T.C.

MLL ETM BAKANLII

ELEKTRK-ELEKTRONK TEKNOLOJS

KUMANDA KASETLER
523EO0059

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. ASANSRLERDE KAT KASETLER............................................................................... 3
1.1. Basit Kumanda Kat Kasetleri ........................................................................................ 4
1.1.1. Fonksiyonlu Kat Kaseti .................................................................................... 5
1.2. Toplamal Kumanda Kat Kasetleri ............................................................................... 8
1.2.1. Tek Ynl Kumanda Sistemi................................................................................. 9
1.2.2. ift Ynl Kumanda Sistemi............................................................................... 10
1.3. Grup Kumanda Kat Kasetleri ...................................................................................... 11
1.3.1. Dubleks (ki Asansr in Bir Kat Kaseti)........................................................... 11
1.3.2. Tripleks ( Asansr in ki Kat Kaseti) ........................................................... 12
1.3.3. Drtl Grup (Drt Asansr in ki Kat Kaseti) .................................................. 13
1.3.4. Beli Grup (Be Asansr in Kat Kaseti) ..................................................... 13
1.3.5. Altl Grup (Alt Asansr in Drt Kat Kaseti) .................................................. 14
1.3.6. Yedili Grup (Yedi Asansr in Drt Kat Kaseti) ............................................... 14
1.3.7. Sekizli Grup (Sekiz Asansr in Drt Kat Kaseti) ............................................. 15
1.4. Dier Kat Kasetleri ..................................................................................................... 15
1.4.1. Yangn/tfaiyeci Kaseti ........................................................................................ 15
1.4.2. Hizmet D Kaseti............................................................................................... 15
1.4.3. Acil Durum Kaseti ............................................................................................... 16
1.4.4. Kapc Kaseti ....................................................................................................... 16
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 17
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 18
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 19
2. KATTA GSTERGELER ................................................................................................. 19
2.1. Basit Kumanda Katta Gstergeler............................................................................... 20
2.2. Toplamal Kumanda Katta Gstergeler ...................................................................... 21
2.2.1. Tek Yn Toplamal Kumanda Katta Gstergesi.................................................. 21
2.2.2. ift Ynl Toplamal Kumanda Katta Gstergesi .............................................. 22
2.3. Grup Kumanda Katta Gstergeler............................................................................... 22
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 24
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 25
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 26
3. KABN KASETLER......................................................................................................... 26
3.1. Basit Kumanda Kaseti ve Paralar ............................................................................. 27
3.1.1. Alarm Butonu ...................................................................................................... 28
3.1.2. Kat Butonlar Durdurma alterleri ...................................................................... 28
3.1.3. Dijital Kabin Yeri Gstergesi .............................................................................. 29
3.1.4. Kap Ama Butonu .............................................................................................. 29
3.1.5. Ik alteri ............................................................................................................ 30
3.1.6. Vantilatr alteri.................................................................................................. 30
3.1.7. Kap Kapama Butonu .......................................................................................... 30
3.2. Toplamal Kumanda ve Paralar ................................................................................ 31
3.2.1. Alarm Butonu ...................................................................................................... 32
3.2.2. Kat Butonlar (Ikl)............................................................................................ 32
i

3.2.3. Dijital Kabin Gstericisi ...................................................................................... 33

3.2.4. Kap Ama Butonu .............................................................................................. 33
3.2.5. Ikl ve Sesli Ar Yk Sinyali .......................................................................... 33
3.2.6. Vantilatr alteri.................................................................................................. 34
3.2.7. Revizyon Anahtar alteri ..................................................................................... 34
3.2.8. Ik alteri ............................................................................................................ 35
3.2.9. Kap Kapama Butonu .......................................................................................... 35
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 36
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 37
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 38
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 39
KAYNAKA ......................................................................................................................... 41

ii

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD
ALAN
DAL/MESLEK
MODLN ADI
MODLN TANIMI
SRE
N KOUL

523EO0059
Elektrik Elektronik Teknolojisi
Elektromekanik Tayclar
Kumanda Kasetleri
Asansrn kumanda kasetlerinin deiimi ve onarm
iin gerekli bilgi ve becerilerin kazandrld renme
materyalidir.
40/32

YETERLK

Kullanlan kat ve kabin kasetlerinin bakm ve

onarmn yapmak.

MODLN AMACI

Genel Ama
Gerekli atlye ortam salandnda; asansrlerde
kumanda kasetleri ve komponentlerinin 95/16/AT Asansr
Ynetmeliine uygun olarak kontroln ve deiimini
yapabileceksiniz.
Amalar
1. Asansrde kat kasetlerini seebileceksiniz.
2. Asansrde katta bulunan gstergelerin bakmn ve
deiimini yapabileceksiniz.
3. Asansrde kabin kasetlerin bakmn ve deiimini
yapabileceksiniz.

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

Basit kumanda kat kasetleri, toplamal kumanda kat

kasetleri, grup kumanda kat kasetleri, basit katta gstergesi,
toplamal katta gstergesi, grup katta gstergesi, basit
kumanda kabin kasetleri ve toplamal kabin kasetleri,
elektrik ve mekanik atlyesi.

LME VE
DEERLENDRME

Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili

deerlendirme
sorular
ile
kendi
kendinizi
deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda size lme arac
(uygulama, soru-cevap) uygulayarak modl uygulamalar
ile
kazandnz
bilgi
ve
becerileri
lerek
deerlendirecektir.

iii

iv

GR
GR
Sevgili renci,
Asansrlerin kolay, rahat, dzenli ve gvenli bir ekilde kullanlmalar iin kumanda
sistemleri gerekletirilir. Eskiden, basit yapl, hz az asansrlerde, basit halat aracl ile
uygulanan kumanda dzeni yeterli idi.
Basma dmeli kumanda, rleler ve alterler aracl ile istenen hareketi yerine
getirir. Kk ocuklar dnda herkes tarafndan kullanlabilir. Basma yerine, manyetik veya
elektronik yoldan dokunma ile grev yapan dmeler de vardr. Dmeli kumanda, kabinin
dndan ve iinden verilmesi bakmndan "i" ve "d" kumanda olarak ikiye ayrlr. Kk
yk asansrleri sadece d kumandaldr. Genellikle i ve d kumanda sistemleri birlikte
uygulanr ve i kumandaya ncelik gzetilir. Kabin zemin konta olan asansrlerde, kabine
insan girmesi ile d kumanda tamamen kesilir. brlerinde rleler aracl ile i
kumandaya 25 saniye zaman gzetilmitir. kumanda verilmise bu zaman sonunda
asansr d kumandaya uyarak hareket eder.
Asansr fonksiyonlarna etkisi ynnden, dmeli kumanda eitleri: "basit
kumanda", "toplamal kumanda", "grup kumanda" dr. Basit kumanda, bir asansrn ald
hareket kumandalarnn tek tek ve arka arkaya yerine getirilmesini gerekletiren dzendir.
Toplamal kumanda, i ve d kumandalar kaydedip toplayan; asansr gidi ynne ve
srasna gre yerine getiren dzendir. Bu sistem, basit kumandaya gre, bir asansrn
almasnda zaman kazanmak, bo hareketleri azaltmak, daha az elektrik enerjisi sarf ve
trafik akmn artrmak gibi stnlkler gsterir. Grup kumanda, "toplamal kumanda"
zelliindeki birok asansrn, bir arada, ayn d kumandalarla en uygun ve ekonomik
ekilde altrlmasn salayan dzendir.
Makine dairesinde, bir tablo zerinde ana alter ve sigortalar bulunur. Elektrik
motorunun altrlmas, otomatik frenin gevetilmesi, aydnlatma, emniyet ve kumanda
dzenleri iin eitli devreler dzenlenir. Kumanda devrelerinde ve kabinde 250 voltun
zerinde gerilim bulunmamaldr. Btn metal elemanlar topraklanr. Raylar topraklama
iletkeni olarak kullanlamaz.

