თემა 1

 ქართული სამართლის ისტორიის ცნება, საგანი და სისტემა.

 ქართული სამართლის ჩამოყალიბება და კვლევის ისტორია.

თემა 2
 საკანონმდებლო და სხვა იურიდიული აქტების აღმნიშვნელი
ტერმინები საქართველოში.
 ქართული სამართლის ისტორიის საგანი

 საგანს საფუძველი ჩაუყარა ივანე ჯავახიშვილმა, რომელმაც 1928-

1929 წლებში 2 ნაწილად გამოსცა სასწავლო და სამეცნიერო კურსი.
 ქართული სამართლის ისტორია ისტორიულ-იურიდიული მეცნიერებაა.
იგი არ არის ნორმათა სისტემა. იგი არის მეცნიერება ქართული
სახელმწიფო სამართლისა და სამართლის ცალკეული დარგების
შესახებ. როგორიცაა:

 ქართული სამართლის ისტორიის შესწავლის საგანს ანუ ობიექტს

წარმოადგენს ქართული სახელმწიფოებრიობა. კერძოდ:

 ქართული სახელმწიფო სამართალში ვსწალობთ შემდეგ საკითხებს:

 qarTuli samarTlis წყაროები:

 პირდაპირი და არაპირდაპირი წყაროები

 საეკლესიო წყაროები

 საერო წყაროები

saxelmwifo-samarTlebrivi (konstituciuri) xasiaTis wyaroebi

sisxlisa da samoqalaqo-samarTlebrivi xasiaTis wyaroebi
 დასკვნა

“qarTuli samarTlis istoriis Seswavlis sagani aris:

qarTuli saxelmwifosa da samarTlis istoriis wyaroebis, aseve qarTuli
samarTlis dargebisa da institutebis Seswavla
 qarTuli samarTlis istoriis sagani

კავშირი 

არაიურიდიულ მეცნიერებებთან: (filosofia, politikuri ekonomika da sxva) da

iuridiul mecnierebebTan (saxelmwifosa da samarTlis Teoria, politikur da
samarTlebriv moZRvrebaTa istoria, dargobrivi iuridiuli disciplinebi)
 ქართული სამართლის ისტორიის შესწავლის
მეთოდები

 მეტაფიზიკური მეთოდი
 დიალექტიკურ- მატერიალისტური მეთოდი
 სისტემური
 შედარებით ისტორიული
 qarTuli samarTlis istoriis sistema

 sagani, meTodi, sistema

 saswavlo sagnis adgili sxva iuridiul disciplinebs
Soris
 saxelmwifosa da samarTlis wyaroebi
 samarTlis calkeuli dargebi:
 qarTuli saxelmwifo (konstituciuri) samarTali
 qarTuli samoqalaqo samarTali
 qarTuli sisxlis samarTali
 qarTuli saojaxo samarTali
 qarTuli samemkvidreo samarTali
 qarTuli saproceso samarTali
 qarTuli saxelmwifo (konstituciuri) samarTali

aq Seiswavleba:
saxelmwifoebriobis warmoSoba da ganviTareba uZvelesi periodidan
dRevandlamde.
gamovyofT sam periods:

1. Zveli qarTuli saxelmwifoebrioba anu uZvelesi politikuri gaerTianebebi

(diaoxi, kolxa, iberia) Zveli welTaRricxvis pirveli aTaswleulidan axali
welTaRricxvis V saukunemde
2. feodalizmis periodis (Sua saukuneebis) qarTuli saxelmwifoebrioba (V-XVIII
ss)
3. qarTuli saxelmwifoebrioba XIX saukunidan dRemde
 qarTuli saxelmwifo (konstituciuri) samarTali

aq vixilavT Semdeg sakiTxebs:

 qarTuli saxelmwifoebriobis warmoSoba da misi formebi
 centraluri da adgilobrivi mmarTveloba
 Tanamdebobis pirebi da moxeleebi, maTi uflebrivi mdgomareoba
 qarTuli samoqalaqo samarTali

aq vixilavT Semdeg sakiTxebs:

 sakuTrebis uflebas
 nivTebs (sanivTo samarTali)
 valdebulebiT samarTals (valdebulebis warmoSobis safuZvlebs,
valdebulebis calkeul saxeebs)
 qarTuli sisxlis samarTali

aq vixilavT Semdeg sakiTxebs:

 danaSaulisa da sasjelis aRmniSvneli terminebi

 danaSaulis cneba da arsi qarTul samarTalSi
 sisxlis samarTlis pasuxismgeblobidan ganTavisufleba
 pasuxismgeblobis Semamsubuqebeli da damamZimebeli garemoebebi,
Tanamonawileoba
 danaSaulis subieqti qarTul samarTalSi, danaSaulis subieqturi mxare
 sasjelis saxeebi da maTi miznebi qarTul samarTalSi
 danaSaulis calkeuli saxeebi da maTi dasjadoba
 qarTuli saojaxo samarTali

