SVEUILITE/UNIVERZITET VITEZ U VITEZU

FAKULTET POSLOVNE INFORMATIKE

STUDIJ I CIKLUSA; GODINA STUDIJA: III CIKLUS; II GODINA
SMJER: POSLOVNA INFORMATIKA

INTELEOVA FAMILIJA MIKROPROCESORA

SEMINARSKI RAD

SADRAJ
1.UVOD..................................................................................................................................4
1.1.PROBLEM, PREDMET I OBJEKT ISTRAIVANJA.................................................4
1.2.SVRHA I CILJEVI ISTRAIVANJA...........................................................................4
1.3.RADNA HIPOTEZA I POMONE HIPOTEZE..........................................................4
1.4.ZNANSTVENE METODE...........................................................................................4
1.5.STRUKTURA RADA...................................................................................................5
2.INTEL (Integrated Electronics Corporation)..................................................................5
3.MIKROPROCESOR.........................................................................................................7
3.1.ARHITEKTURA MIKROPROCESORA.....................................................................7
3.2.RAD MIKROPROCESORA.........................................................................................9
4.INTELOVA FAMILIJA MIKROPROCESORA...........................................................12
4.1.INTEL CORE..............................................................................................................13
4.2.INTEL CORE i7..........................................................................................................13
4.3.IVY CORE i7 SERIJA................................................................................................14
5.ZAKLJUAK...................................................................................................................15
6.LITERATURA.................................................................................................................16

1.UVOD
1.1.PROBLEM, PREDMET I OBJEKT ISTRAIVANJA
Predmet ovog seminarskog rada jesu istraivanja Intelovih mikroprocesora, njihovo
razvijanje tokom godina i njihova upotreba.
Ovaj seminarski rad o Intelu i njihovim mikroipovima e vas nauiti puno o tome
kako su se kompjuterski procesori razvili tijekom godina i kako smo dosegnuli
naprednu fazu procesora danas. Intel je osnovan u junu 1968, a danas je najvei
svjetski proizvoa ipova. Sjedite kompanije je locirano u Santa Clare-u u
Kaliforniji i ime je dobio prema skraenici INTegrated ELectronics Corporation.

1.2.SVRHA I CILJEVI ISTRAIVANJA

Svrha ovog istraivanja jeste da prikaem napredak tehnologije kroz mikroipove do
danas. Cilj mi je prikazati kako tehnologija ubrzano napreduje i pomou nje imamo
mnogo laki ivot. Razvoj mikropocesora je doprinjeo i razvoju mnogih drugih
stvari, ne samo u sferi tehnologije.

1.3.RADNA HIPOTEZA I POMONE HIPOTEZE

Definiranje problema, predmeta i svrhe istraivanja dovodi do oblikovanja radne
hipoteze kritikog seminarskog rada:
Ubrzani tempo razvoja mikroprocesora doveo je do velikog poboljanja istih, te da
su se mikroprocesori konstantno poboljavali u usporedbi na one malo starije, to
znai da ni u jednom trenutku nisu stagnirali.

1.4.ZNANSTVENE METODE
Znanstvene metode koje su koritene u seminarskom radu su metode komparacije,
kojima smo utvrdili poboljanje karakteristike u svakoj novijoj familiji intelovih
mikroprocesora. Metodom analize smo utvrdili da je napredak u razvoju
mikroprocesora konstantan.
3

1.5.STRUKTURA RADA
Na samom poetku u Vam neto rei o samoj historiji Intela tj. o njihovim
mikroprocesorima koje imam za temu. Nakon toga predstavit u osnove
mikroprocesora i opisati nain njihovog rada.
Nakon kratkog uvoda u mikroprocesore pristupit u detaljnijoj obradi moje teme.
Predstavit u veinu familija mikroprocesora i nabrojati veinu serije mikroprocesora
unutar jedne familije. U jednoj od tabela prikazat u njihove specifikacije, datume
proizvodnje i njihovu upotrebu to u kasnije iskoristiti da metodom komparacije
usporedim starije mikroprocesore sa novima i dokaem svoju postavljenu hipotezu.
Detaljnije u opisati novi tip mikroprocesora i7 i prikazat u njegovu strukturu i
osobine da bi mogao usprediti isti sa starijom tipom mikroprocesora.
Nakon svega gore navedenog zakljuit u ovaj seminarski rad i dokazati svoju
hipotezu.

