Renovatie stuwensemble

Nederrijn en Lek
Veilig en betrouwbaar de toekomst in

Met het stuwensemble Nederrijn en Lek draagt Rijkswaterstaat

bij aan voldoende drinkwater en een vloe en veilige scheepvaart. Het stuwensemble bestaat uit drie stuwcomplexen in de
Nederrijn en Lek: bij Hagestein, Amerongen en Driel.
In 1958 stare Rijkswaterstaat met de aanleg van de drie stuwcomplexen. Dit om de waterhuishouding in Noord-Nederland te
verbeteren en om de bevaarbaarheid van de rivieren te waarborgen.
In 1960 was het stuwcomplex bij Hagestein gereed, in 1965 het
stuwcomplex bij Amerongen en in 1970 het stuwcomplex bij Driel.
Het ontwerp van de stuwen is van architect Wouter Hamdor, die
bekend staat om zijn functionele ontwerpen. Volgens de huidige
planning start Rijkswaterstaat in 2015 met de renovatie van de drie
stuwcomplexen, om zo te zorgen dat zij hun functies weer vijig
jaar kunnen uitoefenen.

Visualisatie van het stuwcomplex bij Amerongen bij laagwater.

Renovatiewerkzaamheden
Rijkswaterstaat hee met een risico-inventarisatie de onderhoudstoestand van het stuwensemble vastgesteld. Daaruit bleek grootschalige renovatie van de stuwcomplexen nodig: de bedienings-,
besturings- en bewegingssystemen zijn verouderd, van een aantal
onderdelen is de technische levensduur bereikt en de complexen
voldoen niet meer aan de geldende arbo-eisen.

De renovatie bestaat uit de volgende onderdelen:

vervangen van bediening- en besturingsinstallaties van de stuwen
en sluizen;
vervangen van de bewegingswerken van de stuwen en sluizen;
conserveren en wisselen van sluisdeuren, vizierschuiven en
cilinderschuiven;
repareren van de betonconstructies van de sluizen, stuwen en
aanbruggen;
realiseren van bediening op afstand;
vervangen van de bolders en haalkommen voor schepen van
CEMT vaarklasse Va (schepen met een laadvermogen tussen
1.500-3.000 ton);
alle onderhoudswerkzaamheden aan de stuwen en sluizen tijdens
de renovatie.

Visualisatie van het stuwcomplex bij Amerongen bij hoogwater.

Planning

2014: start aanbestedingsfase renovatie

2015: gunning van de opdracht
2015: start werkzaamheden
2020: renovatie gereed en start onderhoudscontract
2022: onderhoudscontract gereed

Bediening op afstand
Het stuwensemble wordt geschikt gemaakt voor bediening op
afstand. Het op afstand bedienen van de stuwcomplexen levert een
ecintere inzet van het personeel op. De bediening van de sluizen
en stuwen en het beheer van het waterpeil gebeurt dan vanuit n
centraal bedieningsgebouw op het stuwcomplex van Amerongen.
Het blij mogelijk om, bij noodgevallen, de stuwen en de sluizen
ter plekke te bedienen vanuit servicegebouwen.

Renovatie stuwensemble Nederrijn en Lek, veilig en betrouwbaar de toekomst in.

Lek
Vistrap
Bediening op afstand

Sluis

Vizierschuif

Wachtplaatsen

Schematische weergave van een

stuwcomplex

Nederrijn

Functie van het stuwensemble

Het stuwensemble Nederrijn en Lek hee twee functies. Het
stuwensemble reguleert het waterpeil in de grote rivieren waardoor
de scheepvaart vlot en veilig kan doorvaren en het levert een
bijdrage aan het nationale watermanagement.
Het stuwcomplex bij Driel wordt wel de kraan van Nederland
genoemd. Deze stuw verdeelt het water dat via de Rijn ons land
binnenstroomt, tussen de Waal, de IJssel en de Nederrijn.
De stuwcomplexen van Amerongen en Hagestein zorgen voornamelijk voor een waterpeil dat scheepvaart mogelijk maakt in de
Nederrijn en Lek. De verdeling van het water wordt afgestemd op
het waterpeil in de betreende rivieren en zorgt zo voor een goede
bevaarbaarheid van de rivieren n voor voldoende zoetwater in
onder meer het IJsselmeer, het grootste zoetwaterbekken van
Nederland.

