Professional Documents
Culture Documents
samarTlebrivi analizi
ekaterine lomTaTiZe
mediis monitoringi maia wiklauri
eqsperti:
beqa mindiaSvili
proeqtis xelmZRvaneli:
ekaterine WiTanava
redaqtori:
lia SarvaSiZe
Targmani:
ekaterine lomTaTiZe
sofio tyemalaZe
dizaini:
yda:
natalia Rlonti
paul klee,
cecxli savse mTvaris dros, 1933
400
beWdva:
Sps universali
ISBN: 978-9941-0-6951-2
akrZalulia aq moyvanili masalebis gadabeWdva, gamravleba an
gavrceleba komerciuli mizniT, tolerantobis da mravalferovnebis
institutis (TDI) werilobiTi nebarTvis gareSe.
1. sekularizmi da rwmenisa da aRmsareblobis
Tavisufleba saqarTveloSi ...................................................................... 11
1.1. konstituciuri debulebebi da marTlmadidebeli
eklesiis dominanturi mdgomareoba ..................................................... 12
1.2. religiis sakiTxTa saxelmwifo saagento ................................. 14
2. preferenciuli mopyroba saqarTvelos avtokefaluri
samociqulo marTlmadidebeli eklesiis mimarT .......................... 18
2.1. konstituciuri SeTanxmebis analizi da instituciuri
uzrunvelyofa .................................................................................................. 19
2.2. samxedro valdebuleba ....................................................................... 24
2.3. sagadasaxado SeRavaTebi .................................................................... 25
2.4. sabWoTa kavSiris dros miyenebuli zianis
anazRaureba da sakulto nagebobebis dabruneba .......................... 30
2.5. marTlmadidebeli eklesiis privilegiebi
sajaro ganaTlebis sferoSi ..................................................................... 33
2.6. saxelmwifo qonebis privatizeba ................................................... 36
3. sabWoTa kavSiris memkvidreoba religiur
organizaciebTan dakavSirebiT ................................................................ 39
3.1. sabWoTa kavSiris dros miyenebuli
zianis anazRaureba ......................................................................................... 39
3.2. sabWoTa kavSiris dros CamorTmeuli
qonebis restitucia ....................................................................................... 41
3.2.1. sinagogis saqme .................................................................................. 43
3.2.2. laTin kaTolikeTa eklesiis saqme ........................................ 45
4. religiuri Seuwynareblobis motiviT Cadenili
samarTaldarRvevebi da marTlmsajulebis aRsruleba ............ 50
1. religiis Temaze sajaro gancxadebebis mimoxilva ................. 81
1.1. 17 maisis movlenebi............................................................................... 82
1.2. sofel samTawyaroSi mimdinare movlenebi .............................. 87
1.3. minareTis demontaJi sofel WelaSi ............................................ 90
1.4. incidenti xanuqas dResaswaulze................................................ 94
1.5. TviTmmarTvelobis kodeqsis miReba ............................................ 95
1.6. patriarqis 2014 wlis saSobao epistole ..............................100
1.7. mTavrobis iniciativa oTxi konfesiis
dafinansebasTan dakavSirebiT ...............................................................102
1.8. antidiskriminaciuli kanonproeqtis ganxilva .................103
daskvna ................................................................................................................113
Seuwynarebloba qarTveli sazogadoebis fundamenturi problemaa. is aris indikatori imisa, Tu ramdenad axerxeben an
ver axerxeben saqarTvelos moqalaqeebi Tanamedrove sazogadoebad Camoyalibebas. Tanamedrove sazogadoeba adamianis individualuri Tavisuflebis princips efuZneba, nebismier adamians unda hqondes sakuTari Tavis gamoxatvis da sakuTari
pirovnebis ganviTarebis saSualeba. Tanamedrove sazogadoeba
swored aseTi, Tavisufali adamianebis erTobliobaa.
Seuwynareblobas, erTi mxriv, arqauli, premodernuli cnobiereba kvebavs, romelic nebismier gansxvavebul adamianSi
ucxosa da mters xedavs, meore mxriv ki totalitaruli
memkvidreoba, romelic sazogadoebas uniformulad, erTsaxovanad warmoidgenda. umravlesoba, romelic yovelTvis
marTali swored imitom iyo, rom umravlesoba iyo, dawesebuli normidan nebismier gadaxvevas pirdapir Tu iribad danaSaulad acxadebda. saqarTveloSi Seuwynarebloba Zaladobis, Cagvris da aqedan gamomdinare konfliqtebis uSualo
wyaroa.
tolerantobis principi adamianebis Tanasworobaa. is ar auqmebs gansxvavebebs adamianebs Soris, aramed am gansxvavebas
legitimurad aRiarebs. saqarTvelos konstitucia am mxriv
sazogadoebriv cnobierebaze winaa. is aRiarebs adamianebis Tanasworobis universalur principebs, romlebic saqarTveloSi
irRveva sakanonmdeblo doneze, yoveldRiur praqtikasa da sajaro diskursSi.
saqarTvelos 1995 wlis konstitucia,1 iseve rogorc qvemdgomi
kanonmdebloba,2 erTmniSvnelovnad aRiarebs rwmenisa da aRmsareblobis Tavisuflebasa da Tanasworobas ganurCevlad religiisa.
1
saqarTvelos konstitucia, 24 agvisto, 1995, muxli 9, punqti 1, muxli 14, muxli 19,
punqti 1.
2
magaliTisTvis ix. saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsi, 22 ivlisi, 1999, muxli
53, nawili 31; saqarTvelos Sromis kodeqsi, 12 dekemberi, 2010, muxli 2, nawili 3,4;
saqarTvelos kanoni diskriminaciis yvela formis aRmofxvris Sesaxeb, 2 maisi, 2014.
miuxedavad imisa, rom sakanonmdeblo CarCo unda uzrunvelyofdes sxvadasxva religiisadmi Tanaswor mopyrobasa da sekularul sivrces mTeli sazogadoebisTvis mniSvnelovani gadawyvetilebebis misaRebad, bolo dros Catarebuli kvlevebi da
ganviTarebuli movlenebi adasturebs saqarTvelos avtokefaluri marTlmadidebeli eklesiis gavlenis radikalur
zrdas mosaxleobaze, rac misdami preferenciul mopyrobas ganapirobebs religiuri gaerTianebebis funqcionirebis yvela
sferoSi.
meore mxriv, arcTu iSviaTia sxva religiebis an umciresobebisadmi marTlmadidebeli umravlesobis Seuwynareblobis aqtebi, rac umeteswilad efeqturi reagirebis gareSe rCeba.3
religiuri diskriminaciisa da konstituciuri sekularizmis winamdebare kvleva miznad isaxavs: sakanonmdeblo CarCos, Seuwynareblobis niadagze Cadenil samarTaldarRvevebze saxelmwifos reagirebis, religiur umravlesobasa da
umciresobebTan xelisuflebis sxvadasxva Stosa da struqturebis damokidebulebis, politikosebis, saxelmwifo
da sajaro moxeleebis religiis konteqstSi gamovlenili
poziciebis kritikul analizs; am kuTxiT arsebuli xarvezebisa da naklovanebebis identificirebasa da Sesabamisi
rekomendaciebis SemuSavebas, rac xels Seuwyobs religiis
safuZvelze diskriminaciis aRmofxvras da ufro myar garantiebs Seqmnis saqarTvelos sekularuli ganviTarebisTvis.
kvlevis farglebSi religiuri niSniT diskriminaciis gamomwvevi qcevis modelebis identificirebisa da maTze saTanado
reagirebis meqanizmebis SemuSavebisTvis Caiwera da damuSavda interviuebi religiuri umciresobebis warmomadgenlebTan.
kvlevis avtorebma gaaanalizes sakanonmdeblo aqtebi; gamoiTxoves sajaro informacia sasamarTloebidan, Sinagan saqmeTa
3
saqarTvelos saxalxo damcvelis angariSi saqarTveloSi adamianis uflebebisa da
Tavisuflebebis dacvis mdgomareobis Sesaxeb, 2013, gv. 293-317.
saministrodan, mTavari prokuraturidan, saqarTvelos mTavrobidan da sxva Sesabamisi uwyebebidan. amasTan, gaanalizda
politikosebis, saxelmwifo da sajaro moxeleebis gancxadebebi, romlebic mediaSi gamoqveynda.
kvlevis pirveli nawilisTvis Catarda interviuebi religiuri umciresobebis warmomadgenlebTan: evangelur-protestantuli eklesiis xuces Smagi WankvetaZesTan, saqarTvelos
saxarebis rwmenis eklesiis warmomadgenel lela xoneliZesTan, qarTvel muslimTa kavSiris Tavmjdomaris moadgile
tariel nakaiZesTan, saqarTveloSi kaTolike eklesiis (amierkavkasiis laTinuri wesis kaTolikeTa samociqulo administracia) mRvdel akaki WeliZesTan, meSvide dRis qristian-adventistTa organizaciis sasuliero pirebTan, boris Waraiasa da aleqsandre SvarcTan, iehovas mowmeebis qristianuli
organizaciis warmomadgenel iurist manuCar cimintiasa da
asiriul-qaldeuri kaTolike eklesiis moZRvarTan, beniamin
beTiadegarTan.
am interviuebze dayrdnobiT da religiuri umciresobebis
mier mowodebuli masalebis (sasamarTlo gadawyvetilebebi, administraciuli warmoebis dokumentebi, sajaro moxeleebTan mimowera, a.S.) safuZvelze kanonmdeblobis is
sferoebi gamovlinda, romlebic, savaraudod, uSvebs sajaro
moxelTa mier TviTneburi da diskriminaciuli gadawyvetilebebis miRebas da ar uzrunvelyofs religiuri umciresobebis
jerovan dacvas Zaladobis an uTanasworo mopyrobisgan.
