UNIVERZITET CRNE GORE

ELEKTROTEHNIKI FAKULTET
STUDIJSKI PROGRAM:

ENERGETIKA I AUTOMATIKA

PREDMET:

ELEKTRINA MJERENJA

FOND ASOVA:

2+1+1

LABORATORIJSKA VJEBA BROJ 1

NAZIV:

BADARENJE VOLTMETRA, AMPERMETRA I BATMETRA

CILJEVI VJEBE:
-

odreivanje klase tanosti analognog voltmerta na osnovu preciznog voltmetra

odreivanje klase tanosti analognog ampermetra na osnovu preciznog ampermetra,
odreivanje klase tanosti analognog vatmerta na osnovu preciznog vatmetra

POTREBAN PRIBOR:
-

kalkulator,

IME I PREZIME: ________________________________.

BROJ INDEKSA: ________.
BROJ POENA:
OVJERAVA:
DATUM:

Laboratorijske vjebe

ELEKTRINA MJERENJA

1. APARATURA
Na raspolaganju su sljedei ureaji i oprema:
Precizni voltmetar sa kretnim kalemom, klase tanosti 0.5, sa mjernim podrujem od
0 V do 300 V - Iskra BL0125
Voltmetar sa kretnim kalemom koji se badari, klase tanosti 1.5, sa mjernim
podrujem od 0 V do 250 V - Iskra BQ38354
Precizni ampermetar sa kretnim kalemom, klase tanosti 0.5, sa mjernim podrujem
od 0 A do 1.2 A - Iskra BL0120
Ampermetar voltmetar sa kretnim kalemom koji se badari, klase tanosti 1.5, sa
mjernim podrujem od 0 A do 1 A - Iskra BQ31
Ferodinarniki vatmetar, klase tanosti 0.5, sa naponskim podrujem od 0 V do 50
V, i strujnirn podrujem od 0 A do 5 A - Iskra EL0120
Ferodinamiki vatmetar, klase tanosti 1.5, sa naponskim podrujem od 0 V do 100
V, i strujnim podrujem od 0 A do 6 A - Iskra 6477274
Stabilisani izvor jednosmjernog napona za 250 V - NA4102
Stabilisani izvor za napajanje: (0 - 40)V, (0 - 15) A - VR0303
Potenciometar Iskra PON 210-1220
Pomona oprema

Laboratorijske vjebe

ELEKTRINA MJERENJA

2. TEORIJSKA OSNOVA LABORATORIJSKE VJEBE

Da bi se odredile granice greaka instrumenata, odnosno njihove klase tanosti, instrumenti se
nakon izrade i nakon due upotrebe badare. Indeks klase tanosti jednak je procentualnim
relativnim granicama osnovne greke, pri emu se greke izraavaju u procentima dogovorne
vrijednosti, odnosno referentne vrijednosti opsega. Prilikom rada vano je znati sljedee pojmove:
- Pokazni opseg, odnosno dogovorna vrijednost za instrumente sa nulom na jednom kraju
skale jednaka je jednaka gornjoj granici mjernog opsega,
- Pokazni opseg za instrumente sa nulom na sredini jednak je zbiru donje i gornje granice
pokazivanja instrumenta
- Mjerni opseg je dio pokaznog opsega na kojem instrument mjeri sa naznaenom tanou.
- Mjerni domet je vrijednost mjerene veliine koja odgovara gornjoj granici mjernog opsega
Kada se instrument upotrijebi u granicama svog mjernog opsega i u referentnim uslovima njegova
greka ne smije prei vrijednost koja odgovara indeksu klase tanosti. Ako na primjer instrument
klase tanosti 1 ima dogovornu vrijednost 1A, onda greka na bilo kom dijelu mjernog opsega ne
smije prei vrijednost od 1% od 1A, odnosno 0.01A, pri referentnim uslovima.
Zavisno od klase tanosti instrumenta badarenja se mogu sprovesti kompenzatorom, specijalnim
ureajem za badarenje (izvori tano poznatih struja i napona) ili uporeivanjem sa preciznim
instrumentom (vie klase tanosti). Na temelju rezultata badarenja odreuje se klasa tanosti
ispitivanog instrumenta.
Odreivanje klase tanosti mjernih instrumenata i mjerenja greaka pokazivanja istih. Klasa tanosti
se odreuje na osnovu apsolutne greke pokazivanja instrumenta. Apsolutna greka mjerenja rauna
se kao razlika koju pokazuje precizni instrument i instrument ija se klasa tanosti odreuje.
Formula za raunanje apsolutne greke je:

A = izmjerena vrijednost tacna vrijednost

Na osnovu vrijednosti apsolutne greke rauna se korekcija koja ima istu vrijednost samo je po
znaku suprotna u odnosu na apsolutnu greku.
K = A

Za odreivanje greke pokazivanja instrumenta koristi se relativna procentualna greka data

sljedeom relacijom:

p (%) =

izmjerena vrijednost tacna vrijednost

100
tacna vrijednost

Laboratorijske vjebe

ELEKTRINA MJERENJA

3. ZADACI LABORATORIJSKE VJEBE

1)

Odreivanje klase tanosti voltmetra koji se badari

A) Elektrina ema za odreivanje klase tanosti instrumenta data je na Slici 3.1.

Slika 3.1 ema za odreivanje klase tanosti voltmetra Vx.

