Professional Documents
Culture Documents
2)
adamianTa Sexedulebani imis Sesaxeb, Tu rogor unda awarmoos
saxelmwifom finansuri operaciebi, Rrma politikuri filosofiis nayofia.
erTni uzenaes prioritetad piris Tavisuflebas, meoreni ki _ mTlianad
sazogadoebis keTildReobis sxvadasxva aspeqtebs miiCneven. gansxvavebuli
filosofia ki saxelmwif yvelaze gonivruli ekonomikuri saqmianobis
Taobaze gansxvavebul mosazrebebs badebs.
Tumca politikis Sesaxeb racionaluri mosazrebis Camosayalibeblad
mxolod politikuri filosofia ar kmara. aRniSnuli procesi moiTxovs
saxelmwifos praqtikuli saqmianobis codnas. vin aris uflebamosili,
warmarTos ekonomikuri politika? raze xarjavs saxelmwifo fuls da
saidan
qmnis Semosavals?
1030 weli qristeSobamde. aTwleulebis ganmavlobaSi ebraeli tomebi
centraluri xelisuflebis gareSe cxovrobdnen. biblia mogviTxrobs, Tu
rogor evedreboda xalxi winaswarmetyvel samuels: `dagvidgine axla mefe,
rom
sxva xalxebis wesisamebr gangvsjides~ samueli Seecada,
ebraelTaTvis azri Seecvlevinebina. man aRuwera, Tu rogori iqneboda maTi
cxovreba monarqiis farglebSi:
4) ,
mTavrobis zoma
bil klintonma SeerTebuli Statebisadmi cnobil mimarTvaSi ganacxada:
`veeberTela mmarTvelobis epoqa dasrulda~. aRniSnuli gancxadeba
gulisxmobs,
rom arsebobs meTodi, romliTac dadgindeba, aris Tu ara mmarTveloba
`veeberTela~. magram rogor unda ganisazRvros mTavrobis sidide?
politikosebi da Jurnalistebi swored sajaro seqtorSi dasaqmebuli
adamianebis raodenobis mixedviT gansazRvraven mTavrobis sidides _ zomas.
Tumca mTavrobis zomis koeficientma, romelic masSi dasaqmebulTa
raodenobis
mixedviTaa gamoangariSebuli, SesaZloa SecdomaSi Segviyvanos.
warmoidgineT
qveyana, sadac ramdenime sajaro moxele amuSavebs mZlavr kompiuters,
romelic
iRebs yvela ekonomikur gadawyvetilebas. aseT qveyanaSi, mTavrobis
moxeleTa
raodenobis safuZvelze, mTavrobis mniSvneloba saTanadod ver fasdeba.
analogiurad, Zalian martivia, Seiqmnas scenari, romelSic bevri sajaro
moxele SedarebiT sust sajaro ZalauflebasTan iqneba dakavSirebuli.
Tumca
xSirad sajaro seqtoris moxeleTa raodenoba sasargeblo informaciaa.
miuxedavad amisa, igi naTels ar hfens mTavar sakiTxs _ ra masStabiT
akontrolebs mTavroba sazogadoebis resursebs?
arsebobs ufro keTilgonivruli da miRebuli midgoma, mTavrobis zoma
ganisazRvros mis mier wlis ganmavlobaSi gaweuli danaxarjebis
moculobis
mixedviT, romlebic ZiriTadad sami saxisaa:
1. saqonlisa da momsaxurebis Sesyidva. saxelmwifo SeiZens aRniSnuli
kategoriis did odenobas, raketidan metyevis momsaxurebamde.
2. Semosavlis xalxisaTvis, biznes-erTeulebisa da sxva mTavrobebisaTvis
gadacema. saxelmwifo zogierTi pirisa da organizaciisagan iRebs
Semosavals
da mas sxvebs gadascems. amis magaliTad gamodgeba keTildReobis amaRlebis
iseTi programebi, rogoricaa sasursaTo talonebi da fermerTaTvis
garkveuli
saqonlis warmoebisaTvis (an warmoebis SeCerebisaTvis) gadaxdili
subsidiebi.
