi
khch hng m n khng bit. Mt v d c th em li li ch cho c hai bn
l trng hp ngi giao nhn gom hng li vn chuyn. Tuy nhin,
lut ca Anh v cc i l cho php k kt hp ng vi ngi gi hng v
bo lu trch nhim ca ngi giao nhn, chng hn vi cc ph cht hoc
pht giao hng chm,34 khin li ch b gim. Tuy nhin vn ch ra rng
hc thuyt v ngi y thc n danh khng c tc dng trong bt k trng
hp no t nht l theo hc thuyt, bi v n b hn ch trong nhng trng
hp m ngi y thc ca cc i l thc cn c vo mi quan h ring ca
hp ng vi bn th ba: mc tiu l khng tit l bn c trch nhim, khng
phi l s khng tn ti ca n.

35

Chng ta c th b sung thm nhng iu trn y bng thc t rng

tnh trng ngnh giao nhn vn ti c m t mt s quc gia, v ngi

33 N c gi tr ch thch rng trong khi bn u tin ca Bugdens Vn ti giao

nhn v Hng ha trong chuyn ti (1999) c nhc n trng hp ca Bardiger, n
khng c trong bn th 3 (2009). Tuy nhin n c xem xt trong Hill v Mesents
CMR: Hp ng trong chuyn ch hng ha quc t bng ng b ( bn th 3 nm
2000)
34 Anglo Overseas Transport Ltd v Titan Industrial Corp (UK) Ltd [1959] 2 Lloyds Rep 152;
Perishables Transport Co Ltd v Spyropolous (London) Ltd [1964] 2 Lloyds Rep 379; Cory
Bros Shipping Ltd v Baldan Ltd [1997] 2 Lloyds Rep 58.

35 Xem Bowstead & Reynoldson Agency ( bn th 19, 2010), on 8-073.

18

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

giao nhn c th mong ch mt s cng nhn v nhng vai tr m h
cung cp.
Mt trng hp khng thng xuyn Australia ch ra mt s mt ca
nhng vn chung trong v tr ca ngnh giao nhn vn ti. Trong v The
Cape Comorin 36 mt cng ty ca c c nhu cu vn chuyn mt gi ng c
diesel m h mua t Nht Bn trong 2 cng-te-n. H thu cng ty Pacific
Austral Pty, c trnh by trong h s ti liu nh l mt i l giao nhn
chuyn hng ha . Pacific Austral cp cho ngi mua mt giy t chng
nhn nhn hng ch c tiu Vn n vn ti hn hp hay Vn
chuyn t Cng ti Cng ch ra vic vn chuyn th Osaka n Sydney bng
tu Cape Comorin, mt con tu m h khng s hu cng nh khng i thu,
nhng h sp xp vic chuyn ch theo nh vn n vi ngi thu con
tu ny. Chng t c xc nhn cho ngi chuyn ch. Logo trn b mt
ca vn n c in Peace Line. Pacific East Asian Container Express (ch ci
u tin ghp li thnh Peace), v mt sau ca Vn n l tn ca ngi
chuyn ch v iu khon Himalaya ch ra rng Hp ng c bin hin
bng Vn n ny c thc hin hin gia doanh nhn v Peace Line
Peace Line hot ng thuc lnh vc vn ti bin nhng khng tn ti
trong thc t, n ch l mt tn giao dch trong kinh doanh ca cng ty
Pacific Austral, mc d n khng c nhng ngi thu Pacific Austral nh
mt ngi giao nhn bit ti. Nhng iu trn ti liu th hin r rng mt
hp ng vi Peace Line l ngi chuyn ch, nhng ngi chuyn ch cui
cng li c xc nh l Pacific Austral, cng ty s hu tn giao dch kinh
doanh ca Peace Line. Tuy nhin, Pacific Austral phi tm ngi s hu vn
n trn mt con tu thu m c ni dung tng t, ch ra rng i l ca n
Nht l ngi giao hng, chuyn ch trn con tu thu kh hnh t
Osaka n Sydney, v k tn l ngi nhn hng. Hnh trnh phi c th
hin trn hp ng. Ngn hng ca ngi mua ti Nht Bn chi tr cho
36 Carrington Slipways Pty Ltd v Pattrick Operations Pty Ltd ( Mi Comorin) (1991) 24
NSWLR 745.

