Professional Documents
Culture Documents
m
Nhn
Ngha
Ngi ta; ngi
Ph
Cha
Mu
Huynh
Anh
Hu
Bn
Phu
Chng
Con
Gi
K s (hc tr)
Cng
Th
Thin
Tri
Th
Thy
Nc
Mc
Cy
Ha
La
Sn
Ni
Thch
Tnh
Ging
Nht (Nht)
Mt tri; ngy
Nguyt
Mt trng; thng
Bui sng
Tch
Bui chiu
Tm
Khu
Ming
Th
Tay
Ti
Ti
Lc
Sc
ao
Dao
Xch
Thc
Cung
Cung ( bn)
tm ngha l tri tim, ch tri tim ni ngc chng ta; cn ngha l lng, ch v mt
b phn trong ngi ta, m cho rng s tri gic l do . tm cng lm u b, ku
l b Tm. Khi bn t ch, bin hnh thnh ra , ku bng b Tm ng.
th cng lm u b, ku bng b Th. Khi bn t ch, bin hnh thnh ra ,
ku bng b Th xc. (Tc quen ku l b Ti xc, v thy ging vi /ti/ nn ku sai,
ng theo).
ao cng lm u b, ku bng b ao. Khi bn hu ch, bin hnh thnh ra .
III. Php m nt
V bi hc ting mt trn y, c ni "nhng ch t 2 nt n 5 nt"; vy "nt" l g?
Th no gi l mt nt? V bit n, c ch g khng?
Ta hy tr li trc cu hi cui cng rng c ch lm. V sch t in ch Tu ly
s nt ca mi ch m sp th lp trc sau, cho nn phi hc cho bit m nt trc ri
sau mi tra t in c. C t khi t ngi bt xung giy a i mt ln ri gi ln, th
k l mt nt.
IV. Php vit
Mi tp vit ch Hn, c mt iu rt kh, l nu khng c ngi ch cho l hay ln nt
trc nt sau.
C ngi li tng c vit cho thnh ch th thi, ln nt trc nt sau cng v hi. y
l tng quy. S vit ln nh th t ra mnh l tay hc tr nh qu nh, cn c hi
na: hi v h ln nt trc nt sau th khng khi no vit tt v vit mau c. Vy nn
buc phi vit cho ng php.
Mun vit ng php, hy c theo nhng nguyn tc (principe) ny:
1/ T trc hu sau. H ch no c hai b phn, m hai b phn chia lm t hu th t
trc hu sau. Nh ch , vit ci pht
trc ri ci mc
sau.
2/ Trn trc di sau. H ch no c hai b phn, m hai b phn chia lm trn di
th trn trc di sau. Nh ch , ci trn th vit trc, ci di th vit
sau.
3/ Ngang trc s sau hay l ngang trc pht sau. Mi khi gp ci ngang v ci s
giao nhau nh , hay l ci ngang ci pht giao nhau, nh th vit ci ngang trc. Vy
nh ch , theo lut y m vit ci ri th li theo lut trn trc di sau vit ci
ngang na, m thnh ra ch th . Li nh ch , theo lut y m vit ci
ri cng
li theo lut trn trc di sau v t trc hu sau vit thm ci na m thnh ra
ch hu .
C khi ci ngang ci s hoc ci ngang ci pht khng giao nhau nh hay
th
cng theo mt lut y.
Lut ngang trc s sau hay l ngang trc pht sau cng cai tr lun n nhng ch
nhiu ngang giao nhau vi s hoc pht na. Ngha l phi vit trc nhng ci ngangy
cho ht ri mi n s hoc pht. Vy nh ch , ch , ch , ch u phi
vit nhng ci s v ci pht sau nhng ci ngang.
4/ Gia trc, hai bn sau. Ch no c ba b phn (k theo chiu ng) th vit b
phn gia trc. Vy nh ch th vit ci s trc, ch th vit ci s
trc.
5/ Ngoi trc trong sau. Ch no c hnh khun ngoi th ci khun y vit trc,
nh ch , ch .
V. Cch hc bi ny
Bi hc th nht hm nay, nh trn , mt bi m thnh bn.
I. Hc ting mt, ton nhng ch thuc v nom c, l cho d hiu; ton nhng ch t
nt c, l cho d nh.
Ht thy c 30 ch, trong mt tun l, mi ngy hc 5 ch, nh th l va. Xin ch bo
l t, bi v c hc nh vy lun bn nm tun l, ch n d trm, ri li s nh khng
ht.
Bn t k qua: hng u l nguyn vn ch Hn; hng gia l ting c ch y; hng
cui cng l ngha ca ch y. (V mun cho tin s s hc nn mi ch d c nhiu
ngha my cng ch ly hai ngha m thi).
Phi hc 30 ch ny trong mt tun l cho thuc nhp tm c ch ln ngha. iu
xin ngi hc phi ch lm mi c. V trong nhng bi hc sau ny gp nhng ch
no trc c ri th khng cn chua m v ngha na u.
Nh th, nu khng thuc lng th s thy bt tin cho mnh lm.
Hc cch no cho thuc lng c? Di y s ni r.
II. Ct ngha thm, s ny l nhm nhng iu no ngi hc cn phi bit hn ht m
ni n; nht l iu no m sau ny s dy n th by gi bo trc cho khi ng nght
v sau. Nh s ch ch no lm u b , ct tp quen hu sau c dy cch tra t in,
l mt s h trng lm.
Chng ta hc mt mnh, khng c thy, th s tra t in l s rt cn cho ta trong lc
hc kh; vy by gi phi lo d b sau sc lm vic y.
u b l g?
Ch Hn c ht thy l 214 b, cng nh a, b, c, d l ch ci ca ch ty, ri my ngn
my vn ch khc do m ra. V mt b th c mt ch hoc mt nt hoc nhiu nt
lm u b.
Trong khi ta hc ting mt, gp ch no lm u b th ch ra, y l s ch li v cn
yu lm. Tuy vy, c ch cng lm u b nh ch ch ch li khng ni n, l
v nhng ch y khng c ci g c bit ng ghi nh nn khng ni n cng c.
y, khi ch ra nhng ch no lm u b, l khi nhng ch y c s bin hnh.
III. Php m nt cho bit m tra t in sau ny, nh ri; song cn c mt s ch
li na l h bit ch no my nt th vit s khi quy.
Vy ngi hc hy c theo php m ny m m 30 ch hc ri cho quen. C
tay va vit, ming va m, nhiu ln nh vy cng s gip cho s nh mt ch na.
IV. Php vit l s dy rt h trng trong bi hc ny.
Mun cho nh thuc lng 30 ch hc , ngi hc phi theo php vit y m vit
i vit li 30 ch y. Trong khi vit cng dng lun php m nt, tay vit ming m,
nh va ni trn. Vit bng bt ch hay bng phn cng c, min cho thnh ch. C
tp hoi nh vy, k cho n khi ng vo sch no bt lun, thy nhng ch hc ri th
c c lin, ku tn v bit ngha n c lin, y l thuc lng .
c
Xuyn
Ngha
Sng ngi
in
Rung
Ha
Cy la
Go
Qua
(cc th) Da
(cc th) u
Khuyn
Ch
Ngu
Dng
Th
Ln, heo
Tro
Mng; vut
Nha
Rng; nanh
Mao
Lng
V, v
Da
Nhc
Tht
Gic, gic
Sng
Huyt
Mu
Cn
Khn
Xa
Xe
Chu, chu
Ghe, thuyn
Thn
Mnh
Tc
Chn
Nh
Tai
Mc
Mt
Thit
Li
Hnh
Hnh
Sc
Sc
I.
m
Giang
Ngha
Sng
Sng
Hi
Bin
Dng
Bin ln
Lc
t lin; trn cn
Lm
Rng
Khu (k)
Ph
i; g
Phong
Gi
V, v
Ma
Kh, khi
Hi nc
Hng
Mng
ng ni
Tn
Chu ni
Bc
Thc
Ch
it
Ch
Mui
Em gi
Nam
Con trai, n ng
Ph
V; du; n b
Th
Em trai
Mn
Ca
nh
Sn
Gia
Nh
Tht
Nh trong
Phng
Bung
Nh
Nhng nom vo hng sau y gi l nom bnh hnh. V n i song song vi nhau, khng
nhng hai ch m c khi n ba bn ch na.