3. procentebis gadaxda. mTavroba xSirad sesxulobs fuls sakuTari
saqmianobis dasafinanseblad da, rogorc msesxebeli, valdebulia amgvari
privilegiiT sargeblobisaTvis procenti gadaixados.
arsebobs azri, rom informacia saxelmwifo reglamentirebiT gamowveuli
ekonomikis danaxarjebis Sesaxeb wliur maregulirebel biujetSi unda
gamoqveyndes. swored am gziT gaxdeba SesaZlebeli aseTi danaxarjebis
zusti
aRricxva. samwuxarod, maTi gamoTvla Zalian rTulia.
:
keTildReobis ekonomika
sajaro finansebis specialistebis umetesoba aRniSnul CarCod
keTildReobis ekonomikas iyenebs. keTildReobis ekonomika aris ekonomikuri
Teoriis ganStoeba, romlis yuradRebis centrSi sxvadasxva ekonomikuri
formaciebis socialuri sasurvelobaa.
TeoriiT imisTvis sargebloben, rom bazrisaTvis
xelsayreli pirobebi (bazari kargad muSaobs) misTvis araxelsayreli
pirobebisagan (bazari ver aRwevs sasurvel Sedegebs) gavarCioT.
7 ) ;
keTildReobis ekonomika aris ekonomikuri Teoriis ganStoeba, romlis
yuradRebis centrSi sxvadasxva ekonomikuri formaciebis socialuri
sasurvelobaa. TeoriiT imisTvis sargebloben, rom bazrisaTvis
xelsayreli pirobebi (bazari kargad muSaobs) misTvis araxelsayreli
pirobebisagan (bazari ver aRwevs sasurvel Sedegebs) gavarCioT.
SesaZlebelia ki, rom ekonomikam sasurvel mdgomareobas miaRwios?
pasuxi im daSvebazea damokidebuli,romelsac gavakeTebT ekonomikis
operaciebis Sesaxeb. davuSvaT, rom: 1.mwarmoeblebi da momxmareblebi
srulyofili konkurentebi arian (anu, arc erTimaTgani ar flobs sabazro
Zalauflebas); 2. bazari TiToeuli produqciisaTvis arsebobs. aseTi
daSvebis farglebSi e.w. keTildReobis ekonomikis pirveli ZiriTadi Teoria
amtkicebs, rom resursTa ganawileba swored paretoefeqtianobis mixedviT
xdeba. faqtobrivad saocari Sedegi gamovlinda, romelic migviTiTebs, rom
konkurentuli ekonomika resursebis efeqtian ganawilebas
`avtomaturad~ axorcielebs, rasac centralizebuli mmarTveloba ar
esaWiroeba (adam smiTis `uxilavi xelis~ Crdili). keTildReobis pirveli
Teoria im Semecnebis formalizebas axdens, romelic ukve didi xania
aRiarebulia: rodesac saqme saqonlisa da momsaxurebis miwodebaze midgeba,
Tavisufal sawarmoTa sistema Zalian nayofieri xdeba.
Teoriis dasamtkiceblad sakmaod rTuli maTematikaa saWiro. Tumca
SegviZlia qvecnobieri (intuiciuri) dasabuTeba SemogTavazoT. Konkurenciis
ZiriTadi arsi isaa, rom yvela adamianisTvis dawesebulia Tanabari fasebi
_TiToeuli momxmarebeli Tu mwarmoebeli imdenad umniSvneloa bazrisaTvis,
rom igi fasze zemoqmedebas ver axdens.
Tu kargad funqcionirebadi konkurentuli bazari efeqtianad anawilebs
resursebs, maSin ra rols asrulebs ekonomikaSi saxelmwifo? aseT
viTarebaSi racionalurad mxolod saxelmwifos umniSvnelo roli
CaiTvleba. Saxelmwifos mTavari funqcia iqneba sakuTrebis uflebis dacva
ise, rom bazarma imuSaos. saxelmwifo adgens kanons da uzrunvelyofs
wesrigs; igi aRWurvilia sasamarTlo sistemiTa da erovnuli Tavdacvis
meqanizmiT. sxva yvelaferi zedmetia. Tumca aRniSnuli daskvna
keTildReobis pirveli Teoriis zedapirulgaazrebas efuZneba. samyaroSi
yvelaferi gacilebiT rTulia.
