Przynajmniej raz kady zada sobie to pytanie:

gdybym mg cofn czas, co zmienibym w swoim

yciu?

Gdybymy mogli zacz wszystko od pocztku,

jakie bdy pragnlibymy naprawi? Jaki bl,
jakie wyrzuty sumienia, jaki al chcielibymy
wymaza?

Czy mielibymy do odwagi, by nada

swojemu yciu nowy sens?

Jeli tak, to kim bymy si stali?

Dokd bymy poszli?
I z kim?

Prolog
Pnocno-wschodnia Kamboda
Pora deszczowa
Wrzesie 2006

Helikopter Czerwonego Krzya wyldowa o czasie.

Miasteczko wzniesione na wysokim, otoczonym lasami
paskowyu liczyo okoo setki prymitywnych zabudowa skleconych
z otoczakw i gazi. Miejsce, odlege od turystycznych regionw
Angkoru i Phnom Penh, wydawao si zagubione i nietknite przez
cywilizacj. Powietrze przesycone byo wilgoci, a wszystko wok
pokryte botem.
Pilot nawet nie wyczy silnika. Mia za zadanie przewie do
miasta czonkw medycznej misji humanitarnej. Nic prostszego, w
normalnych warunkach. Niestety, by wrzesie i rzsiste ulewy
utrudniay sterowanie maszyn. Jeli chodzi o zapasy paliwa, byy
ograniczone, niemniej wystarczay do przetransportowania caej
ekipy do bezpiecznej przystani.
Pod warunkiem e wszystko przebiegnie sprawnie...
Dwaj chirurdzy, jeden anestezjolog i dwie pielgniarki wybiegli
z prowizorycznego ambulatorium, w ktrym pracowali od wczoraj. W
cigu ostatnich tygodni przemierzyli okoliczne wioski, leczc
najlepiej jak byo mona chorych dotknitych malari i grulic
oraz zaraonych HIV. Na tym skrawku ziemi, wci jeszcze
nafaszerowanym minami przeciwpiechotnymi, opatrywali amputowane koczyny i zaopatrywali rannych w protezy.

Na sygna dany przez pilota czworo spord piciorga czonkw

ekipy wpakowao si do helikoptera. Ostatni pasaer, mczyzna
okoo szedziesitki, zosta nieco w tyle i spoglda na grupk
Khmerw otaczajcych maszyn. Wyranie ociga si z wejciem na
pokad.
Musimy rusza, doktorze! krzykn do niego pilot. Jeli
nie wystartujemy natychmiast, nie zdy pan na swj samolot.
Lekarz kiwn gow. Ju zamierza wsi do helikoptera,
kiedy jego wzrok napotka oczy dziecka trzymanego na rkach przez
starca. Ile mogo mie lat? Dwa? Najwyej trzy. Jego maa
twarzyczka bya straszliwie znieksztacona przez pionow szczelin
przecinajc grn warg. Deformacja wrodzona, skazujca je na
odywianie si przez cae ycie wycznie zup i papkami, uniemoliwiajca artykulacj choby najprostszego sowa.
Niech si pan pospieszy! ponaglaa jedna z pielgniarek.
Trzeba zoperowa to dziecko odpowiedzia lekarz, usiujc
przekrzycze migo wirujce haaliwie nad jego gow.
Ju za pno! Drogi s nieprzejezdne z powodu powodzi, a
helikopter nie bdzie mg wrci tu po pana wczeniej ni za
kilkanacie dni.
Lekarz nie ruszy si z miejsca. Nie mg oderwa wzroku od
chopczyka. Wiedzia, e w tej czci wiata dzieci urodzone z zajcz
warg byway zgodnie z dawnymi zwyczajami porzucane przez
rodzicw. Kiedy takie dziecko trafiao do sierocica, ta wada pozbawiaa je szansy na znalezienie rodziny adopcyjnej.
Pielgniarka ponowia atak:
Pojutrze musi pan by w San Francisco, doktorze. Przed
panem mnstwo operacji, nie wspominajc o wykadach i...
Lecie beze mnie uci krtko i oddali si od maszyny.

 W takim razie zostaj z panem oznajmia bez wahania jedna

z pielgniarek, zeskakujc na ziemi.
Miaa na imi Emily i bya mod Amerykank pracujc razem
z lekarzem w jednym szpitalu.
Pilot tylko westchn i pokrci gow. Helikopter wznis si
pionowo, zawis na krtk chwil w powietrzu, po czym oddali si w
kierunku zachodnim.
Lekarz wzi dziecko na rce. Byo blade i skulone. Z pomoc
pielgniarki zanis je do ambulatorium i zacz do niego mwi,
chcc zmniejszy jego strach przed podaniem narkozy. Kiedy
chopczyk zasn, ostronie naci skalpelem podniebienie i
nacign brzegi, eby zespoli szczelin. Nastpnie, postpujc w
ten sam sposb, zrekonstruowa wargi, aby zwrci dziecku
umiech.
*
Kiedy operacja zostaa zakoczona, wyszed i usiad na chwil
na werandzie pokrytej blach i suchymi limi. To by dugi zabieg,
a on nie spa od prawie dwch dni. Teraz poczu ogarniajce go
zmczenie. Zapali papierosa i rozejrza si wkoo. Deszcz prawie
usta. Przez dziur w niebie przelewao si olepiajce, purpurowe
wiato.
Nie aowa, e zosta. Kadego roku wyjeda z Czerwonym
Krzyem na kilka tygodni do Afryki albo do Azji. Te misje
humanitarne byy wyczerpujce, ale z czasem stay si narkotykiem,
sposobem na ucieczk od dobrze zorganizowanego ycia ordynatora
oddziau jednego z kalifornijskich szpitali.
Gaszc papierosa, poczu za plecami czyj obecno. Odwrci
si i zobaczy starego mczyzn, ktry trzyma na rkach dziecko w
chwili, gdy helikopter szykowa si do odlotu. By to kto w rodzaju
wodza wioski. Ubrany w tradycyjny strj, mia zgarbione plecy i
twarz pooran bruzdami. W gecie pozdrowienia przysun zoone

donie do brody, wyprostowa si i popatrzy na lekarza. Potem

zapraszajcym gestem wskaza wntrze swojego domostwa, gdzie
poczstowa go alkoholem ryowym. Po chwili milczenia rzek:
Nazywa si Lou-Nan.
Lekarz domyli si, e chodzi o imi dziecka, wic tylko kiwn
gow.
Dzikuj, e zwrcie mu twarz doda stary Khmer.
Chirurg przyj to podzikowanie z pokor i lekko zaenowany
odwrci wzrok. Przez okno pozbawione szyb spojrza na
rozcigajcy si w pobliu las tropikalny, gsty i zielony. Zabawnie
byo myle, e zaledwie par kilometrw dalej i troch wyej, w
grach Ratanakiri, yj jeszcze tygrysy, we i sonie...
Zatopiony w mylach, ledwie uchwyci sens sw wypowiedzianych znienacka przez gospodarza:
Gdyby mg speni jedno pragnienie, ktre by wybra?
Sucham?
Jakie jest twoje najwiksze pragnienie, doktorze?
Z pocztku lekarz szuka w mylach jakiej mdrej odpowiedzi,
ale przytoczony zmczeniem i pod wpywem nagego wzruszenia,
odpowiedzia cicho:
Chciabym zobaczy pewn kobiet.
Kobiet?
Tak, tylko jedn... Jedyn, ktra si liczya.
Raptem, w tym miejscu oddalonym o tysice kilometrw od
zachodniego wiata, co uroczystego wkrado si midzy tych dwch
mczyzn.
Ta kobieta, nie wiesz gdzie ona jest? spyta stary Khmer
zaskoczony prostot odpowiedzi swojego rozmwcy.

 Umara trzydzieci lat temu.

Azjata zmarszczy brwi i popad w gbok zadum. Po chwili
ciszy wsta z godnoci i przeszed w gb pomieszczenia, gdzie na
prymitywnie skleconych pkach trzyma cz swoich talizmanw:
suszone koniki morskie, korzenie e-szenia, jadowite we
zamknite w sojach z formalin...
Przez moment szpera w tej zbieraninie, po czym najwidoczniej
znalaz to, czego szuka.

Kiedy wrci, poda lekarzowi maleki flakonik z dmuchanego

szka. W rodku byo dziesi pozacanych piguek...

1
Spotkanie pierwsze

Pewnego piknego wieczoru przyszo staje

si przeszoci. Wtedy wanie odwracamy
si i widzimy wasn modo.
Louis Aragon

Lotnisko w Miami
Wrzesie 1976
EIliott ma 30 lat

Jest niedziela, wrzeniowe soneczne popoudnie na Florydzie...

Moda kobieta siedzca za kierownic thunderbirda z opuszczonym
dachem, podjeda drog prowadzc do terminalu lotniska. Pd
powietrza rozwiewa jej wosy, dziewczyna jedzie szybko, wyprzedza
kilka samochodw, po czym zatrzymuje si na krtk chwil przed
hal odlotw, eby wysadzi siedzcego obok niej pasaera.
Mczyzna wyjmuje torb podrn z baganika i pochyla si nad
opuszczon szyb, aby da causa swojemu kierowcy. Potem trzaska
drzwiami i wchodzi do budynku ze szka i stali.
Mczyzna to Elliott Cooper. Ujmujca powierzchowno,
strzelista sylwetka. Pracuje w jednym ze szpitali w San Francisco
jako lekarz, ale skrzana kurtka i rozwichrzone wosy nadaj mu
chopicy wygld.
Machinalnie kieruje si do stanowiska odprawy, gdzie odbiera
swoj kart pokadow: Miami San Francisco.

 Zao si, e ju za mn tsknisz...

Syszc
gwatownie.

znajomy

gos,

zaskoczony

Elliott

odwraca

si

Stojca przed nim kobieta spoglda na niego szmaragdowymi

oczami, wyzywajco i czule zarazem. Ma na sobie dinsy z obnion
tali, obcis zamszow kurteczk ozdobion naszywk z napisem:
peace and love oraz T-shirt w barwach Brazylii, z ktrej pochodzi.
Kiedy to ostatni raz ci pocaowaem? pyta Elliott, kadc
do na jej szyi.
Chyba przed minut.
O, to ju caa wieczno... Obejmuje j i tuli w ramionach.
Ma na imi Ilena i jest kobiet jego ycia. Zna j od dziesiciu
lat i zawdzicza jej wszystko, co w nim najlepsze: zawd lekarza,
otwarcie na innych i wymagania, jakie sobie stawia...
Jest nieco zdziwiony, e wrcia, wbrew wsplnemu postanowieniu, e bd unika dugich scen poegnania. Tych kilka
dodatkowych minut dostarcza w efekcie wicej cierpie ni radoci.
Dlatego e historia tych dwojga jest do skomplikowana. Ona
mieszka na Florydzie, on w San Francisco.
Ich wieloletnia mio nadal trwa, mimo e yj w rnych
strefach czasowych, oddzieleni czterema tysicami kilometrw
jedno na Wschodnim, a drugie na Zachodnim Wybrzeu.
Po tylu latach znajomoci mogliby wreszcie razem zamieszka.
Jednak wci nie mog si na to zdecydowa. Z pocztku obawiali
si upywu czasu, bo codzienne obcowanie i spokojniejsze ycie
mogyby pozbawi ich uniesie przeywanych przy kadym
ponownym spotkaniu dozna, ktre byy jak tlen.
Poza tym, kade z tych dwojga ma wasne ycie zawodowe.
Jedno zwrcone jest w stron Pacyfiku, drugie ku Atlantykowi. Po

nieskoczenie dugich studiach medycznych Elliott otrzyma

niedawno stanowisko chirurga w jednym ze szpitali San Francisco.
Ilena za jest weterynarzem i zajmuje si zawodowo delfinami i
orkami w Ocean World w Orlando, najwikszym parku morskim. Od
paru miesicy powica rwnie sporo czasu organizacji
Greenpeace, o ktrej zaczyna by gono. Zaoona przed czterema
laty przez grup wojujcych pacyfistw i ekologw liga tczowych
bojownikw staa si znana dziki swojej walce przeciw prbom
nuklearnym. Jednak gwnym powodem, dla ktrego niedawno
przyczya si do nich Ilena, jest kampania przeciwko zabijaniu
wielorybw i fok.
Tak wic zarwno Elliott, jak i Ilena prowadz ycie, w ktrym
nie ma czasu na nud. Chocia... Z czasem kade kolejne rozstanie
staje si trudniejsze od poprzedniego.
Pasaerowie lotu siedemset jedenacie do San Francisco
proszeni s o natychmiastowe udanie si do wyjcia numer
osiemnacie...
To twj samolot? pyta dziewczyna, wysuwajc si z obj
Elliotta.
Elliott kiwa gow i odpowiada pytaniem na pytanie, bo dobrze
zna Ilen:
Czy chcesz mi co powiedzie, zanim si rozstaniemy?
Tak, ale odprowadz ci do
osiemnacie mwi, biorc go za rk.

samego

wyjcia

numer

Idc tak u jego boku, zaczyna co mwi z tym swoim

poudniowoamerykaskim akcentem, ktry go zniewala.
Dobrze wiem, e wiat zmierza ku katastrofie, Elliott: zimna
wojna, widmo komunizmu, wycig zbroje...
Przy kadym rozstaniu on patrzy na ni, jakby widzia j po raz
ostatni. Jest taka pikna! Taka promienna!

 ...wyczerpanie naturalnych zasobw, nie mwic ju o

skaeniu rodowiska, niszczeniu lasw tropikalnych i...
Ileno?
Tak? Sucham.
Do czego waciwie zmierzasz?
Zrbmy sobie dziecko, Elliott...
Tu, natychmiast, na lotnisku? Na oczach tego tumu ludzi?
To wszystko, na co si zdobywa. Odrobina humoru dla
zamaskowania zdumienia. Ale Ilenie daleko jest do miechu.
Ja nie artuj, Elliott. Radz, eby si nad tym powanie
zastanowi mwi, po czym uwalnia swoj do z jego rki i kieruje
si do wyjcia.
Zaczekaj! krzyczy Elliott, chcc j zatrzyma.
Ostatnie wezwanie dla pana Elliotta Coopera, pasaera lotu
siedemset jedenacie do...
Jasna cholera! klnie i zrezygnowany wchodzi na schody
ruchome prowadzce do strefy odlotw.
Kiedy jest prawie na samej grze, odwraca si, eby ostatni raz
pomacha jej na poegnanie. Jesienne soce zalewa hal odlotw.
Elliott macha rk. Ale Ileny ju nie ma.
*
Lot trwa sze godzin. Kiedy samolot wyldowa w San
Francisco, w Kalifornii mina ju godzina dwudziesta pierwsza.
Elliott zamierza opuci terminal i wsi do takswki, ale si
rozmyli. Umiera z godu. Wytrcony z rwnowagi ostatnimi
sowami Ileny, nawet nie tkn jedzenia serwowanego w samolocie, a
w domu lodwka bya pusta. Na drugim pitrze zauway
restauracj, Golden Gate Caf. Ju kiedy w niej by z Mattem,

najlepszym przyjacielem, ktry czasami towarzyszy mu w

wyprawach na Wschodnie Wybrzee. Zaj miejsce przy barze i
zamwi saatk, dwa precle i kieliszek chardonnay. Przetar oczy
zmczone dugim lotem i poprosi o eton do automatu
telefonicznego stojcego w gbi sali. Wybra numer Ileny, ale nikt
nie odpowiada. Z powodu rnicy czasu na Florydzie dawno mina
ju pnoc. Na pewno bya w domu, ale moe nie chciaa z nim
rozmawia.
To byo do przewidzenia...
Jednak Elliott nie aowa swojej reakcji na sugesti Ileny.
Powd by prosty nie pragn dziecka.
Wanie tak, a nie inaczej.
Nie chodzio wcale o jego uczucia: uwielbia Ilen i mia w sobie
tyle mioci, e mgby ni handlowa. Ale to nie by wystarczajcy
powd. W poowie lat siedemdziesitych ludzko najwyraniej nie
zmierzaa w dobrym kierunku, a on, prawd mwic, nie chcia bra
na swoje barki odpowiedzialnoci za dziecko.
Byy to argumenty, na ktre Ilena pozostawaa gucha.
Wrciwszy na swoje miejsce przy barze, skoczy je i zamwi
kaw. By zdenerwowany i bezwiednie wyamywa palce ze staww.
W kieszeni marynarki wymaca paczk papierosw i nie odmwi
sobie przyjemnoci zapalenia.
Wiedzia, e powinien z tym skoczy. Wok coraz czciej
mwiono o szkodliwoci palenia. Badania prowadzone od pitnastu
lat wykazyway zwizek uzalenienia od nikotyny z ryzykiem
zachorowania na raka puc i choroby ukadu krenia, o czym
Elliott, jako lekarz, doskonale wiedzia. Tylko e, jak wikszo
lekarzy, bardziej przejmowa si zdrowiem pacjentw ni swoim
wasnym. Nie zapominajmy, e y w czasach, gdy w restauracjach
albo w samolotach palenie byo jeszcze rzecz normaln. W epoce, w

ktrej papieros by symbolem glamour oraz wolnoci kulturowej i

spoecznej.
Niedugo przestan, myla, wydmuchujc kb dymu, tyle
tylko, e jeszcze nie teraz... Dzisiaj by zbyt zdeprymowany, by
zdoby si na taki wysiek.
Bdzc po sali roztargnionym wzrokiem, spojrza przez okno i
wtedy zobaczy go po raz pierwszy: mczyzn w bladoniebieskiej
piamie, ktry zdawa si go obserwowa zza szyby. Zmruy oczy,
eby przyjrze mu si dokadniej. Mia okoo szedziesitki,
wysportowan sylwetk i krtk, ledwie siwiejc brod, co
upodobniao go do starzejcego si Seana Connery'ego. Elliott zmarszczy brwi. Co ten typ robi na lotnisku o tak pnej porze, bosy i w
piamie?
Waciwie nie powinien si tym martwi, ale jaka nieznana
sia spowodowaa, e wyszed z restauracji i skierowa si w jego
stron. Mczyzna wyglda na zdezorientowanego, jakby sam nie
wiedzia, skd si tu wzi. W miar jak Elliott zblia si do
nieznajomego, ogarniao go uczucie saboci, do ktrej nie chcia si
przyzna przed samym sob. Kim by ten czowiek? Moe pacjentem
zbiegym z jakiego szpitala albo zakadu... W takim razie, czy jako
lekarz nie powinien mu pomc?
Kiedy dzielca ich odlego zmniejszya si do okoo
trzydziestu metrw, zrozumia wreszcie, co nim tak wstrzsno.
Mczyzna przypomina mu ojca zmarego przed picioma laty na
raka trzustki.
Zbulwersowany tym odkryciem, podszed jeszcze bliej. Teraz
podobiestwo byo uderzajce: te same rysy twarzy i doek w
policzku, taki sam jak u niego...
A gdyby to by on...?

Nie, trzeba si z tego otrzsn! Ojciec umar, to pewne.

Przecie widzia, jak wkadano go do trumny i by obecny przy
kremacji.
Czy mog panu jako pomc?
Mczyzna cofn si o kilka krokw. Wydawa si rwnie
wstrznity jak Elliott. Przy tym sprawia wraenie kogo
jednoczenie silnego i bezradnego.
Mog panu pomc? ponowi pytanie.
Tamten tylko wymamrota:
Elliott...
Skd zna jego imi? Na dodatek ten gos...
Stwierdzenie, e nie byli sobie bliscy, zakrawao na eufemizm.
Teraz jednak, kiedy ojciec nie y, Elliott aowa czasami, e w
przeszoci niewiele uczyni, by sprbowa lepiej go zrozumie.
Skonsternowany i wiadomy absurdalnoci swojego pytania,
zada je gosem stumionym przez emocj:
Tata?
Nie, Elliott, nie jestem twoim ojcem.
O dziwo, ta trzewa odpowied wcale go nie upewnia, jakby
jakie przeczucie podpowiadao mu, e to, co najdziwniejsze, dopiero
nastpi.
W takim razie, kim pan jest?
Mczyzna pooy mu do na ramieniu. Znajomy bysk
pojawi si w jego oczach, ale odpowied pada dopiero po kilku
sekundach.
Jestem tob, Elliott...

Lekarz cofn si o krok i znieruchomia jak raony gromem;

tymczasem mczyzna dokoczy zdanie:
...jestem tob, za trzydzieci lat.
*
Mn? Za trzydzieci lat?
Elliott rozoy rce w gecie oznaczajcym brak zrozumienia.
Co chce pan przez to powiedzie?
Mczyzna otworzy usta, ale nie zdy dorzuci innych
wyjanie: z jego nosa wypyn strumie krwi, ktra spadaa
wielkimi kroplami na gr od piamy.
Prosz pochyli gow do przodu! rozkaza Elliott, wyjmujc
z kieszeni papierow serwetk, ktr przed chwil odruchowo zabra
z restauracji, a teraz przykada do twarzy mczyzny. Uzna go za
swojego pacjenta.
To nic takiego rzek spokojnym tonem. Przez chwil
poaowa, e nie ma przy sobie torby lekarskiej, ale na szczcie
krwotok szybko usta.
Prosz pj ze mn. Trzeba obmy twarz wod.
Mczyzna ruszy za nim bez sowa. Jednak kiedy znaleli si w
pobliu toalet, zacz si nagle trz, jakby dosta ataku epilepsji.
Elliott chcia przyj mu z pomoc, ale tamten go odepchn.
Zostaw mnie! krzykn i otworzy drzwi do azienki.
W tej sytuacji Elliott postanowi zaczeka na zewntrz. Czu si
odpowiedzialny za tego faceta, a nie by wcale pewien, czy wszystko
z nim w porzdku.
Co za historia! Najpierw to podobiestwo do ojca, potem zdanie
bez sensu jestem tob za trzydzieci lat a teraz krwotok z nosa i
drgawki.

O kurwa, ale dzie!

Ale dzie jeszcze si nie skoczy. Po chwili, uznawszy, e
czeka zbyt dugo, Elliott postanowi wej do toalety.
Prosz pana?
Byo to dugie pomieszczenie. Elliott obejrza najpierw rzd
umywalek. Nikogo nie zobaczy. Nie byo tu ani okien, ani
zapasowego wyjcia. Mczyzna powinien zatem by w ktrej
kabinie.
Jest pan tam?
adnej odpowiedzi. Obawiajc si, e facet zemdla, lekarz
otworzy pierwsze drzwi: nikogo.
W drugiej kabinie: te nikogo.
Trzecia, czwarta... dziesita rwnie puste.
Zrozpaczony spojrza na sufit: wszystkie pytki byy na swoim
miejscu.

Jakkolwiek wydawao si to niemoliwe, byo oczywiste, e

mczyzna znikn.

Interesuje mnie przyszo: tam wanie zamierzam spdzi najblisze lata.

Woody Allen

San Francisco
Wrzesie 2006
Elliott ma 60 lat

Byskawicznie otworzy oczy. Lea w poprzek ka. Serce

walio mu w piersi jak oszalae. By zlany potem.
Jaki cholerny koszmar!
Nigdy nie pamita swoich snw, a wanie przynio mu si
co szczeglnie dziwnego: bkajc si po lotnisku San Francisco,
nagle wpad na... na wasnego sobowtra. Tyle e modszego i rwnie
zdumionego na jego widok, jak on sam. Wszystko wydawao si takie
realne, zbijajce z tropu, jakby rzeczywicie zosta przeniesiony w
przeszo, trzydzieci lat wstecz.
Elliott nacisn guzik zdalnie sterujcy rozsuwaniem zason i
spojrza z niepokojem na lecy na nocnym stoliku szklany flakonik
z maymi pozacanymi pigukami. Otworzy go w rodku pozostao
dziewi kuleczek. Wczoraj przed snem pokn jedn przez
ciekawo. Czyby z jej powodu mia ten sen? Stary Khmer niejasno
mwi co na temat dziaania tego specyfiku, a nawet nie omieszka
uroczycie zaleci, eby nigdy nie zaywa go niezgodnie z
przeznaczeniem.

Elliott z trudem wsta z ka i podszed do okna wychodzcego

na marin. Rozciga si std przepikny widok na ocean, wysp
Alcatraz i Golden Gate. Wschodzce soce zalewao miasto
czerwonym wiatem zmieniajcym odcie z minuty na minut. W
oddali aglwki i promy mijay si przy dwiku buczkw
przeciwmgielnych, i pomimo wczesnej pory, kilka osb
uprawiajcych jogging biegao wzdu Marina Green po szerokim
pasie zieleni cigncym si wzdu brzegu oceanu.
Ten znajomy widok nieco go uspokoi. Nabra pewnoci, e
wkrtce zdoa zapomnie o burzliwej nocy. Ledwie o tym pomyla, w
szybie zobaczy wstrzsajce odbicie: ciemn plam rozlan na grze
od piamy. Spuci wzrok, eby przyjrze si jej dokadnie.
Krew?
Serce zaczo bi mocniej, ale tylko przez chwil. Prawdopodobnie w nocy pocieka mu krew z nosa i std ten koszmarny sen.
Klasyczny przypadek. Nie ma potrzeby si martwi.
Troch spokojniejszy wszed do azienki, eby przed pjciem
do pracy wzi prysznic. Wyregulowa strumie wody i przez chwil
sta nieruchomo w kbach pary, nie przestajc rozmyla. Co
jeszcze nie dawao mu spokoju. Ale co? Zacz si rozbiera i wtedy
intuicyjnie sign do kieszeni piamy. Znalaz w niej papierow
serwetk, na ktrej, pod smugami krwi, mona byo dojrze kontur
najsynniejszego mostu w miecie, a nad nim napis: Golden Gate
Caf Lotnisko San Francisco.
Serce Elliotta ponownie zabio jak szalone, ale tym razem
odzyskanie spokoju zajo wicej czasu.
*
Czyby traci gow z powodu choroby?
Przed kilkoma miesicami zrobiono mu bronchoskopi, ktra
wykazaa raka puc. Prawd mwic, nie zdziwi si: nie mona

bezkarnie przez czterdzieci lat pali paczki papierosw dziennie. Od

dawna wiedzia, czym to grozi, i pogodzi si z konsekwencjami.
Bywa i tak, cae ycie jest jednym wielkim ryzykiem. Nigdy za
wszelk cen nie unika zdarze, jakie niesie los, i nie stara si y
w sposb szczeglnie ostrony. Na swj sposb wierzy w przeznaczenie: co ma by, to bdzie. Czowiek musi by przygotowany na
wszystko.
Obiektywnie rzecz biorc, bya to paskudna odmiana raka:
jedna z tych, ktre ewoluuj bardzo szybko i lecz si najgorzej. W
ostatnich latach medycyna poczynia znaczne postpy w tej
dziedzinie, nowe lekarstwa pozwalaj przeduy ycie chorych.
Jednak dla niego byo ju za pno, nowotwr nie zosta wykryty
wystarczajco wczenie, a szczegowe badania wykazay obecno
przerzutw do innych organw wewntrznych.
Zaproponowano mu leczenie klasyczne chemioterapi i
radioterapi ale odmwi. W tym stadium choroby i tak byyby
nieskuteczne. Losy walki uwaa za przesdzone: za kilka miesicy
trzeba bdzie umrze.
Dotychczas udawao mu si ukry chorob, ale dobrze wiedzia,
e prdzej czy pniej zostanie zauwaona. Napady kaszlu byy coraz
czstsze, ble w okolicy eber i opatki coraz dotkliwsze, a zmczenie
dopadao go w najmniej oczekiwanych momentach, mimo e
uchodzi za twardziela.
To nie bl napawa go strachem. Najbardziej obawia si reakcji
bliskich mu osb. Zwaszcza Angie, dwudziestoletniej crki
studiujcej w Nowym Jorku, oraz Matta, najlepszego przyjaciela, z
ktrym od zawsze wszystkim si dzieli.
Wyszed spod prysznica, wytar si szybko i otworzy szaf.
Bardziej starannie ni zazwyczaj wybra ubranie, koszul z
delikatnej egipskiej baweny i woski garnitur. Myl o chorobie
ustpia miejsca widokowi faceta w sile wieku, o bardzo mskim
wygldzie. Jeszcze teraz, dziki nieodpartemu urokowi, zdarzao mu

si spotyka z piknymi kobietami, czstokro znacznie od niego

modszymi. Jednak relacje te nigdy nie trway dugo. Ludzie z bliskiego otoczenia Elliotta wiedzieli, e w jego yciu liczyy si tylko
dwie kobiety. Pierwsz bya crka Angie. Druga na imi miaa Ilena.
Tyle tylko, e ona nie ya od trzydziestu lat.
*
Wyszed na dwr, gdzie powitay go soce, szum oceanu i
wiatr. Przystan na chwil przed drzwiami garau, by podziwia
budzcy si dzie. Nastpnie wsiad do starego pomaraczowego
garbusa, reliktu dawno minionej epoki hippisowskiej. Opuci dach,
ostronie doczy do samochodw suncych po bulwarze i ruszy
przez Fillmore Street w kierunku wiktoriaskich kamienic na Pacific
Height. Tak jak na obrazkach znanych z licznych filmw, strome i
urwiste ulice San Francisco wznosiy si i opaday niczym tobogan.
Jednak Elliott dawno temu zrezygnowa z gwatownych startw na
skrzyowaniach. Na wysokoci California Street skrci w lewo i
spotka si z tramwajem linowym wiozcym pierwszych turystw do
Chinatown. W pobliu chiskiej enklawy wjecha na podziemny
parking przy Grace Cathedrale, ktrym dojecha do Lenox Hospital,
gdzie pracowa od trzydziestu lat. Jako szef oddziau chirurgii
pediatrycznej, by uwaany za jednego z asw atutowych szpitala.
Ten awans by wiey i przyszed troch za pno. W caym swoim
yciu zawodowym Elliott kierowa si przede wszystkim dobrem
pacjentw, starajc si rzecz niezmiernie rzadka wrd chirurgw
nie koncentrowa si jedynie na stronie technicznej, ale bra
rwnie pod uwag wymiar emocjonalny. Nie dba o zaszczyty i
relacje towarzyskie, nie szuka dojcia do krgw zapalecw golfa
lub amatorw spdzania weekendw nad jeziorem Tahoe. Kiedy
jednak ktre z dzieci kolegw musiao zosta poddane jakiej
operacji, zwracano si wanie do niego, co byo nieomyln oznak
zaufania.
*

 Moesz mi to przebada?
Elliott zwrci si do Samuela Bellowa, szefa szpitalnego
laboratorium, podajc mu plastikow saszetk zawierajc okruchy
zebrane z dna flakonika z pozacanymi pigukami.
A co to jest?
Licz, e ty mi powiesz...
Wstpi do kafeterii, ykn pierwsz dawk kofeiny, po czym
wjecha na blok, eby si przebra i przywita ze swoj ekip zoon
z anestezjologa, pielgniarki i indiaskiej internistki praktykujcej
pod
jego
kierunkiem.
Dzisiejszy
pacjent
by
kruchym
siedmiomiesicznym niemowlakiem o imieniu Jack, cierpicym na
kardiobiopati niedorozwj serca powodujcy niewystarczajce
dotlenianie krwi i objawiajcy si sztywnieniem palcw oraz
sinieniem warg.
Przygotowujc si do rozcicia klatki piersiowej dziecka, Elliott
z trudem opanowywa trem, czu si jak artysta majcy za chwil
wej na scen. Operacje na otwartym sercu uwaa za co w
rodzaju misterium. Ile ich przeprowadzi? Setki, a nawet tysice.
Pi lat temu ekipa telewizyjna nagraa o nim reporta, wychwalajc
jego zote rce zdolne zszy cieniutkie jak iga naczynia krwionone
nimi niewidocznymi goym okiem. Jednak za kadym razem
napicie byo takie samo, i ta sama obawa, e co si nie powiedzie.
Operacja trwaa ponad cztery godziny, podczas ktrych serce i puca
zostay odczone, a ich czynnoci przejte przez maszyn. Niczym
hydraulik, Elliott zatka otwr midzy obiema jamami i otworzy
dojcie do puc, by zapobiec przepywowi krwi ylnej do aorty.
Wymagao to wielkiego dowiadczenia oraz koncentracji. Jego donie
nie dray, ale mylami by daleko: przy wasnej chorobie, o ktrej
nie umia zapomnie, i przy tym dziwnym nie z ostatniej nocy.
Zdawszy sobie nagle spraw z rozproszonej uwagi, poczu si winny i
skupi na zadaniu, ktre musia wykona.

Kiedy operacja dobiega koca, Elliott wyjani rodzicom

dziecka, e jest jeszcze za wczenie, by ocenia wynik. Przez kilka
dni malec bdzie poddany intensywnej terapii polegajcej na
wspomaganiu oddychania, ktra potrwa tak dugo, a serce i puca
zaczn normalnie funkcjonowa.
Potem, nie zdjwszy fartucha, wyszed na parking szpitalny.
Soce, wiszce teraz wysoko na niebie, olepio go i ten blask na
uamek sekundy przyprawi Elliotta o zawrt gowy. By wyczerpany,
u kresu si. Czy to rozsdne lekceway wasn chorob? zapyta
sam siebie. Czy moe nadal operowa, naraajc ycie pacjentw?
Co wydarzyoby si dzisiejszego ranka, gdyby zasab podczas
operacji?
Zapali papierosa, eby pobudzi umys, i zacign si dymem
z rozkosz. Z rakiem przynajmniej jedno byo pewne. Elliott mg
sobie pali do woli, bo i tak najgorsze ju si stao.
Lekka bryza wywoaa w nim dreszcz. Odkd wiedzia, e
wkrtce umrze, sta si wraliwszy na wszystko, co go otaczao.
Wyraniej czu pulsowanie miasta, jakby byo ywym organizmem.
Ze szczytu Nob Hill, na ktrym sta budynek szpitala, czuo si
wibracje portu i nabrzey. Wcign ostatni haust dymu i zdusi
niedopaek. Podj ju decyzj: przestanie operowa pod koniec
miesica i powie o swojej chorobie crce oraz Mattowi.
Taki bdzie koniec. Nie mona cofn czasu. Ju nigdy nie
wykona tego, co uwaa za jedyn poyteczn rzecz nie bdzie ju
leczy chorych.
Raz jeszcze przez chwil pomyla o tej nagej decyzji i poczu
si stary i biedny.
Doktorze Cooper?
Elliott odwrci si i stan twarz w twarz z Sharik, swoj
indiask internistk. Zamienia lekarski fartuch na sprane dinsy i

bluzeczk na cienkich ramiczkach. Niemiao wycigaa w jego

stron kubek z kaw. Promieniaa modoci i urod.
Elliott wzi kubek z jej doni i podzikowa umiechem.
Przyszam si poegna, doktorze.
Poegna?
Mj sta w Stanach dzisiaj si koczy.
Dziki za pomoc, Shariko, bdziesz dobrym lekarzem.
Za to pan jest wielkim lekarzem.
Elliott zaprzeczy ruchem gowy, zaenowany komplementem.
Moda Indianka podesza bliej.
Obiecaam sobie... pomylaam, e moe moglibymy wybra
si gdzie razem dzi wieczorem.
Na uamek sekundy jej pikna twarz w kolorze miedzi oblaa
si szkaratem. Bya niemiaa i ta propozycja musiaa j wiele
kosztowa.
Przykro mi, ale nie jest to moliwe odpar Elliott,
zaskoczony obrotem rozmowy.
Rozumiem odrzeka.
Odczekaa krtk chwil i dodaa:
Kocz sta o osiemnastej, a zatem dzi wieczorem nie bdzie
ju pan moim przeoonym, ja za nie bd podlega pana
poleceniom. Wic jeli to pana powstrzymuje...
Elliott przyjrza si jej uwanie. Ile moga mie lat? Najwyej
dwadziecia pi. Nigdy nie zachowywa si wobec niej dwuznacznie
i teraz czu si skrpowany.
Nie o to chodzi.

 Moe to mieszne rzeka ale zawsze wydawao mi si, e

nie jestem panu obojtna...
Co mia na to odpowiedzie? e jaka jego czstka bya ju
martwa oraz e reszta wkrtce pody tym samym ladem? Podobno
na mio nigdy nie jest za pno, ale to wierutna bzdura...
Nie wiem, co powiedzie.
W takim razie prosz nic nie mwi szepna, odwracajc
si na picie.
Odchodzc wyranie uraona, raptem przypomniaa sobie o
czym.
Byabym zapomniaa rzucia, nie odwracajc si bya
wiadomo dla pana od paskiego przyjaciela Matta. Dzwoni p
godziny temu i bardzo si niecierpliwi...
*
Elliott wypad ze szpitala jak burza i zapa pierwsz z brzegu
takswk. Rzeczywicie umwi si z Mattem na lunch i by ju
spniony.
Przyja od pierwszego wejrzenia zdarza si podobnie jak
mio. Matt i Elliott spotkali si czterdzieci lat temu w
szczeglnych okolicznociach. Pozornie wszystko ich dzielio. Matt
by Francuzem, ekstrawertykiem, amatorem piknych kobiet
uganiajcym si za przyjemnociami ycia; Elliott natomiast by
Amerykaninem i zamknitym w sobie samotnikiem. W Napa Valley
kupili kiedy na spk winnic Prigord de la Californie. Wina,
ktre tam produkowali sympatyczne cabernet sauvignon oraz
chardonnay o smaku ananasa i melona zyskay dobr saw,
dziki nieustajcym staraniom Matta i promowaniu przez niego tych
produktw w caych Stanach, a take w Europie i Azji.

Elliott wiedzia, e Matt jest przyjacielem, ktry pozostanie przy

nim do koca. Tym, do ktrego zadzwoni w rodku nocy i
zawiadomi, e trzeba bdzie uprztn trupa.
Tymczasem jeszcze y, a Matt z pewnoci zaraz go opieprzy...
*
Wytworna restauracja Bellevue, w ktrej jadali regularnie,
znajdowaa si przy Embarcadero i staa frontem do oceanu. Z
kieliszkiem w doni Matt Delluca od p godziny czeka na tarasie
wychodzcym na Bay Bridge, Treasure Island i drapacze chmur
dzielnicy biznesu.
Mia wanie zamwi trzeci kieliszek, kiedy zadzwonia jego
komrka.
Cze, Matt, wybacz, ale troch si spni.
Tylko si nie spiesz, Elliott. Zdyem ju przywykn do
twojego bardzo szczeglnego poczucia punktualnoci...
Albo si myl, albo masz zamiar zrobi mi scen.
Ale skd, stary, jeste lekarzem i ratowanie ycia ludzkiego
daje ci wyjtkowe prawa, to jasne.
Jest tak, jak mylaem, robisz mi scen...
Matt nie mg powstrzyma umiechu. Z komrk przycinit
do ucha opuci taras i wszed do wielkiej sali restauracyjnej.
Mam zamwi co dla ciebie? spyta, podchodzc do lady ze
skorupiakami. Wanie patrz na wieutkiego ywego kraba, ktry
bdzie zaszczycony, jeli zechcesz go skonsumowa...
Ufam ci.
Matt rozczy si i da znak kucharzowi, e los nieszczsnego
kraba zosta przesdzony.
Prosz upiec mi t sztuk!

Kwadrans pniej Elliott wpad biegiem do przestronnej sali,

caej w pozacanej boazerii i lustrach. Zaczepiwszy nog o wzek z
deserami i potrciwszy niechccy kelnera, doczy wreszcie do
przyjaciela siedzcego przy tym samym co zawsze stole. Zacz od
przestrogi:
Jeli nadal zaley ci na naszej przyjani, to unikaj sw
spnienie i znowu.
Przecie nic nie powiedziaem achn si Matt.
Zarezerwowalimy ten stolik na dwunast, a w tej chwili jest
trzynasta dwadziecia, ale ja nic nie powiedziaem. A w ogle jak
uda ci si pobyt w Kambody?
Elliott otworzy usta, ale w tej samej chwili dosta nagego
napadu kaszlu.
Matt poda mu szklank wody z bbelkami.
Czy ty nie za bardzo kaszlesz, co? zaniepokoi si.
Nie przejmuj si!
W porzdku, ale... Czy nie powiniene zrobi sobie jakiego
maego badanka? Moe jaki skanerek lub co w tym rodzaju...
To ja jestem lekarzem odpar Elliott, zagldajc w menu.
No wic co zamwie?
Nie wciekaj si, ale uwaam, e kiepsko wygldasz.
Jeszcze dugo bdziesz mi prawi te uprzejmoci?
Po prostu martwi si o ciebie: za duo pracujesz.
Czuj si dobrze, ju ci to mwiem! Tylko ta misja w
Kambody troch mnie zmczya...
Nie powiniene by tam jecha uci Matt. Jeli o mnie
chodzi, Azja...

 Mylisz si, to byo wzbogacajce dowiadczenie. Przydarzya

mi si tam dziwna historia.
To znaczy?
Spotkaem pewnego starego Khmera, pomogem mu, a on, jak
jaki duch z czarodziejskiej lampy, chcia koniecznie wiedzie, jakie
jest moje najskrytsze pragnienie...
I co mu odpowiedziae?
Poprosiem go o rzecz niemoliw.
e chcesz wreszcie wygra parti golfa?
Daj spokj.
Przepraszam, mw...
Odpowiedziaem, e chciabym ponownie kogo zobaczy...
W tym momencie Matt zrozumia, e przyjaciel mwi powanie,
wic zmieni ton.
A kogo chciaby ponownie zobaczy spyta, z gry znajc
odpowied.
Ilen...
Nagle obaj posmutnieli, ale Elliott natychmiast obroni si
przed napadem melancholii. Podj temat w chwili, gdy kelner
przynis przystawki. Opowiedzia przyjacielowi dziwn histori o
flakoniku napenionym pigukami, a take koszmarny sen, ktry
przyni mu si ostatniej nocy i wytrci go z rwnowagi.
Matt zamierza pocieszy Elliotta:
Jeli chcesz wiedzie, co o tym myl, zapomnij o tej historii i
zdejmij troch nog z gazu.

 Nie masz pojcia, do jakiego stopnia ten koszmar mn

wstrzsn i jak bardzo wydawa si rzeczywisty. To byo takie...
dziwne... zobaczy siebie samego w wieku trzydziestu lat.
Sdzisz, e to efekt dziaania piguek?
A co innego?
Moe zjade co niewieego zaryzykowa Matt. Wedug
mnie za czsto jadasz w chiskich restauracjach...
Prosz ci, przesta!
Mwi powanie. Nie chod wicej do pana Chow, bo jego
kaczka w pomaraczach to z ca pewnoci psie miso...
*
Dalszy cig posiku przebieg w wesoej atmosferze. Matt mia
szczeglny dar roztaczania wok siebie aury radoci. Przebywajc w
jego towarzystwie, Elliott zapomina o ponurych mylach i
zmartwieniach. Czas upywa im na artobliwej rozmowie, ktra
teraz zboczya na tematy duo lejsze.
Zauwaye t dziewczyn przy barze? spyta Matt,
wkadajc do ust porcj flambirowanych bananw. Chyba na mnie
patrzy, jak sdzisz?
Elliott odwrci si w stron baru. Pikna najada z nogami do
samej szyi sczya leniwie martini dry.
To prostytutka, stary.
Matt zaprzeczy ruchem gowy.
Na pewno nie.
Chcesz si zaoy?
Mwisz tak, bo ona patrzy na mnie.
Ile jej dajesz lat?

 Dwadziecia pi.
A ty masz ile?
Szedziesit przyzna si Matt.
Wanie dlatego sdz, e to prostytutka...
Matt dzielnie znis cios i po paru sekundach doda:
Nigdy nie byem w lepszej formie!
Starzejemy si, przyjacielu. To nieuniknione, takie jest ycie, i
myl, e powiniene zacz si z tym godzi.
Matt zamyli si wyranie zaniepokojony.
Dobra, musz lecie oznajmi Elliott, wstajc od stou.
Pjd uratowa jeszcze par istnie. A ty? Co masz w programie na
dzisiejsze popoudnie?
Matt zerkn w stron baru, ale stwierdzi ze smutkiem, e
najada dyskutuje w najlepsze z jakim modzieniaszkiem. Jeszcze
kilka lat temu gotw byby wyrwa licznotk temu piknisiowi, ale
teraz mu przeszo. Czu si troch jak bokser, ktry stoczy o jedn
walk za duo.
Mam samochd na parkingu krzykn za oddalajcym si
Elliottem. Odwioz ci do szpitala. Moe taki staruszek jak ja
potrzebuje lekkiego dopingu...

Posied przez godzin przy adnej dziewczynie, a ten czas wyda ci si chwil. Usid
na chwil przy gorcym piecu, a bdziesz mia
wraenie, e mina godzina. Na tym wanie
polega wzgldno.
Albert Einstein

San Francisco, rok 1976

Elliott ma 30 lat

Czy nam tu le? spyta Matt, wycigajc si na piasku i

patrzc na olbrzymi zatok otoczon wzgrzami.
W tamtych czasach dwaj przyjaciele nie byli jeszcze zamoni.
Mowy nie byo o jadaniu lunchu w restauracji. W przerwie obiadowej
woleli polee na play i zje hot doga przed powrotem do pracy.
Dzie by pikny, skpany w jaskrawym wietle. Widoczny w
oddali Golden Gate zdawa si pyn na dywanie z mlecznobiaych
chmur.
Masz racj, lepiej tu ni w wizieniu! przyzna Elliott,
odrywajc zbami ks kanapki.
Dzisiaj mam ci do zakomunikowania wielk nowin
owiadczy tajemniczo Matt.
Naprawd? A co takiego?
Troch cierpliwoci, staruszku, niespodzianka bdzie na
deser...

Wok nich haasowaa grupka modziey korzystajca z

ostatnich promieni babiego lata: chopcy w szerokich, prostych
spodniach i satynowych podkoszulkach, dziewczyny w kolorowych
tunikach, welurowych kurtkach, obwieszone wiecidekami.
Matt wczy tranzystor i zapa przebj sezonu: atwo
wpadajc w uszy melodi Hotel California, wykonywan przez
zesp The Eagles.
Pogwizdujc refren piosenki, rozglda si po play.
Widzisz t dziewczyn po prawej stronie? Obserwuje nas, nie
sdzisz?
Elliott obejrza si dyskretnie: moda i pikna jak nimfa kobieta
leaa na rczniku plaowym, lic z nonszalancj lody woskie w
roku. Skrzyowaa swoje dwumetrowe nogi i pucia oczko w ich
stron.
Bardzo moliwe.
Co o niej mylisz? spyta Matt, odpowiadajc jej w ten sam
sposb.
Przypominam ci, e w moim yciu ju kto jest.
A wiesz, e tylko pi procent ssakw yje w stadach?
I co w zwizku z tym?
Na co czekasz, zamiast doczy do pozostaych dziewidziesiciu piciu procent tych, ktrzy nie komplikuj sobie ycia i maj
gdzie zasady?
Nie wiem, czy Ilena byaby tego samego zdania co ty...
Matt pochon ostatni ks hot doga, spogldajc z niepokojem
na przyjaciela.
Jeste pewien, e z tob wszystko w porzdku? Kiepsko dzi
wygldasz.

 Daj spokj z tymi komplementami, krpuj mnie.

Martwi si o ciebie, za duo pracujesz.
Praca to zdrowie.
Jasne, pewnie znowu bye w tej chiskiej garmaerii na
parterze swojego domu...
U pana Chow?
Tak. Jade ju jego kaczk przyrzdzon po pekisku?
Jest bardzo dobra.
Podobno robi j z kociego misa...
Rozmow przerwa sprzedawca lodw:
Jakie smaki panowie sobie ycz: pistacjowy, karmelowy,
kokosowy?
Nie zwracajc uwagi na rady przyjaciela, Elliott zamwi lody
dla siebie i dla niego. Ledwo lodziarz si oddali, wrcili do punktu,
w ktrym przerwali rozmow.
Jak ci min weekend na Florydzie? Nadal o nim mylisz?
Wczoraj wieczorem przydarzyo mi si co bardzo dziwnego
zwierzy si Elliott.
Zamieniam si w such.
Spotkaem kogo na lotnisku.
Jak kobiet?
Mczyzn... okoo szedziesitki.
Matt zmarszczy brwi, a Elliott opowiedzia o dziwnym
spotkaniu z tajemniczym gociem, ktry znikn w toalecie.
Matt odczeka chwil, potem rzek z odrobin ironii:
Taa... z tob jest gorzej, ni mylaem.

 Przysigam, e mwi prawd.

Posuchaj mnie, stary: zwolnij, zdejmij w pracy nog z gazu.
Daj spokj. Nie martw si o mnie.
Rzeczywicie nie mam adnego powodu do zmartwienia po
tym, jak mi mwisz, e twj sobowtr przyby z przyszoci, eby
uci sobie z tob gadk. Przecie to cakiem normalne, nie?
Dobra, pogadajmy o czym innym.
A jak si miewa twoja droga Ilena?
Elliott odwrci gow i spojrza na ocean. Przez chwil
przyglda si lekkim oparom mgy snujcym si wok metalowych
podpr Golden Gate.
Chciaaby mie dziecko odpowiedzia i zamyli si.
Twarz Matta pojaniaa.
To wspaniale! Bd ojcem chrzestnym?
Ja nie chc dziecka, Matt.
Ach tak? Dlaczego?
Nietrudno si domyli: wiat sta si zbyt niebezpieczny,
nieprzewidywalny...
Matt spojrza w niebo.
Bredzisz, stary. Przecie bdziesz czuwa nad swoim maym,
razem z Ilen, a ja te wezm w tym udzia. Przecie po to s rodzice,
no nie?
atwo ci mwi: yjesz jak playboy, codziennie zmieniasz
dziewczyny. Nie wyobraam sobie ciebie obarczonego rodzin...
To dlatego, e ja nie miaem szczcia spotka dziewczyny
takiej jak Ilena. To przytrafio si tobie. Jedna bya na wiecie i ty j
dostae. Tyle tylko, e jeste za gupi, by to doceni...

Elliott odwrci wzrok i nic nie odpowiedzia. Wielka fala zalaa

pla i ochlapaa ich pian. Po chwili dobry nastrj wrci i rozmowa
zesza na lejsze tematy.
Kiedy Matt uzna, e nadesza odpowiednia pora na
niespodziank, pogrzeba w torbie i wyj z niej butelk rowego
szampana.
Co witujemy? zdziwi si Elliott.
Matt z trudem panowa nad podnieceniem.
Stao si! Wreszcie to znalazem, stary! krzykn przy huku
wyskakujcego korka.
Kobiet swojego ycia?
Nie!
Sposb na rozwizanie problemu godu na wiecie?
Nasz teren, stary! Teren pod nasz upraw! Super-kawaek
ziemi na szczycie wzgrza, z wielkim drewnianym domem!
Przed kilkoma laty Matt zdoby licencj pilota. Kupi wtedy
hydroplan i zarabia na ycie, przewoc turystw nad wodami
zatoki. Ale od dawna mia pewien szalony pomys, marzy, eby z
Elliottem zaoy winnic w Napa Valley.
Zapewniam ci, e teraz jest najlepszy moment na tego
rodzaju inwestycj tumaczy w euforii. Obecnie jest tylko kilka
winnic w dolinie, ale wino to przyszo Kalifornii! To bdzie nasze
czerwone zoto, kapujesz? Jeli zabierzemy si do tego od zaraz,
zbijemy fortun!
Niezbyt przekonany, ale zadowolony ze szczcia przyjaciela,
Elliott obieca obejrze teren w przyszy weekend i sucha Matta,
rozbawiony jego snami o potdze. Do rzeczywistoci przywoao go
brzczenie zegarka.

 Dobra, zostawiam ci powiedzia, wstajc i przecigajc si.

Pjd uratowa jeszcze kilka istnie. A ty? Jaki masz program na
to popoudnie?
Przyjaciel odwrci si, eby sprawdzi, czy pikna najada jest
jeszcze na swoim miejscu. Wydawaa si tylko na to czeka, bo
posaa mu jednoznaczne spojrzenie.
Matt promienia. By mody, przystojny i mia cae ycie przed
sob.
Chyba kto nie moe si doczeka, ebym go osucha...
*
Takswka utkna w korku i wloka si teraz przez Hyde Street.
Zniecierpliwiony Elliott zapaci za kurs i trzasn drzwiami. Szpital
by niedaleko: pieszo dojdzie szybciej. Zapali papierosa i
energicznym krokiem ruszy w gr ulicy. Zawsze, kiedy zblia si
do miejsca pracy, odczuwa ten sam niepokj. Powracay wci te
same pytania. Czy sprosta temu, czego od niego oczekiwano? Czy
podejmie waciwe decyzje? Czy, co nie daj Boe, straci ktrego z
pacjentw?
Jeszcze nie osign wieku, w ktrym czowiek czuje si
odporny na przeciwnoci losu. Nie mia jeszcze pancerza, chronicej
od wewntrz zbroi. Jak dotd wszystko si udawao: skoczy z
sukcesem studia w Berkeley, przeskoczy jeden rok, odby
dwunastomiesiczn praktyk i zrobi kilka specjalizacji z pediatrii
klinicznej. Wszdzie zbiera pochlebne opinie.
Tymczasem nadal nie by pewien, czy wybra odpowiedni dla
siebie zawd. Oczywicie, e zajcie polegajce na zajmowaniu si
innymi byo wdziczne i dawao poczucie przydatnoci. Czasami,
pod koniec dnia i po udanej operacji, wychodzi ze szpitala w stanie
przypominajcym eufori. Wsiada wtedy do samochodu i jecha z
du szybkoci wzdu mariny. Stoczy walk o ycie i j wygra. W
takie wieczory przez par dobrych godzin czu, e dorwna Bogu.

Tyle tylko, e chwile bogostanu nigdy nie trway dugo. Nazajutrz

by kolejny dzie, a po nim nastpny, i zawsze jaki pacjent, ktry
nie powinien umrze, niespodziewanie wymyka si spod palcw
Elliotta.
Rzuci okiem na zegarek, zdusi niedopaek i przyspieszy.
Zarys budynku szpitala wyania si w odlegoci stu metrw. Czy
naprawd jestem do tego stworzony? zastanawia si ponownie.
Jakim lekarzem stanie si w przyszoci? Wybra ten zawd,
eby dotrzyma starej obietnicy danej po pewnym wanym
wydarzeniu, jakie miao miejsce w jego yciu. Nie aowa wyboru,
ale byy dni, kiedy zazdroci Mattowi beztroskiego ycia. Od
dziesiciu lat nie mia na nic czasu: ani na czytanie, ani na sport,
ani na cokolwiek innego poza sprawami zawodowymi.
Wszed do hallu szpitala, chwyci fartuch i wjecha na drugie
pitro. W lustrze windy zobaczy swoje odbicie twarz zmczonego
czowieka. Nie pamita, kiedy ostatnio przespa osiem godzin. Od
czasu, gdy dziki nocnym dyurom nauczy si parokrotnie
przerywa sen, a nastpnie zasypia na kilka minut zwinity w
kbek, nie potrafi ju wylegiwa si w ku.
Pchn drzwi do sali wyoonej byszczcymi kafelkami, gdzie
czeka na niego Ling internista penicy ostry dyur.
Chciabym, doktorze Cooper, zna pana opini o jednym z
pacjentw oznajmi, po czym przedstawi Elliottowi obecnych w
pomieszczeniu pastwa Romano.
Mczyzna by wzbudzajcym sympati niskim brunetem, w
typie wosko-amerykaskim. Jego ona, wysza od niego blondynka,
reprezentowaa typ nordycki. Pikne poczenie przeciwiestw.
Nie przyszli w swojej sprawie, lecz crki, Anabel, ktr
przywieziono na oddzia i ktra leaa nieprzytomna na ku.

Matka znalaza j w takim stanie w poudnie, po powrocie do

domu.
Podejrzewamy, e nie obudzia si rano tumaczy Ling.
Zleciem komplet bada i doktor Amendoza przeprowadzi ju
tomodensytometri.
Chodzio o nowy aparat wymylony przez lekarzy, ktry
zaczyna by w powszechnym uyciu w szpitalach caego wiata pod
nazw tomografu.
Elliott podszed do nieprzytomnej dziewczyny. Anabel moga
mie okoo pitnastu lat. Po matce odziedziczya blond wosy, po
ojcu za sympatyczny wygld.
Czy ostatnio miewaa ble gowy albo mdoci?
Nie odpara pani Romano.
Czy zaywaa narkotyki?
Skde znowu!
A moe uderzya si w gow w czasie snu lub spada z ka?
Nie, to niemoliwe.
Elliott wyczu uciekajce ycie i ujrza mier przyczajon w
sali, czyhajc na odpowiedni moment, zanim jeszcze przystpi do
badania.
Pierwsze efekty ogldzin zdaway si pomylne: Anabel
oddychaa rwnomiernie, jej serce i puca funkcjonoway normalnie.
Nastpnie Elliott sprawdzi rogwk, w ktrej rwnie nie zauway
nic szczeglnego.
Jednak sytuacja ulega pogorszeniu podczas badania renic.
Poruszajc delikatnie gow pacjentki w lewo i w prawo, Elliott
stwierdzi, e jej oczy nie poday za tymi ruchami. Potem, kiedy
nacisn mostek, nadgarstek dziewczyny skurczy si niepokojco.

 To nie jest dobry znak, nieprawda? spyta ojciec. Czy ma

to co wsplnego z mzgiem?
Elliott wola by ostrony w ocenie. Lepiej byo zaczeka na
wyniki bada.
Dostarczono je kilka minut pniej. Kiedy lekarz umieci klisz
na tablicy wietlnej, domyli si, co na niej odczyta. Poniewa dziao
si to w klinice uniwersyteckiej, diagnoz pozostawi internicie.
Obrzk w okolicy mdku?
Dokadnie tak potwierdzi Elliott z alem. Obrzk z
wylewem.
Wyszed z ciemnej sali, by przedstawi diagnoz rodzicom.
No i co z ni, doktorze? spytali jednoczenie w chwili, gdy
pojawi si w drzwiach.
Spojrza na nich ze wspczuciem. Wolaby powiedzie im co
banalnego, w stylu: wszystko w porzdku, maa powinna si zaraz
obudzi. Ale tak nie byo.
Jest mi niezmiernie przykro, ale pastwa crka miaa wylew
krwi do mzgu i jej stan jest beznadziejny.
Zapada martwa cisza. Zanim za nowina dotara do
wiadomoci rodzicw, chwila milczenia wydawaa si wiecznoci.
Matka dziewczyny stumia okrzyk, ale ojciec si nie poddawa.
Przecie ona oddycha! A zatem jeszcze yje!
Na razie tak, ale obrzk mzgu bdzie si powiksza, a potem
nastpi zaburzenia w oddychaniu i zatrzymanie akcji serca.
Przecie mona j podczy do respiratora! domagaa si
matka.
Owszem, prosz pani, mona by tak zrobi, ale to i tak
niczego nie zmieni.