2.INTEL (Integrated Electronics Corporation)

Intel je amerika tvrtka koja je osnovana 1968. kao Integrated Electronics
Corporation, i najpoznatija je po proizvodnji mikroprocesora te namjenskih
integriranih krugova. Intel takoer proizvodi mrene kartice, sklopove za matine
ploe, mobitele, i druge ureaje. Intel je najpoznatiji po svojim mikrorocesorima koji
se obino skraeno nazivaju x86, i oni su sastavni dio IBM PC (ili skraeno PC)
raunala koja su sada de facto standardna raunala.
Skoro 40 godina, Intel je bio na vodei inovator silikonskih proizvoda. Danas je
svjetski lider u razvoju tehnologije, i konstantno proizvode i inicijiraju inovacije da
neprestano napreduju prema potrebama ovjeanstva.
Intelova historija je legendarna. Kao to sam ve napisao, kompanije je osnovana
1968. Od strane Robert N. Noyce-a i Gordon E. Moore-a, kolege Noyce-a iz

Fairchild Semiconductor kompanije. Ovaj dvojac je brzo osvojio potporu

investitora i tako su skupili 2,5 milijuna dolara za manje od dva dana.
Ubrzo nakon Intelovog osnivanja, trei vizionar pridruio se timu: Andrew S. Grove,
maarski emigrant koji je igrao kljunu ulogu u razvoju poluvodia metalnog oksida
(MOS). Nedugo nakon toga, vrhunski inenjeri Ted Hoff, Federico Faggin i Stan
Mazor pridruili su se grupi. Krajem 1969. kada je japanski proizvoa kalkulatora,
Busicom, upitao novu kompaniju za dizajn 12 prilagoenih ipova za jedan od
njihovih proizvoda. Inovativna Intelova ekipa dola je do revolucionarnog rjeenja:
jedan ip koji bi mogao napraviti posao 12 ipova.
Devet mjeseci kasnije, Prvi put su proizveli svoj proizvod. Mikroip 4004, 1/8-inch
1/6-inch ip koji je sadravao 2300 MOS tranzistora. Ovaj "raunar na ipu" je prvi
svjetski mikroprocesor.
U 1980, 4004 uslijedio je 8080, koji je izabran kao sredinja procesorska jedinica
IBM-ovom prvom osobnom raunaru. Godine 1985 Intel je predstavio svoju novu
generaciju mikroprocesora Intel386. U 1993. Kompanija pomou svoje strunosti i
inovacija proizvodi novi mikroprocesor poznat kao Pentium. Intelova fascinirajua
dostignua nastavljaju se i u novom stoljeu.
U januaru 2006, kompanija je objavila da je dizajniran, kako se vjeruje prvi potpuno
funkcionalan SRAM ip pomou 45-nanometarske (nm) logike tehnologije. Zatim,
samo godinu dana kasnije Intel je poeo provoditi inovativne kombinacije materijala
koji drastino smanjuje curenje tranzistora, poboljava energetsku uinkovitosti te
znaajno poveanje performanse u svojoj 45-nm procesorskoj tehnologiji. Intel sada
koristi novi materijal na temelju elementa hafnij umjesto silicija.
Sljedea generacija Intel Core 2 ips osigurati vee performanse, vee mogunosti
upravljanja, vee osnovne brzine i vei catche za desktop raure, prijenosne
raunare, radne stanice itd.
Intel konstanto pravi prekretnice, jedna od njih ukljuuje 32 nm (nm) tehnologiju sa
tranzistorima toliko malim da vie od 4 milijuna njih stane u taku na kraju ispisane
reenice. "Intel ima dugu povijest konstruiranja tehnologije tako da ona pravi velike
materijalne koristi i to ljudi znaju cijeniti", rekao je Bill Holt, potpredsjednik i
generalni menader Intela.