unda Sevides Tu ara saxelmwifo uSualod bazarSi imisaTvis, rom ekonomika
keTildReobis maqsimizaciis uzrunvelmyof wertilamde mivides? magaliTad,
unda daawesos Tu ara man zeda zRvruli fasi im saqonelze, romelsac
Raribi mosaxleoba moixmars? pasuxi aseTia _ ara. keTildReobis meore
Teoria mniSvnelovania imdenad, ramdenadac masSi efeqtiani da samarTliani
ganawilebis sakiTxebis gamocalkevebaa SesaZlebeli. Tu sazogadoeba
gadawyvets, rom resursebi dRes usamarTlod nawildeba, igi sabazro
fasebSi ki ar unda Caerios da amiT efeqtianoba Seamciros, aramed
resursebi samarTlianad unda gaanawilos. cxadia, saxelmwifos
resursTaganawilebis garkveuli meTodi esaWiroeba. problemebic swored
maSin Cndeba,rodesac am mizniT xelmisawvdomi meqanizmebi (rogoricaa
gadasaxadebi) araefeqtianobas iwvevs.
-8 :
rodesac bazari resursebs efeqtianad ver anawilebs,ekonomistebi Cavardnis
SesaZlo mizezebs alyas Semoartyamen xolme. rogorc ukve aRiniSna,
ekonomika SesaZloa ori ZiriTadi mizeziT iyos araefeqtiani _sabazro
Zalaufleba da bazris ararseboba.
keTildReobis pirveli Teoria mxolod maSinaa qmediTi, roca fass
yvela momxmarebeli da firma eTanxmeba. magram Tu zogierTi individi an
firma fass gansazRvravs (maT aqvT fasebze zemoqmedebis unari), resursTa
ganawileba ZiriTadad araefeqtiania. ratom? sabazro Zalauflebis mqone
firmas SeiZleba imis unari aRmoaCndes, rom fasi zRvrul Rirebulebaze
metad gazardos, Tu bazars konkurentTan SedarebiT nakleb produqcias
miawvdis. amdenad, 3.9 gantoleba, pareto-efeqtianobis erT-erTi aucilebeli
piroba, irRveva. saqonlisaTvis arasakmarisi resursebi gamoiyofa.
fasis daweseba, rogorc qmedeba, sxvadasxvagvarad xorcieldeba.
Yvelaze eqstremaluri SemTxveva monopoliaa, rodesac bazarze mxolod
erTi firmaa, sxva firmebisaTvis ki Sesasvleli Caketilia. naklebad
eqstremaluri SemTxvevaa oligopolia (ramdenime gamyidveli), rodesac erTi
tipis warmoebaSi CarTul firmebs SeswevT zRvrul danaxarjze maRali
fasis dawesebis unari. da bolos, arsebobs SemTxveva, rodesac zogierT
warmoebaSi bevri firmaa CarTuli, magram TiToeul maTgans aqvs sabazro
Zalaufleba imdenad, ramdenadac isini diferencirebul produqcias
awarmoeben. ase, magaliTad, bevri firma awarmoebs
sportul fexsacmels, Tumca momxmareblebi ganasxvaveben "Reebok"-is, "Nike"-
isa da
"Adidas"-is produqcias.
ra gansxvavebaa saxelmwifo Tavdacvasa da picas Soris? SekiTxva
SeiZleba suleluradac ki mogveCvenos, Tumca misi gaanalizebis Sedegad
mivalT daskvnamde, Tu romeli saqoneli unda uzrunvelyos saxelmwifo
seqtorma da romeli _ kerZom. dasawyisisaTvis aRvniSnavT, rom or saqonels
Soris arsebobs erTi uzarmazari gansxvaveba _ ori adamiani ver SeWams
erTdroulad erT picas: Tu erTi Wams picas, maSin imave picaze meore
analogiur qmedebas veRar ganaxorcielebs. amis sapirispirod, dacva,
romelsac armia uzrunvelyofs, individTa mier momsaxurebis erTdroulad
gamoyenebis SesaZleblobas ar zRudavs. meore mniSvnelovani gansxvaveba
isaa, rom erT adamians advilad SeuZlia, meore arc ki gaakaros picas.