Ngi ta lm thnh nhng nom bnh hnh theo 3 : mt l hai ch no i vi nhau;
hai l hai ch no ng loi vi nhau; ba l hai ch no nghch vi nhau. th nht nh
ch thin a (i nhau); th nh nh ch ngu dng (ng loi vi
nhau); th ba nh ch thy ha (nghch nhau).
Trong ting Php, khi hai nom ghp thnh mt (nom compos) thng c ci ngang ni
(trait d union) gia; cn khi hai nom i lin nhau m ngha ri ra, phi c ci du pht
(virgule) ngn ra. Nhng trong ch Hn khng c nh vy, cho nn s phn bit nomkp
v khng phi nom kp l rt cn.
Hung chi trong Hn vn cn c mt th nom khc na cng hai ch i lin nhau m
khng phi nom kp, cng khng phi nom bnh hnh: ku bng nom lin thuc, li
cng cn phi phn bit lm na. Th nom ny s hc trong bi vn php k ti.
IV. Hc ting i
Theo bi vn php trn bit nom bnh hnh l g ri. M nom bnh hnh cng l
ting i, ta nn hc qua cho bit mt t.
sn xuyn: ni (v) sng
in th: rung (v) t. (Theo tc ta, t thp, cy c, gi l in; t
cao gieo, gi l th).
chu xa: thuyn (v) xe, dng v vic giao thng.
th mc: ch v vic kin trc, vic lm nh. Bi trong vic y cn dng
nht l t v cy g, nn ly hai ch th mc ch ngha n (Ch : khng ct
ngha l t v cy c; ting ta cng phi ni l: vic th mc)
ph huynh: cha (v) anh. Ch ngha l nhng ngi b trn trong nh.
thy ha: nc (v) la. Khi th ch ngha l vt cn dng hng ngy, khi
th l s tai hi: ty cu m hiu.
ao xch: Con dao (v) ci thc. Ch ngha vic may v, vic ch ra y
phc. Con dao (hay ci ko) ci thc l cng c ca th may, nn ly i
biu cho ngh may.
n tch: Bui sng (v) bui chiu. Ch ngha trong mt ngy.
th tc: Tay (v) chn. Thng dng v d vi anh em. Nh ni:
() (nh) : anh em nh tay chn.
ti lc: Ti (v) sc.
khu thit: Ming (v) li. Khi th ch ngha l kho ni, khi th ch
ngha l ry ln vi ai; khi th ch ngha l mang ting chu li: ty cu m hiu.
tro nha: Vut (v) nanh. Ch ngha nhng ngi ph t ai m c lc
lm,
nh lm ci vut ci nanh cho con th d.
y cn: o (v) khn.
th a: Ni phim v t, ch khng ch r ra t no. Nh ta ni t ai.
nh mc: Tai (v) mt. Khi th ch ngha lm k nghe ng gim cho ngi
khc; khi th ch ngha b ngi khc nghe ng vo mnh: ty ni m hiu.
phu th: Chng (v) v.
m
Thin vn
Ngha
(Khoa hc) thin vn
(Bc) a
Nht thc
S mt tri b n
Hng thy
Lt ln
Hc tr (ca ai)
Mn sinh
Hc tr (ca ai)
Mu quc
Nc m
Hu bang
Nc bn
Trng nam
Chnh tht
V c
Tng t
ng c
Tiu c
Em gi chng
ng qua
B ao
Mc nh
Nm tai mo
Bin u
u vn
Mun lm hai nom dnh nhau (ami vi pre, eaau vi fleuve) th trong Php vn dng
ch de; vy trong ch Hn c dng ch g khng?
C. Ngi ta dng ch chi vo gia hai nom ni n li v ch ngha nom ny
thuc v nom kia. Bi vy ph hu tc l ph chi hu, giang
thy, tc l giang chi thy.
Ch chi ging nh ch de trong ting Php. C iu khc nhau l ph
trc hu; giang trc thy.
Th nhng m, ch chi y, ngi ta phi b i lun lun, ch khi no c s cn c
bit th mi .
S l ph chi hu m b ch chi i, ni ph hu; s l giang
chi thy m b ch chi i, ni giang thy, thnh ra hai nom i lin nhau, d m
ln ln vi nom kp v nom bnh hnh.
Nhng m khng ln ln c.
C cch phn bit nom lin thuc cho khi ln vi hai th nom kia tin li lm. C
h gp hai nom i lin nhau, mnh th t ch chi vo gia m c ngha th mi l
nom lin thuc. Cn khng, th khng phi.
Vy nh phu nhn, nu thm chi vo, thnh ra phu chi nhn, (1)
ngu dng, [c] nu thm chi vo thnh ra ngu chi dng, th u khng
c ngha chi ht, khng phi l nom lin thuc.
Tr ra c mt t nom kp c th ch chi vo m c ngha, nh thin t, c
th ni thin chi t.
IV. Tp t
(v nom lin thuc)
Nom kp v nom bnh hnh thng l nhng ch sn c; cn nom lin thuc th ty khi
mnh t, mun nom no thuc v nom no theo s mnh cn ni. Vy t sn ra y
t nhiu ch tp cho quen, hu sau ngi hc c th theo m t t ly.
Phi nh rng nom lin thuc nguyn c ch chi gia hai nom m thng thng
ngi ta b ch chi y, khng vo. Vy nh:
tnh thy tc l tnh chi thy; theo ting ta ng ni l nc ca ging,
nhng cng ni quen l nc ging
th tm tc l th chi tm; theo ting ta ng ni: lng ca bn tay, nhng
cng ni quen l lng bn tay
tc tm tc l tc chi tm; theo ting ta ng ni l lng ca bn chn,
nhng cng ni quen l lng bn chn
nhn thn tc l nhn chi thn; theo ting ta ng ni l thn th ca
ngi ta, nhng cng quen ni l thn th ngi ta
ngu nh tc l ngu chi nh; theo ting ta ng ni l tai ca tru (b),
nhng cng ni quen l tai tru
hi phong tc l hi chi phong; theo ting ta ng ni l gi ca bin,
nhng cng ni quen l gi bin
sn thch tc l sn chi thch; theo ting ta ng ni l ca ni,
nhng cng ni quen l ni
Nom t vi s
Ch Hn
m
Nht t
Ngha
Mt (a) con
Nht m
Mt (con) nga
Vn m
Thp h
Mi (con) h
Lc tnh
Su tnh
Tam k
Ba k
Nht u m
Mt u go
Nht bi tu
Mt chn ru
Nht trng ch
Mt t giy
Mt cy tre
Mt hn
Nht bnh du
Mt bnh du
Nht lp u
Mt ht u
Nht hon dc
Mt hon thuc
Mt cn gi
Trc tip ngha l ch s dnh lin vi ch nom commun y; cn gin tip l gia ch
s v ch nom commun c thm mt ch na ch v n v (unit) hoc v lng
(quantit) hoc v ci khc ca nom commun.
C l:
nht nhn, thp quc l trc tip;
nht lp u, nht u m, nht trn phong l gin tip.
Nom commun no th t cch trc tip? Nom commun no th t cch gin tip? V
ti sao li c s chia khc y?
Chng ta hc ting Php, bit nom collectif l g ri. Ht thy nom collectif trn n
u t c ch s bng cch trc tip. y l v mi nom collectif u c mt c th
(cng nh n v), ta c th m tng ci c. Nh cu tc (l chn h), vn
bang (l mun nc) vi ch thp quc trn y u t bng cch trc tip, v
nhng tc, bang, quc thy l nom collectif.
Nom concret th nhng ch no c ring mt c th, m c, thy t theo cch trc
tip; nh t mn (t l bn), thp h, vi ch nht nhn trn kia.
Cn, cng nom concret m ch no khng c c th, khng m c, nh thy
ha, hoc c c th m khng xit m, nh m, u th t bng cch gin tip.