3.MIKROPROCESOR
Mikroprocesor je rije koja je nastala od engleske rijei microprocessor i oznaava
elektroniki sklop unutar raunala - integrirani krug koji oponaa funkciju centralne
jedinice. Prije pojave mikroprocesora centralne su jedinice raunala bile napravljene
od diskretnih integriranih krugova, tranzistora ili elektronskih cijevi. Pretapanjem
cijelih ploa ili ak cijelih soba na mali komadi silicija dovelo je do pojeftinjenja
raunala, te je proirilo primjenu raunala u poljima gdje je minijaturizacija
neophodna.

3.1.ARHITEKTURA MIKROPROCESORA
Mikroprocesor (m P) je sastavljen od namjenskih registara, skupa registara ope
namjene, aritmetiko logike jedinice, upravljake jedinice, adresne, podatkovne i
upravljake sabirnice, prikazanih na slici 3.3-1. Komponente mikroprocesora su
povezane preko unutarnje sabirnice.

Slika 3.1-1 Arhitektura mikroprocesora

Skup namjenskih registara ine programsko brojilo (PC - program counter), kazalo
slonika (SP - stack pointer) i registar stanja programa (PSW - program status word).
Programsko brojilo sadri adresu memorijske lokacije iz koje se dohvaa sljedea
naredba. Poslije svakog dohvata (itanja) naredbe iz memorije, sadraj programskog
brojila se automatski puni adresom memorijske lokacije iz koje se treba dohvatiti
sljedea naredba.
Ponekad, mikroprocesor privremeno prekida izvoenje glavnog zadatka i prihvaa se
drugih poslova, kao to su posluivanje prekida ili poziva potprograma. U tom
sluaju, mikroprocesor pohranjuje sadraje svojih registara, svoje stanje, i podatke
vezane uz izvoenje tekueg zadatka u odreeno podruje ispisno/upisne memorije
nazvano slonikom, stogom (stack). Kazalo slonika pokazuje na posljednje
pohranjene podatke ili slijedeu raspoloivu lokaciju u sloniku. Kazalo slonika
slui za pohranu ili dohvat podataka bez izriitog navoenja adrese podataka.
Registar stanja programa sastavljen je od niza bitova, zastavica (flag), postavljenih u
stanje logike jedinice ili nule, zavisno o rezultatu izvoenja prethodne naredbe.
Npr., ako operacija zbrajanja dva osambitna broja proizvede prijenos s bita najvee
teine, onda se postavi zastavica prijenosa (CF - carry flag) registra stanja. Naredbe
uvjetnog skoka, grananja, koriste zastavice registra stanja za donoenje odluka o
usmjeravanju toka programa.
U mikroprocesoru postoje dva namjenska registra kojima programer odnosno
korisnik ne moe pristupiti, to su registar instrukcija (IR - instruction register) i
privremeni registar. Kada mikroprocesor dohvata naredbu iz memorijske lokacije
oznaene programskim brojilom, pohranjuje je u registar instrukcija, gdje se u
postupku utvrivanja operacije koju naredbom treba uzvriti izvodi njezino
dekodiranje. Privremeni registar slui aritmetiko/logikoj jedinici za privremenu
pohranu pomonih podataka u postupku izvoenja aritmetikih i/ili logikih
operacija
Registri ope namjene slue za privremenu pohranu podataka koji se nalaze u toku
obrade. Isto tako registri ope namjene pohranjuju kazala koja upuuju na pojedine
memorijske lokacije vanjske memorije. Temeljni zadatak mikroprocesora je dohvat
naredbe iz memorije, njezino dekodiranje te generiranje upravljakih signala
potrebnih za njezino izvoenje. Zadatak izvodi upravljaka jedinica mikroprocesora.
Upravljaka jedinica je sastavljena od krugova za vremensko usklaenje rada i
usmjeravanje podataka, kao to su multipleksori i dekoderi. Upravljaka jedinica
7

dekodira naredbu koja se obrauje i izmeu razliitih komponenata mikroprocesora

uspostavlja staze za podatke.