aq vixilavT Semdeg sakiTxebs:

 qorwinebis wesebi da pirobebi

 ganqorwinebis wesebi da pirobebi
 meuRleTa Soris piradi da qonebrivi urTierTobebi
 qarTuli samemkvidreo samarTali

aq vixilavT Semdeg sakiTxebs:

 memkvidreobis arsi, saxeebi

 kanoniT memkvidreoba
 anderZiT memkvidreoba
 qarTuli saproceso samarTali

aq vixilavT Semdeg sakiTxebs:

 sasamarTlo organizacia
 procesi rogorc aRmosavleT, ise dasavleT
saqarTveloSi
 damamtkicebeli sabuTebi
 qarTuli samarTlis istoriis mecniereba

qarTuli saxelmwifoebrioba da samarTali yalibdeba Cv. w. pirvel

aTaswleulSi, aqedan gamomdinare qarTuli samarTlis mecnierebas didi
xnis istoria ara aqvs.

misi kvleva daiwyo vaxtang VI-m XVIII saukunis dasawyisSi.

vaxtang VI-m Seqmna swavlul kacTa komisia da Sekriba

qarTuli samarTlis iseTi Zeglebi, rogoricaa:

beqa-aRbuRas samarTali, giorgi brwyinvales samarTali, kaTalikozTa
samarTali, ebrauli samarTali, berZnuli samarTali, somxuri samarTali.

vaxtang VI-m sakuTari samarTlis wignic Seadgina da am krebulSi Seitana.

 qarTuli samarTlis istoriis mecniereba

 niko xizanaSvili (urbneli)

 ivane javaxiSvilis Rvawli mecnierebis
kvlevaSi.
 ექვთიმე თაყაიშვილი
 ივანე სურგულაძე
 გიორგი ნადარეიშვილი
 samarTlis warmoSoba saqarTveloSi

erTiani mono normebi, wes-Cveulebebi, sadac erTianad unda yofiliyo

warmodgenili religiuri, social-ekonomikuri da sxva xasiaTis qcevis
wesebi.

სიტყვა სამართლამდე არსებობდა შემდეგი სიტყვები: რიგი,

წესი, ჯერი, ჩვეულება

როგორ ხდებოდა ქცევის წესების შეცვლა?

 terminebi da maTi Sinaarsi

 samarTali – mis aRsaniSnavad adrec da axlac ixmareba – kanoni

 kanoni _ gulisxmobda muxlsac (saeros da saeklesios), sasjelsac
 da gankanoneba – dasjas niSnavda.
 kanoni – aseve niSnavda kanonebis krebuls (ara marto muxls), da
samarTlis wignsac (Sedioda calkeuli kanonebi)
 termini -kanoni – qarTuli ar aris, berZnulidan Semovida da TviT
berZnulSic erT-erTi semituri enidanaa gadasuli, romelSiac kanoni
“lerwams” niSnavda.
 terminebi da maTi Sinaarsi

 termini Zegli – ewodeboda sakanonmdeblo krebis mier bWobisa da

Sromis Sedegad miRebul sasamarTlo wigns.
 termini kodiko an kodeqsi – laTinuri warmoSobisaa:
 kodiko – niSnavda Sekvras, wigns
 kodeqsi – niSnavda ufro vrcel krebuls, romelic SinaarsiT erTiani da
mTliania da igi kanonebisა ubralo, meqanikuri grova ar aris.
 termini Cveuleba – gulisxmobda mTeli (da ara calke aRebuli
adamianis) sazogadoebis an misi nawilis znes da qcevis wess.
 terminebi da maTi Sinaarsi

 termini wesdeba – wesis dadebidan modis.

 termini wesi – ki samoqmedo saxelmZRvanelo iyo rogorc eklesia-
monastrebis, ise saxelmwifo dawesebulebebisa da Tanamdebobis
pirebisaTvis.
 termini gangeba –imave wess niSnavda anu sazogadod gamarTvas,
mowyobas niSnavda.
 gangeba –dRevandeli terminologiiT marTvas ufro aRniSnavs.
 terminebi da maTi Sinaarsi

feodalur saqarTveloSi sakanonmdeblo aqtebis sxva saxeebsac vxvdebiT:

 wigni – yovelgvari oficialuri Tu araoficialuri (kerZo) sabuTis
aRmniSvneli zogadi termini iyo
 sigeli da gujari _ mefis mier naboZeb sabuTs ewodeboda
 brZaneba da oqmi – mefeTa gankargulebebi
 xeli – qvaze amokveTili mefis brZaneba iyo
 brZaneba da pataki – zogjer sigelis mniSvnelobis gamosaxatavad
gamoiyeneboda.
 terminebi da maTi Sinaarsi

 dawerili – im sabuTs ewodeboda, romelic mefis mier ar iyo

gamocemuli, magram zogjer sakanonmdeblo aqtsac Seicavda. es
termini XV saukunemde Cans, mere qreba
 pitaki – igive sigelia.