RENME FAALYET1

RENME FAALYET1
AMA
Asansrde kumanda kasetleri seebileceksiniz. Kumanda kasetleri ve komponetlerinin
kontroln ve deiimini yapabileceksiniz

ARATIRMA
Bu modln hazrlk aamasnda internet ortamndan, asansr firmalarndan ve
ktphanelerden yaralanabilirsiniz. Aadaki talimatlar uygulayarak gerekli bilgileri bir
rapor halinde snfta sununuz.

nternette bulunan arama motorlarna hasta (sedye) asansrleri ve makine

dairesiz asansrler yazarak asansrler hakknda bilgi toplaynz. nternette
asansr firmalarnn net sayfalarna baknz. Firmalar bulmak iin Asansr
Dnyas dergisi (www.asansordunyas.com), Asansr Yryen Merdiven
Sanayiciler Dernei (www.aysad.org.tr), Ege Asansr ve Yryen Merdiven
Sanayi Dernei (www.eaysad.org.tr), Bursa Asansr Sanayicileri Dernei
(www.bursad.org) ve stanbul 2005 Asansr Fuar (www.ifo.com.tr/asansor05/)
adreslerine girerek gerekli firma adreslerine ulaabilirsiniz.

nternette bulunan arama motorlarna asansr ynetmelii 95/AT/16 yazarak

kullanc (yolcu) ile ilgili hususlar hakknda bilgi toplaynz.nternette asansr
firmalarnn net sayfalarna baknz. Firmalar bulmak iin Asansr Dnyas
dergisi (www.asansordunyas.com), Asansr Yryen Merdiven Sanayiciler
dernei (www.aysad.org.tr), Ege Asansr ve Yryen Merdiven Sanayi Dernei
(www.eaysad.org.tr), Bursa Asansr Sanayicileri Dernei (www.bursad.org) ve
stanbul 2005 Asansr Fuar (www.ifo.com.tr/asansor05/) adreslerine girerek
gerekli ynetmeliklere ulaabilirsiniz.

ehir ktphanesinden hasta (sedye) asansrleri ve makine dairesiz asansrlerle

ilgili kitaplardan asansrn tarihesini aratrnz.

1. ASANSRLERDE KAT KASETLER

Asansrlerin almasnda makine-motor, kabin ve kumanda sistemi gibi temel
mekanizmalar bulunur. Bunlarn almasnda yardmc elamanlara ihtiya vardr. Kuyu
ierisinde sensrler, kat kasetleri, kabin kasetleri ve kat gstergeleri kumanda sistemine
yardmc olurlar. Kumanda sisteminde kasetler kat ya da kabine gre deimektedir. Kat iin
kullanlan kasetler kabin iin kullanlan kasetlerden daha basittir. Kabin ierisinde daha
ayrntl kumanda sistemi kullanlr.
3

Resim 1.1: Kat kasetleri

Asansr kabininin modeline gre kumanda kasetleri deimektedir. Kabinin eidi ile
retici firmann tasarm birletirilirse binlerce eit kumanda kasetleri retmek mmkndr.
Asansrn kumandasnda eitli modellerde kat kasetleri bulunmaktadr. Apartman,
kk i yeri, gibi meknlarda kat kasetleri daha sade olmaktadr. Apart evlerde (apart otel
tipi apartman), alveri merkezlerinde daha ok zellikli kat kasetleri kullanlr. Konfor,
lks ve ihtiyalar, kumanda sistemlerini de deiime itmitir. Asansrn kumandas iin ilk
dnemlerde bir buton sistemi bulunmuyordu. Asansr kabin ierisinden kumanda kolu
yardmyla hareket ettiriliyordu. Kat kasetlerinin eitleri unlardr:

Basit kumanda kasetleri

Toplamal kumanda kasetleri

Grup kumanda kasetleri

Dier kumanda kasetleri

Deiik tipteki kumanda kasetlerinin hepsi bir arada olmayabilir. Asansrn

kurulduu binann yapsna gre deiiklik gsterecektir. Kullanm alanlarna gre kumanda
kasetlerini tanyalm.

1.1. Basit Kumanda Kat Kasetleri

Kabini bulunduumuz kata armak iin kumanda kasetlerinin sade yaps kullanlr.
Gelen yolcunun asansr kabinini bulunduu kata armas iin kolay kullanlr bir yapda
olmaldr.

Resim 1.2: Basit kumanda ve kat gstergeli tam otomatik kapl asansr

Basit kumanda kasetleri fonksiyon saysna gre snflandrlr. Fonksiyonlar yolcunun

bilgilendirilmesini ve uyarlmasn esas alacaktr. Kumanda kasetleri dorudan kumanda
panosuna komut gnderirler. Gelen komutlara gre kumanda sistemi kabini ynlendirecektir.
Genellikle arma butonlar kontakl olarak retilse de dokunmatik olanlar da vardr.
Kontaklara kablolar pabu ile taklrlar. Pabu temas tam saladndan tercih edilir. Ikl
ya da ksz olarak retilirler. Ik dmenin iinde bulunur. Kat gstergesi olduu iin
aa-yukar trafik iareti bulunur. Basit kumanda kasetleri ikiye ayrlrlar:

1.1.1. Fonksiyonlu Kat Kaseti

Elle alan kaplarn bulunduu asansrlerde daha ok rastlamanz mmkndr.
Asansrn yapsnda basit kumanda sistemi kullanlr. Ancak tam otomatik kap kullanlan
asansrlerde teknolojinin daha yeni olmas nedeniyle daha farkl tasarmlarla kar karya
kalnabilir. Tercihen bu tip kat kasetleri tam otomatik kaplarda kullanlmaz. Temel olarak
fonksiyonlar kabinin kat hareketleriyle ilgilidir. arma butonu, megul lambas ve katta
lambas bulunur. arma butonlar kontakl olarak kullanlr. Kontaklarn devreyi
tamamlamas kumanda panosunda o kattan arldnn bir iaretidir. Gelen sinyal
deerlendirilir. Kabin o kata doru ynlendirilir. Ancak kat kasetinde megul lambas
yanyorsa, arma butonuna baslsa bile kumanda panosuna bir ar sinyali gitmeyecektir.
Asansrn kata gelebilmesi iin tekrar arma butonuna baslmas gerekir. Kabin kata
geldiinde katta lambas yanar. Kat kasetinin bylece fonksiyonu da kullanlm olur.
arma butonlar aa ya da yukar olarak ayrlmaz. Asansr says tek olduundan tek
arma butonu kullanlr. Sinyal lambalar genellikle 12 V ya da 24 V aras gerilimdedir ve
soketli duy kullanlr. retici firmalar tarafndan farkl standartlar kullanlabilir.