magram SeuZlebelia adamianis CamoSoreba saxelmwifo Tavdacvis Sedegad
miRweuli keTildReobisagan (rTulia,
warmovidginoT, rom teroristebs miecemaT erTi individis saxlis darbevis
nebarTva, meoris saxlisa ki aekrZalebaT).
saxelmwifo Tavdacva wminda sazogadoebrivi saqonelia, romelic
Semdegnairad ganisazRvreba:
mas Semdeg, rac saqonliT uzrunvelyofa moxdeba, saqonlis
moxmarebisaTvis sxva piris zRvruli danaxarji nuls udris _ misi
moxmareba konkurencias ar iwvevs.
pirisaTvis saqonliT sargeblobis uflebis warTmeva an Zalian Zviria
an SeuZlebeli _ saqonlis moxmareba gamoricxvis princips ar
eqvemdebareba.
-9 :
15) ,
janmrTelobis dacva unikaluri momsaxurebaa, romelic sikvdilsicocxlis
sakiTxs ukavSirdeba. gadarCenisaTvis uaRresad
mniSvnelovania kvebisa da TavSesafris sakiTxis mogvarebac, rasac kerZo
bazari optimalurad axerxebs. janmrTelobis dacvis seqtoris kidev
erTi unikaluri niSan-Tviseba is aris, rom misi masStabi ukanasknel
periodSi ganuxrelad farTovdeba: 1970 wels janmrTelobaze gaweuli
danaxarji mTliani Sida produqtis 7,1% iyo, dRes ki daaxloebiT 13,2%-
ia [avadmyofobis kontrolisa da prevenciis centrebi, 2003]. Tavisi arsiT,
is faqti, rom adamianebi am momsaxurebaze araproporciulad bevrs
xarjaven, arc unikaluria da arc sagangaSo. ukanasknel periodSi
cifrul kamerasa da DVD pleierze gaweuli danaxarjebic dramatulad
gaizarda, Tumca aravin dardobs amis Sesaxeb.
ratom ereva saxelmwifo am bazris funqcionirebaSi? _ qvemoT
CamoTvlili ramdenime mizezis gamo: mwiri informacia. momxmarebeli SesaZeni
saqonlis maxasiaTeblebis
Sesaxeb, zogadad, kargadaa informirebuli. ase magaliTad: rodesac
Tqven yidulobT vaSls, Tqven zustad iciT, Tu rogori gemo da sxva
niSan-Tviseba aqvs mas. Tumca avadmyofobis periodSi Cven warmodgena ar
gvaqvs aucilebeli samkurnalo procedurebis Sesaxeb. am SemTxvevaSi Cven
ndobas vucxadebT eqims da miTiTebul rCevas vasrulebT. eqimi ki is
adamiania, romelic Tavis momsaxurebas yidis Cvenze. cxadia, arsebobs
bevri sxva momsaxureba, romlis irgvliv ganusazRvreloba da
asimetriuli informacia (Tundac saxlis saremonto samuSaoebi)
arsebobs. magram aseT viTarebaSi informaciis mosagroveblad bevrad
meti dro gvaqvs xolme, vidre maSin rodesac samedicino daxmareba
gvesaWiroeba.
araxelsayreli SerCeva da moraluri riski. janmrTelobis dacvis
xarji SesaZloa, warmoudgenlad maRali iyos. aseT situaciaSi adamians
dazRveva sWirdeba. kerZo sadazRvevo bazris Sesaxeb Cven mier wina
TavebSi ganxiluli problemebi janmrTelobis dazRvevis mimarTac
Tanabrad aqtualuria.
sadazRvevo kompania mocemuli jgufis (magaliTad, saSualo asakis
qalaqSi macxovrebel qalbatonebze) warmomadgenlebze garkveul
safasurad yidis momsaxurebis pakets. aRniSnul pakets swored is
SeiZens, vinc yvelaze maRali riskis matarebelia. ase magaliTad,
Tu monika gulis Setevis maRali riskis winaSe dgas, xolo
reiCeli ki sruliad janmrTelia, Tu maT sadazRvevo kompania
Tanabari Rirebulebis sadazRvevo pakets SesTavazebs, arsebobs
didi albaToba, rom sadazRvevo pakets swored monika iyidis.
