PENGENALAN

Terbahagi kepada 3 bahagian utama:-

Sistem Paip Air Dalaman (Internal Plumbing

System
 Sistem Sanitari (Sanitary System)
 Sistem Pembentung (Sewerage System)


SISTEM PAIP AIR DALAM BANGUNAN

1) Sistem Bekalan Air (bersih)

2) Sistem Paip Air Buangan (kotor)

SISTEM PAIP AIR DALAM BANGUNAN

1) Skop Sistem Bekalan Air (bersih) :

Sistem paip air dalaman

Sistem retikulasi air luar

Paip retikulasi

Tangki sedutan & sistem pam (jika perlu)

Tangki air luar (jika perlu)

SISTEM PAIP AIR DALAM BANGUNAN

2) Skop Sistem Paip air buangan

(kotor) :

Sistem

paip sanitari (dalaman)

Sistem paip pembetungan(luaran)

Paip retikulasi

Sistem rawatan air
kumbahan/Tangki najis
5

Sistem paip sanitari (dalaman)

Soil

down pipe ( SDP )

Waste down pipe ( WDP )

Soil and waste down pipe
( SWDP )

Rain water down pipe
( RWDP )

Sistem Paip
Sanitari
(Sanitary System) &
Pembentung
(Sewerage System)
7

SISTEM PAIP SANITARI

Tingkat atas

bilik
air

Besen basuh
tangan

Tingkat
bawah
dapur

bilik
air

SISTEM PAIP SANITARI

Fungsi Sistem Paip Sanitari :

Mengalir dan mengeluarkan air kotor daripada

bangunan.

SISTEM PAIP SANITARI

Tingkat atas
Besen basuh
tangan

Bilik air

Tingkat bawah
Sinki
dapur

10

Bilik
air

SISTEM PAIP SANITARI

Pemasangan

tertakluk kepada syarat-syarat

dalam Drainage, sanitation and sanitary
plumbing by-law.

Waste

and vent fittings:

BS 4514 & BS 5255 1983 (uPVC soil and ventilating

pipe, fittings and accessories)

Installation:

BS 5572: 1994 Code or Practice for Sanitary

Pipework

11

Sistem Paip Sanitari

Single stack system

Stack (paip
buangan)
Wash basin

sink

bath

WC

12

Sistem Paip Sanitari

Modified single stack system

Ventilation pipe
(paip
pengudaraan)

Stack (paip
buangan)

Wash basin

bath
sink
branch pipe
WC

13

Sistem Paip Sanitari

Ventilated system
Ventilation pipe
(paip pengudaraan)

Stack (paip
buangan)
bath

Wash basin
sink
branch pipe
WC

14

Sistem Paip Sanitari

Ventilated stack system

Ventilation pipe
(paip pengudaraan)

Stack (paip
buangan)

Wash basin

bath
sink
branch pipe
WC

15

Sistem Paip Sanitari

Kriteria rekabentuk sistem paip:

Bagi mengelak perubahan tekanan yang besar dalam paip:

Pengaliran paip buangan (stack) direkabentuk penuh

(maxima)

Pengaliran branch pipe direkabentuk penuh (maxima)

16

CONTOH PENGIRAAN `STACK PIPE

1. Tentukan `Peak Flow dan Diameter`stack pipe bagi 44

unit rumah. Data:
Setiap rumah mempunyai satu WC,Wash Basin, Bath
dan Sink.
Table 6 - 44( 12+1+6+3 )=968 Disc.Unit
Graf N0.3 Drp Graf dapati Flow rate 6.2 l/s
Oleh itu saiz paip 125mm Dia. ( 8 l/s )

17

Sistem Paip Sanitari

Panduan Pemasangan (Am):

Alat

sanitari, paip, pepasangan atau

komponen mestilah mematuhi keperluan yang
berkenaan dan disahkan oleh SIRIM

Rekabentuk,

pemasangan & penyelenggaraan

mestilah tidak merbahaya kepada struktur
bangunan, sistem bekalan air dan peralatan
lain
18

Sistem Paip Sanitari

Panduan Pemasangan (Am):

Tidak mengancam keselamatan & kesihatan penghuni,

(kebocoran, pelepasan bau & pencemaran bekalan air)

Rekabentuk sistem mestilah dapat mengelakkan

daripada berlakunya limpahan air/banjir di dalam
bangunan

19

Sistem Paip Sanitari

Panduan Pemasangan (Am):

Elakkan

memasang paip dan pepasangan di

ruang makan, ruang duduk dsb.

