PARIME T PRG'ITHSI{ME

1. Drejtshkrimi i njsuar i gjuhs shqip'e sht

shprehje e kristalizimit t norms letrare kombtare
n t gjitha hallkat kryesore t strukturs fonetike,
gramatikore, fjalformuese e leksikore. Ai pasqyron
gjendjen e sotme dhe prirjet e prgjithshme t zhvillimit te gjuhs sonii letrare, e cila mbshtetet gjersisht n gjuhn e folur t popullit. Duke ngritur n
nj shkall m t lart traditn e shkrimit t shqipes,
drejtshkrimi i sotm synon njsimin e mtejshm
t norms s gjuhs letrare kombtare mbi bazn e
trajtave t prbashkta q jan prvetsuar e prvetbohen prej saj.
2. Parimi themelor i drejtshkrimit t shqipes
sht parimi fonetik: n prgjithsi fjalt dhe pjest
e tyre t kuptimshme shkruhen ashtu sic shqiptohen

ligjrimin letrar. Thelbi i parimit fonetik n

drejtshkrimin e shqipes, q mbshtetet n nj
sistem grafik ku ka ni lidhje t drejtprdrejt
midis shkronjs dhe tingullit-fonem, sht aspekti
fonologjik, domethn prrdorimi social i tingujve t
gjuhs n procesin e marrdhnieve midis njerzve.
Parimi fonetik synon vendosjen e nj tidhjeje
sa m t ngusht mi,dis trajts s shkruar dhe trajts
s folur t gjuhs letrare. Prandaj, kur n shqiptimile letrar ka variante t lejuara nga norma e sotme,
drejtshkrimi mbbhtetet tek ajo trajt q sht m
n,

36

Parime t prgjithshme

e prgjithshme dhe q pajtohet me prirjen e zhvillimit t sistemit fonetik t shqipes letrare.

3. Krahas parimit fonetik, drejtshkrimi i njsuar i shqipes mbshtetet gjersisht edhe n parimin morfologjik, i cili krkon q fjalt dhe pjest e
tyre prbr,se t sistemit trajtformues e fjalformues t shkruhen njsoj, pavarsisht nga ndryshimet tingullore t shkaktuara prej ligjeve fone'tike
q veprojn sot n gjuhn ton. Parimi morfologjik
zbatohet kryesisht n ato raste, kur zbatimi i veuar
i parimit fonetik do t ont'e n errsimin a n prishjen e strukturs morfoiogjike e fjalformuese t
fjalve; ai ndihmon kshtu pr ta ruajtur sa m t
qart n shkrim kt struktur, si edhe njsin

e trajta-

si baz analogjit morfologjike, parimi

morfologjik lejo,n rrafshimin e thjeshtimin sa m t
madh t rregullave drejtshkrimore t shqipes dhe
ndihmon q kto rregulla t pasqvrojn n m'nyr
sa m organike zhvillimin e bashklidhur t strukturs fon'etike, morfologjike e fjalformuese t gjuhs

ve. Duke pasur

son letrare kombtare.

4. Grshetimi i parimit fonetik me parimin morfologjik n drejtshkrimin e shqipes plotsohet edhe
nga zbatirni i disa parimeve t tjera, sic jan parimi
leksikor-kuptimor, ai historik-tradicional etj. Fushat
e zbatimit t ktyre parimeve 'ian m t ngushta
dhe prfshijn an t veanta t drejtshkrimit.
5. Drejtshkrimi i njsuar i gjuhs shqipe kurorzon nj etap t gjat prpjekjesh pr formimin e
ni gjuhe letrare t vetme e t prbashkt pr gjith
popullin shqiptar dhe el rrugn pr ta prmirsuar

m t,ej normn drejtshkrimore t ksaj gjuhe n

pajtim me zhvillimin e mtejshm t gjuhs e t kulturs son kombtare.

AI.FABETI
Alfabeti
shkronja, q
son letrare:

Aa
Bb
Cc

Dd
Dh
Ee

Ff

Gs
Gj

Hh
Ii

rj

G'UI{S

SHOIPE

i gjuhs shqipe ka tridhjet gjasht

u prgjigjen tingujve-fonema t gjuhs

dh

Nj

nj

Rr
s

si

KK
LI
Ll
ll
Mm

r
rr
s

Sh

sh

T
Th
U

v
x
xh
v

xh

th
u

7.

zh

zh

I.

DRE'TSHKRIMI
ZANORJA

I ZANOREYE

E THEKSUAR

s1

Shkruhen me e (dhe jo ine ) fjatt ku kjo zanore sht e theksuar dhe ndiqet ose ka qen ndjekur n t kaluarn nga nj bashktingIlore hundore
(m, n, nj). Me e shkruhen gjithashtu fjalt e prejardhura ose t prbra t formuara prej tyre, pavarsisht nga lvizja e theksit:

(m) dhemb, dhembje, enxr, emror, femr, femrore, g jemb, g jemba, e premte, rremb, shemb,
shembull, shembullor, i, pashembullt, shemr, i shtrembr, shtrembroj, tremb, thembr, zernr, zemroj, L
przemrt etj.;
orgjend, argjendar, brenda, brendi,, i brendshm,
cen, cenoj, mend, (i, e) mendur, dend, (i, e) dendur,
deng, dhen, end, gjendje, kuuend, kuuendoj, mend,
mendje, mendoj, mendim, prmend, prmendore, mendr, parmend, pend, eetu, qendr, qendror, (kam)
qen, qenie, qensi, eengj, shpend, tend, uend, aends,

uendos, uendim, zuends, zuendsoj etj.;

e enjte, gshtenj, ndenja, (, e) ndeniur, peni-t,

40

s$2,3

shenj (por shnoj, shiinim), (, e) shenjt, (i, e) shtrenj-

t, shtrenjtoj, (i, e) urenjtur;

dre, fle, fre, gdhe, ndej, (i, e) nder, ng're,

ZANORJA

pe.

E PATHEKSUAR

$2
Tek emrat fernror, t cilt kan nj -e fundore
t patheksuar n trajtn e pashquar t njjsit, n
emroren e shquar bie -e-ja, ndrsa n rasat e tjera
ajo shkruhet:
artiste - artistja, artisteje; fitore - fitorja, fitoreje;
lule - Iulja, lule je; lulishte - lulishtja, lulishteje; msu,ese - msuesja, msueseje; nnse - nnsja, nnseje; per'de - perdja, perdeje; qEtetare - qEtetarja, qAtetareje; studente - studentja, studenteje; shishe - shishja, shisheje etj.;
anije - anija, ani,jeje; ardhje - ardhja, ardhjeje; shtje - shtja, shtjeje; familje - familja, familjeje;
korrje - korrja, korrjeje; ni,sje - nisja, nisjeje; pyetje - pyetja, pyetjeje; rrokje - rrokja, rrokjeje; ulje - ulja,
uljeje etj.