B) Pribor:
Ui - stabilisani izvor jednosmjernog napona za 250 V;
R potenciometar;
V, - precizan voltmetar sa kretnim kalemom, klase tanosti 0.5, sa mjernim podruejem od 0 V do
300 V;
V, - voltmetar sa kretnim kalemom koji se badari, klase tanosti 1.5, sa mjernirn podrujem
od 0 V do 250 V.
C) Uputstvo za rad
Vrijednost napona se podeava na voltmetru koji se badari (Vx),a njegova tana vrijednost se
oitava na preciznom voltmetru (Vo). Badarenje voltmetra treba izvriti u 10 taaka, u skokovima
po 25 V, pri poveanju napona od nule do maksimalne vrijednosti, a zatim pri smanjenju napona od
maksimalne vrijednosti do nule. Ako se utvrdi da precizan voltmetar za istu vrijednost mjerenog
napona nema isto pokazivanje pri smanjenju napona u odnosu na pokazivanje pri poveanju
napona, za tanu vrijednost mjerenog napona se uzima aritmetika sredina ova dva pokazivanja.
Promjena napona se postie podeavanjem klizaa potenciometra R..
D) Izrauati apsolutnu greku A, relativnu greku P, i korekciju K za svaku badarenu
vrijednost, upisati ih u datu tabelu
red. br.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Ux

Uo

Uo''

Uo

Laboratorijske vjebe

2)

ELEKTRINA MJERENJA

Odreivanje klase tanosti ampermetra koji se badari

A) Elektrina ema za odreivanje klase tanosti instrumenta data je na Slici 3.2.

Slika 3.2 ema za odreivanje klase tanosti ampermetra Ix.

B) Pribor:

Ui- stabilisani izvor za napajanje: (0 - 40)V, (0 - 15) A;

R - potenciometar;
A, - precizan ampermetar sa kretnim kalemom, klase tanosti 0.5, sa mjemim podrujem od 0 A do
1.2 A;
V, - voltmetar sa kretnim kalemom koji se badari, klase tanosti 1.5, sa mjernim podrujem od 0 A
do 1 A.
C) Uputstvo za rad
Vrijednost struje podeava se na ampermetru koji se badari (Ax), a njegova tana vrijednost
se oitava na preciznom ampermetru (Ao). Badarenje ampermetra treba izvriti u 10 taaka, u
skokovima po 0.1 A, pri poveanju struje od nule do maksimalne vrijednosti, a zatim pri smanjenju
struje od maksimalne vrijednosti do nule. Ako se utvrdi da precizni ampermetar za istu vrijednost
mjerene struje nema isto pokazivanje pri smanjenju struje u odnosu na pokazivanje pri poveanju
struje, za tanu vrijednost mjerene struje se uzima aritrnetitka sredina ova dva pokazivanja.
D) Izrauati apsolutnu greku A, relativnu greku P, i korekciju K za svaku badarenu
vrijednost, upisati ih u datu tabelu
red. br.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Ix

Io

Io''

Io

Laboratorijske vjebe

3)

ELEKTRINA MJERENJA

Odreivanje klase tanosti vatmetra koji se badari

A) Elektrina ema za odreivanje klase tanosti instrumenta data je na Slici 3.3.

Slika 3.3 ema za odreivanje klase tanosti vatmetra Ix.

B) Pribor:
U2 - stabilisani izvor jednosmjernog napona za 250 V;
R, - potenciometar ;
R2 - potenciometar;
V - voltmetar sa kretnim kalemom, klase tanosti 0.5, sa mjernim podrujem od 0 V do 120 V;
A - ampermetar sa kretnim kalemom, klase tanosti 0.5, sa mjernim podrujem od 0 A do 6 A;
W, - ferodinamicki vatmetar, klase tanosti 0.5, sa naponskim podrujem od 0 V do 50 V, i strujnim
podrujem od 0 A do 5 A;
Wr- ferodinamiki vatmetar, klase tanosti 1.5, sa naponskim podrujem od 0 V do 100 V, i
strujnim podrujem od 0 A do 6 A;
Vy - voltmetar sa kretnim kalemom koji se badari, klase tanosti 1.5, sa mjernim podrujem od 0
V do 250 V.
C) Uputstvo za rad
Vrijednost mjerene snage se podeava na vatmetru koji se badari (Wx), a njegova tana
vrijednost se oitava na preciznom vatmetru ( Wo). Badarenje vatmetra treba izvriti u 10 taaka, u
skokovima po 50 W, pri poveanju snage od nule do maksimalne vrijednosti, a zatim pri smanjenju
snage od maksimalne vrijednosti do nule. Ako se utvrdi da precizan vatmetar za istu vrijednost
mjerene snage nema isto pokazivanje pri smanjenju snage u odnosu na pokazivanje pri poveanju
snage, za tanu vrijednost mjerene snage se uzima aritmetika sredina ova dva pokazivanja.
Promjena snage se postie promjenom struje koja tee kroz vatmetre, dok je napon na njima
konstantan i iznosi 100 V.
D) Izrauati apsolutnu greku A, relativnu greku P, i korekciju K za svaku badarenu
vrijednost, upisati ih u datu tabelu
red. br.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Wx

Wo

Wo''

Wo

Laboratorijske vjebe

ELEKTRINA MJERENJA

4. ZAKLJUAK