Paip

dan pepasangan yang terpaksa melalui

ruang duduk, kawasan awam, tandas, dsb.
hendaklah disembunyikan (concealed) dalam
saluran atau kekotak dan sebagainya.

Elakkan

paip uPVC terdedah kepada panas

cahaya matahari kerana boleh menjejaskan
kualiti.

20

Sistem Paip Sanitari

Panduan Pemasangan (Susunatur):

Setiap

Saiz

punca bekalan air harus ada saliran keluar

paip tidak boleh mengecil pada arah aliran

Sudut

cerun (gradient) aliran minima mestilah 1%

pengudaraan mesti dipasang untuk

mengawal tekanan di dalam sistem

Paip

Air

hujan dari atap tidak boleh disalirkan ke dalam

paip sanitari
21

Sistem Paip Sanitari

Panduan Pemasangan (Susunatur):

Sambungan

tandas ke paip buangan mestilah

menggunakan saiz 100mm minima

Saiz

paip buangan (stack) juga bergantung

kepada saiz terbesar perangkap dan 100mm
minima
hendaklah dipasang pada setiap
alat sanitari untuk mengelakkan pelepasan
bau ke dalam bangunan

Perangkap

Kedalaman

perangkap air mestilah tidak

kurang daripada 50mm.

22

CONTOH SISTEM PAIP SANITARI

Sistem Paip Sanitari

Kedalaman Perangkap Air

Water
seal
H > 50mm

Tubular trap
(S atau P)

Bottle
trap

Water
seal

WC trap

24

Sistem Paip Sanitari

Panduan Pemasangan (Susunatur):

Kehilangan

perangkap air boleh terjadi

apabila:

Berlaku sejatan air; alat sanitari tidak digunakan dalam

jangka masa yang panjang

Berlaku

self-siphonage

25

Sistem Paip Sanitari

Panduan Pemasangan (Susunatur):

Self siphonage dipengaruhi oleh:

Panjang, saiz dan gradien paip

Bentuk alat sanitari

Susun atur kerja paip, terutamanya liku

Susun atur pengudaraan

26

Sistem Paip Sanitari

Panduan Pemasangan (Susunatur):

Pencegahan aliran lintang (crossflow) yang
bertentangan dalam sambungan ke paip main stack
stack
Section

Section

A > 200mm

Section

Plan

Zon tanpa penyambungan

minima 200 mm. bagi stack
75mm 150mm garispusat

Plan

Penyambungan yang
dibenarkan

27

Sistem Paip Sanitari

Panduan Pemasangan (Susunatur):

Paip buangan yang disambung ke paip longkang

mestilah menggunakan:

Liku yang berjejari

minima 200mm

Disambung dengan dua

liku 450

450
R
c
450
28

SISTEM PAIP SANITARI

Panduan Pemasangan (Susunatur):

Sambungan terbawah

Bangunan < = 3 tingkat, L > = 450mm

Bangunan > = 5 tingkat, L > = 740mm

Bangunan >
tingkat

5 tingkat, L.> = 1

Bangunan > 20 tingkat, L > = 2

tingkat
29

SISTEM PAIP SANITARI

Panduan Pemasangan (Susunatur):

Bahagian atas paip buangan yang terbuka kepada

atmosfera mesti ditutup dengan vent cowl yang
tidak menyekat masuk/keluar udara

Vent cowl dibuat dari bahan yang tahan cuaca

Ketinggian hendaklah tidak menyebabkan

pelepasan bau yang boleh menjejaskan kesihatan
dan keselesaan

Paip pengudaraan boleh disambung semula kepada

30
paip buangan

SISTEM PAIP SANITARI

Panduan Pemasangan (Susunatur):

Vent cowl
> = 900mm

31

SISTEM PAIP SANITARI

Panduan Pemasangan (Susunatur):

Pemanjangan/pengecutan paip disebabkan oleh

perubahan suhu mestilah diambil kira

Expansion coupler mestilah dipasang untuk

membenarkan pergerakkan tersebut berlaku

32

SISTEM PAIP SANITARI

Panduan Pemasangan (Susunatur):

Sebagai panduan am, expansion coupler mestilah dipasang

seperti berikut:
Setiap 6 m bagi paip sejuk (20o 45o)

Setiap 4 meter bagi paip panas (> 45o)

expansion joint tidak perlu bagi paip dibawah 2m panjang (sejuk)
dan 1m (panas)

Dimana paip dipasang menerusi dinding atau lantai, sleeve

mestilah dipasang pada kerja konkrit dan paip mesti melalui
sleeve

33

SISTEM PAIP SANITARI

Panduan Pemasangan (Susunatur):

Paip mestilah disokong untuk mengelakkan daripada

melentur.