3.2.RAD MIKROPROCESORA
Pokuajmo slijediti na koji nain mikroprocesor izvodi program. Program je skup
naredbi nanizanih u odreenom redoslijedu koje odreuju to ce mikroprocesor
initi. Te naredbe su pohranjene u memoriji koja se nalazi izvan samog
mikroprocesora (obino u RAM memoriji).
Dobava naredbe
Prvi korak izvoenja naredbe je dobava naredbe. Nazvat emo taj korak: dobavi
(engl. fetch).
Vanjska memorija ima podatke pohranjene na odreenim lokacijama ili mjestima.
Svaka lokacija ima svoju adresu, pa je stoga potrebno znati adresu nekog podatka ili
naredbe eli li se dobaviti u mikroprocesor. To je dunost programskog brojila.
Programsko brojilo u svakom trenu mora znati adresu naredbe ili podatka koji se
eli dobaviti i mora "pokazivati" upravo adresu tog podatka.
Neka u naem primjeru to bude adresa 2103. Za vrijeme dok programski brojilo
pokazuje na adresu 2103 mikroprocesor (MPU) daje naredbu: itaj memoriju. Ta
naredba e omoguiti da podatak s adrese 2103 (oznaen kao xxxx) ue u
mikroprocesor ili tonije u njegov spremnik naredbe (IR).
Time je obavljena prva zadaa, a to je dobava naredbe iz vanjskog svijeta u
mikroprocesor. Naredba se sada nalazi u mikroprocesoru i sve je spremno je za drugi
korak.
Upamtimo da je korak DOBAVI uvijek prvi korak pri izvoenju naredbe. Jasno je i
zbog ega. Sve vrijeme dok se naredba ne nalazi unutar mikroprocesora, ona mu je
nepoznata, pa i ne zna kakav postupak treba obaviti. Obratimo pozornost i na
programsko brojilo (PC), koje odreuje redoslijed izvoenja naredbi. Jednom
dobavljena naredba i pohranjena u spremniku, mora biti odgonetnuta ili dekodirana.
To je drugi korak pri izvoenju programa.

Slika 3.2-1 Dobava naredbe

Odgonetavanje naredbe
Naredba je u spremniku naredbe pohranjena kao niz logikih nula i jedinica. U
drugom koraku potrebno je odgonetnuti znaenje tih nula i jedinica i potaknuti
odgovarajue sklopove na izvrenje. Naredba se odgonetava u sklopu koji se zove
dekoder. Ovisno o kombinaciji i jedinica koje su ule u dekoder, aktivirat ce se jedna
od izlaznih komandnih linija, oznaenih na slici brojevima. Svaka od tako
odgonetnutih ili dekodiranih naredbi potaknut e odgovarajui sklop na izvrenje
(primjerice, naredba ZBROJI). Na kraju ostalo je jo da se naredba izvri. To je trei
korak kojeg nazivamo: izvrenje naredbe.

Slika 3.2-2 Odgonetavanje naredbe

Izvrenje naredbe
Ovim korakom e se odgonetnuta naredba izvriti. Tipian primjer je zbrajanje dva
broja, spremanje sadraja pojedine memorijske lokacije u akumulator itd.
Pojednostavljeno se moe rei da e dekoder ukljuiti jednu od svojih izlaznih linija
ovisno o kombinaciji nula i jedinca koje su u njega dole (tj. ovisno o naredbi).
Vremensko voenje (generator takta, engl. clock)
Kao to se moglo do sada uoiti, pojedine operacije su se obavljale u vremenskom
slijedu, tj. jedna iza druge. Da bi mikroprocesor mogao obavljati naredbe vremenski
jednu iza druge, potreban mu je takt (engl. clock), tj. slijed vremenski promjenjivih
veliina. Budui da se mikroprocesor napaja istosmjernim naponom, a taj je napon
nepromjenjiv, mora postojati dodatni izvor izmjeninog signala. Kao izvor
izmjeninog signala koristi se kod mikroprocesora kvarcni oscilator. Kvarcni
10

oscilator se rabi kako bi se osigurala stabilnost frekvencije, te nam je tako u svakom