19

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

ha n ca Peace Line, m c chuyn ti ngn hng trc , theo
nh iu khon hng dn s dng L/C. Ngi mua hng ti Sydney kh c
th nhn c hng ha vi chng t ca h, m ch sau khi vn n, theo
hng ha thc s c chuyn ti, c x l qua trung gian (phi hp
l.)
Nh thng l, vic phn tch tnh hung c yu cu t trong mt bi
cnh m n khng phi l trung tm. Hng ho b h hi bi ngi bc d
hng ti Sydney v xy ra do nhng ngi bc d ang c thu bi hoc
cho tu, iu khon Himalaya trong vn n th hai c cho l thch hp
hn x l nhng g xy ra hn l theo nh trong vn n u tin,
Peace Line. Cu hi t ra l liu c th cho rng ngi mua Sydney l bn
tham gia trong vn n ln th hai, theo hng ha c giao ti, iu
c cho l li th ca ngi bc d hng ha a ra kt lun cui cng.
Ta phc thm New South Wales c quan im cho rng cc cuc m phn
cho vic vn chuyn (ch yu l mt n t hng dng "b tr vic vn
ti" c pht hnh sau khi hng ha ri Nht Bn trn tu) cho thy
ngi mua mun c mt tha thun, theo cng ty Pacific Austral thc
hin mt hp ng vn chuyn hng ha vi vai tr l cc i l. Trn c s
ngi mua l bn tham gia vo vn n th hai, khi hng ha c
chuyn ch, nh mt ngi y thc n danh, v do b nh hng bi iu
khon Himalaya trong khi h tm cch kin nhng ngi bc d hng ho.
Tuy nhin kt lun ny bao gm vic min tr hiu lc ca vn n u
tin theo tt c ch ra rng Peace Line (thc ra l Pacific Austral) thc
hin vic chuyn ch. Ta n i n kt lun rng n ch l mt phiu bin
nhn, v Pacific Austral ang thc hin ngha v i vi ngi mua ti
Sydney vi t cch l i l ca h tha thun mt hp ng vi ngi
chuyn ch, v do s phm hp ng nu h tht vi trong vic c vn
n th hai, ci c coi l hp ng chuyn ch m ngi mua hng l mt
bn tham gia, mc d n danh.
Bt chp kh khn trong vic iu ho cc iu khon ca vn n ban
u, ci m ch hon ton n thun l mt vn n theo lnh cho ngi
20

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

chuyn ch, mc d n c mt iu hi khc bit l hng tu c ghi l mt
bn trong hp ng khng tn ti v ch l tn giao dch kinh doanh ca
ngi giao nhn. V cng ng l khi m ngi gi nhng chng t
ny trn thc t khng th nhn hng tr vic thanh ton c
thc hin theo nh chng t trc . Khng ai yu cu ngi giao nhn
cp vn n ca ngi thu tu cho vic chuyn tr trn mt con tu m n
i thu; s khc bit duy nht y (khc so vi thut ng) l ngi giao
nhn pht hnh mt vn n khng nh rng n l ngi chuyn ch v
thc hin vic chuyn ch, bng cch bao gm ngi chuyn ch vo trong
vn n ch khng phi l cc iu khon thu tu
Kt qu, vic pht hnh vn n ln th nht c xem nh mt trong
nhng hnh thc giy bin nhn, v nu khng b coi l mt vi phm hp
ng, chc chn khng phi l mt trong nhng nhim v phi thc hin
theo hp ng ca ngi giao nhn, v n khng to ra mt hp ng cho
ngi mua vi ngi chuyn ch thc t - mt l hng c th c khc phc
bng thuyt ngi y thc n danh nh p dng cho vn n ln th hai.
Tuy nhin, n c th b nghi ng liu cc chng t u tin, vn n
c pht hnh bi mt ngi giao nhn, trong thc t ch l mt giy bin
nhn. N l minh chng cho vic k kt mt hp ng vn chuyn cho mt
chuyn i c th ca mt con tu c th; trn thc t n c "nhn hng
ch" c l khng mu thun vi vic n l mt vn n, v trong mi
trng hp n c ng du "hng xp trn tu". l vn n theo
lnh ra lnh; v ngn hng thanh ton theo n, mc d theo mt s
hng dn xc nh. Tn ca ngi chuyn ch, Peace Line, c vit trn
mt sau, v pha trc ca cc chng t c k kt "cho ngi chuyn
ch". Khng c du hiu cho thy cc ti liu l khng bnh thng, ch c
ngi mua mun c mt vn n Peace Line. C v nh khng c l do cho
vic cc chng t ny khng phi l mt chng t s hu, v khng c coi
nh mt vn n cho cc mc ch ca ngi mua C tng ng vi iu
khon v vn n 1855 v gi y l iu khon 1992.