Sesabamisi kanonmdeblobis Semdgomi analizisTvis sajaro informaciis moTxovna gaegzavnaT saqarTvelos yvela saerTo
sasamarTlos, Sinagan saqmeTa saministros, mTavar prokuraturas, saqarTvelos mTavrobasa da ssip saxelmwifo qonebis
erovnul saagentos, agreTve, 70-mde sajaro skolas saqarTveloSi, religiis sakiTxTa saxelmwifo saagentosa da sxva
organoebs.
mopovebuli informacia saSualebas iZleva, gamovyoT saqarTvelos kanonmdeblobisa da saxelmwifo praqtikis is sferoe8
bi, sadac religiuri umciresobebi dausabuTebel dabrkolebebs awydebian, rasac isini gansxvavebul da diskriminaciul
mopyrobad aRiqvamen. amgvaria:
mSeneblobis
nebarTvis
gacemasTan
dakavSirebuli
warmoeba;
10
1. sekularizmi da rwmenisa da aRmsareblobis
Tavisufleba saqarTveloSi
sekularizmis idea gulisxmobs gansazRvruli tipisa da intensivobis instituciur gamijvnas saxelmwifosa da religias
Soris da saero sajaro sivrcis uzrunvelyofas religiis privatizebis gziT.4 adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos
praqtikidan erTmniSvnelovnad gamomdinareobs moTxovna, rom
saxelmwifo iyos neitraluri religiebTan mimarTebaSi:
11
12
13
14
noembers N305 dadgenilebis Tanaxmad Seqmna religiur gaerTianebebTan dakavSirebuli calkeuli sakiTxebis Semswavleli uwyebaTaSorisi komisia.11 komisiis Tavmjdomared dainiSna saqarTvelos saxelmwifo ministri reintegraciis sakiTxebSi paata zaqareiSvili. komisiis SemadgenlobaSi Sevidnen
mxolod saxelmwifo Tanamdebobis pirebi da arc erTi religiuri organizaciis warmomadgeneli. komisiis debulebis Tanaxmad, mis ZiriTad amocanebs warmoadgenda religiur-sakulto nagebobebis mSeneblobis maregulirebeli da religiur
gaerTianebebTan dakavSirebuli sxva kanonmdeblobis analizi
da SemuSaveba, aRniSnuli gaerTianebebis sakuTrebis Seswavla da a.S.
tolerantobisa da mravalferovnebis institutma (TDI) komisiis saqmianobis Sesaxeb informacia gamoiTxova Serigebisa
da samoqalaqo Tanasworobis sakiTxebSi saqarTvelos saxelmwifo ministris aparatidan.12 rogorc mowodebuli informaciiT13 irkveva, komisiam 2013 wlis 29 noembridan 2014 wlis
10 Tebervlamde Caatara 5 sxdoma da SeimuSava saqarTveloSi
arsebuli religiuri gaerTianebebisTvis sabWoTa totalitaruli reJimis dros miyenebuli zianis nawilobriv anazRaurebasTan dakavSirebuli zogierTi RonisZiebis ganxorcielebis
wesis damtkicebis Taobaze saqarTvelos mTavrobis dadgenilebis proeqti da agreTve sajaro samarTlis iuridiuli
piris religiis sakiTxTa saxelmwifo saagentos Seqmnisa da
debulebis damtkicebis Sesaxeb saqarTvelos mTavrobis dadgenilebis proeqti. pirveli saqarTvelos mTavrobam miiRo
2014 wlis 27 ianvars,14 meore ki 2014 wlis 19 Tebervals.15
11 saqarTvelos mTavrobis dadgenileba no. 305, religiur gaerTianebebTan
dakavSirebuli calkeuli sakiTxebis Semswavleli uwyebaTaSorisi komisiis Seqmnisa da
misi debulebis damtkicebis Sesaxeb, 2013 wlis 29 noemberi.
12 iqve, debulebis muxli 2.
13 Serigebisa da samoqalaqo Tanasworobis sakiTxebSi saqarTvelos saxelmwifo
ministris aparatis werili no. 153-g, 20.02.2014.
14 saqarTvelos mTavrobis dadgenileba no. 117, saqarTveloSi arsebuli religiuri
gaerTianebebisTvis sabWoTa totalitaruli reJimis dros miyenebuli zianis nawilobriv
anazRaurebasTan dakavSirebuli zogierTi RonisZiebis ganxorcielebis wesis damtkicebis
Taobaze, 2014 wlis 27 ianvari.
15 saqarTvelos mTavrobis dadgenileba no. 177, sajaro samarTlis iuridiuli piris
religiis sakiTxTa saxelmwifo saagentos Seqmnisa da debulebis damtkicebis Sesaxeb, 2014
wlis 19 Tebervali.
15
16
17
18
20
21
22
aRsaniSnavia, rom religiuri daniSnulebis nagebobaTa warmomavlobis sakiTxi uSualod exeba saqarTveloSi arsebuli sxva
religiuri gaerTianebebis, gansakuTrebiT somexTa marTlmadidebeli samociqulo wminda eklesiisa da laTin kaTolikeTa
eklesiis interesebs. Tumca, am jgufis, iseve rogorc yvela sxva
jgufisa, wevrebi arian mxolod saqarTvelos xelisuflebisa
da saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis warmomadgenlebi,
miuxedavad imisa, rom maTma gadawyvetilebebma sxva religiebis
sakuTrebis sakiTxi SeiZleba gadawyvitos maTi monawileobis
gareSe.
rogorc Cans, am samuSao jgufebis arseboba isev nominaluria
da sakiTxebis Seswavlisa da Sesabamisi winadadebebis momzadebisTvis muSaoba ar mimdinareobs. komisiisa da misi samuSao
jgufebis Sesaxeb informaciis gamoTxovis Semdeg, saxelmwifo
qonebis erovnulma saagentom tolerantobisa da mravalferovnebis instituts (TDI) moawoda konstituciuri SeTanxmebiT gaTvaliswinebuli sakiTxebis ganmxilveli samTavrobo
komisiis mxolod erTi sxdomis oqmi, romelic 2012 wlis 29
marts Catarda.26 sxdomis oqmiT irkveva, rom komisia SeTanxmda, intensiurad emuSava samuSao jgufebSi, kerZod, qonebrivi
sakiTxebis ganmxilveli samuSao jgufi unda Sekrebiliyo
saorientaciod 2 kviraSi erTxel, danarCeni jgufebi ki TveSi
erTxel. saagentom sxva informaciis mowodeba ver SeZlo, rac
isev saSualebas iZleva, davaskvnaT, rom zemoxsenebuli komisiis saqmianobis Sesaxeb sxva informacia sajaro dawesebulebebSi
daculi ar aris.
rogorc wina TavSi, religiis sakiTxTa saxelmwifo saagentoze
msjelobisas, aRvniSneT, mis erT-erT uflebamosilebas warmoadgens rekomendaciebis momzadeba konstituciuri SeTanxmebiT gansazRvruli miznebisa da amocanebis Sesasruleblad. aRniSnulis gaTvaliswinebiT samTavrobo komisiasa da saagentos
kompetenciebs Soris arsebobs dublireba.
26
23
24
saqarTvelos kanoni iTvaliswinebda saqarTvelos yvela moqalaqis valdebulebas, gaevloT samxedro-sarezervo samsaxuri
da ar uSvebda gamonakliss im pirebisTvis, visac keTilsindisieri winaaRmdegoba hqonda rezervis mimarT.28 sarezervo samsaxurze uaris Tqma, Tundac keTilsindisieri winaaRmdegobis
safuZvelze, administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsis
1973 muxlis Tanaxmad (samxedro-sarezervo samsaxurSi gamoucxadebloba samxedro-sarezervo samsaxurisTvis Tavis aridebis
mizniT), samarTaldarRvevas warmoadgenda da 500-lariani
jarimis an administraciuli patimrobis safuZveli SeiZleboda gamxdariyo. es norma rwmenisa da aRmsareblobis TavisuflebasTan Seusabamobis safuZvelze saqarTvelos sakonstitucio
sasamarTlom 2011 wlis 22 dekembers arakonstituciurad
cno.29 am gadawyvetilebis gamotanis Semdeg miRebuli uzenaesi
sasamarTlos gadawyvetilebebi adasturebs, rom qvemdgom sasamarTloebs damkvidrebuli hqondaT praqtika, romlis mixedviTac keTilsindisieri winaaRmdegoba ar iTvleboda sarezervo samsaxurisgan gaTavisuflebis samarTlebriv safuZvlad.30
25
26
niebulia saqarTvelos sapatriarqos mier religiuri daniSnulebiT gamoyenebuli jvrebis, sanTlebis, xatebis, wignebisa
da kalendrebis realizaciiT miRebuli mogeba. imis gaTvaliswinebiT, rom religiuri organizaciis mier religiuri daniSnulebis produqciis realizaciiT miRebuli mogeba isedac
Tavisufldeba me-11 muxlis (religiuri saqmianoba) da 96-e
muxlis safuZvelze, gaurkvevelia, ratom iyo saWiro sapatriarqosTan mimarTebiT amis gameoreba. aman SeiZleba gamoiwvios
bundovaneba da kiTxvebi, Tumca, religiuri organizaciebisa
da sawarmoebis mkacri gamijvnis pirobebSi, erTmniSvnelovania,
rom kodeqsi ar utovebs sagadasaxado organizaciebs sivrces
religiuri saqmianobis dasabegrad.
mogebis gadasaxadisgan gansxvavebuli situaciaa dRg-sTan dakavSirebiT. sagadasaxado kodeqsis 168-e muxlSi pirdapir aris
miTiTebuli, rom CaTvlis uflebis gareSe dRg-isgan gaTavisuflebulia saqarTvelos sapatriarqos mier jvris, sanTlis,
xatis, wignis, kalendrisa da sxva saRvTismsaxuro sagnebis
miwodeba, romlebic gamoiyeneba mxolod religiuri mizniT
(nawili 1, v qvepunqti) da CaTvlis uflebis gareSe dRg-isgan gaTavisuflebulia saqarTvelos sapatriarqos dakveTiT
taZrebisa da eklesiebis mSenebloba, restavracia da moxatva
(nawili 2, b qvepunqti). amdenad, dRg-iT dabegvris nawilSi
aSkaraa preferencirebuli mopyroba sapatriarqos, anu saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis mimarT, radgan misi dakveTiT sxva subieqtebis mier ganxorcielebuli operaciac ki
Tavisufldeba dRg-sgan. es TavisTavad mniSvnelovan finansur
upiratesobas aniWebs sapatriarqos yvela sxva religiur organizaciasTan SedarebiT.
qonebis gadasaxadTan dakavSirebiT, saqarTvelos sagadasaxado
kodeqsis 206-e muxli Seicavs daTqmas, rom qonebis gadasaxadisagan gaTavisuflebulia organizaciis qoneba, agreTve, organizaciaze lizingiT gacemuli qoneba, garda miwisa da organizaciis mier ekonomikuri saqmianobisaTvis gamoyenebuli
qonebisa. radgan 30-e muxlis pirveli punqtis a qvepunqtis
Tanaxmad organizacia moicavs religiur organizaciasac, unda
vivaraudoT, rom yvela religiuri organizacia Tavisufldeba
27
29
30
31
32
iqve.