Ojciec chwiejnym krokiem podszed do crki.

Jak to... jak moga dosta tego wylewu? Nie ma jeszcze
pitnastu lat...
To moe zdarzy si kademu w kadej chwili wyjani
Elliott.
Jaskrawe soce wpadao przez okno, zalewajc sal wiatem,
ktre bezczelnie lizgao si po zotych wosach dziewczyny.
Wydawao si, e pi, i trudno byo uwierzy, e ju nigdy si nie
obudzi.
Nie podejmie pan nawet prby operowania jej? dziwia si
matka, nie mogc uwierzy w to, co si stao.
Pan Romano zbliy si do ony i wzi j za rk. Rwnie
Elliott spojrza jej w oczy i rzek agodnym tonem:
To ju koniec, prosz pani, jest mi niezmiernie przykro.
Chciaby powici im wicej czasu, wzi na siebie cz ich
nieszczcia, znale sowa pocieszenia, cho dobrze wiedzia, jak
trudno je wypowiedzie w takiej sytuacji.
Ale ju wzywaa go pielgniarka.
zaplanowano operacj, a on by spniony.

Na

godzin

pitnast

Przed wyjciem z sali powinien by speni swoj rol do koca

i spyta rodzicw, czy zgadzaj si na pobranie organw do
przeszczepu. Wdaby si tym samym w surrealistyczn dyskusj,
podczas ktrej powinien ich przekona, e mier crki moe
przyczyni si do ratowania wielu istnie ludzkich. Tak, Elliott, jako
lekarz, powinien peni do koca sw powinno, ale dzisiaj nie mia
odwagi tego robi.
Wyszed wic z sali przybity, duszc w sobie zo. Przed
wejciem na blok operacyjny wstpi do toalety, eby przemy twarz
wod.

Nigdy nie bd mia dzieci, przysig, patrzc na odbicie swojej

twarzy w lustrze. Nie bd ich mia, eby nigdy nie musiay umrze!
Trudno, jeli Ilena nie zdoa tego zrozumie...

*
Orlando, Floryda
Rok 1976

Nad wielkim ogrodem zoologicznym Ocean World zapada

zmierzch. Podczas gdy ostatnie promienie soca wyduay cienie
cyprysw, kolorowy tum zwiedzajcych opuszcza stopniowo park
wodny, zachwycony spotkaniem z delfinami, gigantycznymi wiami
i lwami morskimi.
Ilena pochylia si nad basenem z orkami, eby zachci
Anuszk, najwiksz z wielorybic zabjczy, do podpynicia do
brzegu.
Cze, licznotko!
Kobieta chwycia petw zwierzcia, chcc zmusi je do
przewrcenia si na grzbiet.
Nie panikuj, nic zego ci si stanie zapewniaa, wbijajc ig
w ciao orki, eby pobra prbk krwi.
Kada taka operacja bya niebezpieczna, poniewa orki s
grone. Pomimo sympatycznego wygldu Anuszka bya szeciometrowym potworem wacym cztery tony, zdolnym oguszy czowieka
jednym machniciem ogona lub odci mu ktry z czonkw
stalowymi szczkami, wyposaonymi w pidziesit ostrych zbw.
Dlatego wanie za kadym razem Ilena staraa si udobrucha
zwierz, nadajc czynnociom zwizanym z badaniem charakter

zabawy. Zazwyczaj si udawao. W obcowaniu ze zwierztami miaa

to szczeglne, tak potrzebne weterynarzowi wyczucie.
O, i ju po wszystkim stwierdzia, wycigajc ig.
W ramach rekompensaty rzucia olbrzymowi spor porcj
mroonych ryb i pogaskaa go po grzbiecie.
Ilena wykonywaa swj zawd z pasj. Pracujc jako
weterynarz-rezydent parku wodnego, odpowiadaa za zdrowie
fizyczne i psychiczne swoich podopiecznych. Nadzorowaa czysto
zbiornikw, przygotowywanie poywienia, a take uczestniczya w
szkoleniu treserw. Jak na tak mod osob, na dodatek kobiet,
wzia na siebie wiele obowizkw. Trzeba przyzna, e zaarcie
walczya o to stanowisko. Od najmodszych lat wykazywaa wielkie
zainteresowanie zwierztami yjcymi w morzu, a w szczeglnoci
wielorybami. Po uzyskaniu dyplomu weterynarza zrobia specjalizacj z biologii i przesza szkolenie z zakresu psychologii zwierzt.
Jednak specjalizacja w tej dziedzinie bya kosztowna, szans na
znalezienie zatrudnienia bardzo mae, a perspektywy na prac z
delfinami i orkami rwnie niewielkie jak w przypadku zostania
astronaut. Mimo to Ilena nie rezygnowaa ze swoich marze.
Postpia susznie, poniewa pi lat wczeniej, w 1971 roku Walt
Disney upatrzy sobie niewielk miejscowo, Orlando, i zaoy w
niej Disney World swj gigantyczny park atrakcji. Dziki
napywowi turystw i Myszce Miki, Orlando z maego miasteczka
przeksztacio si niebawem w najwiksz atrakcj Florydy. Wkrtce
powsta tam rwnie Ocean World najwikszy w caych Stanach
morski ogrd zoologiczny. Rok przed oficjalnym otwarciem Ilena
okupowaa siedzib dyrekcji, starajc si o stanowisko obiecane
wczeniej starszemu i bardziej dowiadczonemu lekarzowi
weterynarii. W kocu zgodzono si przyj j na prb, i w ten
sposb zostaa zatrudniona na stae zamiast tamtego kandydata. To
bya dobra strona Ameryki: kompetencje zaczynay liczy si
bardziej ni wiek, pe czy pochodzenie spoeczne.

Uwielbiaa swj zawd. Wiedziaa, e przyjacioom z

Greenpeace'u nie podobao si chwytanie zwierzt yjcych na
wolnoci, cho byo powszechnie wiadomo, e Ocean World nie
lekceway kwestii zwizanych z ochron rodowiska. Ilenie udao
si nawet uzyska od dyrekcji rodki na ochron krw morskich*.
Teraz opucia stref basenw i wesza do budynku
administracji. Fiolk z prbk krwi opatrzya stosown etykietk i
zaniosa do laboratorium, eby j zbada. Zanim zabraa si do
pracy, wstpia na chwil do toalety i obmya sobie twarz zimn
wod. Przez cay dzie czua si dziwnie rozbita.
Podnoszc gow znad umywalki, spojrzaa w lustro i
zauwaya z spywajc po policzku. Nawet nie zdawaa sobie
sprawy, e pacze.
Ale ze mnie idiotka! sykna, wycierajc zaczerwienione
oczy.
Waciwie dobrze wiedziaa, co jest nie tak: cigle pamitaa
swoj ostatni rozmow z Elliottem. I jego sprzeciw, kiedy
powiedziaa mu o dziecku. Za kadym razem reagowa tak samo, a
ona nie moga zrozumie jego oporu. Uznaa, e Elliott boi si
zaangaowa.
Tymczasem ani przez chwil nie wtpia w jego mio. Ich
zwizek pon ywym ogniem, podsycanym nieustannie chci
wzajemnego imponowania, spenienia wszystkich ycze i zaskakiwania...
Tylko czy to uczucie mogo oprze si upywowi czasu?
Niebawem skoczy trzydzieci lat, cho przynajmniej pozornie
nadal promienieje urod: yje na Florydzie, wok niej krci si
mnstwo facetw, i jest wiadoma swojego uroku. Ale jak dugo
jeszcze? Modo powoli ucieka. Czasami czua, e nie wyglda ju
*

Ssaki morskie o masywnym ciele i zaokrglonej petwie.

tak samo jak kiedy, e nie jest tak wiea jak osiemnasto- czy
dwudziestoletnie dziewczyny spotykane na play lub widziane w
parku wodnym.
Starzenie si nie przeraao jej zbytnio, ale mentalno ludzi si
zmieniaa: wok gono mwiono o wolnej mioci, rewolucji
seksualnej, i te zmiany wcale si jej nie podobay. Ona pragna dla
siebie zwizku trwaego. Nie wyobraaa sobie, eby ukochany
mczyzna mg ktrego dnia wyprbowywa rne pozycje
Kamasutry z innymi kobietami.
Napia si wody i osuszya oczy papierow chusteczk.
Moe niewystarczajco okazywaa Elliottowi, jak bardzo jest do
niego przywizana? Bya z natury wstydliwa i miosne sownictwo
nie przechodzio jej atwo przez usta. Czy kiedy si kocha, trzeba
koniecznie o tym mwi? Przecie to si czuje! Poza tym, kiedy
kobieta prosi mczyzn, by zosta ojcem jej dzieci, wszystko jest
chyba jasne, nieprawda?
Wanie dlatego, e go kochaa, chciaa mie z nim dziecko. Nie
naleaa do kobiet, ktre pragn tego za wszelk cen, wycznie dla
siebie. Miaa ochot mie dziecko z Elliottem. Dziecko, ktre byoby
przedueniem ich miosnego zwizku.
Tyle tylko, e on najwyraniej nie mia na nie ochoty.
A ona nie rozumiaa dlaczego.
Domylaa si, e ch posiadania dziecka jest nieodcznie
zwizana z osobist trajektori kadego czowieka i histori jego
wasnej rodziny. W Brazylii Ilena wychowaa si w ubogiej, ale
kochajcej si rodzinie i bya pewna, e kiedy sama zostanie matk.
Elliott natomiast nie mia dobrych stosunkw z rodzicami. Moe
wanie to byo powodem jego blokady?
Mimo wszystko nie wtpia, e byby dobrym ojcem, zdolnym
da dziecku szczcie. Parokrotnie, chodzc po niego do szpitala,

widziaa, jaki jest jego stosunek do maych pacjentw. By

chirurgiem pediatr i mia podejcie do chorych dzieci. By rzetelny i
zrwnowaony, nie brakowao mu dojrzaoci, nie by egoist jak
niektrzy mczyni spord znajomych z otoczenia. Bez trudu
moga wyobrazi sobie Elliotta w roli czuego tatusia, uwanie
suchajcego swoich dzieci. Wielokrotnie miaa zamiar przerwa
stosowanie piguek antykoncepcyjnych, uda wypadek i postawi
Elliotta przed faktem dokonanym. Ale gdyby tak zrobia, miaaby
poczucie, e naduya zaufania, jakim si wzajemnie darzyli.
A wic, w czym by problem?
Wiedziaa o nim bardzo duo. Znaa jego determinacj,
altruizm, inteligencj, zapach i smak skry, kad kostk
krgosupa i ten doek w policzku, kiedy si umiecha.
A moe zawsze jest w ukochanej osobie jaki szczeg, o ktrym
si nie wie? Czy to nie on sprawia, e mio nadal trwa?
W kadym razie jednego bya pewna: mczyzn jej ycia i
ojcem ich przyszych dzieci moe by tylko on, i nikt inny.
Wic jeli chodzi o dziecko, to bdzie je miaa z nim albo wcale.
*
San Francisco
Rok 1976

Przygnbiony Elliott wraca do domu swoim garbusem. Jecha

powoli. Walczy o ycie, ale przegra. Przecie nie jest Bogiem, tylko
niewiele znaczcym lekarzem.
Z wolna zapadaa noc. Latarnie uliczne i wiata jadcych
samochodw zapaliy si jednoczenie. Zmczony, wytrcony z
rwnowagi przewija w mylach film z ostatnich dwch dni:

sprzeczka z Ilen, spotkanie na lotnisku z tym dziwnym mczyzn,

maa Anabel, ktrej nie zdoa uratowa.
Skd to nieustanne uczucie, e ycie wymyka mu si z rk? e
nie ma na nie wpywu?
Zatopiony w mylach, dojedajc do skrzyowania Fillmore z
Union Street, zbyt pno spojrza w lusterko wsteczne. Kiedy
samochd zarzucio lekko w stron chodnika, poczu jaki opr, a
potem usysza guchy odgos.
Czybym zapa gum?
Zgasi silnik i wyszed z samochodu. Obejrza opony, potem
zderzaki.
Nic.
Ju mia jecha dalej, kiedy z przeciwlegego chodnika do jego
uszu dotara jaka skarga, co jakby kwilenie.
Spojrza w tamtym kierunku i na brzegu jezdni dostrzeg
maego pieska.
Tylko tego brakowao... westchn.
Przeszedszy przez ulic, zobaczy beowego labradorka
lecego na boku z podwinit pod siebie praw przedni apk.
No, rusz si! zawoa do szczeniaka, w nadziei, e nie zrani
go powanie.
Ale psiak nie ruszy si z miejsca.
Zjedaj std! sprbowa ponownie, udajc, e grozi mu
kopniakiem.
Pies wyda z siebie tylko zduszony jk, w ktrym sycha byo
bl. Zakrwawiona apa uniemoliwiaa mu jakikolwiek ruch, ale na
Elliotcie nie robio to wraenia. Nigdy specjalnie nie przepada za
zwierztami. Zajmowa si ludmi: mczyznami, kobietami,

dziemi... Wszystkimi bez wyjtku pacjentami, ktrych leczy w

szpitalu. Ale zwierzta...
Wzruszy ramionami i odwrci si od zwierzaka. Nie ma co
traci wicej czasu dla tego kundla.
Wrci do samochodu i bez emocji przekrci kluczyk w
stacyjce.
Oczywicie, gdyby Ilena bya na jego miejscu, nie odjechaaby
jak zodziej, tylko zaja si szczeniakiem, a nastpnie staraaby si
znale jego waciciela.
Tak wanie postpiaby Ilena...
Odnis wraenie, e siedzi obok niego i niemale usysza, jak
mwi: Ten, kto nie kocha zwierzt, nie potrafi kocha ludzi.
Jakie kretyskie brednie! pomyla, krcc gow. Niemniej
jednak, wbrew sobie, zatrzyma si par metrw dalej i cofn auto.
Nawet z odlegoci czterech tysicy kilometrw ta kobieta robia
z nim, co chciaa!
No, dalej, aduj si, stary rzek, wsadzajc psa na tylne
siedzenie samochodu. Jako to opatrzymy.
*
Z uczuciem ulgi Elliott dojecha do mariny. Rzd rezydencji
wzniesionych nad oceanem stanowi raczej udan mieszanin stylw
architektonicznych z rnych epok. Domy z wieyczkami ssiadoway z bardziej nowoczesnymi budowlami, wykonanymi ze stali i
szka, a wszystko razem, niespodziewanie jak za dotkniciem
magicznej rdki tworzyo asymetryczny, cho zupenie harmonijny kompleks.
Noc bya ciemna i wia silny wiatr. Nad brzegiem oceanu jaki
orygina o wygldzie hippisa bawi si, puszczajc latawca
ozdobionego maymi lampionami.

Elliott zaparkowa samochd przed wejciem do domu i

ostronie wzi psa na rce. Z t ruchom paczk skierowa si ku
jednemu z domkw w stylu rdziemnomorskim.
Przekrci klucz w zamku i wszed do mieszkania, ktre kupi
za pienidze ze spadku. Miejsce byo nietypowe: zbudowany
pidziesit lat temu dom zosta cakowicie odnowiony przez
architekta Johna Lautnera, specjalist od futurystycznych budowli,
ktry czerpa natchnienie z dzie fantastycznonaukowych. Elliott odnalaz przycisk kontaktu i wntrze zabarwio si niebieskawym
wiatem przypominajcym poyskujce fale morskie.
Nastpnie uoy psa na kanapie, obok postawi torb lekarsk
i przystpi do ogldzin zwierzcia. Oprcz paskudnej, otwartej rany
na apie, psiak nie dozna innych obrae, by tylko troch
potuczony. O dziwo, nie mia obroy i spoglda na Elliotta nieufnie.
Posuchaj, Znajdek, wiem, e mnie nie lubisz, ale ja
odwzajemniam to uczucie. Mimo wszystko jestem ci potrzebny, wic
le spokojnie, jeli chcesz, ebym ci opatrzy...
Po tym ostrzeeniu Elliott zdezynfekowa ran i zaoy
opatrunek.
No dobrze, teraz odpoczywaj sobie, ale jutro powdrujesz do
schroniska! rzuci w stron psa, po czym oddali si od kanapy.
Przez salon i bibliotek przeszed do kuchni. Te trzy
pomieszczenia znajdoway si na jednej ogromnej powierzchni, a ich
okna wychodziy na wewntrzny ogrd, porodku ktrego,
umiejtnie podwietlony, rs zoty cedr z Alaski.
Elliott wzi z lodwki napoczt butelk biaego wina, napeni
kieliszek i poszed delektowa si trunkiem na znajdujcy si na
pitrze oszklony taras, wysunity z dachu jak pomost, sigajcy
daleko w morze.

Z kieliszkiem wina w doni usiad w wiklinowym fotelu,

wystawiajc twarz na podmuchy wiatru.
Na krtk chwil przed jego oczami pojawia si Anabel
Romano.
Zasrany dzie pomyla, przymykajc powieki.
Nie mg wiedzie, e ten dzie jeszcze si nie skoczy...

I zapamitaj swoje sny (...). Nigdy nie wiadomo, kiedy ci si przydadz.

Carlosos Ruiz Zafon

San Francisco
Wrzesie 2006
Elliott ma 60 lat

Bya pna noc, kiedy Elliott dotar do

samochd w alejce dojazdowej i wszed
rdziemnomorskim, w ktrym mieszka od
wchodzi, fotokomrka rejestrujca kad
owietlenie: niebieskawe wiato zalao wntrze

mariny. Zaparkowa
do domu w stylu
trzydziestu lat. Gdy
obecno wczya
niczym odblask fal.

Przez salon i bibliotek przeszed do kuchni. Od czasu wyjazdu

crki do Nowego Jorku dom by pusty i cichy. Znajdek, stary
labrador, nie y od jedenastu lat i nie zastpi go aden inny pies. W
lodwce Elliott znalaz butelk biaego wina, ktre nala do kieliszka.
Z powodu piekcego blu w krzyu z trudem wszed na pitro po
kilkunastu metalowych stopniach. Zatrzyma si na kilka sekund w
sypialni, otworzy szufladk stolika nocnego i wyj flakonik z
pigukami, o ktrym nie myla przez cay dzie.
Nastpnie wyszed do ogrodu urzdzonego na tarasie, skd
rozciga si przepikny widok na port i zatok.
Z prawdziw przyjemnoci wsuchiwa si w znajome
pobrzkiwanie Wave Organ, dziwacznej konstrukcji wzniesionej na

kocu pomostu, ktra wydawaa smtne dwiki wywoywane

rytmem fal wlewajcych si w rury.
Co takiego mona byo zbudowa tylko w San Francisco,
pomyla, sadowic si w starym wiklinowym fotelu.
Wiatr muskajcy twarz sprawi, e przeszy go dreszcze.
Zafascynowany patrzy z niedowierzaniem na dziewi piguek
lecych na dnie flakonika.
Nie mia pojcia, co w nich jest, ale nabra ochoty, eby
powtrzy eksperyment z poprzedniego dnia. Prawd mwic, nie
robi sobie zudze: te piguki z pewnoci nie miay nic wsplnego
ze snem, ktry mu si przyni.
Mimo to, moe warto sprbowa...
Powoli przechyli flakonik i gdy piguka wypada, ostatni raz si
zawaha.
A jeli to trucizna albo jedno z tych egzotycznych wistw
zakcajcych prac umysu?
Wszystko moliwe, ale co ryzykuje? Jakkolwiek by byo i tak
wkrtce wykoczy go rak.
Troch wczeniej czy troch pniej... pomyla, popijajc
piguk ykiem wina.
Z pocztku nic si dziao. Usiad wygodniej w fotelu i czeka. Z
powodu choroby czu si stary i bardzo zmczony.
W mylach przewin film z kilku ostatnich godzin, raz jeszcze
rozwaajc nag i bolesn decyzj, e pod koniec miesica
przestanie operowa.
Zasrany dzie powiedzia do siebie, zanim zamkn oczy.
I zanim zasn...

5
Spotkanie drugie

Fakt,

nie

opady

nas

jeszcze

hordy

przyszych turystw, jest najlepszym dowodem na to, e podr w czasie nie jest
moliwa.
Stephen Hawking

San Francisco
Wrzesie 1976
Elliott ma 30 lat

Leniuchujemy sobie, co?

Elliott otworzy oczy i podskoczy tak gwatownie, e spad z
fotela. Podnis nos ubrudzony kurzem i spojrza w gr.
Niewyrana sylwetka odcinaa si w wietle gwiazd sylwetka
mczyzny spotkanego poprzedniego dnia na lotnisku. Sta z
ramionami skrzyowanymi na piersiach i patrzy na Elliotta,
umiechajc si lekko, widocznie zadowolony z kawau, jaki zrobi.
Co do jasnej cholery robi pan na moim tarasie? zagrzmia
mody lekarz.
Jestem u siebie, podobnie jak ty... odpar dziwny go.
Zdziwiony i jednoczenie uraony Elliott podnis si z
impetem. Z zacinitymi piciami podszed do swojego rozmwcy i
przez par chwil spogldali na siebie w milczeniu. Byli dokadnie
tego samego wzrostu.

 Czy mog wiedzie, w co pan si bawi? spyta Elliott

gronym tonem.
Tamten pomin jego pytanie i spyta agodnie:
Nie chcesz tego przyj do wiadomoci, nieprawda?
Czego?
Prawdy...
Elliott wzruszy ramionami
A jaka jest ta prawda?
A taka, e jestem tob.
Prawd jest to, e jest pan szalony!
A ty, chopie, nie potrafisz wyluzowa.
Elliott przyjrza si uwaniej stojcemu przed nim mczynie.
Dzisiaj nie mia ju na sobie pomitej piamy, ale pcienne
spodnie, czyst koszul i dobrze skrojon marynark. Mia dobr
prezencj i pewn charyzm. Gdyby nie jego dziwna gadanina,
przypominaby raczej biznesmena, a nie pacjenta szpitala
psychiatrycznego.
Elliott przybra swj najbardziej perswazyjny ton, prbujc
przywoa go do porzdku.
Prosz posucha, myl, e jest pan chory. Moe ma pan
jakiego lekarza, ktry si panem zajmuje i ktry...
Sam jestem lekarzem.
No to chybiem, pomyla Elliott, drapic si w gow. Nie
wiedzia, jak zareagowa w tej sytuacji. Zadzwoni na policj?
Sprowadzi karetk? Poczy si z SOS dla szalecw? Pozornie ten
mczyzna nie by gwatowny, ale przecie za chwil mg si
zmieni.

 Moe pana bliscy si niepokoj. Jeli powie mi pan, jak si

nazywa, moe mgbym znale paski adres i odwie pana do
domu.
Nazywam si Elliott Cooper odpar tamten ze spokojem.
To niemoliwe!
A niby dlaczego?
Bo Elliott Cooper to ja.
Chcesz zobaczy moje dokumenty?
mczyzna, wyjmujc portfel z kieszeni.

zaproponowa

Wydawa si raczej rozbawiony t sytuacj.

Elliott spojrza na dokument i nie mg uwierzy wasnym
oczom: w dowodzie osobistym figuroway to samo nazwisko i ta
sama data urodzenia! Tylko zdjcie przedstawiao faceta starszego o
trzydzieci lat.
To niczego nie dowodzi, uspokaja sam siebie, teraz byle kto
moe zaatwi sobie faszywe papiery. Ale kto zadaby sobie tyle
trudu i w jakim celu?
Po chwili zastanowienia doszed do wniosku, e jest tylko jedno
wytumaczenie: to musi by jaki kawa starannie opracowany przez
Matta. Przez moment uczepi si tej myli, chocia nie by do koca
przekonany. Matt by rzeczywicie lekko zakrcony i skory do takich
artw, ale przecie nie do tego stopnia. Poza tym, gdyby chcia mu
zrobi kawa, nie byoby to co tak wyszukanego. Raczej walnby
poniej pasa.
Dla kawau Matt wysaby do mnie raczej stado striptizerek
albo kilka luksusowych prostytutek, myla Elliott, a nie szedziesicioletniego faceta, ktry utrzymuje, e jest mn.

Zatopiony w mylach, zbyt pno zauway, e mczyzna

zbliy si do niego. By teraz powaniejszy. Chwyci Elliotta za rami
i popatrzy wnikliwie.
Posuchaj mnie, chopie, jakkolwiek wydaje ci si to
niewiarygodne, ja naprawd znalazem sposb, eby cofn si o
trzydzieci lat.
To oczywiste.
Musisz mi uwierzy, do cholery!
Ale jak, skoro to, co pan mwi, nie ma adnego sensu!
Jeli tak, to wytumacz mi, jakim cudem mogem wyj
niezauwaony z toalety na lotnisku.
Tym razem Elliott nie wiedzia, co powiedzie. Moe facet by
pokrcony, ale jego riposty byy celne.
Prosz pana... zacz, lecz nie zdy dokoczy.
Daj wreszcie spokj z tym panem!
W tej samej chwili od strony oszklonej ciany werandy dobiego
skamlce szczekanie. Lekarz spojrza w d i osupia: Bg jeden wie,
jakim cudem may labrador zdoa doczoga si na pitro ze
skaleczon ap, i szczeka teraz radonie, oznajmiajc swoj
obecno.
O, Znajdek! krzykn mczyzna, jakby zobaczy ducha.
Zwierzak rzuci si w jego stron, liza go po rkach i
obwchiwa.
Czy ju kiedy widzia pan tego psa? spyta coraz bardziej
zdumiony Elliott.
Oczywicie, przecie to mj pies!
Paski?

 Chciaem powiedzie nasz.

Tego ju byo za wiele! Ten facet powanie dziaa mu na nerwy.
Moe powinien zastosowa jak inn taktyk, eby si go pozby?
Na przykad uda, e mu wierzy.
A zatem naprawd przybywa pan z przyszoci?
Mona to tak uj.
Elliott pokiwa gow, po czym przeszed kilka krokw po
tarasie i opar si o balustrad. Stamtd spojrza w d na ulic,
jakby czego szuka.
To dziwne odezwa si po chwili milczenia ale nigdzie nie
widz paskiego wehikuu czasu. Zaparkowa go pan na ulicy czy w
moim salonie?
Mczyzna nie mg powstrzyma umiechu.
wietny art. Czy nigdy nie mylae o zrobieniu kariery w
spektaklu one man show?
Zamiast odpowiedzie, Elliott postanowi pooy kres tej
rozmowie:
Teraz ty mnie posuchaj, stary, nie znam ci i nie wiem, skd
si wzie, ale myl, e nie jeste tak pokrcony jak to, co gadasz.
Waciwie jestem pewien, e odgrywasz jak komedi.
A w jakim celu?
Nie mam pieprzonego pojcia i, eby wszystko byo jasne,
chrzani to. Wszystko, czego teraz pragn, to, eby si std
wynis. Poza tym uprzedzam, e po raz ostatni jestem tak
uprzejmy.
Uspokj si, zaraz sobie pjd.

Jednak zamiast si wynie, mczyzna rozsiad si w

wiklinowym fotelu, pogrzeba w kieszeni i wyj papierosy: czerwonobia paczk ze synnym logo wydrukowanym czarnymi literami.
Elliott zauway, e pali papierosy tej samej marki, ale nie
przej si tym zbytnio papierosy reklamowane przez kowboja
naleay do najbardziej popularnych.
Waciwie podj mczyzna, wydmuchujc keczko dymu i
kadc przed sob zapalniczk wcale si nie dziwi, e mi nie
wierzysz. Z czasem traci si pewno, ale ja pamitam, kim byem w
modoci: naukowcem, ktry polega wycznie na swoim rozumie.
A teraz kim pan jest?
Czowiekiem wiary.
Lekki podmuch wiatru przelecia nad tarasem. By pikny
jesienny wieczr. O dziwo, przy obecnym skaeniu rodowiska,
niebo wydawao si niezwykle jasne, wspaniae roziskrzay je
tysice gwiazd i nisko wiszcy ksiyc w peni, ktry lni
niebieskawym wiatem. Chonc ten niebiaski spokj, mczyzna
dopali papierosa i zdusi niedopaek w popielniczce.
Moe nadszed czas, eby wzi mnie za tego, kim jestem,
Elliott: za twojego sprzymierzeca.
Raczej za pierdolnitego wira. Taka jest prawda.
Za takiego, ktry wie o tobie wszystko.
Lekarz nie wytrzyma:
Jasne, pan wie o mnie wszystko, bo pan jest mn. Na tym
polega paskie szalestwo! Tylko co takiego pan o mnie wie? Jakie
pal fajki, kiedy si urodziem... I co poza tym?
Zo wzia nad nim gr, bo zaczyna si ba. Instynktownie
czu, e rwnowaga si zostaa zachwiana, i odnosi wraenie, e

mczyzna nie wystrzeli jeszcze caej amunicji, poniewa jakby

przyznajc mu racj rzek powanym tonem:
Wiem co, o czym nie mwie nikomu, ani swojemu
najlepszemu przyjacielowi, ani kobiecie, z ktr dzielisz ycie.
Na przykad co?
Znam sprawy, o ktrych nie masz ochoty sucha.
miao! Niech pan wali! Chtnie posucham. Ja nie mam nic
do ukrycia.
Zakad?
O czym mielibymy gada?
Mczyzna
zaproponowa:

zastanawia

si

przez

chwil,

po

czym

Chcesz moe pogada o ojcu?

To pytanie upokorzyo go jak policzek.
A co mj ojciec ma z tym wszystkim wsplnego?
Nie przyznawa si do tego, ale by alkoholikiem, nieprawda?
Wcale nie!
Ale tak. W oczach ludzi uchodzi za szanowanego czowieka
interesu, kochajcego ma i dobrego ojca rodziny. Ale w domu, dla
matki i dla ciebie, by kim zupenie innym, co?
Nic pan nie wie na ten temat.
Oczywicie, e wiem. Na staro troch si uspokoi, ale kiedy
bye maym chopcem, czasami porzdnie od niego obrywae. Nie
pamitasz?
Skoro Elliott milcza, mczyzna mwi dalej:

 Miewa takie napady po wypiciu paru gbszych. Kiedy by

porzdnie narbany, szybko si irytowa i uspokaja dopiero wtedy,
kiedy kogo spra...
Elliott przyjmowa ciosy jak bokser zapdzony pod liny ringu.
Przez duszy czas pozwalae mu na to. Czasami nawet go
prowokowae. Wiedziae, e kiedy wyaduje si na tobie, nie bdzie
si pastwi nad matk.
Mczyzna zamilk na par sekund, po czym spyta:
Mam mwi dalej?
Pieprz si!
Ten jednak pochyli si w jego stron i szepta mu do ucha,
jakby chcia powierzy jaki sekret:
Wrciwszy pewnego popoudnia ze szkoy, a miae wtedy
dziesi lat, znalaze matk w wannie z przecitymi nadgarstkami.
Wykrwawiaa si...
Ty cholerny draniu!
mczyzn za poy marynarki.

wybuchn

Elliott,

chwytajc

On jednak dokoczy to, co chcia powiedzie:

Przyszede w sam por, eby j uratowa. Zadzwonie po
karetk, ale matka wymoga na tobie przyrzeczenie, e jej nie
zdradzisz. I dotrzymae sowa. Pomoge jej stuc szyb w kabinie
prysznicowej, a ona powiedziaa sanitariuszom, e si skaleczya,
poliznwszy na mokrej posadzce. To by wasz sekret. Nikt nigdy nie
dowiedzia si prawdy.
Teraz dwaj mczyni stali naprzeciw siebie i patrzyli sobie
prosto w oczy. Elliott zosta trafiony w samo serce. Nie spodziewa
si takiego ciosu. Nie tego wieczoru, nie w ten sposb. Te
wspomnienia, gboko ukryte w zakamarkach pamici, byy nadal
wiee.

I bolesne.
Z pocztku mylae, e postpie waciwie. Tyle tylko, e
dwa lata pniej matka wyskoczya z dwunastego pitra waszego
bloku.
Elliott odbiera kade zdanie jak celny cios w podbrdek.
Po raz pierwszy od niepamitnych czasw mia ochot si
rozpaka. Czu si saby, znokautowany na stojco.
Odtd nie moesz przesta myle, e ponosisz cz
odpowiedzialnoci za to samobjstwo. Wszystko potoczyoby si
moe inaczej, gdyby wtedy powiedzia prawd. Przecie matka
moga si znale pod opiek psychologa i leczy si w jakiej
klinice. Mam mwi dalej?
Elliott otworzy usta, chcc zaprotestowa, ale nie wyda z
siebie adnego dwiku.
Mimo e mczyzna sprawia wraenie rwnie poruszonego,
ponownie wkroczy na niebezpieczny grunt prawdy. Dugo pichci
ostatni rewelacj, a wygosi j wreszcie jak akt aski:
Opowiadasz wszystkim wok, e nie chcesz mie dzieci,
poniewa wiat jest ponury, a przyszo zapowiada si apokaliptycznie, ale to nie jest prawdziwy powd, Elliott...
Mody lekarz zmarszczy brwi. Sam ju nie wiedzia, w jakim
kierunku zda jego rozmwca.
Nie chcesz mie dzieci, bo jeste wicie przekonany, e
rodzice ci nie kochali. A teraz sam nie masz pewnoci, czy bdziesz
w stanie kocha wasne dzieci. Umys ludzki jest bardzo dziwnym
mechanizmem, nie sdzisz?
Elliott nie zaprzeczy. Wystarczyy trzy minuty, eby
mczyzna, ktrego nigdy przedtem nie widzia, zburzy jego spokj i
sprawi, e zwtpi we wszystko. Marny stos uoony z drobnych
tajemnic oto czym wszyscy jestemy.

Silniejszy podmuch wiatru powia na tarasie. Mczyzna

postawi konierz marynarki, podszed do Elliotta i pooy do na
jego ramieniu, jakby chcia go pocieszy.
Niech mnie pan nie dotyka! wyszepta lekarz, cofajc si
pod balustrad tarasu. Brakowao mu tchu, a w gowie huczao.
Nagle poczu, e co wanego mu umkno: prawdziwy cel tych
rewelacji.
Zamy, e to wszystko prawda rzek, wpatrujc si w
twarz swojego dziwnego gocia. A zatem czego pan ode mnie
oczekuje?
Starszy pan pokrci gow.
Niczego, chopie. Przykro mi, e ci rozczarowaem, ale nie
znalazem si tu z twojego powodu.
Tak? A wic...
Jestem tu, eby j zobaczy, j...
Otworzy ponownie portfel, ale tym razem wyj z niego
spowia fotografi, ktr poda Elliottowi.
Zdjcie Ileny w Central Parku! Rzucaa w niego niekami, jej
twarz bya promienna, a policzki zarowione. Jego ulubione zdjcie.
Zrobi je zeszej zimy i odtd nie wyjmowa z portfela.
Skd pan to ma? Niech pan tylko odway si zbliy do Ileny,
a rozkwasz panu mord...
Mczyzna wsta, nie czekajc na spenienie groby. Jakby po
prostu nadesza pora odejcia. Pogaska psa i zrobi kilka krokw w
stron szklanej ciany. Wtedy Elliott zauway, e zacz trz si
tak samo jak poprzedniego wieczoru na lotnisku, tu przed
znikniciem.
Tym razem Elliott nie zamierza pozwoli mu odej w ten sam
sposb.

Podbieg, chcc go zapa, jednak... za pno. Tamten opuci

ju taras i zasun za sob szklan tafl.
Otwrz te kurewskie drzwi! wrzasn lekarz, walc
piciami w szklan ciank.
Pokryta fluorescencyjnym elem szyba zabarwiaa si
wieczorem na wyszukany zielony kolor. Ten pomys architekta
sprawi, e szko stao si czym w rodzaju weneckiego lustra.
Zablokowany na tarasie Elliott znalaz si po niewaciwej stronie,
by widziany, sam nie widzc niczego.
Otwieraj! zawoa ponownie.
Po chwili ciszy gos zza szyby wymrucza:
Nie zapomnij, co ci powiedziaem: jestem twoim sprzymierzecem, nie wrogiem.
Nie mg pozwoli mu odej. Teraz chcia wiedzie wicej. Nie
widzc innego wyjcia, chwyci krzeso z kutego elaza i z caych si
cisn nim w szyb, ktra rozpada si na drobne, byszczce
kawaeczki. Wpad do mieszkania, zbieg ze schodw, zajrza do
wszystkich pomieszcze, a nawet wybieg na ulic.
Nigdzie go nie byo.
Kiedy wrci na taras, may labrador, smutny jak sto
nieszcz, wy do ksiyca.
Bdzie dobrze, piesku rzek, biorc go na rce. Ju po
wszystkim.

W gbi duszy by jednak przekonany, e stanie si wrcz

odwrotnie. Prawdziwe problemy miay si dopiero zacz.

Tak

bardzo

pragn,

by

nie

zapomniaa

wsplnie spdzonych szczliwych dni. ycie

w tych czasach pikniejsze byo, a soca
blask silniejszy ni dzi.
Jacqucs Prevert Joseph Kosma

Rok 1976
Elliott ma 30 lat

Niosc psa na rkach, Elliott ruszy w stron samochodu.

Musia natychmiast opowiedzie Mattowi o tym, co go spotkao. W
pierwszym odruchu chcia zadzwoni do Ileny, ale rozczy si,
zanim podniosa suchawk. Jak powiedzie jej o tym wszystkim,
eby nie wzia go za artownisia? Zamiast j niepokoi, lepiej
zaczeka, a dowie si czego wicej.
Otworzy drzwi garbusa i pooy psa na siedzeniu pasaera.
Czu, e zaczyna przywizywa si do maego labradora, ktry
wydawa si tak samo jak on wstrznity dziwn przygod, jak
wanie przeyli.
Elliott wyjecha z mariny w kierunku woskiej dzielnicy. Bya
ju pna noc, wic ruch na drodze odbywa si pynnie. Wjecha na
Lombard Street, pokonujc osiem wiray zakrconych jak ptla
agrafki, czemu ulica zawdziczaa nazw najbardziej zakrconej na
wiecie. Prezentowaa si naprawd fantastycznie, ale tego wieczoru
Elliott by zbyt pochonity wasnymi zmartwieniami, eby podziwia
kpy kwitncych na niej krzeww i rzsiste owietlenie.

Chcc dotrze czym prdzej na miejsce, z du prdkoci

przejecha przez North Beach, min bliniacze wiee Italian
Cathedral, w ktrej kiedy Marilyn Monroe wzia lub z Joem
DiMaggio, po czym znalaz si na szczycie Telegraph Hill.
Ulice San Francisco byy naprawd strome. Znalazszy si na
wzgrzu, nagimnastykowa si porzdnie, zanim udao mu si
zaparkowa samochd skosem do krawnika. Musia parokrotnie
krci kierownic, eby ustawi si zgodnie z tym obowizujcym w
miecie przepisem.
Dobra, ty zostajesz w samochodzie oznajmi psu.
Zwierz wydao z siebie pomruk protestu, ale Elliott by
niewzruszony.
Przykro mi, ale to nie podlega dyskusji uci, zatrzaskujc
drzwi.
Wszed na ciek wysadzan z obu stron eukaliptusami i
zbieg po kilku schodkach zboczem Telegraph Hill. To miejsce byo
urocze i nierealne, jakby spokojna wie wprosia si do centrum
metropolii. Rozciga si std widok na lece w dole miasto i
widoczn w tle, byszczc biaym wiatem Coit Tower. Kolorowa i
bujna rolinno stanowia oaz dla mnstwa ptakw: wrbli,
dzikich papuek oraz kosw... Elliott przebieg po drewnianych
schodkach wijcych si midzy rododendronami, krzewami fuksji i
bugenwilli, prowadzcych do niewielkich, przylegajcych do zbocza
domkw w stylu art deco. Pokonawszy poow drogi, znalaz si
przed wejciem do zaniedbanego ogrdka. Tak jak zawsze, przeskoczy przez barierk i stan na ganku drewnianego domku, z
ktrego wntrza dobiega smtny refren jakiej piosenki Marvina
Gaye'a. Ju mia zapuka do drzwi, ale skoro byy otwarte, wszed
szybko do rodka. Pragn czym prdzej opowiedzie o swoich
kopotach przyjacielowi.

 Matt, jeste tam? krzykn, znalazszy si w salonie. Nigdy

nie zgadniesz, co mi si przytrafio...
Nagle zatrzyma si. Na niskim stoliku pod oknem zauway
dwa kieliszki do szampana, a obok talerzyk z makaronikami. W
powietrzu unosia si wo indyjskich kadzideek. Elliott zmarszczy
brwi i rozejrza si po pokoju w pobliu kominka leaa para
czenek na wysokich obcasach, na kanapie znajdowa si pastelowy
biustonosz, na statuetce wisiay koronkowe majteczki. Jego
przyjaciel najwidoczniej nie by sam. Przynajmniej mia tak
nadziej, bo gdyby Matt ubiera si w te aszki, Elliott nie chciaby
go wicej widzie! Ju zamierza wycofa si na palcach, kiedy...
Cze!
Odwrci si jak przyapany na gorcym uczynku. Przed nim w
stroju Ewy staa moda kobieta spotkana przed paroma godzinami
na play.
Hm... Dzie dobry wymamrota, odwracajc wzrok.
Przykro mi, e...
Dziewczyna z udawanym wstydem jedn doni zakrya piersi,
drug podbrzusze i przypyna w jego stron, poruszajc si
zmysowo.
Matt nie powiedzia mi, e do nas doczysz odezwaa si
przekornie.
Nie, to znaczy... Nie chc nawet wiedzie, co ma pani na
myli. Przyszedem tylko, eby...
Co tu robisz o tej porze? przerwa mu Matt, zjawiajc si w
przecieradle owinitym wok bioder.
Widz, e przeszkadzam stwierdzi Elliott.
Jaki domylny! Pozwl jednak, e przedstawi ci Tiffany,
ktra przyjechaa tu na kolejny casting na dziewczyn Jamesa
Bonda.

 Bardzo mi mio. Hm... Nie podaj rki, bo ma pani obie zajte.

Tiffany posaa mu w odpowiedzi szeroki umiech, odsaniajc
emaliowane zbki, z ca pewnoci pozbawione kamienia.
Elliott zwrci si do przyjaciela:
Posuchaj, potrzebuj twojej pomocy...
Tutaj, natychmiast? Nie moesz poczeka do jutra? spyta
Matt gosem, w ktrym zabrzmiaa nuta alu za przerwan
przyjemnoci, jakiej doznawa dziki temu uroczemu stworzeniu.
Masz racj, zadzwoni jutro zgodzi si nieco rozczarowany
Elliott. Wybacz, e ci przeszkodziem.
Ju szed w kierunku drzwi, kiedy Matt, ktry nagle zrozumia,
e co bardzo wanego trapi przyjaciela, podszed i chwyci go za
rami.
Zaczekaj, stary! Mw, co si stao.
W drugim kcie pokoju Tiffany zbieraa swoje fataaszki.
Czujc si wykluczona z rozmowy, uznaa, e powinna wyj.
W porzdku, chopcy, zostawiam was oznajmia, ubierajc
si. Skoro wolicie bawi si razem...
Nie, nie, nie i nie! protestowa Matt, prbujc j zatrzyma.
NIE O TO CHODZI! Elliott jest tylko moim PRZYJACIELEM!
Nie przejmuj si, kochany uspokajaa go dziewczyna,
wychodzc z pokoju. Przecie jestemy w San Francisco, a ja
wiem, co to oznacza...
Nie zwaajc na to, e jest prawie nagi, Matt wybieg za ni na
dwr, klnc si na wszystkich witych, e nie jest gejem, i proszc
o telefon. Jednak Tiffany uraona, nie chciaa z nim rozmawia.
Matt nie poddawa si, kiedy nagy podmuch od oceanu zerwa z
niego przecierado udrapowane na ksztat togi. Goy jak go Pan Bg
stworzy, chwyci pierwsz lepsz doniczk z kwiatami kaktus o

paskich liciach i osoni ni genitalia. Nie tracc nadziei, bieg

jeszcze jaki czas za Tiffany, ktra pomimo wysokich obcasw
migaa jak gazela. W domku obok zapalio si wiato i trzasna
okiennica. Obudzona haasem starsza pani wyjrzaa przez okno.
Widzc wyraz osupienia na twarzy ssiadki, Matt rzuci si do
odwrotu, chcc jak najszybciej znale si we wasnym domu. By
ju prawie przy drzwiach, kiedy potkn si na ostatnim schodku i
jak dugi run na stopniach ganku. Kolce kaktusa wbiy si w
najczulsze miejsce.
Wrzasn z blu, zamkn drzwi i wymierzy wskazujcy palec
w Elliotta.
Twoje szczcie, jeli rzeczywicie masz BARDZO POWANY
powd!
Ja chyba trac rozum, to wystarczy?
Bd tak miy i przesta na mnie patrze w ten sposb! A
zwaszcza nie otwieraj ust.
Przecie nic nie mwi zapewni Elliott, z trudem
opanowujc wybuch miechu.
Dobra, mw zachci go Matt, zmierzajc w stron sypialni.
Ubior si i wtedy pogadamy o twoim problemie.
Elliott przeszed do kuchni, eby nastawi wod i przygotowa
kaw. Mimo danej obietnicy, krzykn do Matta:
Chcesz mojej rady? Uyj pincety!
Napicie w maym domku zdecydowanie opado. Matt opatrzy
si, woy spodnie i koszul. Tak odwieony usiad za stoem
gotw do rozmowy z przyjacielem.
No, to opowiadaj! rzek, nalewajc kaw do filianki.
On wrci zacz Elliott.
Niech zgadn: twj facet podrujcy w czasie, tak?

 Tak. Zjawi si u mnie w domu dzi wieczorem, na tarasie.

Matt skrzywi si po pierwszym yku i wrzuci do filianki dwie
kostki cukru.
Nadal mwi to samo?
Utrzymuje, e jest mn, tylko o trzydzieci lat starszym.
Bardzo dziwny objaw, nieprawda, panie doktorze?
Faktycznie, to wysoce niepokojce. Sporo o mnie wie, nawet o
sprawach intymnych i bardzo osobistych...
Zamierza ci szantaowa?
Nawet nie. Podkrela, e przyby tu, eby zobaczy Ilen.
W kadym razie, kiedy znowu spotkasz swojego kumpla z
przyszoci, nie zapomnij poprosi go o wyniki zawodw sportowych
i o dane na temat rozwoju sytuacji na giedzie...
Po kolejnym yku kawy Matt znw zrobi dziwn min. Wrzuci
wic do filianki jeszcze trzy kostki cukru, po czym dokoczy
zdanie:
...ebymy przy okazji zarobili troch forsy.
Ty mi po prostu nie wierzysz stwierdzi Elliott ze zoci.
Owszem, wierz, e jest jaki typ, ktry ci osacza, ale nie
wierz, e przyby z przyszoci.
Moe gdyby zobaczy, jak si ulatnia... odpar Elliott i
zamyli si.
Wiesz co? Teraz naprawd jestem zaniepokojony.
Przypominam ci, e z nas dwch to ja jestem baznem...
Matt wsta, eby wyla zawarto filianki do zalewu.
Fuj! Ta twoja kawa smakuje jak wywar ze skarpetek!
Nastpnie powrci do swojej argumentacji:

 To ja jestem specem od szalestw i ekstrawagancji, a zatem

tylko ja mam prawo wyczynia rne gupawe figle i opowiada
niezbyt finezyjne kaway. Ty natomiast jeste gosem rozsdku i
mdroci, a wic nie staraj si odwraca rl.
Wszystko to jest bardzo pikne, ale mam ze przeczucia co do
tego faceta. Boj si go, chocia zapewnia mnie, e nie mam powodu.
Nie jestem wcale pewien, czy dobrze mi yczy.
W takim razie musimy go odszuka i napdzi mu stracha
postanowi Matt, chwytajc kij baseballowy lecy na kanapie.
Od to westchn Elliott. Ten typ jest od nas dwa razy
starszy.
To jak mamy go zaatwi?
Po chwili zastanowienia Elliott stwierdzi, e z bzdurnego
gadania faceta mona wysnu tylko dwa wnioski:
Albo jest psychicznie chory...
Albo?
Albo mwi prawd.
Jeli nie masz nic przeciwko, pozostamy przy wniosku
pierwszym.
Proponuj zadzwoni do szpitali oraz instytutw
psychiatrycznych i popyta, czy nie zgin im jaki pacjent.
No to bierzmy si od razu do dziea! krzykn Matt,
chwytajc za telefon. Jeli ten czowiek istnieje, zapewniam ci, e
wkrtce go znajdziemy.
Elliott otworzy oszklone drzwiczki biblioteki i wyj ksik
telefoniczn. W charakterze arcydzie literatury na pkach leay
caa kolekcja numerw Playboya i kilka ksiek o uprawie
winoroli.

 Czy wiesz, e na tym wiecie jest par rzeczy bardziej

interesujcych ni kobiety i wino? zauway.
Naprawd? zdziwi si Matt p artem, p serio. Nie
bardzo wiem jakie, chocia wci si zastanawiam.
Uzyskawszy potrzebne dane, przyjaciele zaczli dzwoni do
wszystkich szpitali w Kalifornii. Chcieli si dowiedzie, czy
poszukiwany przez nich czowiek nie znajduje si przypadkiem na
licie osb, ktre niedawno opuciy szpital bez zezwolenia lekarza.
Trzeba doda, e od kilku lat szpitale psychiatryczne zachcane byy
do zwalniania czci pacjentw. Planujc obnienie podatkw,
gubernator stanu niejaki Ronald Reagan postanowi drastycznie
obci budety tych placwek. T sam polityk zamierza
wprowadzi na szersz skal po objciu stanowiska prezydenta, o
ktre si wanie ubiega. Pomimo wielu stara Matt i Elliott nie
trafili na aden lad mczyzny, ktrego szukali. Zadanie okazao si
zbyt trudne, a pna pora niczego nie uatwiaa.
Ten facet, to czowiek niewidzialny zrzdzi Matt, odkadajc
suchawk. Chcesz dalej dzwoni?
Sdz, e le si do tego zabralimy. Prawd mwic, chodzi
mi przede wszystkim o znalezienie jakiego dowodu.
Dowodu na co?
Dowodu, e ten mczyzna nie jest mn.
Bredzisz, stary. Po raz pierwszy widz ci w takim stanie i
przyznaj, e nie chciabym, eby w tej chwili musia mnie
operowa. Wyluzuj, bracie! We urlop, zabierz Ilen na tygodniowe
soneczne wakacje na Hawajach, a zobaczysz, e twj wiat odzyska
spjno.
Matt zwali si na kanap i wczy telewizj, trafiajc w sam
rodek kolejnego odcinka serialu Columbo. Na ekranie, midzy
dwiema refleksjami na temat swojej maonki, sawny porucznik

stara si zbi z tropu kryminalist, doprowadzajc go do zoenia

sprzecznych deklaracji.
Szkoda, e czego u ciebie nie zostawi odezwa si nagle
Matt, ziewajc szeroko.
Co masz na myli?
Szkoda, e ten twj podrnik w czasie nie zostawi na czym
swoich linii papilarnych. Dalibymy je do analizy, jak to robi w
filmach.
Elliott zawaha si przez moment, przywoujc w pamici
przebieg spotkania ze swoim gociem, po czym uciska
przyjaciela.
Matt, jeste geniuszem, wiesz o tym?
Masz wit racj zgodzi si Francuz. Szkoda tylko, e
jedynie ty jeste tego zdania. Ale dlaczego mi to mwisz?
On zostawi u mnie swoj zapalniczk! Jestem prawie pewien:
pali przy mnie papierosa i pooy zapalniczk na stoliku na tarasie.
Poruszony tym odkryciem Elliott chwyci marynark i kluczyki.
Wracam do domu.
Jad z tob zdecydowa Matt, doganiajc go w progu. Nie
pozwol ci prowadzi samochodu w takim stanie. Poza tym, nie
opuszcz ci w najbardziej interesujcym momencie.
Wyszli z domu i zbiegli po schodach.
Pojedziemy moim wozem zaproponowa Matt. Zawsze
miaem problemy z tym twoim starym pudem.
Kiedy dotarli na parking, stwierdzili, e wspaniay chevrolet
corvette Matta zosta wysmarowany przez Tiffany. Przez ca
szeroko przedniej szyby cign si wielki napis zrobiony szmink
do ust:

DUPEK

Sympatyczna ta twoja przyjacika, nie ma co rzek Elliott.

Zauwa jednak, e mimo wszystko zostawia mi swj numer
telefonu odpar Matt, wycigajc wizytwk zza wycieraczki.
Widocznie jest we mnie co, czemu trudno si oprze.
Podczas gdy ciera napis z szyby, Elliott poszed do swojego
samochodu po psa.
Masz teraz psa? zdziwi si Mart, otwierajc szeroko oczy ze
zdumienia. Zawsze mylaem, e ty i zwierzta nie jestecie dla
siebie stworzeni.
Powiedzmy, e to wyjtkowy pies.
Matt usiad za kierownic i zapi pas.
A co w nim takiego wyjtkowego? Potrafi prowadzi
samochd i jest twoim kierowc? To miae na myli?
Ruszaj i bd grzeczny, to moe zapiewa ci Marsyliank.
Matt wczy silnik i chevrolet corvette roadster przeci mrok
nocy jak strzaa. Elliott czu si lekki, jakby kto zdj mu z piersi
wielotonowy ciar strachu. Wystarczyo par minut, eby jego
samopoczucie si poprawio. Naprawd si przestraszy. Ten
mczyzna wytrci go z rwnowagi, odgrzebujc stare rodzinne
tajemnice. Ale teraz ufno i dobry humor powrciy. Zaraz znajdzie
zapalniczk, a potem zadzwoni do znajomego policjanta. Analiza
wykae, e odciski palcw nie nale do niego, i wszystko wrci do
normy. Wtedy bdzie mg zadzwoni do Ileny i razem z ni mia
si z tej historii. Tymczasem mg dalej artowa sobie z Matta.
Czy wiesz, e nie musisz spotyka si z dziewczynami,
ktrych IQ jest takie samo jak u limaka?
Dlaczego mi to mwisz?

 Bo ta lalunia wygldaa na tak, ktra prochu nie wymyli,

jeli kapujesz, o co mi chodzi.
Matt
zauway:

zainkasowa

zoliw

uwag

bez

emocji,

po

czym

Daj spokj! Widziae jej...?

Talia i biust nie s jedynymi kryteriami, jakie si bierze pod
uwag, umawiajc si z kobiet przerwa mu Elliott. Mylaem,
e w wieku trzydziestu lat masz ju za sob t prymitywn faz
rozwoju, ale widz, e si myliem.
Matt nie dawa za wygran:
Wygld fizyczny si liczy.
Dobra, przyznaj, e liczy si w tym, o czym teraz mylisz, ale
poza tym?
Poza czym?
Kiedy trzeba porozmawia, wzbudzi wzajemne zainteresowanie, wymieni opinie...
Matt wzruszy ramionami.
Kiedy mam ochot podyskutowa, dzwoni do ciebie. Czy w
tym celu musz koniecznie umawia si z laureatk Nagrody Nobla?
Za to teraz przejechae zjazd do mojego domu.
Wcale nie odpar uraony Matt tylko pojechaem skrtem,
ktrego nie znam.
Ten skrt wyduy im drog o kilka kilometrw, wic do
mariny dojechali dziesi minut pniej. Elliott parska z
niecierpliwoci, ale powstrzymywa si od uwag.
Kiedy samochd zatrzyma si przed domem, wpad do rodka i
przeskakujc po cztery stopnie, dotar na taras. Teraz obawia si
tylko jednego e zapalniczka znika.

Na szczcie nadal leaa na brzegu stou.

Co tu si stao? spyta Matt na widok odamkw szka
znajdujcych si na posadzce. Stoczye walk z King Kongiem?
Pniej ci wyjani. Teraz musz do kogo zadzwoni.
O drugiej nad ranem? Zwolnij, nocny motylu! San Francisco
nie jest miastem, ktre nigdy nie zasypia, i mylisz si, sdzc, e
jest inaczej...
Dzwoni na policj, Matt.
Elliott poczy si z centralnym komisariatem. Chcia
sprawdzi, czy detektyw Malden ma tej nocy sub. Mia, i
poczono go natychmiast z jego biurem.
Dobry wieczr, panie Malden, Elliott Cooper przy telefonie.
Przykro mi, e panu przeszkadzam, ale chc prosi o wielk
przysug.
*
Czekajc na przybycie policjanta, przyjaciele wrcili na taras.
Nie wiedziaem, e masz kumpli wrd gliniarzy zdziwi si
Matt. Skd znasz tego faceta?
To on prowadzi ledztwo po samobjstwie mojej matki
odpar wymijajco Elliott. Bardzo mi wtedy pomg i od tego czasu
jestemy w kontakcie. To fajny facet, sam zobaczysz.
Podeszli do stolika i z uwag przygldali si zapalniczce
zostawionej przez rzekomego podrnika w czasie. Bya to
zapalniczka marki Zippo, wykonana ze srebra, inkrustowana
malekimi byszczcymi gwiazdkami, z wygrawerowanym nad nimi
napisem: Millenium Edition.
Dziwny ten napis stwierdzi Elliott.