Ci ch gi bng gin tip y khng nht nh, ty mnh mun ch ci g ca nommnh
ni th dng ch c ngha y m ch. Nh u, mnh mun ch v c th ca n th
dng ch lp (ngha l ht); m, mnh mun ch ci lng ca n th dng ch
u (u ong); phong (gi) mnh mun ch s kch lit v lu lai ca n th dng
ch trn (cn).
Nhng nom concret m khng c c th hoc c m vn vt qu khng m c th
phi dng ch gin tip; khng c ch y th thnh ra bt thng.
Hy nh: khng ai ni c , hay bao gi.
Trc kia c ni trn phn nhiu nom commun c th t ch s c c l c lu
li mt phn t khng t c. Phn t y l nom abstrait.
Ngi ta t ch s ngay trn nom abstrait c, nhng khi no nh th l
coinom y cng nh nom concret c c th. Ch l nom abstrait chn chnh th khng
th t vi ch s c v n khng c th m c.
IV. Tp t
Theo trn ni, c mt s nom t c ch s ln trn mt cch trc tip. Vy th s
y d lm, khng cn phi tp cng bit. Ch nh thm rng ngi ta thng t ch s
ln trn nom, nhng c khi t di nom cng c.
Nh k s (tam sinh, ba con vt git i t), k rng nht ngu, nht
dng, nht th, ngha l: mt con b, mt con d, mt con heo; nhng cng c th
k rng ngu nht, dng nht, th nht, ngha l: b mt con, d mt
con, heo mt con.
S cn phi tp l s t ch s trn nhng nom m trong khi t cn c ch gin tip.
Nhng ch gin tip y li khng nht nh, ty mnh mun ch th no, nn phi tp
quen mi bit.
y t lm mu my ch tp cho quen, sau bit nhiu ri th t mnh t ly.
Ch Hn
m
i
Ngha
Ln
Tiu
Nh
Cao
Cao
Thp
Thm
Su
Thin
Cn
Xu
Qung
Rng
Hip
Hp
Trng
Di
on
Vn (ngn)
Hu
Dy
Bc
Mng
Minh
Sng
Ti
Trc
Thng
Khc
Cong
Chnh
Ngay
Vy
Li
Bn (sc)
Cn (i)
Vin
Xa
Cn
Gn
Xo
Kho
Chuyt
Vng
Tc
Mau
Tr
Chm
An
An (bnh an)
Nguy
Dng mt adjectif qualifier cho nom th thng thng adjectif ln trn nom.
Nh ni ni cao th phi ni cao sn; ni sng ln th phi ni i xuyn.
Nhng cng c khi adjectif di nom, l khi mnh mun dng adjectif nh l
ci attribut [c] ca nom y.
Bi vy, nh ni sn cao, nguyt tiu l c hnh dung ci cnh trong mt
m, trng thy ni thi cao, trng thi nh.
Khi dng adjectif kp qualifier cho nom th phi thm ch chi vo gia m vn
adjectif ln trn nom. Nh ni cao minh chi gia (l ci nh cao sng);
yu hi chi a (l ci ch yu hi).
Trong vn vn hoc bin vn, mun c gn cu hay l tnh cho va s ch, ngi ta
c th b ch y c.
Cn dng adjectif kp qualifier cho nom kp c hai cch:
1/ H qualifier cho nom bnh hnh ng loi vi nhau th adjectif phi l mt vi
nhau. Nh ni o l dao vin (l ng dm xa xui) th v o v
l ng loi vi nhau, nn dao v vin phi mt vi nhau.
2/ H qualifier cho nom bnh hnh c i nhau th adjectif phi hp ngha
vinom theo th t. Nh ni sn xuyn tr thm (ni sng tr su) th v
sn v xuyn i nhau nn tr phi hp vi sn v thm phi hp vi
xuyn. Li nh ni: thin a huyn hong (tri en t vng) th v thin
v a i nhau nn huyn phi hp vi thin v hong phi hp vi a.
(Theo thuyt nh nho, tri l sc en, t l sc vng, nn c cu nh th).
IV. Hc ting i
Nom t vi adjectif
: Thng
: Thng thiu
: Tay kho
: Th vng
: Mng tay di
: Dao ngn
: Ming sc (ming kho ni)
: Trng t
: Gi p
: Bung ti
: Ngi n b xu (b tng xu)
: Da dy
: Cy cong
: Ni xa
: Lng vy (Lng khng ngay)
V. Thnh ng dng vo Quc vn
m
H m
Ngha
Nga mi H
Vit iu
Chim nc Vit
Hoa thng
Nh bun Tu
Gia cm
Chim nh
D th
Th ng
Mc h
Nh lm g
Th ha
Hng ha bn x
Minh iu
Con chim ku
T lc
Con hu cht ri
Tiu din
B mt ci
Su tnh
Ci tnh su
Ch l
Ci l rt phi
Cc hnh
Thng thc
S bit thng
Vin mu
Ci mu xa
Cc hnh l nhng hnh chm bu u, phn thy thu xa, ni khng cn hnh
no nng hn.
Thng thc l s bit thng thng, ngh no u c thng thc ca ngh y.
Vin mu l s lo tnh xa xi, nh by gi m lo n vic mt vi trm nm
na.
Bn ch trn y ch, cc, thng, vin u l adverbe m mn lm
adjectif.
III. Vn php
Adjectif mn
Ngoi nhng adjectif qualificatif nguyn ting, cng c khi ngi ta mn my mi
ting khc m lm thnh n. Nhng mi ting c th mn c, l nom, verbe, adverbe.
Nom propre hay nom commun u mn lm adjectif qualificatif c c.
Nh H m, Vit iu, Hoa thng: ch H, ch Vit, ch
Hoa u l nom propre dng qualifier cho ch m, ch iu, ch thng.
Gia cm, d th, mc h, th ha: ch gia, ch d, ch
mc, ch th u l nom commun dng qualifier cho ch cm, ch th, ch
h, ch ha.
Khi dng nh th, ci hnh thc ca n khng khc g nom lin thuc, v mi hai ch
u c thm ch chi vo gia ch ngha ch n thuc v ch kia. Nh H
chi m l con nga ca mi H; d chi th l loi th ca ng ni.
Cho nn c nhiu nom lin thuc m mt nom ng trc c th k nh l adjectif
qualificatif.
Ngi ta hay mn verbe neutre [a] lm adjectif qualificatif. Tc nh:
Dng ch minh qualifier cho ch iu hnh dung con chim y l ng
ku, hay ku, hay bit ku;
Dng ch t qualifier cho ch lc hnh dung con hu y cht;
Dng ch tiu qualifier cho ch din hnh dung ci mt ti ci vui
Dng ch su qualifier cho ch tnh hnh dung ci tnh bun ru.
Bn ch minh, t, tiu, su u l verbe neutre.
Nhng ch vn l adverbe m khi em t trc nom, ng st vi nom, l khi ngi
ta mn n lm adjectif qualificatif. Nh ch l, cc hnh, thng
thc, vin mu: v l, hnh, thc, mu u l nom, cho nn ch,
cc, thng, vin vn l adverbe m u k nh adjectif.
IV. Thnh ng dng vo Quc vn
(H Vit nht gia) = Mi H pha bc nc Tu, nc Vit pha nam
nc Tu m hp lm mt nh c, c ni thng nht c thin h, v xa l thnh quen
thuc.
(Thng nhn a tr) = Ngi bun bn nhiu la di.
(Gia nan, thin h d) = Trong nh th kh, ra thin h th d. ni i vi
ngi ngoi ci g cng nht thit c, cn trong nh phi ly tnh m x cho nn kh.
BI HC TH 8
I. Hc nhng ting v pronom
Ch Hn
m
Ngha
Ng
Ng
D
Ba ch ny u ngha ta hay
ti, v ngi th nht, s mt[a]
Nh
Nh
Nh to
Nh ng
B bi
B ng
B
Ng ng
Ng bi
Ng si
Ng to
Chi
N, v ngi th ba, s mt
Bn ch ny u ngha l bn
ta, chng ta, hay bn ti, chng
ti, v ngi th nht, s nhiu
Hai ch ny u ngha l bn
my hay chng bay, v ngi th
hai, s nhiu
Hai ch ny u ngha l bn
n hay chng n, v ngi th ba
s nhiu
, n
Ca n
Gi
K (ngi)
Ci iu
Mnh
Thy
Ai?