33
35
36
37
38
mier, maT moeTxovebaT erT iuridiul pirad gaerTianeba, sakoordinacio sabWos Seqmna, an erT-erTi gaerTianebis sasargeblod anazRaurebis uflebis daTmoba, imisTvis, rom religiur
gaerTianebaze Tanxis gacema moxdes.
yovelive
zemoaRniSnulis
gaTvaliswinebiT,
SeiZleba
davaskvnaT, rom adgili aqvs ara sabWoTa kavSiris mier miyenebuli zianis anazRaurebas, aramed gaurkveveli da gaumWvirvale procesis Sedegad SerCeuli religiuri gaerTianebebis
dafinansebis gegmas, rac, erTi mxriv, SeiZleba ganpirobebuli
iyos uSualod am religiuri gaerTianebebis dafinansebis motiviT, meore mxriv ki, miznad isaxavdes saqarTvelos sapatriarqosTvis wlebis ganmavlobaSi miniWebuli sabiujeto saxsrebis Semdgom legitimacias imis warmoCinebiT, rom saqarTvelos
marTlmadidebeli eklesiis garda sxva religiuri gaerTianebebic sargebloben sajaro resursebiT. Sesabamisad, SeiZleba
davaskvnaT, rom maRali albaTobiT zianis anazRaurebis dadgenileba mimarTulia ara uTanasworo mopyrobis aRmofxvrisken,
aramed arsebuli uTanasworo mopyrobis SenarCunebisken da,
imavdroulad, qmnis uTanasworobis axal talRas CamoTvlil
oTx aRmsareblobasa da sabWoTa kavSiris dros dazaralebul
sxva religiur gaerTianebebs Soris, romlebic amis miuxedavad
daxmarebas ver miiReben.
2014 wlis 13 marts saqarTvelos mTavrobam miiRo N437 gankarguleba saqarTveloSi arsebuli religiuri gaerTianebebisTvis sabWoTa totalitaruli reJimis dros miyenebuli
zianis nawilobriv anazRaurebasTan dakavSirebuli zogierTi
RonisZiebis Sesaxeb. aRniSnuli gankargulebis mixedviT, anazRaurebis mizniT 2014 wels saqarTvelos mTavrobis sarezervo
fondidan gamosayofi Tanxa ganisazRvra 3 500 000 (sami milion
xuTasi aTasi) laris odenobiT. aRniSnuli Tanxis ganawilebis
pirobebis gansazRvra, iseve rogorc anazRaureba, daevala ssip
religiis sakiTxTa saxelmwifo saagentos. am mimarTulebiT
sxva nabijebi jerjerobiT ar gadadgmula.
40
41
42
43
44
iqve.
radgan sadavo eklesia quTaisi-gaenaTis saxelze iyo registrirebuli sajaro reestrSi, sadavo eklesia sapatriarqos
sakuTrebas warmoadgenda.
aq marTebuli iqneba Sedareba anCisxatis taZris ezoSi arsebul Senobaze miRebul gadawyvetilebasTan (zemoT, II.4 nawili).
iqac oficialurad Senoba kulturisa da ZeglTa dacvis fondma dairegistrira, magram sasamarTlom gaiTvaliswina istoriuli mtkicebulebebi, rom is sakulto nagebobis anCisxatis
nawils saepiskoposo saxls warmoadgenda da gaauqma fondis
sakuTrebis registracia. am SemTxvevaSi, Tavad is faqti, rom
eklesia ukve sapatriarqos sakuTrebad iyo registrirebuli,
kaTolikeTa moTxovnaze uaris Tqmis avtomaturi safuZveli
gaxda da sasamarTlos arc ucdia Seefasebina, ramdenad kanonieri da safuZvliani iyo marTlmadidebeli eklesiis mier aRniSnul taZarze sakuTrebis uflebis registracia.
rac Seexeba konstituciuri SeTanxmebis me-7 muxlis arguments, iq sakmaod naTladaa gadmocemuli midgoma: eklesia an
monasteri upirvelesad marTlmadidebluri unda iyos da es
aris piroba misi sapatriarqos sakuTrebad gamocxadebisTvis. amis nacvlad, sasamarTlo gadawyvetilebebSi mocemulia
sapirispiro msjeloba: iqidan gamomdinare, rom konkretuli
eklesia saqarTvelos samociqulo avtokefaluri marTlmadidebeli eklesiis saxelzea registrirebuli, amitom unda
CaiTvalos marTlmadideblurad. es aris konstituciuri SeTanxmebis me-7 muxlis diskriminaciuli interpretaciis naTeli magaliTi. savardis mier warmodgenili istoriuli
mtkicebulebebis safuZvelze sasamarTlos swored imaze
unda emsjela, iyo Tu ara eklesia marTlmadidebluri, rac
meore etapze misi amJamindeli mesakuTris sapatriarqos
kanonierebis Semowmebis saSualebas Seqmnida. amis nacvlad,
sakuTrebis registracia eklesiis marTlmadidebluri warmomavlobis damadasturebel mtkicebulebad iqna gamoyenebuli
da TavisTavad amoiwura eklesiaze sakuTrebis uflebisTvis
davis SesaZlebloba, rac kaTolike Temis interesebis sruli
ugulebelyofiT moxda.
48
50
mowmeblad, Tu ramdenad efeqturad xorcieldeba am religiuri Seuwynareblobis motiviT Cadenil samarTaldarRvevebze marTlmsajuleba, tolerantobisa da mravalferovnebis
institutma sisxlis samarTlis Sesabamis muxlebTan dakavSirebiT devnisa da msjavrdadebis statistika gamoiTxova
saqarTvelos mTavari prokuraturidan da saqarTvelos uzenaesi sasamarTlodan, agreTve, Sesabamisi gadawyvetilebebis
misaRebad mimarTa saqarTveloSi arsebul yvela saerTo sasamarTlos. xelisuflebis organoebidan miRebuli informaciis Sedareba iehovas mowmeTa organizaciis mier warmoebul samarTaldarRvevis faqtebis statistikasTan saSualebas
iZleva davaskvnaT, Tu ramdenad efeqturi iyo saqmis gamoZieba da damnaSaveTa samarTlebrivi devna.
bolo nawilSi ganxilulia sasamarTlos Sesabamisi gadawyvetilebebi da samarTlis ganmartebis problemebi.
51
amis STambeWdavi magaliTia sasuliero piri i. x., romelmac sityvieri da fizikuri Seuracxyofa miayena iehovas mowmeebs, o.
y.-s da i. c.-s 2013 wlis 6 oqtombers kaspis raionis sofel axalqalaqSi. ramdenime wliT adre, 2008 wlis 9 dekembers, imave
pirma iehovas mowmeebis sxva mimdevrebs, kerZod, b. o.-s da p.
m.-s, miayena fizikuri Seuracxyofa, xolo 23 dekembers sityvieri Seuracxyofa; agreTve, daemuqra maT cemiT. b. o.-sa da
p. m.-s mimarT igive gaimeora 2009 wlis 3 ivliss. kidev ufro
adre ki, 2007 wlis 20 marts, i. x. cdilobda iehovas mowmeebis
i. g-sa da i. z.-s eklesiaSi Zalis gamoyenebiT Seyvanas.
2008 wels ganxorcielebuli Seuracxmyofeli da Zaladobrivi
aqtebis pasuxad, Sss kaspis raionul sammarTveloSi daiwyo winaswari gamoZieba sisxlis samarTlis kodeqsis 155-e muxliT
gaTvaliswinebuli danaSaulis safuZvelze (religiuri wesis
aRsrulebisTvis ukanono xelis SeSla). Tumca, 2009 wlis 12
apriliT daTariRebuli goris raionuli prokuroris moadgilis pasuxidan Cans, rom winaswari gamoZieba 2009 wlis 30 ianvars Sewyda da i. x.-s mimarT samarTlebrivi devna ar dawyebula.
Ziebis Sewyvetis Taobaze aseTi Sinaarsis dokumenti Sedga:
saqmeze Catarebuli gamoZiebiT gamoirkva, rom... mRvdelma i.
x.-m soflis quCaSi myof b. o.-s xeli Caavlo halstuxSi da ramodenimejer ubiZga, Semdeg zurgis areSi xeli Caartya, ris
Semdeg iehovas mowmeebma gaqceviT uSveles Tavs. 2008 wlis
23 dekembers... i. x.-m saxalxod amxila cru moZRvrebaSi p. m.
da b. o. ... b. o. Seepasuxa mas, ra drosac mRvdelma i. x.-m xeli
Semoartya saxeSi da Seagina dedis misamarTiT...
mowmeTa dakiTxviT dadgenilia, rom iehovas mowmeebs i. x.
xvdeboda mxolod quCaSi. maTTvis janmrTelobis dazianebebi
ar miuyenebia da Zaladoba an Zaladobis muqara ar ganuxorcielebia. igi arasodes ar misula iehovas mimdevrebisTvis specialurad gamoyofil saxlSi da xeli ar SeuSlia maTi religiuri wesis aRsrulebisTvis.
52
53
2014 wlis 25 marts iehovas mowmeTa qristianulma organizaciam 2013 wels momxdari incidentebis gamo weriliT mimarTa
saqarTvelos iusticiis ministrs, saqarTvelos Sinagan saqmeTa
ministrs, saqarTvelos saxalxo damcvels, saxalxo damcvelTan
arsebul tolerantobis centrsa da saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacias, raTa yuradReba gaemaxvilebinaT im
faqtze, rom iehovas mowmeebis fizikuri da sityvieri Seuracxyofis Tu maTi Senobebis dazianebis faqtebis umravlesoba
rCeba efeqturi gamoZiebis gareSe, an gamoZiebis Sedegebi ar
aris cnobili dazaralebulebisTvis maTi mcdelobis miuxedavad.52 rogorc aRniSnuli werilidan Cans, gamoZieba umetesad
sruldeba danaSaulebrivi qmedebis Camdeni pirebis mier bodiSis moxdiTa da xelwerilis daweriT, sisxlissamarTlebrivi
devnis dawyebis gareSe.
am werilSi moyvanili samarTaldarRvevis faqtebis dajgufeba Sinaarsis mixedviT saSualebas gvaZlevs, davaskvnaT,
rom 2013 wlis ganmavlobaSi adgili hqonda iehovas mowmeTa qristianuli organizaciis Senobebis an stendebis dazianebis, an literaturis daxevis 21 SemTxvevas, sityvieri
Seuracxyofis 19 SemTxvevas, fizikuri Seuracxyofis 21
SemTxvevas, policielis muqaris erT SemTxvevas, saxlSi SeWris 2 SemTxvevas.
aRniSnul werilze saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros
pasuxiT53 irkveva, rom sityvieri Seuracxyofis an literaturis daxevis SemTxvevaSi (Tu es ar iwvevs qonebriv zians da
religiuri wesis aRsrulebisTvis xelis SeSlas) samarTaldarRvevis Camden pirs awerineben xelwerils an aZleven werilobiT gafrTxilebas. erT SemTxvevaSi piri dajarimda 100
lariT wvrilmani xulignobisTvis. qonebis dazianebis SemTxvevebis umetesobaSic, imis gamo, rom gamowveuli ziani mcire
moculobis iyo (zianis moculoba ar aRwevda 150 lars54) an
52 iehovas mowmeTa qristianuli organizacia saqarTveloSi, werili 15/14 saqarTvelos
iusticiis ministrs, saqarTvelos Sinagan saqmeTa ministrs, saqarTvelos saxalxo
damcvels, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacias, saxalxo damcvelTan arsebul
tolerantobis centrs, 2014 wlis 25 marti.