 Faktycznie przyzna Matt, ktry przyklkn, eby przyjrze

si mu z bliska. Wyglda na to, e ta rzecz zostaa wyprodukowana
w limitowanej serii dla upamitnienia jakiego wydarzenia...
...nadejcia roku dwutysicznego dokoczy Elliott, zdajc
sobie spraw z absurdalnoci tego stwierdzenia.
Dajmy spokj, gadamy byle co! przerwa Matt, podnoszc
si z klczek.
Kilka minut pniej policyjny samochd zatrzyma si przed
domem i Elliott wybieg na spotkanie detektywa Maldena. By to
starowiecki gliniarz, w prochowcu i filcowym kapeluszu la
Humphrey Bogart. Mia sylwetk boksera. Karier rozpocz od
samego dou, zdobywajc dowiadczenie na ulicach San Francisco.
Przemierza je od czterdziestu lat i to miasto nie miao ju przed nim
tajemnic.
Detektyw nie przyjecha sam. Przedstawi Elliottowi modego
koleg inspektora Douglasa, wieo upieczonego absolwenta szkoy
policyjnej, specjalist w dziedzinie kryminalistyki. Z wosami gadko
zaczesanymi do tyu, w dobrze skrojonym garniturze i pod starannie
zawizanym krawatem Douglas wyglda elegancko nawet o drugiej
nad ranem.
Co ci si przydarzyo, Elliott? spyta Malden, patrzc na
lece na tarasie odamki szka. Jaki pocisk wpad przez okno?
Chciabym, eby zdj pan odciski palcw z tej zapalniczki
wyjani Elliott, jakby chodzio o zwyk formalno.
Jak pilny ucze, Douglas wyj swj notes i dugopis.
Byo jakie wamanie? Co panu ukradziono? spyta.
Waciwie nie odpar Matt. To bardziej skomplikowana
sprawa...

 Jeli nie skada pan skargi, nic nie moemy dla pana zrobi!
zauway mody inspektor tonem, w ktrym zabrzmiaa nuta
zniecierpliwienia.
Uspokj si, Douglas! zmitygowa go Malden.
Elliott zaczyna rozumie, e nie obejdzie si bez wyjanie.
Pod pretekstem przygotowania kawy zacign starego policjanta do
kuchni, eby pogada z nim w cztery oczy.
Teraz wytumacz mi, Elliott, co si stao nalega Malden,
zapalajc cygaretk.
Mody lekarz milcza, a Malden przypomnia sobie ich pierwsze
spotkanie. Doskonale je pamita, mimo e od tego czasu upyno
prawie dwadziecia lat. W pewien deszczowy wieczr wezwano go,
eby stwierdzi samobjstwo jakiej kobiety, ktra wyskoczya z
dwunastego pitra jednego z budynkw w Downtown. Przy zwokach
znalaz dokumenty nazywaa si Rose Cooper. Nastpnie podj si
przykrego obowizku oznajmienia strasznej nowiny jej mowi i
synowi.
Elliott mia wwczas zaledwie dwanacie lat. Malden
zapamita tego miego chopca, inteligentnego i wraliwego. Pozna
rwnie jego ojca: czowieka interesw, ktry sprawia wraenie,
jakby wiadomo o tragicznej mierci ony nie poruszya go
szczeglnie. Malden zwrci przy tym uwag na zadrapania i sice
widoczne na rkach chopca.
Prawd mwic, nie tyle zobaczy lady przemocy, ile si ich
domyli. Zapewne za spraw intuicji, dziki ktrej by dobrym
policjantem, pewne rzeczy po prostu wyczuwa. W tym konkretnym
przypadku wyczu to tym lepiej, e sam mia ojca, ktry regularnie
okada go pasem po powrocie z pracy w fabryce.
Mg oczywicie uda, e tego nie zauway, w tamtych czasach
nie przywizywano zbytniej wagi do takich rzeczy. Jednak nazajutrz
wrci, eby zobaczy si z Elliottem. Napomkn przy okazji o ojcu,

dajc do zrozumienia, e wie o wszystkim i e bdzie mia na niego

oko. Potem nadal interesowa si chopcem i jego wyksztaceniem.
Po prostu mia tak utopijn wizj zawodu policjanta: by blisko
ludzi, a nie poprzestawa na apaniu przestpcw.
Teraz wzi z rk Elliotta filiank z kaw i przetar oczy, eby
strzsn z siebie tamte wspomnienia. Trzeba byo skupi si na
teraniejszoci.
Jeli mi nic nie powiesz, nie bd mg ci pomc.
Zdaj sobie z tego spraw przyzna Elliott tylko e...
Tylko co?
Po mierci mamy poprosi mnie pan, bym mu zaufa, i
obieca, e odtd bdzie do mojej dyspozycji zawsze, kiedy znajd si
w potrzebie.
To w dalszym cigu aktualne, synu.
Wanie dzisiaj potrzebuj paskiej pomocy. Nie tylko jako
policjanta, ale rwnie jako przyjaciela. Chciabym zidentyfikowa te
odciski palcw, i jednoczenie pragn, eby mi pan zaufa, nawet
jeli na razie nie jestem w stanie nic wicej powiedzie.
No tak westchn Malden. Piknie mwisz, tyle tylko, e ja
nie mog ot tak sobie zarzdzi identyfikacji tych ladw! Do tego
potrzebne jest zezwolenie, a potem naley napisa sprawozdanie.
Poza tym trzeba by take sprowadzi brygad z laboratorium, a
wszystko razem trwaoby kilka dni, a moe tygodni...
Ale ja potrzebuj tych wynikw zaraz!
Malden zastanawia si przez dusz chwil, drapic si w
gow. Od jakiego czasu jego pozycja w komisariacie osaba.
Oficjalnie zarzucano mu, e nie bierze pod uwag hierarchii
subowej, e dla osignicia celu stosuje metody nie zawsze
dozwolone. A zwaszcza nie chciano mu wybaczy zbyt gorliwego
angaowania si w ledztwo dotyczce afery korupcyjnej, w ktr

zamieszane byy wane w miecie osobistoci. Malden wiedzia, e

jest uwikany i e jego nowy zastpca zosta mu przydzielony po to,
aby go strzeg przed zrobieniem jakiego faszywego kroku. Tak wic
z jednej strony powinien mie si na bacznoci, a z drugiej bya
obietnica, ktrej powinien dotrzyma. Obietnica dana dwadziecia
lat temu pewnemu dziecku, ktre wanie stracio matk.
By moe mam pewien pomys co do tych odciskw palcw.
Sposb na ominicie obowizujcej procedury owiadczy nagle
Malden.
Jak to?
Zaraz zobaczysz odpar z tajemnicz min. To wbrew
regulaminowi, ale moe si uda.
Wrciwszy do salonu, wysa Douglasa po tubk Super Glue,
nowego kleju, ktry wanie robi furor na rynku.
Ciekawe, gdzie mam go szuka o drugiej nad ranem?
zrzdzi Douglas.
Malden poda mu adres sklepu fotograficznego otwartego przez
ca noc, ktry z pewnoci mia w sprzeday ten klej produkowany
przez firm Kodak.
Kiedy Douglas si oddali, by wykona polecenie, policjant
uklkn obok stolika i przyjrza si dziwnemu napisowi na
zapalniczce.
Millenium Editionl Co to moe znaczy? zastanawia si,
patrzc pytajcym wzrokiem na Matta.
My rwnie nie mamy bladego pojcia przyzna Matt,
otwierajc puszk coca-coli.
Mam nadziej, e nie dotykalicie zapalniczki, bo w
przeciwnym razie te odciski...

 Bierze nas pan za gupcw, czy co? achn si Matt. My

take czasami ogldamy serial Starsky i Hutch.
Malden zgromi go wzrokiem, po czym zwrci si do Elliotta.
Potrzebne mi bdzie jakie kartonowe pudeko.
Jak due?
Takie po butach wystarczy.
Elliott poszed do sypialni i znalaz karton po butach marki
Stan Smith.
W tym czasie Malden wzi ma lampk stojc na niskim
stoliku na tarasie, zdj abaur i przyoy do do arwki, eby
zbada jej temperatur.
Kilka minut pniej wrci Douglas, z dum wymachujc tubk
kleju Super Glue. Pocztkowo uwaa Maldena za relikt przeszoci,
ale w kocu musia przyzna, e pomysowo starego gliniarza z
kadym dniem coraz bardziej go zadziwia. Doszed do wniosku, e w
jego towarzystwie nauczy si wicej ni przez trzy lata w szkole
policyjnej.
Wszystko gotowe oznajmi Malden moemy zaczyna
przedstawienie.
Zamierza pan zdj odciski palcw za pomoc kartonowego
pudeka i tubki kleju? spyta Matt z niedowierzaniem.
Dokadnie tak. Czego takiego, mj chopcze, nie widziae w
telewizji, nawet w serialu Starsky i Hutch.
Malden poprosi Matta, eby mu poda pust puszk po cocacoli, wyj z kieszeni scyzoryk i odci aluminiowe denko. W t
prowizoryczn tulejk wla ca zawarto tubki, po czym umieci
mikstur obok zapalniczki.
Nastpnie chwyci nocn lampk i za pomoc arwki podgrza
klej. Wkrtce mdlce opary rozeszy si w pomieszczeniu. Wtedy

Malden przykry cao kartonowym pudekiem, i zadowolony z

siebie odwrci si w stron widzw.
Trzeba poczeka kilka minut oznajmi z umiechem
satysfakcji.
Waciwie, co takiego pan zrobi? spyta niezbyt przekonany
Matt.
Nie spuszczajc oczu z pudeka, Malden przyj profesorski
ton:
Chemiczna nazwa kleju Super Glue to cyjanoakrylat...
Dziki za informacj odburkn Matt.
Malden spojrza na niego ponurym wzrokiem oznaczajcym, e
nie pozwoli, aby mu przeszkadzano w trakcie objaniania, i ta
wiadomo dotara do Matta.
Pod wpywem ciepa opary cyjanoakrylatu zostan
przycignite przez aminokwasy i lipidy, podstawowe skadniki
ludzkiego potu obecne w odciskach palcw.
I wtedy nastpi polimeryzacja dokoczy Elliott, ktry
zaczyna rozumie.
Poli... co? spyta Douglas, coraz bardziej zdezorientowany.
Polimeryzacja powtrzy Malden. To znaczy, e opary
Super Glue osadz si na niewidocznych goym okiem odciskach
palcw, tworzc na nich co w rodzaju ochronnej skorupki, ktra
sprawi, e stan si wyrane i utrwalone.
Matt i Douglas popatrzyli z niedowierzaniem na starego
policjanta. A przecie byli wanie wiadkami pionierskiego
eksperymentu, ktry za kilka lat mia zrewolucjonizowa prac
ledczych na caym wiecie.
Tymczasem Elliott z obaw wpatrywa si w pudeko, nie
wiedzc, czego si spodziewa.

Uznawszy, e zabawa trwa ju wystarczajco dugo, Malden

podnis karton biay i solidny osad odoy si na zapalniczce w
trzech miejscach, ukazujc wyranie trzy lady palcw.
A oto wynik rzek, pochylajc si nad instalacj. Na
pierwszy rzut oka wida wspaniay odcisk kciuka po jednej stronie,
a po drugiej chyba... odciski czci palca wskazujcego i
rodkowego.
O ile dobrze zrozumiaem zwrci si do Elliotta chcesz,
ebym porwna je z odciskami, jakie mamy w naszej kartotece.
Nie o to mi chodzi sprostowa lekarz. Chc, ebycie je
porwnali z moimi.
Nie zwlekajc, wyj piro wieczne z kieszeni marynarki, wyla
odrobin atramentu na blat stolika, po czym umoczy po kolei
wszystkie palce i przyoy je do czystej kartki wyrwanej z notesu.
Malden chwyci kartk i spojrza Elliottowi prosto w oczy.
Nie rozumiem, o co w tym wszystkim chodzi, ale zrobi to,
poniewa ja take ci ufam.
Lekarz skin gow w milczeniu, chcc w ten sposb
podzikowa policjantowi. Natomiast Matt omieli si wreszcie
zada pytanie:
Ile czasu potrzeba, eby porwna te odciski?
Zaraz si do tego zabior odpar Malden. S wyrane, a
zatem bd mia wynik bardzo szybko.
Elliott odprowadzi policjantw na ganek. Podczas gdy Douglas
poszed przyprowadzi samochd, Malden obieca:
Zadzwoni do ciebie, jak tylko skocz. A po chwili wahania
spyta:
O co to ja chciaem... Ju wiem. Nadal jeste z t swoj
Brazylijk, Ilen?

 Nadal odpar Elliott, nieco zdziwiony tym pytaniem.

Midzy nami jest...
Wrodzona niemiao nie pozwolia mu dokoczy, ale Malden
i tak wiedzia to, co chcia wiedzie.
Rozumiem rzuci, spuszczajc gow. Kiedy kto zapadnie
ci w serce, zostanie tam na zawsze...
Elliott popatrzy ze wzruszeniem na oddalajcego si starego
policjanta. Wiedzia, e od kilku lat towarzyszy swojej onie w
beznadziejnej walce z chorob Alzheimera. I o tym, e jej ostatnia
godzina zblia si nieuchronnie.
*
Bya trzecia nad ranem, ale Elliott nadal nie spa. Pojecha z
Mattem do jego domu i wrci swoim garbusem. Po drodze zatrzyma
si na stacji benzynowej przy Market Street. Kiedy zamylony la
paliwo do baku, zagadna go jaka bezzbna kobieta, ktra pchaa
przed sob wzek wypeniony rnymi rupieciami i szmatami.
Wygldaa na pijan albo napan. Posaa Elliottowi wizank
przeklestw, on jednak nie zwraca na to uwagi. Przez dwa dni w
tygodniu pracowa jako wolontariusz we Free Clinie, miejskim
centrum medycznym dla ludzi w potrzebie, wiedzia wic, jak
wyglda miasto w nocy. W przewodnikach turystycznych i na
filmach San Francisco przedstawiane jest zawsze w najkorzystniejszym wietle. Pokazuje si malownicze dzielnice, tereny
zielone, podkrela ludzki wymiar miasta. Nieustannie przypomina
si, e jest symbolem hippisowskiej wolnoci. To prawda, e Frisco
przeyo czasy swojej chway w latach szedziesitych, kiedy w lad
za Janis Joplin i Jimim Hendriksem setki dzieci kwiatw
zamieszkao w wiktoriaskich domach Haight Ashbury.
Ale melodia Summer of Love dawno przebrzmiaa, ruch
hippisowski stopniowo zamar, wycieczony wasnymi ekscesami, a
Joplin i Hendrix umarli, oboje w wieku zaledwie dwudziestu siedmiu

lat. Jimi nafaszerowany rodkami nasennymi

wymiocinami, a Pera przedawkowaa heroin.

udusi

si

Pod koniec 1976 roku wolna mio i ycie w komunach nie

interesoway ju ludzi. Ale narkotyki nadal siay niesychane
spustoszenie. Majc rzekomo otwiera umysy i uwalnia od
codziennoci, LSD, metedryna i heroina powodoway uzalenienie,
po czym powoli zabijay. W klinice Elliott by wiadkiem tego
straszliwego spustoszenia: przedawkowanie, taczka wprowadzona
brudnymi igami, zapalenie puc i inne konsekwencje bad trips,
takie jak choby tragiczny w skutkach skok z okna.
Do tego naleao doda problem weteranw wojny w
Wietnamie, ktrzy coraz liczniej powikszali szeregi bezdomnych.
Oddziay amerykaskie wycofay si z Sajgonu przed rokiem, a setki
byych onierzy, zdruzgotanych wojennymi przeyciami, wegetowao
gdzie na pograniczu marginesu i wczgostwa.
Elliott uregulowa naleno za benzyn i przejecha przez
miasto z opuszczonymi szybami, nie przestajc myle o niewiarygodnym wieczornym spotkaniu. Po rozstaniu z Mattem znw poczu
si samotny i bezbronny. Trudno, musia przyzna, e wszystko, o
czym mwi ten mczyzna, byo prawd: szturchace wymierzane
przez ojca i poczucie winy, jakiego dozna w chwili samobjstwa
matki.
Dlaczego nigdy dotd nie rozmawia o tym z Ilen? Z jakiego
powodu nie odway si przyzna do wasnych saboci przed
kobiet, ktr kocha?
A Matt? Jemu rwnie o niczym nie powiedzia. Czyby
kierowa si zwyk msk pruderi? Po prostu tak byo wygodnie.
W towarzystwie Matta wszystko wydawao si lekkie i frywolne.
Obcowanie z nim byo komfortow ucieczk przed tward
rzeczywistoci i sposobem na odzyskanie si, kiedy trudy zawodu
lekarza staway si nie do zniesienia.

W kocu, nawet jeli nie wymylono nic lepszego od mioci i

przyjani, by ycie stao si bardziej znone, zdarzay si takie
sytuacje, w ktrych trzeba byo radzi sobie samemu.
*
Kilka kilometrw dalej detektyw Malden trudzi si w biurze
swojego komisariatu policji. Przed paroma minutami pokci si z
podwadnym, ktry zarzuca mu, e w czasie suby musi pracowa
nad spraw natury prywatnej. Malden wiedzia, e Douglas czeka na
jego ryche odejcie i ostrzy sobie zby na wasny szybki awans.
Kiedy ten zamas zagrozi mu raportem, Malden owiadczy bez
ogrdek, co o nim myli, po czym wysa go do pomieszczenia na
drugim kocu komisariatu. Szkoda. Douglas mia zadatki na
dobrego gliniarza, tylko le si do tej roboty zabiera. W czasach
modoci Maldena nie starano si robi kariery za wszelk cen. A
moe Malden si starza? Moe mode pokolenie wyznawao inne
wartoci, byo ambitniejsze, przejawiao wiksz inicjatyw, do czego
w telewizji nawoywa czasami gubernator Reagan?
Malden oprni kubek kawy. Tym razem nie mia wtpliwoci,
e modszy kolega speni swoje groby. Trudno. Jeli policyjne lizusy
w kocu go zaatwi, zwolni si z pracy i przynajmniej bdzie mg
spdza wicej czasu w szpitalu przy ku Lizy. W kadym razie
emerytura bya niedaleko. Tymczasem ostatni raz pomoe Elliottowi
i zrobi to, o co go poprosi.
Zabarwi odciski palcw na zapalniczce fluorescencyjn farb.
Nastpnie wzi aparat fotograficzny i zrobi seri zdj, ktre
naleao wywoa i powikszy. Dopiero potem bdzie mona
przystpi do waciwej analizy. Z niepokojem spojrza na zegarek.
Czekaa go benedyktyska robota. Noc moga okaza si za krtka.
*

Zanim Elliott dojecha do mariny, zatrzyma si w maym,

otwartym przez ca dob sklepie samoobsugowym w Van Ness.
Kupi paczk papierosw i torb suchej karmy dla psa.
Cze, Znajdek zawoa, otwierajc drzwi domu.
Ledwo wszed na taras, labrador przybieg i poliza mu palce
dokadnie tak samo, jak zrobi to kilka godzin wczeniej, witajc ich
dziwnego gocia.
Nie musisz si podlizywa uprzedzi go Elliott, wsypujc
chrupki do miski.
Przez chwil sta i obserwowa szczeniaka, zdziwiony, e lubi
jego towarzystwo. Potem pozamiata odamki szka i wypali kilka
papierosw, patrzc przed siebie nieobecnym wzrokiem i bdzc
mylami we wspomnieniach z dziecistwa. Co pi minut spoglda
z niepokojem na telefon w oczekiwaniu na werdykt w sprawie
odciskw palcw. Nawet jeli caa ta historia nie trzymaa si kupy,
nie mg opanowa zdenerwowania, jakby czeka na wyniki badania
lekarskiego i wiadomo o miertelnej chorobie.
*
Douglas podar raport, ktry dopiero co napisa na maszynie.
Wsta i zszed na parter do niewielkiego pomieszczenia sucego
policjantom za pokj do wypoczynku. Tej nocy w komisariacie
panowa wyjtkowy spokj. Przygotowa wic dwa kubki kawy, po
czym wdrapa si na trzecie pitro i zapuka do drzwi biura
Maldena.
Malden tylko wymamrota co w odpowiedzi, ale Douglas
postanowi uzna to za zaproszenie.
Nie potrzebuje pan pomocy? spyta, wsadzajc gow przez
szpar w drzwiach.
Moe i tak... odpowiedzia stary policjant szorstkim tonem.

Douglas poda starszemu koledze kubek z kaw i rozejrza si

uwanie dookoa.
Na cianie wisiao okoo dziesiciu kilkakrotnie powikszonych
zdj, ktre zapraszay do zwiedzenia labiryntu linii papilarnych.
Gliniarze uwielbiaj te odciski. To jedyni denuncjatorzy, ktrzy nie
zawodz i nigdy nie kami zwyko si mawia wrd
zawodowcw. Powieszone jedne obok drugich, zdjcia tworzyy
dziwn tapet przypominajc map topograficzn: linie agodne,
zakrtasy, wgbienia, mae wysepki czce si na wszystkie
sposoby. Odcisk linii papilarnych kadego czowieka jest unikalnym
dzieem sztuki, ksztatujcym si ju w yciu podowym. W onie
matki zarodek doznaje mnstwa drobnych stresw, ktrych efektem
jest powstawanie rzeby na opuszkach jego palcw. Cay proces
odbywa si przed upywem szstego miesica ciy. Nastpnie
drobne rowki utrwalaj si i pozostan niezmienione do koca ycia.
W szkole policyjnej Douglas dowiedzia si, e na kadym palcu
jest okoo stu pidziesiciu charakterystycznych punktw. Aby
ustali, czy dwa odciski s identyczne, wystarczy stwierdzi
zgodno tych znakw. eby identyfikacja miaa moc prawn, trzeba
potwierdzi zgodno dwunastu takich punktw.
Bierzmy si do pracy zaproponowa przeoony.
Douglas mia dobry wzrok.
Za to Malden mia wicej cierpliwoci.
Dziki temu razem tworzyli bardzo zgrany zesp.
*
Kiedy nasta wit, Elliott postanowi wzi prysznic. Woy
czyste ubranie i wyszed z domu, by uda si do szpitala. Na drodze
musia wczy wiata i wycieraczki. W cigu paru godzin pogoda
zmienia si diametralnie. Niebo, tak czyste poprzedniego wieczoru,

teraz byo pokryte chmurami zapowiadajcymi jeden z tych deszczowych rankw charakterystycznych dla przeomu jesieni i zimy.
Wczy radio, eby posucha wiadomoci. Wszystkie byy
niepokojce: tragiczne w skutkach trzsienie ziemi w Chinach,
represje wojskowe w Argentynie, czarny przypyw we Francji,
masakra w Soweto w Afryce Poudniowej, gdzie panowa apartheid, a
w Houston jaki szaleniec zabarykadowany we wasnym domu
zabawia si strzelaniem do tumu.
W tym samym czasie w Ameryce doby afery Watergate trwaa
kampania prezydencka, cho jeszcze nie byo wiadomo, ktry z
kandydatw Carter czy Ford przez kilka nastpnych lat pokieruje
losami kraju.
Rozgoryczony Elliott zmieni stacj i do szpitala dojecha,
suchajc Let It Be Bitelsw.
Kiedy tylko znalaz si w hallu, zawoa go stranik.
Telefon do pana doktora!
Elliott chwyci suchawk.
Mam ju wyniki oznajmi Malden.
Lekarz wzi gboki wdech, po czym spyta:
No i co wykazay?
Odciski s identyczne.
Potrzeba byo paru sekund, eby informacja dotara do
wiadomoci Elliotta.
Jestecie pewni tych wynikw?
Wicej ni pewni. Sprawdzilimy je wielokrotnie.
Elliottowi byo jednak trudno przyj do wiadomoci t
informacj.

 Statystycznie rzecz biorc, ile jest moliwoci, e dwie osoby

maj identyczne linie papilarne?
Jedna na wiele dziesitek miliardw. Nawet blinita nie maj
takich samych.
Wobec braku jakiejkolwiek reakcji ze strony lekarza, Malden
powtrzy jeszcze raz, starajc si wyraa janiej:
Nie wiem, Elliott, jaki masz problem, ale odciski palcw
nale do tej samej osoby. Nie mam co do tego adnej wtpliwoci. A
t osob jeste ty.

Oddalam od siebie mier, yjc cierpic,

mylc si, ryzykujc, dajc i tracc.
Anais Nin

Wrzesie 2006
Elliott ma 60 lat

wiato przenikajce przez szklane cianki do wntrza

mieszkania powodowao, e promienie soneczne lizgay si po
meblach i rozpryskiway po parkiecie z kalifornijskiego orzecha.
Ubrany w stare lewisy i sweter o lunym splocie, Elliott zszed
po metalowych schodach prowadzcych do kuchni. Mia dzi dzie
wolny, wic zamierza zje niadanie bez popiechu. Umyty i
starannie ogolony, czu nowy przypyw energii. Tego ranka choroba
nie dokuczaa mu zbytnio, jakby widmo mierci oddalio si pod
wpywem niezwykych przey, jakich dozna zeszej nocy.
Dzie zapowiada si soneczny. Elliott przygotowa sobie sok
pomaraczowy i miseczk musli, ktre postanowi skonsumowa w
ogrodzie. W jego mylach przesuwao si jeszcze kilka niewyranych
obrazw z poprzedniego wieczoru. Odczuwa raczej zakopotanie ni
egzaltacj. Cho nadal nie wiedzia, jak substancj zawieray
piguki, jednego by pewien ich dziaanie okazao si piorunujce!
Zwaszcza druga podr pozwolia rzuci wiato na kilka spraw.
Mia wraenie, e teraz lepiej rozumie mechanizm swojego powrotu
do przeszoci.

Z pocztku kady skok w czasie by taki sam, Elliott cofa si

dokadnie o trzydzieci lat. Pierwszego wieczoru spojrza na dat
wywietlan na lotnisku, a ostatnim razem informacj zaczerpn z
gazety lecej na tarasowym stoliku.
Poza tym by w stanie przenosi do przeszoci rne
przedmioty, bo jego ubrania podroway wraz z nim. Podobnie
dziao si ze sprowadzaniem przedmiotw do teraniejszoci
zakrwawiona chusteczka bya najlepszym tego dowodem.
Odczuwa jednak pewien niedosyt, za kadym razem pobyt w
przeszoci by zbyt krtki. Trwa zaledwie okoo dwudziestu minut,
a to stanowczo za mao. Ledwie zdy zamieni kilka zda ze swoim
drugim ja, a ju dostawa drgawek zapowiadajcych powrotn
podr.
Moe byo jeszcze za wczenie na odkrycie prawdziwego sensu
tych spotka? W kadym razie jedno wydawao si pewne: podre
w czasie mg odbywa jedynie podczas snu.
Wrciwszy do domu, usiad przed ekranem komputera. By
chirurgiem, ale co tak naprawd wiedzia na temat snu i marze
sennych? Prawd mwic, niewiele. W czasie studiw pochon
tony wiadomoci, ale prawie nic ju z tego nie pamita. Dla
odwieenia pamici wszed do sieci i przez nastpn godzin
studiowa encyklopedi medyczn online.

Sen skada si z odrbnych faz, nastpujcych

po sobie i powtarzajcych si przez ca noc.

W porzdku, to akurat pamita. Ale co poza tym?

Sen lekki to sen o falach powolnych, podczas

gdy sen gboki to sen o falach szybkich, zwany
snem paradoksalnym.

Sen paradoksalny? Co mu to mwio...

Pojcie to oznacza faz snu, w czasie ktrej

mzg pracuje najintensywniej, podczas gdy ciao
znajduje si w stanie cakowitego bezwadu, a
wszystkie minie, od karku do stp, s
rozlunione.

No dobrze, ale gdzie jest miejsce na marzenia senne?

W cigu naszego
dwadziecia pi
dziesiciu. W tym
piciuset tysicy

ycia sen zajmuje nam rednio

lat, a marzenia senne okoo
czasie ni si nam od stu do
snw.

Widzc te liczby, Elliott si zamyli. Tak wic nasze ycie

skada si z setek tysicy snw!.Byo to rwnie ciekawe, jak
niepokojce. Czujc, e jest na dobrej drodze, pozwoli sobie na
jednego papierosa, po czym zagbi si w dalszej lekturze, z ktrej
dowiedzia si, e:

Faza snu paradoksalnego zdarza si mniej

wicej co dziewidziesit minut i trwa dobry
kwadrans. Wanie podczas tej fazy najczciej
pojawiaj si marzenia senne.

Ostatnie zdanie sprawio, e zacz si wierci na krzele.

Wszystko si zgadzao wczoraj wieczorem zasn okoo godziny
22.30. Zatem jego podr trwaa dziewidziesit minut, dokadnie
tyle, eby osign pierwsz faz snu paradoksalnego!
A wic tak to dziaa! W tej fazie aktywnoci mzgu substancja
zawarta w piguce powodowaa u niego powrt do przeszoci.
Wszystko to mogo wydawa si jakim szalestwem, ale doy
takiego okresu w swoim yciu, e nie wierzc ju w nic, gotw by
uwierzy we wszystko.
Klikajc parokrotnie myszk, kontynuowa eksploracj
tajemniczego wiata, by doj do wniosku, e o ile naukowcy odkryli
wiele rzeczy na temat sposobu powstawania marze sennych
czowieka, to nie potrafi wyjani, dlaczego marzenia senne
powstaj. Pod wieloma wzgldami sny nadal stanowiy zagadk. Jak
kada inna zaprogramowana czynno ciaa i mzgu, marzenie
senne powinno mie jak funkcj, jaki cel...
Tylko jaki?
Nauka dotychczas nie udzielia odpowiedzi na to pytanie.
Byy oczywicie rne ezoteryczne bzdury znane od czasw
staroytnego Egiptu, wedug ktrych sny s znakami wysyanymi
przez bogw lub niewidzialny wiat. Ale czy mona w to wierzy?
Kiedy Elliott analizowa t hipotez, jego rozmylania przerwa
nagle dzwonek telefonu. Gdy podnis suchawk, rozpozna gos
szefa szpitalnego laboratorium, Samuela Bellowa, ktrego poprosi o
analiz okruszkw piguek zebranych z dna flakonika.
Mam ju wyniki analizy oznajmi Bellow.
*

Rok 1976
Elliott ma 30 lat

W tej samej chwili, trzydzieci lat wczeniej, Elliott dopija

kaw w pokoju wypoczynkowym Lenox Hospital.
Po raz dziesity tego przedpoudnia mody lekarz przyglda si
zdjciom odciskw palcw przekazanym przez Maldena za
porednictwem goca. Teraz musia uwierzy w to, co dotd uwaa
za niewiarygodne: gdzie w przyszoci inny on sam znalaz sposb
na odbywanie podry w czasie i skadanie mu krtkich wizyt.
Jeli chodzi o to, jak tego dokona... to ju cakiem inna
historia.
Elliott nigdy nie przepada za lektur ksiek fantastycznonaukowych, za to na studiach czyta Einsteina i pozna jego teori
wzgldnoci. Co takiego wujaszek Albert mwi na temat podry w
czasie? A to mianowicie, e s cakiem prawdopodobne... pod
warunkiem e przekroczy si prdko wiata. Nie bardzo mg
wyobrazi sobie swojego dziwnego gocia krcego wok Ziemi z
prdkoci trzystu tysicy kilometrw na sekund, jak jakiego
starzejcego si Supermana.
Odpowiedzi naleao zatem szuka gdzie indziej.
Elliott pomyla o czarnych dziurach. Oglda kiedy w telewizji
pewien reporta na temat kresu ycia gwiazd i wytwarzanego przez
nie pola grawitacyjnego, ktre moe spowodowa odchylenie
czasoprzestrzeni. Teoretycznie rzecz biorc, nic nie stao na
przeszkodzie, by wyobrazi sobie, e jakie ciao wessane w czarn
dziur moe pojawi si w innej epoce lub w innym wiecie.
Logiczne... poza tym, e dotychczas nie zaobserwowano jeszcze
adnej czarnej dziury, i wydawao si mao prawdopodobne, by ciao

ludzkie mogo przedosta si przez tak stref, nie rozpadajc si na

kawaki i nie zamieniajc w py.
Na dodatek, nie mona byo traktowa powanie scen, ktre
robiy furor w filmach z gatunku fantastyki naukowej ani opisw
znajdujcych si w tego typu ksikach. A gdybycie, wracajc do
przeszoci, przeszkodzili w spotkaniu waszego ojca z wasz przysz
matk? Gdybycie zabili swoich rodzicw, zanim zdyliby doprowadzi do waszego poczcia? Wwczas wkroczylibycie w bdne
koo bytu i niebytu:
Zabiem swojego przodka.
A wic si nie narodziem.
Nie zabiem swojego przodka.
A wic przyszedem na wiat.
Zabiem swojego przodka.
A zatem...
Elliott westchn. Wiara w to, e podr jest moliwa,
oznaczaaby pogwacenie wielu praw fizyki oraz negacj zasad
przyczynowoci i spjnoci logicznej.
A jednak...
Jednak zdjcia, ktre mia przed oczami, stanowiy dowd, e
caa ta historia jest prawdziwa. Naukowy, niezbity dowd, pomyla,
patrzc na identyczne odciski palcw dwch osobnikw.
W zamyleniu machinalnie potar kamie zapalniczki marki
Zippo zwrconej przez Maldena, czym wywoa snop iskier.
Nastpnie zamkn wieczko i gwatownie wsta z krzesa. Nie mg
usiedzie na miejscu! W cigu ostatnich paru godzin wypi chyba
tuzin filianek kawy. Strach, jaki poczu w nocy, bynajmniej nie
min, a teraz doszo do niego podniecenie wynikajce z poczucia, e
przeywa co, czego nie moe ogarn. By zwyczajnym czowiekiem,

ktremu przydarzya si nadzwyczajna historia. Dokd go to

wszystko zaprowadzi? Nie mia najmniejszego pojcia. Poczwszy od
tej chwili, wkracza w nieznane, nie majc pewnoci, e potrafi
stan twarz w twarz z tym, co go czeka.
Nala sobie kolejn filiank kawy i otworzy okno wychodzce
na ulic. By w pokoju sam, wic nerwowo zapali papierosa i
wydmuchiwa niewielkie oboczki, w obawie, e wczy si
urzdzenie wykrywajce dym. Od paru minut nie opuszczaa go
pewna myl. Czy moe skontaktowa si ze swoim drugim ja
yjcym gdzie w przyszoci? Dlaczego nie? Tylko jak tego dokona i
jak przesa mu wiadomo?
Zastanawia si na tym przez kilka chwil, ale nie widzia
rozwizania. Pewien bezsensowny pomys przyszed mu do gowy,
lecz natychmiast go odrzuci. Nie, nie naley robi byle czego. Musi
si uspokoi, przesta o tym myle i zaj si prac.
Z tym postanowieniem usiad przy stole przed stert
dokumentacji z zabiegw chirurgicznych, z ktrych trzeba byo
sporzdzi raporty. Mimo to, po paru zaledwie minutach
zrezygnowa z udawania. Jak si skupi po tym wszystkim, co
przey! Spojrza na zegarek: kolejn operacj mia przeprowadzi
dopiero za dwie godziny, a przy odrobinie szczcia znajdzie kogo,
kto zastpi go podczas dyuru. Zdj fartuch, woy marynark i
opuci pomieszczenie.
Pi minut pniej wyszed ze szpitala.
Wyjedajc z parkingu, min jedn z charakterystycznych
ciarwek Federal-Express. Pochonity tym, co mu si
przydarzyo, wzruszy ramionami i zrobi wyzywajc min.
Niech FedEx i UPS si wypchaj.
On, Elliott Cooper, zamierza wysa wiadomo trzydzieci lat
w przyszo...

Rok 2006
Elliott ma 60 lat

Mam ju wyniki analizy oznajmi Bellow.

I co wykazaa?
No wic, jest to co raczej egzotycznego: jaka mieszanina na
bazie zi, przede wszystkim lici morwy i niesplika.
Elliott nie wierzy wasnym uszom.
I nic poza tym?
Nic. Jeli chcesz zna moje zdanie, ten lek nie pomoe na
adn chorob, to zwyczajne placebo.
Osupiay Elliott odoy suchawk. A zatem w pigukach nie
byo adnego magicznego skadnika. Wic stary Khmer, jego proba,
eby Elliott wyrazi jakie yczenie, nadzieja na powtrne spotkanie
z Ilen... Wszystko to byo bujd. Widocznie mia ju przerzuty do
mzgu. Spotkanie z drugim ja sprzed trzydziestu lat z pewnoci
miao miejsce wycznie w jego wyobrani: zwyczajne zudzenie
czowieka, ktry dotar do kresu ycia i obawia si mierci.
Oto caa tajemnica! Po co szuka naukowego wyjanienia?
Naley raczej sprbowa psychoanalizy. Marzenia senne s tylko
projekcj
ukrytych
pragnie,
czym
w
rodzaju
zaworu
bezpieczestwa, ktry daje ujcie podwiadomoci, nie naraajc na
szwank rwnowagi psychicznej. Elliott zapuka do drzwi Einsteina, a
otworzy mu Zygmunt Freud!
Stao si, zwyky telefon sprowadzi go na ziemi. Magia znika,
a w ostrym porannym wietle to, co w nocy wydawao si
rzeczywistoci, okazao si uud. A tak chcia w to wierzy, ale
nie... Ta pikna przygoda, krtka wycieczka w czasie jest jedynie
wytworem jego umysu. Choroba i nieuchronna mier popchny go

do fantazjowania na temat moliwoci powrotu do dawno minionego

okresu ycia.
Prawda bya taka, e umiera ze strachu. Nie mg pogodzi si
z myl, e koniec jest bliski. Wszystko mino tak szybko:
dziecistwo, okres dorastania, modo, wiek dojrzay... Ledwo
zdy kilkakrotnie mrugn powiek, a ju trzeba odej? W wieku
szedziesiciu lat? Kurwa, chyba troch za wczenie! Nie czu si
staro. Przed wykryciem raka tryska zdrowiem. Podczas misji
humanitarnych przedziera si przez gry, czsto zostawiajc za
sob trzydziesto- i czterdziestolatkw. A Sharika, jego indiaska
staystka pikna jak jutrzenka, wanie z nim chciaa pj na
kolacj, a nie z jednym z tych modzikw, ktrzy dopiero zaczynali
sta!
Wszystko si skoczyo, mino. Teraz mg tylko czeka na
mier i strach.
Strach, e bdzie traci siy.
Strach przed cierpieniem i utrat samodzielnoci.
Strach, e wreszcie zdechnie w jakiej biaej szpitalnej sali.
Strach, e bdzie musia opuci crk i zostawi j sam na
tym niepewnym wiecie.
Strach, e cae jego ycie nie miao sensu.
I jeszcze strach przed tym, co bdzie czeka go potem. Kiedy
ju wyzionie ducha i przejdzie na tamt stron.
Do jasnej cholery...
Wcieky otar z pync po policzku.
Okropny bl skrca mu teraz wntrznoci. Poszed do azienki,
przeszuka zawarto apteczki, eby zay jakie lekarstwo
przeciwblowe i obmy twarz. W lustrze zobaczy twarz mczyzny,
ktry spoglda na niego byszczcymi, nabiegymi krwi oczami.

Ile mu jeszcze zostao czasu? Kilka dni? Par tygodni? Jak

nigdy dotd pragn y, biega, oddycha, spotyka si z ludmi,
kocha...
Nie mona powiedzie, e zmarnowa ycie: mia przecie crk,
ktr uwielbia, by potrzebny, podrowa, dozna wielu satysfakcji
i spdzi mie chwile w towarzystwie Matta.
Jednak zawsze czego mu brakowao.
Ileny...
Od kiedy umara trzydzieci lat temu, y troch na niby,
bardziej jako widz ni aktor kreujcy swoj rol. A w ostatnich
dniach z upodobaniem uczepi si myli o podry w czasie.
W nadziei, e przed mierci zobaczy Ilen.
Teraz jednak iluzja prysa, a on cierpia, bo da si nabra.
Przestaniesz cierpie, kiedy stracisz nadziej gosia ludowa
mdro.
A Elliott nie chcia ju wicej cierpie.
eby zgasi ostatni iskierk nadziei, jaka jeszcze tlia si w
jego sercu, chwyci szklany flakonik i wrzuci go do miski klozetowej.
Zawaha si przez moment...
...potem spuci wod.
*
Rok 1976
Elliott ma 30 lat

Elliott zaparkowa garbusa w Mission District, przy Valencia

Street. O tej porze dnia ta latynoska dzielnica San Francisco ju
ttnia yciem. Ze swoimi tanimi sklepikami, tauerias i kramami z
owocami, Mission byo jednym z najbardziej malowniczych miejsc w

miecie. Elliott ruszy pod gr alej, torujc sobie drog w haaliwym, kolorowym tumie. Fasady domw ozdobione byy
malowidami w jaskrawych kolorach. Lekarz zatrzyma si na chwil
przed tymi fascynujcymi freskami, w ktrych wyczuwao si wpyw
stylu Diego Rivery*. Skoro jednak nie przyby tu w charakterze
turysty, po chwili poszed dalej, przyspieszajc kroku. To
bezpretensjonalne miejsce, emanujce pierwotn energi, sprzyjao
tym, ktrzy pragnli otrze si o zupenie innych ludzi, ale miao
rwnie swoje ze strony gangi chicanos ordynarnie zaczepiajce
przechodniw psuy sympatyczn atmosfer dzielnicy.
Po przejciu przez skrzyowanie z Dolores Street, obok dugiego
rzdu klubw salsy i sklepikw z dewocjonaliami, Elliott znalaz
wreszcie szyld, ktrego wypatrywa.

BLUE MOON: BIUTERIA I TATUAE

Pchn drzwi sklepiku i zaraz za progiem natkn si na nieco

obleny plakat przedstawiajcy Freddiego Mercury'ego w damskim
przebraniu. Lider zespou Queen w przesadny sposb symulowa na
nim stosunek pciowy. Z gramofonu stojcego przy kasie
rozbrzmiewao na cay regulator reggae w wykonaniu Boba Marleya,
ktry zaczyna zdobywa popularno, od kiedy rok wczeniej Eric
Clapton nagra ponownie jego piosenk: I Shot the Sheriff.
Elliott westchn. Niezbyt dobrze czu si w tym otoczeniu, ale
nie zamierza si wycofa.
Kristina? zawoa w stron zaplecza sklepiku.
Doktor Cooper! A to dopiero niespodzianka!

Malarz meksykaski, towarzysz ycia Fridy Kahlo, autor kompozycji ciennych

o tematyce spoecznej.

Staa przed nim wysoka blondynka o niesamowitym wygldzie:

w dugich butach motocyklisty, skrzanych miniszortach, z
erotycznym tatuaem u dou plecw.
Elliott pozna j w szpitalu, kiedy operowa jej synka chorego
na nerki. Od tej pory regularnie widywa malca, maego Chiczyka,
ktrego Kristina wychowywaa wsplnie ze swoj przyjacik Leil,
pielgniark pracujc na jego oddziale. Ju przy pierwszym
spotkaniu Elliotta zaintrygowa swobodny styl bycia dziewczyny,
absolwentki Berkeley, specjalistki w dziedzinie cywilizacji
azjatyckiej, oraz fakt, e wolaa otworzy sklepik oferujcy tatuae,
ni wykada na uniwersytecie. Kristina ya, jak chciaa, i otwarcie
przyznawaa si, e jest lesbijk. W San Francisco nie stanowio to
problemu: od kilku lat geje zastpowali hippisw i przejmowali
palm pierwszestwa w miecie. Dziesitki tysicy homoseksualistw napyny tu zachcone panujc tolerancj i zamieszkay w
dzielnicach Castro i Noe Valley.
Tylko dwie minutki i bd do pana dyspozycji oznajmia
Kristina, zapraszajc na fotel.
Lekarz usiad obok poudniowoamerykaskiego transwestyty,
ktremu przekuwano uszy. Nieco zakopotany spyta, czy moe
skorzysta z telefonu, i zadzwoni do Matta, eby przekaza mu
ostatnie nowiny. Kiedy poinformowa go o wyniku analizy odciskw
palcw, przyjaciel nie by specjalnie zaskoczony.
Nikt poza tob nie widzia tego faceta. Chcesz wiedzie, co o
tym myl? Ta historia jest wytworem twojego umysu.
Jak to?! Mojego umysu? oburzy si Elliott. A zapalniczka
z napisem Millenium Edition, z moimi odciskami palcw, ona te jest
wytworem mojego umysu?
Posuchaj, stary, pewnie kupie j ktrego dnia, a potem o
niej zapomniae, to wszystko.
Elliotta zatkao:

 A zatem nie wierzysz mi?

Nie przyzna Matt. Poza tym mam nadziej, e gdybym ja
sam opowiedzia ci podobn histori, ty take by mi nie uwierzy i
prbowa sprowadzi mnie na drog rozsdku.
Dziki za wsparcie! warkn Elliott i rozczy si bardzo
niezadowolony.
To co panu robimy, doktorze? spytaa Kristina. Moe
tatua Hell's Angels albo jakiego wielkiego smoka na plecach?
Ani jedno, ani drugie odpar, podwijajc rkaw koszuli.
Chciabym jedynie pewien niewielki napis na ramieniu.
Nie chce pan czego adniejszego? zapytaa, przygotowujc
ig. Prosz spojrze na to.
Kristina
odchylia
lekko
nog,
odsaniajc
rysunek
przedstawiajcy co w rodzaju japoskiego diaba uwizionego w
siatce jej poczochy, wspinajcego si po udzie i znikajcego gdzie
blisko intymnej partii ciaa.
To prawdziwe dzieo sztuki przyzna z podziwem Elliott.
Ale niezupenie w moim stylu.
Szkoda, bo cakiem przystojny z pana facet, a nie ma nic
bardziej seksownego od tatuau na ciele kochanka.
Nie sdz, by moja partnerka bya tego samego zdania.
Czasami kobiety nas zaskakuj.
Jeli o to chodzi, nie mam najmniejszych wtpliwoci.
Wyj piro z wewntrznej kieszeni marynarki i nagryzmoli
kilka sw na okadce ilustrowanego pisma.
Oto, co chciabym mie rzek, podajc magazyn Kristinie.
Moda kobieta zmarszczya brwi:

 To wyglda mi na jaki kod!

Powiedzmy, e to osobiste przesanie przeznaczone dla
starego przyjaciela.
Kobieta sprawdzia ig demografii.
Z pocztku bdzie troch bolao, ale wkrtce przestanie. No
jak? Nie auje pan swojej decyzji?
Elliott przymkn na moment oczy. Czy naprawd mona
funkcjonowa midzy teraniejszoci i przyszoci? Jakkolwiek
wydawao si to absurdalne, postanowi sprbowa. Aby nabra
odwagi, wyobrazi sobie min, jak zrobi jego alter ego, kiedy po
trzydziestu latach otrzyma to przesanie.
Nie auj uci krtko.
Podczas gdy przeraliwy pisk aparatury
mieszczenie, Kristina wygosia co w rodzaju credo:

wypeni

po-

Ciao jest jednym z ostatnich obszarw naszej wolnoci.

*
Rok 2006
Elliott ma 60 lat

Po wrzuceniu flakonika do muszli i spuszczeniu wody, Elliott

wycign si na kanapie stojcej w naroniku salonu. W poudnie
mia spotka si z Angie i nie chcia pokaza jej twarzy umarlaka.
Lec z zamknitymi oczami, wsuchiwa si w swj oddech.
Wolaby, eby by czysty i regularny, ale by urywany i chrapliwy.
Mia wraenie, e si dusi, i nie mg zaczerpn powietrza. Choroba
pustoszca jego organizm mocno kontrastowaa z agodnym
wiatem przesczajcym si przez zasony. Przez okno dochodzi
szum morza i wiergot ptakw. Na zewntrz ycie toczyo si nadal,
ale Elliott nie by ju jego czci. Pomimo sonecznej pogody mia
dreszcze, ktre z pewnoci oznaczay podwyszon temperatur.

Jednoczenie poczu, e wysoko na ramieniu co mu przeszkadza.

Nie by to bl, ale raczej uczucie cigania. Potar doni zdrtwiay
misie. Nic to nie dao. Wsta wic, zdj sweter i podwin rkaw
podkoszulka.
Z pocztku niczego nie zauway, poza ma ciemnozielon
plam rozlan na skrze. Zaintrygowany poszed do azienki i stan
przed lustrem. Zobaczy rzd literek biegncych jedna za drug!
Przez chwil zastanawia si zdumiony, co takiego mogo si
sta. Wkrtce zrozumia...
Ach, ty cholerny gwniarzu! wykrztusi.
Zmczone serce walio jak mot, ale ulyo mu. Nie, wcale nie
oszala. To wszystko nie zdarzyo si tylko w jego gowie. Ten
smarkacz prbowa przesa mu wiadomo, kac sobie
wytatuowa co na ramieniu.
W sumie niegupi chopak... pomyla, podchodzc bliej do
lustra.
Patrzc na swoje odbicie, zauway, e byszcz mu oczy. Moe
to byo niemdre, ale rozpaka si z radoci. Z ca pewnoci
niedugo umrze, ale pki co, jeszcze nie jest zgrzybiaym starcem.
Na ramieniu widniay spore litery skadajce si na zdanie:

WAITING FOR
YOUR NEXT VISIT*

Oczywicie, e planowa kolejne odwiedziny, chyba e... nie

dojd do skutku, skoro w przypywie gupoty wrzuci piguki do
klozetu.
*

Czekam na ponowne odwiedziny.

Ogarnity panik klkn i najgbiej jak mg, zanurzy do w

muszli, majc nadziej, wprawdzie sab, e flakonik jeszcze nie
spyn.
Nie, ta nadzieja nie miaa sensu.
Wsta i sprbowa spokojnie si zastanowi. Ktrdy spyway
cieki? Nie mia pojcia, majsterkowanie nigdy nie byo jego mocn
stron. Popdzi do garau i spojrzawszy na sufit, odkry na nim
poczenie rur kanalizacyjnych. Przebieg wzrokiem wzdu gwnej
rury i dojrza metalow pytk: kolektor. Przy odrobinie szczcia flakonik mg tam utkn. Podway pytk i zanurzy do w mazi, ale
niczego nie znalaz.
Oznaczao to koniec poszukiwa. Flakonik z pewnoci
powdrowa dalej, a do oczyszczalni ciekw, i ju nigdy go nie
odzyska.
Kurwa ma! Wszystko zepsu w jednym przypywie zego
humoru! Co jeszcze mg wymyli? Nie widzc innego rozwizania,
wyszed na zewntrz i postanowi zadzwoni do drzwi najbliszych
ssiadw, pary staruszkw w typie DHEA viagra, bynajmniej
niepomarszczonych, ogarnitych obsesyjn dbaoci o wasne ciaa
i zdrowe odywianie.
Dzie dobry, Nino pozdrowi od progu ssiadk.
Witaj, Elliott, co pana do nas sprowadza? spytaa, lustrujc
go uwanie od stp do gw, zaintrygowana widokiem jego rk
umazanych cuchnc mazi.
Jakby nie do byo, e mnie nie lubi, pomyla, mnie,
kryminalisty, ktry pali, pije prawdziw kaw i jada miso
nafaszerowane cholesterolem...
Czy Paul mgby poyczy mi jakie narzdzia?
Paul poszed popywa, ale chod ze mn do komrki i sam
zobacz, co ci si przyda.

Elliott poszed za ni do wspomnianej komrki, gdzie

faktycznie znalaz to, co mogo go uszczliwi: toporek straacki.
Hm... Jest pan pewien, e wszystko jest w porzdku, Elliott?
spytaa, widzc, jak chwyta za toporek.
W jak najlepszym, Nino zapewni, posyajc jej umiech w
stylu Jacka Nicholsona z filmu Lnienie.
Wyszed z komrki i wrci do wasnego garau. Tam zacz
systematycznie demolowa wszystko, co z bliska lub z daleka
przypominao rury kanalizacyjne. Zajo mu to okoo p godziny i
spowodowao niez powd. Rozwalajc kolejne rury, sprawdza,
czy flakonik nie ugrzz w ktrym z kolanek.
Nie zdawaj si na przypadek! Nie poddawaj si tak dugo, jak
dugo istnieje najmniejsza choby szansa.
Tak wanie postpowa w swojej wieloletniej pracy zawodowej,
dziki czemu w cigu trzydziestu lat parokrotnie udao mu si
uratowa beznadziejne przypadki.
Moe wic uda si take dzisiaj?
Stojc z siekier w rce, po kolana w wodzie, Elliott mgby bez
trudu zosta uznany za szaleca. Gdyby w tej chwili zjawia si tu
policja, nie wiem, w jaki sposb uniknbym aresztowania, rzek
sam do siebie, rozwalajc kolejn rur kanalizacyjn.
A zreszt, moe naprawd by szalecem. Tylko e szaleniec
uwaa si za mdrca, a mdrzec sam przyznaje, e jest szalecem.
Kto to powiedzia? Szekspir? Jezus? Budda? Ktokolwiek to by, mia
cholern racj.
A jeli nawet Elliott oszala, przynajmniej czu si ywy.
ywy.
YWY!
Ostatni cios toporka dokoczy dziea zniszczenia.

Bdc u kresu si, Elliott upad na kolana w lodowat wod.

Przez dobr chwil si nie rusza, wyczerpany i pokonany.
Potem, nagle...
Pokaza si! May szklany flakonik pywa spokojnie na
powierzchni wody.
Elliott rzuci si na niego jak na witego Graala. Drc na
caym ciele, wytar rce w koszul, po czym zacz otwiera
hermetycznie zamknite naczyko. Na dnie leao osiem
nienaruszonych piguek.
Z dzikim wzrokiem, umazany ciekami zacisn palce na maej
fiolce i odetchn z ulg.
By moe mia przed sob zaledwie kilka tygodni ycia, ale
udao mu si odzyska to, co uwaa za najwaniejsze.
Nadziej.

Moecie robi, co chcecie myle lub wierzy,

posi ca wiedz tego wiata lecz jeli nie
kochacie, jestecie niczym.
Marcelle Sauvageot

Rok 2006
Elliott ma 60 lat

Elliott sta przy oknie i czeka na zamwion takswk. Po tym

jak w garau utyta si w gnijcej wodzie, mia wraenie, e nigdy
nie pozbdzie si smrodu, ktry przylgn do skry. Ale gorcy
prysznic i czyste ubranie przywrciy mu cywilizowany wygld. eby
unikn powodzi, musia odczy dopyw wody i skorzysta z
azienki ssiadw. Teraz naleao wezwa hydraulika, ale to zdy
zrobi pniej. Spraw zdecydowanie priorytetow byo spotkanie z
crk, z ktr umwi si w miecie. Angie miaa przyjecha prosto z
lotniska.
Obejrza si w lustrze. Wygld zewntrzny by niezy, za to
wewntrz wszystko zdawao si rozpada: czu ble w klatce
piersiowej i w miniach, a take pieczenie w dole plecw... Rak
postpowa wolno, ale pewnie.
W poszukiwaniu czego pobudzajcego zajrza do szuflady
szafki i wyj z niej niedopalonego papierosa, w ktrym by nie tylko
tyto. Sign do kieszeni, lecz nie znalaz tam zapalniczki Zippo,
prezentu od crki z okazji nadejcia w nowego tysiclecia. Wkurzony
poszed do kuchni i zapali swojego jointa zapak. Nie zalicza si do

grona amatorw palenia trawki i nie walczy o uznanie leczniczych

waciwoci marihuany. Mimo to dzisiaj zamierza zaaplikowa sobie
niewielk kuracj. Tylko dwa, trzy sztachnicia, po ktrych poczu
si raniej. Nastpnie zamkn oczy, eby si odpry. Z zadumy
wyrwa go dopiero dwik klaksonu takswki.
*
Do restauracji Loris' Diner, gdzie si umwi z crk, dojecha
kilka minut przed czasem. Wszed na pitro i zaj miejsce przy
stoliku wskazanym przez kelnerk, przy oknie, za ktrym rozciga
si widok na Powell Street. Siedzc na wysokim stoku, Elliott
obserwowa taniec kucharzy, ktrzy piekli steki, rozbijali jajka i
smayli plastry bekonu na ogromnej pycie. W restauracji
serwowano obfite porcje klasycznych da amerykaskiej kuchni
tej sprzed kampanii antycholesterolowej. Kuchni, ktr naleao
gono potpia, ale ktr wszyscy w sekrecie lubili: hamurgery,
domowe frytki, lody i shaki. Z grajcej szafy stojcej porodku sali
sczyy si przeboje Elvisa, a nieco gbiej, nad rzdem flipperw,
wisia autentyczny harley davidson przymocowany do sufitu
grubymi linami.
Za kadym razem, kiedy tu bywa, Elliott odnosi wraenie, e
uczestniczy w filmie Powrt do przyszoci. Do tego stopnia, e kiedy
drzwi si otwieray, spodziewa si zobaczy Marty'ego McFlya w
towarzystwie Doca Browna i jego wiernego Einsteina*. Wyobraajc
sobie t scen, zobaczy nowego klienta wchodzcego do restauracji,
ale nie by nim Marty...
Bya to moda kobieta o prostych blond wosach, ktra
roztaczaa wok siebie promienny blask.
Moda, dwudziestoletnia kobieta.
Waciwie dziewczyna.

Nazwiska bohaterw wspomnianego filmu oraz imi psa.