Thc
Ai?
Ci g?
Mc
Chng c ai
III. Vn php
Nhng pronom personnel ny, i xa c phn bit, m t lu nay ngi ta lm ln
xn ht phn nhiu, khng phn bit na.
Nh v ngi th nht: theo sch xa th ch ng thng thng lm sujet trong cu,
ng trc verbe, v cng lm nh adjectif possessif, [b] nh nhng ch mon, ma,
mes, trong ting Php; cn ch ng lm complment, i sau verbe. [b]
V ngi th hai: ch nh lm sujet trong cu, ng trc verbe, cn ch nh
lm complment, i sau verbe, v cng lm nh adjectif possessif, nh nhng ch ton,
ta, tes trong ting Php.
y vy m lu ri, ngi ta dng trn a i, khng cn gi lut y na.
(Ch ny ng l dn nhng cu sch xa lm chng, song s lm kh cho ngi hc,
thi th c bit vy l , i sau s hay).
V c lm ln xn cho nn nm ch (su m k nm v hai ch d k mt) ngi
th nht v ngi th hai, ch no cng dng (fonction) ca n cng nh nhau, ngha l
ch no cng lm sujet, lm complment, li lm nh adjectif possessif u c c. Bn
s nhiu cng vy.
Duy c ngi th ba, vn c ba ch b, chi, k cng dng khc nhau, i xa
phn bit cho ti i nay, khng h ln xn.
Ch b lm sujet v lm complment nh nm ch trn kia c, nhng khng h
lm nh adjectif possessif bao gi.
Ch chi lun lun th cho mt nom no trc, cng nh le, la, les (pronom) trong
ting Php, nhng khng h lm sujet bao gi.
Ch k, theo ting Php th n chnh l adjectif possessif, nhng y cng sp
vo pronom cho tin hn.
S l Hn vn khng c adjectif possessif, khi no mun ch mt vt no thuc v ca
ai m khng dng nom th dng mt pronom personnel ln trn, ri nom ch vt y
di, v gia n mt ch chi (ch chi ny tc ch chi ging ch de,
hc ri).
Nh v ca ti th ni d chi th; ci o ca my th ni nh chi
y; t tin ca chng ta th ni ng si chi t tin ( t tin).
Tuy vy, cng nh lut "nom lin thuc" hc mt bi trc, lun lun ngi ta b
ch chi y i, tr ra khi no c s cn th mi li.
Vy hy nh: V ca ti th ni d th; o ca my th ni nh y,v.v...
Hai ngi th nht v th nh th nh vy; nhng n ngi th ba li khc. Ngi ta
khng ni b th (v ca n), b y (o ca n), b ng chi t
tin (t tin ca chng n) c, m phi ni: k th, k y, k t tin.
Vy th ch k l ch thay cho ch b chi.... Khi no mun ni ng
chi ... th b chi m ni ni ng.... Khi no mun ni nh chi.... th b
chi m ni ni nh... Nhng khi no mun ni b chi.... th chng nhng b
chi m cng b lun c b na, ni k...
IV. Tp t cu
m
Xut
Ngha
Ra
Nhp
Vo
Ta
Ngi
Lp
ng
Nga
Nm
Kh (khi)
Dy
Bc
Hnh
Tu
Chy
Dc
Nhy
Th ra; ku
Hp
Ht vo
Xuy
Thi
Thn
Nut
Yu
Tut
Thng
Ty (t)
Nim
Tng, nh
Vng (vong)
Qun
Kin
Thy
Vn
Nghe
Mc
Gi (u)
Dc
Tm (c mnh)
Bo
m, bng
Tr
Cm
Khai
ng
Phn
Chia
Ct
Ct
ngi, th li thnh ra nom. Cn khi ni sinh ng, ngha l vif hay vivant, th
ladjectif.
Cng c khi c ch bin ra mi ting khc na, nhng phn nhiu ch no cng c th
bin ha trong ba mi : nom, adjectif v verbe.
(iu ny l iu rt h trng trong Hn vn, cn phi bit sm; nhng i n hm
nay hc n verbe mi ni ra c).
y nhn xung gii thm ngha ca t nhiu ting mt.
Ch b, khi n l nom th ngha cng l bc, mi hai ln ct chn l mt bc:
(nht b). Khi n l verbe th i thng thng tng bc l b.
Ch hnh c ngha nh marcher, m cng c ngha nh aller, partir. Hnhngha
l i m khc nhau vi ch kh ngha cng l i. Khi no ni kh l c nh
ting Php ni quitter hay l s'en aller.
Ch i l yu, ging nh ch aimer, khc vi ch tut l thng. Ch
tut cng vi ch (ln), ch (mn) c ngha ging nhau, i khi nh ting Php
ni avoir piti de... S yu pht ra t trong lng, ct tnh tri, y l i. Cn s
thng l bi trng thy ci thm trng trc mt m ng lng xt xa, y l ln,
mn, tut. Ch Hn ch Php phn bit nh th, th ting ta, yu v thng
cng phi phn bit.
Ch v vn tht dng, nn c l vng mi ng, nhng khng bit v sao, t
trc n gi ngi mnh u c l vong.
Ch vn l nghe, cn c mt ch na: thnh, ta cng ct ngha l nghe. Coi
thy ta khng ting ct ngha ch Hn cho ng. thnh khng phi l nghe m
l lng nghe mi phi. Theo ting Php th vn l entendre, thnh l couter.
Ba chc ch verbe hc hm nay, trong c verbe actif v verbe neutre. Verbe
neutre trong Hn vn ku l ni ng t, nh ta l ngi, lp l ng; verbe actif
ku l ngoi ng t, nh khai l m, b l ng, v.v H mt cu t vi ni
ng t th d khng c complment cng thnh cu; cn t vi ngoi ng t th phi
c complment mi thnh cu c. Lut y trong th ting no cng ging nhau, nn
y ch ni s qua m thi.
III. Vn php
Verbe intransitif
Chng ta hc trong ting Php, bit verbe transitif v intransitif [a] l g ri, th
trong ch Hn, verbe cng c hai th y.
H verbe transitif th dnh lin vi complment direct, [a] nh ni t i
ph (con yu cha), ng khai mn (ti m ca): ch i dnh lin ch ph,
ch khai dnh lin ch mn, khng c ch g xen vo gia n ht.
Cn verbe intransitif th cn c nhng ch di ny lm dnh complment
indirect [a] vi verbe:
1/ ch t (l t) ch ngha t u. N ging vi ch de trong ting Php. Vy
nh ni: xut t bc mn: ra t ca bc. Ch t lm dnh ch
mn vi ch xut.
m
Vng
Ngha
Qua
Lai
Li, n
Kh
Hi
V, tr v
Quy
Phn
Tr li, tr v
Ch
Vn
Hi
Khin
Khin
Sai i u
ng, c
Tht
Mt
Tn
Tin
Nghi
Nghi, ng
Dc
Mun
Ght
Gio
Dy
Dng
Nui
Pht
Pht
Tha
Tiu
Ci
Thn
Ci chm chm
Khc
Khp
Dng
Dng
Kh
Th
Gi
Th
Ly
5. ;
6. , ;
7. ;
8. ;
9. ;
10. .
Ch thch
[a] terme sino-annamite: t ng ch Hn ca ngi Vit.
[b] Cc thut ng ng hc bng ch Php trong bi ny: verbe actif : ng t ch
ng; verbe possif : ng t b ng.
[c] Ch ny ch c son gi ghi theo m c min Trung l th; su tp ly li
dng th cho ph hp vi vic tra cu t Hn-Vit hin nay.
BI HC TH 11
I.