Resim 1.3: fonksiyonlu kat kaseti

arma butonu (ksz): Katlarda bulunan arma butonlar basit kumanda

sisteminde ksz olarak kullanlrlar. Kabin kullanmda ise arma dmesi
almayacaktr. Kabin bota duruyor ise, arma dmesine basldnda
hareket ederek arlan kata gidecektir. Ikl arma butonlar toplamal
kumanda sisteminde kullanlr.

Resim 1.4: arma butonu

Megul kl sinyali: Asansrn kullanmda olduunu gstermek iin

dnlmtr. Kumanda sisteminde yalnz ilk komuta cevap verebilmektedir.
Her komut bitiinde yeni komutu bekler. Eski komutlar hatrlamad iin
megul sinyali ile yolcu katta bilgilendirilir.

Resim 1.5: Megul kl

Katta Ikl Sinyali

Asansr kabinin kata geldiini gsteren sinyaldir. Kabin katta deilken sinyal vermez.
Kata gelene kadar sinyal yanmayacaktr. Sinyal yanyorsa arma dmesine basmanza
gerek yoktur.

ki Fonksiyonlu Kat Kasetleri

fonksiyonlu kat kasetinden farkl olarak katta sinyal lambas bulunmaz. Bylece
yolcu, kabini arrsa kabin ierisi aydnlatlacaktr. Yolcu kabinin kapsndan (elle alan
kaplar) kabin iinin aydnlandn grerek katta olduunu anlayacaktr. Dier iki fonksiyon
aynen fonksiyonludaki gibi alacaktr.

Resim 1.6: ki fonksiyonlu

arma butonu (ksz): Kat kasetinde sadece tek bir arma butonu
bulunur. Butona bir defa basmak kabini size armayacaktr. nk megul
sinyali varsa arma butonu almayacaktr.

Megul kl sinyali: arma butonu kabini ardnz anda, bulunduunuz

kata hareket edecektir. Bu srada megul sinyali btn katlarda yanacaktr.
Bylece sizden baka kimse asansr armayacaktr.

1.2. Toplamal Kumanda Kat Kasetleri

Basit kumanda kasetlerinde bulunan her durum toplamal kumanda kasetlerinde
bulunmaz. Basit dzende katlar aras hareketlerde kabinin kontrol sadece kullanan
tarafndan olacaktr. Ancak toplamal kumanda sisteminde her kattan gelen veriler
deerlendirilir. Bylece hangi katlarda yolcular var, kabin hangi katta kumanda panosu
tarafndan deerlendirilir. Kabin sisteme gre ynlendirilir. Toplamal sistemde katlardaki
arma butonlarna bir defa basmak yeterlidir. arma butonuna basldnda kumanda
panosu gelen sinyali deerlendirilmek zere sraya alr. Baslan buton lambasn yakar. Artk
butona tekrar basmaya gerek yoktur. ok sayda asansrn bulunduu binalarda aa ve
yukar trafik iin ayr butonlar bulunur (Resim 1.7). Aa ve yukar insanlarn tanmasnda
iki deiik kumanda sistemi kullanlr:

Resim 1.7: Trafik butonlar

Resim 1.8: Gstergeli toplamal kumanda kasetlerinin i yaps

1.2.1. Tek Ynl Kumanda Sistemi

Toplamal kumanda sisteminde kabinin hareketine gre yukar trafikte hareket
ederken sadece st katlara giden yolcular katlardan toplanr. Eer asansr aa trafik
ynnde ise, aa katlara gidecek yolcular toplanr. Bu ilemlerin gerekleebilmesi iin
hem aa hem de yukar butonu ve sinyal durum lambalar bulunur. Durum gstergesi
kabinin ne ynde hareket ettiini gsterir. arma butonlar kl olarak kullanlrlar. Bir
kere basldnda kumanda sistemi tarafndan lambas yaklr. Genellikle bu sistem en az iki
asansrn bulunduu binalarda uygulanr.

Resim 1.9: Tek ynl kumanda sistemi

1.2.2. ift Ynl Kumanda Sistemi

Bina ierisinde tek asansr bulunuyorsa ift ynl toplama dzeni tercih edilir.
Asansr hareket ettiinde kattaki arma dmeleri tek olduundan yukar kyorsa bile
kabin talep edilen katlarda aa inenler iin dahi duracaktr. Kattaki tek dmeye
basldnda gittiiniz yn ne olursa olsun kabinde yolcu varken bile durup sizin binmenizi
salayacaktr. Yukar karken veya aa inerken katlardan gelen ve kabin ierisindeki
btn taleplere sisteme giri srasna bakmadan cevap verecektir.

Resim 1.10: Kumanda sistemi ve i grnm

10

1.3. Grup Kumanda Kat Kasetleri

Asansrlerin kumandasnda grup olarak kumanda kullanmak kolaylk salar. Byk i
merkezleri, hastaneler, yeni apart apartmanlarda kullanlr. Grup kumanda yapmak, birden
ok asansrn kontroln ve yolcularn kullanm kolayln artrmaktadr. Asansr saysna
ve yolcularn kullanmna gre arma dmelerinin says azaltlarak grnt kirlilii
ortadan kaldrlr. Yolcular asansrler iin ayr ayr kumanda kullanma derdinden kurtarr.
Grup kumanda sistemlerinde katta bulunan arma butonlar birbirine paralel olarak
alrlar. Giri katnda hangi dmeye baslrsa baslsn kumanda merkezi en yakn
konumdaki kabini ynlendirecektir. Ara katlarda ise aa ya da yukar arma dmesine
baslmasna gre istenilen trafik ynndeki en yakn kabin kata ynlendirilir. Eer yaknda
bir kabin bulunmuyorsa kumanda, merkezi sraya alacaktr. Asansr saysna gre kumanda
kasetleri says deimektedir:

Resim 1.11: Grup kumanda sistemi

1.3.1. Dubleks (ki Asansr in Bir Kat Kaseti)

ki asansrn kumandas giri ve dier katlarda tek kat kaseti kullanlr. Kasette
arma butonlar en alt ve en st kattaki asansr grubunda tek olur. Ancak ara katlarda,
kumanda sistemine gre iki ya da tek arma butonu kullanlr. Kumanda kasetinde ya da
ayrca kap stnde kabinin pozisyonunu gsteren bir gsterge bulunur.