ZANORJA

s3

E THEKSUAR

Shkruhen me t Bjitha fjatt t.e t cilat kjo

zanore e theksuar i prgjigjet historikisht nj a-je
t ndjekur nga nj bashktingllore hundore. Me
shkruhen edhe t gjitha fjalet e prejardhura ose t

4t

$$4,5

prbra, t formuara prej tyre, pavarsisht nga lvizja

theksitl:

bj, slttje, dm, dmtoj, dhmb, dhmball,

dhn'dr, (kam) dhn, dhnie, e ma, (i, e) mb\,
mblsi, ndrr, ndje, frngjisht, grsh.r, gojdhn,
gj, gjm, gjndr, hn, kmb, kmbsor, knd,
kndshm, kng, kngtar,l, lm, lnd, lng,ll,r,
mbrmje, ffi (pak), (s'dua) ffi, mng, rn2, nm,
nnt, nntor, (kam) ngrn, ne, nns, nj, (i, e)
njjt, njri, njra, njri - tjetri., njsi, prz, (i, e)
rnd, rndoj, (kam) rn, rrnj, rrz, shkmb,
shtatzn, shull, (2, e) tr, trsi, trshr, (shtpinS
tnde, (kam) thn, parathnie, thIl,z, z (zri), z,
(kom) zn etj.

s4

Shkruhen me fjalL me p,rapashtesn -llk:

bollk, budallallk, gomarllk, hamallk, pazarllk

etj.

ZANORJA

E PATHEKSUAR

-ia paratheksore
$5

-ja paratheksore shkruhet n kto raste:

a) n fjatrt e parme e n t gjitha fjalt ku ajo
1)

Nuk prfshihen ktu ato fjal q n giuhn

letrare

kan hyr n traitn me a, e cila nuk sht rn hundore:

dhanore, (i, e) mangt, ranishte, shmang, zan, zanore eTi.

Ssu

42

takon rrokjes s par, si edhe n fjalt e formuara

prej tyre:
argtoj, bagti, brrgl, dgjoj, dnes, dshi,r, f-

lliq, fmij, gmush, grryej, gzof , gzhoj, gogsij,

gumzhij, gjmoj, hingllin, klEsh, kmish, knaq,
kndellem, kndoj, knet, kpuc, kpucar, kpush,
kput, t kqij, krcej, krrab, krrusem, kshill,
kushri, lkur, lmosh, lndoj, lpij, lpjet, lpushk, Ishoj, mallngjej, t mdhenj, mkat, mnyr,
msoj, msim, mshoj, mushkri, ndrroj, ndrres,
shndrroj, pagzoj, pagzim, pllet, pllmb, pLlumb,
prrall, pshtjelloj, pshtgj, psherttj, qroj, rrJan,
rrfim, shllir, shmtoj, shtit, thu, trashgoj, thllz, thrres, thrrime etj.;
dboj, d'bor, dlir, (i, e) dlir, drras, gzoj,
ksaj, ksisoj, ksodore, kshtu, kta, kt, ktij, (i, e)
ktill, ktej, ktu, lfyt, lkund, i lkundshm, lmekern, luozhg, mdit je, msE j, msgmje , smund,je,
shplaj, tharr, tholl etj.*
b) n fjal t prejard,hura, t formuara nga nj tem
m - me an prapashtesash q nisin me bashktingellore, dhe n fjal t prb,ra e t prngjitura q kan
si pjes t par nj tem t titl m -', t ndjekur
nga nj tem q nis me bashktingllore:

antar, antsrsi (an); armtar (arm); atror,

atsi (at); bardhsi (i bandh); botror, botrisht (bot); bul,zim (bul); burrrt,, burcror (burr); coptoj,
coptim, copzoj (cop); drejtsi, (i drejt) ; flakroj,
*) Shkruhen pa fjalt &rsAe, arsej, arsi,rn, arsimtar dh.e
ato q formohen prej tyre.

$5b
fl,akrim (ftak); friksoj (frik); frymzoj, frymzim
(frym); ftohtsi (i ftoht); gojtar, gojtari (Soj);
gjatsi (i gjat'); gjelltore (gjell); gjersi (i gjer);
gjiths, prgjithsi,sht (gjith) ; gjuhsi,, gjuhsor, gjuhtar (gjuh); gjunjzoj (gjunj); hollsi, hollsisht (i
hotl); kmbsor, kmbsori, (kmb); kordhtar (kordh); lartsi., lartsoj (i lart); lehtsi, tehtsoj (i leht);
lufttar (luft); mbarsi (i mbar); mirsi, prmirsoj
(i mir); pemtore, pemtari (pem); pikllim, pikrisht (pik); pjestoj, pjestirn (pjes); plotsoj, plotsisht (i pl,ot); puntor, puntori (pun); qetse (i qet);
rreptsi, rreptsisht (i rrept); rrogtar (rrog); sltkaLlzim (shkall); shkishroj (kish); shpejtsi (i shpejt);
shterpsi (shterp); toksor, tokzim (tok); trashsi, (i
trash); thatsi (i that); thellsi (i thell); udhtar,
udhtim (udh); urtsi (i urt); ualzoj, ualzim (val);
ushtirsi (i vshtin) ; ujershtor (vjersh); zbetsi (i
zbet) etj.;
ansh,krim, armpushim, ath.er, bashkfjalim,
b ashkn n s, b ashkpuno j, b ashk shorte, b ot kuptim,
bukpjeks, buzqesh, ciptrash, fardo, datli.ndje,
derbardh, dorheqje, dorshkri,m, dorzan, dhjetf i,sho j, dhjetu jetor, fletg jer , frgmmarc je, g ojdhn,
g o j m jalt, g r eu th,g e s, g j asht dh j et, g asht mb dhj et ,
i gjithfuqishm, gjithkombtar L, gjuhgjat, gjysmhn, gjEsmkoloni, hundsh.kab, r, jashtzakonsh,m,

1) Nuk shkruhet -ja paratheksore t premrat e pakufikan si pjes

t par fjalt gjith ose kurr: gjithka, gjithmos, gjithfar,
gjithher, gjithkah, gjithkund, gjithkush, gjithmon, gjithnj,
g jithsaher, g jithseeili, gjithsekush; kurrfar, kung j, kurrkund,
kurrkush, kurrsesi etj. Po kshtu shkruhet pa - pjesa e par
e fjalve uetuete, petuetiu dhe e fjal,ve t formuara prej tyre:
uet'u^etor, i, uetuetshrn.
shm, te ndajfoljet e te lidhzat e prngjitura q