Verbe n v kp
Ch Hn
m
Thnh
Ngha
Xin
Cu
Cu, xin; tm
Thnh cu
Demander, supplier
Yu
n; bt b
Yu cu
Exiger
Tn
Gip; khen
Thnh
Nn, lm nn
Tn thnh
Applaudir
Dc, bn
Chc
Dt
T chc
Organiser
Triu
Vi, mi
Tp
Nhm
Triu tp
Convoquer
Gii
Ci, m
Quyt
Lm cho dt khot
Gii quyt
Rsoudre
Tn
Lm cho tan i
Gii tn
Dissoudre
Phn
Chia
Phi
Snh; hip
Phn phi
Distribuer
Ch
Ct v may (o)
To
Dng nn
Ch to
Fabriquer
Tuyn
Rao ra
Ngn
Ni
Tuyn ngn
Dclarer
Bo
Gi
Cu gip
Bo h
Protger
Verbe kp
Ch Hn
m
m mu
Ngha
Toan tnh thm kn vi nhau
m st
Ln m git
m ch
nh ch vo ai m khng ni r tn
Ngc i
i i mt cch bo ngc
Lc quan
Bi quan
Bit i
i cch t bit
Bnh phn
Cam oan
nh lng m oan c
Sinh cm
Bt sng
Quang lm
n c
Tiu tr
khng lu
Gi m
Ng thiu thu
Vnh quyt
Cht
Trng th
Cht
Li dng
Kt hn
Ly nhau lm v chng
Ly hn
Ly d nhau
L hnh
i ng
Bi mng
Ly mng vua
u c
La dp th li
Thng trn
nh gic m thng
Bi bc
Tuyt giao
Trong bi hc tun trc c ni verbe kp dng hai verbe m ghp li, nhng cng
dng mt verbe vi mt adjectif; hm nay ni thm rng: cng c dng mt verbe vi
mtnom.
Khi dng mt adjectif th adjectif y tr nn nh adverbe v n ph ngha cho
mt verbe. Tuy vy, cng khng k n l adverbe c na, m phi k n l verbe kp,
bi n hip vi verbe kia m lm thnh ra mt ch mt ngha. Nghim th ny th
bit: nhng verbe kp y nu em dch ra ting Php th cng ch ni mt ch, nh
ngc i l maltraiter, li dng l exploiter.
Verbe kp ghp vi mt nom cng vy na, cng khng cn k nom y l nom m ch
k l mt verbe kp. Theo mt s chng nghim nh trn : Kt hn l marier,
ly hn l dmarier.
T ch m mu tr xung 17 ch l verbe kp ghp bng mt verbe mt adjectif;
t ch kt hn tr xung 9 ch l ghp bng mt verbe mt nom.
Ch m mi ting nom th ngha l kh m, ging ci; i vi dng l kh
dng, ging c. Cn mi ting adjectif th m ngha l ti, dng ngha l
sng.
Ch cam l ngt, i vi kh l ng. cam li c ngha l nh lng (ngha
ny cng do ngha trn m ra, ni i vi mt vt no , chng c n ng hay ngt
th no, mnh cng cho l ngt i, th l nh lng ). oan l oan c, oan hn,
ch cam oan hay dng trong giy m vic quan.
quang l sng; lm l n. C khch qu n nh mnh, mnh cho l s vinh
quang rc r, y l ni cch lch s, tn trng. Verbe ny ch dng c cho ngi th hai
(2e personne) m thi.
lm khch ti ni no nm by thng mt nm, c th dng c ch tiu
tr. Tr l , tiu l nh. nh ngha l t.
gi l khng tht, i vi chn, l tht.
m l ng. gi m cng nh ta ni ng g ng vt.
quyt l t gi trong khi bit nhau m t rng v sau khng gp nhau na.
vnh l di, l i i; i i t gi khng gp nhau, tc l cht.
trng y cng nh vnh. th l i qua mt ln m thi. (Nh ni thy
th, tc l nc chy, v nc chy qua mt ln ri thi, khng chy li na, cho nn ni
th). vnh quyt v trng th u l verbe kp th cho ch (tl
cht).
Vua ra mng lnh b cho ai chc quan g, hay l ban cho ai vt g, th ngi nhn ly
phi vo ly vua, ku l bi mng.
u c tc ting Php l spculer.
bi l thua. bc vn ngha l phng bc m cng c ngha l "xy lng li". y
l theo ngha sau, h thua chy th xy lng li.
III. Vn php
Mode impratif
Ta bit trong Hn vn, v verbe, khng c mode v temps [a] nh ting Php; cho
c phn bit mode v temps, Hn vn ch dng nhng ch gi l "h t" ( H t
1/
2/
3/
4/
5/
1/
2/
3/
4/
5/
6/
1/
2/
3/
4/
5/
6/
BI HC TH 14
I. Hc cu
1/ (Nhn ng t thc k lc): Ngi ta phi t n ly sc ca
mnh (ngha l phi t mnh ra sc lm ly m n).
2/ (Qun thc ngn nhi ph): ng n li ni m bo ra. (li nhic).
3/ , (Thc nhn chi thc gi, t nhn chi s): K no n ci n
ca ngi th cht vi vic ca ngi.
4/ (Nhn bt thc tc ky): Ngi ta chng n th i.
5/ , (C thin v, thc thin lc): ngi tri, n lc tri (ni v vua v
cc quan).
1/ , (Bt tha xa m, bt qu th kiu): Chng ci xe nga, chng
qua cu ny.
2/ , (Qun hu h, ng qu ng): ng c ri, s qua nh ti nh.
3/ (Mnh T chi dng [a] qu Mnh Bn vin h): Ci dng ca
Mnh T hn Mnh Bn xa lm.
4/ , , (Trng Th, [b] Kit Nch ngu nhi canh, Khng T
qu chi): Trng Th v Kit Nch nh cp m cy, Khng T i ngang qua (ngha l
i ngang qua hai ngi y).
5/ (Qu m bt ng lng): i ngang qua ci m th chng tro ln ci
nm.
II. Ct ngha thm
Trong th ting no cng vy, ch c mi verbe l trng yu hn. Ta c th ni rng
ngi no gii mt th ting no, ch l ngi y bit cch v kho vn dng
cc verbe ca th ting y. Bi vy khi hc Hn vn y ta nn tp luyn cch
t verbe cho dy cng, hu sau vn dng n cho c nh .
Trong bi hc cu hm nay c hai sp.
Sp th nht v verbe thc.
Cu 1: l verbe pronominal m c complment direct. [c] n g? n ci sc. Vy ch
lc l complment direct [c] ca verbe thc.
Cu 2: t ch thc ra ngha bng. Li ni khng th n c; nhng ngi no
ni ra m khng gi li, khng lm theo li, tc l n li ni ca mnh vy. Li ni
khng phi l vt n c v nu n c cng khng th lm cho con ngi bo (mp)
ra. Vy m li ni nh th, t nhic mc khinh b lm.
Cu 3: lm ch thc th hai ra ting nom. Cu ny xut sch S k ca T M
Thin, li ca Hn Tn ni. Trong cu, ch gi lm sujet cho c hai verbe thc v
t. Mt mnh ch gi , ci cng dng ca n tng ng vi ch celui
qui trong ting Php. Ch thc th hai lm complment indirect [c] cho ch
thc th nht (verbe); v ch s lm complment indirect [c] cho ch t, v theo
sau k ch tng l phi c ch m trn i.
Cu 4: t vi ngatif. [c] Hy ch iu ny: Khi dng adverbe ph vi verbe lm
ra cu nesgatif th lun lun dng ch bt ch khng dng ch v. V ch
v thng t trn ting nom, cn ch bt t trn verbe.
Theo nh ct ngha y, ngi hc trc phi hiu tng ch, sau n hiu tng cu,
ri l hi c bi m thy ci hay ch no, ch khng cn phi ch ra.
Ai cn c ch no cha hiu tht r th xin c vit th v nh bo hi thm. Bn bo s
vui lng tr li, hoc bng th ring, hoc trn bo.