21

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

Nhiu kh nng trn thc t c cc v tr trung gian, theo hng
vn ti khng k hp ng nh ngi chuyn ch m ch n gin nh ngi
giao nhn, v k cc hp ng ph theo danh ngha ca mnh. Tuy nhin,
trong trng hp ny, bt c iu g cc nh qun l ca ngi mua (ngi
a ra bng chng) gi nh, ngi giao nhn ch sn sng, trn c s cc
vn n ln th nht, thc hin trch nhim php l i vi ngi gi nh
ngi mt ngi chuyn ch. Nh vy, s l thun tin hn cho ngi mua
kin li do bc d hng ho.
iu m trng hp trn ch ra cho ta thy, l vic sp xp c
thc hin bi mt ngi giao nhn trong mt tnh hung hng hi c th yu
cu phn tch cn thn bng cch tham kho cc chng t ban hnh, qu
trnh giao dch v s hiu bit v vic lm th no cc cng ty hot ng.
Nhng hn th na l cn phi xem xt, cn nhc n vic m phn lin
quan n vic thu ngi giao nhn, k c khi n din ra trong mt khong
thi gian di, mt s hoc tt c trong din ra sau khi hnh trnh bt u.
Trong trng hp vic tha thun ny c thc hin, ng hay sai, d
tnh vic k kt hp ng ca ngi y thc - theo th t thi gian, ngi giao
nhn cn ch ra c thc hin - nh mt i l, mc d l cho mt bn
n danh.
XUNG T PHP LUT
Vic ngy cng nhiu hng vn ti giao nhn tin hnh hot ng ra
khp th gii, t ra rt nhiu cu hi lin quan n vn xung t
php lut. Trong mt vi v vic c cng b ca Anh ch ra iu ny, c
l v khng c bt k bn no dn chng lut nc ngoi. Tuy nhin, cc quy
nh kh rng lin quan n ngi giao nhn, c th nhng quy nh c
tm thy trong lut php ca nhiu nc ch ra rng nu c nghi vn t ra
th cu tr li cho n c th c nhng hu qu nghim trng.
Ti Vng quc Anh cu hi ca s la chn lut c iu chnh bi
Quy ch Rome I, ni tip theo Cng c Vin thc hin bi Quy tc hp ng
1990 (Lut p dng). o lut ny c quy nh i vi cc loi hp ng m
lut s dng khng c la chn r rng hoc ng . C ba iu c kh
22

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

nng lin quan n cc nh giao nhn vn ti hng ha. u tin l iu 4.1
(b), theo mt hp ng cung cp dch v s c iu chnh bi php lut
ca nc ni nh cung cp c tr s tai ni . C th l khng phi tt c
cc chc nng c thc hin bi ngi giao nhn (vn chuyn tng phn)
c coi nh l cung cp cc dch v, mc d mt s l bt buc. Nhng
c mt iu khon khc c th p dng nu iu khon s 1 khng c p
dng l iu 4.2, theo hp ng khng thuc khon 1 hoc trong trng
hp cc yu t ca hp ng vt qua gii hn cc iu khon 1, hp ng
s c iu chnh bi php lut ca nc ni bn yu cu thc hin cc
hot ng c trng ca hp ng t tr s. iu ny c coi l hp l khi
coi cc dch v vn chuyn ca ngi giao nhn l hot ng c trng 37. Tuy
nhin, mt kh khn xy ra trong l mt ngi giao nhn i khi c th
hot ng nh ngi chuyn ch. i vi cc hp ng vn ti, mc d
dng nh chng c th c coi l hp ng cho cc dch v ca ngi
chuyn ch, mt quy tc khc c ch ra trong iu 5: trong trng hp
khng quy nh lut php iu chnh, hp ng s c iu chnh theo
lut ca nc ngi chuyn ch, min l ni nhn hoc a im giao hng
hoc ni thng tr ca ngi gi hng cng nm quc gia . Nu khng
c, lut php ti ni giao hng s c p dng. Cc vn c th pht
sinh xem b lut no c p dng. C th thy r rng ngha ca Quy
ch c bit (hoc trong Cng c trc ) phi c dnh cho cc iu
khon c lin quan, iu m c th gy ra nhiu vn lin quan n nhiu
trng hp m khin s khc bit gia ngi cung cp dch v v ngi
chuyn ch l rt nh, t nht l theo lut Anh; v c th lin quan n cc
iu khon c th ca mt s lut dn s ch r vai tr thc hin bi ngi
giao nhn. May mn l dng nh kh nng cc trng hp ngoi l cho
php la chn ng , iu c th suy ra c t cc hp ng c lin quan,
37 Gn y, n xut hin trong quy nh ca Quy tc i l Thng mi m c
trng ca mt hp ng i l thng mi l cc i l, c tr s ti Ty Ban Nha:
Lawlor v Sandvik Mining & Construction Mobile Crushers & Screens Ltd [2012]
EWHC 188 (QB); [2012] 2 Lloyd's Rep 25 (nhng trong Cng c Rome, tin thn
ca Quy tc Rome I).
23

