Wydzia Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej - Zakad Samolotw i migowcw

Projekt 3 Projekt wstpny i analiza masowa

Niniejszy projekt skada si z trzech etapw:
Projekt wstpny (rysunek i obliczenia) wybranego samolotu.
Analiza masowa i wyznaczenie rodka cikoci
Dobr profilu skrzyda.
Naley zaznaczy, e wyniki analizy masowej mog spowodowa konieczno zmiany
bryy samolotu a co za tym idzie powtrzenia niektrych punkw czci pierwszej.

Projekt wstpny
Gwnym zadaniem tego etapu jest wykonanie rysunku samolotu w trzech rzutach.
Najlepiej wykona go na arkuszu papieru milimetrowego formatu A2. Rysunek powinien by
jak najwikszy, powinien te zawiera skal. Rzuty z gry i z przodu mog przedstawia
poow samolotu. Rysunek powinien przedstawia obrys samolotu, osie obrotu sterw,
podwozie w pooeniu wysunitym i schowanym (schematycznie) miejsca zaogi i
rozmieszczenie najwaniejszych elementw wyposaenia i adunku patnego. Rysunek mona
sporzdzi wedug nastpujcej procedury (wykad Przykad projektu):
1. Zgodnie z wykadem kaduby narysowa zaog.
2. Zaznaczy kt widocznoci pilota do przodu.
3. Narysowa kabin zaogi w taki sposb, eby nic nie zasaniao pilotowi widoku do
przodu, ilo miejsca na nogi i rce byy wystarczajce, a panele przyrzdw w
odpowiedniej odlegoci.
4. Narysowa adunek patny.
5. Narysowa silnik, w taki sposb, aby wszystkie jego czci znalazy si poza stref
widocznoci do przodu. Naley przewidzie niewielki nadmiar, na oson silnika,
ktra moe by styczna do linii widocznoci.
6. Narysowa oson silnika
7. Zaznaczy przewidywan rednic miga pamitajc, e prdko kocwki opaty
nie moe przekroczy M=0,85. Pomin ten punkt dla samolotw odrzutowych.
8. Obliczy pooenie rodka cikoci zaogi, adunku patnego i zespou napdowego
9. W porozumieniu z prowadzcym zaznaczy pooenie redniej ciciwy aerodynamicznej (SCa), w taki sposb, aby wyznaczony uprzednio rodek cikoci
znajdowa si bezporednio pod (dla grnopatw) lub nad (dla dolnopatw) punktem
lecym w 0-25% tej ciciwy.
10. Zgodnie z wykadem podwozia zaznaczy pooenie k podwozia gwnego (i
przedniego dla samolotw dla samolotw z koem przednim). Szczegln uwag
naley zwrci na kt pomidzy prost pionow przechodzc przez rodek cikoci,
a prost czc rodek cikoci z punktem stycznoci koa do gruntu w trakcie
rozbiegu. Naley rwnie przewidzie odpowiednio du odlego kocwki miga
od podoa. Przyj, e rodek cikoci znajduje si w 35% SCa.
11. W nastpnej kolejnoci narysowa prost odpowiadajc pooeniu podoa podczas
postoju (dla samolotw z kkiem tylnym) lub maksymalnego kta natarcia podczas
startu (dla samolotw z kkiem przednim). Zapewni odpowiedni kt pomidzy t
prost, a prost odwzorowujc grunt w trakcie rozbiegu.
12. Zgodnie z wykadem usterzenia narysowa usterzenie poziome. Szczegln uwag
naley zwrci na moliwo zachowania cechy objtociowej usterzenia.
13. Narysowa tyln cz kaduba

Tomasz Grabowski, Cezary Galiski - Materiay pomocnicze: Projekt wstpny i analiza masowa

1/5

Wydzia Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej - Zakad Samolotw i migowcw

14. Narysowa usterzenie pionowe. Szczegln uwag naley zwrci na moliwo

zachowania cechy objtociowej usterzenia oraz moliwo spenienia kryterium
moliwoci wyjcia z korkocigu (w szczeglnych przypadkach, w porozumieniu z
prowadzcym mona z tego kryterium zrezygnowa).
15. Narysowa pozostae rzuty

Rys.3.1 Wynik ostatniego etapu rysowania kaduba - przykad

Uwaga:
Wszystkie dane geometryczne podstawowych podzespow samolotu (pat nony, usterzenia,
itp.), ktre zostay wyznaczone w niniejszym projekcie naley udokumentowa, to znaczy
przedstawi rdo lub sposb oszacowania ich wymiarw w czci opisowej.

Analiza masowa samolotu

Rys.3.2 Arkusz wywaenia (przykad)

Analiz masow naley przeprowadzi wedug nastpujcej procedury:

Tomasz Grabowski, Cezary Galiski - Materiay pomocnicze: Projekt wstpny i analiza masowa

2/5

Wydzia Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej - Zakad Samolotw i migowcw

1. Wyrni podstawowe elementy samolotu, jego systemy, adunek patny, zaog i

paliwo w poszczeglnych zbiornikach (zazwyczaj 30-40 pozycji), a ich rodki
cikoci zaznaczy na widoku samolotu z boku (rys.3.2)
2. W oparciu o zalecan literatur [1-4] obliczy masy poszczeglnych elementw
samolotu. Wyniki przedstawi w tabeli razem ze wsprzdnymi poszczeglnych mas.
(tab.3.1.)
3. Zdefiniowa moliwe warianty wywaenia (max. Masa startowa, masa do ldowania,
masa startowa bez adunku patnego, masa do ldowania bez adunku patnego,
samolot pusty)
4. Przyj dogodny ukad wsprzdnych
5. Obliczy pooenia rodka cikoci wg wzorw:
n