III. Vn php
Verbes auxiliaires
Verbe auxiliaire, trong Hn vn gi l chun ng t, ngha l nhng ch khng phi
hn l ng t, nhng c coi nh l ng t. V nhng ch y vn khng c s hnh
ng nh cc ng t tht, n khng hn l verbe, nhng khi t vo trong mt cu, n
thng ci a v ca verbe. Nh th, theo ting Php, n chnh l verbe auxiliaire.
Trong ting Php, verbe auxiliaire ch c hai. Nhng trong Hn vn c nhiu hn, y
k ra by ch thng dng hn ht.
1/ ch (hu) l c; (ng hu ch tu): Ta c ru ngon (Kinh Thi)
2/ ch (v) l khng; (thy v ph mu): Ai khng cha m? (C
vn)
3/ ch (th) l phi; (th Khng Khu chi d): Phi l
ca Khng Khu ? (Lun ng)
4/ ch (phi) l chng phi; (phi k ti d): chng phi ti ca n
vy (Lun ng)
5/ ch (t) l ging; (Khng T mo t Dng H):
din mo ca Khng T ging Dng H (Mnh T)
6/ ch (vi) l l; (t vi thy): ngi l ai? (Lun ng)
7/ ch (ni) l l; (th ni nhn thut d): y l chc nhn
vy (Mnh T)
By ch trn khi t trong cu u ci v ch ng, nhng thc ra th khng phi
ch s hnh ng ca sujet m ch l ch ci s thc t c nhin ca sujet. Tuy vy, n
cng c chia ra actif v neutre. H l actif th c complment theo sau n; cn
l neutre th nhng ch theo sau n khng phi complment m l attribut. [b]
Vy nh verbe (hu) l actif, cho nn cu (ng hu ch tu): ch (tu)
lm complment ca (hu). Cn verbe (ni) l neutre, cho nn cu
(th ni nhn thut d) ly ch (th), pronom, lm sujet; v ch (thut) ch
l attribut ca sujet ch khng phi complment.
By verbes auxiliaires trn y, nhng verbe no ngha n tng ng vi haiverbe
auxiliaire ca ting Php ( hu tng ng vi avoir; th, vi, ni tng
ng vi tre), th mi khi t cu gp n, ngi ta c th trn i c. Ni th ngha l:
trong Hn vn, nhng cu ng l dng verbe avoir ( hu) v tre ( th, vi,
ni) th thng hay b verbe i trong khi c th b c m ch hiu ngm.
C l: Nh ta mun ni th ny:
a/ Ngi kia, c chng ba mi tui, mnh cao, mt trng, nhiu ru;
b/ Cp l loi th ni, tnh n d, sc n mnh;
c/ G l loi chim nh, nhng con trng lng cnh rt p;
Ba cu y nu t bng ting Php theo mc thng, d hiu, th th no mi cu cng
phi c dng hoc verbe avoir hoc verbe tre, hoc c hai. Nhng t bng ch Hn th
c th b nhng chun ng t ng c i m ni:
BI HC TH 16
I. Hc cu
1/ , (ng nht tc m thang, h nht tc m thy):
Ngy ma ng th ung nc nng, ngy ma h th ung nc lnh (Mnh T)
2/ (Hng V d m trng trung): Hng V ban m ung trong
mn.
3/ (m m trng thnh qut): Cho nga ung ni ci ho di
Trng thnh (C thi)
4/ (H m m qun tu): Xung nga, mi ng ung ru (ng
thi)
1/ (Lo gi bch thc nhc): K gi mc la, n tht (Mnh
T)
2/ (Hn vng gii y ng): Vua nh Hn ci o mc cho ta
(S k)
1/ (Tr gi lc): K tr th thng vui.
2/ , (Tr gi nho thy, nhn gi nho sn): K tr th a
nc, k nhn th a ni (Lun ng)
1/ (T s ph mu): Con th cha m
2/ (Tiu quc s i quc): Nc nh th nc ln
3/ (Hn Cao t bt s thi th): Vua Cao t nh Hn chng
hc kinh Thi kinh Th.
II. Ct ngha thm
Trong Hn vn c s mn ch, gi l gi t, ngha l mt ch vn l mi ting ny
em lm ra mi ting khc, hoc l th verbe ny em ra lm th verbe khc. Mi khi
mn nh th, thng l c bin m, ngha l c khc i, nhng li cng c khi khng
bin m, vn c nguyn ting. Bi n li thi, khng c nht lut nh th, thnh ra
khng c th no lp thnh cng l m cho vo vn php c. nh phi hc tng ch
mi bit.
Hm nay hc nhng verbe ny: (m), (), (nho), (s)
Sp th nht: verbe (m).
Cu 1: (m) l ung, mnh ung ly cho mnh. (thy) l nc lnh, (thang)
l nc si hay nc nng.
Cu 2: ch (m) cng ng mt verbe vi cu trn. Nhng ung y l ung ru.
Theo S k, lc Hng V nh trn b thua, hu mt nc, cng Ngu C l i thip ca
mnh ban m ung ru trong mn. Hc thm cu ny cho bit: khi no ch r ung
vt g th phi t ch ch ngha vt y theo sau ch (m): nh ung nc nng th
ni (m thang), ung nc lnh th ni (m thy), ung ch th ni (m
tr). Cn khi mun ni ung ru th c nhin l t (m tu), nhng nu khng
t nh th m t mt ch (m) khng, cng ch ngha l ung ru.
Sang cu 3 v cu 4: th ch (m) cng vn l verbe m li i ra ngha khc.
(m) y l cho ung (faire boire).
BI HC TH 17
I. Nhng cu vn p
1/ (H v tam ti?): G gi l tam ti? (Tam ti gi: thin, a,
nhn): Tam ti y l: Tri, t, ngi ta.
2/ (H v tam quang?): G gi l tam quang? (Tam quang gi:
nht, nguyt, tinh): Tam quang y l: mt tri, mt trng, cc ngi sao.
3/ (H v ng hnh?): G gi l ng hnh? (Thy,
mc, ha, th, kim, y gi l ng hnh): Thy, mc, ha, th, kim, y gi l ng hnh.
4/ (H v t phng?): G gi l bn phng? (ng, ty,
nam, bc, th v t phng): ng, ty, nam, bc, y gi l bn phng.
5/ (H v v, h v tr?): G gi l v /v/? g gi l tr?
(Thng, h, t phng vit v; vng c lai kim vit tr): Trn, di v
bn phng l v; xa qua nay li l tr.
6/ (H v t thi?): G gi l bn ma? (Xun h thu
ng, v chi t thi): Xun, h, thu, ng, gi l bn ma.
II. Ct ngha thm
Hm nay hc nhng cu vn p ny ct c hai iu ch: mt cho bit cch t
cu hi v tr li trong Hn vn th no; mt cho bit cc danh t v thng thc, nh
tam ti l g, ng hnh l g, v.v....
Trong nhng cu hi c ch (H v), y l ni gn i. [a] Nu ni cho th
phi ni di hn na. Vy nh cu (H v tam ti?) nu ni di ra th nh vy:
(S v tam ti gi h d?). Nh th ngha l: Ci iu ku bng tam ti,
l g?
Tch ra tng ch th nh vy: ... (s gi) tc l ci iu, cng nh ce que;
(v) tc l ku bng, cng nh appeler; (h d) tc l: l g, cng nh comment.
S d phi truy nguyn ra m hiu n nh th l v nu khng hiu n th th s
khng ti no hiu c ch (gi) trong cu tr li.
Trong cu tr li: (Tam ti gi, thin a nhn): ch (gi) l tha
tip ch b lc i trong cu hi. V, ni nh th cng l ni gn na, nu ni di
ra th phi ni th ny: (S v tam ti gi: thin, a, nhn, th
d). Nh th ngha l: Ci iu ku bng tam ti: tri, t, ngi ta, phi vy. (Ch
th y l phi, i vi ch phi l chng phi).
Nh vy, ta nn hiu rng cu hi v cu tr li u tri qua mt s gn bt
(abrg) ri.
Ch (th) trong cu (th v ng hnh) cng cu di u ngha l y,
tm li cc ci ni trn, ging nh ch ce trong khi ni c'est hay l ce sont.