trenu s velikom tonou poznato vrijeme potrebno za izvoenje pojedine naredbe.
Brzina promjene stanja u jedinici vremena (tj. frekvencija) odreuje kojom ce se
brzinom izvravati naredbe. Mjeri se u Hz, odnosno veim jedinicama MHz i GHz.
Tei se za to viim frekvencijama, kako bi vrijeme za izvrenje pojedinih naredbi
bilo to krae. Ogranienje je sporost sklopova mikroprocesora koji ne mogu
prihvatiti promjenjivu veliinu iznad neke granice.
Taktni impulsi grupirani su u skupine od po nekoliko impulsa (u naem primjeru pet)
i nazivaju se strojni ili radni ciklus. Radni ciklus se ovisno o mikroprocesoru sastoji
od nekoliko taktnih impulsa (obino tri do pet). Za izvrenje jedne naredbe potreban
je najmanje jedan radni ciklus. Za neke naredbe moe biti potrebno i vie od jednog
radnog ciklusa. Taktni impulsi su cijelo vrijeme prisutni i mikroprocesor bez njih ne
moe raditi. Sve se odvija u ritmu taktnih impulsa.

4.INTELOVA FAMILIJA MIKROPROCESORA

Sada u nabrojati 16 familija mikroprocesora koji su nastali do 2008. godine i oni
ine osnov dananjih mikroprocesora. Intel je podijelio starije mikroprocesore u ovu
grupu jer su nastali do ve pomenute godine i svi ovi podaci su preuzeti sa Intelove
web stranice.
Pored toga nabrojat u i mikroprocesore koji spadaju u pomenute familije.
Familije mikroprocesora nastale do 2008. godine:
1.

Intel486 Processors i stariji

2.

Intel Pentium Processor

3.

Intel Pentium Pro Processor

4.

Intel Pentium II Processor

5.

Intel Pentium II Xeon Processor

6.

Intel Pentium III Xeon Processor

7.

Intel Celeron Processor

8.

Intel Pentium III Processor

9.

Intel Pentium 4 Processor

11

10.

Intel Xeon Processor

11.

Intel Itanium Processor Family

12.

Intel Pentium M Processor

13.

Intel Pentium D Processor

14.

Intel Core Processor

15.

Intel Core2 Processor

16.

Intel Atom Processor

Nabrojao sam sve mikroprocesore i njihovu namjenu koji su izali u periodu od

Intelovog osnivanja do 2008. godine. U slijedeem dijelu u nabrojati samo neke
novije mikroprocesore i napisati neto vie o njima a potom u usporediti njihov prvi
i trenutno najnoviji mikroprocesor da prikaem koliko se tehnologija drastino
promjenula i razvila.

4.1.INTEL CORE
Intel Core je brand koji se koristi koristi za razne mid-range i high-end ureaje. Core
mikroprocesor se koristi i kod privatnih i poslovnih korisnika.
U principu, procesori Intel Core su snanija varijanta od Intel Celerona i Intel
Pentiuma. Takoer, identina ili jaa verzija procesora Intel Core se prodaje kao
Intel Xeon i striktno je napravljen za servere i radne stanice.
Trenutna postava core procesora ukljuuje najnovije Intel Core i7, Intel Core i5 i
Intel Core i3, a stariji Intel Core 2 Solo, Intel Core 2 Duo, Intel Core 2 Quad i Intel
Core 2 Extreme linije.

4.2.INTEL CORE i7
Model Intel Core i7 ostaje najjaci proizvod iz Intelove linije za desktop i mobilne
procesore sa Sandy Bridge modelima uz najvei iznos L3 cachea i najvie clock
frekvencije. Veina tih modela su vrlo slini svojim manjim Core i5 prethodnicima.
Quad-core mobilni Core i7-2xxxQM/XM procesori slijedite prethodne "Clarksfield"
Core i7-xxxQM/XM procesore, ali sada takoer ukljuuju i integriranu grafiku.