araxelsayreli SerCevis problemis Tanaxmad, sadazRvevo paketis
saSualo myidveli ufro maRali riskiT xasiaTdeba, vidre mis
jgufSi sxva saSualo adamiani. sadazRvevo kompania, romlis bevri
klienti avadaa, dakargavs fuls. imisaTvis, rom kompaniam ar
imuSaos wagebaze, man unda gazardos sadazRvevo Senatani
(gadasaxadi). maRali Senatanebis SemTxvevaSi, SedarebiT
dabalriskiani individi bazars datovebs (maRali gadasaxadis
pirobebSi, monika mxolod im SemTxvevaSi SeiZens sadazRvevo pakets,
rodesac namdvilad darwmunebuli iqneba, rom mas gulis Seteva
emuqreba). amdenad, bazarma sxva Tanabar pirobebSi SesaZloa
saTanado da jerovani janmrTelobis dazRveva ver uzrunvelyos.
dazRveva individis yofaqcevas amaxinjebs. individi, romelmac icis,
rom dazRveulia, naklebad ecdeba, riski aicilos. dazRveulma
individma SesaZloa cxovrebis arajansaR stils misdios: Wamos
bevri junk food-i (maRalkaloriuli, dabali kvebiTi Rirebulebis
sakvebi) da im imediT ar ivarjiSos, rom aseTi qmedebis yvela
SesaZlo uaryofiT Sedegs dazRveva gaaneitralebs. garda amisa,
dazRveul individs surs, Warbi samedicino daxmarebiT isargeblos,
radgan sadazRvevo kompania ixdis yvela an zogierTi momsaxurebis
gadasaxads. aRniSnuli fenomeni moraluri riskis saxelwodebiTaa
cnobili.
18 .
.
davuSvaT, rom vinmes surs Tqvengan $100-is sesxis aReba erTi wlis Semdeg
ukan dabrunebis pirobiT. piri, romelic am garigebas gTavazobT, absoluturad
sandoa. gasesxebul 100 dolars xom momavalSic 100 dolaris
msyidvelunarianoba eqneba?! m Tanxis dasadgenad, romelsac dRes gaiRebT
imisaTvis, rom momavalSi (erTi wlis Semdeg) 100 dolari miiRoT, Tqven unda
ipovoT cifri, romlis (1 + 0,05)-ze gamravlebis Sedegad miiRebT 100 dolars.
ganmartebis Tanaxmad, es aris 100 dolari/(1 + 0,05), anu daaxloebiT 95.24
dolari. amdenad, im SemTxvevaSi, rodesac saprocento ganakveTi 5%-ia, erTi
wlis Semdeg misaRebi 100 dolaris fuladi erTeulis mimdinare Rirebulebaa:
$100 / (1 + 0,05).
19
sabazro fasebi
srulfasovnad funqcionirebad konkurentul garemoSi saqonlis fasi rogorc
warmoebis zRvrul sazogadoebriv xarjs, agreTve momxmareblisaTvis saqonlis
zRvrul fass asaxavs. Tu saxelmwifo iyenebs iseT sawarmoo saSualebas, an
qmnis iseT produqts, romelic iyideba kerZo bazarze, maSin sargeblisa da
danaxarjis Sesafaseblad sabazro fasebis gamoyeneba upriani iqneba.
23=24. . +21
. :
; ; , .
,
.
: (), .
++++
, , ,
, .
.
:
, , (,
), . ,
(, , ).
.
. .
.
: , , , ,
, , . ( ,
)
.
. :
. .
.
.
. .
, .
.
.
.
. : ,
, , ..
.
.
:
() .
. . .
.
, , ,
, .
.
,
,
: , , , ,
.
.
,
.
,
.
,
( , ,
).
( , , ..)
,
(, , , ).
(
- , - .).
.
.
,
.
.
,
, .
22. -
.
, -
. -
.