Jego crka.
Angie.
Z daleka widzia, jak nadchodzi, i przyglda si jej przez
chwil, sam nie bdc przez ni widziany.
Nie ma co mwi, wygldaa piknie w dugim i obcisym
kaszmirowym sweterku, aksamitnej spdnicy jego zdaniem zbyt
krtkiej czarnych byszczcych rajstopach i wysokich skrzanych
botkach. Nie tylko on na ni patrzy, przy ssiednim stoliku jaki
gwniarz siedzcy w towarzystwie swoich kumpli na gos wychwala
seksbomb idc w ich stron. Elliott zgromi go wzrokiem. Jako
ojciec, przeklina wszystkich bez wyjtku nosicieli testosteronu
traktujcych jego crk jak obiekt seksualny.
Wreszcie Angie dostrzega go i radonie pomachaa rk.
Kiedy tak sza, promienna i lekka, uwiadomi sobie w peni, e
crka jest bez adnej wtpliwoci tym, co najlepiej mu si w yciu
udao. Rzecz jasna, pod tym wzgldem nie rni si od innych
rodzicw, ale jego duma nabieraa innego wymiaru w chwili, gdy
nkaa go choroba, a mier toczya z nim ostatni walk.
I pomyle, e przez dugi czas nie chcia mie dziecka!
Sam dorasta w rodzinie naznaczonej alkoholizmem ojca i
chwiejn psychik matki. Takie dziecistwo nie zachca bynajmniej
do tego, eby samemu zosta rodzicem. Do dzisiaj najboleniejsze
wspomnienia z tamtych czasw ukaday si w sceny przemocy i
strachu. Wiedzia, e to one na dugo zablokoway w nim gotowo
do ojcostwa. Nieatwo byo sprecyzowa przyczyn zapewne
obawia si, e nie potrafi kocha i e on rwnie mgby
przysporzy komu cierpie...
Jedno w tym wszystkim byo pewne: myl, e zostanie ojcem,
przywracaa wspomnienie tak wielu cierpie doznanych w

dziecistwie, e odmwi jedynej kobiecie, ktr kocha, a ktra

chciaa mie z nim dziecko.
Kiedy teraz o tym myla, serce mu pkao.
Potem Ilena umara i przez dziesi lat po jej mierci trwa
niekoczcy si koszmar. Elliott pogry si w otchani rozpaczy,
wypywajc na powierzchni tylko dziki Mattowi oraz pracy, ktrej
uczepi si kurczowo, jakby bya jego koem ratunkowym.
Oczywicie spotyka inne kobiety, ale przechodziy przez jego
ycie, nie zatrzymujc si na duej, a on nie stara si zbudowa
nowego zwizku. Jednak pewnego dnia, podczas kongresu lekarzy
we Woszech, na jego drodze stana pewna kardioloka z Werony.
Przygoda trwaa bardzo krtko, zaledwie przez jeden weekend, po
ktrym kontakt si urwa. Tyle tylko, e po dziewiciu miesicach
przysza na wiat maleka dziewczynka jego creczka. Tym razem
stan przed faktem dokonanym. Nie mg si wymiga, zwaszcza e
matka nie miaa instynktu macierzyskiego i nie zamierzaa samotnie wychowywa dziecka. Trzy miesice po narodzinach Angie
Elliott pojecha po ni do Woch. Tam zgodnie ustalili, e maa
bdzie widywa matk tylko podczas wakacji.
W ten sposb, nie bdc na to przygotowany, zosta ojcem i
jego ycie cakowicie si zmienio. Po cikich latach nabrao
wreszcie sensu. Odtd kadego wieczoru przed pjciem spa
upewnia si, e nic nie zakci snu dziecka. Od tej pory sowo
przyszo weszo ponownie do jego sownika, zajmujc w nim
miejsce w ssiedztwie butelki ze smoczkiem, paczki pieluszek i
pudeek humanizowanego mleka.
Wszystko to odbywao si w coraz bardziej skaonym
rodowisku, przy zmniejszajcej si warstwie ozonowej, w wiecie
zmierzajcym wolno ku zagadzie, w spoeczestwie nastawionym
wycznie na konsumpcj, z czym Elliott nie mg si pogodzi.
Naley wspomnie te o pracy, ktra nie pozostawiaa mu duo
wolnego czasu. Jednak wszystkie te argumenty okazay si niewane

w zestawieniu z parokilogramowym niemowlciem, jego byszczcymi oczkami i niewinnym umiechem.

Kiedy dzisiaj patrzy, jak Angie zblia si do niego, przypomnia
sobie pierwsze lata, podczas ktrych wychowywa j sam, nie majc
do pomocy adnej kobiety. Z pocztku wydawao mu si, e sobie nie
poradzi, i zdarzao si, e wpada w panik. Co si robi, eby by
ojcem? Nie mia najmniejszego pojcia, a nigdzie tego nie uczono.
Fakt, e by pediatr, nie okaza si wcale pomocny w codziennej
rzeczywistoci. Gdyby chocia zachodzia konieczno zaatania
jakiej maej ranki albo wszycia poczwrnych bajpasw, wtedy jego
umiejtnoci przydayby si, ale takiej potrzeby nie byo.
Wkrtce potem zrozumia, na czym polega tajemnica:
mczyzna nie rodzi si ojcem, tylko si nim staje, kiedy musi
podejmowa kolejne decyzje, kierujc si dobrem dziecka.
Dopiero w wieku czterdziestu lat zrozumia, e nie ma innej
odpowiedzi, lepszego rozwizania ni mio.
Dokadnie to samo powtarzaa kiedy Ilena, tylko e on mia
zwyczaj odpowiada: Ba, gdyby to byo takie atwe....
Okazao si, e byo.
*
Cze, tatuku krzykna Angie, pochylajc si nad nim i
caujc go w policzek.
Witam wonder woman! odpowiedzia, robic aluzj do
krtkiej spdniczki i wysokich botkw. Jak min lot?
Bardzo szybko. Przez ca drog spaam!
Angie usiada naprzeciw niego i pooya na stoliku wielki pk
kluczy oraz miniaturowy niklowany telefon komrkowy.
Jestem godna jak wilk! oznajmia, zagldajc w kart, eby
sprawdzi, czy nadal figuruje w niej jej ulubiony hamburger.

Upewniwszy si, e moe go zamwi, zacza z entuzjazmem

opowiada historyjki o swoich studiach medycznych i yciu w
Nowym Jorku. Bya inteligentn dziewczyn, uczciw i
bezinteresown idealistk wykonujc starannie wszystko, czego si
podejmowaa. Elliott nie namawia jej specjalnie do wyboru zawodu
lekarza, ale ona chciaa by poyteczna i twierdzia, e bardzo jej na
tym zaley.
Teraz widzia j odpron, promienn, wspania.
Zauroczony kaskadami jej miechu zastanawia si, czy jest w
stanie powiedzie o swojej chorobie. Dziewczynie nie bdzie atwo,
gdy nagle si dowie, e jej ojciec ma raka w kocowym stadium i by
moe dwa, trzy miesice ycia przed sob...
Elliott zna dobrze swoj crk. Odlego midzy San
Francisco i Nowym Jorkiem ich nie rozdzielia. Cho Angie
wygldaa jak kobieta, bya nadal wraliwym dzieckiem. Spodziewa
si, e nie zareaguje spokojnie na to, co zamierza jej powiedzie.
Jako lekarz kilkakrotnie w cigu tygodnia musia oznajmia
zapakanym ludziom, e bliska im osoba dziecko, wspmaonek
lub krewny nie przeya operacji. Za kadym razem byy to trudne
chwile, jednak z upywem czasu nauczy si godzi z takim
wymiarem ycia zawodowego.
Tak, jako lekarz codziennie obcowa ze mierci, tyle tylko, e
bya to mier czyja, a nie jego wasna...
Oczywicie, e troch obawia si tego, co miao nadej.
Waciwie nie wierzy w ycie wieczne ani w reinkarnacj. Wiedzia,
e czeka go nie tylko koniec ycia na ziemi, ale po prostu koniec
ycia. Jego ciao zostanie skremowane, Matt rozsypie prochy w
jakim sympatycznym miejscu, i basta! Koniec partyjki!
Wanie to pragnby spokojnie powiedzie crce: eby si nie
martwia, bo on wszystko dzielnie zniesie. Zreszt, patrzc
obiektywnie, jego mier nie bdzie niczym wyjtkowym. Wprawdzie

nie przeyje paru dodatkowych dziesitkw lat, ale przecie

zakosztowa przyjemnoci ycia, przeywa radoci, smutki oraz niespodzianki...
A jak ty si czujesz? spytaa niespodziewanie Angie,
wyrywajc go z zadumy.
Patrzy z czuoci, jak odgarnia niesforn grzywk opadajc
na oczy, tak niebieskie, jak u psw rasy husky.
Poczu ucisk w gardle i ogarno go wzruszenie.
Do jasnej cholery! Nie pora si rozkleja!
Musz ci co powiedzie, kochanie...
Umiech przygas na twarzy Angie, jakby przeczuwaa z
nowin.
Co si dzieje?
Mam raka puc.
Co takiego? spytaa z niedowierzaniem.
Mam raka, Angie.
Poruszona, odczekaa par sekund, i spytaa zduszonym
gosem:
Ale ty... wyjdziesz z tego, prawda?
Nie, moja kochana. Mam ju przerzuty.
O, kurwa...
Oguszona t nowin, obja gow rkami, po czym wstaa. zy
pyny jej po policzkach, ale jeszcze si nie poddawaa.
Powiedz mi... czy zasigne porady specjalistw? W
dzisiejszych czasach s nowe metody leczenia rozsianych postaci
raka. Moe...

 Na to jest ju za pno... przerwa tonem nieznoszcym

sprzeciwu.
Otara oczy rkawem swetra, ale to niewiele dao: zy pyny
nadal, a ona nie moga ich powstrzyma.
A od kiedy o tym wiesz?
Od dwch miesicy.
W takim razie... dlaczego nic nie mwie?
eby ci chroni, eby oszczdzi ci zmartwie...
Zdenerwowaa si.
Tak wic za kadym razem, kiedy w cigu tych dwch
miesicy rozmawialimy przez telefon, pozwalae mi papla o moich
problemach i nie uznae za stosowne powiedzie, e masz raka?!
Zaczynaa pierwszy rok studiw, Angie, i miaa z tego
powodu wystarczajco duo stresu i...
Nienawidz ci! krzykna, wstajc od stou.
Prbowa j zatrzyma, lecz odepchna go i wybiega z
restauracji.
*
Kiedy Elliott opuci lokal, deszcz la jak z cebra. Czarne
chmury wdroway po niebie i sycha byo grzmoty. Poaowa, e
nie ma ani parasola, ani prochowca, bo lniana marynarka wkrtce
przemoka. Zrozumia, e trudno bdzie odszuka Angie. Autobusy i
takswki utkny na zakorkowanych ulicach.
W pierwszej chwili postanowi doj do kocowego przystanku
tramwaju linowego, na skrzyowaniu Powell Street i Market, ale
szybko z tego zrezygnowa. Okazao si, e deszcz nie wystraszy
turystw zgromadzonych tumnie w tym miejscu i przygldajcych
si, jak operatorzy rcznie obracaj platform z wagonami. Widzc

to, uzna, e nie ma sensu czeka bez koca, i ruszy w stron Union
Square w nadziei, e w biegu wsidzie do ktrego tramwaju. Dwa
pierwsze byy tak zatoczone, e nawet nie prbowa si do nich
dosta. Udao si mu wsi dopiero do trzeciego, ktry wjeda
wanie na najwyej pooony odcinek trasy.
Tak dojecha do ostatniego przystanku, Fisherman's Wharf,
dawnego portu rybackiego San Francisco, okupowanego obecnie
przez restauracje dla turystw i sklepiki z pamitkami. Drc z
zimna, min stragany z owocami morza, przy ktrych pyskaci
sprzedawcy oprawiali ywe jeszcze kraby, aby wrzuci je do wielkich
kotw stojcych wzdu chodnika. Kiedy Elliott dotar na Ghirardeli
Square, deszcz przybra na sile. eby dosta si do Fort Mason
musia przej obok dawnej fabryki czekolady.
Przemoknity do suchej nitki szed dalej szybkim krokiem,
szczkajc z zimna zbami. Wiatr z oguszajcym wyciem doczy
do deszczu i smaga go po twarzy. Wysiek fizyczny spowodowa, e
piekcy bl w pucach i w dole plecw nasili si, ale i tak nie mg
przeszkodzi mu w odnalezieniu crki. Wiedzia, dokd chodzia,
kiedy bya z jakiego powodu smutna.
W kocu dotar do piaszczystej play midzy Marina Green i
dawnym terenem wojskowym Crissy Field. Morze byo wzburzone,
olbrzymie jzyki fal sigay kilkudziesiciu metrw w gb ldu.
Elliott zmruy oczy: Golden Gate prawie znikn we mgle i
wiszcych nisko chmurach. Zalana strugami deszczu plaa bya
opustoszaa. Podszed bliej, krzyczc na cae gardo:
Angie! Angie!
Z pocztku odpowiada mu tylko wiatr. zy napyny Elliottowi
do oczu, poczu si saby i bezbronny, prawie u kresu si.
Potem raczej wyczu jej obecno, ni wiedzia, gdzie dokadnie
jest, a w kocu j usysza:
Tato!

Angie biega w jego kierunku, przedzierajc si przez grube

kotary deszczu.
Nie umieraj! bagaa. Nie umieraj!
Przytuli j mocno do siebie i dugo tak stali, przemoczeni,
wzruszeni i zdruzgotani smutkiem.
Pocieszajc crk, Elliott przysig sobie, e zbierze wszystkie
siy do walki z chorob i postara si odsun mier najdalej, jak to
bdzie moliwe.
Potem, kiedy ta nieunikniona chwila nastpi, odejdzie w
spokoju, wiedzc, e co, jaka jego czstka, bdzie trwa nadal
poza nicoci.
Pomyla, e moe wanie dlatego ludzie decyduj si na
dzieci.

Miejcie paru przyjaci i kilka ksiek, byle

dobrych.
Mdro ludowa

Rok 1976
Elliott ma 30 lat

Elliott skoczy wanie nocny dyur i wyszed ze szpitala.

Ranek by chodny. Zamylony i przygnbiony zmartwieniami nie od
razu zauway tum zgromadzony na parkingu. Midzy karetkami a
wozem straackim Matt wygupia si przed grupk pielgniarek.
Elliott patrzy na niego ni to rozbawiony, ni rozdraniony: w
kremowym aksamitnym garniturze i koszuli rozchestanej na
piersiach Matt wyglda pociesznie. Podrygiwa jak mody Travolta w
rytm melodii disco pyncej z radia w jego samochodzie. Byo jeszcze
ciemno, ale reflektory corvetty wystarczajco owietlay zaimprowizowane przedstawienie.
You Should Be Dancing! piszcza gosem podobnym do
dyszkantu solisty grupy BeeGees.
Szeroki umiech odsaniajcy przednie zby przedzielone
szpar zby szczciarza nadawa mu dziecicy wygld. Elliott
nie mg ukry podziwu dla jego przebojowoci i braku kompleksw.
Co ty wyprawiasz? spyta, podchodzc do samochodu.
You Should Be Danciiiiiiiiing! wrzeszcza dalej Francuz,
chwytajc przyjaciela za rami.

Prbowa nakoni go do wsplnego podrygiwania, ale lekarz

odmwi udziau w tej zabawie:
Pie co, czy jak? zaniepokoi si, czujc jego oddech
przesycony alkoholem.
Pozwl mi tylko zoy poegnalny ukon mojej publicznoci,
a wszystko ci wyjani.
Elliott zmarszczy brwi i wsiad do corvetty, gdy Matt
wykonywa ostatnie taneczne pas.
Moje panie, byem zaszczycony! zapewnia sw widowni,
kaniajc si nisko.
Pielgniarki zauroczone sympatycznym facetem nagrodziy jego
wyczyny rzsistymi oklaskami i oddaliy si, eby powrci do
swoich obowizkw.
Francuz oszoomiony sukcesem przeskoczy przez zamknite
drzwi samochodu i szczliwie wyldowa na siedzeniu.
A teraz zapnij pas! rozkaza przyjacielowi.
W co ty si bawisz? irytowa si Elliott.
Nie odpowiadajc na pytanie, Matt wczy wsteczny bieg i
zawrci.
Wpadem do ciebie i spakowaem twj baga wyjani,
pokazujc walizk wepchnit za przednie siedzenia. Bybym
zapomnia, twoja butelka whisky zostaa oprniona...
Co to znaczy, e spakowae mj baga?
Dokadnie to, co mwi. Twj samolot startuje o dziewitej.
Jaki samolot?
Matt skrci z piskiem opon i wyjecha z parkingu jak trba
powietrzna. Po kilku obrotach kierownic by ju na Van Ness, gdzie
ponowne przycinicie pedau gazu uwolnio trzysta koni

mechanicznych V8, co pozwolio maszynie osign prdko stu

kilometrw na godzin.
No, no... Moe syszae kiedy o ograniczeniu prdkoci?
zaniepokoi si Elliott, trzymajc si kurczowo siedzenia.
Bardzo mi przykro, ale nie mamy zbyt wiele czasu...
Mgbym chocia wiedzie, dokd jedziemy?
Ja nigdzie nie jad odpar spokojnie Matt. Za to ty jedziesz
do Ileny, na Floryd.
Co takiego?
Masz si z ni pogodzi, poprosi, eby za ciebie wysza, a
potem zafundowa sobie dwoje albo troje dzieci...
Ty chyba oszalae!
Jak na razie sdz, e to tobie brakuje ktrej klepki, Elliott.
Przyznaj, e ta historia z facetem podrujcym w czasie porzdnie
tob wstrzsna.
To dlatego, e zdarzya si naprawd!
Matt, ktry nie zamierza kontynuowa tej dyskusji, prbowa
dziaa perswazj:
Porozmawiaj z Ilen, zrb porzdek w waszym stadle, a
zobaczysz, e w kocu wszystko si uoy.
A co z prac? W tym tygodniu mam zaplanowanych kilka
operacji i...
Matt przerwa mu natychmiast:
Jeste tylko chirurgiem, a nie Panem Bogiem! Szpital znajdzie
kogo na zastpstwo.
Elliottowi nagle spodobaa si perspektywa spotkania z
ukochan kobiet. Czu, e go potrzebuje i e jest konieczne, chocia

nie by jeszcze gotw na to, eby porywy serca przedkada nad

obowizki zawodowe. Zwaszcza e przeywa teraz trudny okres
ordynator, straszliwy doktor Amendoza, surowo ocenia jego prac i
nieustannie go ponia.
Posuchaj, Matt, dzikuj ci za pomoc, ale to chyba nie jest
dobry pomys. Pracuj w tym szpitalu dopiero od paru miesicy i
musz si wykaza. Mam szefa, ktry traktuje mnie jak noszowego,
wic jeli opuszcz kilka dni, kae mi za to drogo zapaci i nigdy nie
otrzymam mianowania.
Matt wzruszy ramionami.
Rozmawiaem z tym twoim Amendoza. Zgodzi si da ci
wolne do przyszego poniedziaku.
Kpisz sobie ze mnie? Rozmawiae z Amendoza?
Oczywicie.
Co, oczywicie? To, e ze mnie kpisz, czy to, e rozmawiae z
Amendoza?
Matt pokiwa gow.
Ten twj sawny doktor zauway, e ostatnio nie jeste w
sosie. Na dodatek bardzo ci ceni.
artujesz chyba...
Dowiedziaem si od pielgniarek. W szpitalu Amendoza
rozpowiada wszystkim, e jeste doskonaym chirurgiem.
Wszystkim oprcz mnie... stwierdzi Elliott.
I wanie po to tu jestem: eby pomc ci zrobi porzdek w
gowie, kiedy tego potrzebujesz.
Chmury na horyzoncie rozpraszay si powoli, przepuszczajc
rowe wiato zapowied piknego dnia. Matt zanurzy do w
wewntrznej kieszeni marynarki i wyj bilet lotniczy.

 Zaufaj mi, ja wiem, co jest dla ciebie najlepsze.

Elliott poczu, jak jego opr sabnie, ale jeszcze prbowa:
A co bdzie ze Znajdkiem?
Nie martw si o swojego kundla. Bd go karmi dwa razy
dziennie.
Po wyczerpaniu wszystkich argumentw Elliott z wdzicznoci
wzi wreszcie bilet, zdajc sobie w peni spraw ze szczcia, jakim
byo posiadanie takiego przyjaciela. Przez moment pomyla o
dziwnych okolicznociach ich spotkania przed dziesicioma laty,
podczas pewnego tragicznego zdarzenia, o ktrym nigdy potem nie
wspominali. Dzi chciaby co Mattowi powiedzie, eby okaza mu
wdziczno, ale jak zwykle nie znalaz odpowiednich sw.
Milczenie przerwa Matt:
Gdybym ciebie nie spotka, wiesz gdzie bybym teraz?
Poniewa Elliott wzruszy ramionami i nie odpowiada, Matt
oznajmi:
Nie ybym.
Przesta gada gupstwa, dobra?
Przecie dobrze wiesz, e to prawda.
Elliott spojrza ukradkiem na swojego towarzysza. Pomity
garnitur i zaczerwienione oczy wiadczyy o nieprzespanej nocy.
Poza tym byy te inne rzeczy, ktre niepokoiy lekarza nadmiernie
szybka i niebezpieczna jazda, pocig do alkoholu, czste aluzje do
mierci i spraw z przeszoci...
Teraz widzia to wyranie: Matt by w stanie depresji! Maskowa
cierpienie humorem, ale naturalna wesoo coraz czciej ustpowaa miejsca czarnym mylom.

 Jeli chcesz wiedzie zwierza si Francuz kadego ranka,

budzc si, patrz na niebo, na ocean, i mwi sobie, e skoro nadal
yj i mog je podziwia, to wszystko zawdziczam tobie.
Jeste pijany, Matt!
Masz racj, jestem pijany przyzna. Ty ratujesz ludzi, a ja
si upijam. To dlatego, e ja nie jestem stworzony do wielkich rzeczy.
Potrafi tylko podrywa dziewczyny i robi z siebie pajaca...
Przez chwil milcza, a potem doda:
Ale co ci powiem. Moe wanie tak misj mam do
spenienia na tej ziemi: opiekowa si tob i pomaga ci, jak
potrafi.
Ton jego gosu by powany. eby ukry wzruszenie i przerwa
mczc cisz, Elliott sprowadzi rozmow na nieco lejszy temat:
Nieza maszynka! zauway, podziwiajc najnowszy model
radiomagnetofonu, zainstalowany od niedawna w samochodzie
przyjaciela.
Te tak myl, goniki maj moc po pi watw kady!
objania z dum Matt, rwnie zadowolony, e rozmowa zesza na
inne tory.
Kupie ju ostatniego Boba Dylana?
Matt si rozemia.
Dylan jest skoczony, stary! Oto przyszo oznajmi,
wycigajc ze skrytki kaset w eleganckim czarno-biaym
opakowaniu.
Bruce Springsteen? odczyta Elliott. Nigdy o nim nie
syszaem.
Wobec tego Matt podzieli si wszystkim, co wiedzia na temat
tego nietypowego muzyka rockowego, ktry odnosi coraz wiksze
sukcesy, piewajc o yciu biedoty z New Jersey.

 Posuchaj tego zaproponowa, wkadajc kaset do kieszeni

magnetofonu to prawdziwa bomba!
Przy pierwszych akordach Bom to Run wyjrzao soce, i do
samego koca podry dwaj przyjaciele wsuchiwali si w melodi,
kady zatopiony we wasnych mylach, nieobecni duchem, ale
razem...
W kocu na horyzoncie ukazay si pierwsze zabudowania
lotniska. Matt wjecha na penym gazie na pas prowadzcy do
terminali i jak przystao na waciciela sportowego samochodu,
przed samym wejciem do hali odlotw wykona pokazowy polizg.
Dalej, pospiesz si!
Elliott chwyci walizk i popdzi w stron oszklonych drzwi.
Gdy przebieg dziesi metrw, odwrci si i krzykn do Matta:
Jeli mj samolot si rozbije, a ja pierwszy trafi do nieba,
mam ci zarezerwowa miejsce?
Jasne! odkrzykn Matt. Jakie ciepe miejsce obok
Marilyn Monroe... i obok ciebie.

10

Mio

nie

jest

najmocniejszym

spoiwem

midzy dwiema istotami, jest nim seks.

Tanin J. Tejpal, Daleko od Chandigarh, str. 11

Seks nie jest najmocniejszym spoiwem midzy

dwiema istotami, jest nim mio.
Tanin J. Tejpal. Daleko od Chandigarh, str. 670.

Rok 1976
Elliott ma 30 lat

Szanowni pastwo, nasz samolot zacznie wkrtce podchodzi

do ldowania w Orlando. Prosz wrci na swoje miejsca, podnie
oparcia foteli i upewni si, e zapili pastwo pasy.
Elliott odwrci si od okna i rozejrza po wntrzu samolotu.
Zaledwie poowa miejsc bya zajta. Pomimo sceptycyzmu Matta nie
wtpi ju w to, co przey, i teraz bacznie przyglda si wsppasaerom, wypatrujc wrd nich swojego szedziesicioletniego
sobowtra. Odkd analiza odciskw palcw potwierdzia tosamo
dziwnego gocia, oczekiwa jego kolejnych odwiedzin z mieszanin
strachu i niecierpliwoci.
Samolot wyldowa mikko. Nie tracc czasu, Elliott odebra
baga, wynaj samochd i ruszy w kierunku Ocean World. Po
nocnym dyurze i szeciu godzinach lotu, w czasie ktrego nie udao
mu si nawet zdrzemn, by odrtwiay i oguszony zmczeniem.

Opuci szyb forda mustanga, eby odetchn morskim

powietrzem. Tutejszy klimat by agodniejszy ni w San Francisco.
Jesie jeszcze tu nie dotara, na Florydzie nadal panowaa letnia
pogoda. Dojecha do International Drive otoczonej z dwch stron
piknymi trawnikami i nowiutkimi hotelami. W miecie panowa jak
zwykle witeczny nastrj. Wszystko wydawao si sztuczne, ale
zamierza dostosowa si do regu tej gry.
Po zaparkowaniu wozu na olbrzymim parkingu Ocean World
zawaha si, czy zadzwoni z kabiny i uprzedzi Ilen o swoim
przybyciu. W kocu postanowi zrobi jej niespodziank i, jak kady
turysta, wykupi bilet wstpu.
Park wodny by czym w rodzaju miasteczka rozcigajcego si
na szedziesiciu hektarach i zatrudniajcego kilkuset pracownikw. Znajc dobrze to miejsce, Elliott domyla si, gdzie znajdzie
Ilen. eby si tam dosta, przeszed przez pagrkowaty teren
otaczajcy akwarium tropikalne, zamieszkany przez rowe flamingi,
potem wyszed na niewielk sztuczn pla, miejsce zgromadze
wi olbrzymich. Stamtd pomaszerowa wzdu zagrody, w ktrej
kilka leniwych aligatorw wylegiwao si w pytkiej wodzie, i wreszcie
dotar do basenu z orkami.
To miejsce robio wraenie: sze orek nalecych do Ocean
World yo w basenie gbokim na dwanacie metrw i zawierajcym
czterdzieci pi milionw litrw morskiej wody. Elliott trafi na
przerw midzy dwoma pokazami, wic trybuny byy prawie puste.
Chcc pozosta niezauwaony, usiad na jednym z krzeseek i przyglda si opiekunom krztajcym si pord zwierzt. Wkrtce
potem zobaczy Ilen. Bya jedyn kobiet w tej grupie. Wcinita w
kombinezon do nurkowania, zabawiaa si w dentyst, manipulujc
wiertem w szeroko otwartej paszczy jednego z olbrzymw, ktry si
w ni wpatrywa. Widok ten przyprawi Elliotta o dreszcze lekarz
pomyla o treserach cyrkowych wkadajcych gow do paszczy lwa.
Wiedzia, e Ilenie nie spodobaoby si takie porwnanie.

Wysmuka, w mokrym kombinezonie, przypominaa syren.

Byszczaa jak diament lecy pord odamkw szka. Czasami,
kiedy chodzili razem do restauracji albo do sklepw, specjalnie
puszcza j przodem, eby przez uamek sekundy ludzie mogli si
zastanawia, jaki facet towarzyszy tak cudownej dziewczynie. Kiedy
ich wzrok pada w kocu na Elliotta, zawsze wyczuwa co w rodzaju
rozczarowania.
Przy basenie dwaj opiekunowie kryli wok Ileny, jakby
przycigani jej magnetyczn urod. Ona za traktowaa tych
mczyzn jak dobrych kumpli, miaa si z ich artw, ale
zachowywaa dystans.
Czy zasugiwa na tak kobiet? Czy by w stanie da jej
szczcie?
Dugo unika tego typu pyta, cieszc si kad wsplnie
spdzan chwil, ale teraz postanowi je sobie zada.
Nadal si kochali, to pewne, ale ycie i praca zawodowa nieco
ich od siebie oddaliy. Z powodu odlegoci i odmiennych zaj ich
zwizek troch si rozluni.
Elliott czsto si zastanawia, jakie byoby jego ycie, gdyby nie
spotka jej dziesi lat temu. Ona uczynia go lepszym: szanowaa
jego powoanie do zawodu lekarza, dodawaa mu pewnoci siebie i
otwieraa oczy na rzeczywisto. A co on jej dawa? Co takiego dla
niej zrobi? Moe Ilena obudzi si pewnego ranka i zda sobie spraw,
e pozostajc z nim, stracia mnstwo czasu. Musi wic liczy si z
tym, e moe j straci.
Straci ci... wyszepta w jej stron, jakby te sowa mogy do
niej dotrze z takiej odlegoci.
W kadym razie jednego by pewien zrobi wszystko, eby to
si nigdy nie zdarzyo. Ale... co on mg jej da? Czy zdecydowaby
si opuci swj szpital oraz San Francisco i przenie si do

Orlando? Nie umia odpowiedzie na to pytanie, chocia gotw by

odda za Ilen ycie, co chyba miao jakie znaczenie.
Oywiony t myl wsta z krzeseka na trybunie, uznajc, e
nadszed czas, by przerwa miosny taniec dwch lalusiw nadal
krccych si wok Ileny.
Hej, chopcze! zawoa w stron nastolatka sprzedajcego
balony napenione helem.
Tak, psze pana?
Po ile sprzedajesz te baloniki?
Dwa za jednego dolara.
Elliott da chopcu dwadziecia dolarw, a tym samym kupi
wszystkie balony. Ukrywajc si za t zason, po cichu zbliy si
do basenu.
Publiczno nie ma wstpu do tej strefy! zatrzyma go jeden
z opiekunw.
Elliott zna paru z nich, ale tego nigdy dotd nie spotka.
Spojrza na niego i zauway bysk agresji w jego oczach.
Takim jak on wydaje si, e sikaj najdalej, pomyla,
lekcewac ostrzeenie.
Mam nadziej, e ten palant nie popsuje mojej niespodzianki.
Tamten jednak nie rezygnowa.
Oguch pan, czy co? krzykn, popychajc go.
Elliott zachwia si i dla zachowania rwnowagi wypuci z rki
swj bukiet balonikw.
Idiota! krzykn rozgniewany na napastnika.
Ale mody opiekun sta przed nim twardo z zacinitymi
piciami.

 Co tu si dzieje? spytaa Ilena, zbliajc si do nich.

Temu facetowi wydaje si, e jest u siebie! wyjani
pracownik, wskazujc na Elliotta.
Poniewa napenione helem baloniki uniosy si pod niebo,
zdumiona Ilena zobaczya twarz ukochanego mczyzny i zamara z
wraenia.
W porzdku, Jimmy, ja zajm si tym panem odezwaa si
po chwili.
Opiekun z alem odwrci si od Elliotta.
Zasrany dupek! rzuci po jego adresem, oddalajc si.
Kutas! odpowiedzia Elliott tym samym tonem.
Elliott i Ilena przygldali si sobie w milczeniu, stojc
naprzeciw siebie w odlegoci dwch metrw.
Byem w pobliu, wic...
No tak, lepiej przyznaj, e nie moesz beze mnie wytrzyma.
A ty moesz?
Wok mnie krci si wielu mczyzn... Czy to ci nie
niepokoi?
Oczywicie, e tak, wanie dlatego tu jestem.
Popatrzya na niego wyzywajco.
A propos, wywine niezy numer
Przykro mi z powodu incydentu z tym Jimmym.
Niech ci nie bdzie przykro, lubi, kiedy o mnie walczysz...
Spojrza w gr.
Kupiem je dla ciebie.

Teraz ona spojrzaa w niebo: unoszone wiatrem baloniki

odpyway w nieznane.
Jeli oznaczay twoj mio, to ona wanie uleciaa z
wiatrem.
Pokrci gow.
Mio nie odlatuje w taki sposb.
Mimo to trzeba mie si na bacznoci, bo nigdy nic nie
wiadomo.
Elliott podszed do Ileny.
Kocham ci powiedzia zwyczajnie.
Rzucia mu si na szyj, a on obraca si wraz z ni w koo, jak
wtedy, gdy mieli po dwadziecia lat.
*
Pomylaem sobie o czym... rzek, stawiajc j na ziemi.
O czym? spytaa, nadal uczepiona jego warg.
Moe zrobilibymy sobie dziecko?
Tutaj, tak od razu? powtrzya te same sowa, ktre kilka
dni temu on wypowiedzia na lotnisku. Na oczach orek i delfinw?
A dlaczego nie?
*
Ilena zaparkowaa swojego thunderbirda na kocu wirowej
alejki prowadzcej do uroczego domku z rowej cegy, z biaymi
kolumnami i krytym tarasem. Od paru miesicy wynajmowaa w
nim pierwsze pitro. Wacicielka, miss Abbot, bya zgorzknia
starsz dam, spadkobierczyni majtku bostoskiej rodziny. Wikszo czasu spdzaa na Florydzie, ktrej agodny klimat i soce
dziaay dobroczynnie na jej reumatyzm. Nie naleaa do osb

postpowych i pragna, by w jej domu mieszkali wycznie ludzie z

dobrego towarzystwa. Wielokrotnie przypominaa Ilenie o absolutnym zakazie sprowadzania mczyzn, poniewa jak mwia
jej dom nie jest hotelem na godziny.
Ilena pooya palec na ustach, nakazujc w ten sposb
Elliottowi, eby zachowywa si cicho. Wprawdzie wydawao si, e
dom pogrony jest we nie, a miss Abbot miaa problemy ze
suchem, ale lepiej byo zachowa ostrono. Wysiedli z
samochodu, starajc si nie trzaska drzwiami, potem jedno za
drugim zaczli wspina si po zewntrznych schodach, ktrymi
mona byo dosta si na pitro, omijajc gwne wejcie.
Elliott szed przodem niezbyt zachwycony odgrywaniem roli
nastolatka amicego przepisy godziny policyjnej. Jego pomruki
niezadowolenia bawiy idc za nim Ilen do czasu, a...
Czy to pani, Ileno?
Drzwi wejciowe otworzyy si i miss Abbot wysza na ganek.
Witam pani, pikny mamy dzi dzie, nieprawda?
odpowiedziaa wesoym gosem moda kobieta.
Co pani tam robi, Ileno? spytaa miss Abbot, marszczc
brwi.
Bdc z natury podejrzliwa, przesuna si w bok, eby
obejrze cae schodki, ale na szczcie Elliott zdy ju wlizn si
do mieszkania.
Ja... ja mylaam, e pani
przeszkadza tumaczya si Ilena.

pi,

wic

nie

chciaam

Miss Abbot wzruszya ramionami i spytaa agodniejszym

tonem:
Napije si pani ze mn herbaty?
Hm... waciwie...

 Upiekam magdalenki, s pyszne, sama pani zobaczy.

Wanie wyjam je z piekarnika.
Tylko e ja...
Wedug starej receptury, ktr podaa mi moja wasna
babcia. Przepisz j na karteczce, jeli ciasteczka bd smakowa.
Nie chciaabym pani objada.
Skde znowu, moja droga odpara miss Abbot, wcigajc
Ilen do salonu. Caa przyjemno bdzie po mojej stronie.
Z tonu zaproszenia Ilena domylia si, e starsza pani chyba
co podejrzewa.
*
Skazany na samotno w maym mieszkanku Elliott zaczyna
si niecierpliwi. Stpajc na palcach, wystawi gow na klatk
schodow, chcc sprawdzi, co dzieje si pitro niej. Zy jak diabli
doszed do wniosku, e Ilena zostaa z pewnoci zaanektowana
przez wacicielk domu. Siedzc w bujanym fotelu z filiank
herbaty w doni, suchaa w roztargnieniu, jak miss Abbot wylicza
skadniki niezbdne do przygotowania sawetnych magdalenek.
Pewny, e Ilena ugrzza na dole na dusz chwil, Elliott
wrci do mieszkania i krci si teraz po duej sypialni pachncej
kadzidem i cynamonem, starajc si opanowa zniecierpliwienie. W
przytulnym pomieszczeniu peno byo wiec, kolorowych poduszek i
indyjskich bibelotw. W kcie, obok tamburyna, staa gitara, a przy
niej lea zeszyt z nutami piosenek Joan Baez i Leonarda Cohena.
Na cianie w gbi pokoju wisia plakat francuskiego filmu Mes i Jim
przywieziony przez Matta z ostatniej wyprawy do Parya. Na stoliku
nocnym, midzy ksikami z dziedziny psychologii zwierzt, Elliott
zauway ostatni krymina Agathy Christie oraz jak powie w
rzucajcej si w oczy obwolucie: Carrie, niejakiego Stephena Kinga,
ktrego nazwisko nic mu nie mwio.

Jeszcze jeden pisarz, o ktrym za pi lat nikt nie bdzie

pamita...
Kontynuujc inspekcj, Elliott zwrci uwag na jakie dziwne
urzdzenie: wbudowan w drewno koa skrzynk podczon do
telewizora. Ilena kupia to w ubiegym roku w Byte Shop w San
Francisco za okrg sumk szeciuset dolarw. Miaa yk
naukowca i pasjonoway j nowoci, ktre nazywano mikrokomputerami. Elliott nie zna si na tym. W niedalekiej przyszoci jak
zapewniano komputer znajdzie si w kadym domu, podobnie jak
lodwka czy pralka. Na myl o tym wzruszy ramionami.
Mimo wszystko z ciekawoci zajrza do lecej obok instrukcji
obsugi. Urzdzenie wydawao si proste, dziki klawiaturze i
magnetofonowi kasetowemu, ale Elliott i tak nic nie zrozumia.
Prawd mwic, nie mia pojcia, do czego takie co mogo suy.
Zapamita jedynie dziwn nazw urzdzenia nadan przez
konstruktorw: Apple Computer.
Czy co, co nosi tak nazw, moe dziaa? pomyla, nie
majc nawet odwagi wczy urzdzenia.
Zamiast tego rzuci si na ko, chwyci ksik Stephena
Kinga i czekajc na Ilen, zacz przerzuca kartki. W cigu p
godziny przejrza ponad sto stron.
W sumie ksika nie jest wcale taka za... przyzna, aczkolwiek
niechtnie. W tej samej chwili otworzyy si drzwi sypialni.
Drzewa za oknem zaczy ju ubiera si w kolory jesieni, ktre
zabarwiay wiato wlewajce si do wntrza mieszkania.
Stojca w drzwiach Ilena umiechaa si i spogldaa na
Elliotta w milczeniu, jakby lekko rozbawiona. Miaa na sobie wytarte
dinsy rozszerzone u dou, bawenian koszul w jasnym kolorze i
skrzane sandaki, a na przegubie doni bransoletk wysadzan
turkusami.

 Mam nadziej, e przyniosa dla mnie kilka ciasteczek

zaartowa. Wanie zdaem sobie spraw, e jestem godny.
Ja natomiast mam nadziej, e porzdnie odpocze
odpara bez zastanowienia, rozpinajc koszul.
A to po co?
Bo za chwil bdziesz potrzebowa duo si.
Ilena zamyka drzwi, podchodzi do okna, eby zasun zasony,
Elliott chwyta j i prbuje zacign na ko. Najpierw go odpycha,
ale tylko po to, by zaraz przycign do siebie i przycisn do
ciany.
Otacza domi jej twarz. Wosy Ileny s jeszcze mokre i pachn
morzem. Dziewczyna rozpina mu spodnie, ktre zsuwaj si na
podog. Elliott ciga z niej koszul, nie zwracajc uwagi na guziki.
Kiedy ich wargi si spotykaj, ona rozpoznaje smak jego jzyka i
zarzuca mu ramiona na szyj. On unosi j lekko, eby moga ople
go nogami.
Po krtkiej walce z zapiciem stanika jego palce mog wreszcie
pieci jej piersi, potem przesuwa si niej, coraz niej. Jk
rozkoszy. Jej imi szeptane do ucha. Chodne donie muskajce
plecy i schodzce wzdu krgosupa.
Wciskaj si w oparcie fotela, przewracaj go, klkaj na
dywanie, by na koniec wyldowa pod cian. Ona gruje nad nim,
ale on przyciga j do siebie. Ona wstrzymuje oddech, napra si i
ulega. Najpierw czuje lodowaty dreszcz, po nim zalewajc fal
gorca, skurcz w brzuchu i odprenie w caym ciele.
Na dworze zerwa si wiatr. Podmuchy uderzaj w szyb tak
mocno, e jedno skrzydo okna otwiera si, strcajc gliniany wazon,
ktry rozbija si na pododze. Gdzie z oddali dobiega szczekanie psa
i sycha czyje krzyki. Ale wszystko na zewntrz, ludzie i psy, jest
im obojtne.

Nic si nie liczy, poza upojeniem, zawrotem gowy, wraeniem

spadania w przepa i obaw, eby nie przerwa czcej ich wizi.
Teraz ona chwyta go za wosy, wdycha zapach jego skry,
odnajduje smak ust. Jej serce bije szybko, a do blu, ale
dziewczyna nie pozwala uciec tej chwili.
Potem pojawia si uczucie prni, askotanie w odku,
wreszcie Ilenie wydaje si, e co pka w jej wntrzu.
Teraz ma wraenie, e przenosi si w inny wymiar, traci
kontakt z ziemi i staje si niemiertelna.
Jakby odpywaa gdzie bardzo daleko.
Gdzie indziej.
W inny wiat...
*
Leeli potem bez sowa w ciemnym pokoju, przytuleni do siebie,
spleceni nogami. Zapada ju noc i zrobio si chodniej, ale tu byo
ciepo i bezpiecznie.
Prawie zasypiali, kiedy nagle zadzwoni telefon. Ilena zerwaa
si na rwne nogi, owina przecieradem i podesza do aparatu
wiszcego na cianie.
Po chwili ciszy usysza, jak mwi:
Zgoda, ju jad.
Rozczya si i spojrzaa na Elliotta.
Tak mi przykro, kochanie...
Tylko mi nie mw, e musisz gdzie i!
To pilna sprawa.
A kto to by? Jaki delfin? Orka, ktra domaga si koysanki
na dobranoc?

 Zabrako jednej osoby do udziau w spektaklu i tylko ja mog

j zastpi.
Podesza do ka, usiada i pogaskaa Elliotta po ramieniu.
Jakiego znowu spektaklu? O sidmej wieczorem?
Do koca sezonu robimy rwnie nocne pokazy.
Przecie mamy ju padziernik! Sezon si skoczy!
Mylisz si, kochanie, jeste na Florydzie, gdzie nadal jest
ciepo.
Zanim wstaa, daa mu jeszcze ostatniego causa.
Jeli chcesz, moesz tu zosta. Nie obawiaj si miss Abbot,
kadzie si spa wczenie, a moim zdaniem i tak wie, e tu jeste...
Wol pj z tob odpar bez wahania.
Boisz si, e kto mnie poderwie?
Wcale nie, ale w sklepiku z pamitkami zauwayem bardzo
adn sprzedawczyni. Dotrzymam jej towarzystwa podczas twojego
spektaklu.
Tylko sprbuj, a zginiesz z mojej rki ostrzega, rzucajc w
niego poduszk.
W mgnieniu oka zebraa swoje ubrania i uczesaa si w
popiechu.
Widzisz tylko radykalne rozwizania... stwierdzi Elliott,
wkadajc koszul.
Taka ju jestem. I nie wyobraaj sobie, e w mioci mona
by wszystkiego pewnym do koca. Moe kochalimy si dzisiaj po
raz ostatni...
W kadym razie byo niele.
Ale to byo do niczego.

 Co?
To, co przed chwil powiedziae!
Nie mam prawa mwi, e byo dobrze?
Nie.
Dlaczego?
Bo czar pryska!
Ach, te kobiety...
Wszystkie chwile, ktre spdzamy razem powiedzia Elliott,
wkadajc marynark przechowuj w pamici jak krtkie filmy.
O, to byo mie odpara, zamykajc za sob drzwi.
Nie rezygnujc z roli w teatrze miss Abbot, Elliott wydosta si z
domu schodami awaryjnymi. Ilena nie moga ju sysze tego, co
mrukn sam do siebie artobliwym tonem:
Te krtkie filmy bd przeglda w mylach, kiedy znajd si
w domu opieki, stary i bezsilny. I bd sobie przypomina, jacy oboje
bylimy szczliwi.
Mwic to, nawet nie podejrzewa, jak dalece mia suszno...

11
Spotkanie trzecie

Wczoraj jeszcze dwadziecia miaem lat, i

mia si do mnie cay wiat.
Charles Aznavour

Yesterday, love was such an easy game to

play.
John Lcnnon Paul McCartney

Rok 1976
Elliott ma 30 lat

Panoramiczna sala Aquatic Caf umoliwiaa widzom sczenie

napojw, oferujc im jednoczenie fantastyczny widok na pooony
kilka metrw niej basen z orkami. Za niecay kwadrans mia si
rozpocz show, poczenie choreografii z widowiskowymi wyczynami.
Elliott usiad przy stoliku i obserwowa, jak prawie puste dotd
trybuny zaczynaj si stopniowo zapenia widzami przybywajcymi
na ostatni wieczorny spektakl. Kelner poda mu zamwion butelk
budweisera. Lekarz podzikowa gestem rki.
Bar ton w miym pmroku. W pobliu kontuaru, duet
zoony z gitarzysty i piosenkarki wykonywa instrumentalne wersje

przebojw folkowych z repertuaru Carole King, Neila Younga,

Simona i Garfunkela...
Koysany dwikami gitary i jeszcze wieym wspomnieniem
upojnych chwil spdzonych z Ilen, Elliott nie zauway mczyzny,
ktry usiad przy ssiednim stoliku.
Wypi yk piwa i machinalnie zapali papierosa.
A wic to ty zwine moj zapalniczk!
Jak zapany na gorcym uczynku, Elliott odwrci si
gwatownie w stron czowieka, ktry wypowiedzia te sowa.
Siedzcy obok na skrzanej kanapie mczyzna ktry by starszym
wydaniem jego samego patrzy z byskiem rozbawienia w oczach.
Jego pojawienie si nie zaskoczyo Elliotta. By na nie przygotowany, a ponowne spotkanie tylko go upewnio, e to, co si mu
przytrafia, nie jest snem.
Wiem o wszystkim... powiedzia drcym gosem.
A o czym? spyta mczyzna.
Wiem, e mwi pan prawd. Wiem, e jest pan... mn.
Mczyzna wsta z kanapy, zdj marynark i usiad naprzeciw
Elliotta.
Niezy pomys z tym tatuaem przyzna, podwijajc wysoko
rkaw koszuli, a do miejsca, na ktrym widnia napis.
Wiedziaem, e si panu spodoba.
Zauwaywszy nowego klienta, kelner podszed do stolika.
Co mog szanownemu panu poda? spyta.
To samo odpowiedzia mczyzna, pokazujc butelk z
piwem. Mj przyjaciel i ja mamy jednakowe upodobania.

Umiechnli si do siebie rwnoczenie, i po raz pierwszy

wydawao si, e w przytulnym wietle kawiarni nastpio midzy
nimi jakie porozumienie. Jednak milczenie si przeduao. Kady z
nich na swj sposb delektowa si t chwil. Trzeba przyzna, e
spotkanie dawno niewidzianego czonka wasnej rodziny byo
uczuciem co najmniej dziwnym.
Elliott pierwszy przerwa cisz.
Do jasnej cholery! Jak pan to robi?
Jak podruj w czasie? Zapewniam ci, e jest to dla mnie
tak samo zdumiewajce jak dla ciebie.
To jakie szalestwo!
Owszem przyzna stary lekarz to jest szalestwo.
Elliott zacign si dymem z papierosa. Nie mg zebra myli.
Jak tam jest?
Masz na myli rok dwa tysice szsty?
Dokadnie.
A co chciaby wiedzie?
Pyta byo cae mnstwo: dziesi, dwadziecia, sto, tysic...
Najlepiej zacz od pierwszego:
Co sycha na wiecie?
Jest niewiele lepiej ni obecnie.
A co z zimn wojn?
Nie ma jej od dawna.
A kto wygra? Rosjanie czy my?
To nie takie proste...
Nie byo trzeciej wojny wiatowej?

 Nie, za to pojawiy si inne problemy: zagroenia dla

rodowiska, globalizacja, terroryzm i rne nastpstwa zamachu z
jedenastego wrzenia...
Z jedenastego wrzenia?
Dokadnie tak. Tego dnia wydarzyo si co w World Trade
Center w Nowym Jorku.
Ale co takiego?
Posuchaj, nie jestem wcale pewien, czy powinienem ci o tym
wszystkim opowiada...
dza uzyskania dalszych informacji spowodowaa, e Elliott
pyta dalej: A jak ja si czuj?
Jako sobie radzisz.
Czy staem si dobrym lekarzem?
Ty ju jeste dobrym lekarzem, Elliott.
Nie to miaem na myli. Chciaem spyta, czy zrobiem si
bardziej pewny siebie. Czy oswoiem si ze mierci pacjentw? Czy
nauczyem si nabiera dystansu?
Nie, bo do mierci pacjentw nie mona si przyzwyczai. I
wanie dlatego, e nie zgodzie si na ten dystans, zostae dobrym
lekarzem.
Przez kilka sekund Elliott by tak wstrznity, e poczu gsi
skrk na caym ciele. Nigdy nie podchodzi do tego w taki sposb.
Potem, zdawszy sobie spraw, e nie zdy zada wszystkich
pyta, skupi si na tym, co uzna za najistotniejsze:
Czy mam dzieci?
Jedn crk.

 Ach tak... bkn, niepewny, czy ten fakt powinien go

cieszy. Czy jestem dobrym ojcem?
Sdz, e tak.
A Ilena? Dobrze si czuje?
Zadajesz za duo pyta.
atwo panu mwi, bo zna pan wszystkie odpowiedzi.
Gdyby istotnie tak byo...
Mczyzna upi yk piwa i wyj z kieszeni paczk marlboro.
Odda panu zapalniczk? spyta Elliott, przypalajc
papierosa staremu lekarzowi.
Moesz j zatrzyma. I tak prdzej czy pniej bdzie twoja.
W gbi sali dwoje muzykw zaczo gra Yesterday Bitelsw.
Elliott skorzysta z okazji, by sprowadzi rozmow na mniej powany
temat.
A jakiej muzyki suchamy w przyszoci?
Wcale nie lepszej od tej zapewni jego rozmwca,
wystukujc butami rytm melodii.
Czy oni znowu s razem?
Kto? Bitelsi? Gdzie tam! I myl, e to si nigdy nie zdarzy:
Lennon zosta zamordowany, a Harrison zmar dwa czy te trzy lata
temu.
A McCartney?
Ten nadal si trzyma.
Nagle w pomieszczeniu zapanowaa cisza zwiastujca pocztek
pokazu. Obaj odwrcili si jednoczenie w stron ogromnego basenu
z orkami, bo wanie pojawili si przy nim treserzy, gono
oklaskiwani przez bardzo teraz liczn publiczno.

 To ona, prawda? To Ilena? spyta starszy mczyzna,

mruc oczy.
Tak, zastpuje dzi jednego z treserw.
Posuchaj, nie mog zosta tu dugo i za par minut z
pewnoci znikn, wic nie miej mi za ze, jeli skupi uwag
wycznie na niej.
Nie bardzo wiedzc, o co chodzi, Elliott patrzy, jak jego drugie
ja wstaje, opuszcza kawiarni i kieruje si w stron najwyszych
rzdw widowni.
*
Elliott ma 60 lat

Chcc zaj miejsce w pierwszych rzdach, Elliott zszed

rodkowym przejciem. Basen nalea do najwikszych na wiecie i
by podzielony na trzy czci. Gwny zbiornik przechodzi w dwa
mniejsze, z ktrych jeden przeznaczony by do przeprowadzania
rnych zabiegw, a drugi suy do treningw. Wysoka i duga na
szedziesit metrw szklana ciana umoliwiaa ogldanie
podwodnych ewolucji szeciu orek.
Sam spektakl robi ogromne wraenie. Wace wiele ton
zwierzta poruszay si z zadziwiajc gracj, wykonyway skoki, po
czym z wielkim pluskiem wpaday do wody. Jednak Elliott patrzy
wycznie na Ilen dyrygujc tym podwodnym baletem i kierujc
olbrzymy pod szklan cian.
Na jej widok, po tylu latach, dozna gwatownego szoku.
Wydawaa si niewiarygodnie pikna, prawie nierealna, podobna do
anioa widzianego we nie. Przez trzydzieci lat tysice razy oglda
nieliczne zdjcia, jakie po niej zostay. Ale one nie byy w stanie
odda jej niezwykej urody.

Nagle pod wpywem emocji powrciy wszystkie wspomnienia

naraz oraz al, e nie potrafi jej bardziej kocha, e nie stara si jej
lepiej zrozumie, e nie umia uchroni jej przed niebezpieczestwem. Jednoczenie poczu si bezsilny i wcieky, e musi podda
si upywowi czasu, ktry wszystko niszczy...
*
Elliott ma 30 lat

Elliott osupiay po tym, co przed chwil przey, siedzia nadal

przy stoliku, jakby kto przyku go do krzesa.
Wszystko, czego przed chwil si dowiedzia, nie tylko nie
zaspokoio jego ciekawoci, ale jeszcze j podsycio.
Skoro starszy pan zostawi na oparciu krzesa swoj
marynark, Elliott postanowi zapozna si z zawartoci kieszeni. O
dziwo, czynno ta nie wzbudzia w nim ani poczucia wstydu, ani
winy w sytuacjach nadzwyczajnych dopuszczalne s nadzwyczajne
rodki. W efekcie tych poszukiwa trafi na portfel i dwa pudeeczka.
W portfelu nie byo niczego ciekawego poza fotografi piknej i
modej, moe dwudziestoletniej kobiety.
Czyby moja crka? zastanawia si bez emocji.
Prbowa doszuka si podobiestwa do Ileny, ale go nie
znalaz. Mocno zbulwersowany woy zdjcie tam, skd je wyj, i
skupi uwag na dwch pozostaych przedmiotach.
Pierwszy by malek, czarn i posrebrzan skrzyneczk z
maym ekranem i guzikami pokrytymi cyferkami. Nad ekranem
widnia napis NOKIA, ktry nie kojarzy mu si z niczym. Bya to z
pewnoci nazwa firmy produkujcej takie urzdzenia. Obejrza
skrzyneczk ze wszystkich stron, ale nie odkry, do czego moe

suy. Nagle dziwne pudeko zaczo dzwoni. Zaskoczony, pooy

urzdzenie przed sob, nie majc pojcia, jak je wyczy.
W miar jak dwik si nasila, wszyscy klienci kawiarni
odwrcili si w jego stron, a na ich twarzach pojawi si wyraz
zdziwienia i dezaprobaty. Elliott nagle uwiadomi sobie, e ma do
czynienia z telefonem, w zwizku z czym nawet jeli poczenie nie
byo przeznaczone dla niego odruchowo nacisn guzik z zielon
suchawk.
Halo? odezwa si, przykadajc telefon do ucha.
No, nareszcie! Ile mam czeka, a odbierzesz?
Gos, ktry go opieprza i zdawa si dochodzi z bardzo daleka,
wyda mu si znajomy. Przecie to gos...
Matt!! To ty Matt?
Jasne, e ja.
Ale gdzie ty jeste?
W naszej posiadoci, a gdzieby indziej? Chyba kto musi
pracowa, eby interes si krci.
Interes? Masz na myli nasz plantacj? Czy ju j
kupilimy?
O rany! Stary, przecie kupilimy j trzydzieci lat temu! Czy
z tob wszystko w porzdku?
Matt?
Co znowu?
Ile lat masz teraz?
W porzdku, dobrze wiem, e nie mam dwudziestu. Nie
musisz mi o tym bez przerwy przypomina!
Ale powiedz ile, ebym wiedzia.

 Tyle samo, co ty, staruszku: stukna mi szedziesitka...

Elliott zamilk na chwil, eby zebra myli.
Nigdy nie zgadniesz, co mi si przytrafio...
Z tob mog spodziewa si wszystkiego. A gdzie ty waciwie
jeste?
Jestem w tysic dziewiset siedemdziesitym szstym roku,
i... mam trzydzieci lat.
Rozumiem... W takim razie cze. Mam duo roboty. Jeli
chcesz wiedzie, chodzi o skrzynie z winem przeznaczone na eksport
do Francji, ktre nie mog by wysane na czas z powodu
tamtejszych cholernych strajkw powiedzia Matt i si rozczy.
Elliott nie mg powstrzyma umiechu. Ta abstrakcyjna
rozmowa wzruszya go i zdumiaa. Ale na tym niespodzianki si nie
skoczyy. Biorc do rki drugi przedmiot, zauway, e jest owinity
plastikowym przewodem. Odwin go i odkry dwie kapsuki
zwisajce na kocach. Umieszczone na nich napisy lewy i prawy
naprowadziy go na waciwy trop:
Suchawki?
Wcisn je do uszu, zanim porzdnie przyjrza si urzdzeniu.
Pudeeczko niewiele wiksze od monety wyposaone byo w kolorowy
ekran oraz co w rodzaju gaki. Odwrci je i odkry napis:

iPod
Designed by Apple in California Made in China

Kiedy pokrci gak, na ekranie pokazay si dziwne, zupenie

mu nieznane nazwy: U2, R.E.M., Coldplay, Radiohead...
Po chwili znalaz co ciekawego The Rolling Stones.

Umiechn si zadowolony, ten teren by znajomy. Podkrci

dwik do oporu, po czym nacisn guzik z napisem play...
Pierwsze gitarowe akordy melodii Satisfaction niemal rozerway
Eiliottowi bbenki, jakby jaki boeing przelecia mu przez gow.
Wrzasn, odoy aparat i wyj suchawki. W popochu woy
portfel, telefon i odtwarzacz mp3 do kieszeni marynarki,
przewiadczony, e nie powinien by ich stamtd wyjmowa.
Przyszo zdecydowanie bdzie bardzo skomplikowana...
*
Elliott ma 60 lat

Pokaz dobiega koca. Porodku basenu dwie olbrzymie orki

migajce jak torpedy przecinay lustro wody z zawrotn szybkoci.
Dotarszy do koca zbiornika, zawrciy, wyskoczyy nad powierzchni, po czym z wielkim pluskiem opady pasko, rozbryzgujc
fontann piany, ktra ochlapaa widzw siedzcych w pierwszych
rzdach.
Kilka kropel wody morskiej spado na twarz Elliotta, ale on nie
zwrci na to uwagi, wpatrujc si jak zahipnotyzowany w Ilen.
Dla kocowego efektu dopeniajcego widowisko Ilena wspia
si na sam szczyt bramki wznoszcej si nad basenem. W zbach
trzymaa ryb. Publiczno wstrzymaa oddech do momentu, w
ktrym gwiazda pokazu Anuszka wynurzya z wody swoje
olbrzymie cielsko, wyskoczya w gr i delikatnie ryb chwycia.
Przy salwie oguszajcych oklaskw Ilena kaniaa si
publicznoci. Przesuwajc wzrok po widowni, natrafia na starszego
widza i zmieszaa si.
To podobiestwo...