X SC =

mi xi
i =1
n

, YSC =

i =1
n

m
i =1

mi yi

, Z SC =

i =1

m z
i =1
n

i i

(3.1)

m
i =1

6. Obliczy pooenia rodka cikoci w %SCA zakadajc, e pocztek ukadu

wsprzdnych jest w nosku SCa:
x SC [%] = 100 (X SC X LA ) / Ca

(2.2)

gdzie:
Ca rednia ciciwa aerodynamiczna (SCA),
XLA pooenie noska SCA
7. Sprawdzi, czy skrajne pooenia rodka cikoci w locie znajduj si w zakresie 2535%SCa. Ponadto sprawdzi, czy rzuty rodka cikoci na grunt w pozycji
parkingowej znajduj si pomidzy koami podwozia (rwnie dla samolotu pustego)
8. Zastosowa niezbdne modyfikacje rysunku, jeli powysze warunki nie s spenione.
Dopuszcza si skrajnie przednie pooenie rodka cikoci przed 25% SCa, jeli
zakres pooe rodka cikoci w locie jest wikszy ni 10%.
9. Obliczy momenty bezwadnoci i dewiacyjne wg wzorw:
n

i =1

i =1

J X = mi ( yi2 + zi2 ) , J Y = mi ( xi2 + zi2 ) , J Z = mi ( xi2 + yi2 )

n

i =1
n

i =1

i =1

i =1

J XY = mi ( xi yi ) , J XZ = mi ( xi zi ) , J YZ = mi ( yi zi )

(2.3)
(2.4)

10. Przeliczy momenty bezwadnoci do punktu SCA naley to wykona stosujc

dwukrotnie twierdzenie Steinera, przeliczajc momenty bezwadnoci do ukadu
zwizanego ze rodkiem masy, a nastpnie z ukadu zwizanego ze rodkiem masy do
ukadu zwizanego z SCA. Wyniki przedstawi w tabeli (Tab.3.2).

Tomasz Grabowski, Cezary Galiski - Materiay pomocnicze: Projekt wstpny i analiza masowa

3/5

Wydzia Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej - Zakad Samolotw i migowcw

Tab. 3.1 Arkusz wywaenia dane masowe i geometryczne (przykad). Obliczenia powinny by powtrzone
dla wszystkich kombinacji schowanego lub wypuszczonego podwozia oraz lekkiego (55kg) i cikiego 110kg)
pilota.

Tab. 3.2 Arkusz wywaenia wyniki oblicze (przykad). Obliczenia powinny by powtrzone dla wszystkich
kombinacji schowanego lub wypuszczonego podwozia oraz lekkiego (55kg) i cikiego 110kg) pilota.

Dobr profilu
Dobra profil pata wedug nastpujcego algorytmu:
1) Obliczy maksymalne i projektowe wartoci liczb Reynoldsa i Macha.
2) Jeeli Reproj<500000, to poszukiwa profilu w katalogu Seliga.
Tomasz Grabowski, Cezary Galiski - Materiay pomocnicze: Projekt wstpny i analiza masowa

4/5

Wydzia Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej - Zakad Samolotw i migowcw

3) Jeeli 500000<Reproj<3000000, to poszukiwa profilu w katalogu Wortmanna.

4) Jeeli Reproj>3000000, to poszukiwa profilu w katalogu Abbota, lub raporcie NACA nr
824.
5) Jeeli Mmax>0,75, to warto zastosowa profil nadkrytyczny (np. NASA SC 714) lub cienki,
laminarny profil NACA o maym ugiciu szkieletowej.
6) Dla Mmax<0,75 obliczy Cz projektowe ze wzoru:
CZproj =

2 m proj g
2
Vproj
S

Gdzie:
Vproj prdko projektowa
mproj masa dla ktrej latanie z prdkoci projektow ma by ekonomiczne
7) Dla samolotw o wymaganych wysokich osigach przelotowych wybra kilka (3-4)
profili, dla ktrych CX (CZproj) jest najmniejsze
8) Porwna charakterystyki przecignicia
9) Wybra profil najlepiej odpowiadajcy charakterystyce samolotu (np. profil o maym
CX(CZproj) dla samolotu turystycznego dalekiego zasigu, profile o duym CZmax i
agodnym przecigniciu dla samolotw STOL, lub szkolnych)
10)
Wybr skonsultowa z prowadzcym
11)
Narysowa profil na rysunku samolotu w taki sposb, aby jego ciciwa wynosia
200mm.
12)
Uproszczony obrys profilu narysowa na rzucie samolotu z boku w celu wykazania, e
siowe elementy skrzyda nie koliduj z istotnymi elementami kaduba. Przyj dugo i
pooenie ciciwy przykadubowej.

Spis literatury
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

T. C. Corke Design of Aircraft

St. Danilecki Projektowanie samolotw
D.P. Raymer Aircraft Design, a Conceptual Approach
J. Roskam Airplane Design
J.P. Fielding Introduction to Aircraft Design
L.R. Jenkinson, J.F.Marchman III Aircraft Design Projects
D. Stinton The Design of the Aeroplane
E.Torenbeek Synthesis of Subsonic Airplane Design

Tomasz Grabowski, Cezary Galiski - Materiay pomocnicze: Projekt wstpny i analiza masowa

5/5