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

hoc c p dng ti nc m hp ng c kt ni cht ch nht, c th
trong thc t trnh c mt s tranh lun khng ng xy ra38
D nhin l t c kh nng ngi giao nhn hp nht li. Trong trng
hp ny, theo iu 19 quy nh rng vic tr s ca cc cng ty v cc c
quan, hp nht hay khng hp nht, phi l ni t tr s ca b my qun l
chnh. Tuy nhin, ti bt k ni no mt hp ng c k kt bi chi nhnh,
i l hoc mt c s, a im m chi nhnh, i l, c s t ti s c
coi l tr s.
C v nh cn c lut ca nhng nh giao nhn, lut m nn c p
dng mi mc theo l thuyt tr khi lut khc c chn, v nu nh c
vn xy ra vi vic p dng cc quy nh, s c nhng vn c th
gii quyt. iu ny lm cho vic la chn r rng lut dn chiu l mt iu
tt yu nhm trnh c nhng kh khn.
Trong chng mc hp ng giao nhn trong nhng g tc gi gi l "v
tr trung gian " c th c t vn hn; im u tin l c hai hp ng, mt
l gia ngi y thc v i l v ngi i l vi bn th ba (mc d sau
n l khng h n gin).39
K c hin nay khi mt ngi giao nhn c th thc hin chc nng nh
mt ngi i din, th mt vn na li ny sinh. iu 1.2 (g) khng bao
gm tt c cc quy phm ca Quy ch Rome I "vn t ra l mt i l
c th c kh nng k hp ng vi ngi y thc, hoc mt c quan k kt
vi mt cng ty khc hp nht hoc khng hp nht, trong mi quan h vi
mt bn th ba". iu ny khng chnh xc hon ton v nhng iu b coi l
loi tr. C v nh vn cht vn ny sinh trong hp ng gia ngi y
thc v i l, trong c mt bn (iu m s thng xy ra hoc khng
nhng khng thc s cn thit, v d, trong trng hp c giy y quyn),
khng b nh hng; chng c iu chnh theo lut thng thng iu
38 Xem Dicey, Morris & Collins, Xung t php lut (bn sa i th 15 nm 2012),
Quy tc 221.
39 Xem H.Verhagen, Agency in Private International Law (1995), trang 380 et seq.
24