W spontanicznym odruchu serca posaa mu promienny, peen

ufnoci i ciepa umiech. Na chwil czas stan w miejscu. Elliott
zaton cay w tym umiechu i zda sobie spraw, e zabierze z sob
wanie to wspomnienie.
Tak wic stao si. Dosta to, o co poprosi starego Khmera:
przed mierci jeszcze raz zobaczy jedyn kobiet, ktr kocha.
Jego yczenie zostao spenione i powinien si tym zadowoli.
W gardle poczu pulsujc krew, a zaraz po tym jej metaliczny
smak w ustach. Nagle zabrako mu tchu, a cae ciao ogarno
drenie zapowiadajce powrt do wasnej epoki. Nie zwlekajc,
opuci amfiteatr i wrci do kawiarni.
Dochodzc do stolika, ledwie zdy uprzedzi Elliotta.
Tym razem odchodz na dobre. Zapomnij o wszystkim, co ci
powiedziaem i co widziae. yj dalej swoim yciem, jakby mnie
nigdy nie spotka.
Ju wicej pan nie wrci?
Nie. To by ostatni raz.
Dlaczego?
Dlatego, eby twoje ycie powrcio do normy. A take
dlatego, e dostaem to, po co tu przyszedem.
Trzs si coraz bardziej, chocia zdawa sobie spraw, e nie
moe tak po prostu wyparowa porodku tej sali. Elliott pomg mu
woy marynark i odprowadzi do drzwi toalety.
A waciwie po co pan tu przyszed?
Chciaem zobaczy Ilen, to wszystko.
Dlaczego?
Nie zawracaj mi dupy tymi swoimi pytaniami!

Jednak mody lekarz nie zamierza odpuci. Chwyci

mczyzn za poy marynarki, jakby prbowa go jeszcze zatrzyma.
Dlaczego chcia pan zobaczy Ilen? krzycza, przyciskajc
go do ciany.
Bo ona niedugo umrze wyzna tamten niechtnie.
Jak to, niedugo umrze? Kiedy?
Wkrtce.
Przecie ona ma dopiero dwadziecia dziewi lat! Nie umiera
si w tym wieku!
Przesta wygadywa te swoje pierdoy! Jeste lekarzem, wic
dobrze wiesz, e to moe zdarzy si w kadym wieku.
Ale dlaczego ona ma umrze tak modo?
Mczyzna milcza z oczami penymi ez. Potem, tu przed
znikniciem, wypowiedzia to trudne do zniesienia zdanie:
Dlatego e ty j zabijesz.

12

Wszyscy szukamy lej jedynej osoby ktra da

nam to, czego brak nam w yciu. Ale kiedy nie
zdoamy jej znale, pozostaje nam tylko
modli si, eby to ona znalaza nas...
Desperate Houswives

Floryda, rok 1976

Elliott ma 30 lat

Wyruszyli w drog o wschodzie soca.

Silny wiatr wiejcy w kierunku poudniowym rozprasza
chmury i porywa pierwsze jesienne licie. Elliott, siedzc za
kierownic thunderbirda, pdzi do Miami, Ilena dosypiaa obok na
siedzeniu pasaera.
Udao jej si dosta dwa dni urlopu, wobec czego postanowili
spdzi przeduony weekend w Key West, gdzie mieszka stryj Ileny.
Od dawna planowali t wypraw, ale bez przerwy j odkadali.
Sdzili, e kiedy znajd na ni czas...
Po raz dziesity w cigu piciu minut Elliott spojrza na pic
dziewczyn, chcc si upewni, e nic nie zakca jej snu. Patrzy na
ni jak na kruchy drogocenny przedmiot powierzony jego opiece. Jej
oddech by spokojny i regularny w przeciwiestwie do burzy
szalejcej w jego gowie.
Powinien w peni wykorzysta ten urlop i zacieni zwizek z
kobiet, ktr kocha. Tymczasem nieustannie myla o tym, czego

dowiedzia si od swojego alter ego. Wci sysza jego sowa

zawierajce grob: Ilena wkrtce umrze... i dlatego, e ty j
zabijesz. Wydaway si absurdalne, ale musia niestety przyzna, e
jak dotd wszystko, co tamten mu powiedzia, byo zgodne z prawd.
Rozmyla o tym przez ca noc i jedno nie dawao mu spokoju
skoro Ilena miaa umrze, dlaczego podrnik w czasie nie
podsun mu czego, co by mu pomogo j uratowa? Poza tym,
dlaczego twierdzi, e przyby, by zobaczy j po raz ostatni?
Zamiast patrze na mnie, lepiej patrz na drog! ostrzega
Ilena, otwierajc oczy i przecigajc si.
Problem w tym, e ty jeste pikniejsza...
Kiedy pochylia si w jego stron, eby da mu buziaka, nagle
ogarna go ch opowiedzenia jej o wszystkim: wiesz, spotkaem
kogo, kto przyby z przyszoci i kto powiedzia mi, e wkrtce
umrzesz; ale to nie wszystko, bo wyobra sobie, e ten kto jest mn
starszym o trzydzieci lat.
Ju otworzy usta, ale nie wydosta si z nich aden dwik.
Przecie nie mg powiedzie jej czego, co nie miao sensu. Mona
oczywicie poprosi przyjaciela lub ukochan kobiet, eby uwierzyli
w co niewiarygodnego, jednak pod warunkiem, e to co mieci si
w granicach rozsdku. W tym wypadku granice te zostay
przekroczone. Ilena, podobnie jak Matt, nie moga by jego sojuszniczk w walce, ktr cho nie czu si na siach bdzie musia
stoczy samotnie. Ciar tego wszystkiego przytacza go tak bardzo,
e znw zacz si zastanawia, czy jest przy zdrowych zmysach.
Na szczcie chwila przygnbienia nie trwaa dugo. Przypomnia sobie, e sojusznikiem moe by... wanie jego drugie wcielenie!
Trzeba tylko znale jaki sposb, eby zmusi alter ego do powrotu
i udzielenia pomocy. Ostatnim razem doprowadzi do tego, przesyajc mu wiadomo za pomoc tatuau. Tym razem musi wymyli
co innego.

Tylko co?
*

San Francisco, rok 2006

Elliott ma 60 lat

Po dwch dugich deszczowych dobach soce w kocu

zawiecio nad San Francisco.
Elliott i jego crka postanowili spdzi ten dzie razem.
Wypoyczyli rowery, przejechali przez Golden Gate i przez wiele
godzin wczyli si po Marin County. Ani razu nie wspomnieli o
chorobie Elliotta. Odtd pospiesznie cieszyli si kad chwil, chcc
w peni korzysta z tego cholernego ycia, ktre ukazuje swoj
warto wanie wtedy, kiedy trzeba si z nim poegna.
W poudnie zatrzymali si w Sausalito i rozoyli na play koc,
eby urzdzi piknik nad samym brzegiem oceanu. Niewiele mwili.
Po prostu cieszyli si, e s razem. Tylko to si liczyo.
Po posiku ruszyli w dalsz drog i pojechali wzdu wybrzea,
a do miejscowoci Tiburon, gdzie zatrzymali si przy wypoyczalni
skuterw wodnych. Angie miaa ogromn ochot na przejadk, ale
nie potrafia przeama strachu. Podobnie jak wtedy, gdy bya ma
dziewczynk, czekaa na zacht ze strony ojca.
Patrzc, jak wsiada na jeden z pojazdw i ostronie oddala si
od brzegu, Elliott rozmyla o wydarzeniach z poprzedniego dnia.
Dziki trzeciej piguce mg zobaczy Ilen na kilka tygodni
przed jej mierci... Do tego momentu wszystko wydawao si
proste. Wraca do przeszoci, widzia Ilen i wszystko byo w
porzdku, ale zamiast go uspokoi, ta ponowna podr w czasie
otworzya stare rany, wzbudzia poczucie winy i al. Zarzuca sobie

zwaszcza, e za duo powiedzia, i teraz obawia si konsekwencji.

Nie powinien by uprzedza swojego drugiego wcielenia o mierci
Ileny! Nie powinien by ulec pokusie powrotu do przeszoci, eby
zmieni bieg rzeczy. Tymczasem pokusa bya wielka. Gdyby zay
jeszcze jedn piguk, mgby uratowa Ilen.
Tyle tylko, e nie mona bezkarnie zmieni przeszoci. Tego
jednego by pewien. Dotychczas udawao mu si ograniczy szkody
dziki temu, e zachowywa si jak widz przybyy z przyszoci, ale
sprawy skomplikoway si z chwil, gdy nabra ochoty, by wywiera
wpyw na przesze ycie. Obecnie wszyscy znaj efekt motyla i teori
chaosu: dziki reakcji acuchowej jakie wydarzenie bez znaczenia
moe spowodowa katastrof na wielk skal; zwyczajny ruch
skrzydeek motyla w Japonii moe wywoa burz na Florydzie...
Mia jeszcze siedem piguek, ale postanowi nie zaywa ich
wicej.
Bo gdyby Ilena nie umara, Elliott z 1976 roku nadal by z ni
y. Kupiliby dom, z pewnoci mieliby dzieci. Tyle tylko, e Elliott
nigdy nie spotkaby matki Angie, co oznaczao, e crki nie byoby
na wiecie. Takie ryzyko nie mogo wchodzi w gr.
*
Elliott ma 30 lat

Soce znajdowao si wysoko nad horyzontem, kiedy wjechali

na Overseas Highway, synn autostrad nadmorsk biegnc
wzdu poudniowego kraca Florydy w kierunku Kuby.
To miejsce przywodzio na myl kraniec wiata. Na ponad
dwustukilometrowej przestrzeni cign si raniec wysepek
skpanych w wodzie o barwie turkusowej, przypominajcej
polinezyjskie laguny. Prosta jak strzaa droga biega nad

krystalicznie czystymi wodami, przeskakujc z wyspy na wysp po

dziesitkach mostw wzniesionych na palach.
Elliott i Ilena byli w sidmym niebie zachwycali si widokiem
krcych nad ich gowami pelikanw, mieli wraenie, e znajduj
si porodku oceanu. Opucili dach thunderbirda i znaleli w radiu
stacj nadajc przeboje rockowe. Jechali szybko, upajajc si
prdkoci i mijanymi widokami podobnymi do tych ze snw.
Dotarszy do Key Largo, zatrzymali si przy rybackiej budzie
zamienionej w restauracj. Majc przed oczami rafy koralowe,
delektowali si krabami smaonymi w ciecie, maami i
krewetkami.
Ju mieli ruszy w dalsz drog, kiedy Elliott postanowi
zatrzyma si przy poczcie.
Zadzwoni do Matta, eby nie zapomnia nakarmi psa.
W porzdku, handsome. Ja tymczasem pjd kupi jaki
krem do opalania.
Elliott wszed do budynku obwieszonego morskimi mapami,
sieciami rybackimi i makietami odzi. Przez cay ranek si nad tym
zastanawia i wreszcie wymyli now wiadomo, ktr zamierza
wysa w przyszo. Przy okienku oznajmi, e chce nada dwa
telegramy do San Francisco.
Tekst pierwszego by nastpujcy:

Matt,
dziki za wszystko,
twojej pomocy.

ale

nadal

potrzebuj

Tylko nie doszukuj si sensu w tym, o co ci

poprosz.

Kiedy wszystko ci wytumacz. Tymczasem po

prostu mi zaufaj.

*
San Francisco, rok 1976
Matt ma lat 30

Zociste promienie zachodzcego soca przebijay si przez

lniane zasony. Matt gra na gitarze ballad wasnej kompozycji
przeznaczon dla Tiffany: kilka akordw zapoyczonych od Eltona
Johna i sowa wyszukiwane na poczekaniu po to, by wczy w nie
imi swojej obecnej przyjaciki i w ten sposb nada piosence
osobisty charakter.
Mylisz, e to na mnie dziaa? spytaa Tiffany najwidoczniej
niezbyt wraliwa na tego typu zaloty.
Wycignita swobodnie na kanapie, sczya swj koktajl i
patrzya na Matta rozbawiona.
Francuz odoy gitar i podszed do niej, umiechajc si.
Przyznaj, e nie ma si czym chwali.
Wypia
umiechem.

kolejny

yk

alkoholu

odpowiedziaa

jedynie

Ten facet, nawet kiedy skruszony bije si w piersi, nie przestaje

wyprbowywa na mnie swojego uroku, pomylaa, podnoszc si do
pozycji siedzcej. Najgorsze w tym wszystkim... e to na mnie dziaa.
Tiffany bya na takim etapie ycia, kiedy nie oczekuje si ju
niczego od mczyzn, chocia to wcale nie przeszkadza ich nadal
kocha.

Matt usiad obok niej, zahipnotyzowany

wspaniaych ng i oszaamiajcym dekoltem.

widokiem

jej

Ta dziewczyna ma nie tylko cudowne ciao, ale na dodatek

cakiem niele poukadane w gowie, pomimo wygldu uroczej
kretynki.
Szybko odsun od siebie t myl, jakby intelektualny wymiar
zwizku z kobiet mia w sobie co przeraajcego. Matt zawsze si
obawia, e moe nie dorwna komu na tej paszczynie. Nie
skoczy studiw i mia z tego powodu kompleks, cho niezbyt
chtnie si do tego przyznawa.
Pochyli si nad Tiffany i pocaowa j w usta.
Dobra, mj may, nie rozpraszaj si. Lepiej skoncentruj si na
jednym: na seksie.
Wysila si mocno, eby Tiffany daa mu jeszcze jedn szans.
Nie byo to atwe, ale wanie dochodzi do celu. Przedua sodycz
tej chwili, kadc rk na udzie dziewczyny i przesuwajc j w
stron...
CZY JEST TU KTO?
Matt skoczy na rwne nogi. Chyba nigdy nie dopnie swego...
Posaniec! krzycza jaki gos za drzwiami. Mam dwa
telegramy do pana Matta Delluki.
Podczas gdy Tiffany poprawiaa sukienk, Matt otworzy drzwi i
klnc pod nosem, odebra dwie przesyki, po czym wrczy napiwek
posacowi.
Te telegramy s ponumerowane doda tamten. Trzeba
przeczyta je w kolejnoci.
Matt rozerwa nerwowo pierwsz kopert. Telegramy zawsze
kojarzyy si mu ze zymi wiadomociami, czyj mierci, chorob,
wypadkiem...

Rozoy kartk, eby odczyta par linijek wydrukowanych na

paseczkach niebieskiego papieru.
Bya to wiadomo od Elliotta, do duga i zagmatwana.
Szczegln uwag zwrci na dwa zdania:
Zaufaj mi i poniej Pojed do mojego domu najszybciej jak to
moliwe.
Bardzo mi przykro, ale musz gdzie pojecha oznajmi
Tiffany.
Jakby spodziewajc si takiej wiadomoci, dziewczyna wstaa z
kanapy, woya pantofelki i stana przed Mattem.
Jeli przejdziesz przez te drzwi, wiedz, e ju nigdy si ze mn
nie przepisz...
Spojrza na ni badawczo. Ostatnie promienie soca
wpadajce do pokoju sprawiy, e jej sukienka przewitywaa, nie
ukrywajc oszaamiajcych ksztatw.
To co bardzo pilnego wyjani.
A ja nie jestem niczym pilnym? spytaa bez wahania.
Teraz ona patrzya na niego badawczym wzrokiem, domylajc
si, e Matt, na pozr playboy, jest typem wraliwszym, ni na to
wyglda. Najchtniej by go zatrzymaa, ale nie miaa zamiaru
ustpowa po raz drugi.
Bdziesz tego aowa do koca ycia oznajmia, rozpinajc
niby przypadkiem jeden z guzikw bluzki.
Jestem tego wicej ni pewien przyzna Matt.
W takim razie tym gorzej dla ciebie.
Pozbieraa swoje manatki i wysza.
Palant! krzykna, trzaskajc drzwiami.

*
Floryda, rok 1976
Elliott ma 30 lat

Elliott i Ilena znaleli si w Key West w chwili, gdy soce

dopalao si nad horyzontem. Dotarli wreszcie do celu podry, do
wysunitego najdalej na poudnie skrawka Stanw Zjednoczonych.
Do miejsca, w ktrym zaczyna si i koczy Ameryka...
Ze swoimi wskimi uliczkami, tropikalnymi ogrodami i
kolonialnymi willami to miejsce miao w sobie co ponadczasowego.
Zaparkowali samochd nad brzegiem oceanu i przeszli si po play,
spacerujc wrd czapli i pelikanw, a potem udali si do maej
kafejki uczszczanej przez staych bywalcw rozprawiajcych na
patiu o naprawie wiata. Mieli spotka si tu z Robertem Cruzem,
stryjem Ileny, od dawna mieszkajcym na wyspie. W latach
trzydziestych Hemingway czsto przebywa w Key West, a Cruz by
jego czowiekiem do wszystkiego. Od kiedy miasto odkupio dom
wielkiego pisarza, eby urzdzi w nim muzeum, Roberto peni w
nim funkcj dozorcy. Ubrany w hawajsk koszul, z siwiejc brod,
celowo upodabnia si do sawnego Ernesta. Mieszka w niewielkim
domku przylegajcym do domu mistrza i nalega teraz, eby Ilena i
Elliott zamieszkali u niego zamiast zatrzymywa si w ktrym z
hoteli. Modzi nie mieli nic przeciwko temu.
Witajcie w domu Hemingwaya! rzek Roberto, otwierajc
bram z kutego elaza, za ktr ukazaa si pikna kolonialna willa
w stylu hiszpaskim.
Wchodzc do ogrodu, Elliott zastanawia si, czy Matt otrzyma
jego telegram.
*

San Francisco, rok 1976

Matt ma lat 30

Cze, Znajdek! krzykn Matt, otwierajc drzwi domu

Elliotta.
Mody labrador przybieg natychmiast, radosnym szczekaniem
okazujc rado z nieoczekiwanego towarzystwa. Matt napeni mu
misk, podrapa go po gowie i zaprosi psa do ogrodu. Bdzc
mylami gdzie indziej, przez par dobrych minut sta oparty o pie
drzewa i ponownie czyta telegram od przyjaciela.
By bardzo zaniepokojony. Od kilku dni zachowanie Elliotta
wydawao mu si pozbawione wszelkiej logiki. Matt wyrzuca sobie,
e nie potrafi uwolni przyjaciela od ewidentnych przywidze.
Sdzi, e wystarczy wsadzi go do samolotu, eby zszed z obokw
na ziemi, ale nic to nie dao. Od samego pocztku ta historia o
przybyszu z przyszoci niczego dobrego nie wrya. W miar
upywu czasu ze przeczucia skaniay go do refleksji, e Elliotta
spotka niebawem co bardzo gronego.
Pomimo swego sceptycyzmu skrupulatnie wypeni instrukcje
zawarte w telegramie. Moliwe e Elliott traci gow, ale Matt
postanowi pozosta lojalny wobec przyjaciela, ktrego traktowa jak
rodzin i jedyn gwarancj stabilnoci. Matt by dzieckiem z
sierocica. Okres dziecistwa i dorastania spdzi w kilku rodzinach
zastpczych mieszkajcych w okolicach Parya. W wieku pitnastu
lat opuci szko i na tym zakoczy swoj edukacj. Chwyta si
potem rnych prac niedajcych adnych perspektyw na przyszo,
czasami nawet nie bardzo uczciwych. Parokrotnie wmiesza si w
uliczne rozrby, co koczyo si noclegiem w komisariacie. Kiedy
sta si zbyt znany subom porzdkowym, zdecydowa si
wyjecha z Francji i sprbowa szczcia w Ameryce. Nie majc nic
do stracenia, spieniy wszystko, co posiada, i w ten sposb mg

kupi bilet w jedn stron do Nowego wiata. Wielu innych na jego

miejscu dawno spucioby z tonu, ale on by zaradny i mia
szczcie do ludzi. Mieszka najpierw w Nowym Jorku, a potem w
Kalifornii i od razu poczu si dobrze w tym otwartym
spoeczestwie, ktre nie przywizywao zbytniej wagi do dyplomw
ani pochodzenia.
Zgodnie ze wskazwkami zawartymi w telegramie Matt znalaz
w bibliotece opasy atlas. Stare, wspaniae wydanie opatrzone
piknymi ilustracjami pieczoowicie oddzielonymi bibuk. Midzy
szedziesit szst i szedziesit sidm stronic wsun nie
otwierajc go drugi telegram, po czym odoy ksig na pk.
Nastpnie uda si do garau i pogrzeba w skrzynce na
narzdzia. Znalaz w niej star lutownic, ktr zabra do
mieszkania. Wczy j na chwil do prdu, potem wzi ostronie do
rki i zbliy rozarzon kocwk do blatu masywnego biurka
Elliotta.
*
San Francisco, rok 2006
Elliott ma 60 lat

Bya ju pna noc, kiedy Elliott dojecha do mariny. Wraca z

lotniska, z ktrego Angie odleciaa ostatnim samolotem do Nowego
Jorku. Otwierajc drzwi swojego domu, poczu si przybity i bardzo
osamotniony. Zatopiony w mylach podszed do oszklonej ciany
gabinetu i w roztargnieniu patrzy na byszczce w mroku wiata
portu. Dom by podobny do niego smutny i lodowaty. Drc z
zimna, rozciera rce dla rozgrzewki. Zbliajc si do grzejnika,
zatrzyma si na chwil. Na blacie jego biurka widnia topornie wypalony napis:

WIELKI ATLAS
STRONA 66

Zdumiony podszed bliej. Rano nie byo tu jeszcze tego

potwornego graffiti. A jednak wydawao si pokryte patyn czasu.
Kto mg zabawi si w ten sposb i...?
Szybko znalaz odpowied na to pytanie. Po numerze z
tatuaem ten mody palant prbowa przesa mu now wiadomo.
Naleao zatem j rozszyfrowa.
Wielki atlas? Skojarzy dopiero po chwili. Jedyny atlas, jaki
posiada, by prezentem ofiarowanym przez matk zaledwie kilka dni
przed jej samobjstwem. Przechowywa go z pietyzmem na jednej z
pek biblioteki, ale nigdy go nie otworzy. Podszed do regaw i
podstawi krzeso, eby dosign ksigi.
Strona 66?
Niecierpliwie przerzuca kartki.
Czy to moliwe, eby po tylu latach...
Bladoniebieska koperta wypada na podog.
Telegram?
Czego takiego nie widzia od wiekw.
Podnis kopert i nie przygldajc si jej duej, drcymi
rkami oderwa brzegi.
W rodku zobaczy kilka linijek napisanych na maszynie, ktre
czekay trzydzieci lat, eby kto je odczyta:

No i co? Zaskoczony?

Myli pan, e moe wszystko, prawda? Dlatego

e znalaz pan sposb na podrowanie w czasie
tam i z powrotem, sdzi pan, e ma prawo
wmiesza si w ycie innych, przestraszy ich,
a potem odej, nie troszczc si o to, co
bdzie dalej?
Ale tak nie moe by, stary...
Bo kiedy si dobrze zastanowi, to zna pan
moj przyszo, ale ja kontroluj pask
przeszo. Pan nie moe mi nic zrobi, za to
konsekwencje moich czynw wpywaj na paskie
ycie.
Odwrciem
grze.

role

teraz

Domagam si wyjanie i
natychmiast. Czekam na Pana.

ja

dowodz

chc

otrzyma

tej
je

Dzi wieczorem.

Przeraony tym, co przeczyta, Elliott odoy telegram na

biurko. Otworzy puszk Pandory i najgorsze obawy wanie si
urzeczywistniay... Odczeka kilka sekund, zastanawiajc si nad
sytuacj, potem, zrezygnowany, chwyci flakonik, ktry zawsze nosi
przy sobie, i zmusi si, by zay jedn piguk.
Na dworze bysno i rozleg si grzmot. Oszklona ciana
salonu niczym lustro pokazaa mu twarz najgorszego wroga jego
wasne odbicie.

13
Spotkanie czwarte

Przechodzimy przez teraniejszo z

zawizanymi oczami. (...) Dopiero pniej,
kiedy zdejmiemy opask i spojrzymy w
przeszo, rozumiemy to, co przeylimy.
Milan Kundera

Key West, Floryda, rok 1976

Godzina druga rano
Elliott ma 30 lat

Burza szalejca nad Key West pozbawia elektrycznoci

wszystkich mieszkacw wyspy. Elliott nie mg zasn. Starajc si
nie obudzi picej obok niego Ileny, zapali lamp naftow i
postanowi zwiedzi siedzib Ernesta Hemingwaya.
W wietle byskawic dom zdawa si targany deszczem i
wichur, na podobiestwo statku zaskoczonego przez burz. Kiedy
Elliott skierowa si ku gwnym schodom, od potnego grzmotu
zadray wszystkie szyby. Dreszcz przebieg mu po plecach i przez
moment pomyla, eby zawrci, ale tylko wzruszy ramionami.
Mimo wszystko mia pietra.
Znalazszy si na grze, przeszed po trzeszczcej pododze i
dotar do gabinetu pana domu. Po cichu otworzy drzwi i wtedy co z
piskiem skoczyo mu na gow.
Kot!

Kiedy gdzie przeczyta, e Hemingway uwielbia koty i mia

ich kilkadziesit. Dotkn rk twarzy zwierzak zadrapa go
porzdnie, przecinajc pazurami policzek.
Zdecydowanie, ja i zwierzta...
Postpi kilka krokw do przodu i patrzy zachwycony na
przedmioty nalece do wielkiego pisarza: na jego star maszyn do
pisania, ktra towarzyszya mu w Hiszpanii podczas wojny domowej,
ceramik podarowan przez Picassa, kolekcj pir ze stalwk,
gron afrykask mask, mnstwo wycinkw z gazet i zdjcia...
Pomieszczenie przesycone byo magi. Trzeba wiedzie, e
dzielc czas midzy owienie ryb i picie, papcio Hemingway zdoa
napisa w Key West kilka arcydzie takich jak: Poegnanie z broni
czy niegi Kilimandaro.
Cakiem niele, pomyla Elliott w chwili, gdy zapalio si
wiato.
Zdmuchn lamp i podszed do starego gramofonu. Ostronie
pooy na nim pierwsz pyt, jaka wpada mu w rce, i po chwili w
pokoju rozlegy si dwiki skrzypiec i gitary: Django Reinhardt i
Stephane Grapelli najlepsi jazzmani lat trzydziestych...
Nagle pyta zgrzytna, arwki przygasy i pokj pogry si
ponownie w ciemnociach.
Ale mam szczcie, pomyla, po jak choler zgasiem lamp?
Chcia j zapali, ale zapalniczk zostawi w sypialni.
Teraz niczego ju nie widzia, oprcz strug deszczu spywajcych po szybach. Przez chwil sta nieruchomo w ciemnociach, nie
tracc nadziei, e za moment moe wcz wiato.
Nagle poczu
metaliczny dwik.

czyj

obecno,

usysza

Kto tu jest? spyta niepewnym gosem.

oddech

jaki

Zamiast otrzyma odpowied, tu obok siebie zobaczy pomie

zapalniczki. Rozpozna byszczce oczy swojego alter ego,
spogldajce na niego w mroku.
dasz wyjanie, choptasiu? Zaraz ci ich dostarcz...
*
Stary lekarz zapali knot lampy naftowej, usiad w skrzanym
fotelu i odwrci si w stron Elliotta.
Musi mi pan powiedzie, co si przydarzy Ilenie! krzykn
trzydziestolatek
zapalczywym
tonem
waciwym
modemu
czowiekowi.
Lepiej usid i przesta si drze.
Zniecierpliwiony Elliott chcc nie chcc zaj miejsce po drugiej
stronie biurka. Jego rozmwca pogrzeba w wewntrznej kieszeni
marynarki i wyj z niej jakie zdjcie.
Ma na imi Angie wyjani, podajc fotografi. Ma
dwadziecia lat i jest osob, na ktrej zaley mi najbardziej na
wiecie.
Elliott popatrzy uwanie na zdjcie.
Czy jej matk...
Nie, jej matk nie jest Ilena przerwa mu starszy pan,
uprzedzajc jego pytanie.
Dlaczego?
Dlatego e kiedy moja crka przysza na wiat, Ilena od
dziesiciu lat nie ya.
Elliott nawet nie mrugn.
Dlaczego miabym panu wierzy?
Dlatego e nie mam adnych powodw, by kama.

W tej sytuacji mody lekarz postanowi zada pytanie, ktre go

drczyo:
Zakadajc, e to prawda, dlaczego twierdzi pan, e ja j
zabij?
Siedzcy naprzeciwko mczyzna zdawa si way kade
sowo:
Zabijesz Ilen, poniewa nie potrafisz jej kocha.
Podobne bzdury syszaem ju wiele razy! odpar z
wciekoci Elliott, wstajc.
Kochasz j, jakbycie mieli przed
Tymczasem nie tak trzeba kocha Ilen.

sob

cae

ycie...

Na krtko Elliott przyj ten argument, aby odrzuci go ju po

chwili. Jednak nie na tym polega problem. Teraz potrzebowa
moliwie jak najwicej informacji, a nie filozoficznych wywodw
powiconych mioci. Skierowa zatem rozmow na jedyny
naprawd interesujcy go temat:
W jaki sposb Ilena ma umrze?
Ulegnie wypadkowi.
Wypadkowi? Jakiemu? I kiedy?
Co to, to nie! Nie mam zamiaru ci tego powiedzie.
A to dlaczego?
Poniewa nie chc, eby j uratowa.
*
Elliott milcza przez kilka sekund, stojc bez ruchu i wpatrujc
si w zason deszczu spywajcego po szybie. Czu, e dyskusja
wymyka mu si spod kontroli, e przestaje rozumie jej sens.

 Ale okazja jest teraz albo nigdy... Znalaz pan sposb, eby
cofa si w czasie i chce pan pozwoli umrze kobiecie swojego
ycia?
Nie wyobraaj sobie, e przychodzi mi to atwo! zdenerwowa
si starszy pan i waln pici w st. Od trzydziestu lat nie myl
o niczym innym! Gdybym tylko potrafi cofn czas, gdybym mg j
uratowa, gdybym tak...
W takim razie niech pan przestanie o tym myle i niech pan
to zrobi!
Nie!
Dlaczego nie?
Dlatego e gdybym uratowa Ilen, ty yby z ni nadal.
No i co w zwizku z tym?
To mianowicie, e nie spodziby Angie...
Elliott nie bardzo rozumia.
W czym problem? spyta, wzruszajc ramionami. Miabym
inne dzieci...
Inne dzieci? Ja mam gdzie twoje inne dzieci! Ja nie chc
straci swojej crki! Nie chc wiata bez Angie!
Ja natomiast nie pozwol umrze Ilenie odpar Elliott
zdecydowanym tonem.
Zacietrzewieni jak koguty podnieli si jednoczenie. Stali teraz
naprzeciw siebie gotowi rozegra ostatni rund.
Moe wydaje ci si, e to ty prowadzisz w tej grze, bo jeste
mody, ale beze mnie nigdy si nie dowiesz, jak umrze Ilena i nie
bdziesz mg nic zrobi, eby j uratowa.
W kadym razie, jeli Ilena umrze, niech pan nie liczy na to,
e zostan ojcem paskiej Angie!

 Kiedy nim zostaniesz, zrozumiesz mnie, Elliott. Nie opuszcza

si wasnego dziecka, nawet wtedy, gdy chce si uratowa ukochan
kobiet...
Trwali tak przez dusz chwil, patrzc sobie w oczy i twardo
obstajc przy swoim. Porozumienie, jakie zapanowao midzy nimi
podczas poprzedniego spotkania, ustpio miejsca konfrontacji.
Kady by gotw walczy do koca: jeden, aby ratowa swoj
kobiet, drugi eby nie straci crki.
Kiedy dyskusja utkna w martwym punkcie, starszy z
mczyzn zaproponowa rozwizanie:
Jak daleko jeste w stanie si posun, eby uratowa Ilen?
Tak daleko, jak bdzie trzeba odpar Elliott, nie spuszczajc
z tonu.
Z czego jeste gotw zrezygnowa?
Ze wszystkiego.
W takim razie by moe mam pewien pomys...
*
Deszcz la nadal.
Obaj mczyni usiedli w kocu obok siebie na aweczce
stojcej przy biurku. Przez okno znajdujce si za ich plecami do
pokoju wpaday w regularnych odstpach byski latarni Key West,
ktrej wiato rzucao cienie na cian i podog.
Chcesz uratowa Ilen i masz do tego prawo, ale bdziesz
mg tego dokona tylko wtedy, gdy zgodzisz si speni trzy
warunki...
Trzy warunki?
Po pierwsze, nikomu nie powiesz o naszym spotkaniu. Przede
wszystkim Ilenie, ale rwnie Mattowi.

 Mam zaufanie do Matta zaprotestowa Elliott.

Tu nie chodzi o zaufanie, bo w gr wchodzi niebezpieczestwo. Posuchaj, jestem przekonany, e popeniamy bd,
usiujc dziaa przeciw przeznaczeniu, i pewnego dnia by moe
drogo za to zapacimy. Ja jestem gotw podj to ryzyko razem z
tob, pod warunkiem e nikogo w t spraw nie wtajemniczysz.
A jaki jest drugi warunek?
Jeli uda si nam uratowa Ilen, bdziesz musia j
opuci...
Jak to opuci? spyta Elliott z coraz wikszym niedowierzaniem.
Opucisz j i nigdy wicej jej nie zobaczysz. Ona pozostanie
przy yciu, ale ty bdziesz zmuszony postpowa tak, jakby umara.
Kiedy Elliott zrozumia, co to oznacza, skamienia z przeraenia. Chcia co powiedzie, lecz z otwartych ust nie wydosta si
aden dwik.
Zdaj sobie spraw, e prosz ci o co okropnego przyzna
stary lekarz.
Ciekaw jestem, jaki jest trzeci warunek zdoa wykrztusi
Elliott.
Za dziewi lat, dokadnie szstego kwietnia tysic
dziewiset osiemdziesitego pitego roku, na kongresie chirurgw
w Weronie poznasz pewn kobiet, ktra si tob zainteresuje.
Odpowiesz na jej zaloty i spdzisz z ni weekend, w czasie ktrego
zostanie poczta moja crka. Wanie tak bdziesz musia postpi,
bo to jedyny sposb, eby jednoczenie uratowa Ilen i Angie.
Na zewntrz ponownie rozlegy si grone grzmoty.
Poniewa Elliott nie odpowiada, tamten doda:

 To cena, jak trzeba zapaci za to, e chcemy zmieni bieg

wypadkw. Moesz jednak odmwi.
Starszy pan wsta i zapi paszcz, jakby szykowa si do
wyjcia.
Elliott zrozumia, e nie ma wyboru i e musi zgodzi si na ten
ukad. W uamku sekundy ujrza szczliwe chwile dopiero co
spdzone z Ilen. Uwiadomi sobie jednoczenie, e to szczcie
wkrtce si skoczy, a on musi przygotowa si na trudne lata.
Kiedy jego alter ego zamierza opuci pokj, Elliott wycign
ku niemu rk, chcc go zatrzyma.
Zgadzam si! krzykn.
Tamten odwrci si i zanim zamkn za sob drzwi, rzek po
prostu:
Niedugo wrc.

14
Spotkanie pite

Wszystko, co ma si zdarzy, zdarzy si, mimo

wysikw podjtych, by si nie zdarzyo.
Wszystko, co ma si nie zdarzy, nie zdarzy
si, mimo wysikw podjtych, by si zdarzyo.
Rmana Mahrshi

Zauwayem, e nawet ludzie, ktrzy twierdz, e wszystko jest przeznaczeniem i e

niczego nie moemy zmieni, rozgldaj si na
boki, chcc przej przez ulic.
Stephen Hawking

San Francisco, rok 1976

Elliott ma 30 lat

Padziernik,
listopad,
grudzie...
Trzy miesice bez wieci z przyszoci!
Na pozr ycie wrcio do normy. Elliott leczy chorych w
szpitalu; Ilena troszczya si o swoje orki; Matt nie spotka si

ponownie z Tiffany, za to pracowa teraz wydajnie na terenie

winnicy, ktr kupili razem z Elliottem.
Pomimo prb zmylenia tropw, Elliott y w nieustannym
napiciu, niepokojc si najdrobniejszymi ruchami i gestami Ileny,
czyhajc bez przerwy na ponowne pojawienie si swojego drugiego
ja.
Ale tamten si nie zjawia...
Byway dni, kiedy Elliottowi wydawao si, e wszystko to mu
si przynio. Moe te spotkania mu si przywidziay? Waciwie byo
to moliwe: stres powodowa, e coraz wicej osb padao ofiar
burn-out, doznawao wypalenia zawodowego prowadzcego do
depresji, a nawet do utraty poczucia rzeczywistoci. By moe on
take zapad na t chorob. Moe wszystko wrcio do normy i
wkrtce ten epizod bdzie ju tylko zym wspomnieniem?
Gorco pragn w to wierzy...
*
Zima na dobre zagocia w San Francisco, spowijajc miasto
chodem i szarug rozwietlan jedynie iluminacj z okazji wit
Boego Narodzenia.
W ten wigilijny poranek Elliott przyszed do szpitala w dobrym
humorze. To by jego ostatni dyur przed urlopem. Ilena miaa
przylecie wieczorem, a nazajutrz zamierzali wyjecha do Honolulu,
eby spdzi beztroski tydzie w cieniu palm kokosowych.
Dzie nie wsta jeszcze na dobre, kiedy przed szpital zajechaa
karetka na sygnale. Przywioza ciko poparzon kobiet.
Wypadek zdarzy si niecae p godziny wczeniej, kiedy
straacy zostali wezwani do niewielkiego poaru na Haight Ashbury.
Pon stary, rozwalajcy si budynek zamieszkiwany czasem
nielegalnie przez punw. Okoo pitej nad ranem, w najgorszej

porze heroinowego odjazdu, pewna moda kobieta wylaa na siebie

kanister benzyny i podpalia si.
Nazywaa si Emily Duncan, miaa dwadziecia lat i zaledwie
cztery godziny ycia przed sob.
*
Na ostrym dyurze potrzebny by chirurg, wic na pomoc
natychmiast wezwano Elliotta. Kiedy pochyli si nad pacjentk, na
widok jej obrae dozna gwatownego szoku.
Cae ciao dziewczyny pokryway rozlege rany oparzeniowe
trzeciego stopnia, ktre znieksztaciy nogi, plecy i klatk
piersiow... Spony prawie wszystkie wosy, a twarz bya niemal
niewidoczna. Najgorzej przedstawiay si obraenia klatki piersiowej.
Ogromna, cigajca si rana ciskaa j do tego stopnia, e grozia
uduszeniem.
eby uatwi dziewczynie oddychanie, Elliott zdecydowa si
zrobi dwa poziome nacicia, ale zbliajc skalpel, poczu, e jego
rka si cofa. Starajc si opanowa, na moment zamkn oczy. W
kocu dowiadczenie wzio gr nad emocjami, i mg bez drenia
doni przystpi do zabiegu.
Przez wiksz cz przedpoudnia caa ekipa krztaa si
wok Emily, robic wszystko co moliwe, aby zapewni jej jak
najlepsze warunki i umierzy potworny bl.
Jednak wkrtce okazao si, e nie bdzie mona jej uratowa.
Rany byy zbyt rozlege, wydolno oddechowa za saba, a nerki
przestay funkcjonowa. Nie pozostao nic innego, jak ustabilizowa
oddech i czeka...
*
Wczesnym popoudniem, kiedy Elliott otworzy drzwi sali, w
ktrej pooono Emily, znalaz j zawinit w bandae i podczon
do kilku kroplwek. Zdziwi go spokj panujcy w pomieszczeniu,

podobny do aobnego czuwania zakcanego jedynie odgosem bicia

serca dochodzcym z aparatury.
Elliott podszed do ka i popatrzy na dziewczyn. Cinienie
byo niepokojce, pomimo ustpienia dziaania heroiny i powrotu
wiadomoci. Odzyskaa j na tyle, by zrozumie, e nie ma adnych
szans...
Przysun taboret i usiad cicho przy nieznajomej, dla ktrej
nie mg ju nic zrobi. Nie zdoano ustali, czy ma jak rodzin
lub choby jedn blisk osob, ktra mogaby towarzyszy jej w
ostatnich godzinach beznadziejnej walki ze mierci. Elliott wolaby
by w innym miejscu, ale nie ucieka przed wzrokiem dziewczyny
rozpaczliwie szukajcym jego oczu. Czyta w nim przeraenie, ale
rwnie pytania, na ktre nie znajdowa odpowiedzi...
W pewnym momencie sprbowaa co do niego wyszepta.
Pochyli si nad ni, podnis mask tlenow i wydao mu si, e
syszy boli mnie. eby uly jej cierpieniu postanowi podwoi
dawk morfiny. Ju mia j wstrzykn, kiedy zrozumia, e Emily
nie powiedziaa boli mnie, tylko boj si.
Nie wiedzia, jak zareagowa. Powiedzie, e on take si boi i
przykro mu, e nie moe jej pomc? e w dniu takim jak ten myli,
e ycie nie ma adnego sensu?
Pragn jednoczenie wzi j w objcia i wykrzycze swoje
oburzenie. Dlaczego to zrobia? Z jakiego powodu znalaza si w tym
obrzydliwym squacie, napana do granic wytrzymaoci? Jakie
cierpienie mogo doprowadzi j do tego, e oblaa si benzyn i
podpalia? Przecie miaa dopiero dwadziecia lat!
Chciaby jej to wszystko wykrzycze, ale lekarz nie ma prawa
tak postpowa...
Zatem pozosta przy niej, okazujc cae wspczucie, na jakie
byo go sta. Nikt poza nim nie mg da jej odrobiny ciepa. W

wigili Boego Narodzenia poowa personelu szpitala bya nieobecna,

a system przewidywa leczenie, a nie dotrzymywanie towarzystwa.
Emily oddychaa coraz sabiej, jej ciaem wstrzsay dreszcze.
Elliott wiedzia, e mimo duej dawki morfiny potwornie cierpi.
Wiedzia rwnie, e nigdy nie zapomni jej oczu wpatrujcych si w
niego rozpaczliwie.
Mogoby si zdawa, e w tym zawodzie widziao si ju
wszystko, ale to nieprawda. Wydaje si, e zna si najgorsze, ale to
co najgorsze jest nadal przed nami. A zdarza si, e po najgorszym
nastpuje jeszcze gorsze.
*
Tak mina jedna godzina, a po niej druga. O pitnastej Elliott
koczy dyur.
Wrc jeszcze do ciebie obieca Emily.
Wyszed na korytarz i cign wind. Musia powiadomi
Ilen, e nie bdzie mg przyjecha po ni na lotnisko i e
prawdopodobnie pojawi si w domu dopiero po pnocy.
W kabinie telefonicznej wybra numer Ocean World w nadziei,
e jeszcze Ilen zastanie. Poprosi central o poczenie z jej biurem.
Halo? odezwa si gos Ileny.
Cze... zacz, po czym natychmiast zda sobie spraw, e
mwi w prni.
Odwrci si: kto pooy do na widekach i przerwa
poczenie.
Jego drugie ja.
To ju dzisiaj... oznajmi starszy mczyzna.
Co dzisiaj?

 Dzisiaj Ilena ma umrze.

*
Wyszli na taras znajdujcy si na dachu szpitala. W rnych
okresach ycia kady z nich przychodzi tu na papierosa, nie
naraajc si na pene dezaprobaty spojrzenia kolegw.
Przynajmniej tutaj mieli wity spokj.
Podczas gdy Elliott kry niecierpliwie tam i z powrotem,
chcc szybko usysze co wicej, jego towarzysz pooy mu do na
ramieniu.
Nie powiniene do niej dzwoni.
Dlaczego?
Bo ona nie zrozumie.
Czego?
Tego, e j zaniedbujesz, eby zosta przy jakiej pacjentce,
mimo e skoczye dyur. Nie widzielicie si od trzech tygodni, ona
oczekuje, e przyjedziesz po ni na lotnisko i e spdzicie ten wieczr
razem.
Elliott prbowa si tumaczy:
Ale ta dziewczyna... Zdarzyo si jej co strasznego. Ona nie
ma nikogo i...
Wiem przerwa mu starszy mczyzna. Trzydzieci lat
temu czuwaem przy niej przez ca noc i nigdy tego nie
zapomniaem.
Jego gos dra ze wzruszenia.
Jednak rano, gdy wychodziem ze szpitala, czekaa na mnie
straszna wiadomo: kobieta, ktr kochaem umara.
Elliott rozoy rce na znak zdziwienia.

 Jaki zwizek ma ta pacjentka ze mierci Ileny?

Wszystko ci opowiem obieca starszy mczyzna. Przedtem
jednak chc mie pewno, e nasza umowa nadal obowizuje.
Oczywicie zapewni go Elliott.
A zatem dowiedz si, co si zdarzy, jeli do niej zadzwonisz.
I stary lekarz zacz swoj opowie. Mwi dugo, by bardzo
wzburzony, a w jego gosie brzmia al.
Kiedy Elliott zamkn oczy, eby wysucha go w skupieniu,
pod powiekami przesuway mu si obrazy przypominajce sceny z
filmu.
*
Ilena: Halo?
Elliott: Cze, to ja.
Ilena: Nie nalegaj, i tak nie dowiesz si, co ci kupiam.
Zobaczysz prezent dzi wieczorem.
Elliott: Posuchaj, kochanie, jest pewien problem...
Ilena: Co takiego ci si przytrafio?
Elliott: Nie bd mg przyjecha po ciebie na lotnisko...
Ilena: Byam pewna, e koczysz dyur o trzeciej.
Elliott: To prawda, wanie go skoczyem, tylko e...
Ilena: Tylko e co?
Elliott: Musz zosta przy pacjentce. To dziewczyna, ktra dzi
rano w jednym ze squatw prbowaa popeni samobjstwo...
Ilena: Jaka narkomanka?
Elliott: A co to ma do rzeczy?

Ilena: Jeli dobrze zrozumiaam, chcesz mi powiedzie, e

spdzisz wigili Boego Narodzenia w szpitalu z jak punk, ktr
znasz od paru godzin?
Elliott: Tak mam prac.
Ilena: Twoja praca! Mylisz, e tylko ty pracujesz?
Elliott: Posuchaj...
Ilena: Nie mam ju siy na ciebie czeka, Elliott.
Elliott: Dlaczego reagujesz w taki sposb?
Ilena: Bo czekam na ciebie ju dziesi lat, ale ty najwidoczniej
tego nie zauwaye.
Elliott: Porozmawiamy o tym jutro rano...
Ilena: Nie, Elliott. Nie przyjad do San Francisco. Zadzwo do
mnie, kiedy bdziesz pewien, e chcesz ze mn spdzi reszt ycia.

Elliott sta przed kabin dobrych kilka minut. Trzykrotnie

zdejmowa suchawk z wideek, gotw zadzwoni do Ileny, eby j
przeprosi i sprbowa jako zaagodzi sytuacj. Jednak nie zrobi
tego, poniewa nie potrafi opuci biednej dziewczyny lecej w
agonii dwa pitra wyej.
Ilena czekaa przy telefonie p godziny, zanim zrozumiaa, e
Elliott nie zadzwoni. Z wciekoci podara i wyrzucia do kosza bilet
lotniczy. W koszu wyldowa rwnie prezent. Elliott nigdy nie
zobaczy zegarka ze swoimi inicjaami.
Wysza z biura doszcztnie zdruzgotana i zaszya si w ogrdku
nalecym do parku wodnego, gdzie wypakaa cae morze ez
skulona pord flamingw i aligatorw, ktre zupenie nie
przejmoway si jej zmartwieniem.

Nastpnie postanowia odwoa urlop i reszt popoudnia

spdzia jak zwykle w pracy. Byo ju bardzo pno, kiedy koczc
swj obchd, zajrzaa do ulubionej orki.
Hej, Anuszka! Z tob te nie jest najlepiej, co? Od kilku dni
najstarsza w Ocean World orka miaa depresj: odmawiaa
przyjmowania jedzenia, nie chciaa uczestniczy w pokazach. Jej
petwa zwiotczaa, a agodno zamienia si w agresj w stosunku
do opiekunw i pozostaych orek, z ktrymi dzielia basen. Przyczyny
takiego stanu nie trzeba byo daleko szuka rozdzielono j z crk,
omioletni Eric, ktr zabrano do Europy, gdzie miaa uczestniczy
w programie rozmnaania waleni. Eric wysano w dwudziestogodzinn podr samolotem, w metalowej skrzyni, bez adnego
opiekuna!
Jaki obd...
Ilena robia, co moga, eby przeciwstawi si podry.
Podkrelaa katastrofalne skutki tej decyzji, tumaczya, e zwierzta
yjce w tym samym stadzie w warunkach naturalnych nigdy si nie
rozdzielaj. Jednak powody finansowe byy dla dyrekcji waniejsze
od jej argumentw. Poza tym, uprzedzajc zapowiadany zakaz
poowu waleni, parki wodne dyy do rozmnaania tych zwierzt w
niewoli.
Come on, baby!
Ilena pochylia si nad lustrem wody, eby zachci ork do
podpynicia do brzegu, ale Anuszka nie odpowiedziaa na jej
woanie. Zdezorientowana, pywaa w kko, wydajc z siebie
aosne gwizdy.
llena podejrzewaa obnienie odpornoci zwierzcia. Wbrew
pozorom, te olbrzymy byy wraliwe i podatne na zakaenia
bakteryjne. Infekcje nerek i puc zdarzay si nagminnie. Joachim,
dominujcy samiec, przed szecioma miesicami zmar nagle na

seps. Tak czasami bywa, e te wielkie zwierzta gin zaatakowane

przez malekie mikroby.
llena coraz gorzej znosia niewol orek i delfinw. Zwierzta
trzymane w oceanariach uwizione midzy czterema cianami
basenu, pywajce w wodzie penej rodkw chemicznych, karmione
witaminami i antybiotykami naprawd nie miay atwego ycia.
Czy pokazy z ich udziaem, skdind imponujce, nie byy swoist
obraz dla przedstawicieli gatunku odznaczajcego si inteligencj
podobn do ludzkiej?
Nagle, nie wiadomo z jakiego powodu, Anuszka zacza
szarowa i wali gow w metalow cian basenu.
Przesta! krzykna llena, zanurzajc w wodzie tyczk, za
pomoc ktrej staraa si zawrci zwierz.
Nieraz zdarzyo si jej widzie orki majce samobjcze
skonnoci, wic teraz zrozumiaa, e Anuszka sama postanowia
zada sobie rany. Mocno tym zaniepokojona, wrzucia do wody kilka
ryb, chcc odwie j od tego zamiaru.
Spokojnie! Tylko spokojnie, moja licznotko!
Ataki zwierzcia stopniowo osaby i wydawao si, e Anuszka
si uspokoia.
Teraz dobrze przemawiaa agodnie llena. Jednak jej spokj
trwa do momentu, kiedy zobaczya struk krwi rozpywajc si na
powierzchni wody.
Tylko nie to!
Ilena pochylia si ponownie nad basenem. Na pierwszy rzut
oka ocenia, e rana musi znajdowa si gdzie na szczce
zwierzcia. Anuszka tyle razy uderzaa gow, a wreszcie si
zrania!
Ilena powinna bya pamita o najwaniejszej zasadzie
opiekunw: nie zblia si do orki, kiedy przejawia agresj, i

przebywa z ni w wodzie tylko wtedy, gdy ma si pewno, e

bdzie wsppracowa.
Powinna bya wczy sygna alarmowy.
Trzeba byo zawoa kolegw.
Trzeba byo...
Jednak po niedawnej sprzeczce z Elliottem Ilena zapomniaa o
rodkach ostronoci.
Wskoczya do wody w chwili, gdy Anuszka podja swoj
szalecz rund.
Widzc Ilen pync w jej kierunku, rzucia si na ni
niespodziewanie, otwierajc paszcz, jakby zamierzaa j zapa i
pocign na dno basenu.
Ilena prbowaa si broni, ale orka bya silniejsza. Za kadym
razem, kiedy kobiecie udawao si wypyn na powierzchni,
zwierz wcigao j pod wod, nie pozwalajc zaczerpn powietrza.
Ilena bya doskona pywaczk i moga przez jaki czas
przebywa pod wod bez oddechu, ale nie mona dugo walczy z
czterotonowym olbrzymem majcym sze metrw dugoci...

Tymczasem, kiedy ju prawie przestaa wierzy w moliwo

ratunku, udao jej si wydosta na powierzchni i zaczerpn
powietrza. Rozpaczliwie ruszajc rkoma, zacza pyn do brzegu
basenu. Bya tu-tu, kiedy...
Odwrcia si.
I wtedy, w uamku sekundy, przeraona zobaczya, jak
olbrzymia boczna petwa orki spada na ni z byskawiczn
szybkoci.

Uderzenie byo tak potne, a nastpujcy po nim bl tak silny,

e niema od razu stracia przytomno. Ju nie walczya i daa si
wcign na dno zbiornika. W ostatnich momentach wiadomoci, w
chwili gdy jej puca wypeniay si son wod, zdya jeszcze
zada sobie pytanie: dlaczego Anuszka, ktr opiekowaa si od
wielu lat, zareagowaa tak gwatownie. Nie znalaza jednak odpowiedzi. Przyczyn takiego zachowania zwierzcia byo bez wtpienia
zbyt dugie przebywanie w zamknitym basenie.
Ostatnia myl pobiega w stron ukochanego. Zawsze sdzia,
e zestarzej si razem, a tymczasem ona odchodzia pierwsza, w
wieku niespena trzydziestu lat.
Widocznie nie mona mie wpywu na swoje przeznaczenie. Ono
za nich zadecydowao.
Ogarnita panik i zanurzona w ciemnoci, poczua ucisk
mierci. Czujc, e nieodwoalnie przechodzi na drug stron,
poaowaa, e rozstali si pornieni i e ostatni obraz, jaki Elliott
zachowa w pamici, pozostanie zabarwiony gorycz i uraz.
*
Lodowate podmuchy wiatru przetaczay si po dachu szpitala.
Elliott otworzy oczy w chwili, gdy przeraajca opowie jego
alter ego dobiega koca. Mia wraenie, e przebudzi si z
koszmarnego snu.
Obaj milczeli. Jeden przejty tym, co wanie usysza, drugi z
powodu emocji wywoanych opowiadaniem.
Potem Elliott otrzsn si i po chwili wahania otworzy usta.
Spodziewajc si protestw z jego strony, stary lekarz wyj z
kieszeni kartk.
To na wypadek, gdyby mi nie wierzy... zacz.
Elliott wyrwa mu z rki kawaek papieru. By to artyku
wycity ze starego numeru Miami Herald.

Mimo i skrawek gazety pok ze staroci, odczyta na nim

jutrzejsz dat: 25 grudnia 1976 roku!
Trzymajc kartk w drcych doniach, Elliott przebieg oczami
tekst opatrzony du fotografi Ileny.

Moda lekarka weterynarii

zabita przez ork!

Straszliwy wypadek zdarzy si ostatniej nocy

w Ocean World w Orlando. Z nieznanych powodw
orka zabjczyni zaatakowaa swoj opiekunk.
W cigu zaledwie paru minut zwierz utopio
mod kobiet,
ktra
staraa si
jedynie
przyj mu z pomoc. Ofiar napaci bya Ilena
Cruz, lekarz weterynarii pracujcy w orodku.
Mimo i okolicznoci wypadku nie s jeszcze
dobrze znane, podejrzewa si, e moda lekarka
nie zachowaa wszystkich rodkw ostronoci.
Do czasu uzyskania dokadniejszych informacji
dyrekcja delfinarium odmwia komentarzy.

Kiedy Elliott podnis oczy znad gazety, zobaczy tylko, jak

stary lekarz oddala si we mgle.
Teraz kolej na twj ruch! rzuci na odchodne, zanim
otworzy metalowe drzwi i znikn.
Wytrcony z rwnowagi, zesztywniay z zimna i niezdolny do
podjcia jakiejkolwiek decyzji Elliott sta na dachu jeszcze przez
kilka sekund. Potem przesta zadawa sobie pytania, na ktre byo
ju za pno. Teraz naleao przystpi do dziaania.

Pospiesznie opuci taras i zbieg schodami, eby czym prdzej

dotrze do telefonu.
Niewane, co stanie si jutro.
Niewana cena, jak przyjdzie mu zapaci.
Uratuje kobiet, ktr kocha.
Nic poza tym nie ma znaczenia.
*
Jak burza wpad do holu, potrci kilku kolegw, chwyci
suchawk telefonu i wybra numer Ileny.
Sygna... Po nim nastpne... Sekundy zdaway si minutami, a
wreszcie usysza jej gos:
Ilena: Halo?
Elliott: Cze, to ja.
Ilena: Nie nalegaj, i tak nie dowiesz si, co ci kupiam.
Zobaczysz prezent dzi wieczorem!
Elliott: Posuchaj, kochanie...
Ilena: Co si z tob dzieje?
Elliott: Nic takiego... Przyjad po ciebie na lotnisko, tak jak
ustalilimy.
Ilena: Nie mog si ju doczeka...
Elliott: Ja te nie.
Ilena: Masz jaki dziwny gos. Jeste pewien, e z tob
wszystko w porzdku?
Elliott: Teraz ju tak.
*

Kiedy Elliott odwiesi suchawk, nie by w stanie pj do sali i

popatrze w oczy Emily, ktrej agonia nadal trwaa. Poprosi tylko
jedn z dyurujcych pielgniarek, eby zagldaa do niej regularnie.
Nastpnie woy paszcz i wyszed na parking.
Czy to, co zrobi, miao jaki sens? Czy naprawd zdoa zmieni
przyszo swoj i Ileny? Czy wystarczy wypowiedzie to zdanie
zamiast tamtego, eby zmieni przeznaczenie?
Wszystkie te pytania kbiy mu si w gowie, kiedy szed w
stron samochodu. Machinalnie zapali papierosa i eby ogrza rce,
woy je do kieszeni. W jednej z nich wyczu, wepchnity gboko,
artyku z gazety, i wtedy co sobie uwiadomi. Gdyby zmieni
przyszo, Ilena nie ulegaby wypadkowi, aden dziennikarz nie
napisaby tego artykuu, a zatem nie byoby go!
Zaintrygowany, wyj z kieszeni pok kartk, rozoy j i
obejrza ze wszystkich stron. Jakkolwiek dziwne mogo si to
wydawa, tre nie bya taka sama. Jak za spraw jakiej magii
zdjcie Ileny zniko, artyku za nie donosi o jej mierci, ale o innym
zdarzeniu.