11

Resim 1.12: ki asansr (tek kat kaseti)

1.3.2. Tripleks ( Asansr in ki Kat Kaseti)

Sistemde asansr kullanlr. Asansrleri kontrol etmek iin birbirinin ayns iki
kumanda kaseti kullanlr. Kasetleri, ayn ilemleri yerine getirebilmesi iin paralel balamak
gerekir. Bylece birine basldnda ikisi de ayn ilevi yerine getirir. arma butonlar en
st ve en alt katta iki kasette de birer tane bulunur. Ama dier katlarda hem aa hem yukar
arma butonu bulunabilir. Butonlarn tek olma ihtimali kumanda sisteminden
kaynaklanacaktr.

Resim 1.13: asansr (ift kat kaseti)

12

1.3.3. Drtl Grup (Drt Asansr in ki Kat Kaseti)

Asansr saysn drde kardnzda her iki asansr iin iki kat kaseti kullanlr.
Asansr saysnn artmas durumunda kabinlerde tek numaral kat, ift numaral kat
uygulamas yaplabilir. Kumanda siteminde tek ynl ya da ift ynl kumanda sistemi bu
ekilde yaplmaktadr. Grubun katlardaki kasetleri birbirinin ayns olmasna ramen ayn
katlardan arlma ihtimalleri yoktur. Bunun uygulanmad durumlarda her katta kaset
bulunur. Ama toplamal kumanda sistemi uygulanr.

Resim 1.14: Drt asansr (iki kasetli)

1.3.4. Beli Grup (Be Asansr in Kat Kaseti)

Bu gruptaki asansrler bina trafiinin geli ynne gre sralanrlar. Birinci asansr ile
ikinci, ikinci ile nc, nc ile drdnc asansr arasnda kat kasetleri bulunur.
Drdnc ile beinci arasnda kat kaseti bulunmaz. Bu konum son asansrn yannda
merdiven bulunmakta ise, aralarnda kat kaseti bulunmayan grup, seimlerin iine kayabilir.
Kumanda sisteminde tek numara kat ya da ift numara kat uygulamas kullanlmayabilir.
Ancak toplamal kumanda sisteminde aa-yukar toplama uygulamas kullanlabilir.

Resim 1.15: Beli asansr ( kat kaseti)

13

1.3.5. Altl Grup (Alt Asansr in Drt Kat Kaseti)

Alt asansrn bulunduu binalarda giriin yn nemli deildir. Sralama
asansrlerde grup oluturur. Birinci ile ikinci, ikinci ile nc arasnda birer tane kat kaseti
bulunur. Drdnc ile beinci, beinci ile altnc arasnda birer kat kaseti bulunur. nc ile
drdnc arasnda kat kaseti bulunmaz. Asansrler bu ekilde yerletirilir. Bylece gruplar
tek kat numaras ya da ift kat numaras uygulamasnda altrabiliriz. Toplamal kumanda
da uygulamak mmkndr.

Resim 1.16: Altl asansr (drt kat kasetli)

1.3.6. Yedili Grup (Yedi Asansr in Drt Kat Kaseti)

ok katl binalarda asansr saysnn artmas gerekmektedir. Yedili grup asansrler
byk i merkezlerinde kullanlr. Yedili grup asansrde kabinler arasna kasetler
yerletirilir. Birinci ile ikinci, nc ile drdnc, drdnc ile beinci, altnc ile yedinci
asansrler arasnda kat kaseti bulunur. kinci ile nc ve drdnc ile beinci asansrler
arasnda buton bulunmaz. Toplamal kumandann rahata uyguland bir grup asansrlerdir.
Trafiin younluuna gre yukar veya aa katlara alma salanr.

Resim 1.17: Yedili asansr (drt kasetli)

14

1.3.7. Sekizli Grup (Sekiz Asansr in Drt Kat Kaseti)

nsanlarn ok katl i merkezlerinde i yerlerine ulaabilmelerinin en kolay yolu
asansrlerle tamaktr. Sekizli grup uygulamasnda kark kumanda sistemi uygulanaca
gibi tek-ift kat uygulamas ya da toplamal kumanda da yaplabilir. Trafiin yn ne olursa
olsun. Birinci ile ikinci, nc ile drdnc, beinci ile altnc ve yedinci ile sekizinci
asansrler arasnda kat kaseti bulunur. kinci ile nc, drdnc ile beinci ve altnc ile
yedinci arasnda kat kaseti olmaz. Her asansrn kapsnn stnde ya da kat kasetinde
kabinin hangi katta, aa m yoksa yukar m hareket ettiini gsteren bir panel bulunur.

Resim 1.18: Sekizli asansr (drt kat kasetli)

1.4. Dier Kat Kasetleri

1.4.1. Yangn/tfaiyeci Kaseti
Bu kat kasetinde bulunan ve sadece asansr itfaiyecilerin kullanmna sunan
anahtarla alan bir blmdr. Anahtar sadece itfaiyecilerde bulunur. Acil durumlarda
kullanld iin asansr baka katlardan armak mmkn olmayacaktr. Bylece
yangnda kurtarma hareketini gerekletirecek itfaiye elamanlarna ncelik tannarak,
durumlar iyi olan kazazedelerin merdivenleri kullanmas salanr. Giri katndan mdahale
edecek ekilde ya da ara katlarn birisinden kullanlacak ekilde yerletirilir.

1.4.2. Hizmet D Kaseti

Alveri merkezleri gibi ok katl trafii youn binalarda gvenliin ve ynetici ya da
temizlik grevlileri tarafndan kullanlmak zere dnlm bir sistemdir. Bylece herhangi
bir olaan olmayan durumda asansr kullanm d brakacaktr.
15

Resim 1.19: Hizmet d butonlar

1.4.3. Acil Durum Kaseti

Asansrn almasnda herhangi bir arza durumunda bina yneticisinin kullanmas
iin dnlm bir anahtar sistemidir. Apartman yneticisi acil olarak mdahale ederek
servisi gelene kadar kullanm d brakabilir. Arza iin gelen elaman servis d brakarak
tamir bitene kadar tamamen kullanlmayacak ekilde durdurur.

Resim 1.20: Acil durum kaseti

1.4.4. Kapc Kaseti

Genellikle apart tarz yaplan daire kaplarnn asansr kaps olduu binalarda
kapclarn kullanabilmesi iin dnlmtr. Yine anahtar tarznda olduundan istedii her
kata rahatlkla ve baka katlardan arlmadan asansr ynlendirebilir.

16

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki verilen ynergeleri uygulaynz.

Asansr basit kumanda kasetinin paralarn ayrnz.

Toplamal kumanda kat kasetlerinin paralarn ayrnz.

