SEMINARSKI RAD

Iz predmeta Interna medicina

Tema: Metaboliki sindrom - predijabetes

MENTOR:

STUDENT:

Doc. Dr. Munevera Bearevi

Irma Huseinagi

Tuzla, april 2016

Sadraj
1.

UVOD ............................................................................................................................. 2

2.

METABOLIKI SINDROM - PREDIJABETES .......................................................... 3

2.1

Historija ....................................................................................................................... 3

2.2

Znaci i simptomi.......................................................................................................... 3

2.3

Uzroci .......................................................................................................................... 4

2.4

Posljedica metabolikog sindroma .............................................................................. 4

2.5

Dijagnoza .................................................................................................................... 5

2.6

Prevencija .................................................................................................................... 5

2.7

Lijeenje ...................................................................................................................... 5

2.8

Epidemiologija ............................................................................................................ 6

3.

LITERATURA ............................................................................................................... 7

1. UVOD
eerna bolest ili dijabetes (lat. diabetes mellitus) je hronini, neizljeivi sistemski poremeaj
metabolizma, koji se karakterie hiperglikemijom, tj. trajno povienim nivoom glukoze u krvi.
Uglavnom je uslovljen nasljednim faktorima, a nastaje zbog smanjene sekrecije ili smanjenog
biolokog dejstva hormona insulina, odnosno u kombinaciji ova dva faktora. Taj nedostatak
ometa razmjenu ugljenih hidrata, masti i bjelanevina u organizmu (to se ispoljava tipinim
tegobama), a nakon dueg vremena utie i na strukturu i funkciju krvnih sudova, ivaca i
drugih vitalnih organa i organskih sistema.
Dijabetes se danas ubraja meu najea endokrinoloka oboljenja, s uestalou u stalnom
porastu (naroito u razvijenim zemljama svijeta). To je posljedica modernog stila ivota i
poveanja broja spoljanjih etiolokih inilaca, meu kojima se posebno izdvaja gojaznost.
eerna bolest se najee javlja u starijem ivotnom dobu kao posljedica opih
degenerativnih i sklerotinih promjena u organizmu (koja zahvataju i pankreas), a kod mladih
osoba moe nastati usljed genetikih poremeaja ili oteenja pankreasa kod odreenih
zaraznih oboljenja.
Metaboliki sindrom je naziv za grupu faktora rizika koja se javlja kao posljedica inzulinske
rezistencije i abnormalnog nakupljanja i funkcije masnog tkiva. Predijabetes je stanje u kome
postoji blagi poremeaj metabolizma ugljenih hidrata, ali se on teko moe otkriti
standardnim biohemijskim metodama (karakterie ga normalna glikemija i normalan test
optereenja).(1) Rizini faktori za nastanak sindroma su genetiko nasljee, loa prehrana i
nedovoljna tjelesna aktivnost.
Prema svom toku primarni idiopatski dijabetes se moe podijeliti u etiri stadijuma:
1. Potencijalni dijabetes ili predijabetes
2. Latentni ili stresni dijabetes
3. Hemijski ili asimptomatski
4. Manifestni dijabetes

2. METABOLIKI SINDROM - PREDIJABETES

2.1 Historija
Sredinom 2000. godine u New Orleansu na naunom simpoziju organizacije American Heart
Association objavljeno je kako petina odraslih Amerikanaca boluje od tzv. metabolikog
sindroma, tipinog za zapadni svijet. Sindrom se javlja u svim zemljama gdje stanovnitvo
konzumira visok udio ugljikohidrata i zanemaruje tjelesnu aktivnost.

2.2 Znaci i simptomi

Pretilost je karakteristina za ovaj sindrom te se radi o karakteristinoj, tzv. centralnoj
pretilosti gdje se masno tkivo nakuplja uglavnom oko struka. Indeks tjelesne mase vei je od
30. Mukarci su skloniji centralnom tipu pretilosti te kod njih opseg bokova ne bi trebao
prelaziti 102 cm, dok ene ne bi trebale imati opseg struka vei od 88 cm. Slojevi masnog
tkiva na trbuhu djeluju na vee izluivanje masnih kiselina u jetrenu cirkulaciju i porast
koncentracije masnoa u krvi. (2)
Drugi znaci metabolikog sindroma ukljuuju visok krvni pritisak, nizak HDL holesterol,
povieni trigliceridi (VLDL triglicerida), poremeaj glukoze, rezistencija na inzulin, ili
predijabetes.

Slika 1. Znaci metabolikog sindroma

Grupa karakteristika ukljuuje hiperurikemiju, masnu jetru (naroito kod istovremenih

gojaznosti), sindrom policistinih jajnika (kod ena), erektilnu disfunkciju (kod mukaraca), i
hiperpigmentaciju koe (Acanthosis nigricans).