Ocean World: mier jednej z orek

Anuszka, najstarsza orka w Ocean World w

Orlando, zmara tej nocy wskutek ran szczki
odniesionych w wyniku zderzenia z metalow
cian basenu.
Wszystko zdaje si wskazywa,
zadao je sobie umylnie.

zwierz

Dyrekcja delfinarium przypuszcza, e moga to

by rozpaczliwa reakcja orki na rozdzielenie z

crk, ktra zostaa sprzedana do innego parku

wodnego.
Pomimo to, w dniu dzisiejszym Ocean World
bdzie jak zwykle otwarty dla zwiedzajcych.
Nikt z personelu nie zosta ranny.

15
Spotkanie szste

By moj pnoc, moim poudniem, moim

wschodem i moim zachodem...
Wystan Hugh Auden

San Francisco, rok 1976

Elliott ma 30 lat

Boe Narodzenie.
W ten witeczny ranek 25 grudnia agodny kalifornijski klimat
ustpi miejsca szarudze i chodowi. San Francisco tak bardzo
przypomina dzi Nowy Jork, a wydaje si, e za chwil zacznie
pada nieg.
Cichy dom spowity jest bladym wiatem poranka. Ilena pi
spokojnie wtulona w zagbienie ramienia Elliotta. Tymczasem on
nie zmruy oczu przez ca noc i teraz wyglda jak ekshumowany.
Elliott odwraca gow w stron Ileny, cauje j leciutko, eby jej
nie obudzi, i przez kilka minut wpatruje si w ni, wiadomy, e s
to ich ostatnie chwile. Raz jeszcze wdycha zapach wosw
dziewczyny, przesuwa wargami po jedwabistej skrze i wsuchuje si
w bicie serca.
Kiedy zauwaa wasne zy spadajce na przecierado, wkada
sweter i spodnie, po czym wychodzi na palcach z sypialni.

Nadal nie moe uwierzy, e bdzie musia si rozsta z

ukochan. Nie zapomnia o pakcie zawartym ze swoim alter ego, ale
teraz, gdy Ilena jest uratowana, co stoi na przeszkodzie, eby by z
ni nadal? Jakie rodki represyjne moe zastosowa tamten, eby
zmusi go do dotrzymania warunkw umowy?
W kuchni Elliott ciko siada na krzele. Pod oknem stoj ich
walizki gotowe do podry na Hawaje, ktrej adne z nich nie
odbdzie, bo on dobrze wie, e opuci Ilen. Czuje jaki wewntrzny
przymus, jaki gos mwi mu, co ma robi. Jest jak marionetka,
ktrej sznurkami porusza zza kulis nieznana sia.
W szklanym blacie stou widzi odbicie swojej twarzy, wychudej
i brzydkiej. Czuje w sobie pustk i rozbicie, jakby straci do siebie
cae zaufanie, zgubi wszystkie punkty orientacyjne dotyczce
funkcjonowania wiata.
Od czasu kiedy spotka swoje drugie ja, ma wraenie, e jego
ycie nie podlega adnym prawom. Zdany na ask nieznanego nie
moe ju spa ani je, tylko bez przerwy zadrcza si pytaniami, na
ktre nie znajduje odpowiedzi. Dlaczego co takiego zdarza si
wanie jemu? Czy to spotkanie jest szans czy przeklestwem? Czy
nadal jest przy zdrowych zmysach? Na domiar zego nie moe o tym
nikomu powiedzie.
Teraz syszy haas. Najpierw trzeszczy parkiet w sypialni, a
wkrtce potem w kuchni zjawia si Ilena ubrana tylko w majteczki i
krtk koszulk przewizan w talii.
Umiecha si do niego bez sowa, nucc melodi jednej z
piosenek Abby. Elliott wie, e po raz ostatni widzi j tak szczliw.
Jest pikna, wrcz nieprzepisowo, i oboje s w sobie zakochani
bardziej ni kiedykolwiek.
Tymczasem za kilka sekund wszystko to si zawali...
*

Ilena podchodzi do Elliotta, zarzuca mu ramiona na szyj, ale

natychmiast orientuje si, e co jest nie tak.
Co si dzieje?
Musimy porozmawia. Ju duej nie mog gra tej komedii.
Jakiej znowu komedii?
Z udziaem nas dwojga...
O... o czym ty mwisz?
Poznaem inn kobiet.
No i po wszystkim! Zajo mu to zaledwie dwie sekundy. Dwie
sekundy, eby zachwia budowanym przez dziesi lat uczuciem.
Dwie sekundy, eby postawi midzy nimi mur...
Ilena przeciera oczy, siada przed Elliottem, przez chwil myli,
e to jaki kiepski art albo e jeszcze pi lub moe le zrozumiaa...
artujesz, prawda?
Czy wygldam na kogo, kto artuje?
Patrzy na niego zdezorientowana. Widzi czerwone oczy i
cignite rysy twarzy. Od wielu miesicy wyczuwaa, e co go
drczy: jaki strach czy niepokj. Wic pyta:
Kim jest ta kobieta?
Nie znasz jej, to pielgniarka penica ze mn dyury we Free
Clinic.
W dalszym cigu mu nie wierzy. To na pewno sen. Zreszt nie
po raz pierwszy ni si jej ten koszmar. Na szczcie zaraz si
skoczy. Ale pyta dalej:
Od kiedy si z ni spotykasz?
Od paru miesicy.

Teraz nie wie, co powiedzie. Zdaje sobie tylko spraw, e to, co

budowaa od dziesiciu lat, nagle lego w gruzach. Tymczasem Elliott
kontynuuje dzieo zniszczenia:
Midzy nami od jakiego czasu si nie ukada stwierdza.
Nigdy mi o tym nie mwie...
Nie wiedziaem, jak ci o tym powiedzie... Staraem si da ci
stopniowo do zrozumienia, e...
Chciaaby zatka sobie uszy, eby tego nie sysze. Jeszcze ma
nadziej, e ta rozmowa zakoczy si tylko przyznaniem si do
zdrady.
Ale Elliott postanowi skoczy j w inny sposb:
Musimy si rozsta, Ileno.
Chciaaby co odpowiedzie, ale to wszystko jest zbyt bolesne.
Nie mwi wic nic, czujc zy spywajce po policzkach.
W kocu przecie si nie pobralimy, nie mamy dzieci...
cignie Elliott.
Chciaaby, eby przesta wreszcie mwi, bo kade jego sowo
jest jak sztylet wbijany w serce i dugo tego nie wytrzyma. Zapomina
jednak o dumie i wyrzuca z siebie jednym tchem:
Ale ty jeste dla mnie wszystkim, Elliott, moim kochankiem,
przyjacielem, moj jedyn rodzin...
Podchodzi do niego, by rozpaka si w jego objciach, ale on
si cofa. Wtedy dziewczyna patrzy na niego wzrokiem, ktry
rozdziera mu serce. Pewien, e nic wicej nie moe doda, nagle
otwiera usta i udaje mu si wykrztusi:
Widz, e nic nie rozumiesz... Ja ci ju nie kocham, Ileno.
*
To witeczny poranek i jest jeszcze bardzo wczenie.

Po duszym ni zwykle wylegiwaniu si w ku San Francisco

budzi si powoli. W tym zawsze ruchliwym miecie ulice s dzi
prawie puste, a wikszo sklepw zamknita.
W wielu domach obchodzi si wita: dzieci ju wstay i szybko
otwieraj paczki z prezentami, sycha muzyk i okrzyki radoci.
Gdzie indziej wprost przeciwnie, to dzie trudny do przeycia. Dzie,
w ktrym samotno ciy bardziej ni kiedykolwiek. W pobliu
Union Square bezdomni tocz si na parkowych awkach. W Lenox
Hospital, po niespokojnej nocy, pewna dwudziestoletnia dziewczyna
umiera z powodu oparze. A gdzie w marinie pewna para wanie
si rozstaa...
Pod oszklony dom podjeda takswka, zabierajc Ilen na
lotnisko.
Rwnie Elliott opuszcza swoj dzielnic. Doszcztnie
zdruzgotany jedzie przez miasto i o may wos nie powoduje
wypadku. W chiskiej dzielnicy sklepy s otwarte. Elliott parkuje
wz, wchodzi do pierwszej z brzegu kawiarni i rusza prosto do
toalety.
Kiedy wymiotuje pochylony nad misk klozetow, nagle czuje
za sob czyj obecno. Nauczy si ju j rozpoznawa i obawia
si jej...
Odwraca si gwatownie i wymierza potny cios pici, ktry
odrzuca tamtego na cian.
To pan jest wszystkiemu winien!
Stary lekarz, oguszony, osuwa si na podog. Wstaje z
trudem, apie oddech, ale Eliiott nie przestaje krzycze:
Ona odesza! To wycznie pana wina!
Dotknity do ywego starszy mczyzna rzuca si
modszego, chwyta go za kark i wali kolanem w podbrzusze.

na

Potem obaj stoj obok siebie i wyrwnuj oddech, dyszc

ciko ze zoci i wzajemnej urazy.
Eliiott pierwszy przerywa cisz i wyrzuca z siebie, szlochajc:
Ona bya caym moim yciem...
Wiem o tym doskonale... Dlatego wanie j uratowae.
W gecie pocieszenia starszy pan kadzie mu do na ramieniu
i dodaje:
Gdyby nie ty, umaraby.
Eliiott podnosi gow i patrzy na swoje drugie ja stojce
naprzeciw. To dziwne, ale nadal nie potrafi traktowa go inaczej ni
jak kogo zupenie obcego. W przeciwiestwie do tego mczyzny, w
ktrym z trudem rozpoznaje samego siebie, przey dopiero poow
ycia. Tamten ma nad nim trzydzieci lat przewagi: trzydzieci lat
dowiadcze, spotka i rnych znajomoci...
Moe rwnie trzydzieci lat przykroci i wyrzutw sumienia?
Przeczuwa ju, e jego podrnik w czasie zamierza go opuci.
Poznaje to charakterystyczne drenie i krwawienie z nosa.
I faktycznie, stary lekarz chwyta papierow chusteczk, by
zatamowa krwotok. Tym razem chciaby zosta duej, poniewa
zdaje sobie spraw, e jego modsze wydanie czekaj trudne lata.
auje, e nie potrafi znale waciwych sw pocieszenia, cho
dobrze wie, e sowa s niczym w zetkniciu z cierpieniem i
przeciwnociami losu.
auje zwaszcza, e kade z ich spotka koczyo si starciem
i e nie zdoali si zrozumie, a ich relacja tak bardzo przypomina
pen zatwardziaego uporu walk ojca z synem.
Nie chce odej, nie dawszy mu czego innego poza kopem w
genitalia. Przewiadczony, e ostatni raz widzi siebie samego w tym

wieku, i przypominajc sobie smutek, jaki wwczas przeywa, raz

jeszcze podejmuje prb pocieszenia:
Przynajmniej bdziesz mia wiadomo, e Ilena gdzie yje.
Bo ja przeszedem przez te wszystkie lata, majc jej mier na
sumieniu. A uwierz mi, e to zasadnicza rnica...
Odpierdol si!
Oto jedyna odpowied, jak otrzyma.
Widz, e nieatwo jest rozmawia z samym sob, pomyla,
przenikajc w labirynt czasu.

16

Ludzie nie dysponuj wystarczajc iloci ...

czasu,

eby

co

pozna.

Kupuj

gotowe

wyroby u sprzedawcw, a poniewa nie ma

sklepw z przyjacimi, ludzie ju ich utracili.*
Antoine de Saint-Exupry

San Francisco, rok 1976

Elliott ma 30 lat

Elliott wyszed z toalety z sercem przepenionym wciekoci.

Czym sobie na to wszystko zasuy?
Od kiedy rozsta si z Ilen, nie mg zapomnie spojrzenia,
jakie mu rzucia w chwili, gdy oznajmi, e ju jej nie kocha. Widzia,
e jest zrozpaczona, a mimo to postanowi j upokorzy.
Zrobi to oczywicie dla jej dobra, ale przecie ona nigdy si o
tym nie dowie! I reszt ycia spdzi, nienawidzc go...
Zreszt podobne uczucie ywi teraz do samego siebie:
nienawidzi siebie do tego stopnia, e wolaby nie by sob.
Przygnbiony usiad przy barze i zamwi kieliszek ryowej
wdki, ktr wypi jednym haustem. Pragn mierci. Zapali
papierosa, zamwi drugi kieliszek, a potem trzeci.

Antoine de Saint-Exupry, May Ksi; tum. E. oziska-Makiewicz, ALGO,

Toru 1997.

Postpi tak samo jak kiedy jego ojciec upije si tak, e nie
bdzie mg wsta o wasnych siach!
Zazwyczaj Elliott pi niewiele, jeden kieliszek przy rnych
okazjach, najczciej, eby sprawi przyjemno Mattowi, wytrawnemu znawcy win. Jako syn alkoholika, by naocznym wiadkiem
spustoszenia wywoanego nadmiarem alkoholu, a szczeglnie dobrze
pamita burdy wszczynane przez ojca, ktry po kilku gbszych
traci nad sob kontrol.
Tymczasem dzisiaj on sam wanie tego chcia: straci
kontrol, sta si kim innym. Kiedy poprosi o kolejny kieliszek,
chiski barman zawaha si, widzc, e jego klient nie jest dzi sob.
Dawaj t wdk! krzykn Elliott, wyrywajc mu butelk z
rki i rzucajc na bar banknot dziesiciodolarowy.
Wybieg na ulic, przyciskajc sw zdobycz do piersi. Dobieg
do samochodu, usiad za kierownic i pocign kolejny yk.
Popatrz, tato! Jestem taki jak ty! rykn, wczajc silnik.
Jestem taki sam jak ty!
Ale to by dopiero pocztek...
*
Znalezienie narkotykw w San Francisco nie stanowio adnego
problemu. Majc czsto do czynienia z narkomanami w szpitalu albo
we Free Clinic, Elliott pozna ich zwyczaje i miejsca, gdzie
przebywali.
Wzi wic kurs na Tenderloin, dzielnic niezbyt godn
polecenia, ale w ktrej dostanie to, czego szuka. Przez dziesi
minut kry po ulicach tego ponurego sektora, po tej prawdziwej
ludzkiej kloace, a wreszcie dostrzeg znajomego dealera: pewnego
czarnego o wygldzie Jamajczyka, zwanego Yamda.
Kiedy Elliott zaskary go dwukrotnie, poniewa Yamda
prbowa sprzedawa towar bezporednio w klinice chorym

odbywajcym kuracj odwykow. Parokrotnie obaj mczyni starli

si z sob do gwatownie, a ostatnim razem doszo nawet midzy
nimi do rkoczynw.
Wprawdzie Elliott mgby poszuka innego handlarza, bo nie
brak ich w tej dzielnicy, ale kiedy postanowio si zej na samo
dno, naley liczy si z upokorzeniem.
Widzc Elliotta, dealer najpierw nieco si przestraszy, lecz
zaraz si zorientowa, e lekarz znalaz si w tym miejscu w
charakterze klienta.
I co, doktorku, szukamy mocnych wrae? zagadn go z
kpin w gosie.
Co masz do zaoferowania?
A ile dasz?
Elliott pogrzeba w portfelu: mia siedemdziesit dolarw, kwot
wystarczajc, by zafundowa sobie spor porcj obojtnie jakiego
wistwa.
W takim razie choose your poison zaproponowa Yamda
wesoym tonem haszysz, metedryna, LSD, hera...
*
W okresach spokoju zawsze wierzymy, e je pokonalimy.
Wyobraamy sobie, e mamy je z gowy na duej.
e pokonalimy je na dobre.
Na zawsze.
Ale to rzadkie przypadki.
Najczciej Nasze Demony s nadal w pobliu, przyczajone
gdzie w cieniu.

Czyhajce niestrudzenie na moment, w ktrym opucimy

gard.
A kiedy mio odchodzi...
*
Gdy tylko Elliott dotar do mariny, wbieg po schodach do
domu i skierowa si prosto do azienki. May labrador uradowany
pojawieniem si pana przydrepta go powita, ale...
Spieprzaj! warkn Elliott i posa mu kopniaka, ktrego
wymierzy niezbyt dokadnie. Z powodu zbyt duej iloci wypitego
alkoholu z trudem utrzymywa rwnowag.
Znajdek zaskamla cieniutko, lecz mimo wrogiego powitania
podj kolejn prb i pobieg za Elliottem. le trafi, bo pan zapa
go za kark i wyrzuci na dwr.
Zostawszy sam, Elliott zabarykadowa si w azience i otworzy
apteczk, z ktrej wyj strzykawk i ig. Drcymi rkami
wycign z kieszeni kulki heroiny zakupione od Yamdy.
Wstrzykn szybko obojtnie co, byle si nawali! Nie zamierza
wprawi si w narkotyczny trans, eby uwolni umys, jak robi to ci
cholerni hippisi. On pragn prawdziwego, wielkiego kopa, do utraty
wiadomoci. Byle zapomnie. Byle odjecha daleko. Tam, gdzie nie
bdzie nawiedzao go jego drugie ja ani wspomnienie Ileny.
Tam, gdzie przestanie by sob.
Umieci kulk na szklanym spodeczku, do ktrego wla
odrobin wody. Nastpnie, za pomoc zapalniczki podgrza dno
spodka i przefiltrowa ciecz przez kawaeczek waty. Wbi ig w
tamponik i wcign narkotyk do strzykawki, po czym wstrzykn
ca zawarto w y na przedramieniu.
Kiedy poczu fal gorca rozlewajc si po caym ciele, wyda z
siebie okrzyk i odpyn w mroczn otcha, w gb samego siebie,

gotw na spotkanie z tym, co najbardziej pospne i najtrudniejsze

do zniesienia.
*
San Francisco, rok 1976
Kilka godzin pniej...
Matt ma lat 30

W ten witeczny dzie Matt by w stanie euforii.

W cigu ostatnich tygodni pracowa bez wytchnienia na terenie
swojej winnicy, dziki czemu wyprowadzi interes na dobre tory.
Tymczasem, kiedy obudzi si tego ranka, ycie, ktrego z nikim nie
dzieli, wydao mu si puste. Chowajc dum do kieszeni, zdj
suchawk z wideek, zamierzajc zrobi to, co dotd odkada na
pniej: zadzwoni do Tiffany i przeprosi j za swoje zachowanie.
Niestety, numer, jaki mu podaa, by nieaktualny. Prawdopodobnie
dziewczyna wyjechaa z miasta, nie uprzedzajc go i nie szukajc
okazji do spotkania.
Tak to ju bywa, kiedy odkada si co na jutro...
Wczesnym popoudniem wyprowadzi z garau swojego
roadstera i postanowi zafundowa sobie przejadk po marinie.
Elliott odlecia ju z pewnoci na Hawaje, mimo to wstpi do niego,
eby nakarmi Znajdka i przej si z nim po play.
Dojedajc do bulwaru biegncego wzdu oceanu, zauway
auto Elliotta zaparkowane w poprzek chodnika.
Dziwna sprawa...
Wysiad z samochodu i wszed po schodkach na ganek.
Zadzwoni do drzwi i czeka.
Nikt nie odpowiedzia.

Na szczcie mia przy sobie klucz, ktry Elliott zostawi mu

przed wyjazdem. Wkadajc go do zamka, zauway, e drzwi nie s
zamknite.
Halo! krzykn, anonsujc swoje przybycie. Jest kto w
domu?
Wchodzc do pokoju i widzc wystraszonego psiaka, Matt
wyczu natychmiast, e stao si co zego.
Jeste sam w domu, Znajdek?
Gdy piesek szczeka, patrzc w kierunku pitra, u szczytu
schodw pojawi si Elliott. Wyglda jak napany wczga.
Co ty tu robisz? spyta Matt, nie dowierzajc wasnym
oczom. Nie wyjechae na Hawaje?
To raczej ja powinienem spyta, co robisz w moim domu.
No, no, co jest chyba nie tak stwierdzi spokojnym gosem
Matt. Co si stao?
Nie jeste w stanie tego zrozumie odpowiedzia Elliott i
zszed kilka stopni niej.
Dlaczego? Bo jestem za gupi?
Moe.
Tym razem Matt przyj cios. Ten agresywny ton nie pasowa
wcale do Elliotta, ktry najwidoczniej nie by sob.
Gdzie jest Ilena?
Nie ma ju Ileny! Wszystko skoczone!
Co ty wygadujesz, do jasnej cholery?
Rozstaem si z ni.
Matt sta jak oguszony. To bya ostatnia rzecz, jakiej si
spodziewa.

Elliott opad ciko na kanap. Narkotyk jeszcze dziaa. Krcio

mu si w gowie i mia ochot zwymiotowa. Potworny bl rozsadza
mu czaszk i czu si tak, jakby niewidzialne wierta przebijay
mzg.
Zaczekaj, Elliott, nie moesz tak po prostu rozsta si z Ilen.
Najwidoczniej mog.
Ta kobieta jest caym twoim yciem... To twj punkt
orientacyjny, najlepsze, co ci w yciu spotkao.
Daj spokj, nie uywaj tych grnolotnych sw!
Ty sam je wypowiadae. Mwie te, e dziki niej
odnalaze swoje miejsce.
Bo to bya prawda.
Jeli pozwolisz jej odej, bdziesz tego aowa a do mierci.
Zostaw mnie w spokoju, dobra?
Pokcilicie si?
Nie wtrcaj si w nie swoje sprawy!
Ale to s moje sprawy, bo jestem twoim przyjacielem i nie
pozwol, eby zmarnowa sobie ycie!
Posuchaj mnie, wracaj pieprzy si ze swoimi dziwkami i
odwal si ode mnie!
Elliott zamkn oczy przygnbiony tym, co powiedzia. Nie ma
prawa duej obraa przyjaciela. Powinien opowiedzie Mattowi o
wszystkim, co mu si przydarzyo, i wyrzuci z siebie ca rozpacz.
Jednak nie mg tego zrobi. To bya cena, ktr musia
zapaci nikomu o niczym nie opowiada.
Mimo e obelgi Elliotta zraniy go do ywego, Matt znw
sprbowa doprowadzi do zgody:

 Nie rozumiem, co si z tob dzieje, Elliott, ale wnioskuj, e

musisz by bardzo nieszczliwy, skoro mwisz takie rzeczy. Sdz
rwnie, e sam sobie z tymi problemami nie poradzisz.
Elliott poczu, jak pka mu serce. Mio Ileny i przyja
okazywana przez Matta byy tym, co mia najcenniejszego. Od
dziesiciu lat dopeniali si, podtrzymywali na duchu i rozumieli...
Dzi jednak Elliott znalaz si w sytuacji, z ktrej nie mg si
wydosta. Niezdolny duej odgrywa komedii przed przyjacielem,
podj bolesn decyzj: musi rozsta si take z nim.
Czy moesz co dla mnie zrobi, Matt?
Oczywicie.
W takim razie wyno si z mojego ycia...
Mody Francuz zawaha si przez moment, jakby nie by
pewien, czy dobrze usysza. Potem zesztywnia i odezwa si nie
swoim gosem:
Skoro tego sobie yczysz.
Spuci gow i skierowa si do drzwi. Stanwszy w progu,
odwrci si w stron Elliotta, majc jeszcze nadziej, e moe nie
wszystko stracone. Ale Elliott powiedzia tylko:
Zostawiam ci moje udziay w winnicy. I nie musisz tu wraca.
Nigdy.

17

Nie uczymy si niczego z ksiek. Uczymy si

tylko wtedy, gdy otrzymujemy razy.
Swami Prajnimpad

San Francisco, rok 2006

Elliott ma 60 lat

Kiedy Elliott otworzy oczy, by rozgorczkowany i trzs si,

jakby dopada go grypa. Ale to nie bya grypa. To ten cholerny rak
odezwa si za spraw efektw ubocznych podry w czasie. Wsta z
trudem, powlk si do azienki i zwymiotowa do umywalki. W
kocu kiedy zdechnie, ale widocznie jeszcze nie teraz. Jak to mia
od pewnego czasu w zwyczaju, sprawdzi ponownie liczb piguek:
zostay cztery. Ju kilkakrotnie przysiga, e nie bdzie ich zaywa,
i teraz by tego pewien jego noga nigdy wicej nie postanie w
przeszoci!
Wszed pod prysznic i stopniowo odzyskiwa jasno umysu.
Przed kilkoma minutami rozsta si ze swoim drugim ja, po
gwatownym starciu w toalecie pewnej chiskiej restauracji. Tamten
nie wyglda najlepiej, a on aowa, e nie potrafi znale
odpowiednich sw pocieszenia.
Ubra si szybko przed lustrem w sypialni.
Mam nadziej, e nie zrobisz adnych gupstw, pomyla,
przygldajc si swojemu odbiciu, cho zwraca si do siebie sprzed
trzydziestu lat.

Spojrza przez okno: w to witeczne przedpoudnie garstka

biegaczy przemieszczaa si wzdu play, a na trawnikach Marina
Green jaka dziewczyna bawia si z psem, rzucajc mu frisbee.
Wsiad do samochodu i cho ranek by chodny, opuci szyby,
upajajc si powietrzem i cieszc si yciem. Odkd wiedzia, e
zblia si koniec, czu w sobie dziwn mieszanin euforii i
przygnbienia. Sta twarz w twarz ze mierci, lecz take z prawd.
Po raz pierwszy udawao mu si w peni korzysta z chwili obecnej,
wykorzystywa kad sekund, jakby bya t ostatni.
Przejedajc z du prdkoci przez North Beach, skierowa
si w stron Coit Tower. Mia si tam spotka z Mattem i odby z
nim ma wycieczk jachtem spokojn, krtk przejadk wok
zatoki. Zamierza powiedzie mu o tym, co zbyt dugo zachowywa
dla siebie: o swojej chorobie i rychym odejciu.
Szykuj mu pikny prezent gwiazdkowy, nie ma co...
Prawd mwic, jeszcze nie wiedzia, jak Matt na to zareaguje.
Ich trwajca od niepamitnych czasw przyja nigdy adnego z
nich nie zawioda. Bya, niczym dziwny alchemiczny stop,
mieszanin przywizania, koleestwa i odrobiny wstydu,
spowodowanego
pewnym
szczeglnym
zdarzeniem
sprzed
czterdziestu lat, ktre zadecydowao o jego yciu.
Jadc w kierunku pnocnych dzielnic miasta, Elliott
przypomnia sobie ten dzie w 1965 roku, w ktrym jednoczenie
pozna Matta i... Ilen.
*

Nowy Jork, rok 1965

Elliott ma 19 lat

Jest rodek zimy, wczesny wieczr w Miecie wiata. Naga i

niespodziewana ulewa spada w jednej chwili na Manhattan...

Mody czowiek przemoknity do suchej nitki schodzi po

schodach prowadzcych do metra. Nazywa si Elliott
Cooper. Ma dziewitnacie lat i nie bardzo wie, co zrobi ze
swoim yciem. Dwa miesice temu przerwa studia i
postanowi wyruszy w podr przez Stany Zjednoczone.
Prosty sposb, eby zwiedzi wasny kraj, zastanowi si
nad przyszoci, a przede wszystkim by daleko od ojca
yjcego w Kalifornii.

W tym samym czasie Ilena Cruz, osiemnastoletnia

Brazylijka wraca z zoo znajdujcego si w Bronksie, gdzie
latem odbdzie sta, dziki ktremu zrealizuje najwiksze
marzenie swojego ycia: bdzie opiekowa si zwierztami.
Lekka i zwiewna jak pirko przebiega przez ulic, omijajc
kaue i samochody, po czym schodzi do metra. Promienieje
dobrym humorem i umiecha si.

Elliott zatrzymuje si na chwil przed ebrzcym w metrze

czarnoskrym gitarzyst, ktry gra repertuar Otisa
Reddinga i jednoczenie walczy o prawa obywatelskie oraz
wikszy szacunek dla swoich wspbraci. Elliott uwielbia
muzyk. Jest dla niego ucieczk do lepszego wiata. Byle
dalej od innych. Dlaczego nikomu nie ufa? Dlaczego nie ma

prawdziwych przyjaci? Z jakiego powodu czuje si

niepotrzebny? Jeszcze tego nie wie, ale za niecae pi
minut si dowie, e chopiec staje si mczyzn w wirze
nowych zdarze.

Migajc jak pomie, Ilena przebiega dugim korytarzem

prowadzcym na peron. Deszcz zmoczy jej wosy i koszulk
na cienkich ramiczkach. Czasami, przez uamek sekundy,
jacy spieszcy si przechodnie mimowolnie patrz jej w
oczy przejrzyste i zielone. Taka ju jest: przyciga uwag
ludzi i wzbudza w nich zaufanie.

Jedenacie minut po pitej na stacj wjeda pocig. Jest

dzie powszedni, pora, o ktrej ludzie kocz prac. Na
peronie panuje tok. Elliott przesuwa si do przodu, eby
wsi do ktrego z pierwszych wagonw. Nagle dostrzega
t dziewczyn... Ledwie si o niego otara. Poczu municie,
zauway spojrzenie, obecno. A wok tum... Skd ten
zawrt gowy? To uczucie pustki w odku? Wraenie, e
nikt dotychczas nie patrzy na niego w taki sposb?

Zainteresowanie ze strony tego adnego dzieciaka najpierw

sprawia Ilenie przyjemno. Potem sama nie wiedzc
dlaczego, czuje si skrpowana. Jest caa mokra: poci si.
Poprawia ramiczko, ktre opado, i odwraca wzrok, eby
unikn spojrze chopca. Skd to nage uczucie, e w
powietrzu wisi jakie niebezpieczestwo?

Elliott przesuwa si do przodu i wsiada do drugiego wagonu.

Ale Ilena wsiada do trzeciego. Chopak waha si przez

moment, potem, jak przycigany magiczn si, przebija si

przez tum i w ostatniej chwili si przesiada. Do trzeciego
wagonu... Oto w czym kryje si przeznaczenie: w jednym
duszym spojrzeniu, mrugniciu powiek, lekkim dotyku...

Pocig rusza. Ilena usiada na jednym z nielicznych wolnych

miejsc, z ktrego widzi Elliotta stojcego w drugim kocu
wagonu. Ma nadziej i jednoczenie obawia si, e j
zagadnie. Czuje, jak mocno, prawie do blu, bije jej serce.

On nie spuszcza z niej wzroku i stara si podej bliej.

Zastanawia si, jak zacz rozmow, chciaby powiedzie
co zabawnego, ale nic nie przychodzi mu do gowy. Nie, nie
odway si podej. Nigdy nie by w tym dobry. Zreszt taka
dziewczyna nie moe zwrci na niego uwagi. Spadaj,
Elliott, ona jest dla ciebie za dobra. Lepiej przesta marzy!
Pocig zatrzymuje si na pierwszej stacji. No, wysiadaj,
kretynie! To nie jest teren dla ciebie. Waha si. Pocig
rusza, mija kolejn stacj, potem jeszcze jedn. Ilena wstaje.
Za pno. Wysidzie na nastpnej. Dalej, zrb co, stary!
Teraz albo nigdy. Potrca kilka osb. Chce podej bliej.
Nie czuje ng, a w gowie ma pustk. Udao si. Dziewczyna
jest blisko, zaledwie par centymetrw od niego. Widzi
doskona lini jej ust. Wtedy pochyla si ku niej lekko i
mwi...

Nagle w ssiednim wagonie, zaledwie par metrw od nich,

rozlega si huk eksplozji. Oguszajcy wybuch ma niewyobraaln
si, po nim pojawia si potny podmuch, od ktrego trzsie si cay
pocig, a pasaerowie upadaj na podog.

O dziwo, dopiero po jakim czasie ludzie uwiadomili sobie, co

si stao. Dopiero po krtkiej chwili zdumienia w wagonie rozlegy
si wrzaski.
Jeszcze przed sekund to by zwyky wieczr: skoczy si
dzie pracy, nastpio zwyczajne codzienne odrtwienie.
Wkrtce potem pocig wykolei si w tunelu, wiato zgaso, a
wagony rozpady si na kawaki.
Jeszcze przed sekund pewien chopak zamierza zaczepi
pewn dziewczyn.
Potem byy huk, przeraenie i horror.
Elliott i Ilena podnosz si z trudem. W przedziale kbi si
gsty py, ktry piecze w oczy i nie pozwala oddycha. Oboje
rozgldaj si wok: pasaerowie s w szoku, wszdzie le
zakrwawione ciaa, ludzie maj poszarpane ubrania i twarze
znieksztacone strachem. Wiksza cz dachu wpada do
przedziau, przygniatajc swoim ciarem pasaerw.
Teraz zewszd sycha krzyki. Jaka kobieta wrzeszczy
przeraona: Pom nam, Panie Boe!, a wszyscy przepychaj si,
szukajc jakiego wyjcia. Ilena, ktrej udaje si zachowa spokj,
pociesza stojc obok niej szlochajc dziewczynk.
Elliott ma odamki szka we wosach i krew na koszuli. On
take jest poraniony, ale nie zwraca na to uwagi. Razem z innymi
pomaga rannym przygniecionym kawakami blachy. Kilkoro z nich
udaje si uwolni, ale niektrzy odnieli powane rany cite.
Musimy si std wydosta!
To zdanie brzmi jak ultimatum. Wszyscy pragn tego samego:
opuci czym prdzej to pieko. Jednak automatyczne drzwi s
pogite i nie daj si otworzy. W kocu ci, ktrzy przeyli, maj
tylko jedno wyjcie wyskakiwa przez okna.

Elliott rozglda si wok, cho prawie nic nie wida. Pomienie

otaczajce skad powoduj, e w rodku robi si gorco jak w piecu.
Pot spywa mu po caym ciele. Jeszcze nigdy w yciu tak bardzo si
nie ba. Coraz gstszy dym uniemoliwia oddychanie, a z podogi
unosi si mdlcy zapach. Smrd, ktry pniej Elliott nauczy si
rozpoznawa i bdzie si go ba: odr mierci.
Zamierza si oddali, ale czy ma prawo? Dobrze wie, e w tym
pocigu jest jeszcze wielu rannych. eby uatwi sobie oddychanie,
czoga si w ty wagonu. Tam natrafia na ludzkie szcztki jak
rk, urwan nog, czyj stop w bucie... i zaczyna paka. Co
moe zrobi? Nic.
Chod!
To Ilena go woa. Ju siedzi okrakiem na oknie i chce si tylko
upewni, e on pjdzie za ni. Jednak tu obok niego, przygnieciony
kawakami dachu, ley bez ruchu chopak w jego wieku. Elliott
pochyla si nad nim, eby zobaczy, czy jeszcze oddycha. Wydaje
mu si, e syszy bicie jego serca. Wprawdzie nie jest pewien, ale
chce w to wierzy. Usiuje wydoby go spod sterty elastwa. Na
prno. Chopiec ma piersi przygniecione metalow sztab.
Chod! powtarza Ilena.
Ma racj: za duo tu dymu, jest zbyt gorco... Jednak Elliott
waha si przez chwil, po czym energicznie ponawia prb ratowania
chopaka.
Nie umieraj! wrzeszczy do ucha rannego.
Przez cae pniejsze ycie bdzie si zastanawia, w jaki
sposb zdoa rozgi metalow sztab i przecign j w swoj
stron. Ale udao si! Dokona tego! Teraz podnosi chopca,
przyciska do siebie i wyciga z ciemnego wagonu.
Za przykadem Ileny, przeskakuje wzniesienie midzy
pocigiem i szynami i idzie za dziewczyn tunelem. Przed nimi jaki

mczyzna z urwan rk posuwa si chwiejnym krokiem i omal nie

upada. Elliott czuje ciep ciecz spywajc mu po twarzy. To krew
rannego chopca, ktrego niesie na plecach. Nie ma pojcia, jak
zatamowa krwotok. Zatrzymuje si na kilka sekund, rozdziera koszul, zwija w kbek i z caych si przyciska prowizoryczny tampon
do rany, eby powstrzyma krwawienie.
Mci mu si w gowie. Traci siy. Ma wraenie, e ranny
chopak way ton, ale chce zapomnie o wasnym blu. By tego
dokona, prbuje skupi wzrok na czym przyjemnym.
Patrzy wic na idc przed nim dziewczyn. Nie zdyli
zamieni z sob ani sowa, lecz ju zostali poczeni. Idzie za ni
krok w krok, przekonany, e nic mu si nie stanie. Przecie gdyby
nie ona, wsiadby do wagonu, w ktrym nastpia eksplozja.
Po chwili dostrzegaj wiato na kocu tunelu: to stacja.
Zostao zaledwie par metrw, tyle e najtrudniejszych do
pokonania. Elliott guchnie i ma wraenie, e zaraz upadnie...
W tym momencie podchodzi do niego straak, zdejmuje z
plecw rannego i ukada na noszach.
Uwolniony Elliott odwraca si do Ileny.
I natychmiast mdleje.

Tymczasem w dusznym brzuchu tunelu rozerwany pocig pali

si nadal, by wkrtce zamieni si w dymicy szkielet.
W jednym z wagonw, na awce zdeformowanej pod wpywem
temperatury, ley palca si ksika, w ktrej mona jeszcze
przeczyta takie oto dziwne sowa:
Sami dla siebie jestecie schronieniem
Innego schronienia nie ma
Nie moecie uratowa nikogo innego

Tylko samych siebie*.

Kiedy kilka godzin pniej Elliott otwiera oczy, ley na

szpitalnym ku. Jest ju dzie. Na ramieniu ma gruby opatrunek i
czuje dotkliwy bl w okolicy szyi. Obok siedzi dziewczyna z metra i
czuwa przy nim w milczeniu.
Wszystko w porzdku? pyta, pochylajc si w jego stron.
Elliott przytakuje i prbuje si podnie, ale przeszkadza mu
wbita w rk rurka od kroplwki.
Nie ruszaj si, zaraz co z tym zrobi.
Ilena naciska jaki guzik i grna cz ka powoli si unosi.
Na ekranie telewizora umieszczonego wysoko w kcie sali
przesuwaj si czarno-biae obrazki z Manhattanu, po czym z ust
prezentera Elliott dowiaduje si, e:

Nowy Jork przey najgorsz w swojej historii awari

prdu. O godzinie 17.16 dziewitego listopada 1965
roku wszystkie wiata zgasy w Ontario i wzdu
Wschodniego Wybrzea Stanw Zjednoczonych. Zapaliy
si ponownie dopiero po okoo dziesiciu godzinach.
Pierwotne podejrzenie o sabota okazao si mylne.
Awaria nastpia na linii przesyowej elektrowni wodnej
wNiagara Falls...

Po tym komunikacie pojawia si jeszcze kilka innych obrazkw,

a po nich komentarz na temat wypadku w metrze, spowodowanego
zdaniem dziennikarza przerw w dostawie prdu, mimo e
*

Siddhartha Gautama zwany Budd.

sytuacja oglna w kraju nie naley do spokojnych: przed dwoma laty

zosta zamordowany prezydent Kennedy, a przed rokiem w Los Angeles w nastpstwie rozruchw na tle rasowym zginy dziesitki
ludzi. Na dodatek, w zwizku z masowym wysyaniem oddziaw
amerykaskich do Wietnamu, niepokj panuje w kampusach
uniwersyteckich, gdzie rozwija si ruch studencki przybierajcy
gwatowne formy.
Ilena wycza telewizor.
Czy on umar?
Kto taki?
Ten chopak, ktrego prbowaem ratowa. Umar?
Myl, e lekarze wanie go operuj. Moe nie zdajesz sobie z
tego sprawy Ilena dodaje ze zami w oczach ale on by w
okropnym stanie...
Elliott tylko kiwa gow. Przez chwil nic nie mwi. Oboje s
oguszeni i kade z nich szuka schronienia we wasnym wiecie
wypenionym chaosem.
Dziewczyna pierwsza przerywa milczenie:
Chciae mi co powiedzie?
Elliott nie bardzo rozumie.
Na chwil przez wybuchem nachylie si w moj stron, eby
mi co powiedzie...
Faktycznie... bekoce Elliott.
Pierwsze promienie soca wypeniaj sal kojcym wiatem.
Przez moment wydaje si, e nie byo adnego wypadku. Jest tylko
ten zmieszany chopak i dziewczyna, ktra mu si podoba.
Po prostu chciaem zaprosi ci na kaw...
Ach tak odpowiada nieco oniemielona.

Z zakopotania wybawia ich donony gos lekarza, ktry

wanie wszed do sali.
Jestem doktor Doyle oznajmia, podchodzc do ka.
Gdy lekarz bada go dokadnie ze wszystkich stron, Elliott
stwierdza z alem, e dziewczyna wychodzi. Sucha wic cierpliwie,
cho niezbyt uwanie, dziwnych terminw w rodzaju uraz klatki
piersiowej z wgnieceniem mostka czy uszkodzenie okolic podstawy
mzgu. Wreszcie doktor Doyle koczy swoj wizyt, poprzestajc na
zaaplikowaniu maci o dziaaniu przeciwzapalnym i zaoeniu
konierza ortopedycznego.
Elliott pyta go jeszcze o stan chopca przywiezionego do
szpitala w tym samym czasie co on. Dowiaduje si, e operacja
wanie si skoczya, i trzeba poczeka, a pacjent si obudzi, eby
stwierdzi, w jakim jest stanie.
Kilka lat pniej Elliott bdzie wielokrotnie wypowiada to
zdanie...
Kiedy zostaje sam, kuli si na ku do chwili, gdy drzwi
uchylaj si cichutko, a w szparze pokazuje si liczna twarzyczka
dziewczyny.
Zgadzam si oznajmia Ilena.
Co takiego?
Zgadzam si na kaw mwi, pokazujc dwa kartonowe
kubeczki.
Chopak umiecha si szeroko i chwyta kubek.
Chyba zapomniaem si przedstawi. Nazywam si Elliott.
A ja Ilena.
Tego dnia, na szstym pitrze pewnego szpitala, w samym
rodku zimy na Manhattanie, dwie drobne sylwetki poczone
przeznaczeniem dyskutuj do pnej nocy.

*
Spotykaj si nazajutrz, potem w kolejne dni, spaceruj po
ulicach, urzdzaj sobie pikniki w Central Parku i zwiedzaj muzea.
Kadego wieczoru wracaj do szpitala, eby zapyta o zdrowie
rannego, ktry nadal jest w stanie piczki.
Pewnego dnia pocauj si po raz pierwszy, wychodzc z
Amsterdam Caf, gdzie wstpili na filiank czekolady i sernik z
cynamonem.
Ten pocaunek wszystko zmieni.
Bo Elliott nigdy nie by tak szczliwy, jak w towarzystwie tej
zabawnej dziewczyny, jednoczenie statecznej i zwariowanej, ktra
zmieniaa wiat nawet wtedy, gdy zajadaa pizz.
Ilena za nigdy nie czua si tak pikna, jak w obecnoci tego
tajemniczego i miego chopca, z ktrym los zetkn j w dziwnych
okolicznociach.
Popoudnia spdzaj w wielkim parku pooonym wrd
drapaczy chmur.
Tu ucz si siebie nawzajem.
Ona mwi mu, e studiuje biologi i ma zamiar zosta lekarzem
weterynarii. On interesuje si naukami cisymi, zwaszcza
matematyk. Ilena chciaaby wiedzie, dlaczego przerwa studia,
chocia cakiem dobrze mu szo. Elliott przyznaje, e jest bardzo
zdolny, ale to jedynie zasuga liczby 166 przypisanej jego IQ.
Kiedy chopak nie wie, co odpowiedzie na pytanie o plany na
przyszo, Ilena podejrzewa, e brak mu wiary we wasne siy, a
nadwraliwo powoduje, i jest tak bardzo zamknity w sobie.
Ktrego dnia, jakby mimochodem, dziewczyna zapyta: A moe
zostaby lekarzem?. Elliott najpierw uda, e nie dosysza, a potem
tylko wzruszy ramionami.

Pytanie to przetrwa ukryte gboko w zakamarkach jego

umysu a do tego pamitnego wieczoru w szpitalu, kiedy dowie si,
e chopiec, ktrego uratowa, odzyska przytomno i chce go
pozna.
Elliott wchodzi do sali i zblia si do ka.
Lecy w nim chopak jest Francuzem. Mimo i przez dziesi
dni pozostawa w piczce, teraz jego oczy patrz wesoo z
sympatycznej gby okraszonej miym, nieco ironicznym umiechem.
Tak wic to ty jeste moim wybawc! artuje z lekkim
cudzoziemskim akcentem.
Na to wyglda odpowiada Elliott.
Mimo niewielu sw ni sympatii nawizaa si niemal od razu.
Teraz tak atwo si mnie nie pozbdziesz oznajmia Francuz.
Naprawd?
Przynajmniej do czasu,
odwdziczy i uratowa ci ycie...

kiedy

bd

mia

okazj

si

Elliott si umiecha. Podoba mu si optymizm bijcy od

chopaka. Widzc w nim jednoczenie swoje przeciwiestwo i
doskonae dopenienie wasnej osobowoci, wyciga do niego rk i
przedstawia si.
Nazywam si Elliott Cooper.
A ja Matt Delluca.
Kiedy pniej Elliott bdzie wspomina ten dzie, zda sobie
spraw, do jakiego stopnia na zawsze zmieni jego ycie.
Pewnego razu w metrze, idc za pewn dziewczyn, wsiad do
tego wagonu zamiast do innego.
Ten wybr uratowa mu ycie i sprawi, e znalaz...

...mio,
przyjaciela
i powoanie.

Wanie
mczyzn.

wtedy,

cigu

zaledwie

kilku

chwil

sta

si

*
San Francisco, rok 2006
Elliott ma 60 lat

Jeszcze oszoomiony wspomnieniami z przeszoci, Elliott

zaparkowa samochd na szczycie Telegraph Hill i poszed pieszo do
Filberts Steps. Zbieg lekko po kilku ukwieconych schodkach w
stron eleganckiej garsoniery w stylu art deco. Pchn furtk
prowadzc do ogrdka, ale widzc otwarte okno, zapuka w
okiennic:
To ja! Czekam przed domem.
Prawie natychmiast w
dowierzajc wasnym oczom.

drzwiach

pojawi

si

Matt,

nie

Elliott?
Przesta si guzdra, stary! Musimy jeszcze wpa do Chez
Francis i kupi kanapki. Jeli si nie pospieszymy, zostan tylko
koszyczki smakosza i bdziesz marudzi, e nie ma nic dobrego do
jedzenia.
Co ty tu robisz?
Jak to? Czy nie mielimy dzisiaj popywa odzi?

 Czyj odzi?
Papiea!
Co to za historia?
Przesta! Przecie wczoraj wieczorem zostawie mi na
sekretarce wiadomo, e...
To ty przesta, Elliott! Nie zostawiem ci adnej wiadomoci z
tej prostej przyczyny, e nie odzywalimy si do siebie przez
trzydzieci lat!
Tym razem to Elliott otworzy szeroko oczy ze zdumienia i
zdbia. Patrzc na Matta, nabra pewnoci, e ten nie artuje.
Posuchaj podj Matt nie bardzo wiem, o co chodzi w
twojej zabawie, ale dzi nie mam czasu. A zatem wybacz, ale...
Zaczekaj, Matt, zaczekaj! Przecie jestemy przyjacimi!
Codziennie gadamy przez telefon i widujemy si kilka razy w
tygodniu!
Francuz zmarszczy brwi, jakby
wspomnienie z odlegej przeszoci.

chcia przywoa

jakie

Bylimy przyjacimi, to prawda, ale bardzo dawno temu...

Ju mia zamkn drzwi, kiedy lekarz spyta go bagalnym
tonem:
Co si z nami stao? Czy si pokcilimy?
Popieprzyo ci si w gowie, czy co? Nie udawaj, e niczego nie
pamitasz!
To przypomnij mi, co si wydarzyo. Matt zawaha si, a
potem odpowiedzia:
To byo trzydzieci lat temu. Wszystko midzy nami grao do
momentu, kiedy zaczo ci odbija.

 Jak to?
Zacze opowiada bardzo dziwne rzeczy na temat jakiego
typa, ktry znalaz sposb na podrowanie w czasie i ktry rzekomo
mia by tob, tyle e starszym... Krtko mwic, przestae by
sob. Staraem si pomaga ci, jak umiaem, a do chwili, kiedy
przebrae miar.
Kiedy to byo, Matt?
Dokadnie w dzie Boego Narodzenia przypomnia sobie
nagle Matt wstrznity tym wspomnieniem. Pamitam doskonale,
bo wanie wtedy zerwae z Ilen...
Trzydzieci lat temu, co do dnia...
Przez duszy czas prbowaem wszystkiego, ebymy si
pogodzili, tylko e ty postanowie wznie midzy nami mur.
Zreszt, po tym, co przytrafio si Ilenie, nic ju nie mogo by jak
dawniej.
A co si przytrafio Ilenie?
Matt posmutnia i rzek prawie bezdwicznym gosem:
Odejd std, Elliott!
Potem zamkn drzwi.
*
Elliott z wielkim trudem odzyskiwa panowanie nad sob. Jak
oguszony dotar do samochodu. Najwidoczniej Elliott z 1976 roku
pokci si Mattem, a teraz on zbiera niwo.
Jednak jak to wyjani, skoro tyle wspomnie czyo go z
przyjacielem? Przecie wszystko, co wsplnie przeyli od 1976 roku
a do dzisiaj, nie mogo powsta tylko w jego umyle?
Opar si o samochd i obj gow rkami.

A jeli istnieje wicej linii czasu? Sysza kiedy o hipotezie

wiatw rwnolegych, ktra zaprztaa umysy naukowcw.
Zdaniem fizykw, kada rzecz, ktra moe mie miejsce, wydarzy si
w ktrym ze wiatw. Kiedy rzuci si w gr monet, w jednym z
nich wypadnie orze, a w innym reszka. Albo, kiedy si zagra w lotto:
istnieje wiat, w ktrym si wygra, a take miliony innych, w
ktrych si przegra! Std wniosek, e wiat, ktry znamy, jest
jednym z wielu. Jest taki wiat, w ktrym wydarzenia z jedenastego
wrzenia nigdy nie miay miejsca, oraz taki, w ktrym George Bush
nie jest prezydentem Stanw Zjednoczonych, i jeszcze inny, w
ktrym mur berliski nadal stoi.
Istnieje zatem wiat, w ktrym Elliott trzydzieci lat temu
pokci si z Mattem, i inny, w ktrym nadal s przyjacimi...
Cay problem w tym, e jego podre tam i z powrotem, od
przeszoci do przyszoci, spowodoway, i wyldowa na linii czasu,
na ktrej wydarzenia nie pasoway do wspomnie, jakie pozostay w
jego pamici!
Niestety, chwilowo musia si z tym pogodzi. Nie mia innego
wyboru.
Usiad za kierownic swojego garbusa i pojecha w kierunku
szpitala.
Jedno nie dawao mu spokoju: musi si dowiedzie, co
przytrafio si Ilenie.

18

To, co nazywamy powodem do ycia, jest

jednoczenie

doskonaym

powodem

do

mierci.
Albert Camus

San Francisco, 25 grudnia 1976

Ilena ma 30 lat
Godzina 16.30

Wysoko pod niebem, pord mgy i wiatru, jaki ptak o

srebrzystym upierzeniu przebija si przez chmury, zniajc si nad
San Francisco. Spadajc jak strzaa, przelatuje nad Alcatraz i
Treasure Island, po czym siada na jednej z wie Golden Gate.
Ogromny, elegancki i sawny most spina dwukilometrow wstg
dwa brzegi zatoki i siga a do Sausalito. Olbrzymie filary, solidnie
zakotwiczone w dnie Pacyfiku, nie obawiaj si ani lodowatych
prdw, ani gstej mgy wijcej si jak bluszcz wok lnicych
metalowych podpr.
Zawieszony ponad falami ptak spoglda w d, obserwujc
ludzi poruszajcych si dwiecie metrw niej.
Na mocie trwa niekoczcy si balet, samochody mijaj si i
wyprzedzaj na szeciu pasmach przeznaczonych dla ruchu. Wok
panuje oguszajcy haas, sycha dwik klaksonw i odgosy
wibrujcej blachy.
Po pamie przeznaczonym dla pieszych sunie jaka kobieta,
krucha i podobna do linoskoczka spacerujcego po linie.

Wydaje si, e zaraz upadnie.

Ilena nie potrafiaby wyjani, po co tu przysza. Po prostu nie
moga od razu wsi do samolotu i odlecie na Floryd. Poprosia
wic takswkarza, eby zawrci i zawiz j do miasta. Potem, skoro
ju postanowia dokd i, sza przed siebie, a nogi same
doprowadziy j do mostu.
Stoi teraz nad przepaci uwiziona w kleszczach nieznonego
cierpienia, ktrego si nie spodziewaa. Wszyscy uwaaj, e jest
silna i zrwnowaona, ale to nieprawda. Jest wraliwa i bezbronna.
Proste zdanie: Ju ci nie kocham, Ileno, ktre w czasie krtszym
ni sekundy potrzebne, by je wypowiedzie, pozbawio j wszystkich
punktw orientacyjnych, odebrao siy i ch do ycia.
Podchodzi do barierki, eby spojrze na ocean. Ten widok
przyprawia j o zawrt gowy. Wieje porywisty wiatr, a rozbijajce si
fale rozbryzguj pian, sprawiajc wraenie, e morze si gotuje.
Elliott by caym jej yciem. Co si z ni stanie bez niego?
Czuje si saba i zagubiona. Piekcy bl jest zbyt silny, nie do
opanowania. Dalsze ycie napawa j przeraeniem wikszym ni
mier. Teraz rozumie, dlaczego tu przysza.
Potem skacze w prni.
*
Spadanie z mostu tak wysokiego jak Golden Gate to zaledwie
cztery sekundy.
Tylko tyle trwa ostatnia podr.
Cztery sekundy spadania przez no-mans-land dzielcy dwa
wiaty.
Cztery sekundy, w czasie ktrych ju si prawie nie yje... cho
jeszcze nie cakiem si umaro.
Cztery sekundy podry w prni.

Odruch wolnoci czy szalestwa?

Odwagi czy saboci?
Cztery sekundy, po upywie ktrych wpada si do wody z
szybkoci stu dwudziestu kilometrw na godzin.
Cztery sekundy, po ktrych nastpuje mier.
*
San Francisco, 25 grudnia 1976 roku
Elliott ma 30 lat
Godzina 17.31

W zimie noc zapada bardzo wczenie.

Popoudnie jest ju tylko wspomnieniem. W miecie zapalaj
si wszystkie wiata, a rogalik ksiyca niemiao wyglda przez
dziur w niebie.
Z opuszczonymi szybami Elliott jedzie Embarcadero, szerok
alej biegnc wzdu oceanu. Po dzisiejszych przeyciach nie jest w
stanie spdzi tej nocy samotnie we wasnym oszklonym domu. Boi
si, e oszaleje, e mgby co zrobi...
A zatem pdzi przed siebie, kierujc si wiatami,
prowadzcymi go do dzielnicy handlowej, w ktrej sercu tysicem
ogni lni Transamerica Pyramid, nowy drapacz chmur w ksztacie
strzay. Elliott myli o Ilenie: o tej porze powinna ju siedzie w
samolocie. Jak zniesie zerwanie? Prbuje przekona samego siebie,
e dla niej nie bdzie to takie trudne, e atwo znajdzie jakiego
innego mczyzn, ktry j pokocha. Ale jednoczenie myl o tym
staje si nie do zniesienia.
Pokonuje kolejne zakrty i w kocu zatrzymuje si na parkingu
szpitala. Straci ukochan, straci przyjaciela. Pozostaje jedynie

praca. Oczywicie dzisiaj o operowaniu nie moe by mowy. Nie

byby nawet w stanie zaj si pacjentami, bo alkohol i narkotyki
jeszcze z niego nie wyparoway. Ale odczuwa potrzeb znalezienia si
w przyjaznym otoczeniu, i w jego sytuacji moe to by tylko szpital...
Parkuje samochd na tym samym miejscu co zwykle i wysiada
w chwili, gdy wok wyj syreny, a pod wejcie do izby przyj
nagych wypadkw podjeda karetka. Z przyzwyczajenia Elliott
spieszy na pomoc sanitariuszom: Martinezowi i Pike'owi, z
dwudziestego pierwszego oddziau, z ktrymi ju kiedy wsppracowa. Zauwaa, e obaj mczyni pobledli na widok obrae
pacjenta.
Co mamy tym razem, Martinez?
Przekonany, e Elliott jest lekarzem dyurnym, Latynos
odpowiada:
Mod nieprzytomn kobiet okoo trzydziestki w cikim
stanie. Skoczya z Golden Gate p godziny temu...
I yje?
Tak, ale moim zdaniem to nie potrwa dugo... Kobieta jest
zaintubowana. Ma take zaoon kroplwk i konierz, ktry
skrywa prawie ca twarz.
Elliott pomaga sanitariuszom wycign nosze. Nastpnie
pochyla si nad rann. Zna j.
*
San Francisco, 2006
Elliott ma 60 lat

Oszoomiony po sprzeczce z Mattem, Elliott prowadzi

samochd, nie patrzc na drog, i waciwie nie wiedzia, dokd
jedzie.