( ),
, -
: ,
, (), ,
.
.
o : ,
,
. o :
,
,
,
.
20%-.
: ,
, , ; ..
: ,
,
/
. . ,
.
/ ,
: ,
,
, ,
.
,
, ,
(,
, , ..)
15 ,
: , - , ,
- , ,
, ,
, (
), -
,
.
:
12
, -
100 000 ; ;
- ,
-
100 000 .
- . -
: ; ; ;
.
, .
18%.
, :
; ;
. :
; ;
.
. .
,
, .
,
.
: /
,
,
, ;
,
; ) : /
1 .
.
.
23)
, , ,
, .
.
:
- ;
- , ,
,
; -
; -
;
.
.
,
, , .. ,
.
.
.
.
,
.
: ,
.
24)
.
,
, .
.
: ,
.
,
, -
.
-
. :
, , ..
:
.
.
()
.
,
,
, , ,
, .
.
: ,
, .
. ,
.
- ,
, ,
..
,
.
25)
. ekonomist artur b. laferis [1979] kargad cnobili mosazrebis
Tanaxmad, amerikis SeerTebuli Statebi tA wertilis marjvniv muSaobs.
popularul presaSi sagadasaxado ganakveTisa da sagadasaxado Semosavlis
damokidebuleba laferis mrudis saxeliTaa cnobili. sagadasaxado
ganakveTebis
Semcireba sagadasaxado Semosavlebs ar amcirebs _ ai, miwodebis ekonomikis
axali idea da mniSvnelovani doqtrina, romelic pirvelad reiganis
administraciam danerga da romelic dResac vaSingtonis politikuri
debatebis yvelaze mniSvnelovan faqtorad iTvleba.
. ,
,
,
, ,
, .
vali warmoadgens warsulSi arsebuli
TiToeuli sabiujeto deficitis jams, anu vali aris warsulSi gaweuli xarjis
kumulaciuri siWarbe Semosavlebze. gamodis, rom deficitur weliwads vali
izrdeba, xolo proficitul weliwads ki klebulobs. ekonomistebis enaze,
vali `cvladi kapitalia~ (romelic droSi izomeba)
(
, ,
, ..)
(
,
,
..)
.
: ,
.
1)
,
.
.
,
.
2)
,
.
3)
.
,
.
.
- ,
,
,
,.
.
, ,
, ,
,
() .
: ,
,
. ,
,
- .
-
(
) ,
.
:
1)
-
,
;
2) (
)
(
) ;
3) -
;
4) -
;
5) - (3 -1 ),
(1-3 ), (3-10 ),
(10-40/50 100-)
;
6) - ,
, ;
7) -
;
8) -
;
9) -
;
10) -
.
27=28
neoklasikuri modeli
Cven mier aqamde ganxiluli TaobaTaSorisi modelebi ar iTvaliswinebs
imas, rom saxelmwifo sasesxo politikam SesaZloa, zemoqmedeba moaxdinos
ekonomikur gadawyvetilebebze; Secvlili gadawyvetileba ki moqmedebs imaze,
Tu
vis daekisreba valis tvirTi. piriqiT, miCneuli iyo, rom valis dafarvis
mizniT
dawesebuli gadasaxadi zemoqmedebas ar axdenda arc samuSao
gadawyvetilebebze
da arc danazogze. Tu gadasaxadi cvlis aseT gadawyvetilebebs, maSin
ekonomikas realuri xarji ekisreba.
ufro metic, Cven ugulebelvyaviT sesxis dafinansebis potenciurad
mniSvnelovani zemoqmedeba kapitalis formirebaze. sesxis neoklasikuri
modelis Tanaxmad, saxelmwifos mier proeqtis inicirebis SemTxvevaSi (imis
miuxedavad, Tu riTia dafinansebuli igi _ gadasaxadebiT Tu sesxiT) kerZo
seqtoridan fuladi saxsrebi sazogadoebrivi seqtorisaken gadainacvlebs.