12

Trenutno najfrekfentnije inovacije deavaju se u i7 seriji, a njihov najnoviji proizvod

jeste Ivy Core

4.3.IVY CORE i7 SERIJA

Ivy Bridge je kodno ime linije procesora Intel i7 na temelju proizvodnog procesa 22nm. Naziv se takoer primjenjuju na vie 22-nm zbog mikroarhitekture i temelji se
na trigate ("3D") tranzistorima, koji e se takoer koristi u budunosti kod Ivy
Bridge-EX i Ivy Bridge-EP mikroprocesora. Ivy Bridge mikroprocesori su
kompatibilni sa Sandy Bridge platforme, ali mogu zahtijevati auriranje firmvera.
Intel je objavio novi 7-serijski Panther Point ipset s integriranim USB 3.0 da
nadopuni Ivy Bridge.
ira proizvodnja Ivy Bridge ipova poela je u treem tromjeseju 2011. Quad-core i
dual-core-mobile modeli pokrenito siu 29. aprila 2012. i 31. maja 2012.
Core i3 procesori za desktop raunala, kao i kao prvi 22 nm Pentium su pokrenuti i
dostupni od prvi sedmice u septembru 2012. godine.
Ivy Bridge mikroprocesor to se tie mikroarhitekture je smanjen u odnosu na Sandy
Bridge i ostaje uglavnom nepromijenjen.
Znaajna poboljanja ukljuuju:
-

22 nm tri-gate tranzistor ("3-D") tehnologija (do 50% manja potronja na istoj

razini performansi kao 2-D tranzistorima).

-

Novi generator sluajnih brojeva i RdRand instrukcije, kodnog naziva Bull

Mountain.
Niska potronja energije je vana u ugraenim sustavima i mobilnim ureajima.
Osobine Intel Ivy Bridge mikroprocesora:
Mobilni i desktop Ivy Bridge ipovi takoer su znaajne poboljani u odnosu na
Sandy Bridge:
-

PCI Express 3,0 podrka.

Max CPU mnoitelj 63 (57 za Sandy Bridge).

RAM podrava do 2800 MT/s 200 MHz koracima.

Ugraena grafika procesorska jedinica ima 6 ili 16 izvrnih jedinica (EUS),

u odnosu na Sandy Bridge koji ima est ili dvanaest.

13

Intel HD Graphics sa DirectX 11, OpenGL 3.1, i OpenCL 1,1 podrku.

OpenGL 4.0 je podran s 9.17.10.2792 WHQL driverima.

-

DDR3L i Podesiva TDP za mobilne procesore.

Viestruki 4K video reprodukciju.

Intel Quick Sync Video verzija 2.

Do tri displeja su podrana (uz neka ogranienja: s ipsetom od 7-serije).

Ako uporedimo prvi Intelov mikroip Intel386 SX Processor sa Ivy Bridge-om

lako moemo zakljuiti da je dolo do enormnog razvoja tehnologije.
Intel386 SX ima brzinu od 33 MHz, 25 MHz, 20 MHz i 16 MHz dok Ivy Bridge ima
CPU brzinu od 3.9 GHz i brzinu grafike 1150 MHz. Drastina razlika je u samoj
brzini, takoer razlika je i u Catcheu. Prvi mikroip za desktop raunare ga uope
nije posjedovao dok na Ivy Bidge-u imamo L3 catche od 8MB.

5.ZAKLJUAK
U ovom seminarskom radu preena je kompletna historija Intelovih proizvoda i
izloene su performanse pojedinih mikroprocesora posebno. Lako je zakljuiti da su
se procesori razvijali jako brzo jer imamo ogroman broj serija u kratkom
vremenskom periodu.
Jednostavno uporeivanje karakteristika dva mikroprocesora takoer dovodi do
zakljuka da je tehnologija napredovala drastino i jo uvijek se razvija.
Hipoteza Razvoj mikroprocesora je odvijao relativno brzo i karakteristike su
drastino poboljane, a s tim i napredak kompletne tehnologije. je dokazana.

14

6.LITERATURA
Internet:
www.mpronline.com
http://hr.wikipedia.org/wiki/Intel
www.intel.com
Knjige:
Darko Grundler, Uvod u mikroprocesore Tehnika knjiga, Zagreb,

15