Kat kasetlerini yerlerine monte ediniz.

lem Basamaklar

neriler

Asansrn kaplarnda basit kumanda kat Basit kumanda kasetlerinde en ok arza

kasetlerini kontrol etmek.
butondan kmaktadr.
Basit kumanda da eski sistemlerde
lamba mrleri ksadr.
Asansrn kaplarnda toplamal kumanda
kat kasetlerini kontrol etmek.
Toplamal kumanda kasetlerinin yeni
teknoloji
ile
donatld
unutulmamaldr.
Toplamal kumanda da giri kat veya
dier kat kasetleri birbirine benzer.
Kumanda kasetlerinde gsterge kasetleri
de olabilir.
Bu kasetlerde kat gstergesi dijital
olarak kullanlr.
Asansrn kaplarnda grup kumanda kat
kasetlerini kontrol etmek.
Grup kumanda kasetleri de toplamal
kumanda kasetlerine benzer.
Grup kumanda da, toplamal kumanda
Asansrn kaplarnda dier kumanda kat
gibi tek buton kullanr.
kasetlerini kontrol etmek.
Dier kumanda kasetlerinde arza
ihtimali ok azdr.
tfaiyecinin kasetin kumanda sistemini
tamamen
kendine
baladn
unutmaynz.

17

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki sorularn cevaplarn doru veya yanl olarak deerlendiriniz.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Asansrlerde kumanda kasetleri ile kat gsterge kasetleri ayn yerde kullanlr.
Kat kaset eitlerinden birisi de grup kumanda kat kasetleridir.
Basit kumanda kasetleri birden ok asansrn bulunduu yerlerde kullanlr.
ift ynl toplamal kumanda kasetlerinde hem aa hem de yukar yolcular tanr.
Tek ynl toplamal kumanda kasetinde sadece yukar kan yolcular toplanmaz, aa
inen yolcular da toplanr.
Grup kumanda kasetlerinde kat saysna gre kaset eklenir.
Drtl grup kumanda sisteminde iki kat kaseti kullanlr.
Yedili grup kumanda sisteminde be asansr bulunur.
Yangn/itfaiyeci kumanda kaseti sadece asansrlerin yangn durumunda kullanlr.
Hizmet d kaseti apartman yneticisinin keyfine gre kullanlr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz.
Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

18

RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Asansrde tam otomatik kaplarn komponetlerinin 95/16/AT Asansr Ynetmeliine
uygun olarak bakmn ve deiimini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Bu modln hazrlk aamasnda internet ortamndan, asansr firmalarndan ve
ktphanelerden yaralanabilirsiniz. Aadaki talimatlar uygulayarak gerekli bilgileri bir
rapor halinde snfta sununuz.

nternette bulunan arama motorlarna hidrolik asansrler yazarak asansrler

ve otomatik kaplar hakknda bilgi toplaynz.nternette asansr firmalarnn net
sayfalarna baknz. Firmalar bulmak iin Asansr Dnyas dergisi
(www.asansordunyas.com), Asansr Yryen Merdiven Sanayiciler Dernei
(www.aysad.org.tr), Ege Asansr ve Yryen Merdiven Sanayi Dernei
(www.eaysad.org.tr), Bursa Asansr Sanayicileri Dernei (www.bursad.org)
adreslerine girerek gerekli firma adreslerine ulaabilirsiniz.

ehir ktphanesinden hidrolik asansrler ve asansrlerin tarihesini aratrnz.

2. KATTA GSTERGELER
Asansr kabin durumlarn gsteren blmdr. Kabinin bulunduu pozisyonu eitli
modellerle gsterirler. Asansrn ilk zamanlarndan bu yana her zaman kabin pozisyonu
yolcular tarafndan merak edilmitir. Firmalar ilk gnden bu gne kadar bu merak gidermek
iin eitli gstergeler kullanmtr. Eski asansrlerde kat says az olduundan nedeniyle
ibreli gsterge kullanlmtr. Daha sonra da lambal olarak aa ve yukar hareket
gstergesi kullanlmtr. Tarihsel geliiminde yar iletkenlerin kefi ile hangi katta olduu ve
aa m yoksa yukar m hareket ettiini LEDler sayesinde renmek mmkn hle
gelmitir. Katta gstergelerin kabin pozisyonunu haber veriyor olmas nemlidir. Birden
fazla asansrsn eitli kumanda sistemlerine gre kabinlerinin nerede olduunu bilmek,
bekleyen yolcular iin gereklidir.

Resim 2.1: Katta gsterge

19

Katta gstergeler asansr says ve bina trafiine gre deiik ekilde

yaplmaktadr:

Basit kumanda katta gstergeler

Toplamal kumanda katta gstergeler

Grup kumanda katta gstergeler

2.1. Basit Kumanda Katta Gstergeler

Basit kumanda kat kasetleriyle beraber kullanlan, asansr kabinini katta olduunu
gsteren sinyal lambasndan ibarettir. Teknolojik gelimeler sayesinde katta bulunan
kasetlerin sade ve kullanl olmas iin arma dmesi ve katta lambas ayrlmtr. Basit
kumanda kat kasetlerinde giri katndaki kasette sinyal lambalar sayesinde asansr kabinin
yerini grmek mmkndr. Dier katlarda ise megul lambas varsa yanar. Ama asansrn
hangi katta olduunu anlamak mmkn deildir. Ancak kabin kata gelince katta lambas
yanacaktr. Asansr kabinin yukardan m yoksa aadan m geldii kat kapsndan
anlalabilir. Tam otomatik kaplarda bu cam bulunmadndan anlamak mmkn deildir.
Basit kumanda katta gstergelerinde giri kat, ara kat ve en son kat gstergeleri farkl
olabilir. Giri kat katta gstergesinde btn katlarn lambalar bulunur. Giri katna gelene
kadar kabini bulunduu kattaki lambadan aa doru hareketine bal olarak kabinin getii
katlarn lambalar yanar. Ara katlarda ise sadece katta lambas ve megul lambas bulunur.
Kabin hareket ederken megul lambas yanar. Son kat gstergesi de ayn ekilde olabilir.
Ancak bazen markalara gre sadece megul lambas bulunabilmektedir. Katta lambas
kullanlmayabilir. Resim 2.2 basit kumanda katta gstergesine rnektir.

Resim 2.2: Basit kumanda katta gstergesi

20

2.2. Toplamal Kumanda Katta Gstergeler

Asansrn kumanda ekline gre kabinin hareketleri deiiklik gstermektedir.
Toplamal kumanda sistemi asansrlerin bulunduu kat gsterecektir. Asansr gruplarna
gre katta gstergelerde farkllk gsterir. Toplamal kumanda da tek ynl ve ift ynl
toplamal katta gstergeler kullanlr.