Ch (chi) trong cu tc l ch pronom hc, ch li trn.
Ch (ti) l ti nng (talent), nhng trong khi ni (tam ti) th khng c th
hiu ngha l g cho ng c. Ch (hnh) trong khi ni (ng hnh) cng vy.
T in cng khng gii r.
Ch l phng, hc ri; y li l phng hng, ting nom.
Ch thch
[a] Trong bi xp ch (b phc) nhng li ghi m b bc, tc l ra ng vi
ch ; hm ngha hai t ny tng ng nhau.
[b] Trong bi ghi m l cnh, y sa l cnh ng vi cc bng tra ch
Hn-Vit.
[c] Cc thut ng ng hc bng ch Php trong bi: nom: danh t; verbe: ng t; nom
propre: danh t ring; verbe infinitif: ng t khng hon thnh; terme interrogatif: t
ng nghi vn; affirmatif: t ng khng nh; adverbe: ph t; impratif: mnh lnh
thc; pronom interrogatif: i t nghi vn; complment: b ng; complment direct: b
ng trc tip; complment indirect: b ng gin tip;prposition: gii t;
[d] Cc t ch Php khc: offrir: biu, tng, dng, mi.
BI HC TH 21
I. Li vn t s
(Hn Tn vi thi): Ni v Hn Tn thu cn hn (tip theo)
1/ , (Cp Hng Lng Hoi, Tn trng kim tng chi):
Kp khi Hng Lng qua sng Hoi, Tn nng gm theo .
2/ , (C huy h, v s tri danh): di c, khng ch bit danh.
3/ , (Hng Lng bi, hu thuc Hng V): Hng Lng b tht bi,
Tn li thuc v Hng V.
4/ (V d vi lang trung): V dng Tn lm chc lang trung.
5/ , (Sc d sch can V, V bt dng): Tn hng ly chc cu
Hng V, V chng dng.
6/ , , (Hn vng nhp Thc, Tn vong S quy Hn,
v c tri danh): Hn vng vo t Thc, Tn trn S v Hn, cha c bit danh.
7/ , (Vi lin ngao, ta php ng trm): Tn lm chc lin ngao,
phm php ng chm.
8/ , (K bi thp tam nhn giai d trm, th ch Tn): Bn
ca hn ta mi ba ngi u b chm, th n Tn.
9/ , ,:, (Tn ni ngng th,
thch kin ng cng, vit: Thng bt dc tu thin h s h? H vi trm trng s?): Tn
bn ngc xem, thy ng ng cng, ni rng: B trn chng mun lm yn thin h ?
Lm sao chm k trng s?
10/ , (ng cng k k ngn, thch nhi bt trm): ng cng
ly lm l li ni ca Tn, tha m chng chm.
II. Ct ngha thm
Hng Lng l ch Hng V, mt v tng mnh ca nc S by gi, dy binh nh
nh Tn; qua sng Hoi tc l ko binh i nh Tn.
ng tng: tm thuc ha, can thuc mc, t thuc th, ph thuc kim, thn thuc thy.
Ng hnh cn phi vi nhiu ci khc na, nhng ta hng bit s qua my ci . L ny
hay em ng dng trong ngh lm thuc, v ta c th ni n l l gc ca y hc Trung
Hoa. i khi nh ngi bnh au v t ng lc ma ng th cc ng lang c th ni
rng: bnh ny s ra ging tr nng. Hi ti sao, th h ct ngha rng: t thuc th, m
xun thuc mc, thng ging l u xun, nh th l mc li khc th, cho nn bnh
nng. Ni nghe cng thng, nhng ch thng my ci danh t thi, ch theo khoa
hc m ni cho tch bch u ra th khng th no ni c. Nu n c l tht th ci
l huyn diu qu sc hiu ca chng ta!
Chng ti mun k cho cc bn nghe mt cu chuyn bun ci v ch Hn m phi
ging qua ci l trn , thnh ra ci tr ci m cng c ch.
S l trong bch thoi Tu dng ch (ng ty) m th cho ch (vt): khi mua
vt g khng ni (mi vt) m ni (mi ng ty). C mt ng vua i
Minh thy vy ly lm l, bn em hi mt v Hn lm:
Ti sao khng ni (mi vt) m ni (mi ng ty)?
Quan hc s tu rng:
Nam thuc ha, bc thuc thy, m theo sch Mnh T ni:
(Hn m khu nhn chi mn h cu thy ha v bt d gi), ngha l: m ti
g ca ng ngi ta m xin nc hoc la th khng ai m chng cho. Th th nam bc l
vt hi ht lm, cho nn khng cn mua m ch phi mua ng ty thi.
Vua nghe, cho l bt thip, c ti ng i. Song le, theo tht m ni th cu tr li y l
xuyn tc ch khng ng. Trong ting Tu ku (ng ty) bt c vt g, ch
khng phi duy c vt nn b tin ra mua th mi gi l (ng ty). Song bi ti cu
hi ca vua l hi lun ch (mi ng ty) thnh ra quan hc s tr li nh vy
nghe mi c l. , ngi ta ng dng ci nguyn l ng hnh ra n vic nh th!
Ch thch
[a] Cc thut ng ng hc bng ch Php trong bi: verbe: ng t; verbe infinitif:
ng t khng hon thnh; nom: danh t; pronom: i t; adjectif: tnh t; proposition:
mnh ; verbe actif: ng t ch ng;verbe neutre: ng t trung tnh.
[b] Cc t ch Php khc: plusieurs fois: nhiu ln.
BI HC TH 22
I. Li vn t s
(Hn Tn vi thi): Ni v Hn Tn thu cn hn (tip theo)
1/ ,, (ng cng d Tn ng, i duyt chi, ngn thng):
ng ng cng cng Tn ni chuyn, c vi vua.
2/ , (Thng bi vi Tr tc y, v chi k d): Vua dng
Tn lm Tr tc y, cha l vy. [a]
3/ , (Tn sc d Tiu H ng, H k chi): Tn hng cng Tiu H
ni chuyn, H ly lm l .
4/ , (Ch Nam Trnh, ch tng hnh o vong gi s
thp nhn): n Nam Trnh, cc tng ng i ng m trn y n vi mi ngi.
Ch thch
[a] Cc thut ng ng hc bng ch Php trong bi: pronom indfini : i t phim
nh; sujet : ch ng;complment: b ng; nom propre: danh t ring; point: du
chm; virgule: du phy.
[b] Ch ny khng tht r son gi: sao khng vit khinh r m li kinh r? hoc
y c li sp ch? Tht ra on trn ni cch nh du nhng tn ngi c
knh trng, th cn li ch l cch nh du tn ngi thng hoc ngi b khinh r m
thi.
BI HC TH 25
I. Nhng cu vn p
1/ ? (T th gi, h th d?): T th/ th [a] y l sch g vy?
. (i hc, Trung dung, Lun ng, Mnh T, ngn chi t th):
Sch i hc, sch Trung dung, sch Lun ng, sch Mnh T, gi l t th.
2/ ? (T th chi danh thy h ?): Ci tn "T th" bt u t hi
no? :
. (C v t th chi danh: i hc, Trung dung tp lai L k chi
trung, Lun ng Mnh T ng lit vi ch t; ch Tng nho thy biu chng chi; c t
th chi danh thy Tng thi d): i xa khng c ci tn "T th". Lc by gi sch
"i hc" sch "Trung dung" th ln trong sch "L k", sch "Lun ng", sch "Mnh
T" th ng sp hng lm cch sch T; n cc nho nh Tng mi biu chng ra.
Cho nn ci tn "T th" bt u t i Tng vy.
3/ ? (Nhin tc i hc Trung dung bn phi c lp
chi th h?): Th th "i hc", "Trung dung" vn khng phi l sch ng ring mt
mnh ? , .
(Thnh nhin! Th nh th bn cc vi L k trung chi nht thin, Tng nho d k ngn
ti hu ch hc gi, c th vi chuyn th nh): Tht vy! "i hc", "Trung dung" vn
u l mt thin ca trong sch "L k", Tng nho cho rng li ni ca hai thin rt c
ch cho k hc, cho nn ly ra lm sch ring thi.