$5c
jetdhn s, jetg jat, kmb zbathur, kng tar, kokf or -

t, llrprueshur, mbaruajtje, rnirbrs, mirbesim,

mrrdita, i mirtillt, pesujear, piknisje, pikpamje,
pjesmnrrje, pulbardh, qafgjat, sltumfishoj, shumkmb sh, u et dash j e, u et qeu eri s j e, u et sh rb im, u e tuendosje, urej, urejtje etj.
S h n i m l. Pr shkak t ngulitjes prej kohsh, t shqiptimit dhe t shkrimit n gjuhn letrare shkruhen pa -- fjalt:
arntar, besnik, fillestar, funtar, ki,shtar, lojtar, meshtar, neuojtar, neuojtore, ngatrrestar, pi,shtar, rojtar, zErtar; atdhe.
S

h n i m 2. Nuk shkruhet -ja paratheksore te fjalt e pr-

kur gjymtyra e dyt fillon me zanore: bashkatdhetar,

bashkautor, bashkud,htar (bashk); gojmbI (eoj) ; i giithanshm (ejith); kokulur (kok); i shumanshrn (shum) etj. (por:
njansi, i njanshrn, zmbI, sepse -ja fundore te gjymtyra
e par e tyre sht e theksuar).
bra,

c) po k,shtu shkruhen me (si zanore mbshtetse) edhe fjatt e prejardhura, q, megjithse formohen nga tema m bashktingllore, kan nj struktur
fonetiko-fjatrformuese t ngjashme me at t fjalve
t msiprme:
armi,qsi (armiq); besnikri (besnik); bujqsi (bujq);
djallzi (djall); dobsi (i do'bt); fajsi, pafajsi, shfajsoj (faj); fshatarsi (fshatar); fundrri (fund); gjeksi,, gjaksor (Sjak); hapsir (hap); harktar (hark);
kalbzoj (i kalbt); keqsoj, keqsim (keq); kombsi,
kombtar, ndrkombtar (komb) ; krejtsisht (krejt);
kryqzor (kryq); lajmtar, lajmroj (lajm); laudroj,
laudrtm (,tavd); ligsi, (i Lig); mndhsi, madhshtor (i
madh); malsi., malsor (mal); rnbretri (mbr,et); miqsohem, miqsor, mi,qsishf (miq); mjeksi, mjeksor (mjek); paksoj (pak); plehroj, plehrim (pleh);
pleqroj, pleqsi (pleq); qytetroj, qytetrim (qytet);
robri, robroj (rob); shndetsi (shndet); shJrEtzoj,

45

$5c

sh,frgtzim (fryt); shkrif roj, shkrif rinr, (shkrif); Shqipri, shqiproj (shqip); shtetror (shtet); trimri (trim);
uargtar (varg) ; uazhdtmsz (vazhdim); zdrukthtar,
zdrukthtari (zdrukth) etj.
S h n i m. Nuk shkruhen me :
a. fjalt e prejardhura q formohen prej temash m nj
bashktingllore me an t prapashtesave -tar(e), -tor(e), -ti,
-toj:

arsimtar, arsimtare (arsim), l,iri,mtar (lirim), flamurtar,

flamurtare (flamur), gjAqtar (gjyq), kujdestar (kujdes), lundrtar (lundr), mishlar (mish), obomtar (oborr), pajtimtar
(pajtim), prestar (pres), shkaktar (shkak), shqiptar (shqip),
shtegtar (shteg), tregtar (treg), themeltar (themel), zelltar (zell);
fajtor (faj), leshtor (Iesh) ; pastrti (i pastr) , tregti (treg);
caktoj, prcaktoj (eak;, dmtoj (dm), mbItoi (i mbl), robtcltem (rob), shkaktoj (shkak), shpeshtoj (shpesh), shqiptoj
(shqip), shtegtoj (shteg), tregtoj (treg) etj.*;
b. fjalt e prejardhura, t cilat formohen prej temash m
t lngta (-r, -1, -ll) q e kan theksin mbi
rrokjen e parafundit:

bashktingllore

afrsi (afr), egrsi (i egr), eprst, (i epr), katrshor (katr), letrsi (letr), misrnike (misr), motrzim (motr), poshtrsi (i poshtr), ujetrsi (i vjetr), zgiuarsi (i zgjuar) ; mblsi,
mblsoj (i mbl), tsogIsi (i vogl); miellzim (miell), popullsi,
popullzoj (popull), rregullsi (rregull) etj.
) n fjalt e prejaT.dhura, t formuara prej temash
nr -r, -rr, -1, -s, -'2, me an prapashtesash q
fillojn me zanore:

arbror, arbresh (arbr), ashproj (i ashpr), breiltri (i iltr), dimroj, dimror, di-

sh.ri, (breshr),

x1 Po kshtu shkruhen pa

tradhtisht, tradhtoj.

-- edhe fjalt traclhtar, tradhti,

ql

46

mrim (dimr), dhelpri (dhelpn), emroj, emrore,

emrues (emr), Jemrore (femr), gjarproj, gjarprushe (gjarpr), gjelbrim (i gjelbr), misrishte, misrolc (misr), mjeshtri, mjeshtrisht, mjeshtrok, TLjeshtror (mjeshitr), numror, numrim, numroj (numr), poshtroj, poshtrim (i poshtr), shtrernbroj,

shtrembrim (i shtrembr), urdhres, urdiz.roj,

urdhrore (urdhr), u'artri, uarfroj (i varfr), uerbrisht (i verbr), zemrim, zemroj zemr) etj.; me
paratheksore shkruhen edhe disa trajta shumsi q
jan fonetikishit t ngjashme me fjatrt e tipit t msiprm, si gishtrinj, gjarprinj, pri,ftrinj, zotrinj, po
ashtu edhe formimet e tipit mbretresh, priftresh,
zotroj;
ndrrim, ndrroj (nd,rr), picrroj (picrr) etj.;
uegjli, uoglim, zuogloj, zuoglim (i vogl) etj.;
npunsi (npuns), prgjegjsi (prgjegjs), rroboqepsi (rrobaqeps) etj.;
bulzoj (bulz), njerzi, njerzor (njerz) etj.*
S h n i m. Nuk shkruhen rme paratheksore fjalt e prejardhura, t formuara prej temash m -r me an prapashtesash
q fillojn me zanore, kur prpara --s ndodhet vetm nj
nga bashktinglloret b, ll, 1, i, k, g, t, v ose nj nga grupet
-nd-, -st-:

algjebri.k (algjebr), dibran (Dibr), Librar, Iibrari (libr);

kodrin, kodrinor (kodr), Iodroj (lodr), shkodran (Shkocir);
afri, atrim, otroj (afr); ajri, ajroj, ajrim, ajror (ajr); Iakror

(lakr), mjekrosh (mjekr), rnokrar (Mokr); epror (i epr).

teproj, tepric (tepr), aeproj, ueprim (vepr); katror (katr),

*) N pajtim me drejtshkrimin

shkruhet prgnjeshtroj, prgnjeshtrim

(kokrr), purriza-t (purr).

ngulitur pre.j kohsh

(gnjeshtr), kokrriz

47

$6a

letrar (letr), ojetrohet, i ajetruar (i vjetr) ; zga.-roi (zgavr);

cilindrik (cilindr), lundroj, lund,rim (lundr), njthundrak
(thundr)

; gjirokastri,t (Gjirokastr),

kadastroj, kadastrim (ka-

lustrim (lustr), mini,stri,, ministror (ministr),

pastroj, pastrim (i pastr), regjistroj, regji,strim (regjistr) etj.'

dastr), lustroj,

-ia pastheksore
s6
Shkruhet -ja pastheksore:
a) tek emrat femror m -2, tek emrat e mbiemrat mashkullor m -s, -sh dhe te fernrort prkats, n t gjitha trajtat e lakimit t tyre:

drejtz - (i, e ni) drejtze, drejtza, drejtzs,

drejtzn, drejtzat, drejtzaue, drejtzash; fshikz-a,
gjuhz-a, kmbz-a, krAqza-t, lidhz-a, pjesz-a, th.onjza-t, uerdhz-a;
ardhs-i,, blers - (i, e nj) blersi, blersi., blersit, blersin, blersit, blersue, blersish, blerse, blerse7e, blersja, blerses, blersen, blerset, blerseue,
bler se sh ; br ejts-i, els-i, endse, end sja, f oUs-t,, grA'
kse, gryksja, g jykats-i, hers-i, mbledhs-i, mielse,
mjelsja, munds-i,, npuns-i, nrns-i, nrnse, prg jeg j s-i, qits-i, qitse, shpik s-2, u end s-t, zu end s-i,
zgjedhs-i, zgjedhse etj.;
\*) N paitirn me dreitshkrimin e ngulitur prei kohsh
shkruhet ilhndri, d,hndroj (dhndr), gindrohem (eindr), motri (motr), siprore, sipri (sipr).