Penyokong paip mestilah daripada bahan-bahan

yang tidak boleh merosakkan paip.

Pergerakan paip yang disebabkan oleh perubahan

suhu, sokongan mestilah tidak menghalang
pergelinciran antara permukaan paip dan penyokong.

Paip mesti disokong pada setiap sambungan yang

fleksibel.

34

SISTEM PAIP SANITARI

Panduan Pemasangan (Susunatur):

Jarak maksima antara penyokong bagi paip
uPVC
Saiz paip
mm garispusat

Tegak (m)

Lintang (m)

32 40

1.2

0.5

50

1.2

0.6

75 100

1.8

0.9

150

1.8

1.2
35

SISTEM PAIP SANITARI

Akses

Perlu dipasang untuk penyelenggaraan dan pembersihan.

Atap

Akses yang mencukupi

dan sesuai hendaklah
dipasang.
Untuk bangunan
berbilang tingkat pada
setiap tingkat atau
tidak kurang dari satu
setiap tiga tingkat

Tingkat atas
Kedudukan akses
Sink
Wash basin
WC

Bath
Tingkat
bawah
36

SISTEM PAIP SANITARI

Ujian

Ujian

air (water test)

Ujian udara (air test)

Ujian asap (smoke test)

37

38

39

Sistem Paip Sanitari

PL

TD

TD tandas duduk
PL perangkap
lantai

Kedudukan pili
cuci

Kedudukan pili cuci berdasarkan Garis

Panduan Reka Bentuk Bilik Air (GPRBBA)
40

Sistem Paip Sanitari

PL
BASAH
Tempat sabun

Kedudukan pancur
mandi
KERIN
G

Kedudukan pancur mandi berdasarkan Garis

Panduan Reka Bentuk Bilik Air (GPRBBA)
41

KEPERLUAN REKABENTUK

KETAHANLASAKAN
* Paip-paip sanitari
* Pepasangan sanitari (Sanitary Fixtures)
* Perangkap (Traps)
MUDAH DI SELENGGARA
* Kos membaiki yang rendah
* Mudah mendapat alat ganti
KEMAS PEMASANGAN (Asthetic appearance)
BERFUNGSI DENGAN SENYAP

Tiada penyambungan melintang (cross-connection) dengan sistem

paip air dalaman (internal plumbing system)

Paip-paip yang digunakan tidak mudah karat dan dapat menahan

serangan kimia/asid

Kebocoran pada paip dan fittings hendaklah dielakkan sama

sekali untuk memastikan tiada kerosakan pada bangunan/premis
berlaku

Pemasangan paip dan fixtures hendaklah ringkas dan mudah

dilakukan untuk memudahkan kerja-kerja senggaraan

Sistem yang disediakan hendakalh mudah diperiksa dan dibaiki.

JENIS-JENIS PAIP SANITARI

Paip Besi Tuang (Cast Iron Pipes)

Paip Ductile Iron

uPVC (Unplasticized Poly Vinyl Chloride)

Vitrified Clay Pipe (VCP)

HDPE (High Density Polyethylene)

PAIP DUCTILE IRON

VITRIFIED CLAY PIPE (VCP)

UPVC

(UNPLASTICIZED POLY VINYL CHLORIDE)

JENIS-JENIS PENYAMBUNG

Paip Besi Tuang (Cast Iron Pipes)

* Tin caulking
* Cement grouting/ simen mortar
* Spigot socket joint with rubber ring

Paip Ductile Iron

* Spigot socket joint complete with rubber ring
* Mechanical flexibe joint

uPVC
* Spigot socket joint complete with rubber ring
* Solvent cement
* Collar joint
* PTFE Sealing tape

JENIS-JENIS PENYAMBUNG

Vitrified Clay Pipe (VCP)

* Tin Caulking
* Cement grouting/mortar

HDPE (High Density Polyethylene)

* Butt fusion joints
* Electro fusion joints
* Solvent cement

PERANGKAP KEKOTORAN
Perangkap S (S-trap)

Perangkap P (P-trap)

Perangkap Botol (Bottle trap)