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

chnh hp ng. Ci b coi l loi tr y l vic trao quyn hn mt bn
nh hng n a v php l ca ngi y thc, ci c coi l mt phn
tch bit t hp ng i km vi (mt ln na c th thy t v d ca giy
y quyn). V vy, nu vn t ra l liu cc i l c quyn lc rng
buc ngi y thc ca anh ta t ra trong bi cnh xut hin trch nhim
ca bn th ba, hoc quyn khi kin ngi y thc (ngi gi hoc ngi
nhn), lut php iu chnh cc giao dch ni b gia ngi y thc v i l
c th khng ph hp v cc tiu ch khc dnh cho s la chn lut php
dn chiu phi c tm thy. Lut lin quan c th khng phi lut iu
chnh mi quan h gia ngi y thc v i l nhng iu chnh cc giao
dch ca hai bn. iu ny nhn chung dng nh chp nhn rng lut ny l
gii thch cho cc cu hi v quyn hn mt cch r rng, v c s
dng cho hu ht cc tnh hung chng hn nh: bn th ba c th hp php
gi nh rng hng vn ti c php lm nhng vn chuyn hng ha bnh
thng. Tuy nhin s khng c quyn hn r rng, c l bi v cc giao dch
bt thng xy ra theo mt cch no , l lun ny c th khng c
p dng, v n l l do chnh cc c quan chc nng da vo. Gi nh
thng thng l vn c iu chnh bi cc quy nh bi lut iu chnh
cc mi quan h gia ch thu v i l, c th l mt hp ng, mc d
cho xung t v php l nhm mc ch din gii cho mt ngha rng hn.
iu ny tip c th c yu cu lm th no cc bn th ba c th
s c pht hin ra l c hay l thc s khng xut hin. V l do ny, iu
cng ng tranh ci rng lut iu chnh cc giao dch nhp vo cng xc
nh cho d chnh quyn xc nhn thc s c p dng hay l khng.
Tuy nhin kh nng khc l do lut ca ni thm quyn c thc hin.40
Trong trng hp c nhn c lin quan, nhng vic cht vn ca cc c
quan thm quyn hnh ng thay mt cho cc tp on, t chc trn mt s
kha cnh thc hin theo lut ring ca h, c th thm tht theo mt chiu
40 Ty thuc vo cch hiu nh nhng g c d nh c th bt ngun t
php lut ca ni din ra cc hot ng ca ngi giao nhn: xem Chatenay v
Brazilian Submarine Telegrapf Contrefaon Ltd [1891] 1 QB 79
25

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

hng mi. Hnh thc ny gn nh khng ng thm quyn, n c th p
dng cho cc cng ty nc ngoi v c th lm mt i nng lc hnh vi r
rng ca h;41 mc d n c dn ra trong mt s mt c trng v b
chi phi bi lut php Anh nh lex fori.42 C nhng quy nh c bit nhm
thc hin cc vn bn ca cc cng ty nc ngoi, 43 tuy nhin dng nh n
khng ph hp vi cc quy phm trong cc ti liu thng mi ban hnh c
lin quan vi giao thng vn ti.
Sau cng tt c nhng ti mun ni trn rng nu php lut nc
ngoi c p dng lin quan vi cc chc nng ca mt hng vn ti, th
y s l mt tnh hung khi cc khi nim khc nhau v v tr ca v ngha
v c thc hin bi cc hng vn ti c th dn n kt qu khc nhau m
ngay c nhng b lut ng n v thng dng nht c th gii thch c.
LI KT
Khng c ci kt thc no hay hn bng mt on vn cui chng v
hng vn ti v giao nhn ca gio s Tetley.44
Hng vn ti giao nhn hng ha, mc d hoc c l v n may, m
ang phi i mt vi mt tnh th tin thoi lng nan - liu h s th hin
mnh l "ch thu" hoc l "i l". i khi h thm ch cn a ct vi thut
ng "ngi chuyn ch". Gii php ca h cho vn ny l tiu chun ho
cc iu kin kinh doanh, tha nhn rng h c th l nhng nh thu chnh,
nhng cc iu khon nh vy u c gi gn trong cc iu kin, hn ch
v loi tr ri ro rng c rt t s r rng trong trch nhim ca h theo quy
41 Xem Fanred Properties Ltd v ENIT [1998] 2 All ER 444.
42 Haugesund Kommune v Depfa ACS Bank [2010] EWCA Civ 579; [2011] 1 All ER
190.
43 Xem Cc cng ty Hi ngoi (Thi hnh cc Vn bn v ng k Ph) B Quy tc
2009 (S.I. 2009/117).
44 Nh trn, mc 10, phn 33, trang 1745.
26

TRCH NHIM PHP L CA HNG VN TI

nh ca php lut. Phn ln s khng chc chn y l li giao nhn hng
ha, nhng ngi tranh ci mt iu lut hoc quyt nh ta n, iu m
khin cho cc bn c trch nhim i vi hp ng vn chuyn... Hng vn
ti (v cng chng) yu cu v xng ng c mt nh ngha r rng v
quyn li v trch nhim ca mnh. Cng chng cng xng ng c mt nh
ngha r rng nh vy.

c dch v hiu nh thng 11, nm 2014.

27