$6b,c
po kshtu shkruhen edhe Durrs-i, Kuks-i, Lkurs-i, Quks-i, etj. ;
(trekndsh) barabrinjs, (Lnd) djegse, (makin)
korrse, (forc) Luizse, (mnkin) qepse, (maktn) shirse etj.;
dyzetkmbsh-i,, mijshe, mi,jshja, pesshe, pesshja, pesgarsh-i,qindshe - (i, e nj) qindsheie, qin'
ndsh,ja, qindshes, qindshen, qindshet, qindsheue,
qind shesh ; tetrroksh-i etj. ;
(shtpi) dykatshe, (uetur) katruendshe, (lule)
shumngjyrshe etj.;
b) te mbiemrat m -t n t gjitha trajtat e lakimit t tyre:

i cekt - (i, e nj) t cektr., t cekt, i, cekti, t

cektit, t cektin, t cektish., t cektue; e cekt - (x,
e nj) t cekte, t cekt, e cekta, s celcts,t cektn, t cektash, t cektaue; (i, e) dobt, (i, e) errt, (i, e)
lagt, (x, e) kthjellt, (1, e) ngatht, (i, e) prbash.lct,
(i, e) shkatht, (i, e) ult, (i, e) zbrazt etj.
Shnim. Mbiemrat e formuar prej nj tem,e m -h
shkruhen me -t. Kta mbiemra e ruajn --n edhe prpara
nyjs -t t emrores e t kallzores s shquar te njjsit asnjans e t shumsit t gjinis mashkullore, si edhe prpara
mbaresave -sh

e -ve:

i, foht - t ftohtt, t ftohtsh, t ftohtue; i leht - t

lehtt, t lehtsh, t lehtue; i mpreht - t mprehtt, t
mprehtsh, t mpreh,tue, i nreht - t nrehtt, te nehtsh,

t nrehtue etj.

c) te traj;ta e vets s dyt njjs e s tashmes

lidhore te foljeve me tem m bashktingIlore:

49

$7a

t dalsh, t flassh, t hapsh, t mnmsh, t

mbyllsh, t mbledhsh, t ndezsh, t pressh, t pri,shsh, t zhduksh etj.
$7
Nuk shkruhet -ja pastheksore:
a) trek emrat dhe mbiemrat m -1, -r, -rr dhe
tek emrat mashkullor m -izm, -aziim gjat lakimit,
kur pas ktyre fundoreve vjen nj zanore:
buk\, bukla, pupl - (i, e nj) puple, pupls, pupln, puplat, puplaue, puplash; ueg\, uegla etj.;
ajr, ajri, adr, adra, dimr, dimri, drapr, drapri,
dhelpr - (i, e nj) dhelpre, dhelprs, dhelprn, dhelprat, dhelpraue, dhelprash; dhndr, dhndri, egjr,
egjr, emr, emrt, gnjeshtr, gnjeshtra, gjarpr, giarpri, kulpr, kulpra, lakr, lakra, letr, letra, lundr,
lundro, misr, misri, numr, nttmri, thundr, thundra,
urdhr, urdhri, uepr, Depra, zemr, zemra etj.n;
dol+rr, dokrra, ndrr, ndrra, kokm - (i, e nj)
kokrre, kokrrs, kokrrn, kokrrat, kokr'raue, kokrrash;
ujehrr - ujehmi, ujehrr - ujehrra etj.;
anarkizrn - (i, e nj) anarkizmi, anarki,zmi.t, anarkizmin; ateizm, ateizmi, iklizm, i,kli,zmi, nwjtiz'm,
majtizmi, marksizm-leninizm, marksizm-leni,nizmi,
ma,terializ m, mat eri,ali,zmi, ple onnz m, pleonazmi, r eumatizm, reunnrtizmi, sarkazm, sarkazmi, socializm,
sociahzmi etj.;

r) Zanorja - pastheksore e rnbaresls -r t shumslt t

emrve mashkullor shkruhet n t gjitha rasat gjat lakimit:
etr - etrit, etrve, etrish; kunetr, mbtett, shttetr etj.
4-360

$7b,c
i, mb\, i, mblt,,

50

i uogl - (i, e nj) t uogli, r uogli,

t uoglit, t aogltn, t uegjlit, t uegjli,sh; i ashpr (i, e nj) t ash.pri,, t ashprit, t ashprin, t ashprish,;
i, iltr, i iltri, i gjelbr, i. gjelbrt,, i kaltr, i kaltri,

i pastri, i shtrembr, i shtrembn, i shurdhr,

shurdhri, i uerbr, i, uerbri, i, ujetr, i ujetri, etj.;

i, pastr,

b) te mbiemrat m -m e m -shm gjat lakimit,

prapashtesave vjen nj zanore ose

kur pas ktyre

nj j:

i jashtm - (i, e nj) t jashtmz, i jashtmi,, t

jash.tmtt, t jash.tmin, t jashtmish; e jashtme, i, mesm, i mesmi, e rrlesrrle, i, sotm, i sotmt,, e sotme
(i, e nj) t sotmeje, e sotmja, s sotmes, t sotrnen,
t sotmet, t sotmeue, t sotmesh; i aetm, i uetmi,
e uetme etj.;
i ardhshm - (i, e nj) t ar'dhshmi,, i ardhshmi,
t ardhshmit, t ardhshmin, t ardhshmislt.; e ardhshme - (i, e nj) t ardhshmeje, e ardhsh,mja, s ardh,shmes, t ardhshmen; i, atjeshm, i atjeshmi,, e atjeshm,e, i, besueshm, i, besueshmi, e besueshme; i, dukshm,i dukshmi, e dukshme; i ndershm, i ndershmi,, e
ndershme ; i pathgeshm, i pathEeshmi,, e pathyeshme ;
i shijshffi, i shi,jshmi, e shijshme; i shkIqgeshm, i
shkl"qEeshmi, e shklqg eshme etj. ;
c) para pnapashtesave -shm dhe -t n t gjitha
trajtat e mbiemrave t formuar prej tyre:

t natErshm, e nntyrshme (natyr), i prkohshm,

e prkohshrne (koh), i pjesshffi, pjesshme (pjes),
i. prbotshm, e prbotshme (bot), (i, e) lkurt (1kur), (i, e) njmijt (mij), (i, e) pest (pes), (i, e) prpikt (pik) etj.;

$7 C; $8 a,b,c

51

) te., gjymtyra e par e trajtave t prngjittura

t habitores:
ardhkam, h,umbkam, marrl<,am, paskam, qenkam
pasksha, qenksha etj.

etj.;

-ia fundore
$8

Shkruhet -ja fundore te fjalt me theks q n

krye t hers n rrokjsn e parafundit, duke u ruajtur
ajo edhe n trajtat e tyre ku s'sht m fumdore.
Kshtu, shkruhen me -:

a) emrat femror si buk, f jal - f jals, tjaln,

fjalt, fjalue, fjalsh; pun, zhurm etj.; po k,shtu
edhe numrort si dhjet, mij etj. (dhjet - dhjets,

dh,jetn, dhjetro; mij, mijra etj.).