Perangkap Gully (Gully trap)

Perangkap Lantai (Floor trap)

Perangkap Gris (Grease trap)

1. PERANGKAP S

2. PERANGKAP P

3. PERANGKAP BOTOL

4. PERANGKAP GULLY

5. PERANGKAP LANTAI

6. PERANGKAP GRIS

SANITARY FIXTURES
Sinki dapur (Kitchen Sink)
* Stainless steel
* Aluminium
*

Basin basuh (wash basin)
* Porcelain
* Tanah liat bergilap (Clay)

SANITARY FIXTURES

Water

closet
* Low level cistern (paras rendah)
* High level cistern (paras tinggi)
* Dual flush cistern (cistern berkembar)
* Flush valves

Bath

tub
* Long bath
* Shower tray

SANITARY FIXTURES

Urinal
* Flush valve system
* Automatic urinal

Bidet
* Flushing system
* Sensor touch
* Sprinkle wash

WATER CLOSETS AND URINAL FLUSH CISTERNS

Flushing cistern harus dipenuhi dalam tempoh masa
kurang daripada 2 minit. Untuk memastikan ianya
berlaku demikian penentuan saiz valve orifice
hendaklah dibuat seperti berikut:
Panduan:
- Untuk tekanan 40psi guna orifice 4mm garis
pusat
- Untuk sumber bekalan daripada tangki simpanan
air
domestik guna valve orifice 6mm garis pusat.
- Untuk tekanan yang kurang daripada 5psi guna
valve
orifice 10mm garis pusat.
Garis pusat untuk outlet cistern tidak kurang daripada
ukuran seperti berikut:
32 mm For High Water Closets (HWC)
40 mm For Low Water Closets (LWC)

PENYELENGGARAAN
SISTEM SANITARI

KEPERLUAN REKABENTUK
Memastikan bau busuk daripada pepasangan
sanitary dan paip sanitari dikeluarkan daripada
premis secepat mungkin
 Pengaliran gas dan bau busuk daripada sistem
pembentung ke premis di halang
 Ketahanlaksakan paip dikenalpasti untuk bertahan
daripada serangan asid dan bahan berciri kimia. Paip
juga tidak bocor (air dan udara)
 Setiap penyambung haruslah kuat dan tidak mudah
bocor
 Sebarang kumungkinan air-locks siphonage
(self/induced), pemendapan bahan buangan dan
kesumbatan hendaklah dielakkan


KAEDAH PEMASANGAN
Pemasangan paip sanitari hendaklah ringkas dan
mudah diselenggara. Sebarang laluan mengejut
harus dielakkan. Paip sanitari hendaklah dipasang
secara menegak atau mendatar dengan kecerunan
yang telah dikenalpasti.
 Bila terdapat perubahan dalam laluan atau liku
(bends) pembinaan lurang (manhole) atau kebuk
pemeriksaan adalah diwajipkan.
 Sudut perubahan pengaliran kurang daripada 45
darjah tidak disyorkan. Perubahan aliran
hendaklah dibuat secara konsisten dan


SAMB..
Seboleh-bolehnya pemasangan paip pembentung
dibawah bangunan hendaklah dielakkan. Jika
tidak dapat dielakkan paip jenis cast iron atau
ductile iron hendaklah dipasang dengan
kecerunan yang dikenalpasti dan disambung ke
lurang (manholes)
 Semua paip pembentung, sanitari dan vent
adalah digalakkan untuk pasang secara
berkumpulan untuk memudahkan pemeriksaan
dan senggaraan.
 Bahagian atas vent pipe hendaklah ditutup
dengan penutup cast iron atau aluminium untuk
mengelakkan daripada bendasing masuk kedalam.


VENTILATION PIPES
Kegunaan:


Mengurangkan tekanan gas-gas busuk yang mana

ianya akan memasuki premis melalui pepasangan
sanitari.

IMPORTANCE OF SEALING

SOIL, VENT AND

ANTI-SIPHONAGE PIPE

UJIAN-UJIAN LAZIM

Ujian Ping Pong (Ping Pong Ball Test)

* Pengujian kecerunan

Ujian Asap (Smoke test)

* Kebocoran paip sanitari

Ujian Tekanan (Pressure test)

* Tekanan yang dicadangkan sebanyak 15psi selama dua
(2) minit.

Ujian Kebocoran (leakage test)

* Ujian kebocoran dijalankan selama 24 jam dengan
tekanan 10 psi.

Terima kasih

70