Stuwcomplex: stuw, sluis, bediening

en vistrap
De stuwcomplexen van het stuwensemble zijn vrijwel identiek aan
elkaar. Elk stuwcomplex bestaat uit een stuw, een sluis, een
bedieningsgebouw en een vistrap. In de stuw bij Hagestein en nabij
stuwcomplex Amerongen ligt bovendien een waterkrachtcentrale.
Onderdeel van de stuw zijn de twee halfronde stalen vizierschuiven.
Bij hoogwater staat de stuw open en regelt deze de afvoer van het
Rijnwater. De scheepvaart hee dan een vrije doorvaart. De stuw bij
Driel is gemiddeld 75 dagen per jaar geopend. De stuwen bij
Amerongen en Hagestein zijn gemiddeld 25 dagen per jaar geopend.
Bij laagwater worden de vizierschuiven neergelaten om de rivier af
te sluiten. Het water wordt dan opgestuwd waardoor er meer water
door de IJssel richting het IJsselmeer stroomt, zodat de zoetwatervoorraad op peil blij. Als de stuw gesloten is, maakt de sluis naast
de stuw de passage van schepen mogelijk. De vistrap in de directe
omgeving/ nabijheid van de stuw zorgt ervoor dat vissen de gesloten
stuw kunnen passeren.

Amsterdam-Rijnkanaal

IJssel

Lekkanaal
Beatrixsluis
Irenesluis

Lek

Amerongen
Driel
Nederrijn

Hagestein

Marijkesluis

Pannerdensch kanaal

Bernhardsluis

Waal

Locatie van de stuwcomplexen Hagestein, Amerongen en Driel

Rijn

Leuk om te weten
De benaming vizierschuif is ontstaan doordat deze
constructie doet denken aan het vizier van een
middeleeuwse ridder.
De vorm van de vizierschuif zorgt ervoor dat de
waterstroom sterk uitwaaiert en dat er daardoor
beperkte erosie van de waterbodem optreedt.
De stuw is 23,20 meter hoog, gemeten vanaf de
bovenzijde van de stuwvloer tot aan de bovenzijde van
de machinekamer boven in de betonpijler.
En vizierschuif weegt 270.000 kilo. Vier elektro
motoren van ieder 3 pk drijven kabeltrommels aan
voor het heffen van de vizierschuif binnen 2 tot 2,5 uur.
In noodgevallen kan dit heffen ook met menskracht
gebeuren.
Als de vizierschuiven geheven zijn, is de tunnel onder
de stuwvloer en onder de rivier de enige verbinding
met de andere oever.
Jaarlijks passeren 12.000 tot 17.000 schepen de sluizen
bij Driel en Amerongen. Bij de sluis van Hagestein zijn
dat er jaarlijks 10.000.
De sluis bij Hagestein is 225 meter lang, die bij Driel en
Amerongen zijn 260 meter lang. De breedte van de
sluizen is 18 meter. Door middel van een tussendeur
kunnen de sluizen opgedeeld worden in twee delen.
Zo kunnen de sluizen snel en efficint worden ingezet.

Rijkswaterstaat werkt dagelijks aan weg en water. We beschermen

Nederland tegen hoogwater, zorgen voor schoon en voldoende
water, en werken aan een bereikbaar Nederland.
Dit is een uitgave van

Rijkswaterstaat
Kijk voor meer informatie op
www.rijkswaterstaat.nl
of bel 0800 - 8002
(ma t/m zo 06.00 - 22.30 uur, gratis)
Maart 2014 | on0314lv032
Foto omslag: Thea van den Heuvel/DAPh