53 saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros sapasuxo werili MIA 8 14 00949196 iehovas
mowmeTa qristianul organizacias, 20/05/2014.
54 saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 187-e muxlis Tanaxmad, danaSaulia qonebis
dazianeba, romelmac gamoiwvia mniSvnelovani ziani. amave kodeqsis 177-e muxlis Tanaxmad
ki, mniSvnelovania ziani, romlis Rirebuleba aRemateba 150 lars.
54
Sesabamisi pirebi iyvnen arasrulwlovanebi, pasuxismgebloba dgeba mxolod xelwerilis daweris an gafrTxilebis saxiT. Tumca, erT SemTxvevaSi CaiTvala, rom qonebis dazianeba
qmnida devnis danaSaulis Semadgenlobas da pirs gauformda saproceso SeTanxmeba, meore SemTxvevaSi ki mimdinareobs gamoZieba qurdobis danaSaulze. rac Seexeba fizikuri
Seuracxyofis SemTxvevebs, Sinagan saqmeTa saministros monacemebis mixedviT, erT SemTxvevaSi mimdinareobs gamoZieba
cemis danaSaulze (sisxlis samarTlis kodeqsi, muxli 125),
sxva SemTxvevaSi mimdinareobs gamoZieba janmrTelobis ganzrax naklebad mZime dazianebaze (muxli 118), oTx SemTxvevaSi
mimdinareobs gamoZieba devnis danaSaulze (muxli 156), xolo
kidev erT SemTxvevaSi religiuri wesis aRsrulebisTvis
xelis SeSlaze (muxli 155). fizikuri Seuracxyofis SemTxvevebis mniSvnelovan nawilSi, rac iehovas mowmeTa organizaciis werilSia aRwerili, Sinagan saqmeTa saministrom ver
daadgina, rom fizikur Seuracxyofas hqonda adgili.
imisTvis, rom xelisuflebis organoebma gaataron efeqturi RonisZiebebi religiuri Seuwynareblobis niSniT Cadenili samarTaldarRvevebis aRsakveTad, ra Tqma unda, ar aris
aucilebeli yvela SemTxvevaSi sisxlissamarTlebrivi devnis
dawyeba an pasuxismgeblobis umkacresi zomebis moTxovna.
saqarTvelos mTavar prokuraturaSi kvlevis winaswari Sedegebis ganxilvisas migviTiTes, rom ganrideba aRniSnul pirebTan
gaformda mxolod mas Semdeg, rac konsultacia gaiares
dazaralebulebTan danaSaulebrivi qmedebis Camdeni pirebisTvis ganridebis gaformebis Taobaze; aseve, ganridebulma pirebma dazaralebulis TandaswrebiT gamoxates sinanuli Cadenili
qmedebis gamo da gaswies sazogadoebrivad sasargeblo Sroma.
rac mTavaria, dazaralebulebs hqondaT saSualeba, aReweraT
maTTvis miyenebuli ziani da CarTulni yofiliyvnen prokuraturis mier warmoebul procesSi.
prokuraturis poziciis Tanaxmad, saproceso SeTanxmebis gaformebac calsaxad ar gulisxmobs braldebulisTvis SeRavaTebis gawevas, Tu gaviTvaliswinebT im garemoebasac, rom
saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 155-156-e muxlebi
naklebad mZime danaSaulebs warmoadgens da am danaSaulebze
sasamarTlosac SeuZlia sasjelis saxiT daadginos jarima an
daniSnos pirobiTi msjavri. amdenad, aramarTebulia religi56
57
tis sofel samTawyaroSi.57 am soflebSi mcxovrebi marTlmadidebeli mosaxleoba ewinaaRmdegeboda qarTveli muslimebis mier meCeTis amoqmedebas da sityvieri Seuracxyofis,
muqarisa da gadaadgilebis Tavisuflebis SezRudvis gziT
maT tradiciuli RvTismsaxurebis Catarebis saSualebas ar
aZlevda.
rogorc saxalxo damcvelis 2013 wlis angariSSia aRniSnuli, nigvziansa da winwyaroSi locvasTan dakavSirebuli
problema xelisuflebis warmomadgenlebis Carevis Sedegad
religiuri umravlesobisa da umciresobis liderebs Soris
molaparakebisa da SeTanxmebis gziT... amoiwura da 2013 wels
am soflebSi locva daubrkoleblad mimdinareobda.58 Tumca,
is faqti, rom religiur umciresobaze Zaladobisa da xelis
SeSlis faqtis gamo aravin dasjila da am tipis samarTaldarRvevebis zogadi prevenciisTvis saTanado zomebi ar miiReba,
kidev erTxel SegviZlia davakavSiroT imasTan, rom uflebebis Selaxvis msgavsi Sinaarsis, Tumca, kidev ufro mwvave
SemTxveva moxda 2013 wels samTawyarosa da WelaSi.
2013 wlis maisidan sofel samTawyaroSi adgili hqonda ramdenime epizods, rodesac samTawyarosa da mezobeli soflebis
mosaxleoba fizikuri da sityvieri Seuracxyofis, gzis gadaketvisa da muqaris meSveobiT xels uSlida muslimTa Tems
religiuri msaxurebis CatarebaSi. ramdenime SemTxvevaSi
marTlmadidebel mosaxleobasTan erTad imyofeboda sofel
samTawyaros rwmunebuli g. n., romelic ar uSlida xels maT
Zaladobriv aqtebs. saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros
warmomadgenlebma, kerZod, sapatrulo policiis TanamSromlebma ver uzrunvelyves muslimi sasuliero pirebisTvis
samlocvelosTan misasvleli gzis gaxsna da sazogadod, muslimebisTvis RvTismsaxurebis uflebis uzrunvelyofa, rac
saxelmwifos pozitiuri movaleobis darRvevas warmoadgenda.
ganxiluli sxva SemTxvevebisgan da qvemoT sasamarTlo gadawyvetilebebis analizis
TavSia (me-4 Tavi) detalurad ganxiluli.
57 saqarTvelos saxalxo damcvelis angariSi saqarTveloSi adamianis uflebaTa da
TavisuflebaTa dacvis mdgomareobis Sesaxeb, 2013, gv. 297-304.
58 iqve, gv. 296.
58
saqarTvelos saxalxo damcvelisTvis miwodebuli informaciiT, daiwyo gamoZieba dedofliswyaros raionis sofel samTawyaroSi religiuri wesis aRsrulebisaTvis ukanonod xelis
SeSlis faqtze (danaSauli gaTvaliswinebuli ss kodeqsis 155-e
muxlis I nawiliT) da dedofliswyaros raionis sofel samTawyaros mosaxleobis mier muslimi sasuliero piris ojaxis mimarT ganxorcielebul muqaraze (kodeqsis 151-e muxliT).
2013-2014 wlebSi (2014 wlis pirveli kvartali) gamoZiebis
farglebSi gatarebuli RonisZiebebis Sesaxeb saqarTvelos
saxalxo damcvelis aparatma saqarTvelos Sinagan saqmeTa
saministrosgan damatebiTi informacia ver miiRo. saqarTvelos saxalxo damcvelis winadadebis pasuxad mas acnobes, rom
dedofliswyaros rwmunebulis movaleobis Semsrulebel g.n.-s
disciplinuri gadacdomisTvis gamoecxada gafrTxileba.59
zemoganxilul SemTxvevebTan SedarebiT, uflebaTa Selaxvis
kidev ufro mZime faqts hqonda adgili adigenis municipalitetis sofel WelaSi, radgan damrRvevebi uSualod sajaro moxeleebi iyvnen: 2013 wlis 26 agvistos Semosavlebis samsaxurma daSala minareTi, rogorc qvemoT iqneba ganmartebuli, saTanado samarTlebrivi safuZvlis gareSe; imavdroulad, Sss-s
TanamSromlebma Zala gamoiyenes im muslimebis mimarT, vinc
demontaJis gaprotesteba scada.
am SemTxvevaSic, gansakuTrebiT mniSvnelovania is faqti, rom
demontaJs win uswrebda mediaSi gavrcelebuli marTlmadidebeli mosaxleobis ukmayofileba sofel WelaSi minareTis
konstruqciis dadgmis Taobaze. marTlmadidebeli mosaxleobis protesti aRwerili iyo agreTve saxalxo damcvelisadmi
adigenis municipalitetis sakrebulos Tavmjdomaris mimarTvaSic.60
situacia, rodesac marTlmadidebeli mosaxleobis protests
religiuri umciresobis agebuli an mSeneblobis procesSi
myofi sakulto nagebobis mimarT mosdevs sajaro moxeleebis
mier kanoniT dadgenili procedurebiT manipulireba marTlmadidebeli mosaxleobisTvis sasurveli Sedegis misaRwevad,
59
60
59
erTmniSvnelovnad aerTianebs Welas SemTxvevas qvemoT ganxilul Terjolis mSeneblobis SemTxvevasTan, sadac adgilobrivma xelisuflebam mSeneblobis nebarTva SeaCera kanonieri safuZvlis gareSe, marTlmadidebeli mosaxleobis mier
iehovas mowmeTa kavSiris mSeneblobis gaprotestebis Semdeg.
es miuTiTebs saqarTveloSi sajaro moxeleTa qcevis modelze, sadac isini sajaro uflebamosilebas iyeneben religiuri
umciresobis araxelsayrel mdgomareobaSi Casayeneblad, rac,
erTi mxriv, religiuri umravlesobis dakveTis dakmayofilebaa, meore mxriv ki, religiuri umciresobis uflebis arsebiT
SezRudvas iwvevs da Sesabamisad, sisxlis samarTlis kodeqsis
142-e muxliT gaTvaliswinebuli danaSaulis (adamianTa Tanasworuflebianobis darRveva) Semadgenlobas qmnis.