Resim 2.3: Toplamal kumanda ve butonlar

Trafiin ak ynne gre ve asansr saysna gre yolcularn kabin pozisyonunu

grmeleri salanr. Buna gre iki ekilde toplamal katta gstergesi kullanlr:

2.2.1. Tek Yn Toplamal Kumanda Katta Gstergesi

Kumanda devresi hangi ynde asansr alyorsa, o yne doru katta gstergesinin
yn n yakar. Bylece kumanda kasetine gre asansrlerin ynleri hakknda bekleyen
yolculara bilgi verecektir. Son dnemde elektronik arlkl olarak alan asansrlerin
kumanda sistemlerinde kabin pozisyon bilgileri sensrlerden alnan verilere gre
deerlendirilir. Tek ynl katta gstergesinde aa ve yukar yn oku bulunur. Kabin hangi
ynde hareket ediyorsa oku yanacaktr.

Resim 2.4: Tek yn katta kaseti

21

2.2.2. ift Ynl Toplamal Kumanda Katta Gstergesi

Kumanda sisteminin ekli her iki yndeki yolcuyu da toplamasnda kullanlr. Tek
ynl toplamal sistemde arma butonu iki tanedir. Ama ift ynl toplamal sistemde tek
bulunur. Bylece yolcu butona basarak her iki yne de gidebileceini bilir. Katta gstergesi
ise kabin hangi ynde hareket ediyorsa onun lambas yanacaktr. Teknolojinin getirilerinden
birisi de artk yn lambasnn dijital gsterge olarak kullanlmasdr.

Resim 2.5: ift ynl katta kaseti

2.3. Grup Kumanda Katta Gstergeler

Genellikle ikiden fazla asansrn yan yana bulunduu binalarda kullanlr. Gruplama
yaplan asansrlerde tek kat numaras ya da ift kat numaras uygulanabilir. ok katl (020
kat aras) binalarda belirli bir kata kadar bir asansr grubu alrken o kattan yukar baka
bir asansr grubu alabilir. Toplamal kumanda uygulanyor da olabilir. Genellikle tek-ift
uygulamas yaplr. Burada kat numaralarn gsteren gstergeler kullanlr. Genellikle LED,
display veya matris display gstergeler kullanlr. Gstergelerin almasn salayan src
devreleri sayesinde kat numaralar ya da yn oklar deiecektir. Src devresi entegre
(devre elaman) yardmyla alacaktr. Besleme devresi ve kat verilerini kumanda
panosundan alacaktr.

22

Resim 2.6: Grup kumanda katta kasetleri (gsterge ve butonlar)

23

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki verilen ynergeleri uygulaynz.

Asansrlerde toplamal kumanda katta gstergeleri sknz.

Toplamal kumanda katta gstergeleri yerine monte ediniz.

lem Basamaklar

neriler

Asansrn kaplarnda toplamal kumanda Katta gstergelerde toplamal olduunda

katta gstergelerini kontrol etmek
ok yn ok nemlidir.
Asansr kabinin yn ile katta gsterge
yn ayn olmaldr.
Katta gstergenin nasl skldne
dikkat ediniz.
Asansrn kaplarnda grup kumanda
katta gstergelerini kontrol etmek
Grup kumanda da asansrlerin beraber
hareket ettiklerini unutmaynz.
Kumanda sisteminin duruma gre
ynlendirme yaptn unutmaynz.

24

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki sorularn cevaplarn doru (D) veya yanl (Y) koyarak deerlendiriniz.

1.
2.
3.
4.
5.
6.

(.)Katta gstergeler kabinin hangi katta olduunu gsteren blmdr.

(.)Kat gstergelerin de, toplamal kumanda katta gstergesi bulunmaz.
(.)Basit kumanda katta gstergelerde sadece kabinin bulunduu kat ya da yn
gsterilir.
(.)Toplamal kumanda, katta gstergelerde tek ynl ya da ift ynl olarak
kullanlabilir.
(.)ift ynl toplamal kumanda katta gstergesinde kabindeki yolcu says
gsterilir.
(.)Grup kumanda katta gstergeler kabinlerin durumunu ayr olarak verebilir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz.
Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

25

RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Asansrde kabin kasetlerinin 95/16/AT Asansr Ynetmeliine uygun olarak
bakmn ve deiimini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Bu modln hazrlk aamasnda internet ortamndan, asansr firmalarndan ve
ktphanelerden yararlanabilirsiniz. Aadaki talimatlar uygulayarak gerekli bilgileri bir
rapor halinde snfta sununuz.

nternette bulunan arama motorlarna kasetler veya butonlar yazarak

asansrler ve otomatik kaplar hakknda bilgi toplaynz.nternette asansr
firmalarnn net sayfalarna baknz. Firmalar bulmak iin Asansr Dnyas
dergisi (www.asansordunyas.com), Asansr Yryen Merdiven Sanayiciler
Dernei (www.aysad.org.tr), Ege Asansr ve Yryen Merdiven Sanayi
Dernei (www.eaysad.org.tr), Bursa Asansr Sanayicileri Dernei
(www.bursad.org) adreslerine girerek gerekli firma adreslerine ulaabilirsiniz.

ehir ktphanesinden asansrlerle ilgili kitaplardan veya etrafnzdaki asansr

firmalarndan asansrn tarihcesini aratrnz.

3. KABN KASETLER
Kat kasetlerinden farkl olarak kabin kasetleri daha ok fonksiyonludur. Kabin
ierisinde yolcularn isteklerine cevap verecek ekilde imal edilir. Ancak asansrn bakm ve
onarm iin baz fonksiyonlar bulunur. Elektronik asansr dnyasna girmeden nce kabin
kumanda kasetleri basit yapdayd. Kumanda edilen kabinin iindeki yolcu hangi katta
olduunu kabin kapsnda bulunmadndan katlarda geen kap numaralarndan anlard.
Yeni teknolojinin getirdikleri sayesinde hangi kattan geiyor iseniz onun numarasn
gryorsunuz. Son teknoloji de bir asansrde kat numaras haricinde o katta bulunan
firmalarn ya da daire sahiplerinin isimlerini grebilmektesiniz. Kumanda sistemleri kabinde
bulunan yolcu iin konfor oluturabilmek amacyla her trl bilgiyi ulatracaktr. Kabin
kasetleri iki ekilde karmza kmaktadr:

Basit kumanda kaseti ve paralar

Toplamal kumanda sistemi ve paralar

26

Resim 3.1: Kabin kasetleri

Resim 3.2: Modern tarzda dzenlenmi dokunmatik ekranl kabin kasetleri

3.1. Basit Kumanda Kaseti ve Paralar

Durak saysna bal olmadan asansrlerde genellikle elle alan kat kaplarnn
kullanld yerlerde bulunurlar. Gelime gsterse de eski ve yeni kumanda kasetleri aslnda
temel geleri barndrr. Sade olarak yapldklarndan kaba bir arka panele sahiptirler. Burada
kat butonlar kontaklarndan dolay nden yolcuya basit grnml olarak sunulacaktr.

27

Buton geni yzeyli kapa satine

paslanmaz elikten imal edilmitir
(Renkli ve desenli paslanmaz elik
olabilir.).