rodesac gamoyenebulia sagadasaxado dafinanseba, saxelmwifo seqtorSi
gadatanili Tanxa akldeba moxmarebas. meore mxriv, rodesac saxelmwifo
iRebs
vals, igi ebmeba konkurenciaSi individebTan da firmebTan, romelTac agreTve
esaWiroebaT fuli sakuTari sainvesticio proeqtebis gansaxorcieleblad.
aseT
SemTxvevaSi vali yvelaze did zegavlenas kerZo investiciaze axorcielebs.
sesxis dafinansebis Sedegad momavali Taoba, sxva Tanabar pirobebSi, mcire
moculobis ZiriTadi kapitalis amara rCeba. amdenad, momavali Taoba
naklebad
produqtiuli iqneba da ufro mcire realuri Semosavali eqneba, vidre sxva
SemTxvevaSi eqneboda. amdenad, vali, axdens ra zemoqmedebas kapitalis
formirebaze, warmoqmnis tvirTs, romelic momaval Taobas ekisreba
(aRsaniSnavia, rom erTaderTi ucvleli faqtori saxelmwifo seqtoris
ZiriTadi
kapitali aris. Tu saxelmwifo seqtori rentabelur investicias kerZo
seqtoridan amoRebuli fuladi resursis wyalobiT axorcielebs, mTliani
ZiriTadi kapitali izrdeba).
is mosazreba, rom saxelmwifo vali amcirebs kerZo investicias,
neoklasikuri analizis dros uaRresad mniSvnelovan rols TamaSobs.
aRniSnuli fenomeni xSirad gamodevnis (Seviwroebis) hipoTezis
saxelwodebiTaa
cnobili _ rodesac saxelmwifo seqtori iwyebs investiciisaTvis
xelmisawvdomi
resursis gamoyenebas, xdeba kerZo investiciis gamodevna. gamodevna
ganpirobebulia saprocento ganakveTis cvlilebiT. rodesac saxelmwifo
zrdis
moTxovnas kreditze, saprocento ganakveTi (anu kreditis fasi) maSinve
izrdeba;
saprocento ganakveTis zrdis dros ki kerZo investicia ufro
ZviradRirebuli
da, Sesabamisad, ufro naklebad xelmisawvdomi da gamosayenebelia4.
rogorc Cans, am gziT SesaZlebeli iqneba gamodevnis hipoTezis
sworxazovani gaSifvra. ubralod, gavaanalizoT istoriuli kavSiri
saprocento ganakveTsa da saxelmwifo deficits Soris (rogorc proporcia
mTliani Sida produqtis mimarT). or cvlads Soris arsebuli dadebiTi
Tanafardoba xazs usvams gamodevnis hipoTezis marTebulobas da piriqiT.
deficitis zemoqmedebis sakiTxi saprocento ganakveTebis Sesaxeb mwvave
politikuri debatebis obieqtivSi 2003 wels moeqca. buSis administraciis
biujetis proeqtis (romelic iTvaliswinebda mniSvnelovan deficits)
momxreebi
amtkicebdnen, rom mosalodneli iyo umciresi zemoqmedeba saprocento
ganakveTebze, xolo oponentebi amtkicebdnen, rom saprocento ganakveTebi
gaizrdeboda
28 )TaobaTaSorisi Tanasworoba
davuSvaT, rom teqnologiuri progresis wyalobiT, Cveni SviliSvilebi
Cvenze mdidrebi iqnebian. Tuki Taobis SigniT Semosavali nawildeba
mdidridan Raribze, ratom ar nawildeba Semosavali mdidari Taobidan
Rarib Taobaze? cxadia, im SemTxvevaSi, Tu mosalodnelia Cveni
STamomavlebis CvenTan SedarebiT gaRaribeba (davuSvaT, araganaxlebadi
resursebis amowurvis Sedegad), maSin Semosavali zustad sawinaaRmdego
mimarTulebiT unda ganawildes.