sajaro moxeleebis danaSaulis Cadenis mtkicebis safuZvels
gvaZlevs is, rom maT mier sajaro uflebamosilebis ukanono gamoyenebas hqonda adgili, rac mkafiod aris saxeze Welas
SemTxvevaSi. Semosavlebis samsaxuris mtkicebiT, TurqeTidan
Semotanili minareTis demontaJi ganxorcielda imis gamo,
rom sabaJoze Semotanili saqonlis araswori klasificirebis gamo SeiZleboda Semcirebuliyo importis gadasaxdelis
odenoba da amis gamorkveva gasvliTi Semowmebisa da liTonis
konstruqciis fizikuri daTvalierebisa da Sesabamisi eqspertizis daskvnis gareSe SeuZlebelia.61
aq gadamwyveti mniSvneloba aqvs imas, rom ganbaJebisas minareTs
Tavad Semosavlebis samsaxuris uflebamosilma pirma mianiWa
sasaqonlo kodi, romelic Tavisufldeboda importis gadasaxadisgan,62 rogorc TurqeTSi warmoebuli saqoneli. Sesabamisad, konstruqciis fizikuri maxasiaTeblebi da eqspertizis
Sedegebi, romelic TavisTavad, proceduris uxeSi darRveviT
Catarda,63 ver Secvlida importis gadasaxadisTvis mniSvnelovan im garemoebas, rom warmoSobis qveynis gamo, saqoneli gaTavisuflebuli iyo importis gadasaxadisgan. Sesabamisad, importis gadasaxadis odenobis dadgenis sababi Semosavlebis samsax61 arasamTavrobo organizaciebis erToblivi gancxadeba sofel WelaSi ganviTarebuli
movlenebis Sesaxeb, 29 agvisto, 2013.
62 saxalxo damcvelis 2013 wlis angariSi, ix. zemoT SeniSvna 58, gv. 303.
63 detalebi ixileT arasamTavrobo organizaciebis erTobliv gancxadebaSi, SeniSvna 62.
60
61
64
62
rogorc aRniSnuli informaciiT irkveva, 155-e muxlTan dakavSirebiT 2012 wels da 2014 wels gamoZieba Sewyda TiTo-TiTo
SemTxvevaze, orivejer danaSaulis niSnebis ararsebobis gamo,
2013 wels ki gamoZieba Sewyda, radgan 155-e muxliT gaTvaliswinebuli qmedebis amnistireba moxda, rogorc naklebad mZime
danaSaulisa. 2012-2014 (2014 wlis pirveli sami Tve) wlebSi
156-e muxliT gaTvaliswinebul danaSaulze gamoZieba Sewyda 7
SemTxvevaSi, devna Sewyda an ar daiwyo 5 SemTxvevaSi. 156-e muxlis safuZvelze am wlebSi devna daiwyo 19 SemTxvevaSi, Tumca,
2013 wels or SemTxvevaSi Sewyda dawyebuli devna. aRniSnuli statistika miuTiTebs, rom religiuri Seuwynareblobis
danaSaulebidan yvelaze aqtiurad gamoiyeneba ara religiuri
wesis aRsrulebisTvis xelis SeSlis muxli (muxli 155), aramed devnis muxli (muxli 156). Tumca, aq gasaTvaliswinebelia,
rom devnis danaSauli SeiZleba Cadenil iqnes ara mxolod religiuri, aramed sxva niSniT Seuwynareblobis safuZvelzec
da radgan konkretulad religiur niadagze devnasTan dakavSirebuli statistika ar iwarmoeba, am niSniT Cadenili danaSaulebis zusti ricxvis dadgena SeuZlebeli iyo.
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlosgan tolerantobisa da
mravalferovnebis institutma gamoiTxova Semdegi statistikuri informacia:
lis pasuxismgeblobis damamZimebel garemoebad ssk 53-e muxlis 31 nawilis gamoyenebis Sesaxeb monacemebi sasamarTloebSi
moqmedi statistikuri angariSgebis formebSi ar aRiricxeba.
igive informacia daadastura Tbilisis saqalaqo sasamarTlomac.65
ssk 53-e muxlis 31 nawili 2012 wlis 27 marts iqna Setanili sisxlis samarTlis kodeqsSi da diskriminaciis romelime niSniT,
maT Soris religiuri niSniT, Seuwynareblobis motiviT danaSaulis Cadena pasuxismgeblobis damamZimebel garemoebad gamocxadda yvela im danaSaulisTvis, romlis Semadgenlobac ar
iTvaliswinebs Seuwynareblobis motivs danaSaulis erT-erT
elementad. aRniSnuli niSnavs, rom sasamarTlom yovel individualur SemTxvevaSi, roca Seuwynareblobis motiviT aris
65 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos werili N47-k tolerantobisa da mravalferovnebis
institutis 2014 wlis 26 martis N66 werilis pasuxad, 7.04.14; Tbilisis saqalaqo
sasamarTlos werili 1-04118/10620, 16.04.2014.
65
66
69
5.1.
sakrebuloSi 2014 wlis 3 ivliss gamarTulma k. m.-s administraciuli saCivris ganxilvamac daadastura, rom dazianeba,
romelic mis saxls aReniSneba, ar aris gamowveuli mimdebare
nakveTze mSeneblobiT, aramed iqamde warmoqmnili dazianebebia. formaluradac ki ar arsebobs safuZveli, rom nebarTvis SeCereba ZalaSi datovos municipalurma organom, Tumca,
2014 wlis 5 ivlisisTvis gadawyvetileba jer kidev ar iyo
miRebuli.
mSeneblobis SeCerebas win uZRoda adgilobrivi marTlmadidebeli sasuliero piris (dekanozi s. c.-s) mier organizebuli
mosaxleobis saprotesto gamosvla, rac motivirebuli iyo
mxolod da mxolod religiuri SeuwynareblobiT da saerTo
ar hqonda mSeneblobis pirobebTan. iehovas mowmeTa qristianuli organizacia amtkicebs, rom aqvT videoCanaweri, sadac
Cans, piri rogor gadascems mSeneblobis SeCerebis brZanebas
Sekrebil xalxs da ulocavs maT am Sedegs. savaraudod, es piri
adgilobrivi sajaro mosamsaxurea, radgan mas xeli miuwvdeboda brZanebaze.
saTanado safuZvlis ararsebobis pirobebSi da mosaxleobis
protestisa da muqaris fonze mSeneblobis SeCereba iZleva
eWvis safuZvels, rom adgilobrivma xelisuflebam religiuri niSniT diskriminaciis Sedegad SezRuda adamianis ufleba,
rac sisxlis samarTlis kodeqsiT akrZaluli qmedebis, samsaxurebrivi mdgomareobis gamoyenebiT adamianTa Tanasworuflebianobis darRvevis (muxli 142, nawili 2, a qvepunqti)
niSnebs atarebs da saWiroebs am sakiTxze dauyovnebliv gamoZiebis dawyebas. rogorc mSeneblobis nebarTvis mimRebTa
advokats, manuCar cimintias acnobes, amJamad sisxlissamarTlebrivi gamoZieba mimdinareobs araregistrirebuli kavSiris
erT-erTi wevris, T. c.-s devnasTan dakavSirebiT (sisxlis
samarTlis kodeqsis 156-e muxli). Tumca, sajaro moxeleebis
mier religiur niadagze SesaZlo danaSaulis Cadenis gamokvleva mometebuli sajaro interesis sagans warmoadgens da
samarTaldamcavi organoebis efeqturobis Sefasebis kriteriumi swored am tipis qmedebebis gamoZiebaa, maTi ignorirebisa da ufro msubuqi danaSauliT gadafarvis nacvlad.
71
Secvales. imavdroulad, gamoirkva, rom is miwis oTxi nakveTi, sadac centris mSeneblobas apireben, sasoflo-sameurneo
daniSnulebis miwaa da aucilebelia miwis statusis Secvla,
raTa maT mSeneblobis nebarTva miiRon. miwis statusis Sesacvlelad maT mimarTes janmrTelobis dacvis saministros, raTa
daesabuTebinaT miwis statusis Secvlisa da sareabilitacio
centris aSenebis saWiroeba. winamdebare kvlevis momzadebis
momentisTvis isini elodebodnen sajaro reestris pasuxs miwis statusis Taobaze.
aRsaniSnavia, rom mSeneblobis nebarTvis SeCereba an nebarTvis gacemis gaWianureba msgavsi scenariT xdeba Terjolisa
da manglisis saqmeebSi: adgilobrivi sasuliero piri, romelic, savaraudod, nebarTvis maZiebeli pirebis aRmsareblobis
Sesaxeb informirebulia adgilobrivi sajaro moxeleebisgan,
axdens mosaxleobis mobilizebas mSeneblobis gasaprotesteblad, rasac Semdeg etapze mosdevs biurokratiuli sirTuleebis Seqmna nebarTvis mimRebi pirebisTvis. xazgasmiT unda
aRiniSnos, rom adgilobrivi mosaxleobis damokidebuleba,
negatiuri iqneba Tu pozitiuri, ar warmoadgens mSeneblobis nebarTvis gacemis an mSeneblobis dabrkolebis samarTlebriv safuZvels. aRniSnuli mizeziT mSeneblobaze uaris Tqma
iqneba Sesabamisi piris sakuTrebis uflebis gaumarTlebeli
SezRudva, rac konstituciisa da kanonmdeblobis darRvevaa.
73
amgvari gaWianurebis winaaRmdeg, rac mSeneblobis regulirebis procesSi uflebamosili administraciuli organos
TviTnebobis saxes warmoadgens, mTavrobis N57 dadgenileba iTvaliswinebs umniSvnelovanes garantias: mSeneblobis
nebarTvis gacemis TiToeuli stadiisTvis gansazRvrulia
gadawyvetilebis miRebis vada da Tu organo ar miiRebs gadawyvetilebas dadgenilebiT gansazRvrul vadaSi da werilobiT ar acnobebs gadawyvetilebas, maT Soris, uars, nebarTvis
maZiebel pirs, CaiTvleba, rom miRebulia nebarTvis maZiebeli pirisTvis sasargeblo gadawyvetileba.68 aRniSnuli garantia mniSvnelovan rols Seasrulebda rusTavSi kaTolikeTa
eklesiis mSeneblobis gaWianurebis msgavsi SemTxvevebis aRsakveTad, magram rogorc momdevno nawilSi vnaxavT, saerTo
sasamarTloebma CaTvales, rom aRniSnuli normebi ewinaaRmdegeba zogadi administraciuli kodeqsiT, anu zemdgomi aqtiT, dadgenil wesebs da Sesabamisad, praqtikuli mniSvneloba daekarga aRniSnul garantias.