Co to znaczy: Po tym, co przytrafio si Ilenie? Czy Mattowi

chodzio jedynie o ich zerwanie, czy te o co powaniejszego? Elliott
sprbowa zebra myli. Podczas ostatniej podry w przeszo,
rankiem 25 grudnia 1976 roku, on i jego drugie ja nie dopucili do
wypadku z ork, ktry mia by przyczyn mierci Ileny. Zatem
kobieta ya.
W takim razie, skd rozpaczliwy ton w gosie Matta?
Zahamowa gwatownie i zaparkowa samochd przed hydrantem
przeciwpoarowym przy Washington Park. Idc wzdu North Beach,
natkn si na kawiarenk internetow, gdzie zamwi cappuccino,
co uprawniao go do zajcia miejsca przed jednym z ekranw.
Kilkoma klikniciami myszki wszed na stron ksiki
telefonicznej, po czym wpisa poszukiwane haso: Ilena Cruz. Kiedy
migajce na ekranie okienko zadao wpisania nazwy miasta,
wystuka San Francisco, a potem klikn na szukaj.
Jednak odpowied si nie pojawiaa.
Rozszerzy wic pytanie na ca Kaliforni, potem rwnie na
inne stany.
Bez odpowiedzi.
Ilena z 2006 roku bya z pewnoci na zastrzeonej licie. Albo
ju nie mieszkaa na Zachodnim Wybrzeu. A moe zmienia
nazwisko?
Nie tracc nadziei, Elliott wpisa Ilena Cruz w Google. Tylko
jedna odpowied... Klikn na link ze stron uniwersytetu
powicon badaniom weterynaryjnym nad ssakami morskimi.
Tekst informowa, e w latach siedemdziesitych Ilena jako pierwsza
stosowaa zabiegi, ktre obecnie byy rutynowe. Jako przykad
podano przeprowadzone przez ni w 1973 roku pierwsze na wiecie
upienie krowy morskiej. Liczba przy nazwisku odsyaa do notki
biograficznej u dou strony. Drc rk Elliott klikn na link i ku

swojemu przeraeniu odczyta daty urodzin i mierci Ileny: 19471976!

Innych szczegw nie byo.
Nie mogc oderwa wzroku od ekranu, prbowa co z tego
zrozumie.
Skoro 25 grudnia 1976 roku Ilena jeszcze ya, a podana data
mierci dotyczya tego samego roku, w takim razie jej mier
musiaa nastpi w cigu szeciu ostatnich dni. Ale kiedy? I
dlaczego?
Wyszed z kawiarenki i szybko wsiad do samochodu.
Trzeba przejrze gazety z tego okresu!
Wanie to powinien zrobi w pierwszej kolejnoci. Zmieni pas,
nie wczajc kierunkowskazu i o may wos nie zderzy si z
jadcym z przeciwnej strony lexusem. Zawrci i skierowa si w
stron City Hall, gdzie znajdowaa si siedziba San Francisco
Chronicle.
Przez dwadziecia minut szuka wolnego miejsca, bo
znalezienie go o tej porze dnia graniczyo z cudem. Zostawi wic
samochd w drugim rzdzie zaparkowanych pojazdw, spodziewajc
si, e kiedy wrci, moe go ju nie zasta. Zdyszany wbieg do
wntrza oszklonego budynku, w ktrym znajdoway si biura
synnego dziennika. Kiedy powiedzia, e chce w archiwum przejrze
gazety z 1976 roku, moda recepcjonistka wrczya mu formularz do
wypenienia, tumaczc, e jego proba zostanie speniona nie
wczeniej ni za kilka dni.
Za kilka dni! krzykn Elliott.
Powodem tak dugiego oczekiwania miay by: dni wolne,
brak personelu, mikrofilm, zlokalizowanie rocznika...
Wyj banknot studolarowy, ale zrobia obraon min. Jednak
kiedy dorzuci dwa inne, powiedziaa: Zobacz, co si da zrobi.

Kwadrans pniej sta przed przegldark i patrzy na kolejne

strony San Francisco Chronicle z ostatnich dni 1976 roku.
Poniewa niczego nie znalaz w tytuach, w numerze z 26 grudnia
przejrza kronik wypadkw i natkn si na krtk wzmiank, ktr
przeczyta kilkakrotnie, zanim wszystko do niego dotaro.

Ponowna prba samobjcza

na Golden Gate

Wczoraj po poudniu kobieta rzucia si z

mostu Golden Gate wpobliu barierki nr 69.
Ilena Cruz lekarka weterynarii mieszkajca na
Florydzie

zdaniem
paru
wiadkw,
o
powierzchni wody uderzya nogami.
Po wyowieniu przez patrol policji wodnej
kobieta,
ktra
doznaa
licznych
obrae
wewntrznych i zama, zostaa przewieziona
karetk do Lenox Hospital. Lekarze okrelili
jej stan jako bardzo powany.

Elliott poczu gwatowny skurcz w odku i na kilka dobrych

minut zastyg w bezruchu, oguszony paskudnym ciosem zadanym
przez los. Potem przejrza gazet z nastpnego dnia, z gry wiedzc,
co w niej znajdzie.

Samobjczyni z Golden Gate

nie miaa szczcia

W Lenox Hospital cud si nie zdarzy. Ilena

Cruz moda kobieta, ktra w dniu wczorajszym
skoczya z mostu Golden Gate zmara wieczorem
z powodu bardzo powanych obrae wewntrznych
(szczegy we wczorajszym numerze gazety) .
Ta kolejna mier znw wywoaa dyskusj na
temat koniecznoci zainstalowania na mocie
specjalnej bariery zabezpieczajcej , przed
czym dotychczas wzbraniaa si Rada Golden
Gate.

Wyszed z budynku doszcztnie zdruzgotany. O dziwo, jego

samochd sta nadal tam, gdzie go zostawi. Kiepska pociecha.
Usiad za kierownic i ruszy w kierunku Lenox Hospital.
Musia co jeszcze sprawdzi.
*
San Francisco, 25 grudnia 1976 roku
Elliott ma 30 lat
Godzina 20.23

Drczony niepokojem Elliott czeka, a Ilena opuci blok

operacyjny. Skoro nie mia w tym dniu dyuru, nie chciano pozwoli
mu jej operowa. Zreszt, po wczorajszych ekscesach, nawet nie
nalega.
Kocowe orzeczenie lekarzy byo katastrofalne: zamanie obu
ng i stp, zwichnicie biodra i ramienia, zgniecenie klatki
piersiowej... Zderzenie z powierzchni wody byo tak brutalne, e
spowodowao zmiadenie miednicy i powane uszkodzenie nerek

oraz ledziony. Ponadto, krwawienie z pochwy mogo wiadczy o

przerwaniu jelita i uszkodzeniu organw ukadu moczowego.
Elliott nie mg usta w miejscu. Chodzi tam i z powrotem,
zatrzymujc si co chwila przed oszklonymi drzwiami oddzielajcymi
go od sali operacyjnej. Za duo widzia takich przypadkw, by mie
jeszcze jakie zudzenia.
Sam czsto operowa rannych z urazami wielonarzdowymi,
wic pozostawa realist: w tym stanie szans na przeycie byy
nieskoczenie mae w porwnaniu z ryzykiem mierci. Zwaszcza e
w sytuacjach takich jak ta najczciej nastpuje uszkodzenie
krgosupa i przerwanie rdzenia krgowego, co zwykle oznacza
cakowity bd czciowy parali.
Przez moment obraz Ileny sparaliowanej i poruszajcej si na
wzku inwalidzkim ustpi miejsca widokowi modej kobiety, ktra
jeszcze wczoraj pywaa i nurkowaa w towarzystwie delfinw.
On by wszystkiemu winien! Razem z tym drugim sdzili, e
uratuj Ilen, ale zdoali jedynie opni jej koniec o kilka godzin.
Zamiast umrze utopiona przez ork, popenia samobjstwo,
skaczc z mostu. Piknie, nie ma co!
Prbowali
silniejsze.

rzuci

wyzwanie

przeznaczeniu,

ale

*
San Francisco, 25 grudnia 2006 roku
Elliott ma 60 lat
Godzina 22.59

Ulewny deszcz spywa potokami na Lenox Hospital.

ono

byo

Na trzecim poziomie podziemi budynku, w migajcym wietle

neonwek, Elliott przeglda archiwaln dokumentacj pacjentw
sprzed trzydziestu lat.
Sala bya zastawiona metalowymi regaami uginajcymi si pod
ciarem kartonowych pude. Z pewnoci kiedy posegregowano
dokumenty wedug okrelonego porzdku, ale teraz w caym
pomieszczeniu panowa trudny do opisania baagan. Miesice, lata,
oddziay: wszystko zostao rozrzucone i pomieszane.
Otwierajc drcymi rkami kady karton i kad teczk,
Elliott prbowa znale jaki sens w tym, co przey w cigu
ostatnich trzech miesicy. Z pocztku sdzi naiwnie, e bdzie mg
zmieni przeznaczenie, ale ono upomniao si o swoje. Wydawao si
oczywiste: wolna wola i zdolno wpywania na los byy tylko iluzj.
Prawda jest taka, e nasze ycie zostao zaprogramowane i nie ma
sensu z tym walczy. Niektre wydarzenia s nieuchronne,
zwaszcza godzina mierci. Przyszoci si nie tworzy. W gwnych
zarysach droga jest wytyczona i nie ma innego wyjcia, jak ni
poda. Wszystko stanowi cao przeszo, teraniejszo,
przyszo ktra nosi zowieszcze miano zrzdzenia losu.
Lecz skoro wszystko zostao zapisane, kto trzyma piro? Jaka
sia wysza? Jaki Bg? I dokd chce nas zaprowadzi?
Przekonany, e nigdy nie uzyska odpowiedzi na te pytania,
skupi si na poszukiwaniach i po godzinie znalaz wreszcie to, czego
szuka.
Karta przyjcia Ileny do szpitala nie znikna, ale czas sprawi,
e bya prawie nieczytelna. Druk by rozmyty, a niektre kartki
pozlepiane pod wpywem wilgoci. Jednak kiedy Elliott przyjrza si
im w wietle neonowej lampki, zdoa odczyta to, co najwaniejsze.
Rany odniesione przez Ilen okazay si jeszcze potworniejsze,
ni sobie wyobraa. Wbrew temu, co wyczyta w gazecie, przyczyn

zgonu nie byy liczne obraenia wewntrzne, lecz nastpstwa

operacji, podczas ktrej starano si usun krwiaka mzgu.
Rzuci okiem na nazwisko lekarza, ktry operowa Ilen: doktor
Mitchell.
Pamita go. Roger Mitchell by kompetentnym chirurgiem,
ale...
Dlaczego sam jej nie operowaem?
Zdziwi go rwnie brak wynikw tomografii komputerowej.
Dysponujc tym, co znalaz, bez trudu odtworzy w mylach
przebieg wydarze. Okoo czwartej nad ranem pielgniarka
zauwaya nierwne renice, co wskazywao, e jest krwiak mzgu.
Operacj przeprowadzono natychmiast, ale nie zakoczya si
pomylnie. Krwiak by umiejscowiony gboko i w niedobrym miejscu. Na domiar zego, sytuacj komplikowaa rana zastawki ylnej,
niemoliwa do wykrycia bez tomografii komputerowej. Operacja bya
trudna do przeprowadzenia u pacjentki w stanie niewydolnoci
oddechowej i z niskim wskanikiem przytomnoci.
Nawet najlepszy chirurg nie mg jej uratowa.
Chyba, e przed operacj...

Jego uwag przykua ostatnia informacja: pora zgonu.

Godzina 4.26 rano.
Odruchowo spojrza na zegarek. Byo przed pnoc.
*

San Francisco, 26 grudnia 1976

Elliott ma 30 lat
Godzina 00.23

Usunem ledzion i zszyem cz jelita poinformowa

modego koleg doktor Mitchell.
Przeraony Elliott po raz pierwszy znajdowa si po stronie
przeciwnej: po stronie pacjentw i ich rodzin.
A co z nerkami? spyta.
Jako tako. Natomiast obawiam si o ukad oddechowy. Kilka
ssiednich eber jest zamanych co najmniej w dwch miejscach.
Elliott wiedzia, co to oznacza. Jeden odcinek klatki piersiowej
nie mia poczenia z reszt, wic istniao ryzyko odmy i krwiaka
opucnej, a w rezultacie niewydolnoci oddechowej.
Jest uraz rdzenia krgowego?
Za wczenie, by mie pewno. W okolicy krgosupa... Jak
wiesz, taka lokalizacja oznacza wszystko lub nic, rwnie dobrze
moe to by niegrone...
...jak doprowadzi do cakowitego paraliu dokoczy
Elliott.
Mitchell si zastanawia.
Naley poczeka. Na razie nic wicej nie mona zrobi.
A tomografia komputerowa?
Nie dzi wieczorem, bo jest problem z programem, ktry od
samego rana bez przerwy nawala.
Do jasnej cholery! wrzasn Elliott, walc pici w drzwi.

 Uspokj si. Jest pod opiek. Pielgniarka bdzie do niej

zaglda co pitnacie minut. W kadym razie...
Zamierza doda co jeszcze, ale si rozmyli.
W kadym razie co? spyta Elliott.
Jedyne, co moemy teraz zrobi, to si modli. Modli si o to,
by nie trzeba byo znw jej otwiera, bo w tym stanie nie przeyje
kolejnej operacji.
*
San Francisco, 26 grudnia 2006
Elliott ma 60 lat
Godzina 01.33

Elliott uda si na pitro, przyciskajc do piersi dokumentacj

medyczn Ileny. Chocia nie operowa od dwch miesicy, nadal by
dyrektorem administracyjnym szpitala, dziki czemu zachowa
prawo do swojego gabinetu. wiato zapalio si automatycznie,
kiedy tylko otworzy drzwi. Wszed do rodka i zatrzyma si
naprzeciwko okna, obserwujc potoki wody spywajce po szybach.
Nastpnie zacz chodzi po pokoju, zastanawiajc si, czy
moe co jeszcze zrobi. Kolejny raz przejrza dokumentacj, po
czym pooy j na stole obok marmurowej szachownicy z figurami o
wymylnych ksztatach... Zamylony, chwyci dwie figurki: laufra w
ksztacie stoka i wie w ksztacie walca.
Stoek i walec...
Przypominay mu pewn opowie, ktr czyta w czasie
studiw.

Postawi stoek na biurku i popchn go figurka zacza si

obraca. W ten sam sposb popchn walec. Ten potoczy si po
biurku, spad na podog i si rozbi.
Dwie figurki otrzymay podobne pchnicie, ale potoczyy si
inaczej. Jaki mora z tej historii? Ludzie rnie reaguj na podobne
ciosy od losu. Nawet jeli nie mog unikn swojego przeznaczenia,
mog si mu przeciwstawi.
Oywiony t myl Elliott woy rk do kieszeni i natrafi na
flakonik z pigukami.
Przey okropny dzie, ktry jeszcze nie dobieg koca.
Tymczasem czu si dziwnie spokojny.
Bo czowiek
ostateczn bitw.

jest

najsilniejszy

wtedy,

gdy

stacza

swoj

19
Spotkanie sidme i sme

Gdyby modo wiedziaa.

Gdyby staro moga...

San Francisco, 26 grudnia 1976

Elliott ma 30 lat
Godzina 02.01

Szpital zasn ukoysany szumem deszczu.

W malekiej sali panowa pmrok. Ilena leaa z zamknitymi
oczami pod pltanin rurek od kroplwki, w ustach miaa rur
respiratora.
Siedzcy obok ka Elliott lekko nacign na ni
przecierado, jakby si obawia, e ukochana moe si przezibi.
Zmieszany, wycign do w stron jej twarzy. Kontakt ze skr
Ileny sprawi, e poczu nieznone ukucie w sercu.
Widzia obrzmiae rysy twarzy i posiniae usta, i zdawa sobie
spraw, e na jego oczach toczy si walka o przetrwanie.
O ycie wiszce na wosku.
Gotowym zerwa si w kadej chwili.
*
Drzwi sali si uchyliy. Elliott odwrci si, mylc, e wchodzi
pielgniarka. Ale to nie bya ona.

 Trzeba j operowa! oznajmi mczyzna z przyszoci

tonem nieznoszcym najmniejszego sprzeciwu.
Elliott zerwa si na rwne nogi.
Operowa co?
Krwiaka nadoponowego mzgu!
Mody lekarz ogarnity panik unis powieki Ileny, ale
jednakowej wielkoci renice nie wiadczyy o obecnoci krwiaka.
Skd pan o tym wie?
Ze wiadectwa zgonu. A ty take by o tym wiedzia, gdyby
wykona tomografi komputerow...
Spokojnie broni si Elliott. Mamy rok tysic dziewiset
siedemdziesity szsty. Aparatura wysiada, co drugi program si
myli. Czy niczego to panu nie przypomina?
Tamten nawet nie stara si odpowiedzie, ogldajc w
skupieniu wykres elektrokardiogramu.
Ka przygotowa blok operacyjny, szybko! powiedzia tylko,
wskazujc wiszcy na cianie telefon.
Zaraz, zaraz, przecie ona ma liczne urazy klatki piersiowej,
jeli teraz j otworzymy, moe umrze.
Owszem, ale jeli tego nie zrobimy, umrze z ca pewnoci.
Elliott rozwaa w mylach ten argument, po czym zgosi
kolejne zastrzeenie:
Mitchell nie bdzie operowa Ileny, opierajc si jedynie na
intuicji.
Tamten tylko wzruszy ramionami:
Mylisz si, sdzc, e pozwol, by Mitchell j operowa.
W takim razie, kto to zrobi?

 Ja.
Elliott nie oponowa, cho widzia jeszcze jeden problem:
Nie moemy operowa tylko my dwaj! Potrzebujemy
przynajmniej jednego anestezjologa i jednej pielgniarki.
Ktry anestezjolog ma dyur?
Myl, e Samantha Ryan.
Stary lekarz kiwn gow i rzuci okiem na zegar cienny.
Spotykamy si za dziesi minut na bloku operacyjnym!
rzuci, wychodzc z sali. Przygotuj Ilen do operacji. Ja tymczasem
zajm si Ryan.
*
Szedziesicioletni Elliott wpad do prawie pustego hallu, w
ktrym unosi si silny zapach eteru. eby nie zwraca na siebie
uwagi, zamieni marynark na biay fartuch. Zna szpital jak wasn
kiesze, wic bez trudu trafi do pokoju, w ktrym odpoczywaa
Samantha Ryan.
Cze, Sam zawoa, zapalajc wiato.
Przyzwyczajona do snu czsto przerywanego w czasie nocnych
dyurw, moda kobieta zerwaa si na rwne nogi i przesonia
doni oczy olepiona blaskiem lampy. Mimo e twarz mczyzny
wydaa si znajoma, nie umiaa przypisa jej nazwiska.
Elliott poda Samancie kubek z kaw. Wzia go i odgarna
kosmyki wosw spadajce na twarz.
Bya to nietypowa dziewczyna: okoo trzydziestki, irlandzkiego
pochodzenia, lesbijka i praktykujca katoliczka. Prac w szpitalu
podja przed dwoma laty, po uprzednim zerwaniu zwizkw z
rodzin mieszkajc w Nowym Jorku, gdzie ojciec i brat stanowili
podpor New York Police District. W cigu paru kolejnych lat ona i
Elliott mieli si zaprzyjani, ale w 1976 roku Samantha bya jeszcze

samotna, skryta i zakompleksiona. W szpitalu nie znalaza adnych

przyjaci, mwiono, e zachowuje si jak osoba autystyczna.
Potrzebuj pani przy operacji, Sam.
Natychmiast?
Natychmiast. Do usunicia krwiak nadoponowy u pacjentki z
niewydolnoci oddechow.
U tej samobjczyni? spytaa, pijc kaw maymi ykami.
Dokadnie tak.
Ona z tego nie wyjdzie stwierdzia ze spokojem.
O tym zadecyduje przyszo odpar Elliott.
Rozwina paczuszk z folii aluminiowej i wyja z niej kilka
ciasteczek Oreo.
A kto operuje? spytaa, maczajc ciastko w kawie.
Ja.
A kim pan waciwie jest?
Kim dobrze pani znanym.
Wzrok modej kobiety napotka oczy lekarza. Przez chwil
wydawaa si zdezorientowana, a na jej twarzy pojawio si
zdziwienie, ktre Elliott od razu zauway.
Trzeba dziaa szybko oznajmi.
Samantha pokrcia gow:
Operowa moe tylko doktor Mitchell. Nie ma mowy, bym
asystowaa przy jakim dzikim zabiegu, bo mnie wywal.
Istnieje pewne ryzyko, ale i tak musi mi pani pomc...
Nie mam wobec pana adnych zobowiza odpara,
wzruszajc ramionami.

 Wobec mnie nie, ale wobec Sarah Leeves...

Nie dokoczy zdania, a ona patrzya na niego spanikowana.
Sarah Leeves bya prostytutk, ktra dwa lata temu zgosia si do
szpitala po tym, jak zostaa pobita i pokaleczona noem. Operowano
j natychmiast, ale nie przeya operacji.
To byy pani pocztki w tym szpitalu i to pani miaa wtedy
dyur przypomnia jej Elliott. Jest pani dobrym anestezjologiem,
Sam, jednym z lepszych, ale tamtego wieczoru co pani spieprzya...
Samantha zamkna oczy i po raz tysiczny ujrzaa t sam
scen: drobny bd, dwa pomylone preparaty i ta kobieta ju si nie
obudzia.
Trzeba przyzna, e bardzo zrcznie ukrya pani swoj
pomyk cign Elliott a mier jakiej prostytutki niewiele
kogokolwiek obesza.
Samantha nadal siedziaa z zamknitymi oczami. Popenia t
pomyk przez roztargnienie. Tamtego wieczoru mylami bya gdzie
indziej. W Nowym Jorku, przy ojcu, ktry nawymyla jej od zdzir i
kurewek, przy matce, ktra co sekund powtarzaa sowo wstyd, i
przy braciach, ktrzy zmuszali j do wyjazdu z miasta.
Kiedy otworzya oczy, z przeraeniem spojrzaa na Elliotta.
Skd pan to wszystko wie?
Pani sama mi o tym opowiedziaa.
Samantha zaprzeczya ruchem gowy. Nigdy nikomu nie
opowiadaa o tym wydarzeniu, nawet spowiednikowi. Ale od dwch
lat modlia si arliwie, aby t win odkupi. Daaby wszystko, eby
cofn czas i sprawi, by tamten dzie nigdy nie mia miejsca. Ile to
razy bagaa niebo, eby zesao jak okazj, eby...
...uratowa czyje ycie i odkupi tamt mier... dokoczy
Elliott, czytajc w jej mylach.

Po paru sekundach wahania Samantha zapia bluz i

powiedziaa po prostu:
Jad na sal operacyjn.
Elliott ju zamierza pj za ni, kiedy poczu drenie rki.
O, cholera!
Wszed do azienki, na szczcie pustej o tej porze. Wpad w
panik, czujc, e zaczyna znika. Pochyli si nad umywalk i
obmy twarz zimn wod. W przeciwiestwie do Samanthy Ryan nie
wierzy w Boga, co nie przeszkodzio mu zwrci si do niego z
modlitw.
Spraw, ebym mg j operowa! Pozwl mi zosta troch
duej!
Jednak Bg, w ktrego nie wierzy, zlekceway jego proby, i
Elliott nie mia innego wyjcia, jak da si wessa w otcha czasu.
*
Obudzi si w 2006 roku, skulony w fotelu, w swoim gabinecie.
Przeraony spojrza na zegarek lecy na pce. Bya godzina druga
dwadziecia trzy.
Mia jeszcze troch czasu, pod warunkiem e jak najszybciej
wyruszy w przeszo. Drc na caym ciele, ykn kolejn piguk,
ale nic si nie wydarzyo. To normalne, substancja dziaaa jedynie
podczas snu. Tymczasem on by zbyt zdenerwowany, eby zasn na
zawoanie. Szybko wyszed na korytarz i cign wind, by uda si
do szpitalnej apteki. Tam zapa fiolk Hypnosenu, leku
powodujcego utrat wiadomoci, stosowanego przed podaniem
narkozy w celu przygotowania pacjentw do operacji. Czym prdzej
popdzi do gabinetu, chwyci torb lekarsk i wyj strzykawk
jednorazow. Odmierzy niewielk ilo lekarstwa i wstrzykn sobie
do yy. Nie czeka dugo na efekt. Niebawem odpyn do krainy
snw i zjaw.

*
W tym samym momencie, w 1976 roku, trzydziestoletni Elliott
koczy przygotowywa Ilen do operacji. Goli jej gow i odcza
respirator. Zamiast niego podcza balonik, eby uatwi Ilenie
oddychanie w czasie transportu, po czym moliwie najdyskretniej
wiezie j na blok operacyjny, gdzie czekaj ju Samantha Ryan i
pielgniarka.
Za to nigdzie nie ma jego alter ego. Dopiero po chwili syszy
pukanie w szyb. To stary lekarz daje mu znaki, eby poszed si
umy, wic Elliott docza do niego bez sowa. Nareszcie razem, dwaj
chirurdzy podwijaj rkawy do okci i przygotowuj si w milczeniu,
szorujc dokadnie rce i nacierajc je pynem antyseptycznym.
Nastpnie wkadaj fartuchy, maski, rkawice z lateksu i papierowe
czepki.
*
Potem wchodz jednoczenie do sali operacyjnej.
Elliott staje z tyu, pozwalajc swojemu drugiemu ja
pokierowa caoci. Tamten jest spokojny, a jego gesty s
skoordynowane, kiedy ukada Ilen na stole operacyjnym.
Utrzymuje jej gow w linii osi ciaa, unikajc najmniejszego obrotu.
Wie, e kobieta ma liczne urazy krgosupa, wic nie chce jej
zaszkodzi jakim zbyt szybkim ruchem.
Wreszcie operacja si zaczyna. Starszy z lekarzy odczuwa
szczeglne wzruszenie: przesta operowa dwa miesice temu i ju
nie myla, e jeszcze kiedykolwiek wemie skalpel do rki. Jego
ruchy s precyzyjne. Z czasem nauczy si panowa nad emocjami
towarzyszcymi tym ekstremalnym sytuacjom. Doskonale wie, gdzie
trzeba naci, donie mu nie dr, wszystko idzie dobrze do chwili,
gdy...
Kto panu pozwoli operowa?

Na sal wszed wanie blady z wciekoci Mitchell, i patrzy

teraz na Samant, Elliotta i jego drugie wcielenie.
Kto to jest? pyta, ruchem brody wskazujc starego
chirurga, ktry ze spokojem odpowiada:
Pan nie jest sterylny, doktorze Mitchell, i przeoczy pan
krwiaka.
Uraony, Mitchell naciga mask na twarz i grozi:
Tak nie moe by!
Prosz si zdezynfekowa powtarza Elliott, zmuszajc go do
wyjcia z sali.
Operacja przebiega w zadziwiajco spokojnej atmosferze. Za
oknami szaleje burza, sycha deszcz smagajcy szyby i z hukiem
spywajcy rynnami. Trzydziestoletni Elliott patrzy na swoje drugie
ja z mieszanin podziwu i niedowierzania. Elliott szedziesicioletni
skupia si na tym, co robi. Nawet jeli wszystko idzie dobrze, jest
rzecz oczywist, e gbokie umiejscowienie krwiaka, jego rozmiar i
niewydolno oddechowa Ileny powoduj, i szanse na uratowanie
jej ycia s znikome. W najlepszym wypadku stan piczki pocignie
za sob pojawienie si ognisk niedokrwienia, a wic powane
konsekwencje.
Jakie s jej szans?
Z medycznego punktu widzenia, pi na sto, e przeyje. Ale
tylko jedna na tysic, e uniknie powika.
W czasie caej swojej kariery zawodowej Elliott nauczy si
traktowa te liczby z wielk ostronoci. Spotka si z przypadkami
pacjentw, ktrym lekarze nie dawali nawet trzech miesicy, a oni
yli jeszcze dziesitki lat. Lecz by take wiadkiem rutynowych
operacji, ktre koczyy si dramatycznie.
O tym wanie myli, kiedy nagle strumie krwi tryska mu na
twarz. Tego si obawia, rany zatoki ucinitej krwiakiem.

Krwawienie jest obfite, ale asystujce osoby zostay w por

uprzedzone i teraz ostronie tamuj krwotok. Elliott stara si
opanowa emocje, skupiajc si wycznie na polu operacyjnym.
Zapomnia nawet, e operuje Ilen. Bo gdyby przywoa w mylach
jej obraz, nie uniknby drenia rk i mgy wzruszenia przed oczami.
Wszystko odbywa si zgodnie z planem, do czasu gdy na sal
wkracza ponownie Mitchell, tym razem w towarzystwie ordynatora
oddziau. Stwierdzaj naruszenie przepisw, ale nie prbuj
przerwa operacji, ktra dobiega koca. Uprzedzajc pierwsze
drgawki, szedziesiciolatek odwraca si w stron trzydziestolatka i
oznajmia:
Reszt zostawiam tobie.
Zdejmuje z siebie bluz i czepek, ciga rkawice poplamione
krwi i patrzy na swoje donie: wytrzymay do koca bez drenia,
duej, ni si spodziewa.
Dzikuj szepce Elliort, sam nie wiedzc, do kogo kieruje te
podzikowania.
To bya jego ostatnia operacja. Najwaniejsza w yciu.
Kiedy zaczyna znika na oczach otaczajcych go osb, ma
pewno, e dobrze wywiza si ze swojego zadania.
Od tej chwili ju nie boi si mierci.

20
Spotkanie ostatnie

Kiedy mamy dwadziecia lat, taczymy w

centrum wiata. Kiedy mamy trzydzieci
krcimy si w kko. W wieku pidziesiciu
lat chodzimy po obwodzie, starajc si nie
patrze ani na zewntrz, ani do wewntrz.
Pniej nie ma to adnego znaczenia. To
przywilej

dzieci

oraz

starcw.

Jestemy

niewidoczni.
Christian Bobin

San Francisco, rok 2006

Elliott ma 60 lat

Kiedy Elliott otworzy oczy, lea zakrwawiony na zimnej

posadzce swojego gabinetu. Podnis si z trudem i dotkn rk
nosa, z ktrego krew laa si strumieniem. Raz jeszcze naczynia
krwionone zapaciy haracz za podr w czasie, i teraz musia zuy
kilkanacie tamponw z waty, eby powstrzyma krwotok.
W wietle budzcego si dnia jedna myl nie dawaa mu
spokoju: czy udao si uratowa Ilen?
Usiad przed komputerem, by po wczorajszych bezskutecznych
poszukiwaniach Ileny Cruz jeszcze raz sprbowa szczcia. Zajrza
do ksiki telefonicznej online, rozszerzajc zakres poszukiwa na
ca Kaliforni. Udao si na ekranie pojawi si jaki adres w
Weaverville, miasteczku lecym na pnocy stanu.

A jeli to faszywy trop? Przedwczesna rado?

Przekona si mg tylko w jeden sposb.
Opuci gabinet, zszed do hallu, a po krtkim przystanku przy
automacie z kaw uda si na parking i wsiad do samochodu.
Jadc odpowiednio szybko, dotrze do Weavervtlle w czasie krtszym
ni sze godzin. Jego stary garbus by zmczony, podobnie jak on
sam, ale Elliott ywi nadziej, e jeszcze troch wytrzyma. Tylko
troch...
Chocia wyruszy wczesnym rankiem przed wschodem soca,
niebo miao metaliczny niebieski kolor z powodu ulewnego deszczu,
ktry pada poprzedniego wieczoru.
Wyjecha z San Francisco na Highway 101 i pokona szybko
pierwsze dwiecie kilometrw.
Minwszy Leggett, zjecha z autostrady, wybierajc malownicz
drog wijc si serpentynami a do Ferndale i prowadzc przez
Cape Mendocino. Obmywana falami Pacyfiku szosa biega przy
samym brzegu, po urwistych skaach wiszcych nad oceanem.
Elliott poda wzdu wybrzea a do Arcata, gdzie wjecha na
Highway 299, jedyn przejezdn drog przecinajc gry ze wschodu
na zachd. Krajobraz zachowa tu dziki wygld dziki skupiskom
wielkich sekwoi, szerokim pasom zieleni i srebrzystym wierkom.
Po piciu godzinach jazdy dotar do Weaverville, samotnego
miasteczka lecego w samym sercu gr. Zaparkowa garbusa na
gwnej ulicy i wszed do pobliskiego drugstore'u, eby spyta o
adres Ileny Cruz. Wskazano mu len ciek na kocu miasteczka,
ktr postanowi pj pieszo. Po okoo dwudziestu minutach
marszu zauway niewielki drewniany domek zbudowany poniej
drogi. W pobliu sycha byo szum wodospadu. Elliott zatrzyma
si, kryjc za sekwoj, ktra najwidoczniej przetrwaa wyrby lasw,
tak powszechne w poprzednim stuleciu. Dla ochrony przed racym
wiatem obiema domi przesoni zmczone oczy.

Pod daszkiem werandy, naprzeciwko onieonych szczytw

grskich siedziaa jaka kobieta.
Tego popoudnia Elliott widzia j tylko z tyu, ale mia
absolutn pewno, e to ona.
Przez trzydzieci lat byli rozczeni, a teraz dzielio ich zaledwie
trzydzieci metrw.
Przez moment sdzi, e pokona t przestrze, e wszystko
Ilenie opowie, e wemie j w ramiona i wreszcie znowu poczuje
zapach jej wosw.
Byo jednak za pno. Ostatnie podre w czasie go osabiy.
Bardziej ni dotychczas czu, e ycie ma ju za sob, e przegra
walk z rakiem.
Usiad wic pod tysicletnim drzewem i patrzy na Ilen.
Byo przyjemnie ciepo, i w tym odosobnionym i spokojnym
miejscu poczu si wreszcie uwolniony od ciaru czasu i zmartwie.
Po raz pierwszy w yciu odzyska spokj wewntrzny.
*
San Francisco, rok 1976
Godzina dziewita rano
Elliott ma 30 lat

Od operacji Ileny miny dwa dni.

Chocia moda kobieta do szybko wysza ze piczki,
rokowania co do jej szans na przeycie byy raczej wte.
Opowie o operacji obiega ju cay szpital, wywoujc
niedowierzanie. Dyrekcja przez kilka godzin zastanawiaa si, jak
powinna zareagowa. Czy naley zgosi incydent policji, naraajc

na szwank dobre imi Lenox Hospital? Dyrektorowi i ordynatorowi

oddziau chirurgii zbyt zaleao na reputacji, by sporzdzi raport i
donie w nim o nieznanym mczynie, ktry na oczach
wszystkich obecnych w sali operacyjnej nagle rozpyn si w
powietrzu. W kocu poprzestano na dwumiesicznym zawieszeniu
Elliotta i Samanthy w penieniu obowizkw.
Zapoznawszy si z tym werdyktem, mody chirurg zamierza
wanie opuci szpital, kiedy zawoaa go jedna z pielgniarek.
Telefon do pana, doktorze! oznajmia, podajc mu
suchawk.
Halo?
Jestem naprzeciwko usysza znajomy gos. Przychod
szybko.
Naprzeciwko?
U Harry'ego. Mam co dla ciebie zamwi?
Nie tracc czasu na odpowied, Elliott rozczy si i przebieg
przez ulic.
Gste welony mgy rozcigajce si na wietrze i owijajce wok
latarni ograniczay widoczno do trzech metrw. Harry's Diner by
restauracj urzdzon w stalowym wagonie ustawionym naprzeciwko wejcia do izby przyj nagych wypadkw. Wystrj typowy dla
lat pidziesitych nadawa dugiej sali starowiecki wygld. Elliott
pchn drzwi i we wntrzu ujrza swoich kolegw lekarzy, ktrzy w
towarzystwie pielgniarek paaszowali w popiechu niadanie.
W gbi zadymionej sali dostrzeg swoje drugie wcielenie.
Mczyzna siedzia przy stole nad kubkiem kawy.
No i co? spyta Elliott, sadowic si na kanapie obitej
moleskinem.
Udao si!

 A wic Ilena bdzie ya?

Stary lekarz potwierdzi skinieniem gowy. Przez chwil Elliott
nie dowierza, a potem zapyta:
A co z nastpstwami?
Jednak tamten odpowiedzia wymijajco.
Posuchaj, chopie, ona yje, uratowalimy j...
Elliott postanowi uczepi si tego zdania, i przez kilka minut
siedzieli naprzeciwko siebie, milczc, zjednoczeni w jakim
uroczystym skupieniu.
Z powodu bezsennej nocy i nerwowego napicia, ktre
towarzyszyo im w ostatnich dniach, obaj mieli cignite rysy
twarzy. Wszystkie siy skupili na dziwnej walce z przeznaczeniem, z
ktrej najwidoczniej wyszli zwycisko.
Pierwszy skapitulowa Elliott. Rozpaka si ze zmczenia, nie
bdc pewien, czy te zy przynosiy mu ulg, czy, wprost przeciwnie,
wywoyway jeszcze wikszy zamt.
Przetar oczy i spojrza przez okno. Na zewntrz mga nadal
rozpocieraa swoj gst bia firank zasaniajc chodniki i
hydranty przeciwpoarowe.
Wszystko bdzie dobrze, chopie...
Nie, nic nie bdzie dobrze! Straciem to, co kochaem: Matta!
Ilen! I pan jest temu winien!
Moliwe, ale tak to ju jest: musisz dotrzyma danego mi
sowa, podobnie jak ja dotrzymaem swojej obietnicy...
atwo panu mwi!
Ju o tym dyskutowalimy! Nie wiem, jakim cudem udao si
nam uratowa Ilen, wic postaraj si wszystkiego nie zepsu. yj

dalej tak, jak obiecae, bo jedyn rzecz, co do ktrej mam

pewno, jest to, e cuda nie zdarzaj si dwa razy.
Nieatwo bdzie z tym y...
Czekaj ci trudne lata przyzna stary lekarz. Potem si
przyzwyczaisz. Ale bdziesz musia radzi sobie sam.
Elliott spojrza na niego, marszczc brwi. Tamten za oznajmi:
Widzimy si po raz ostatni, chopie.
Elliott wzruszy ramionami.
Mwi pan tak za kadym razem.
Tym razem to prawda. Nie bd ju mg wrci, nawet
gdybym bardzo tego pragn.
W kilku sowach opowiedzia mu histori piguek, wyjani
okolicznoci, w jakich je dosta, i opisa ich nieoczekiwane dziaanie,
ktre pozwolio mu podrowa w czasie...
Jeszcze nie skoczy, a ju Elliott zamierza zasypa go
pytaniami. Jednak tamten wsta, gotw opuci restauracj. Mody
chirurg zrozumia, e nie dowie si niczego wicej i e ju nigdy nie
zobaczy mczyzny z przyszoci.
W tych ostatnich chwilach poczu, jak ogarnia go
niespodziewane wzruszenie. Przed dwoma dniami, w czasie operacji
Ileny, czowiek, ktry by jego alter ego, zaimponowa mu
mistrzostwem i zdolnoci podejmowania waciwych decyzji. Teraz
aowa, e mia zbyt mao okazji, by pozna go lepiej.
Stary lekarz powoli zapina paszcz. Czu, e zaraz odejdzie, ale
z dowiadczenia wiedzia, e potrwa to jeszcze dwie, trzy minuty.
Wolabym nie znikn tu, w tej restauracji...
Faktycznie, mgbym mie kopoty.

W chwili rozstania szedziesicioletni Elliott pooy na chwil

do na ramieniu Elliotta trzydziestoletniego, po czym ruszy w
stron wyjcia.
Bdc prawie przy drzwiach, odwrci si ostatni raz i skin
gow swojemu drugiemu ja. Kiedy ich spojrzenia si spotkay, w
oczach modego lekarza zauway to, co czasem widywa w oczach
pacjentw: smutek ludzi, ktrzy nigdy nie wyleczyli si z
dziecistwa.
Zamiast wyj, zawrci. Chcia co jeszcze powiedzie, jedno
zdanie, na ktre czeka przez wiele lat, ale ktrego nikt nigdy nie
wypowiedzia.
Jedno proste zdanie, ktrego tre usiowa zrozumie przez
cae ycie.
Nie bye niczemu winien...
Mody lekarz nie od razu poj, co tamten ma na myli.
Nie bye niczemu winien...
Co takiego?
Nie ponosisz winy za mier mamy ani za razy wymierzane jej
przez tat...
Szedziesicioletni Elliott nie dokoczy, czujc, e gos
odmawia mu posuszestwa. Musia wzi gboki wdech, eby raz
jeszcze powtrzy to samo, jak litani:
...nie bye niczemu winien.
Dobrze wiem skama Elliott zmieszany i zaskoczony
sowami, ktrych si nie spodziewa.
Nie, jeszcze tego nie wiesz perswadowa spokojnie ten,
ktrym mia si sta pniej. Jeszcze tego nie wiesz...

Nagle midzy dwoma mczyznami nastpio co w rodzaju

porozumienia, jaka doskonaa zgodno trwajca uamek sekundy.
Potem starszy mczyzna zacz dre.
egnaj, chopie! rzuci na odchodne. Teraz twoja kolej!
Elliott usiad na kanapie. Patrzy przez szyb, jak jego drugie ja
znika we mgle. Nie spotka go ju nigdy wicej.

21
ycie bez ciebie...

ycie rozsypie si jak wielki smutny zamek, w

ktrym hula wiatr.
Louis Aragon

Rok 1977
Elliott ma 31 lat

Jest letnia noc w San Francisco.

Elliott pali papierosa na dachu szpitala, patrzc przed siebie
niewidzcym wzrokiem. U jego stp rozciga si miasto, ale ten
widok go nie interesuje. Nie spotka Ileny od czasu przeniesienia jej
do Miami, i bardzo z tego powodu cierpi.
Nagy poryw wiatru wznieca troch kurzu. Mody chirurg
spoglda na zegarek i gasi papierosa. Za pi minut przeprowadza
operacj, szst tego dnia.
Musi y jak duch, zatraci si w pracy, przyjmowa wszystkie
nocne dyury...
Po to, by nie umrze.
*
Ilena otwiera oczy w chwili, gdy nad Miami wstaje wit.

Od szeciu miesicy ley w szpitalnym ku caa obolaa, z

potrzaskanymi nogami. Ma ju za sob cztery operacje i na tym nie
koniec.
Psychicznie czuje si jeszcze gorzej. Odnosi wraenie, e
wszystko jest chaosem, w ktrym sycha jedynie wycie jakich
bestii i trzaskanie drzwiami.
Niewiele mwi, nie yczy sobie adnych odwiedzin, nie chce
widzie Matta ani kolegw z pracy...
Czuje si taka saba. Bezsilna.
Jak ma wyrwa z siebie bl i wstyd?
*
Matt opuci dach samochodu i jedzie z du prdkoci
autostrad prowadzc do Seattle. Brutalne zerwanie z Elliottem
zrujnowao mu ycie. On take straci wszystkie punkty orientacyjne
i to, w co wierzy. Czuje si jak samotny ndznik, kiedy myli o
Tiffany, ktrej tak atwo pozwoli odej. Teraz jest gotw za wszelk
cen j odnale. W kady weekend niestrudzenie przemierza kraj
wzdu i wszerz. Jedynymi wskazwkami, jakie posiada, s jej
nazwisko i od dawna nieaktualny numer telefonu.
Dlaczego tak mu na niej zaley? Nawet si nad tym nie
zastanawia. Jedno jest pewne musi odnale t kobiet, poniewa
przeczuwa, e ona moe by staym elementem jego ycia.
Jego portem docelowym.
*

Rok 1978
Ilena ma 32 lata

Stycze, orodek rehabilitacyjny na Florydzie. W tle sycha

nokturny Chopina.
Po raz pierwszy w tym stuleciu w Miami pada nieg. Moda
kobieta siedzca w fotelu inwalidzkim obserwuje przez okno biae,
leciutkie patki wirujce w powietrzu.
Dlaczego nie umaram... myli z alem Ilena.
*
Koniec sierpnia, zabita deskami dziura, gdzie w Teksasie.
Kelnerka z baru przeglda si w lusterku.
Trzy dni temu witowaa swoje trzydzieste pite urodziny. Te
mi wito! Raczej pogrzeb, myli Tiffany, poprawiajc swj subowy
strj.
Przed paroma tygodniami wrcia na ono rodziny i odtd
serwuje piwo miejscowym prostakom zagldajcym jej w dekolt.
Wrcia do punktu wyjcia, do ycia, przed ktrym ucieka w wieku
siedemnastu lat, zamierzajc szuka szczcia w Kalifornii. W
tamtych czasach powszechnie uwaano j za pikno. Umiaa
piewa, taczy, ale to nie wystarczyo, by zosta dostrzeon w
tumie, ani w San Francisco, ani w Hollywood.
Nalej mi jeszcze jedno, licznotko! domaga si ktry z
klientw, potrzsajc kuflem.
Tiffany wzdycha. To koniec jej marze o sawie.
Panuje nieznony upa. Zza okien otwartych na ocie dobiega
pisk opon, a po paru sekundach w barze pojawia si nowy klient.

Z pocztku kobieta nie wierzy wasnym oczom, potem upewnia

si, e to naprawd on.
Nie zapomniaa o nim i czsto aowaa, e go rzucia, zanim
ich zwizek zdy zacz si na dobre.
On rozglda si po sali i nagle w jego oczach pojawia si bysk.
Ona domyla si, e przyjecha tu specjalnie dla niej i e ycie
sprawia czasami niespodzianki w chwili, gdy najmniej si ich
oczekuje.
Matt podchodzi i mwi niemiao:
Szukaem ci wszdzie.
Tiffany odpowiada:
Zabierz mnie std.
*
Rok 1979
Elliott ma 33 lata

Jest jesie. Podczas kilkudniowego pobytu Elliotta na Sycylii

seria trzsie ziemi nawiedza poudniowe Wochy. Oczywicie lekarz
bez wahania oferuje swoj pomoc poszkodowanym i zostaje
przydzielony do ekipy Czerwonego Krzya w Santa Sienna,
niewielkim, bardzo starym miasteczku przyczepionym do zbocza
gry. W ten sposb zostaje zapocztkowana jego duga wsppraca z
t synn organizacj pozarzdow, cho on sam jeszcze o tym nie
wie. W miasteczku osuwajcy si grunt zmit wszystko na swojej
drodze: domy, samochody...
W strugach ulewnego deszczu krztaj si ratownicy
przeszukujcy rumowisko. Znajduj okoo dwudziestu cia, ale
rwnie wielu ywych uwizionych pod zwaami ziemi.

O zmierzchu sysz jki szecioletniego chopca dochodzce ze

studni. Spuszczaj pochodni przyczepion do liny. Otwr jest
gboki, a na wp zasypana studnia w kadej chwili grozi
zawaleniem. Chopiec tkwi po pas w bocie, a poziom wody cay czas
si podnosi. Prbuj wycign go za pomoc liny, ale malec nie
moe si jej uczepi.
Bez chwili zastanowienia Elliott obwizuje si lin i zjeda w
gb studni.
Nie ma si czym chepi. Dobrze wie, e nic mu nie grozi.
Wystarczajco duo dowiedzia si o swojej przyszoci, by mie
pewno, e doyje przynajmniej do szedziesitki.
Przez najblisze dwadziecia siedem lat bdzie niemiertelny.
*
Rok 1980
Elliott ma 34 lata

Zima. Jaka plaa smagana wiatrem.

Opierajc si na lasce, Ilena przemierza kilka metrw, a potem
siada na wilgotnym piasku.
Lekarze powtarzaj jej, e jest jeszcze moda, e ma siln wol i
pewnego dnia bdzie moga chodzi prawie normalnie. Tymczasem
rodki przeciwblowe, ktrymi si faszeruje, nie pomagaj, bl jest
wszechobecny, w caym ciele, w gowie. Boli nawet dusza.
*
smy grudnia, Lenox Hospital, pokj wypoczynkowy personelu
medycznego.
Lec na kanapie z zamknitymi oczami, Elliott odpoczywa
przed kolejn operacj. Syszy szum rozmw kolegw po fachu: kto

za Reaganem, kto przeciw? Kto strzela w Dalias do JR? Kto sysza

ostatni piosenk Steviego Wondera?
Kto wcza telewizor i nagle:
Tej nocy w Nowym Jorku, pod Dakota Building szaleniec Mark
Chapman zamordowa Johna Lennona. Pomimo natychmiastowej
pomocy lekarze ze szpitala Roosevelta nie zdoali uratowa exBitelsa.
*
Rok 1981

Jest soneczny dzie w Napa Valley.

Matt i Tiffany
trzymajc si za rce.

spaceruj

midzy

szpalerami

winoroli,

Od trzech lat s razem, w doskonaej harmonii, nieprawdopodobnie szczliwi... Jak duo jest na wiecie osb, z
ktrymi mona dozna tyle szczcia? Czy mio moe trwa przez
cae ycie?
*
Rok 1982

Druga rano, w sypialni niewielkiego mieszkanka na Lower

Haight.
Eliiott wstaje z ka, starajc si nie obudzi picej obok
kobiety, ktr pozna przed kilkoma godzinami w jednym z barw w
centrum miasta. Podnosi z podogi swoje majtki, dinsy oraz koszul

i ubiera si po cichu. Kiedy jest gotowy do wyjcia, zatrzymuje go

pytanie:
Ju idziesz?
Tak, ale ty nie wstawaj. Zatrzasn drzwi.
A prawda, mam na imi Lisa! mruczy dziewczyna,
zakopujc si w pociel.
Wiem.
Tak? To dlaczego mwie do mnie Ilena?
*
Rok 1983

Matt i Tiffany le na ku wtuleni w siebie po akcie

miosnym.
Po policzku kobiety spywaj zy. Od piciu lat staraj si z
Mattem o dziecko. Bez skutku.
Tymczasem ona skoczya wanie czterdzieci lat.
*
Rok 1984

Mijaj dni, tygodnie, lata...

Ilena odzyskaa ch do ycia.
Znw moe chodzi. Troch utyka, pociga nog, ale chodzi.
Nie ma mowy o powrocie do zawodu, ale godzi si z tym. Kipi
energi, prowadzi wykady z biologii morskiej na Uniwersytecie

Stanforda i aktywnie uczestniczy w kierowaniu Greenpeace'em:

bierze udzia w nowych kampaniach przeciw zatapianiu w morzu
odpadw radioaktywnych, organizuje pierwsze europejskie przedstawicielstwa organizacji w Paryu i Londynie.
*
W San Francisco jest lato.
Smuga promieni sonecznych owietla hall szpitala. Elliott
kupuje coca-col w automacie, siada w jednym z foteli i si rozglda.
Telewizja emituje nowy program nazwany MTV. Na ekranie Like
a Virgin, jaka moda piosenkarka przeciga si lubienie,
przyjmujc coraz bardziej sugestywne pozy i odsaniajc bielizn. To
pocztki zjawiska o imieniu Madonna.
W szpitalu panuje nadzwyczajny spokj. Na stoliku kto
zostawi kostk Rubika. Elliott bierze j do rki i kilkoma zrcznymi
ruchami ustawia wszystkie boki szecianu w taki sposb, eby
tworzyy sze jednobarwnych kwadratw.
Jak wszyscy, ma swoje dobre i ze dni. Dzisiejszy jest raczej
dobry. Sam nie wie, dlaczego czuje si tak odprony. S jednak
chwile trudniejsze, samotno docza do zmczenia i wciga go w
otcha rozpaczy i chandry. Na szczcie karetka przywozi kolejnego
rannego, ktremu trzeba pomc. Na chwil ycie odzyskuje sens.
Ten zawd to prawdziwe bogosawiestwo.
*
Rok 1985

Werona, pocztek wiosny.

Od dwch dni Elliott przebywa we Woszech, gdzie uczestniczy
w kongresie chirurgw. O ile dobrze pamita przepowiedni, wanie
dzisiaj powinien spotka matk swojej crki.

Siedzc na tarasie trattorii na piazza Bra, patrzy na soce

chylce si ku zachodowi. Pomaraczowe promienie pieszcz
wznoszce si stromo stopnie Areny wspaniaego rzymskiego
amfiteatru grujcego nad placem.
To dla pana oznajmia usuny kelner, stawiajc przed nim
kieliszek wytrawnego martini, w ktrym pywaj dwie oliwki.
Elliott sczy swj aperitif, ale nadal jest niespokojny. Co
waciwie powinien zrobi? Wie, e ma spotkanie z przeznaczeniem,
lecz boi si, e moe je przegapi. Przypomina sobie sowa
wypowiedziane przez mczyzn z przyszoci: Szstego kwietnia
tysic dziewiset osiemdziesitego pitego roku, na kongresie
chirurgw w Weronie poznasz pewn kobiet, ktra si tob zainteresuje. Odpowiesz na jej zaloty i spdzisz z ni weekend, w czasie
ktrego zostanie poczta moja crka.
Wszystko wydaje si takie proste poza tym, e dzi jest szsty
kwietnia, wkrtce bdzie godzina sidma, a Elliott nadal czeka, a
podejdzie do niego jaka pulchna Woszka i zacznie si zaleca.
Czy to miejsce jest wolne?
Zaskoczony podnosi gow, bo w zdaniu wypowiedzianym w
jzyku angielskim sycha wyrany nowojorski akcent. Przed nim
stoi moda kobieta w bladorowym kostiumie. By moe zauwaya
lecy na stole egzemplarz International Herald Tribune... W
kadym razie wydaje si zachwycona faktem, e spotkaa rodaka.
Elliott kiwa gow i proponuje, eby usiada. Ma na imi
Pamela, pracuje dla duej sieci hoteli i przyjechaa do Werony w
interesach.
Czyby to bya ona? zastanawia si, zaniepokojony. Z ca
pewnoci ona. Wszystko si zgadza. Zreszt tamten Elliott wcale
nie powiedzia, e to bdzie Woszka... Obserwuje j, kiedy kobieta
zamawia kieliszek valpolicelli. To typowa pikno z lat

osiemdziesitych: wysoka, zgrabna, z burz blond

wygldem business woman.

wosw i

Po wzajemnej prezentacji, podczas serwowania przystawek,

Elliott i jego nowa znajoma przeszli do rozmowy na temat
bohaterw nowej Ameryki: Reagana, Michaela Jacksona,
Spielberga, Carla Lewisa... Elliott zachowuje si jak automat.
Trzyma si swojej roli w dyskusji, ale mylami bdzi daleko.
To dziwne, ale inaczej j sobie wyobraaem...
Nie moe uwierzy, e ta kobieta bdzie matk ich crki!
Trudno powiedzie, dlaczego. Na pozr ma same zalety... Poza tym,
e wydaje si gupia, atwo przewidzie, co powie, jest republikank,
woli raczej mie ni by i e czego brakuje w jej spojrzeniu: tego
bysku, ktry nazywamy urokiem.
Gdyby nie spotka swojego drugiego wcielenia, do gowy by mu
nie przyszo, e ten flirt zaowocuje nowym istnieniem!
Dziwi si sobie samemu, e daem si wcign w rozmow z
t kobiet...
Byo oczywiste, e po bezsensownej paplaninie przyjdzie kolej
na uprawianie seksu, ale jeli o to chodzi, pomimo niezaprzeczalnie
pontnych ksztatw Pameli, Elliott myli, e niekoniecznie bdzie to
upojne doznanie.
Kolacja przebiega w rytmie kolejno podawanych miejscowych
specjaw: pasta e fasoi, risotto lAmarone, tournedos z taleggio, a
wszystko obficie zakrapiane bardolino.
Latarnie, ktre zapaliy si na placu, owietlaj teraz zarwno
palazzo Barbieri siedzib wadz miejskich, jak i szeroki brukowany
trotuar, po ktrym, pomimo pnej pory, przechadza si nadal tum
tubylcw.
Elliott chce zapaci, ale nie mogc si doczeka kelnera,
wstaje i postanawia zrobi to przy barze. Czekajc, a waciciel

restauracji wystawi mu rachunek, wyjmuje papierosa i wkada go do

ust. Kiedy przyblia do niego zapalniczk, kto podaje mu ogie.
Paskie wystpienie tego ranka byo nieze, doktorze.
Podnosi wzrok i widzi kobiet okoo trzydziestki, siedzc na
barowym stoku z kieliszkiem biaego wina w doni.
Uczestniczy pani w kongresie?
Giulia Batistini przedstawia si, podajc mu rk. Jestem
chirurgiem z Mediolanu.
Ma zielone oczy i zabawne rude wosy zupenie niepasujce do
Woszki.
Wzrok Giulii krzyuje si z jego spojrzeniem i wtedy Elliott
zauwaa w jej oczach to, czego daremnie szuka u Pameli urok.
Z wyran ulg czuje, e to wanie ona, a nie jaka inna
kobieta bdzie matk jego crki!
Chciaabym z panem podyskutowa zaczyna Giulia ale...
Ale co?
Ktem oka spoglda w stron tarasu.
Myl, e paska towarzyszka czeka na pana...
Umiecha si leciutko, majc poczucie przewagi charakterystyczne dla osoby, ktra gotowa jest stoczy zacit walk.
Wobec tego...
*

Rok 1986
Elliott ma 40 lat

San Francisco, pita rano. Telefon z Europy lekcewacy

rnic czasu. W suchawce damski gos z woskim akcentem
oznajmia to, o czym Elliott od dawna doskonale wie.
Wsiada wic do samolotu do Mediolanu, na lotnisku bierze
takswk, kae si wie do szpitala, pdzi na czwarte pitro i puka
do sali 466: cze, Giulia, witaj nowo narodzony czowieczku, halo
doktorze i siostro!.
Wreszcie podchodzi do koyski. W szpitalu przywyk do widoku
noworodkw, ale tym razem jest inaczej. Ten naley do niego. Z
pocztku obawia si, e dziecko nie zrobi na nim wraenia, ale kiedy
otwiera oczka i spoglda na niego, mrugajc powiekami, przywizuje
go do siebie na cae ycie.
Jest luty, nieg i zimno, na zewntrz ruch uliczny, dwiki
klaksonw, okrzyki va fanculo!, zanieczyszczone powietrze. Ale
tutaj, w tym pokoju, panuje przyjemna atmosfera, jest ciepo i
bezpiecznie.
Witaj na wiecie, Angie...
*
Rok 1987

ycie zaczyna si od nowa.

Nagle wida koniec tunelu, powraca wiato, ktrego nie
oczekiwa.