valis tvirTis problema gadasaxadis ganawilebis problemis analogiuria,
oRond TaobaTaSoris WrilSi. rogorc sxva msgavs SemTxvevebSi, axlac
erTob rTulia valis tvirTis zusti gansazRvra. pirvel rigSi, ar aris
naTeli, Tu rogor unda moxdes tvirTis identificireba. valis tvirTi
fasdeba: (1) erTi Taobis (daaxloebiT Tanabari asakis adamianTa) moxmarebis
potencialis mixedviT an (2) im adamianTa moxmarebis mixedviT, romlebic
cocxlebi arian mocemul momentSi. adekvaturi ganmartebis arsebobis
pirobebSic ki tvirTis
arseboba damokidebulia Semdeg sakiTxebze: Sidaa vali Tu sagareo? ra
zemoqmedebas axdens sesxis politika sxvadasxva ekonomikur
gadawyvetilebaze?ra saxis proeqtebia dafinansebuli sesxiT? am faqtorTa
Seswavlis mizniT amdenime empiriuli kvleva Catarda kidec. Tumca
jerjerobiT raime konsensusi ar arsebobs
30. .
-
. -
,
. ,
- - ,
, . -
.
.
: .
(, ..). -
,
,
- .
3 :
, -
. ,
(,
).
. ,
.
,
.
.
(
).
( ).
( ).
) ,
;
)
;
; (
)
;
,
.
)
;
) ,
,
,
;
) ,
,
, ,
;
)
,
. , ,
, ,
.
,
,
;
)
,
/ .
31. , , .
.
, ,
,
, ,
, .
- .
,
, ,
, .
.
;
;
,
.
(
,
, , ..)
(
, ,
..) .
:
,
.
1)
,
.
.
, .
2)
, .
3)
.
,
.
.
- ,
,
,
.
32. : , .
4 :
1. ;
2. ;
3. ;
4. .
.
,
, ,
.
.
1) ;
1 ,
(BDD),
.
2) ;
(BDD)
15 ,
. 15
; 1
.
3) ;
,
.
-
.
4) ;
.
5) ;
,
.
6) ;
20
,
.
7) .
1
.
2003 24
.
,
, , ,
,
.
1) ,
:
) ;
)
;
)
.
2)
:
) ;
)
;
)
.
3)
:
) ;
)
.
4)
.
33.
,
-
.
,
.
.
.
.
.
:
1. ;
2.
3.
.
, .
,
.
:
, ,
.
.
.
1. -
;
2.
;
3.
;
.
.
: , , , .
.
, ,
,
.
,
,
.
, -
. , ,
.
. -
.
. ,
.
:
, ,
, .
35. , , .
.
, , ,
, , , ,
.
33 .
7 , _ 3 , _ 12
( ),
11 .
1 ,
,
,
,
.
, - ,
, .
,
.
:
,
,
, ,
.
15 . 1 ,
,
. 1
. 15
. 5
,
.
15
,
30 . 15
, 1
.
,
.
,
,
,
.
,
, .
,
.
_
,
.
,
.
. ,
,
.
.
,
:
,
.
,
,
3
, 1
.
36.
.
.
( , ,
.) .
.
, , ,
.
2012
, :
1) 2,034,479.8
,
, ,
.
2)
, - , ,
;
3) -
2562,4 , -
NATO-
;
;
-.
4) -
,
.
5) -
,
,
.
6) , -
:
,
, -,
.
7) - :
8) -
:
a. , .
b. ,
, -
.
c.
.
39. .
,
. ,
.
, .
.
, .
,
90 %.
: ., , , ,
..
.
.
.
,
,
.
:
.
,
, , ,
. ,
,
,
.
,
,
. -
, ..
.
,
,
.
-, ,
.
40.
,
.
_ ,
.
,
.
. ,
, .
.
,
:
,
.
,
,
3 , 1
.
41. .
,
.
,
.
.
,
.
,
.
,
, ,
.
-
,
.
-
.
: , ,
, , ,
.. -
.
.
, ,
.
.
: .
,
, .
.
,
. , , .
,
, ,
, .
:
.
.
, .
-
,
.
-
.
: , ,
, , ,
.. 3 : ,
.
, ,
.
.
, .
.
. ,
. , ,
,
.
.
, ,
,
.
-
,
.
-
. ,
: , ,
, , ,
..
-
() .
:
XVIII :
,
.
,
, .
,
,
.
, , .
,
.
.
.
-
,
.
-
.
: , ,
, , ..
2
. ,
.
.
, .
. : ,
.
,
, .