74
iqve, muxli 45, punqti 12, muxli 52, punqti 5, muxli 54, punqti 7.
75
aRniSnuli sajaro interesi, rom mSenebloba mxolod saTanado pirobebis arsebobisas ganxorcieldes maqsimaluri usafrTxoebis uzrunvelsayofad, udavod gasaziarebelia. Tumca, marTebuli iqneboda, sasamarTlos isic gaeTvaliswinebina, rom amgvari ganmartebiT moqalaqeebs TviTnebobisgan
Tavis dacvis mxolod grZeli sasamarTlosTvis mimarTvis
gza dautova da arsebiTad waaxalisa administraciuli organoebis umoqmedoba da TviTneboba. mSeneblobis uSiSroebis sajaro interesTan erTad, TviTnebobis aRkveTis sajaro
interesic wonian arguments warmoadgens, Tu gaviTvaliswinebT, rom saqarTvelos sxvadasxva regionSi (dedofliswyaro, TeTriwyaro, xaSuri, surami, Terjola, rusTavi) administraciuli organoebi aWianureben da abrkoleben arapopularuli umciresobebis mSeneblobebs mSeneblobis usafrTxoebasTan sruliad daukavSirebeli mizezebiT.
76
77
7. rekomendaciebi xelisuflebisadmi
saqarTvelos parlaments, saqarTvelos mTavrobas:
1. saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis preferencirebuli mopyrobis aRmosafxvrelad sxva religiuri gaerTiane78
79
80
1. religiis Temaze sajaro
gancxadebebis mimoxilva
saangariSo periodSi gaanalizda politikosTa sajaro gancxadebebi 10 gansxvavebuli movlenis Taobaze bolo erTi wlis
(2013 wlis maisi - 2014 wlis aprili) ganmavlobaSi.
religiis Tema pirdapir an iribad dakavSirebuli iyo Semdeg
movlenebTan:
81
aseve xSiri iyo politikosTa mxridan homofobiuri gamonaTqvamebi da seqsualuri orientaciis niSniT adamianTa diskriminaciis SemTxvevebi. seqsualuri umciresobebis aqtiuroba zogierTma politikurma subieqtma yofil mmarTvel Zalas, erTian nacionalur moZraobas daukavSira da am gziT mosaxleobis im nawilSi, vinc marTlmadidebeli eklesiis Rirebulebebs
iziarebs, politikuri opoziciis diskreditacias Seecada.
17 maisis movlenebs gamoexmaura 14 politikuri subieqti.
maTgan 3 subieqtis gancxadebebi ar Seesabameboda sekularuli saxelmwifos principebs (1 warmoadgens arasaparlamento
opozicias partia Tavisufal saqarTvelos, 2 koalicia
qarTul ocnebas); 11 politikuri subieqtis gancxadeba Seesabameboda sekularobis principebs (5 maTgani warmoadgens mTavrobas, 2 nacionalur moZraobas, 3 subieqti saparlamento
umravlesobas koalicia qarTul ocnebas, 2 saparlamento
umciresobas nacionalur moZraobas, 1 ki arasaparlamento
subieqtia koalicia qarTuli ocnebidan).
saqarTvelos mTavroba
premier-ministri biZina ivaniSvili 17 maisis movlenebs 10
dRis ganmavlobaSi samjer gamoexmaura. ivaniSvilis TqmiT,
83
saparlamento umravlesoba
sekularobis principebs Seesabameboda koalicia qarTuli ocnebis wevris, daviT usufaSvilis gancxadeba, romelmac yuradReba gaamaxvila kanonis uzenaesobaze da aRniSna, rom arc
erTi Sexedulebis, organizaciis Tu religiuri mrwamsis warmomadgenels ara aqvs imuniteti (18 maisi 2013 weli; netgazeTi, daviT usufaSvili: policiam airCia absoluturad swori
gamosavali).
levan berZeniSvilis TqmiT, xelisuflebam sekularuli saxelmwifos principebi unda daicvas da samarTaldamrRvevma sasuliero pirebma pasuxi unda agon. berZeniSvilma aseve gaakritika
patriarqis mowodeba 17 maisis RonisZiebis akrZalvis Taobaze.
84
...reagireba aq unda iyos calsaxa da yvela moZaladem, romlis identificirebac SesaZlebelia, unda agos pasuxi (17 maisi, 2013 weli; rusTavi 2, gadacema pozicia).
saparlamento umciresoba
partia nacionaluri moZraobis wevrebma zurab jafariZem da
giorgi gabaSvilma satelevizio gadacemebSi kritikuli gancxadebebi gaakeTes samarTaldamrRvevi sasuliero pirebis Taobaze da damnaSaveebis dasja moiTxoves.
arasaparlamento partiebi
koalicia qarTuli ocnebis wevrma daviT zurabiSvilma saqarTveloSi religiuri nacionalizmis aRmavlobas gausva xazi,
romelic kidev erTi Znelad da mtkivneulad mosaSorebeli
saxadia (2013 wlis 13-19 maisi, asaval-dasavali, me-19 nomeri,
gv. 14-15).
saparlamento umravlesoba
koalicia qarTuli ocnebis wevrma, parlamentarma zviad
ZiZigurma 2013 wlis 21 maiss rusTavi 2-is gadacema arCevanSi ganacxada, rom kanonis winaSe yvela Tanasworia da moZalade unda daisajos. Tumca, ZiZigurma aseve aRniSna, rom
ar emxroba seqsualuri umciresobebis reklamirebas sazogadoebaSi (21 maisi 2013; rusTavi 2, gadacema arCevani).
arasaparlamento opozicia
aRsaniSnavia, rom RonisZiebamde erTi dRiT adre saqarTvelos
patriarqma ilia meorem saqarTvelos mTavrobasa da Tbilisis merias parlamentis win aqciis gamarTvisTvis gacemuli
nebarTvis gauqmebisa da lgbt Temis uflebebis SezRudvisken
mouwoda.74 swored aRniSnuli mowodebis gauTvaliswineblobis gamo gaakritika saqarTvelos imdroindeli premier-ministri biZina ivaniSvili partia Tavisufali saqarTvelos liderma kaxa kukavam. kukavam gaamarTla Zaladoba lgbt Temis
warmomadgenlebze da liberaluri Rirebulebebis mqone saparlamento partiebi geiaRlumis mowyobaSi daadanaSaula. man
aseve gaamarTla sasuliero pirebis Zaladoba lgbt jgufis
mxardamWerTa gamomwvevi qcevis gamo.
kaxa kukava: patriarqma xom sagangebod ganacxada, dapirispirebis Tavidan asacileblad gadavdoT da nu CavatarebT am
homoseqsualebis mxardamWer aqciaso? ratom ar daugdo yuri
ivaniSvilma patriarqis moTxovnas? imitom, rom mas surda
amerikisTvis eCvenebina, naxeT, rogor vicav adamianis gamoxatvis Tavisuflebaso! (asaval-dasavali, 2013 wlis 13-19
maisi, me-19 nomeri, gv. 14-15).
74
86
http://www.netgazeti.ge/GE/105/News/19650/.
umciresobebis uflebebis
dacvis gamomxatveli gancxadebebi:
saqarTvelos mTavroba
reintegraciis sakiTxebSi saxelmwifo ministri paata zaqareiSvili sofelSi Sexvda rogorc muslim, ise marTlmadidebel mosaxleobas. man marTlmadidebel mosaxleobasTan saubrisas aRniSna, rom erTi muslimic rom cxovrobdes sofelSi,
mas unda hqondes locvis ufleba (netgazeTi, muslimebis
locvas samTawyaroSi paata zaqareiSvili daeswro, 14 ivnisi,
2013 weli).
adgilobrivi TviTmmarTveloba
sofel samTawyaros rwmunebulis, gulo nadiraSvilis, gancxadebaSi Cans, rom adgilobrivi xelisufleba konfliqtis dros
umravlesobis nebis gaTvaliswinebaze damyarebul diskriminaciul praqtikas axorcielebda. rwmunebulma yvela konfesiis
warmomadgenlisTvis religiis Tavisuflebis uzrunvelyofis
sakiTxSi sakuTari pasuxismgebloba arasaTanadod Seafasa. misi
TqmiT, adgilobrivi qristiani mosaxleoba ewinaaRmdegeboda
muslimur salocavSi religiuri ritualis Catarebas da mosaxleobis dapirispirebis procesSi misi roli umniSvnelo iyo.
89
sofelma gamoxata Tavisi neba, soflis neba aris uzenaesi adgilobrivi TviTmmarTvelobisTvis da xalxs rac unda, ise iqneba
da xalxis neba aris is, rom ar gakeTdes samlocvelo saxli.
rac Seexeba konstituciur uflebas, vin sad ilocos da rogor
ilocos, im sam adamians, romlebic am sofelSi cxovroben da
surT, rom samlocvelo saxli hqondeT, maT samlocvelo aqvT
sakuTar saxlSi mowyobili da 37 wlis ganmavlobaSi loculoben.
91
saqarTvelos parlamenti
adamianis uflebaTa dacvisa da samoqalaqo integraciis komitetis Tavmjdomarem eka beseliam aseve uaryo muslimTa konstituciuri uflebebis darRveva da sakiTxi mSeneblobasTan dakavSirebuli samarTlebrivi problemebis WrilSi ganixila.
arasaparlamento partiebi
religiuri diskriminaciis motivi uaryo koalicia qarTuli
ocnebis prezidentobis kandidatma giorgi margvelaSvilma.
92
samarcxvino politikosebis dro unda damTavrdes saqarTveloSi! vinc samSoblos RalatiT aris dakavebuli, xalxma maT
mimarT siZulvili Riad unda gamoxatos, jondi baRaTuria
(www.sazogadoeba.ge; TurqeTis jaSuSurma qselma lamis aaoxra
da aayirava saqarTvelo, 28 noemberi, 2013).