4/ ? (i hc, Trung dung chi tc gi vi thy?): Tc gi ca
sch "i hc", "Trung dung" l ai?
. (i hc tc gi ni Tng t cp k mn nhn; Trung
dung vi T T s tc. Tuy nhin, th giai Tng nho chi ngn, bn v xc chng, v kh
tn tn): Tc gi ca sch "i hc" l Tng T cng hc tr ngi; "Trung dung" do T
T lm ra. Tuy vy, y u l li ni ca Tng nho, vn khng c chng chc, cha c
th tin ht c.
5/ ? (Tng t, T T th h thi nhn?): Tng T v T T l ngi
i no? ,;,(Tng t danh Sm, vi
Khng mn chi cao ; T T danh Cp, ni Khng T chi tn d): Tng T tn l Sm,
lm hc tr lp cao ca ca Khng; T T tn l Cp, l chu ni c Khng vy.
6/ ? (Lun ng, Mnh T vi h nhn s tc?): Sch "Lun ng"
v sch "Mnh T" l ca ngi no lm ra?
,
,. (Lun ng a k Khng
mn s tng d m lun chi ngn, c vit Lun ng; k th vi Khng T chi t
s k, hoc vi k t chi mn nhn s k, giai v kh tri. Mnh T tht thin tc Mnh
T d k s tc d. i c nhn tr th bt th danh; ng nhn v tng tri k thc
h): Sch "Lun ng" phn nhiu chp nhng li m lun cng nhau ca thy tr ca
Khng, cho nn ku l "Lun ng". Sch y l ca hc tr c Khng chp, hay l hc
tr ca hc tr ngi chp, u cha bit c. Sch "Mnh T" by thin th l ca Mnh
T cng ngi lm ra. i ngi i xa lm sch khng c ghi tn, chng ta
khng bi u bit c s thc ca cc sch y vy.
II. Ct ngha thm
(L k) tc l "kinh L".
Ch (ch t) c hai ngha: mt l cc T i xa, nhng ngi c lp ra hc
thuyt, c lm sch i, ct ngha mt bi trc; mt l ch v sch v ca cc
ngi y. Ch (ch t) hc hm nay thuc v ngha sau. Ngha ny vn phi ni
(ch t chi th) nhng quen ni tt nh vy.
(biu chng) l nu ln m lm cho t sng ra, verbe kp.
Ch (nhin) hc ri, ngha l phi; li c ngha l nhng m, nh ch mais.
y n li c ngha khc na, (nhin) y l vy, th, pronom ch v s vt ni
thng vn. y l tch ra tng ch m ct ngha cho r, ch khi n i vi ch
(tc) nh y th li thnh ra conjonctif ni hai proposition [b] vi nhau.
i hc, Trung dung by gi l sch dng ring mt mnh (c lp) m i xa khng
phi vy, trong c s quan h v thi gian. y, trong cu hi, ngi hi vn bit
ngy nay n l sch c lp, nhng mun hi v hi xa th n c phi sch c lp
khng, th khng nn qun ch quan h y. Vy trong cu y phi t ch (bn). Ch
y ladverbe, ph ngha cho verbe auxiliaire (phi), t ra mt s m v thi
gian qua lu ri. Thm ch (bn), lm cho ngi ta hiu rng ci s "i hc"
"Trung dung" thnh sch c lp ngy nay vn nh vy ri; nhng hi y l hi v
thu trc. Cu ny nu t bng ch Php th phi t temps pass; trong ch
Hn verbe khng temps, nn phi nh adverbe ch temps. [b]
(chuyn th) ch (chuyn) l adjectif. [b] Phm sch g ng ring mnh n,
hay l sch y ni tinh mt vic g, u ni nh th. (th vi chuyn th) (trn
ch vi ng l c ch chi ch li hai thin, lm complment cho ch th m
lc i), l proposition chnh trong cu; cn (d k ngn ti
hu ch hc gi) l proposition ph.
(Tuy nhin) ch (nhin) cng l pronom th cho s vt, ch li iu ni
trn; song i vi (tuy) th cng thnh ra conjonctif ni cu trc.
Ch (cp) trong cu (cp k mn nhn) c th i lm (d) c. Hai
ch u l conjonction ni hai nom vi nhau, nh ch et trong ting Php, ty mnh
mun dng ch no th dng, ngha n khng khc nhau.
Ch (tn) trong cu p 4 l adverbe, ph ngha cho verbe (tn), ch v trnh
trong khi tin. Cha c th tin ht c, cng nh ni khng nn tin trn.
() l th, l ng . Trong ch (cao ) khng c ch g ngha l hc tr,
nhng quen ni nh th; thy th phi hiu l hc tr lp cao.
(ca ng t); temps pass: th qu kh; adjectif: tnh t, tnh ng; adverbe de temps: ph
t ch thi gian; adverbe de lieu : ph t ch ni chn; exclamatif : cm thn.
[c] Cc t ch Php khc trong bi: mais: nhng, nhng m.
BI HC TH 26
I. Nhng cu vn p
1/ ,?? (Ng v h v? Ng sc h sc?): Ng v l nhng v g? Ng
sc l nhng sc g?
(Tn, cam, toan, kh,
hm, ng v d; Thanh, hong, xch, bch, hc, ng sc d): Cay, ngt, chua, ng, mn,
l ng v (nm mi) vy. Xanh, vng, , trng, en, l ng sc (nm sc) vy.
2/ ? (H v bt m?): G gi l bt m (tm th ting)?
(C nhn s dng d vi
nhc kh chi vt hu bt, bt gi s pht chi m, v chi bt m, tc bo, th, cch, mc,
thch, kim, ty, trc, th d): Ci vt ca ngi i xa dng lm nhc kh c tm th;
ci ting ca tm th y pht ra, gi l bt m, tc l: bo, th, cch, mc, thch, kim, ty,
trc, phi vy.
3/ , ? (Dch hu bt qui, k danh vi h): Kinh Dch c bt qui
(tm qu), tn n l g? (Bt qui
gi, kin /cn/ nht, oi nh, ly tam, chn t, tn ng, khm lc, cn tht, khng bt, th
d): Tm qu y l: qu Kin th nht, qu oi th nh, qu Ly th ba, qu Chn th t,
qu Tn th nm, qu Khm th su, qu Cn th by, qu Khn th tm; phi vy.
4/ ?? (Bt qui chi tng nhc h? K dng kh
c nhi ngn d?): Ci tng ca bt qui nh th no? S dng ca n c th ni ra
c d?
! (C dch ngn, Kin vi thin, Khn vi a, tn vi
phong, chn vi li, ly vi ha, khm vi thy, cn vi sn, oi vi trch, th bt qui chi
tng d; nhc k vi dng thm huyn, bt nng d nht ngn tt chi h!): Theo li kinh
Dch: Kin l tri, Khn l t, Tn l gi, Chn l sm st, Ly l la, Khm l nc, Cn
l ni, oi l chm: y l ci tng ca tm qu vy. n nh s lm dng ca n rt
huyn diu, chng c th ly mt li m ni ht c vy!
5/ ?? (Tam i th h thi i? C kim k h nin?): Tam
i l thuc v thi i no? Cch nay bao nhiu nm?
(Tam i th H, Thng, Chu tam triu, thuc thng c
thi i; c kim d tam thin d nin h): Tam i y l H, Thng, Chu ba triu, thuc
v thi i thng c, cch nay hn ba ngn nm ri.
6/ ? (Ng nhn d tam i tng cch thi
vin, ni nho gi l xng chi, h gia?): Chng ta vi tam i cch nhau xa qu, th m
nh nho hng xng , sao vay? (thnh) (tng),
. (Nho gi d vi tam i a thnh qun hin tng, k
thi thin h thng c thi bnh, c ngn tri gi tt xng tam i): Nh nho ly lm
thu tam i nhiu vua thnh, tng hin, lc y thin h thng c thi bnh, cho nn
k ni chuyn tr an t xng tam i.