Malekie dziecko w domu przewrcio wszystko do gry

nogami. Wszdzie walaj si butelki ze smoczkiem, sterty pieluch,
pudeka z mlekiem w proszku.
Po piciu miesicach pierwszy zbek, a po dziesiciu pierwsze
samodzielne kroczki.
Wszystko, co nie jest zwizane z Angie, wydaje si bez
znaczenia. Dziewitnastego padziernika ogoszony zostaje krach na
giedzie, czarny poniedziaek, akcje Dow Jones spadaj o
dwadziecia procent.
Ale kto by si tym przejmowa?
Rok 1988
Angie jest godna! Angie chce ciasteczko! Angie chce cola-coc!
Jest Boe Narodzenie. W udekorowanym odwitnie domu
wesoo trzeszczy ogie w kominku.
Elliott bierze gitar i prbuje zagra wasn wersj With or
without you, przeboju ostatniego sezonu.
Znaj dek ley na dywanie i pilnuje gospodarstwa.
Natomiast Angie taczy przed kominkiem.
Rok 1989
Angie skoczya trzy lata. Potrafi ju grubym flamastrem
napisa swoje imi wielkimi literami.
Dwudziestego czwartego marca tankowiec Exxon Val-dez
rozbija si u wybrzey Alaski, rozlewajc trzysta ton mazutu, ktry
wielk czarn plam znaczy cae wybrzee.
276Na kanale CNN w imieniu Greenpeace'u gwatownie reaguje
jego nowa rzeczniczka, Ilena Cruz.
W padzierniku Rostropowicz
rozbieranym murze berliskim.

gra

na

wiolonczeli

na

Telewizja ogasza, e to oznacza koniec zimnej wojny i e odtd

ludzie bd szczliwi w wiecie, w ktrym zapanuje demokracja i
gospodarka rynkowa...
Rok 1990
Przed kinem ustawiy si dwie dugie kolejki.
W pierwszej stoj cae rodziny i sycha krzyki dzieci. Elliott i
Angie czekaj cierpliwie na film Maa syrenka, ostatnie dzieo Walta
Disneya. W drugiej kolejce czekaj fani Meg Ryan grajcej w filmie
Kiedy Harry pozna Sally.
Angie jest troch zmczona, wic cignie ojca za rkaw koszuli i
prosi, by wzi j na rce.
Uwaga! Startujemy! krzyczy Elliott, podnoszc creczk.
W tej samej chwili odwraca gow i widzi... Matta i Tiffany
stojcych w ssiedniej kolejce.
Wymiana spojrze trwa p sekundy, ale odbywa si jakby w
zwolnionym tempie. Serce Elliotta zamiera. Nie odzywali si do
siebie przez pitnacie lat. Tiffany ze smutkiem patrzy na Angie,
potem odwraca gow. Nastpnie dwie pary wchodz oddzielnie,
kada do swojej sali.
Jeszcze nie czas na wyjanienia.
Moe ktrego dnia...
277Rok 1991
Elliott i Angie zabrali si do pieczenia pczkw wedug bardzo
skomplikowanego przepisu. Promienny umiech krluje na buzi
dziewczynki. Usta ma oblepione syropem klonowym. Jest wczesny,
przyjemnie ciepy wieczr, a przez kuchenne okna sczy si
pomaraczowe wiato.
Stojcy obok mikrofalwki telewizor jest wczony, ale bez
dwiku. Na ekranie jakie niewyrane obrazki z Kuwejtu: trwa

operacja Pustynna burza, pierwsza interwencja przeciwko Irakowi z

udziaem wojsk alianckich.
W radiu zesp U2 piewa Mysterious Ways, a Angie skutecznie
wspiera Bono, wystukujc rytm piosenki drewnian yk.
Elliott uwiecznia t scen kamer. Stara si powica crce
jak najwicej czasu, nawet za cen gorszej pozycji zawodowej. Nadal
kocha swoj prac, ale nie zgodzi si na kompromisy majce
przyspieszy wspinanie si po szczeblach kariery. Inni go
wyprzedzili, a on nawet nie prbowa ich dogoni. W zupenoci
wystarczaa mu opinia pacjentw, e jest dobrym chirurgiem.
A zreszt, crka ma pierwszestwo. Rozumie teraz mczyzn z
przyszoci i jego wysiki podjte dla ratowania Ileny, bez szkody dla
Angie. Jednak pogodny nastrj wywoany widokiem dziecka zakca
czasami niejasny niepokj. ycie nauczyo Elliotta, e za chwile
szczcia trzeba sono paci. Dobrze zapamita t lekcj. Od
szeciu lat yje spokojnie, lecz wie, e wystarczy par sekund, by
wszystko straci.
Tak to ju jest ze szczciem, e szybko si do niego
przyzwyczaj amy...
278Rok 1992
W wieku szeciu lat traci si pierwsze mleczne zby...
Ze szczerbatym umiechem na ustach Angie siedzi przy stole w
salonie i odrabia lekcje.
Najwyraniej niezadowolony Elliott wchodzi do pokoju i patrzy
na crk surowym wzrokiem.
Tyle razy ci mwiem, eby wyczaa telewizor, kiedy si
uczysz!
Ale dlaczego?
Dlatego, e kiedy si pracuje, trzeba by skupionym.

 Przecie jestem skupiona!

Nie staraj si mnie przechytrzy!
Elliott chwyta pilota lecego pod poduszk, eby wyczy
telewizor, ale nagle jego palce nieruchomiej.
Na ekranie widzi reportera nadajcego z Rio de Janeiro, gdzie
odbywaj si obrady Szczytu Ziemi. Przez kilka dni przedstawiciele
wielkich mocarstw dyskutuj o stanie rodowiska na planecie.
Reporter przeprowadza wywiad z dziaaczk jednej z organizacji
pozarzdowych. Kobieta umiejtnie i przekonujco dyskutuje z nim
na temat ocieplenia klimatu i konsekwencji tego zjawiska. Na
ekranie ukazuje si jej imi i nazwisko: Ilena Cruz.
Dlaczego ty paczesz, tatusiu?
Rok 1993

Dochodzi szsta trzydzieci. Elliott wstaje z ka, uprzedzajc

dwik budzika. Spod kodry wystaj dugie czarne wosy: czupryna
stewardesy spotkanej poprzedniego wieczoru na lotnisku, gdy
odprowadza Angie odlatujc do Woch na wakacje z matk.
Po cichu wychodzi z sypialni, bierze prysznic i ubiera si w
popiechu.
W kuchni, kiedy na kartce wyrwanej z notesu zamierza napisa
kilka sw do picej kobiety, uwiadamia sobie, e nie wie, jak ona
ma na imi. Ogranicza si zatem do minimum:

Wychodzc, wrzu, prosz, klucze do skrzynki na

listy. Dziki za t noc.
By moe do zobaczenia ktrego dnia.

Dobrze wie, e skada pust obietnic, ale tak to ju jest. Nowe

znajomoci rzadko trwaj duej ni tydzie. Tak postanowi, nie
chce si wiza bez mioci. W przeciwnym razie byby hipokryt i
tchrzem. Znalaz sposb, by dochowa wiernoci Ilenie.
Kady ma swoje sposoby...
W popiechu wypija kaw, zjada jaki stary pczek i wychodzi z
domu, by uda si do pracy. Przed drzwiami znajduje poranne
wydanie gazety. Na pierwszej stronie ogromne zdjcie, na ktrym
Rabin i Arafat ciskaj sobie donie pod czujnym okiem Billa
Clintona.
Rok 1994

Wczesny wieczr pod koniec lata. Niebo ma barw fioletu i

czerwieni. Elliott parkuje swojego wiernego garbusa przed Marina
Green. Udao mu si nie wrci zbyt pno, ale wie, e Teresa,
niania zatrudniona do opieki nad creczk, wysza z domu przed
godzin.
Angie! krzyczy, otwierajc drzwi. Ju jestem!
Dziewczynka ma teraz osiem lat, ale za kadym razem, kiedy
zostawia j sam, nie moe opanowa niepokoju.
Angie! Czy wszystko w porzdku, kochanie?
Syszy jej drobne kroki na schodach, lecz kiedy podnosi gow,
odkrywa, e liczna buzia skpana jest we zach.
Co si dzieje, dziecinko? pyta i podbiega do maej.
Crka pada mu w ramiona przytoczona ogromem nieszczcia.
Znajdek! mwi, szlochajc.
A co on takiego zrobi?

 On... On umar!
Tuli j w ramionach, po czym oboje udaj si do sypialni.
Rzeczywicie, pies ley bez ruchu na dywanie, jakby spa.
Wyleczysz go, tatusiu? pyta dziewczynka.
Kiedy Elliott osuchuje psa, Angie szlocha jeszcze bardziej.
Prosz ci! Wylecz go, tato! Wylecz go!
On nie yje, kochanie, nie mona go ju wyleczy.
Bagam ci! wrzeszczy Angie i pada na kolana.
Podnosi ma i prowadzi do jej pokoju.
By ju bardzo stary, wiesz. To prawdziwy cud, e y tak
dugo.
Jednak takie tumaczenie nie ma sensu. al dziecka jest zbyt
wielki i nic nie moe go ukoi.
Angie kadzie si na ku, chowajc gow w poduszk. Elliott
stoi obok i robi wszystko, eby uspokoi crk.
Jutro bdzie lepiej.
Nastpnego dnia wsiadaj do samochodu i prawie godzin jad
do maego lasku Inglewood, pooonego w pnocnej czci San
Francisco. Wybieraj odlegy zaktek w pobliu wielkiego drzewa i
Elliott, za pomoc zabranej z domu motyki, wykopuje do gboki
d. Ukada w nim zwoki labradora i przysypuje je ziemi.
Mylisz, e istnieje psi raj? pyta dziewczynka.
Nie wiem odpowiada Elliott, przykrywajc grb limi i
gazkami. W kadym razie, jeli co takiego istnieje, jest tam z
pewnoci miejsce dla naszego Znajdka.
Dziecko w milczeniu kiwa gwk, potem znowu zaczyna
paka. Znajdek by od zawsze czci jej wiata.

 Nie mog uwierzy, e ju nigdy go nie zobacz.

Wiem, kochanie, jak trudno jest pogodzi si ze strat kogo,
kogo si kochao. Nie ma rzeczy trudniejszej.
Elliott upewnia si, e zrobi wszystko jak naley, po czym
proponuje crce:
Moesz si z nim poegna, jeli chcesz.
Angie podchodzi do kopczyka i mwi z powag:
Do widzenia, Znajdku. Bye superpsem...
To prawda, bye najlepszy.
Potem wsiadaj do samochodu i ruszaj w stron miasta. Przez
ca drog milcz. A poniewa oboje potrzebuj jakiej pociechy,
Elliott ma pewien pomys.
Moe wpadniemy do Starbucksa? Zafunduj ci filiank
gorcej czekolady.
Zgoda. Ale z bit mietan!
Zajmuj miejsca przy stoliku. Z buzi umazan kremem Angie
pyta:
A wanie, w jaki sposb stae si wacicielem tego pieska?
Nigdy ci o tym nie opowiadaem?
Nigdy.
No wic, z pocztku on i ja nie bardzo si lubilimy...
Rok 1995

Tato, pjdziemy obejrze Toy Story?

A co to takiego?

Rok 1996

Tato, moemy pj na Romea i Juli? Uwielbiam Leonarda!

A odrobia lekcje?
Oczywicie. Przysigam!
Rok 1997

Grudniowe sobotnie popoudnie. Dzi po raz pierwszy Angie

wolaa zamiast z nim, pj do kina z koleankami.
Podobnie jak miliony nastolatek, bardzo chciaa zobaczy, jak
DiCaprio cauje Kate Winslett na pomocie Titanica.
W kuchni Elliott spokojnie przygotowuje kaw. Wszystko jest w
porzdku, wic skd to nage poczucie osamotnienia?
Idzie na pitro do pokoju Angie. Wychodzc, nie wyczya
magnetofonu, z ktrego Spice Girls wyj teraz swj przebj
Wannabe. Na cianie, obok niemiertelnych Simpsonw, wisz
plakaty gwiazd seriali telewizyjnych, o ktrych nigdy nie sysza:
Przyjaciele, Beverly Hills, South Park...
Czuje nag pustk i zdaje sobie spraw, e Angie nie jest ju
dzieckiem.
To normalne. Takie jest ycie. Przecie dzieci rosn.
Tylko dlaczego tak szybko?

Rok 1998
Elliott ma 52 lata

Telewizor w pokoju lekarzy jest wczony. Na ekranie jaki

facet mwi, e mczyni pochodz z Marsa, a kobiety z Wenus.
Obecne w pomieszczeniu pielgniarki wydaj si zgadza z t teori.
Elliott odnosi si do niej raczej sceptycznie. Coraz czciej ma
wraenie, e jest troch na bakier z otaczajcym go wiatem.
Oprnia puszk coca-coli i wychodzi. Po raz pierwszy odczuwa
ciar swojej pidziesitki. Nie o to chodzi, e czuje si stary, ale ju
nie czuje si mody. Doskonale wie, e nie ma odwrotu.
Triumfy wici serial Ostry dyur. Niektrzy pacjenci szpitala
domagaj si opieki doktora Greena albo doktora Rossa...
W telewizji Bill Clinton usprawiedliwia si ze skruszon min:
Nie utrzymywaem stosunkw seksualnych z miss Lewinsky.
W tym samym czasie, na kole podbiegunowym, z powodu
efektu cieplarnianego roztapiaj si wieczne lody. Ale kto si tym
naprawd przejmuje?
Rok 1999

Jest koniec kwietnia.

Elliott zaglda do pokoju lekarzy.
Nie ma w nim nikogo.
Otwiera niewielk wspln lodwk i siga po jeden z lecych
tam owocw.
Ktra z pielgniarek przykleia karteczk ze swoim nazwiskiem
do zielonego jabka.

Zdziwiony Elliott odkleja j i wbija zby w jabko.

Siada na parapecie okna i roztargnionym wzrokiem obserwuje
paru kolegw grajcych w siatkwk na podwrku. Zapach wiosny
krluje w San Francisco. Dzisiaj jest wspaniay dzie, dzie pod
znakiem ycia, dzie pomylnie zakoczonych operacji, w czasie
ktrych pacjentom nie przychodzi do gowy zejcie z tego wiata.
Zastanawia si, czy wczy telewizj. Po co psu sobie humor
codzienn porcj zych wiadomoci? Po namyle zmienia zdanie,
majc nadziej, e dzi bdzie inaczej. Przez moment oddaje si
marzeniom: by moe usyszy o szczepionce przeciw AIDS, o pokoju
na Bliskim Wschodzie, o prawdziwym planie walki ze skaeniem
rodowiska, o zwikszeniu budetu federalnego na edukacj...
Nic z tych rzeczy. Na kanale CNN specjalny wysannik donosi,
e w liceum Columbine w Littletown dwaj uczniowie zastrzelili
wanie swoich dwunastu kolegw, a potem sami popenili
samobjstwo. Po jak choler wczy ten telewizor?
Rok 2000

Tatusiu, czy mog sobie zrobi piercing?

*
Tato, czy moesz mi kupi komrk?
*
Tatusiu, mog sobie zrobi tatua?

A potem jeszcze co, jaki iMac, iPod, jaka koszulka od DKNY,

dinsy Diesla, torebka z futerka, teniswki New Balance, rybkaklaun, prochowiec Burberry, perfumy Marca Jacobsa, okulary od
D&G, szynszyla, torebka Hello Kitty, wie wodne, koszulka polo od

Hilfigera, podkoszulek IKKS, konik morski, sweterek od Ralpha Laurena, jaki...

Rok 2001

Elliott parkuje garbusa przed szpitalem i spoglda na zegarek.

Ma jeszcze sporo czasu. Waciwie zaczyna dyur dopiero za dwie
godziny, ale postanowi przyjecha wczeniej.
Czuje, e dzisiejszy dzie bdzie szczeglny.
W hallu zastaje kilkudziesiciu pacjentw, lekarzy i pielgniarki stojcych przed telewizorem. Wszyscy s bladzi jak ciana,
a kilkoro rozmawia przez komrki.
Z tego, co usysza od swojego drugiego ja podczas ich
kolejnych spotka, zwaszcza jedno zdanie utkwio mu w pamici:
Jedenastego wrzenia 2001 roku zdarzyo si co w World
Trade Center w Nowym Jorku.
Wielokrotnie Elliott zastanawia si, co to mogo by.
Podchodzi bliej, potrcajc kilka osb, ale widzi tylko niewielki
kawaek ekranu. Teraz ju wie...
Rok 2002, 2003, 2004, 2005...
Elliott ma 56, 57, 58, 59 lat

Nie chodzi o to, e mamy zbyt mao czasu, ale ze zbyt duo go
tracimy.
Seneka
Rok 2006

Elliott ma 60 lat

Manhattan drugi tydzie stycznia.

Elliott wzi kilka dni urlopu, eby pomc Angie urzdzi si w
Nowym Jorku, gdzie bdzie studiowaa medycyn.
Dziewczyna jest podniecona perspektyw nowego ycia, ale
Elliott opuszcza j na par godzin, chcc zaatwi pewn wan
spraw. Wysiada z takswki na rogu Park Avenue i Pidziesitej
Drugiej Ulicy, przed wieowcem ze szka i stali. Wchodzi do budynku
i jedzie wind na trzydzieste trzecie pitro, gdzie mieci si siedziba
duej przychodni. Poprzedniego dnia przeszed seri bada i
przewietle, a dzisiaj ma odebra wyniki. Wola zrobi to raczej w
Nowym Jorku ni w San Francisco, gdzie jest dobrze znany
wikszoci rodowiska lekarskiego. Teoretycznie wszystkich
obowizuje tajemnica, ale wieci rozchodz si szybko.
Wchod, Elliott zaprasza go John Goldwyn, jeden ze
wspwacicieli przychodni.
Studiowali razem w Kalifornii i od tamtej pory nie zerwali z
sob kontaktu. Elliott siada w fotelu, a Goldwyn otwiera kartonow
teczk z jego dokumentacj, wyjmuje kilka zdj rentgenowskich i
kadzie je na biurku.
Nie bd ci okamywa, Elliott mwi, podajc mu jedno ze
zdj.
Mam raka, prawda?
Owszem.
To powane?
Obawiam si, e tak.
Elliott przez krtk chwil milczy, eby oswoi si z t
informacj, potem pyta:

 Ile mam jeszcze czasu?

Kilka miesicy...
*
Kwadrans pniej jest znowu na ulicy, pord drapaczy chmur,
dwiku klaksonw i tysicy samochodw. Niebo jest bkitne, ale
panuje arktyczny chd.
Elliott, zszokowany informacj o chorobie, idzie prosto przed
siebie, rozgorczkowany i zagubiony.
Przechodzc obok jednej z galerii handlowych, w szybie
wystawowej luksusowego sklepu dostrzega swoje odbicie. Nagle
zdaje sobie spraw, e wyglda tak samo jak mczyzna z
przyszoci w chwili, gdy spotka go trzydzieci lat temu.
No i prosz, w kocu staem si nim...
Stojc tak przed wystaw, potrzsa klisz radiograficzn ze
zdjciem swoich puc zaatakowanych rakiem. Jakby nadal byo to
moliwe, zduszonym gosem zwraca si do swojego drugiego ja:
Ale tego nie raczye mi powiedzie, ty cholerny draniu!

22

Zostawi

mnie sam, i odszed pewnego

sonecznego ranka.
Edith Piaf

Luty 2007
Elliott ma 61 lat

Trzy minuty przed mierci...

Lec na kanapie werandy, opatulony w koc, Elliott spoglda

po raz ostatni na zachd soca nad San Francisco.
Wstrzsaj nim dreszcze i mimo maski tlenowej z trudem apie
oddech.
Ma wraenie, e cae jego ciao si rozpada.

Dwie minuty przed mierci...

Oto nadesza chwila, ktrej si tak obawia. Chwila, w ktrej

trzeba wyruszy w dalek podr.
Powiadaj, e warto ycia nie polega na tym, e ono trwa,
lecz na tym, w jaki sposb si je przeyo.
atwo mwi temu, kto tryska zdrowiem.
Jeli o niego chodzi, stara si, jak mg, ale czy to oznacza, e
jest czowiekiem spenionym?
Qui vivra verra. Przekona si ten, kto bdzie y dalej.

Qui mourra verra. Przekona si rwnie ten, kto umrze.

Ostatnia minuta...

Jak dobrze byoby umrze ze spokojem mistrza zen.

Jednak to nie takie proste.
Elliott czuje si bezbronny jak dziecko.
Boi si.
Postanowi nie zawiadamia Angie.
Nie ma przy nim nikogo.
Wic aby nie egna si z yciem w osamotnieniu, myli o
swojej ukochanej. W chwili gdy wydaje ostatnie tclmienie, wicie
wierzy, e Ilena stoi tu obok.

23

Podobnie jak ludzk rzecz jest mie tajemnic, tak samo rzecz ludzk jest ujawni j
wczeniej czy pniej.
Philip Roth

Luty 2007
Trzy dni pniej

Jaskrawe promienie zimowego soca rozjaniajce zielone

alejki cmentarza Greenwood sprawiay, e miejsce to przypominao
park.
Pogrzeb Elliotta dobiega wanie koca, a wszyscy, ktrzy
przyszli poegna si ze zmarymi podchodzili kolejno do grobu,
rzucajc na trumn gar ziemi lub kwiaty.
Najpierw Angie razem z matk, ktra przyjechaa z Mediolanu.
Potem koledzy i liczni pacjenci, ktrych Elliott operowa w cigu
ostatnich trzydziestu lat. Gdyby nie to, e lea sze stp pod
ziemi, byby zdziwiony i wzruszony, e przyszo ich a tak wielu.
Szczegln rado sprawiaby mu z pewnoci obecno
emerytowanego detektywa Maldena, ktry pomimo swoich
dziewidziesiciu lat dzielnie podszed do wykopanego dou podtrzymywany przez dawnego koleg, kapitana Douglasa, kierujcego
obecnie gwnym komisariatem miasta.
Ceremonia zakoczya si p godziny pniej, tu przed
zapadniciem zmierzchu. Wszyscy przybyli rozproszyli si
pospiesznie i wsiedli do swoich ciepych samochodw zostawionych

na parkingu. W drodze powrotnej do domu niejeden myla: Moja

kolej te kiedy nadejdzie; a zaraz potem: Oby tylko stao si to jak
najpniej.
*
May cmentarz opustosza i teraz hula po nim wiatr.
Jaki mczyzna stojcy na uboczu podczas caej uroczystoci,
upewniwszy si, e zosta sam, odway si podej do grobu.
Matt.
Tiffany staraa si odwie ma od pjcia na pogrzeb,
poniewa nie uwaaa za konieczne, by uczci pami czowieka,
ktry nie odezwa si do niego przez trzydzieci lat.
Matt jednak postanowi inaczej.
Wraz ze mierci Elliotta odchodzia spora cz jego modoci,
a take nadzieja na pojednanie, na ktre mimo wszystko czeka.
Nie przesta myle, e trzydzieci lat temu przeoczy co
wanego. Bo jak inaczej wytumaczy zmian w zachowaniu Elliotta
wobec niego? Jak zrozumie, dlaczego rozsta si z Ilen, skoro tak
bardzo j kocha?
Tyle pyta, na ktre nigdy nie otrzyma odpowiedzi.
Postanowie zabra swoje tajemnice do grobu, stary druhu
stwierdzi w poczuciu bezsilnoci.
Kiedy tak sta przed dopiero co pooon pyt nagrobn,
ogarna go fala wspomnie. Kiedy byli sobie tak bliscy. Cho ich
przyja zacza si przed czterdziestu laty, mia wraenie, jakby
poznali si wczoraj.
Matt przykucn przed nagrobkiem i trwa w tej pozycji przez
dusz chwil. zy spywajce po policzkach spaday na wieo
rozkopan ziemi. Z wiekiem coraz czciej zawiy mu oczy, a on nie
mg temu zaradzi.

Wsta i szepn ze zoci:

Skoro odszede pierwszy, to lepiej znajd dla mnie jakie
pieprzone miejsce w raju...
Ju zamierza odej, kiedy za plecami poczu czyj obecno.
Pan chyba nazywa si Matt...
Odwrci si zaskoczony, syszc gos, ktrego nie zna.
Zobaczy mod kobiet otulon dugim czarnym paszczem.
Jestem Angie, crka Elliotta przedstawia si i podaa mu
rk.
Matt Delluca.
Ojciec uprzedzi mnie, e po pogrzebie pan bdzie t osob,
ktra najduej zostanie przy jego grobie.
Bylimy przyjacimi wyjani Matt lekko zaenowany.
Bardzo bliskimi przyjacimi...
Odczeka kilka sekund, po czym dokoczy zdanie:
...ale to byo bardzo dawno temu, na dugo przed twoimi
narodzinami.
Patrzc uwanie na dziewczyn, Matt by wstrznity jej
podobiestwem do Elliotta. Angie miaa te same regularne rysy,
cho pozbawione wyrazu niepokoju. Mimo smutku wygldaa
kwitnco i wydawaa si w wietnej formie.
Ojciec prosi, eby to panu przekaza oznajmia, podajc
mu papierow torb.
Ach tak? odpar zaskoczony, biorc pakunek z jej doni.
Angie zawahaa si przez moment, potem dodaa:
Kilka tygodni przed mierci powiedzia, e gdyby ktrego
dnia przydarzyo mi si co zego...

 Tak? zachci j Matt.

Gdybym miaa jakie zmartwienie, to bez wahania powinnam
si zwrci do pana.
Wzruszony i oniemielony t oznak zaufania odczeka chwil,
po czym zapewni Angie:
Oczywicie, zrobi wszystko, co bdzie w mojej mocy.
W takim razie, moe do zobaczenia wkrtce odpara i
natychmiast si oddalia.
Matt zaczeka, a straci j z oczu, a potem wrci do grobu
Elliotta.
Moesz na mnie liczy, bd nad ni czuwa obieca
przyjacielowi.
Nastpnie wyszed z cmentarza z odrobin lejszym sercem.
*
Zapakany Matt jecha autostrad numer 29 w kierunku
Calistogi, maego miasta w Napa Valley, gdzie znajdoway si jego
winnice. Tiffany podrowaa po Europie, promujc ich wina, a on
nie mia ochoty wraca sam do zimnego pustego domu w San
Francisco.
Przejecha bolidem przez Oakville i Santa Helena i wkrtce
dotar do swojej posiadoci, ktra napawaa go dum. Matt by
zamonym czowiekiem. Przez trzydzieci lat nie szczdzi wysikw,
by jego plantacja staa si jedn z najbardziej znanych w regionie.
Brama w ogrodzeniu winnicy otworzya si po przyciniciu
guzika pilota. Przejecha przez ogrd i zaparkowa wz na kocu
wirowej alejki. Na miejscu starego drewnianego domu sta teraz
przepikny budynek, jednoczenie nowoczesny i klasyczny.
Pozdrowi dozorc i poszed prosto do piwniczki przeznaczonej do
degustacji win. Bya to obszerna sala ozdobiona obrazami i rzebami

znanych artystw: Lgera, Dubuffeta, Csara. Ponadto znajdowa si

tu jeden bezcenny Basquiat, podarowany Tiffany na jej ostatnie
urodziny.
Przymione wiato rzucao na parkiet mie zocisto-brzowe
byski. Matt usiad na dbowej awce i nerwowo rozerwa papierowe
opakowanie, ciekaw, co takiego przyjaciel mg mu przekaza w
spadku. Papierowa torba skrywaa skrzyneczk z jasnego drewna, a
w niej dwie butelki wina, ktrym przyglda si z najwysz uwag:
Chteau Latour 1959 i Chteau Mouton Rothschild 1982.
Najwspanialsze wina z dwch najsynniejszych rocznikw szczepu
Medoc prawdziwa doskonao na tym marnym wiecie...
Matt, rozbawiony artem Elliotta, wyj jedn z butelek, a pod
ni, na dnie skrzynki, ku swojemu zdumieniu odkry duy, oprawny
w moleskin notes.
W uamku sekundy rozbawienie ustpio miejsca zaciekawieniu, potem podnieceniu. Drcymi rkami otworzy zeszyt.
Okoo stu stron zapisanych byo starannym pismem przyjaciela.
Przebiegajc wzrokiem pierwsz, Matt dosta gsiej skrki.
Cze Matt, mj stary,
jeli czytasz teraz te sowa, to znaczy, e ten cholerny
rak wreszcie mnie zaatwi. Walczyem do samego
koca, ale on zalicza si do tych przeciwnikw, ktrych
nie mona pokona...
We wczorajszej gazecie z pewnoci znalaze mj
nekrolog, a znajc twoje dobre serce, myl, e
przyszede na mj pogrzeb. Zao si nawet, e
schowae si za jakim drzewem i czekae tam, a
zostaniesz sam i bdziesz mg spokojnie porozmawia z
moim nagrobkiem...

Wiem, nadal masz do mnie al. Zdaj sobie spraw,

e nigdy nie zrozumiae mojego zachowania i cierpiae
tak samo jak ja. Wolabym wyjani ci wszystko
wczeniej, ale nie byo to moliwe. Wkrtce zrozumiesz
dlaczego...
Tak oto niewiarygodna historia, ktra mi si
przydarzya, dotkna nasz trjk: ciebie, Ilen oraz
mnie. Prbowaem podejmowa waciwe decyzje, ale
jak sam si przekonasz miaem niewielkie pole
manewru.
Kiedy to przeczytasz do koca, nie wyrzucaj sobie
niczego! Zawsze bye przy mnie, a ja czuem si
cholernie szczliwy, majc takiego przyjaciela. Nie
smu si. Zanim zaczniesz czyta, otwrz jedn z butelek
wina zauwa, e nie byle jakiego nalej sobie
szklaneczk i wypij za moje zdrowie.
Piszc te sowa, mam wiadomo, e s to ostatnie
dni mojego ycia. Oszklona ciana sypialni jest
rozsunita, niebo lni tym jaskrawym bkitem, jaki
mona zobaczy jedynie w Kalifornii, kilka zwiewnych
obokw przepywa w powietrzu, a wiatr przynosi w
moj stron odgosy fal i zapach morza.
Wszystkie te drobne szczegy, ktrych nie doceniamy... Gupio o tym mwi, ale bardzo ciko si z
nimi rozstawa.
Dbaj o siebie, mj stary, i korzystaj z ycia, jakie ci
pozostao.Gdyby mg wiedzie, jak bardzo mi ciebie
brakowao!
Twj przyjaciel na mier i ycie.
Elliott

*
Mina druga w nocy.
Matt, z zaczerwienionymi oczami, koczy czyta zadziwiajc
opowie przekazan przez przyjaciela. Spotkanie Elliotta z jego
drugim wcieleniem, podre w czasie, dziwny pakt zawarty, by
ratowa Ilen... Historia, w ktr nie chcia uwierzy przed
trzydziestu laty, ukazaa si teraz w zupenie innym wietle.
Matt zamkn zeszyt i wsta z trudem. Krcio mu si w gowie.
Mimo e jedna z butelek bya porzdnie napoczta, wino nie zdoao
ukoi nieznonego blu wywoanego wyrzutami sumienia i alem.
Co mia teraz zrobi? Oprni butelk i utopi ten al w
alkoholu? Przez chwil bra to pod uwag, ale prdko zmieni
zamiar. Przeszed za bar i obmy twarz zimn wod. Nastpnie
woy paszcz i wyszed. Lodowaty wiatr otrzewi go natychmiast.
Elliott umar, a on nic nie mg na to poradzi. Ale byo co, co mg
zrobi.
Tylko czy mia do tego prawo?
Na parkingu, zamiast do roadstera, wsiad do samochodu z
napdem na cztery koa nalecego do firmy. Opuszczajc
posiado, wczy system GPS i wprowadzi do niego pewien adres
z pnocnej Kalifornii. Potem ruszy w kierunku gr.
Jecha przez ca noc, coraz dalej na zachd, w stron
zanieonej krainy. Trwaa jeszcze zima, wic drogi byy liskie i
sabo widoczne w gstej mgle.
Za Willow Creek o may wos nie utkn z powodu braku
paliwa. Uratowa go waciciel pobliskiego drugstore'u. Za astronomiczn kwot zgodzi si ostatecznie sprzeda mu kanister benzyny.
Kiedy dojecha do Weaverville, mga rozproszya si wreszcie i zza
onieonych szczytw Trinity Alps wyjrzao soce.

Ruszy len drog i dotar prawie pod sam prg maego

drewnianego domku, w ktrym ju kiedy by razem z Tiffany.
Syszc odgos silnika samochodu, Ilena wysza na werand.
Matty!? krzykna zaniepokojona.
Pomacha jej rk z daleka, a potem podszed i wzi j w
ramiona.
Za kadym razem, kiedy na ni patrzy, ogarniao go szczeglne
wzruszenie poczone ze wspczuciem i szacunkiem. Ilena walczya
przez cae ycie, usiujc najpierw pokona swoje kalectwo, by
potem mc broni spraw, ktre byy dla niej wane.
Jeste w wietnej formie stwierdzi.
Za to ty wygldasz strasznie! Co ci si przydarzyo, Matt?
Wszed za ni do domu urzdzonego ze smakiem, w drewnie, z
elementami wyszukanego designu. Szklane przepierzenia, kominek,
najnowszej generacji sprzt informatyczny, wszystko nadawao
wntrzu wygld przytulnego i wygodnego gniazdka.
No wic? spytaa Ilena, wczajc ekspres do kawy. ona
wygonia ci z domu?
Jeszcze nie odpar Matt, prbujc si umiechn.
Patrzy na ni z czuoci. Pomimo cikich przey nadal
fascynowaa urokiem. W Stanford, gdzie jeszcze wykadaa, uwaana
bya za jedn z gwiazd kampusu. W tej wylgarni intelektualistw i
noblistw umizgiwali si do niej liczni mdrale, ale dostawali kosza.
Matt wiedzia, e od czasu wypadku Ilena zrezygnowaa z ycia
uczuciowego. W szpitalu czynia wysiki, by przey liczne operacje.
Jako dziaaczka Greenpeace'u zwalczaa zaciekle lobbing i
przeciwstawiaa si rzdzcym. Nigdy jednak nie szukaa mioci...
Masz swoj kaw powiedziaa, stawiajc na stole tac z
dwiema dymicymi filiankami i pudekiem herbatnikw.

Kot o dugiej jedwabistej sierci wszed do pokoju, by domaga

si swojego niadania.
Ilena wzia go na rce i pogaskaa. Ju miaa wrci po co do
kuchni, kiedy Matt wyjawi bez ogrdek cel swojej wizyty:
Elliott nie yje.
Zapanowaa gucha cisza. Ilena wypucia z obj kota, ktry,
niezadowolony, zareagowa na to miauczeniem.
Papierosy? spytaa, odwracajc si w stron Matta.
Tak. Mia raka puc.
W zamyleniu tylko pokiwaa gow. Jej twarz pozostaa
nieprzenikniona, ale Matt zauway, e oczy zrobiy si byszczce.
Potem wysza z pokoju do kuchni, a kot drepta jej po pitach.
Zostawszy sam, Matt westchn i popatrzy przez okno na
spywajce z gr lodowce, przypominajce jzyki wybielonej lawy.
Nagle cay dom zatrzs si od odgosu tuczonych naczy.
Matt wbieg do kuchni. Zasta Ilen skulon na krzele. Z twarz
ukryt w doniach dawaa upust swojej rozpaczy. Matt uklkn
przy niej i obj j z ca czuoci, na jak byo go sta.
Tak bardzo go kochaam... wyznaa, wczepiajc si w jego
ramiona.
Ja take...
Spojrzaa na niego oczami penymi ez.
Pomimo tego, co nam zrobi, nadal go kochaam.
Musisz o czym wiedzie... wyszepta Matt.
Wsta i wyj z kieszeni paszcza zapiski Elliotta.
Zostawi mi to przed mierci wyjani i poda Ilenie gruby
zeszyt.

Wzia go drc rk.

Co to jest?
Prawda odpar po prostu.
A potem wyszed z domu i wsiad do samochodu.
*
Zupenie bezradna Ilena wysza
zatrzyma. Ale Matt ju odjecha.

na

werand, chcc go

Poranne powietrze byo chodne pomimo adnej pogody.

Chwycia wic szal i otulia nim ramiona, po czym usiada w fotelu
na biegunach.
Otworzya zeszyt, od razu poznaa pismo Elliotta i poczua, jak
lodowy sopel przeszywa jej serce i rozdziera dusz.
Po przeczytaniu paru pierwszych linijek zrozumiaa, e otrzyma
odpowied na pytanie, ktre przez trzydzieci lat zadawao jej tyle
cierpie.
Dlaczego mnie opucie?
*
Matt jecha w kierunku San Francisco, prowadzc samochd
jak automat.
By bardzo smutny.
Pomiertna spowied Elliotta przyniosa mu pewn ulg, ktra
jednak wkrtce ustpia miejsca melancholii i przygnbieniu.
Prawd mwic, to pojednanie post mortem pozostawio w nim
uczucie niedosytu. Matt by po trosze epikurejczykiem. Wierzy w
ycie. Pojcia takie jak: dobra mier, odejcie w pokoju,
sporzdzenie pozytywnego bilansu ycia, byy mu zupenie obce.

To, czego pragn, to na nowo przey wszystko z Elliottem.

Wsi na d i popywa po zatoce, pi aperitif w knajpach starego
portu, zje dobrego pstrga w restauracji Chez Francis, wyruszy
na wypraw przez Sierra Nevada...
Po prostu y.
Naleao da spokj marzeniom. Elliott umar, a jego z
pewnoci niedugo czeka to samo.
W swojej naiwnoci wyobraa sobie zawsze, e wszystko kiedy
wrci do normy. Jednak ycie podjo inn decyzj, a lata mijay...
Bya teraz trzecia po poudniu. W miar jak zblia si do
miasta, ruch stawa si coraz wikszy. Zatrzyma samochd na
stacji benzynowej, eby napeni bak i co zje.
W toalecie par razy przemy sobie twarz, majc nadziej, e w
ten sposb zmyje z niej zmczenie i staro. W lustrze ujrza
niewyrane odbicie. W brzuchu mu burczao, a myli mciy
znuenie i chandra.
Skd to wraenie, e przeoczy co najwaniejszego? Od zeszej
nocy jaka myl nie dawaa mu spokoju. Mia poczucie, e krg si
nie zamkn, ale nie potrafi powiedzie dlaczego.
Zamwi kanapk i usiad przy stoliku pod oknem, przez ktre
patrzy bezmylnie na korowd samochodw przesuwajcych si po
drodze numer 101.
Z rozkosznym poczuciem winy wbi zby w kanapk z
bekonem. Od czasu gdy ostatnie badania wykazay alarmujcy
poziom cholesterolu, ona zabraniaa mu takich smakoykw.
Na szczcie dzisiaj nie byo jej przy nim.
Mimo to, midzy jednym ksem a drugim sign po
pudeeczko z lekarstwem, ktre mia zawsze przy sobie w kieszeni
marynarki. Listek by prawie pusty. Wyuska ostatni piguk i
popi ykiem kawy.

Ten machinalny gest otworzy jedn z klapek w jego mzgu.

Odoy kanapk, odstawi kubek z kaw i pobieg do
samochodu.
Wreszcie zrozumia, co mczyo go od kilku godzin!
Opowiadanie Elliotta przeczyta kilka razy. Przyjaciel
wspomina wyranie, e stary Khmer da mu dziesi piguek! Tymczasem Elliott odby tylko dziewi podry w czasie!
Dziesi piguek; dziewi podry.
W takim razie, gdzie podziaa si dziesita piguka?

24
Ostatnia piguka...

Kiedy pojawi si przed tob kilka drg, a ty

nie bdziesz wiedzia, ktr z nich pj, nie
wybieraj przypadkowo, tylko usid i zaczekaj. Czekaj i czekaj. Nie ruszaj si, nic nie
mw, i suchaj swojego serca. Potem, kiedy do
ciebie przemwi, wsta i id tam, gdzie ci
poprowadzi.
Susanna Tamaro

Rok 2007
Matt ma lat 61

Matt dotar do miasta w cigu p godziny.

Wpad na pewien pomys.
By on wprawdzie szalony, ale za to przynis ukojenie.
Skrci w stron mariny i jak za dawnych dobrych czasw
zatrzyma si przed domem Elliotta. Mia nadziej, e zastanie w nim
Angie, jednak dom by pusty. Najpierw dzwoni i wali w drzwi,
potem przeskoczy przez ogrodzenie i wyldowa w ogrodzie. Nic si
tu nie zmienio. Stary cedr z Alaski trwa wiernie na stanowisku,
rozpocierajc swoj imponujc koron muskajc szklan cian.
Matt by prawie pewien, e w przeciwiestwie do innych posiadoci,
w tej nie zosta zainstalowany alarm. Zdj paszcz, owin go wok
ramienia, po czym mocno uderzy w szklane drzwi od kuchni. Szyba

bya gruba, ale Matt mia jeszcze sporo si. Przeoy rk przez
wybit dziur i otworzy drzwi od wewntrz.
Potem wlizn si do mieszkania i przez trzy godziny
przetrzsa dom od piwnicy po strych, przeszukujc systematycznie
wszystkie pomieszczenia, otwierajc wszystkie szuflady, zagldajc
do kadej szafy, a nawet pod ruchome deski parkietu, w nadziei, e
gdzie znajdzie ostatni piguk.
Ale nigdzie jej nie byo.
Zapada ju noc, kiedy, szykujc si do wyjcia, Matt zatrzyma
si przed oprawionym w ramk zdjciem Elliotta stojcym pord
kilkunastu fotografii Angie.
Nie wytrzyma i da upust zoci i rozczarowaniu:
Zakpie sobie z nas, co? krzykn do portretu przyjaciela.
Wymyla mu tak, jakby mia go przed sob ywego.
Wszystko to jest pieprzon bzdur, prawda? To garstwa,
ktre wymylie, eby usprawiedliwi swoje zachowanie...
Podszed bliej i wbi wzrok w oczy Elliotta.
Nigdy nie byo adnego starego Khmera! Nie byo adnych
piguek! Nigdy nie podrowae w czasie! Trzydzieci lat temu
bredzie i powtarzae te brednie do samej mierci!
W gecie rozpaczy chwyci ramk ze zdjciem i uderzy ni o
cian.
Ty draniu!
Doszcztnie wyczerpany zwali si na fotel.
Dopiero po duszej chwili udao mu si odzyska jaki taki
spokj.
Pokj ton teraz w ciemnociach.

Matt wsta, eby zapali ma lampk stojc na komdce z

malowanego drewna. Nie zwaajc na odamki szka, podnis
ramk ze zdjciem i postawi j na jednej z pek biblioteki.
Nie miej mi tego za ze.
Biblioteka...
Podszed bliej. Pamita jeszcze dzie, w ktrym przyszed tu,
eby woy telegram Elliotta midzy strony atlasu. Stojc przed
pkami, tak dugo przebiega wzrokiem tytuy ksiek, a znalaz t,
ktrej szuka. Wyj stary atlas, zdmuchn ze warstewk kurzu i
kilkakrotnie potrzsn ksig.
Nic to nie dao. Nagle, kierujc si intuicj i nie majc zamiaru
tak atwo zrezygnowa, wykona ostatni gest.
Chwyci lecy na biurku n do papieru i wsun ostrze w
wsk szczelin midzy okadk i grzbietem atlasu. Pokonujc
niewielki opr, wydoby stamtd maleki plastikowy pakuneczek,
ktry spad na podog.
Matt wzi go do rki z bijcym sercem. Bya to hermetycznie
zamykana saszetka. Natychmiast j otworzy i wysypa zawarto
ma zot piguk w zagbienie doni...
Stara si opanowa podniecenie, ale przypyw adrenaliny by
zbyt potny.
Ostatnia piguka.
Ostatnia podr...
*
Co powinien teraz zrobi?
Czy zachowujc ostatni piguk, Elliott zamierza raz jeszcze
wrci do przeszoci? Dlaczego ukry j wanie w tym miejscu, w
schowku, ktry tylko on zna?

Matt chodzi tam i z powrotem po salonie, zadajc sobie bez

przerwy te same pytania, kiedy nagle zadzwoni jego telefon.
Rzuci okiem na ekranik komrki i od razu rozpozna numer.
Ilena?
Tak, to ja. Skoczyam wanie czyta notatki Elliotta...
Mwia sabym gosem, prbujc opanowa strach i wzruszenie.
To jakie czyste szalestwo, Matty, musisz mi to wyjani.
Matt nie wiedzia, co odpowiedzie. Zamkn oczy i pociera
doni powieki.
To oczywiste, e Ilenie trudno byo uwierzy w opowie
Elliotta! Czy mogo by inaczej? Jak j przekona, by przyja do
wiadomoci t nieprawdopodobn histori? Przecie nigdy niczego
si nie domylaa i nie zdawaa sobie sprawy, jaki dramat
wstrzsn yciem ukochanego mczyzny!
Na razie nie mog ci niczego wyjani opar Matt.
Ale tak! Musisz! uniosa si Ilena. Zjawiasz si u mnie,
zmuszasz, ebym odgrzebaa wspomnienia, przed ktrymi broniam
si przez trzydzieci lat, a potem znikasz jak zodziej!
Sprowadz go dla ciebie, Ileno.
Kogo?
Elliotta.
Ty chyba take oszalae! Elliott nie yje. ON UMAR!
Ale ja go dla ciebie sprowadz powtrzy Matt. Masz na to
moje sowo.
Przesta zadawa mi bl! wrzasna Ilena i odoya
suchawk.

Schowa telefon do kieszeni i stan przed oszklon cian

smagan drobnym deszczem. By spokojny i zdeterminowany. Teraz
wszystko wydawao si jasne.
To on zayje t ostatni piguk.
*
W lodwce znalaz butelk wody Perrier i pokn spory yk,
eby bardzo trafne powiedzenie piguka przesza.
I po wszystkim.
Za pno, by zmieni zdanie.
Przeszed do salonu, usiad w fotelu i pooy nogi na biurku.
Teraz trzeba czeka.
Ale na co?
Na niestrawno?
Na skurcze w odku?
A moe na powrt do przeszoci...?
Czeka i czeka.
Na prno.
Sfrustrowany wszed na pitro, poszpera w azience i znalaz
opakowanie proszkw nasennych. Zay dwa, wrci do salonu i
pooy si na kanapie.
Zamkn oczy, liczy barany, otworzy oczy, zmieni pozycj,
zgasi wiato, potem ponownie zapali...
Do dupy z tym wszystkim! krzykn, zrywajc si na rwne
nogi.
z

By zbyt podniecony, eby zasn, wic woy paszcz i wyszed

domu prosto w lodowat ulew. Dobieg do samochodu,

wystartowa jak burza, przejecha przez Fillmore, chcc dotrze na

Lombard Street. Mina pnoc i ulice byy opustoszae.
Dojeda wanie do najwyej pooonego punktu Russian Hill
do miejsca, w ktrym ulica opada seri karkoomnych zakrtw w
stron North Beach kiedy nagle ogarna go senno. Poczu bl w
karku, zamt w gowie i krew pulsujc w skroniach. Straci
przytomno i opad na kierownic, zanim zdy zatrzyma
samochd.
Pojazd z napdem na cztery koa odbi si od krawnika,
zmiady dwie kpy krzeww hortensji, po czym wbi si w
metalow barierk.
*
Rok 1977

Kiedy Matt si obudzi, lea twarz do ziemi w samym rodku

zakrtasw Lombard Street. Noc bya wyjtkowo ciemna, deszczowa
i mglista.
Przemoknity i ociekajcy wod, podnis si z trudem. Jak
dugo tak lea? Spojrza na zegarek, ktry niestety nie chodzi.
Rozejrza si, szukajc wzrokiem samochodu, ale ten znikn.
Powyej, na Hyde Street, owietlony szyld drugstore'u
skwiercza w ciemnociach. Matt wbieg do sklepu, w ktrym nie
byo nikogo oprcz azjatyckiego sprzedawcy ukadajcego na pce
puszki z napojami gazowanymi. Podszed do stojaka z gazetami.
Drc rk sign po Newsweeka. Na okadce Jimmy Carter
szczerzy zby w wymuszonym umiechu. Z boku znajdowaa si
data 6 lutego 1977.
Wybieg ze sklepiku.

W kocu piguka wywoaa oczekiwany efekt! Teraz on

wyldowa w przeszoci, cofn si o trzydzieci lat!
Zdawa sobie jednak spraw, e podre w czasie trwaj krtko.
Mia zaledwie kilka minut, eby znale Elliotta. Najpierw zamierza
wrci do mariny, ale zgodnie z tym, co wyczyta w notesie
wiedzia, e o tej porze Elliott ma z pewnoci nocny dyur.
Podjcie waciwej decyzji zajo mu tylko kilka sekund.
Lenox Hospital by w linii prostej odlegy o kilometr. Na
piechot do daleko, ale co znaczy taka odlego dla samochodu!
Stan porodku drogi, zamierzajc zatrzyma jaki pojazd, lecz w
odpowiedzi sysza tylko zoliwe dwiki klaksonw, a bryzgajce
spod opon fontanny wody spowodoway, e przemk jeszcze bardziej.
Zdoby si wic na odwag i zacz nocny bieg w kierunku
szpitala. Raz pod gr, raz w d ulicami miasta o szczeglnej
topografii. Zatrzyma si zdyszany dopiero przy California Street.
Oparszy donie na kolanach, prbowa wyrwna oddech, aujc
gorzko, e nie posucha rad Tiffany, ktra z uwagi na zbdne
kilogramy zachcaa go do codziennego biegania. Zostawi paszcz
na chodniku, bo przypomina teraz ogromn mokr cierk.
Pozbywszy si balastu, podj bieg w strugach ulewnego deszczu.
Lepiej umrze na zawa serca, ni zrezygnowa, bdc tak blisko
celu!
Czterdzieci lat czeka na ten dzie! Dzie, w ktrym on
uratuje Elliotta.
Wreszcie dostrzeg wiato migajce nad wejciem do izby
przyj nagych wypadkw. Ostatnie sto metrw przebieg tak
szybko, jak mg, i wpad do szpitala jakby od tego zaleao jego
ycie.
SzukamdoktoraCoopera! wyrzuci z siebie niczym karabin
maszynowy.

 Sucham? spytaa kobieta siedzca w recepcji.

Szu-kam do-kto-ra El-liot-ta Coo-pera! powtrzy, starannie
oddzielajc sylaby.
Uczynna recepcjonistka co nie naleao do rzadkoci w latach
siedemdziesitych podaa mu rcznik, eby si osuszy, po czym
wzia do rki plan dyurw. Ju miaa przekaza mu informacj,
kiedy wyrczy j jeden z pielgniarzy:
Elliott jest w kafeterii rzek, odamujc zbami kawa
czekolady. Ale to miejsce...
Matt popdzi przez hall, nie czekajc, a ten dokoczy.
...jest tylko dla personelu.
*
Pchn obydwa skrzyda drzwi jadalni. Bya pusta i tona w
ciemnociach. Zegar cienny pokazywa drug w nocy, a z radia za
kontuarem dochodziy ciche dwiki koncertu Niny Simone.
Matt zatrzyma si midzy rzdami stolikw. W gbi sali,
oparty o cian, z nogami na awce, siedzia Elliott. Przeglda
dokumentacj medyczn, palc papierosa.
No i co, stary, cigle pracujesz?
Elliott drgn i odwrci gow w stron wypowiadajcego te
sowa mczyzny. Z pocztku go nie pozna. Potem sprbowa
pomin zmarszczki, ociao sylwetki i przerzedzone wosy.
W cigu trzydziestu lat czowiek si zmienia, co? stwierdzi
Matt.
To... to ty? wybekota Elliott, podnoszc si powoli.
We wasnej osobie.
Po krtkiej chwili wahania padli sobie w objcia.

 O kurwa! Skd si tu wzie?

Z roku Paskiego dwa tysice sidmego.
Jak moge...?
Zostaa przecie jedna piguka odpar Matt.
A zatem wiesz ju wszystko?
Owszem.
Przepraszam za to; co si stao tumaczy si Elliott.
Nie przejmuj si...
Stali teraz twarz w twarz, zarazem wzruszeni i oniemieleni.
Jak ci si yje w dwa tysice sidmym roku?
Starzej si, ale jako leci odpowiedzia Matt, umiechajc
si pgbkiem.
Czy nadal si gniewamy?
Po chwili milczenia Matt spojrza przyjacielowi prosto w oczy i
oznajmi:
Ty ju nie yjesz.
W ciszy, ktra nastaa, sycha byo tylko odgosy burzy i
zanikajcy gos Niny Simone. Niezdolny wykrztusi z siebie ani
jednego sowa Elliott przymkn powieki i pokiwa gow.
W chwili gdy Matt zamierza co powiedzie, struka krwi
spyna mu z nosa na koszul, a caym ciaem zaczy wstrzsa
drgawki.
Odchodz! krzykn, czepiajc si kurczowo Elliotta.
Matt zgi si wp, jakby nagle porazi go prd.
Przyszedem, eby ci uratowa zdy powiedzie z
wyranym wysikiem.

Trzs si tak bardzo, e Elliott zmuszony by pomc mu usi

na pododze.
A jak zamierzasz tego dokona? spyta, klkajc obok niego.
O tak odpar Matt i wyj mu z ust papierosa, po czym
zwali si na posadzk.
Elliott patrzy na przyjaciela z niepokojem.
zesztywnia, a caym ciaem wstrzsay drgawki.

Jego

kark

Nie tylko ty moesz ratowa ludzi szepn Matt, prbujc si

umiechn.
Jeli doyj, spotkamy si w dwa tysice sidmym roku
zasugerowa Elliott.
W twoim interesie jest dotrzyma sowa, stary.
Trzydzieci lat to szmat czasu zauway Elliott, biorc
przyjaciela za rk.
Spoko, ten czas szybko minie.
W cigu paru sekund oddech Matta sta si chrapliwy, wzrok
szklisty, a twarz wykrzywi skurcz. Zdy jedynie doda:
Czas zawsze mija zbyt szybko... Potem wyda z siebie krzyk
blu i znikn.
*
Elliott wsta, nie mogc opanowa niepokoju. Powrt Matta do
przyszoci by o wiele bardziej bolesny ni powroty jego drugiego
wcielenia. Czy udao mu si bezpiecznie dotrze do domu? A jeli
tak, to w jakim stanie?
Jak zwyk to robi w chwilach napicia, sign po paczk
papierosw i czym prdzej zacign si dymem. Nie zwaajc na
deszcz, otworzy okno i wpatrywa si zafascynowany w strugi wody
lejce si z nieba.

Tego papierosa Elliott pali wyjtkowo powoli.

Patrzc przed siebie, zahipnotyzowany widokiem ciany
deszczu, myla o ryzyku, jakie podj przyjaciel, aby uratowa mu
ycie.
Zaimponowae mi, stary! szepn sam do siebie w nadziei,
e to przesanie dotrze do Matta.
Zdusi niedopaek na parapecie okna, wrzuci ledwie napoczt
paczk papierosw do kosza i wyszed z kafeterii.
By to ostatni papieros w jego yciu.
*
Rok 2007

Mimo e mina druga w nocy, w domu Ileny nadal palio si

wiato. Na biurku, midzy laptopem i kubkiem zimnej herbaty,
oprawny w moleskin zeszyt z opowiadaniem Elliotta lea otwarty na
ostatniej stronie.
Zmczona dugim paczem Ilena zaczynaa wanie zasypia,
kiedy lecy na kanapie kot nagle zjey sier, zamiaucza
przeraliwie i skry si pod komdk.
W tej samej chwili dom zadra w posadach, ciany si
zatrzsy, zgasa arwka oraz rozbi si stojcy na pododze wazon.
Przeraona Ilena wyprostowaa si gwatownie.
Rozleg si guchy grzmot, potem poczua silny powiew, i zeszyt
Elliotta rozpyn si w powietrzu na jej oczach!
Drgania stopniowo ustay, a kot wyszed ze swojej kryjwki,
miauczc aonie.

Osupiaa Ilena zastyga w bezruchu. W gowie zawitaa jej

szalona nadzieja...

Skoro ju nie ma zeszytu, to Elliott by moe nie napisa tego

wszystkiego. A jeli nie napisa, to znaczy, e... nadal yje.

Epilog
Luty 2007 roku

Halo, prosz pana! Czy wszystko w porzdku?

Kiedy Matt otworzy oczy, lea na kierownicy swojego
samochodu z napdem na cztery koa. Z dwch stron pojazdu
policjanci pukali w szyby, zaniepokojeni jego stanem. Matt
wyprostowa si z trudem i odblokowa drzwi.
Dzwoni po karetk! oznajmi zdecydowanym tonem jeden z
policjantw, widzc plamy krwi na jego koszuli.
Matt czu si fatalnie. W gowie mu huczao, a bbenki w
uszach pkay. Wysiad z samochodu i doni przesoni oczy, by
ochroni je przed jaskrawym wiatem. Cae jego ciao byo
zesztywniae, jakby spa przez wiele miesicy.
Tymczasem policjanci ju bombardowali go pytaniami. Po
przerwaniu metalowej barierki jego terenowy wz zatrzyma si na
stopniach schodw biegncych wzdu najbardziej stromej ulicy
miasta. Matt pokaza dokumenty, przyzna, e to on ponosi ca
odpowiedzialno za wypadek, i zgodzi si na badanie alkomatem,
ktrego wynik okaza si negatywny.
Zwolniony z powinnoci wobec sub porzdkowych, opuci
Lombard Street, nie czekajc na przybycie ambulansu.
Po burzy szalejcej poprzedniego dnia ranek by pikny,
wietrzny, ale peen soca.
Oszoomiony Matt dotar do mariny, powczc nogami. W jego
gowie panowa jeden wielki zamt. Teraz nie by ju niczego pewien.

Czy podr w czasie tylko mu si przynia? Czy faktycznie udao si

uratowa Elliotta?
Jak szalony zacz wali w drzwi domu przyjaciela.
Otwieraj, Elliott! Otwrz te kurewskie drzwi!
Ale dom by pusty.
Czas nie zdoa zniszczy ich przyjani, ale przyja nie moga
zniszczy czasu.
Potwornie zmczony i cakowicie zaamany Matt rozpaka si i
usiad na krawniku. Trwa w tej pozycji, a jaka takswka
wyjechaa zza rogu Fillmore i zatrzymaa si tu przy nim.
Wysiada z niej Ilena, pena nadziei, ale widzc j, Matt
pokrci tylko gow, dajc tym samym do zrozumienia, e mu si
nie udao.
Nie dotrzyma sowa, nie by w stanie sprowadzi Elliotta.
*
Ilena przesza przez ulic i zrobia kilka krokw w kierunku
play. Golden Gate by tu-tu, i po raz pierwszy odwaya si
spojrze na ten przeklty most, z ktrego skoczya przed trzydziestu
laty.
Jak zwykle przyciga wzrok niczym magnes, dziki czemu by
tak fascynujcy.
Zahipnotyzowana wiatem poranka Ilena podesza na sam
brzeg morza.
Jaki mczyzna przechadza si tu przy rozbryzgujcych si
falach.
Kiedy si odwrci, Ilena zobaczya jego twarz i serce jej
zamaro.
By tu.