93
saerTo jamSi TviTmmarTvelobis kodeqsis Sesaxeb diskusias gamoexmaura 11 politikuri subieqti. maTgan mxolod 4
politikuri subieqtis gancxadeba Seesabameboda sekularuli
saxelmwifos principebs, 7 ki ara.
sekularuli saxelmwifos principebs Seesabameboda koalicia
qarTuli ocnebis 2 warmomadgenlis (saparlamento umravlesoba), aseve nacionaluri moZraobis 2 warmomadgenlis gancxadebebi (1 saparlamento umciresoba, 1 arasaparlamento
opozicia). sekularuli saxelmwifos principebis Seusabamo
gancxadeba gaakeTes koalicia qarTuli ocnebis 5-ma wevrma
saparlamento umravlesobidan da arasaparlamento opoziciis 2-ma warmomadgenelma (qristian-demokratebi, qarTuli
dasi).
mac: rodesac sapatriarqom gancxadeba gaakeTa TviTmmarTvelobis reformaze, mTavroba, bunebrivia, ecdeboda Sexvedras
(tabula, tyemalaZe: sakomiteto ganxilvis gadadebis erT-erTi mizezi patriarqi iyo, 5 dekemberi, 2013 weli).
saparlamento umravlesobis wevrma viqtor doliZem presasTan ganacxada, rom xelisufleba sazogadoebis nebismieri warmomadgenlis, miT ufro, kaTolikos-patriarqis mosazrebebs
aucileblad gaiTvaliswinebs.
arasaparlamento opozicia
partia qarTuli dasis liderma jondi baRaTuriam gazeT
asaval-dasavalTan interviuSi aRniSna, rom patriarqis kritikis gamo korZaia mosaxleobam parlamentidan unda gamoiyvanos. baRaTuriam politikur Zalebs, romlebmac TviTmmarTvelobis Sesaxeb kodeqss mxari dauWires, antiqarTuli Zalebi
uwoda (asaval-dasavali, 2013 wlis 9-15 dekemberi, gv. 7).
97
saparlamento umciresoba
saparlamento umciresobis erT-erTma liderma, pavle
kublaSvilma, telekompania rusTavi 2-is gadacema poziciaSi xazi gausva religiisa da saxelmwifos separaciisa da
sekularobis principebis dacvis mniSvnelobas.
pavle kublaSvili: ver gavige, saerTod rom araferi Tqmuliyo patriarqisgan, es kanonproeqti ar unda waekiTxaT, Tu naklebad aqtualuri iyo is reforma, romelic xorcieldeba?
TavisTavad es gancxadebebi arabunebrivia, rom ai, radgan patriarqma mogviwoda, amitom wavikiTxavT am kanonproeqts...
me vfiqrob, rom mTavari problema aris politikisa da religiis, politikisa da eklesiis gamijvna da es ase unda moxdes (2013 wlis 6 dekemberi, rusTavi 2, gadacema pozicia).
kublaSvilis msgavsad, erTiani nacionaluri moZraobis mdivanma sagareo sakiTxebSi giga bokeriamac isaubra patriarqis gancxadebaze da religiisa da saxelmwifos urTierTgamijvnis aucileblobas gausva xazi.
giga bokeria: saubari separatizmis gaRvivebasa da qveynis
daSlis gegmaze ukeTes SemTxvevaSi aris sruli gauazrebloba
da CemTvis kategoriulad miuRebelia. unda gvesmodes, rom
saqarTveloSi saxelmwifo da eklesia gayofilia... (2013 wlis
7 dekemberi, tabula, bokeria: unda gvesmodes, rom saqarTveloSi saxelmwifo da eklesia gayofilia).
99
100
rodesac Cven vambobT, rom erTi mxriv, es aris qveyana, sadac TiTqmis 90% am eklesiis Svilia da am eklesiis mrevlia,
am dros es sityvebi, romelic modis misi mRvdelmTavrisgan,
unda miviRoT imitom, rom es aris safuZveli qveynis simtkicis
(netgazeTi, 2014 wlis 7 ianvari, sozar subari: ojaxis siwmindeze aseTi aqcentebis gakeTeba ar aris SemTxveviTi).
saparlamento umravlesoba
adamianis uflebaTa dacvisa da samoqalaqo integraciis
komitetis Tavmjdomare eka beseliam ganacxada, rom Zalian
didi sifrTxilea saWiro iseT Temebze saubrisas, rogoricaa
patriarqis saSobao epistole. beseliam aRniSna, rom kritikiT
xSirad patriarqs daumsaxureblad guls stkenen. beseliam
dadebiTad Seafasa patriarqis epistoleSi gamoTqmuli mosazrebebi, misi TqmiT, eklesiis winamZRolma isaubra qristianul
swavlebaze, ojaxur tradiciebze da mas ar mouwodebia surogaciis gziT gaCenili bavSvebis uflebebis Selaxvisken.
arasaparlamento opozicia
partia Tavisufali saqarTvelos liderma kaxa kukavam
asaval-dasavalTan saubrisas sapatriarqosTan gamarTul
aqcias, romlis monawileebi xelovnuri ganayofierebis gziT
gaCenili bavSvebis Sesaxeb epistoleSi gamoTqmul mosazrebas
kritikulad afasebdnen, saxelmwifo usafrTxoebis winaaRmdeg gadadgmuli nabiji uwoda.
kaxa kukava: diax, saqarTvelos sapatriarqosTan aqciis gamarTva da siZulviliT gaJRenTili is plakatebi, romlebic ninia
kakabaZesa da mis damqaSebs eWiraT, aris saqarTvelos kaTo101
102
kanonis damtkicebamde, saqarTvelos sapatriarqom uaryofiTad Seafasa kanonproeqtSi umciresobaTa jgufebis dacvis Sesaxeb konkretuli miTiTebebi. marTlmadidebeli sasuliero
pirebisa da arasaparlamento opoziciis nawili moiTxovda,
rom kanonmdeblebs diskriminaciis safuZvlebis niSnebis CamonaTvalidan seqsualuri orientacia amoeRoT.
aRsaniSnavia, rom kanonproeqtis ganxilvas arasaparlamento
opoziciis warmomadgenlebsa da arasamTavrobo organizaciebTan erTad, sasuliero pirebi da marTlmadidebel mSobelTa
kavSiris wevrebi eswrebodnen. dekanozi daviT isakaZe im deputatebs, romlebic kanonproeqts mxars dauWerdnen, anaTemaze gadacemiT daemuqra.75 miuxedavad imisa, rom politikosebis
umravlesoba aRniSnavda, rom kanons mxari dauWira, maTi gancxadebebi xSir SemTxvevaSi erTi konfesiis midgomebs gamoxatavda da sapatriarqo sxva umciresobaTa jgufebTan SedarebiT preferencirebul konteqstSi iyo moxseniebuli. aseve,
politikur narativSi gamoikveTa nacionaluri da religiuri
identobebis gaigivebis tendencia.
antidiskriminaciuli kanonproeqtis Sesaxeb gancxadeba gaakeTa 21-ma politikurma subieqtma, romelTagan mxolod 8 maTganis gancxadeba Seesabameboda sekularuli saxelmwifos principebs, 13-is ki gamoxatavda sapatriarqos interesebs.
subieqtebi, visi gancxadebac Seesabameboda sekularuli saxelmwifos principebs: mTavroba qarTuli ocneba (1), saparlamento umravlesoba qarTuli ocneba (4), saparlamento umciresoba nacionaluri moZraoba (2), arasaparlamento politikuri
subieqti qarTuli ocneba (1).
sekularuli saxelmwifos principebs ar Seesabameboda Semdegi
subieqtebis gancxadebebi: mTavroba qarTuli ocneba (4), saparlamento umravlesoba (8), arasaparlamento opozicia Tavisufali saqarTvelo (1).
75
104
http://cp.ge/ge/statiacci.php?ID=14905.
me im religias vekuTvni, romelic ambobs, rom vinc ucodvelia, man pirvelma isrolos qva, es is religiaa, romelSic
macxovari ambobs, rom sakuTar TvalSi dires ver xedavT da
sxvaTa TvalSi xedavT bewvs. es is religiaa, romelmac mTavari
aqcenti ara ubralod moyvasis siyvarulze, aramed mtris Seyvarebaze gadaitana. Sesabamisad, nebismieri Cagvra, misi legitimacia CemTvis ara ubralod rogorc Tanamedrove samyaros
warmomadgenlisTvis, rogorc politikosisTvis, rogorc adamianisTvis, romelsac unda rom saqarTvelo evropuli gziT wavides, aramed rogorc qristianisTvis miuRebelia (30 aprili,
2014, axali ambebis portali new posts, giorgi margvelaSvili:
antidiskriminaciuli kanonis miRebiT aravin dazaraldeba).
saqarTvelos mTavroba
premier-ministri irakli RaribaSvili gamoexmaura saqarTvelos patriarqis gancxadebas da aRniSna, rom ilia meore brZeni adamiania da man kargad icis, rasac akeTebs. misi TqmiT, kanonproeqti ar uqmnis safrTxes qveynis tradiciebsa da faseulobebs (30 aprili 2014, tabula, RaribaSvili: ar miviRebT
kanons, romelic qveynis interesebs safrTxes Seuqmnis).
105
iusticiis ministrma Tea wulukianma saero da sasuliero xelisuflebis erTianobas gausva xazi da dasZina, rom yvelas
movaleobaa, Cveni sazogadoebis yvelaze TvalSi sacemi, pativsacemi piri, sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ar
anerviulos (30 aprili, 2014, tabula, wulukiani: iseTi araferia, ramac erSi Tu berSi, vinme SeiZleba, SeaSfoTos).
afxazeTis avtonomiuri respublikis kulturisa da ganaTlebis ministrma dimitri jaianma asaval-dasavalTan interviuSi antidiskriminaciul kanonproeqtze saubrisas aRniSna, rom
saqarTveloSi umravlesobis uflebebi ilaxeba da marTlmadidebeli mrevli preferencirebul konteqstSi moixsenia.
dimitri jaiani: ager, batono Cemo, mama gabrielis wminda
nawilebs milionamde adamianma miago pativi! am xalxs ra vuTxraT? am xalxs ara aqvs aTaswlovani rwmenisa da kulturis,
tradiciebisa da ojaxis dacvis ufleba?! yvela gamokiTxviT,
98 procenti emxroba da ndobas ucxadebs Cvens uwmindessa
da dedaeklesias! sad gagonila, rom orma procentma Tavis
Wkuaze ataros qveyana! RvTismSoblis wilxvedri miwa! Tanac
es ukuRmarT dReze gaCenilebi da maTi kudebi xom is 2 procentic ar arian?! (2014 wlis 21-27 aprili, asaval-dasavali,
N16, gv. 16).
saparlamento umravlesoba
saqarTvelos parlamentis vice-spikerma, umravlesobis wevrma
manana kobaxiZem parlamentis iuridiuli komitetis sxdomaze,
sadac marTlmadidebeli eklesiis sasuliero pirebsa da arasamTavrobo organizaciebTan erTad antidiskriminaciul kanons ganixilavdnen, aqcenti umravlesobis uflebebis dacvaze
gaakeTa.
weRan mamaom brZana, Tu Cemi ufleba dairRveva, vin daicavso. davicavT, mamao, namdvilad Tqvens uflebas, Tuki am kanonis miRebis Semdeg, Tqven dagemuqrebaT raime, imis gamo, rom
Tqven iqadageT da TqviT, rom es [homoseqsualoba] aris codva.
eklesiam unda Tqvas, rom es [homoseqsualoba] aris codva da
106
koalicia qarTuli ocnebis warmomadgenlis, soso jaWvlianis ganmartebiT, man kanonproeqts mxari mas Semdeg dauWira,
rac darwmunda, rom masSi eklesiisTvis miuRebeli punqtebi
ar arsebobs.
soso jaWvliani: Cveni dedaeklesiis warmomadgenlebi ise
laparakoben, rogorc unda laparakobdnen... vidre kanons miviRebdiT, iuristebsac vesaubre da damarwmunes, rom am kanonSi
eklesiisTvis miuRebeli da sagangaSo araferia (2014 wlis 5-11
maisi, asaval-dasavali, me-18 nomeri, gv. 10).
koalicia qarTuli ocnebis wevrma gubaz sanikiZem 1-el maiss
parlamentis plenarul sxdomaze sityviT gamosvlisas antidiskriminaciuli kanonis miRebis aucileblobaze isaubra da
aseve gaakritika arasamTavrobo organizaciebi, romlebic
eklesias dartymis qveS ayeneben.