Buton kapandaki ubuk LEDler effaf

olup krmz yanar (Yeil renk
kullanlabilir).

Butonyer kapa satine paslanmaz eliktir

(Renkli ve desenli paslanmaz elik
olabilir.).

Resim 3.3: Buton i grnm

Basit kumanda kasetinde bulunan fonksiyonlar unlardr:

3.1.1. Alarm Butonu

Kabin ierisinde mahsur yolcularn kald durumlarda kullanlr. Butona basldnda
kl ve sesli uyars katta bulunan insanlar uyarr. Gvenlik grevlisinin bulunduu
binalarda gvenlik merkezine bir arza uyars verecektir. Acil durumlar dnda kullanlmas
sakncaldr. Yanl uyarlar gereksiz panie ve telaa yol aabilir. Acil durum butonu her
zaman krmz renktedir. Krmznn kullanlmas dnyann her yerinde ikaz (uyar)
anlamndadr.

Resim 3.4: Alarm butonu

3.1.2. Kat Butonlar Durdurma alterleri

Her kat iin ayr buton bulunur. Yolcularn gidecei kat seebilmeleri bu butonlara
baldr. Basit kabin kasetlerinde kl ya da ksz olarak retilirler. Basit kumanda
sisteminde kim nce butona basarsa o kata kabin hareket edecektir. Ikl olan modellerde de
ayn durum sz konusudur. Baslan dme yanarak hangi kata gidildiini gsterir.

28

Resim 3.5: Kat butonlar

3.1.3. Dijital Kabin Yeri Gstergesi

Son dnemlerde kullanlmaya balanmtr. Yolcularn hangi katta olduklarn
renebilmeleri iin dnlmtr. Daha nceleri kullanlmamaktayd. Ancak ihtiyalarn
artmas bu gstergenin gerekliliini ortaya karmtr. Genellikle LEDli olarak yaplsalar
da display veya matris displaylerle de yaplanlar vardr.

Resim 3.6: Kabin yeri gstergeleri

3.1.4. Kap Ama Butonu

Tam otomatik kaplarn retilmesi ile birlikte sonradan gelen yolcuya ya da kmak
isteyen yolcuya kapy amak iin yardmc olur. Buton kapy aarken kabinin hareket
etmesi mmkn deildir. Elle alan kaplarda bu buton bulunmaz.

Resim 3.7: Kap ama butonlar

29

3.1.5. Ik alteri
Kabin ierisinde kap aldnda gn olmadndan her zaman k bulunmaldr.
Bu nedenle aydnlatma kullanlr. Kabin ierisinin aydnlatlmas istenirse devre d
braklabilmesi iin alter kullanlr. Genellikle anahtar (switch) eklindedir. Ama otomatik
kap kullanlan asansrlerde kilit, anahtar eklinde bir kumandaya baldr.

3.1.6. Vantilatr alteri

Kabin ierisinin havalandrlmas iin dnlmtr. Kabin iinde yolcu saysnn
fazla olmas durumunda ortamn havasz kalmamas iin kullanlr. Kumanda kasetlerine
gre yolcu isterse altrlabilir ya da otomatik olarak alacaktr. Otomatik altnda
yolcu mdahale edemez. nk anahtar yardmyla altere mdahale edilebilir. Dier trl
elle mdahale edilebilir. Otomatik alma pozisyonunda asansr kabinin kaps aldnda
ya da kullanmdayken alacaktr.

Resim 3.8: Vantilatr alterleri

3.1.7. Kap Kapama Butonu

Kabin kaplarn kapatmak iin kullanlr. Bazen kaplarn kapanma zamanlar i
merkezlerinde gelen yolcular iin uzun tutulur. Bu durumda kabin iinde acele edenlerin
kulland butondur. Bazen yolcularn eyalar kap sensrlerini harekete geirir. Kap
almaya balar. Bu durumda ksa srede tekrar kapanmasn salar. Kapnn kendi kendine
kapanma sresini beklemeye gerek yoktur.

Resim 3.9: Kap kapama butonlar

30

3.2. Toplamal Kumanda ve Paralar

Gnmzde en ok tercih edilen kumanda kasetleridir. Toplamal kumanda da btn
dmelere dokunmatik olarak baslabilir. Srayla basl her kata kabin urayacaktr. Basl
olmayan katlara uramadan pas geecektir. En st kattan aa kata inerken de ayn ekilde
basl katlara baslabilir. Ayn ekilde inerken de basl katlara urayacaktr.

Resim 3.10: Toplamal kumanda kasetleri

Resim 3.11: Toplamal kumanda kasetleri

Toplamal kumanda sistemi kasetlerinde kat butonlar kl olarak kullanlr.

Kumanda kasetlerinde benzer fonksiyonlar vardr.

31

3.2.1. Alarm Butonu

Toplamal kumanda kasetlerinde acil durum iin alarm butonuna basldnda
kumanda merkezine bir sinyal gnderir. Bu, kumanda merkezi tarafndan deerlendirilir.
Gerekli noktalara sesli ve kl ikaz verilir. Acil durumlar dnda kesinlikle
kullanlmamaldr. Son zamanlarda teknolojik gelimeler nda elektrik kesilmeleri
durumunda alarm butonuna basldnda kabin en yakn kata indirilecek bir akl sistem
tasarlanmaktadr. Bu sayede asansrde mahsur kalan yolcularn kabinden en ksa srede
kmas salanacaktr. Ayrca alarm butonu ile verilen imdat arsnn sonucunu bekleyerek
vakit kaybedilmeyecektir.

Resim 3.12: rnek alarm butonlar

3.2.2. Kat Butonlar (Ikl)

Toplamal kumanda da btn katlara ayn anda basmak mmkndr. Butonlarn iinde
ya da etrafnda lamba yanar. Bylece hangi katlara basld belli olur. Kabine binen yolcular
butonlar kullanarak gidecei kat seerken dmenin k verip vermediine bakarlar.
Butonlardan alnan veriler sayesinde kumanda merkezi kabini ynlendirecektir.

Resim 3.13: Kat butonlar

32

3.2.3. Dijital Kabin Gstericisi

Kabin ierisinde bulunan yolcular bilgilendirmek iin kullanlr. Lks ve konfor
gerei olarak deiik yaplarda bulunabilirler. lk zamanlarda matris displaylerle
almaktayd. Sadece kat gsterenler ya da gittii yn gsterenler vardr. Teknolojik
gelime sayesinde gsterge paneli likit kristal ekran haline gelmitir. Bylece kabin hangi
katta, hangi yne gidiyor ve katta kimler oturuyor (apartman iin) hepsini bilgi ekrannda
grmek mmkndr.

Resim 3.14: Dijital gstergeler

3.2.4. Kap Ama Butonu

Basit kumanda kasetlerinde olduu gibi tam otomatik kapy amak iin kullanlr.
Toplamal kumanda sisteminde kabinden kan son yolcudan sonra ksa sre bekler. Sonra
kapy kapatmaya balar. Eer yolculardan birisi fikir deitirirse kap ama butonunu
kullanabilir. Belki de kabini grp son anda yetimeye alan yolcular iin de mdahale
edilerek kap alabilir.