Shkruhen me - gjithashtu ernrat mashkullor q
shkojn pas lakirnrit t emrave femror si bab, cl.u,j,
geg, tosk etj.; Kol, Lek etj.;

b) disa emra mashkullor dhe shumica e emrave

mashkullor q prdoren edhe si asnjans:
at, burr, djal, gjalm, gjum, kal, lm, lum;
(balli, ballt), brum (brumi, brumt), djath (djathi, djatht), drith, drithra, dgll,, dhall, dhjam,
gjalp, mjalt, uj, ujra etj.;
bal,l,

c) mbiemrat dhe ndajfo,ljet e tipit (t, e) but - ftuht, (i, e) gjall - giall, (i, e) giat
gjat, (i, e) leht - leht, (i, e) mir - mir, (i, e)

but', (i, e) ftoht

$8,d
ngroht

52

ngroht, (i, e) shkret

shkret,

(i, e) uon

-uon.

N Ciftet e fjalve m posht mbiemrat shkruhen me -, ndajfoljet pa -:

(, e) drejt - drejt, drejtprdrejt, drejtshkrim;
(i, e) f ort - f ort, (i, e) kot - kot, (i, e) lart - lart, i.lartprmendur; (i, e) lagsht - ligsht, (i, e) mbrapsht mbrapsht, (i, e) mjaJt - mjaft, (i, e) plot - plot, i plotfuqishm; (i, e) shpejt - shpejt, (t, e) thjesht - thjesht,
(i, e) urtet - urtet; po kshtu: larg, pak, pakkush,
shkurt;

) mbiemrat e formuar me ann e prapashte-t nga emra njrroksh ose me theks n rrokjen fundore, si edhe nga folje q mbarojn me
ss

zanore:

(i, e) art (ar), (i, e) drunjt (dru), (i, e) gurt

(gur), (i, e) lesht (lesh), (i, e) pambukt (pambuk),
(i, e) zyarrt (zjarr) etj.;
(t, e) met (mej), (i, e) mptt (mpij), (i, e) ndyt
(ndyj), (i, e) that (thaj);
po kshtu edhe numrort rreshtor:
(i, e) dyt (dy), (i, e) tret (tre), (i, e) pest (pes),
(i, e) g jasht (gjashte), (i, e) dEmbdhjet (dymbdhjet), (i, e) njzet (njzet), (i, e) njzetenjt (njzet e nj), (i, e) gjashtdhjet (gjashtdhjet), (i, e)
milzont (milion) etj. ;
d) trajtat e shumsit
rave mashkullor si:

t emrave dhe t

mbiem-

atrikaniz, amerikan, arab, bullgar, docent, dynym, feuilal, fishek, frannez, gratn, grek, gjumnsh, hektar, hutaq, kilogram, kroat, kuintal,

$8 dh, e

l,aborant, lejlek, lek, rnaturant, matjon, mekanik, m,emec, motak, partizan, prtac, pionier, puntori!, rebel, romak, rosak, serbii, spanjoll, student, shkrimtar, shofer, shqi,ptar, ton, traktorist,
(artikuj) ushqimor, ushtar, uesh etj.
Kjo - shkruhet n t gjitha rasat e shumsit,
edhe kur nuk sht fundore:
partizan - partizansh, nrtizant, partizanue ;
grek - greksh, grekt, grekue; puntor - puntorsh,
puntort, puntorue.

Shnim. Trajta

e'emrores dhe

kallzores s pa-

shquar shums e em,rave t njsive t masave q burojn nga

ernra njerzish shkruhet pa fundore, por n rasat e tjera t

shumsi,t t pashquar dhe n t gjitha rasat n shumsin

shquar pas tems shkruhet --:

20 amper,50 orn,300 herc,220 t"'olt,60 aat etj.; 15 arnpert, 720 ooltue, 30 oatsh eti.

dh) trajtat e emtirores dhe t kallzores s shquar

t shumsit t emrave dhe t mbiemrave mashkullor
q n trajtn e pashquar mbarojn me nj bashktingIlore dhe q ian njrroksh ose qe e kan
theksin n rrokjen e fundit:

bijt (bij), desht (desh), djemt (djem), dhent

(dhen), miqt (miq), t rinjt (t rinj), thonjt (thonj)
etj.;
armi,qt (armiq), barinjt (barinj), t mdhenjt
(t mdhenj) etj.;
e) trajtat e shquara t rasave t zhdrejta t
njjesit dhe t emrores e t kallzores shums t
emrave femror q mbarojn me zanore t theksuar:

$8 , f, g,

gj, h

54

- bulcuris, bukurin,

bukurit; bEro - by- dhis, dhin, dhit; gj - gis, gjn; kala - kalas, kalan, kalat; e re - s
res, t ren; rrufe - rruJes, rrufen, rrufet etj.;
po kshtu shkruhen edhe shkurtimet e gjinis
femrore q n emroren e pashquar shqiptohen me
theks mbi rrokjen e fundit:

bukuri

ros, byron, byrot; dhi

ATSH-s (ATSH), OKB-u (OKB), SMT-I (SMT);

) emrat e formuar me prapashtesn -z, prcj
temash q mbarojn m zanore t theksuar, si edhe
enrat me kt prapashtes q kan psuar nj shprngulje theksi n rr,okjen e parafundit (ndryshe nga
emrat e tipit ark2, lidhz):
qeliz, syz, uez; dorez, kokrci,z, Lr,brez,
z etj.;

,De.rre-

f) emrat femror m -m (t parm a t prejardhur) si:

astm, basm, dasm, diafragm, dogm, gjysm,
kazm, krism, nism, sintagm (dhe
g

jo

basm, das,rn,

jysm);

g) premrat pronor Un, jon, tnn, ton, son,

t mit, t tut, t tijt, t sajt;

gj) numrort themelor si pes, gjasht, shtat,

tet, nnt, dh.jet, dyntbdhjet, pesdhjet etj.;
h) fotjet me tem m zanore, n vetn e par
dhe t tret t shumsit t s tashmes dftore e lidhore:

$8i,i,k

55

(t') mbaim, (t) mbajn; (t) bl.ejm, (t) bl,ejn;