2.3 Uzroci
Patofiziologija je vrlo sloena i samo je djelimino razjanjena. Veina pacijenata su stariji,
gojazni, sedentarne, i imaju stepen otpornosti na insulin. Stres takoer moe biti faktor.
Najvaniji faktori rizika su ishrana (naroito eer, zaslaena pia), genetika, starost, sjedenje
ili niske fizike aktivnosti, poremeen san, poremeaj raspoloenja/psihotropna upotreba
lijekova, i prekomjerna konzumacija alkohola.
Broj markera sistemske upale, ukljuujui i C-reaktivnog proteina, esto se poveava, jer se
fibrinogen, interleukin 6, faktor tumorska nekroza-alfa (TNF-), i drugi. Neki su ukazali na
razliite uzroke, ukljuujui i poveanje nivoa kiseline mokrae uzrokovane fruktozom iz
hrane.
Poveanje teine je povezano sa metabolikim sindromom. Umjesto ukupne gojaznosti,
osnovna klinika komponenta sindroma je visceralni i / ili vanmaterine masti (npr., masti u
organima nisu dizajnirana za skladitenje masti), dok glavni metaboliki poremeaj je otpor
inzulina.(3)
Steeni uzroci su:

prekomjerna tjelesna masa

tjelesna neaktivnost

visok udio ugljikohidrata u prehrani (vise od 60%)

2.4 Posljedica metabolikog sindroma

Prva je posljedica metabolikog sindroma slabiji odgovor elija na inzulin. Razvija se
inzulinska neosjetljivost (rezistencija), eer ne moe ui u elije pa raste nivo eera u krvi.
Raste i nivo inzulina i stvara se zaarani krug koji prije ili kasnije dovodi do dijabetesa tipa 2.
Kod ovih je pacijenata nedovoljno dobrog holesterola u krvi, previsok je krvni pritisak, esto
imaju poremeaje metabolizma urine kiseline te poremeaje zgruavanja krvi.

2.5 Dijagnoza
Klinika slika centralnog tipa gojaznosti sa promjenama BMI i poremeaja laboratorijskih
parametara potvruje dijagnozu. (4)
Potrebno je odreivanje nivoa glukoze na tate, triglicerida, holesterola (HDL i LDL),
mjerenje obima struka i nivoa krvnog pritiska za definitivno postavljanje dijagnoze
metabolikog sindroma, kao i mjerenje nivoa insulina koji su poveani, ali postoji rezistencija
tkiva na njegovo dejstvo.

2.6 Prevencija
Redovna tjelesna aktivnost iznimno je vana. Pola sata vjebanja svaki dan ili sat vremena
svako drugi dan smanjuje rizik obolijevanja od niza bolesti. Brzo hodanje, biciklizam i tranje
aerobne su aktivnosti koje se preporuuju. Vano je normalizirati tjelesnu masu i drati BMI
ispod 25. Zdrava prehrana koja ukljuuje velik udio vlakana, mnogo voa i povra, kontrola
krvnog pritiska te redoviti posjeti doktoru smanjuju rizik.

2.7 Lijeenje
Prvi korak u lijeenju metabolikog sindroma je noramalizacija tjelesne teine. Od lijekova
dolazi u obzir upotreba statina koji smanjuju triglicirede i holestrol (LDL) u krvi. Potrebno je
lijeenje povienog krvnog pritiska (hipertenzije).
Doktori ne bi trebali da propisuju fibrate (bezafibrat, ciprofibrat, fenofibrat i gemfibrozil) kao
lijekove prvog izbora u lijeenju metabolikog sindroma, osim ukoliko su u pitanju pacijenti
sa tekom hipertrigliceridemijom, ili oni koji ne mogu da uzimaju statine.
Potrebno je korigovanje ishrane u smislu poveanog unoenja vlakana u ishrani, a smanjenog
unoenja masti i ugljenih hidrata.
Osnovni terapijski ciljevi su:

smanjenje prekomjerne tjelesne mase

provoenje kontrolisane tjelesne aktivnosti

lijeenje rizinih uzronika: povienog krvnog pritiska, sklonosti zgruavanju i

poremeaja koncentracije masti (lipida) u organizmu

Nema nikakve sumnje da vjebanje moe lijeiti metaboliki sindrom: dobro je poznato da se
vjebanjem moe djelovati na inzulinsku neosjetljivost koja je sr ovog problema. Vjebanje i
mravljenje neizostavno iziskuju promjenu ivotnog stila i ustaljenih navika. Za postizanje
ovih terapijskih ciljeva potrebna je suradnja s nekoliko lijenika i velika motivacija.
Vjebanje ima dokazano pozitivan uinak na raspoloenje pa se njime osim metabolikog
sindroma moe djelovati i na popratne mentalne poremeaje. Vjebanje je, klju za mentalno i
fiziko zdravlje.

2.8 Epidemiologija
Oko 20-25% svjetske populacije odraslih ima klaster faktora rizika koji je metaboliki
sindrom. 2000. godine, oko 32% odraslih Amerikanaca su imali metaboliki sindrom. U
novije vrijeme ta brojka popela se na 34%. (5)

3. LITERATURA
1.

ari M, kunca M, Ortner Hadiabdi M, Boikov V. Metaboliki sindrom - Novi

pristup u definiranju i lijeenju. Farmaceutski Glasnik. 2013.

2.

Gupta A, Gupta V. Metabolic syndrome: What are the risks for humans? BioScience
Trends. 2010.

3.

V. S. Dyslipidemia and metabolic syndrom. Interni Med pro Praxi [Internet].

4.

Suter PM. Metabolisches Syndrom. Praxis. 2003.

5.

Borch-Johnsen K. Epidemiology of the metabolic syndrome. Springer-Verlag Wien.