108
arasaparlamento opozicia
burjanaZe erTiani opoziciis Tbilisis merobis kandidati
dimitri lorTqifaniZe saparlamento ganxilvebis dros antidiskriminaciuli kanonproeqtis avtorebs akritikebda imis gamo,
rom parlamentSi inicirebamde dokumentis ganxilva sapatriarqosTan ar momxdara. misi azriT, kanonproeqtis miRebisas mniSvnelovani iyo saxelmwifos sapatriarqos mosazreba gaeziarebina.
dimitri lorTqifaniZe: zustad es aris diskriminacia. iseT
mniSvnelovan institutTan, rogoric aris eklesia, ar yofila
ganxiluli es kanonproeqti. netgazeTi, isakaZe: antidiskriminaciuli kanoni ilia meoresTan da qorepiskoposebTan ar
ganxilula, 2014 wlis 16 aprili).
partia Tavisufali saqarTvelos xelmZRvanelma kaxa kukavam
antidiskriminaciul kanonproeqts mxari ar dauWira da ganacxada, rom aRniSnul sakiTxSi sapatriarqos pozicias iziarebs.
kaxa kukava: me asi procentiT viziareb eklesiis pozicias da
vacxadeb, rom es antidiskriminaciuli kanoni pirdapir ewinaaRmdegeba Cvens erovnul da saxelmwifoebriv interesebs! saqarTveloSi diskriminaciis momxre aravin aris da Zaladobas
aravin amarTlebs, arc eklesia da arc opozicia. saqme isaa,
rom pirvelad saqarTvelos istoriaSi am xelisuflebam qarTul kanonmdeblobaSi Cawera terminebi seqsualuri orientacia da genderuli identoba (asaval-dasavali, me-18 nomeri,
gv. 15, 2014 wlis 5-11 maisi).
kanonproeqti, romelic mTavrobam daamtkica, CemTvis misaRebia. veTanxmebi da mgonia, rom unda gavides zustad ise,
rogorc Cven vTvliT, magram parlamenti aris ufro maRali organo, Sesabamisad, mas aqvs Tavisi xedvebi. aqvs ufleba,
garkveulwilad Secvalos proeqti da koreqtivebi Seitanos.
sazogadoebaSi arsebuli sxvadasxva damokidebuleba ki bunebrivia. saboloo jamSi, vfiqrob, politikuri gadawyvetileba
unda iyos miRebuli (1 maisi, 2014, tabula, zaqareiSvili:
antidiskriminaciuli kanonproeqti CemTvis misaRebia).
saparlamento umravlesoba
parlamentis Tavmjdomarem daviT usufaSvilma oponentebis
sapasuxod, romlebic kanonmdeblebs geipropagandaSi adanaSaulebdnen, ganucxada, rom antidiskriminaciuli kanoni
gansxvavebuli seqsualuri orientaciis propagandas ar emsaxureba da kanonis amocana umciresobaTa jgufebis Zaladobisgan dacvaa. man aseve xazgasmiT aRniSna, rom diskriminaciis
safuZvlebis niSnebis CamonaTvalidan seqsualur orientacias
ar amoiReben, radgan es principuli sakiTxia da saxelmwifo
Zaladobas ar dauSvebs (tabula, usufaSvili: ar wamoegoT
spekulaciebs antidiskriminaciul kanonTan dakavSirebiT).
TinaTin xidaSelma gadacema poziciaSi mTavrobasa da eklesias Soris antidiskriminaciuli kanonis gamo dapirispirebis faqti uaryo.
is faqti, rom aseTi tipis kanoniT bednieri ar aris sasuliero pirebis nawili. es normaluria... diskriminaciis akrZalva sWirdeba qarTul saxelmwifos. iseTebi unda miviRoT
adamianebi, rogorebic arian... (2 maisi 2014, rusTavi 2 ,
gadacema pozicia).
koalicia qarTuli ocnebis deputatma Tamar korZaiam aRiara, rom xelisufleba garkveul daTmobebze wavida sapatriar110
saparlamento umciresoba
erTiani nacionaluri moZraobis warmomadgenelma pavle kublaSvilma gadacema poziciaSi aRniSna, rom politikosebma
dominanti religiuri jgufisadmi kuTvnileba sakuTari legitimaciis wyarod ar unda gamoiyenon.
pavle kublaSvili: konsesusi, pirvel rigSi, politikur
Zalebs Soris unda iyos, rom ar arsebobdes problemebi adamianis uflebebTan dakavSirebiT, gansxvavebuli adamianis,
gansxvavebuli mrwamsis gamo CagvrasTan dakavSirebiT, sxva111
dasxva mizezis gamo diskriminaciasTan dakavSirebiT. es problemebi unda gadawyviton politikosebma. zogierTi politikosi cdilobs, gamoiyenos garkveuli religiuri grZnobebi, rom Tavisi pozicia daamkvidros (2 maisi 2014, rusTavi
2, gadacema pozicia).
nacionaluri moZraobis warmomadgenelma parlamentSi giorgi gabaSvilma gadacema poziciaSi xazi gausva umciresobaTa
jgufebis dacvis mniSvnelobas.
giorgi gabaSvili: saqarTvelo Sedgeba sxvadasxva eTnikuri,
religiuri, seqsualuri warmomadgenlebisgan, Cven unda vicxovroT erTad da unda viswavloT, rom arc erT jgufs, miT
umetes, yvelaze dids, eTnikurad qarTvelebs, marTlmadideblebs, ar gvaqvs ufleba sxvisi uflebebis xarjze Cveni uflebebi davicvaT (2 maisi, 2014, rusTavi 2, gadacema pozicia).
arasaparlamento opozicia
sekularobis principebs Seesabameboda arasaparlamento opoziciis warmomadgenlis, daviT zurabiSvilis gancxadeba, romelmac xazi gausva saeklesio da saero xelisuflebis gamijvnis aucileblobas.
daviT zurabiSvili: saqarTvelo aris sekularuli saxelmwifo da, bunebrivia, eklesias SeuZlia, gamoTqvas mosazreba
konkretul sakiTxebze, magram prerogativa aqvs saqarTvelos
parlaments da erTiani poziciaa, rom es kanoni unda iyos
swrafad miRebuli (29 aprili, 2014, rusTavi 2, gadacema
arCevani).
112
religiis safuZvelze diskriminaciis aRkveTisa da sekularizmis TvalsazrisiT, saqarTvelos sagadasaxado da sabaJo,
zogad da umaRles ganaTlebasTan dakavSirebul kanonmdeblobaSi, saxelmwifo qonebis Sesaxeb saqarTvelos kanonSi, religiis sakiTxTa saxelmwifo saagentos mandatsa da religiuri
gaerTianebebisTvis sabWoTa kavSiris dros miyenebuli zianis
anazRaurebis wesSi arsebobs xarvezebi. es sakanonmdeblo CarCosa da religiis Tavisuflebis dacvis kuTxiT saxelmwifo
praqtikis analizma aCvena. Tumca, religiuri umciresobebis
mwvave problemebi ganpirobebulia ara normatiuli aqtebiT,
aramed am aqtebis diskriminaciuli aRsrulebis wesiT. es ikveTeba sxvadasxva sferos sajaro moxeleebis qcevaSi mSeneblobis nebarTvebis gacema, sisxlissamarTlebrivi da administraciulsamarTlebrivi marTlmsajulebis aRsruleba religiuri
SeuwynareblobiT motivirebul danaSaulebsa Tu sabWoTa kavSiris dros CamorTmeul sakuTrebaze, gansakuTrebiT, sakulto nagebobebze uflebebis aRdgena.
mediaSi gamoqveynebuli sajaro gancxadebebis mimoxilvidan
Cans, rom religiasa da religiur instanciebTan ama Tu im
saxiT dakavSirebuli mniSvnelovani movlenebis komentirebisas, politikosebi, saxelmwifo da sajaro moxeleebi, zogjer
ar icaven religiuri neitralurobis princips da situacias
afaseben mikerZoebulad, piradi religiuri poziciidan an
meinstrimuli religiuri koniunqturidan gamomdinare.
kvlevaSi gamoikveTa, rom sajaro moxeleebi umravlesobis
dakveTiT religiuri umciresobebisadmi xSirad diskriminaciul politikas axorcieleben. es religiuri gaerTianebebis
uflebebis uxeS darRvevasa da saqarTvelos samociqulo avtokefaluri marTlmadidebeli eklesiis mimarT preferen113
ciul mopyrobaSi vlindeba. Sesabamisad, religiur gaerTianebebs ar eZlevaT saSualeba saqarTvelos kanonmdeblobiT
garantirebuli uflebebiT Tanabrad isargeblon. aRniSnuli
mdgomareoba saqarTvelos xelisuflebis yvela Stos, da gansakuTrebiT prokuraturasa da sasamarTlos gamowvevis winaSe
ayenebs. am struqturebma religiuri umciresobebis interesebze msjelobisas yuradReba unda gaamaxvilon sajaro moxeleTa da yvela sxva piris SesaZlo religiuri Seuwynareblobis
motivze, mkacri kontroli gauwion da efeqturad aRkveTon
religiuri Seuwynareblobis niSniT Cadenili samarTaldarRvevebi gansakuTrebiT, aRniSnuli motiviT uflebamosilebis
borotad gamoyenebis an gadametebis faqtebi. es aucilebeli
nabijia saqarTvelos sekularuli ganviTarebis, tolerantuli garemos damkvidrebisa da religiuri gaerTianebebisTvis
Tanasworobis uzrunvelyofis gzaze.
114