(t) um, (t) un; (t) dim, (t) din; (te) fshi,im,
(t) fshijn; (t) punojm,, (t) punoln etj.
Po kshtu, kryesisht p,r arsye morfologjike, shkruhen edhe foljet me tem m grup zanoresh, t ndjekur nga nj -j:
(t) prziejm, (t) prziein; (t) thgejm, (t)
thyejn; (t) ruajmt, (t) ruajn, (t) shkruajm, (t)
shkruajn etj.;

i) trajtat foljore t shumsit t s kryers s thjesht, t cilat dalin m nj zalnore:

l,am, Lat, lan (Iaj); bl,em, blet, blen (blej);
bm, bt, bn (bj); fshim, fshit, fsh.zn (fshij);
zum, zut, zun (z); hyrn, hEt, hgn (hyj) etj.;

j) trajta e vets s tret njjs e mnyrs lidhore

t t gjitha foljet, d,uke prfshir edhe ato me tog
zanor,

ku --ja shkruhet pr arsye morf,ologjike:

t humb, t Lidl, t mbjell, t prmend etj.;

t hgj, t gjej, t laj, t pij, t thaj efr,j.;
t prziej, t shkruaj, t thyej etj.;

k) pjesoret e foljeve me tem m zanore a m -1,

-Il, -r, -rr dhe mbiernrat e nyjshm t formuar prej
tyre:

qar, bler, br, pir, frgr, mjel, ujel, mbjeU, sjell, m&rr, njem eitj.;
(i, e) br, (i, e) pir, (i, e) mbjell, (i, e) njerr
etj.
Po kshtu shkruhen edhe pjesoret si:
dhn, ngrn, qen, thn, un, zn etj.
:

$9a,b
Pjesoret me tem m tog zanor, t cilat theksin e
kan n rrokjer e parafundit, shl<ruhen pa - n fund:
przi,er, krger, lyer, rnsunr, Wrtrar, shkruar etj.

$e
Nuk shkruhen m fundore:
a) emrat dhe mbiemrat m -1, -r, -rr, -2, -ull,
-r, t cilt n emroren e pashquar t njjsit nuk
e ka,n theksin n rrokjen e fundit:
buk\, gog1, pup\, thnegl etj.; (i, e) mb\, (i, e)
uogl etj.;
dhelpr, gnjeshtr, motr, numr, zemr etj.;
(i, e) ashpr, (t, e) shurdhr, (i, e) uerbr elj.;
kokrr, prqn, ujehm etj.;
arkz (ark), dhmbz (dhmb), fsltikz (fshik),
gishtz (gisht), lidhz (lidh), mollz (moll) etj.; (i, e)
bukurz etj1,
hatull, kumbull, nofull, rregul,l, shpatull, tingull,
tjegull, uetull etj.;
flutur, hekur etj.; (i, e) bukur, (i, e) lu,mtur etj.;

b) emrat dhe mbiemrat q n shumsin e pashqu-

ar dalin m nj nga bashketinglloret -gj, -e, -j, -nj,

t prira nga nj zanore, si n emrore, ashtu edhe n
t gjitha rasat e tjera:
zogj, zogjue, zogjsh; t ligj, t ligjue, t ligjsh etj.;
tiq, fique, fiqsh; mie, mique, rniqsh; pleq, pleqtse,
pleqsh etj.;
bi,j, bi.jue, bijsh etj.;
drunj, drunjue, drunjsh; ttonj, ftonjue, ftonjsh;
heronj,heronjue, heronjsh; hunj,hunjoe, hun jsh; thonj,
thonjue, thonjsh etj.

$9 c'

57

S h n i m. Po kshtu shkruhen pa -- para nyib -t

dhe mbaresave t shumsit ernrat:

cjep (cjap) - cjept, cjepoe, cjepsh;

desh (dash) - desht, deshue (por deshsh);
djem (djal) - d,jemt, dje'mve, djemsh;
dhen - dhnt, dhenoe, dhensh;
qen (qen) - qent, qenue, qensh.

c) trajtat rasore t shumsit t emrave dhe t

mbiemrave q mbarojn me dy bashktingllone n
emroren e pashquar t shumsit, si edhe t atyre q
mbarojn me -1, -rr -sr -z (kta emra dhe mbiemra para nyjs -t t trajts s shquar dhe para mbaress -sh
t rrjedhors narrin nj -i-):

bujq - bujque, bujqish, bujqit; krushq - krushque, kru"shqish, krushqit; peshq - peshque, peshqish,
pesh.qit; tirq - tirque, tirqish, tirqit; ujq - ujque, ujqtsh,
ujqit; murgj - murgjae, margjtsh, murgjit; t mbl
- t mblue, t mblrsh, t mblzt; t vegjl - t
aegjlue, t uegjlish, t uegjltt,' etr - etrue, etrish,
etrit; mbretlt - mbretrue, mbretrish, rnbretri,t; i
bukur - t buku,rue, t bukurish, t bukurit; i egr t egrue, t egrish, t egrit; i pjekur - t pjekurue,t
p1ekurish, t pjekurit' blers - blerwe, blersish, blersit; ndihms - nd|hmsrse, ndhmsish, ndihmsit;
npuns - np:punstse, npu,nsish, npunsit; nxns nnsue, nnsi,sh, nnsit; punonjs - Wtwnisue,
punonjsi,sh, punonjsit; sulmues - sulmuesue, sulmue'
sish, sulmuesit; shits - shitsue, shitsish, shitrsit;
vends - uend,sr:e, uendsish, uendsit' njerz ' nier'
zue, njerzish, njerzit etj.;
trajta e rrjedhores s pashquar t emrave
n shums mbarojn me zanore t theksuar:
C)

$9 d, dh, e, ti

grash, lcalash, shtpish, byrosh, drush, sysh etj.

Po kshtu shkruhen

edhe:
m dysh (dy), m trsh (tri), si edhe dyfi,sh, trefish

etj.;

d) mbiemrat

e formuar me

prapashtesat -()m,

-shm:

t, eprm (i epr), i, jashtm (jasht), i. mesm

i ndrgshrn (n'dryshe), i nesrm (nesr), i, siprm (sipr), t sotm (sot), i tash,m (ltash), i, teprm
(tepr), i, aetm (vet) etj.;
(mes),

i, andhshm, i brendshffi, i gatshm, i kndshm,

kujdesshm, i, ndershm, i, neuojshm, i pafajshm,
prbotshm, i ujetshm etj.;

dh) mbiemrat e formuar nga emra, numror

ndajfolje me theksin m'bi mokjen e parafundit:

(i, e) akullt (akull), (i, e) auullt (avu11), (i, e) hekurt

(hekur), (i, e) mkrt (mis,r), {i, e) panumrt (numr),
(i, e) rregullt (rregull), (i, e) thekrt (thekr), (i, e) katrt (katr), (i, e) teprt (tepr) etj.;
e) pjesoret (dhe mbiemrat prkats) m -ilr, -ier,
-}.f, -uar:

(i, e) ard,hur, (i, e) d,ashur, (i, e) ueshur etj.; (i,

zier etj.; (i, e) kryer, (i, e) thyer etj.; (i, e) bluar, (i,
zgjuar etj.;

e)
e)

) trajtat e vets s par dhe t tret t shumsit

t s tashmes d,ftore e lidhor,e te foljeve me tem

m bastrktingllor ose m -ie:

59

f, g, gj

(t) djegim, (t) djegin; (t) flasim, (t) fl,asin; (t)

hapim, (t) hapin; (t) mbjelltm, (t) mbjel,lin; (t)
mbl,edhim, (t) mbl,edhin; (t) presi,m, (t) yresin; (t)
tjerrim, (t) tjerrn etj.;
(t) biem, (t) bien; (t) shpiem, (t) sh.pien; (t)
shtiem, (t) slttien etj.;

f) trajtat e shumsit t s pakryer's s dftores

e t li,dhores te t gjirtha foljet:
(t) ecnim, (t) ecnit, (t) ecni.n; (t) ishi,m, (t)
ishit, (t) ishin; (t) kishirn, (te) kisltit, (t) kr.shin;
(t) lgenim, (t) lyenit, (t) lgenin; (t) W.nonim, (t)
punonit, (t) p,nanin; (t) ushqenim, (t) ushqenit, (t)
ushqenin; (t) znim, (t) zinit, (t) zinin etj.;

g) trajtat e shumsit t s kryers s thjesht t

foljeve me tem m bashktingllore, si edhe trajitat
e shumsit t ksaj kohe q prmbajn nj grup z,arroresh:

humbm, humbt, humbn; bindiirn, bndt, bindn; lidhm, lldht, Lidhn; dogjm, dogjt, dogjn;
ftohm, ftoht, ftohn; ikm, tltt, i,lcn; u kollm, u
kollt, u kolln; udr,qm, udiqt, udi.qn; gjetm, gjett, gjetn; u ngjitm, u ngji,tt, u ngjitn; pgetm,
pyett, pgetn etj.;
przi,ern, prziet, przien; thgem, thget, thyen;
rrfgem, mfget, rrfyen; krtd,uam, knduat, knd,uan
etj.;

gj) trajtat e unilhrores t foljeve q te kjo menyr e kan temn m bashktingllore:

bjer; el, el'ni; fol, folni; ec, emi; hip, hipni; hyr;

$e

h; $10

60

ik, ikni; jep, jepni; lr; shpjer; shtjer; zr, przr;

zhduk, zhdukni etj.;

h) prernrat dftor (i, e) ati,j, (i, e) ktij, (i, e) aj,

(i, e) ksaj, si edhe premrat pronor (i, e) tij, (i, e) saj
(dhe jo i atij, e saj etj.).

ZANORJA

$10

Shkruhen me -u- n t gjitha rasat emrat dhe

mbiemrat m -ull, -ur, s edhe fjalt e formuara prej
tyre:

akull, akulli, akullit, akullin, akullore; kukull, kulcu-

lle, kukulla, kukulls, kukulln, kukullat, kukullaue,

kukul,lnsh; kumbull, kumbulle, kumbulla; rnjegull,
m,jegulla, mjegullor, i mjegullt; nofull, nofulla, nofu-

lln, nofullat; ptull, petulla-t, petulloj; motull, rrohllln-t, rrotullash, rrohtllohem; sqetull, sqetulla-t; shembull, shembulli, shembullit, shembullin, shembujt,
shembujtse, shembujsh, shembullor, (i, e) pashernbullt' ;
shptull, shpatulle, shpatulta-t ; tingull, ti.ngulli, tingullor, tingullimitues **; oetull, uetulla-t etj.;

* N pajtim me shqiptimin e ngulitur prej kohsh

ljala shembllej dhe formimet prej saj, si edhe fjala shemblltAr shkruhen me --.
*+; N pajtim me shqiptimin e ngulitur prej kohsb fjalt
tinglloj, tingllim, tingllim, boshktingllore, t formuara
nga fjala tingull duke u shprngulur theksi nga -l-ja e tem's,

shknrhen me --.

ssu,

61

12

(ui) umull, amulli, mashkull, mashkullor-e etj;

fl,utur, fluture, flutura, fluturs, fluturn, fluturat,
fl,utrnaue, fluturash, fluturak, fluturim ; hekur, hekuri,
hekurit, hekurin, hekura, hekurat, hekuraue, hekurash,
hekuros, hekurishte, i hekurt; Iepur, lepuri,, lepu,ri,t,
lepuri,n, lepurush etj. ;
(qgtet) t bukur, (lule) t bukura, bukuri, bukurosh
etj.

ZANORET

DHE

$11

Shkruhen me i dhe jo me y fjalt:

ai, bilbil, direk, fishek, frik, gjilpr, gji.lpryer,
hipr,, hipje, krimb, krimbet, kri,p, krip, kripore, qilim,
qime, rrip, sirtar, shpirt, shqip, shqiproj, shqiptar,
shqiptoj etj.
Shkruhen, prkundrazi, me y fjait:
byzglyk, UrUk, dysheme, gjAm, (i, e) gjymt,
gjymtoj, gjgsm, gjgsmak, l,tgr, lAp, lyps, tgm, uyshket, zymbyl,.

ZANORET
$12

DHE

Shkruhen me u dhe jo me y fjalt:

bufe, bulmet, bulmetore, burokrat, duel, duke (Wnuar), duzin, frtta-t, (pern) frutore, grunjra, (i, e)
grunjt, gjurm., gjurmashk, gjurmnj, kurbet, parashut, qt n'a, qurrash, sfungjer, tentperatur, tunc,I,
turk, turqisht, turli.
Sh'kruhen me y dhe jo me u (a.s me i) fjalt:

$13 a, b

62

brrgl, bglyk, bgrazer, byrek, byro, cgle, grek,

dEbek, dgqan, d,yshek, lrAt, i, frgtshm, Jrgtdhns,
gjgnah, mgttar, myfti, mgsafir, myslzman, mgshtert.,
mytesarif , natgr, nntyralist, qymEr, (dhi) shgt, trgsni,
tyrbe, gndyr, ui,rtEt, hybe etj.
GRUPE ZANORESH DHE DIFTONGJE
-lE- / -JE-

s13
Shkruhen me -ie-:
a) emrat, tek t cilt ky grup zanoresh ndiqet
nga nj bash[<tingIlore e lngt (1, ll, r) dhe t gjitha fjalt e formuara prej tyre:
e diel, diell, miell, qi,ell, fier etj.;
diellor, prmiell, miellzim, qi,ellor, fi,erisht etj.;
b) foljet, tek t cilat ky grup zanoresh ndiqet nga
mbaresa -j:

ziej - zien, zi.ejm, zi,ent, zteyn; zieja, zieje, ziente, zientm, zietut, zientn; ziem, zi'et, zien; ztekam,
zieke.. .; (lcam) zier;
piirziej - przien, irziejm, przteni, prziejn;
przieja, przieje, prziente, przienim, przienit,
przi.enin; prziem, przi,et, przi,en; przieka'm,
przieke. . .; (kam) przrer;
ndiej - ndien, ndi,ejm, ndieni, ndien; nd,ieja,
ndieje, ndiente, ndtenim, ndienit, rvdienin; ndiem,
ndi,et, ndi.en; ndiekam, ndieke. . .; (kam) nl,ier *.
*; Shkruhet me -je- n t gjitha trajtat folja ndjej (ia fal
fajin dikujt), si edhe formimet prej saj: ndjes, i ndieri.

