LINEARNA DIFERENCIJALNA JEDNAINA

y`+ p(x) y = q(x) .

Linearna diferencijalna jednaina je oblika

Kad dobijemo diferencijalnu jednainu , a predpostavimo da je linearna, moramo najpre da napravimo da

bude oblika y`+ p(x) y = q(x) pa onda odatle proitamo koliko je p(x) i q(x) .
p ( x )dx
p ( x ) dx
Reenje ove jednaine je oblika : y(x) = e
(c + q(x)e
dx)

Poto je malo komplikovano da ubacujemo p(x) i q(x) u gotovo reenje , na savet je da najpre reite:

p ( x )dx

, zatim

q(x)e

p ( x )dx

dx pa onda da to ubacite u reenje.

esto se deava situacija kad ne moemo linearnu diferencijalnu jednainu reavati po y , ve moramo
x`+ p( y)x = q( y) a reenje e biti oblika:

da je reavamo po x , u tom sluaju pravimo oblik :

p ( y ) dy
p ( y ) dy
x=e
(c + q( y)e
dy)

y` -2xy = (x x3) e x

Primer 1. Rei diferencijalnu jednainu:

Reenje:

y` -2xy = (x x ) e

x2

ovo je linearna d.j. p(x)= - 2x i q(x)= (x x ) e

p(x)dx

Naimo prvo reenje integrala

p(x)dx = (2x)dx = 2 xdx = 2

q(x)e

Sad reavamo

q(x)e

p( x) dx

x2

x2

= x 2

p( x ) dx

dx

dx = (x x )e e
3

x 2 x 2

dx = (x x )dx =
3

x2
2

x4
4

Sad upotrebimo formulu :

p ( x) dx

y= e

(c + q(x)e

y = e [c +

x2

p( x) dx

dx)
=e

x2

)[c +

x2

x4

x2

] = ex [c +
2

x2

x4
4

x4

]
4

] je opte reenje

Primer 2. Rei diferencijalnu jednainu: xy` - x2 +2y = 0

Reenje:
Ovde moramo najpre napraviti oblik y`+ p(x) y = q(x)
xy` - x2 +2y = 0
sve podelimo sa x ( x 0)

xy` + 2y = x2

2
y`+ y = x odavde zakljuujemo da je
x

p(x)=

i q(x)= x

p(x)dx

Naimo prvo reenje integrala

2

p(x)dx = xdx =2 ln x = ln x

q(x)e

Sad reavamo

q(x)e

p ( x) dx

dx = xe

p ( x )dx

dx
ln x 2

dx =

xx

dx = x dx =
3

ln x

[c +
y = e p ( x) dx (c + q(x)e p ( x) dx dx) = e
=
2

x4
4

y=

1
x

[c +

x4

4
1
x2

[c +

x4

] dakle:

] je opte reenje.

Primer 3.
y` cos2x = tg x y

Rei diferencijalnu jednainu:

i nai ono partikularno reenje koje

zadovoljava uslove : x=0 i y= 0

Reenje:
2

y` cos x = tg x y
y` cos2x + y = tg x
y` +

sve podelimo sa cos2x

y = tgx
cos2 x
cos x
2

Odavde je:

1
tgx
..................q(x) =
2
cos x
cos2 x

p(x) =

Naimo, kao i obino, prvo reavamo integral

p(x)dx

p(x)dx = cos

q(x)e

p ( x) dx

dx =

tgx2
cos x

t =u

et dt = dv

dt = du

e =v
t

dx = tg x
tgx

e dx =

tgx = t

= te dt = parcijalna integracija...... =
1
dx
=
dt
cos2 x

= tet et = tgxetgx etgx

p ( x) dx
p ( x) dx
y= e
dx) = etgx [c + tgxetgx etgx ]
(c + q(x)e

y = e tgx c + tgx
1

opte reenje

Menjamo ovde x=0 i y= 0

0= e tg 0 c + tg 0
10=c1
c=1
Sad ovo vratimo u opte reenje y = etgx 1 + tgx 1 = etgx + tgx 1
y = etgx + tgx
1

je partikularno reenje

dx + (e y x)dy = 0

Primer 4. Rei diferencijalnu jednainu:

Reenje:
Probamo da napravimo oblik po y

dx + (e y x)dy = 0
(e y x)dy = dx............../ : dx
dy
(e y x)
= 1
dx
(e y x) y`= 1................?
Vidimo da ne moe!
Onda pokuamo da napravimo oblik po x
Najpre da se podsetimo da je y`=

dy

dx

1
dx
dy

y`= 1
x`
x`

(e y x) y`= 1
1
(e y x) = 1
x`
y
e x = x`
x`x = e y
Sad je postupak analogan:
p ( y )dy
p( y
x = e )dy
(c + q( y)e
dy)

x`1 x = e y p( y) = 1 q( y) = e y

p( y)dy = (1)dy = y
q( y)e dy = (e )e dy = (1)dy = y
p( y )

p ( y )dy
p( y
x = e )dy
(c + q( y)e
dy)

x = e( y ) (c + ( y))
x = e y (c + y)
Dobili smo opte reenje.

Primer 5.
Rei diferencijalnu jednainu:

y`=

y
2 y ln y + y x

Reenje:
1

y
x`
2 y ln y + y

x
yx`= 2 y ln y + y x............................/ : y
x
x`= 2 ln y +1
y
x
x`+ = 2 ln y +1
y
x` +

1
x = 2 ln y +1
y
q( y)

p( y)

p( y)dy = y dy = ln y
q( y)e

p( y)

dy = ( 2 ln y +1)eln y dy = ( 2 ln y +1)ydy

2 ln y +1 = u ydy = dv
y
2
y
y 2 (2 ln y +1) 2 dy = 2 ( 2 ln y +1) ydy
2
2
=
y

dy = du
=v
2
2 y
2
y
2
2
2
2
y2
y
= ( 2 ln y +1) =
2 ln y +1 1 = 2 ln y = y2 ln y
y
y

(2 ln y +1)ydy =

x = e ln y (c + y 2 ln
y) x =
y)
x=

(c + y2 ln

y
c

+ y ln
yy

Evo opteg reenja.