Resim 3.15: Kap ama butonlar

3.2.5. Ikl ve Sesli Ar Yk Sinyali

Ar yk kabin ierisinde bulunan yolcu saysnn artmas demektir. Bu durumda
kabinin hareket etmesi sakncal olacaktr. Tanabilir arlk aldnda kabin altnda
bulunan kontaklar sayesinde kabin ierisine kapy aarak uyarda bulunur. Asansr kabini
hareket ettirmeyecektir. Sinyal sesi srekli ya da kesik olabilir. Ancak ar yk bu
durum ortadan kalkana kadar devam edecektir.

33

Resim 3.16: Ar yk uyar

3.2.6. Vantilatr alteri

Toplamal kumandann yapsnda vantilatr yolcunun kullanmn da otomatik olarak
ve sessiz bir ekilde alr. alter asansr hizmete alnrken ynetici tarafndan devreye
alnr. Yolcu mdahale edemez. Ancak buton eklinde bir kontrole sahipse kullanabilir.
Genelde btn asansr kabinlerinde otomatik olarak almakta ve tavan arkasna gizli
olarak konulmaktadr.

3.2.7. Revizyon Anahtar alteri

Revizyon, bakm ve onarm anlamndadr. Anlalaca zere asansr tamirat
yaplaca zaman kullanlr. Aylk rutin bakm ilemlerinde ekibi kazalardan korumann en
emniyetli yoludur. Son dnemde kabin ierisinde bulunmasna ramen kuyu iinde, kabin
stnde ve makine dairesinde de bulunmaktadr. Bylece birbirine seri bal anahtarlar
(kalc buton) sayesinde herhangi bir ekilde kontrolsz asansrn altrlmas istenmez.
Bakm veya onarm yaplan blgedeki revizyon anahtarna baslarak asansr devre d
braklr.

Resim 3.17: Revizyon alterleri (kuyu ii, makine dairesi)

34

3.2.8. Ik alteri
Basit kumanda sisteminde olduu gibi kabin ii aydnlatma otomatik olarak
alacaktr. Ik alteri yolcular tarafndan srekli olarak kullanlmaz. alteri, asansr
hizmete alnrken kullanlr. Yolcularn, aydnlatma durumunu deitirme ans yoktur.
Ancak panoramik kabinlerde gndzleri bina aydnlatmasndan yararlandndan gece
manel alabilir.

3.2.9. Kap Kapama Butonu

Ak duran kaplar kapatmak iin kullanlr. Kabin iinde son yolcu ktktan sonra
bir sre beklenir. Bu srede dmeye baslrsa beklemeden kabin kaps kapatlabilir.

Resim 3.18: Kap kapama butonlar

35

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki verilen ynergeleri uygulaynz,

Asansrlerde basit kumanda kabin kasetini paralara ayrnz.

Toplamal kumanda kabin kasetlerini monte ediniz.

lem Basamaklar

neriler

Asansrn
basit
kumanda
kabin Kabin kasetlerinin sklmesinde ve
kasetlerini kontrol etmek
taklmasnda trnaklara dikkat ediniz.
Asansrn toplamal kabin kasetlerini Basit kumanda kabin kasetlerinin
kontrol etmek
temizliine dikkat ediniz.
Toplamal
kumanda
kasetlerinin
butonlarnn temizliine dikkat ediniz.
Toplamal ya da basit kumanda
kasetlerinde
butonlarn
balant
kablolarn karrken dikkatli olunuz.

36

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki sorularn cevaplarn doru veya yanl olarak deerlendiriniz.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

(
(
(
(
(
(
(
(
(
(

) Kabin kumanda sisteminde alarm butonu binada yangn ktnda kullanlr.

) Kat butonlar kabinin hangi kata gideceini belirler.
) Dijital kabin gstergeleri asansr bekleyen kii saysn gsterir.
) Kap ama butonu kabin hareket halindeyken almaz.
) Ar yk sinyali asansrde yabanc biri olduunun sinyalini verir.
) Vantilatr alteri scak havalarda alr.
) Revizyon alteri asansrn bakma alnd zaman kullanlr.
) Revizyon alteri makine dairesi, kabin st ve kuyu dibi blgelerinde bulunur.
) Ik alteri yolcular tarafndan manel olarak geceleri kullanlabilir.
) Kap kapama butonunu kullanmak iin kabinin hareket etmemesi gerekir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz.
Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

37

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
PERFORMANS TEST (YETERLK LME)
Modl ile kazandnz yeterlii aadaki ltlere gre deerlendiriniz.

DEERLENDRME LTLER

Evet

Hayr

Kat kasetlerinden fonksiyonlu kat kasetinin deiimini yapmak

A) fonksiyonlu kat kasetini doru monte ettiniz mi?
B)Tornavidalar doru kullandnz m?
Kat kasetlerinden iki fonksiyonlu kat kasetinin deiimini yapmak
A)ki fonksiyonlu kat kasetini doru monte ettiniz mi?
B)Tornavidalar doru kullandnz m?
Kat kasetlerinden tek ynl toplamal kumanda kat kasetinin deiimini
yapmak
A)Tek ynl toplamal kumanda kat kasetini doru monte ettiniz mi?
B)Tornavidalar doru kullandnz m?
Kat kasetlerinden ift ynl toplamal kumanda kat kasetinin deiimini
yapmak
A)ift ynl toplamal kumanda kat kasetini doru monte ettiniz mi?
B)Tornavidalar doru kullandnz m?
Kat kasetlerinden grup kumanda kat kasetinin deiimini yapmak
A)Grup kumanda kat kasetini doru monte ettiniz mi?
B)Tornavidalar doru kullandnz m?
Katta gsterge kasetlerinin deiimini yapmak
A)Katta gsterge kasetini doru monte ettiniz mi?
B)Tornavidalar doru kullandnz m?
Kabin kasetinin deiimini yapmak
A)Kabin kasetini doru monte ettiniz mi?
B)Tornavidalar doru kullandnz m?

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa renme faaliyetlerini
tekrarlaynz.
Modl tamamladnz, tebrik ederiz. retmeniniz size eitli lme aralar
uygulayacaktr. retmeninizle iletiime geiniz.

38

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

D
D
Y
D
Y
D
D
Y
D
Y

RENME FAALYET-2 CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6

D
Y
D
D
Y
D

RENME FAALYET-3 CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Y
D
Y
D
Y
Y
D
D
D
D

39

NERLEN KAYNAKLAR
NERLEN KAYNAKLAR

nternette kabin kasetleri, butonlar veya yardmc elamanlarn satn yapan

firmalarn siteleri

nternette sayfas bulunan asansr firmalar

40

KAYNAKA
KAYNAKA

SOMER Hseyin (Teknik retmen), Ders Notlar, BURSA, 2002.

41