63

$13 c

Trajtat e njjsit t s kryers s thjesht te dftores dhe trajtat e dshirores t ktyre foljeve shkruhen me -je-:
zjeua, zjeue, zjeu; zjefsha, zjeJsh, zjeft, zjefshim,
zjefshi, zyefshin;
przjeua, przjeue, przjeu; przjetsha, przjefsh,
pr z j eJ t, pr zjef shr,m, przjef shi, przjef shin ;
ndjeua, ndjeue, ndjeu; ndjefsha, ndjefsh, ndjeftr,
ndjef shim, ndjef shi, ndjef shin.
Trajtat pbore-vetvetore t s tashmes dhe t s
pakryers t ktyre foljeve shl<ruhen me -i-:
zihem, zihet, zihen etj.; zihesha, zihej, ziheshin
etj.; przihern, przihet, przihen etj.; przihesha, przzheshe, prziheshit etj.; ndthem, ndi,het, ndihen etj.;
ndihesha, ndihej, ndiheshim etj.
S h n i m. T gjitha fjalt
shkruhen me -je-:

foru-nuara nga

folja ndiej

ndjeshm, ndjesi, nd,jenj, parandjenj etj.

c) foljet, te trajfa prfaqsuese e t cilave ky grup

rrokje t hapur:

zanoresh ndodhet n

bie, biem, bten;

shpie, shpiem, shpien;
shtie, shti,em, shtien.
N vetn e tret njjs t lidhores, n urdhroren njjs dhe n trajtat e shumsit t ksaj mnyr, kur basftrfirohen me trajtat e s:hkurtra t premrit vetor, kto folje shkruhen me -j-:
t bjer, t shpjer, t shtjer; bjer, shpjer, shtjer;
bjermnz, bjeruni, shpjerini, sh,tjeruru etj.
N vetn e dyt shumtis t s tashmes dftore,
lidhore dhe urdhrore, n t pakryerin e dftores dh.e

$r4

t lidhores, si edhe n trajtat psore-vetvetore,

folje shkruhen me -i-:

kto

(t) bzni, (t) shpinr, (t) shtini; (t) bija, (t) bije,
(t) binte; (t) shpija, (t) sltpije, (t) shpinte; (t) shtija, (t) shtije, (t) shtinte; (t) bihet, (t) shpihet, (tc,)
shtihet; (t) bihen, (t) shpihen, (t) shtihen; (t) bihej,
(t) shpihej, (t) shtihej; (t) biheshin; (t) shpiheshin,
(t) shtiheshi,n dtj.

s14

Sh'kruhen me -je- foljet me tem m -1, -lI, -rr

njsoj si edhe foljet e tjera t ktij tipi me tem m
bashktingllore (si rrjedh, djeg, piek, njep); me -jeshkruhen edhe t gjitha fjalit e formuara prej tyre:

mjel, ujel etj.; mbshtjelt, mbjel,l, prcjell, pjell,

sjell, shtjell, ujell etj.; njem, tjerr, jerr etj.; rnjelse,
vjelje etj. ; mbjellje, mbgells, prcjells, prcjellje,
pjellor, sjellje, ujsjells etj.; tjer-rje etj., po ashtu si
djegs, bukpjeks etj.
Kto folje n vettin e dyt shums t s tashmes
dhe n t gjitha vetat e s pakryers s dftores e t
lidhores, n urdhroren dhe n trajtat psore-vetve-

tore shkruhen me -i-:

(t) uilni; (t) t:ilja, (t) uilje. . .; vil; (t) uitet, (t)
vilen; (t) uilej, (t) uileshin etj.;
(t) prctllni; (t) prcillja, (t) prcillje. . ; prcilt;
(t) prcillesh. . .; (t) prcill,esha, (t) prcilleshe etj.;
(t) nir'rni; (t) ttimja, (t) ninie...; nirr; (t)
nrirrem, (t) ninesh; t nrimej, t nirreshi,n etj.

S15; $16 a, b

65

GRUPI

$15
Grupi ye shkruhet

YE

plot:

arsyeshm, arsyetoj, arsyetim, dyer, nlAej, tyerje, fEell, gjtlpryer, krye, kryesi, krEesor, lcryekput, krEene, lAej, Lyerje (por l,yr), prlyej,
ngjqej, ngjgerje (por ngjAr), i plqEesh.rn, prkthges.
pUes, pEetje, pyets, i rrmbgeshm, rrAeshm, i
shkl,qyeshm, shqyej, thEej, thyerje, thyes, i, pathyeshm etj.
arsAe,

dyel,L,

GRUPET

UA, UE

s16
Grupi ua shkruhet i plot:
a) tek emrat dhe mbiemrat si:
buall, bualtic, drogua, duaj, ftua, grua, hu,a, huazim, i huaj, muaj (por mujor-e, tretnujor-i, gjashtnujor-i), i prmuajshm, prrua, shuall,, thua etj.;
b) te foljet me tem m -ua, si:

bluaj - bl,uan, bluajm, bluani, bl,uajn; bluaja,

bluaje, bl,r.tonte; bluanm, bluanit, bl,uanin; bluarn,
bLuot, bluan; t bl,tmsh; bluakam, bluake, (kam) bluar
etj.; dua duam, duon, duaje, duajeni etj.; druaj
druo,n, druajm, dru,anim, (jam) druajtur etj.; kruaj,
euaj, ruaj, rruaj, shkruaj, shuaj etj., si edhe te shumsi
i s kryers s thjesht, te habitorja dhe te pjesoret e
5-360

66

$s17,18

foljeve me tem m -o: msuam, msuat, msuan; pu'

nu,arn, punuat, punuan; sulmuam, su,lmuat, sulmuan;
msuakam, msu,ake, msuaka, msuakemi, msuakeni,
msuakan; punuakam, punuake, punuaka, ptlnuakemi,
punuakeni, punuakan; msuar, pa.jtuar, prtuar, p?.Lnuar,
sulmuar, treguar etj.*

s17
Shkruhen me ue emrat dhe mbiemrat foljor
t formuar me prapashtesat -s dhe -shm nga folje
me tem m -o I -u^; po kshtu shkruhen edhe fjalt
e formuara prej tyre:
botues-e, dgjues-e, eduku,es-e, gatues-e, msu,es-e,
s - e, par a shi,kue s - e, pastr ue s - e, p r punue s - e, plo tsues-e, shkrues-e, uetmohltes-e, uetshkarkues-e,
uetueprues-e etr,j.;
i afrueshm, i dgjueshm, z gzueshm, i, pahand r tue

rrueshm, i paryjtueshm, i paprtuesltm, t pazuendsueshffi, i sh.oqrueshm, i uajtueshm, i'uazhdueshm, i uijueshm etj.

TAKIMI

I DY ZANOREVE T NJJTA

s18
Kur n formim fjalsh takohen dy zanore t njjta, ato shkruhen t dyja:
*) T dallohen prej trajtave me ye, ua t foljeve t tipit
krgej, bluaj, trajtat psore-vetvetore, t cilat nuk kan grup
zanoresh: krghet, thghet, bluhet, shkruhet etj.

67

S19

i paaft, i

paanshm, paunsi,
poarrir, deetimologjizim, krgeengjll, antiimperialist, autoofiin, joobjektiu, joorganik, jooksidues, joorigjinal, mi,kroorganizm
etj.

paapelueshm,

paafrueshm,

i paarmatosur,i

APOSTROFI

sle

Apostrofi prdoret n kto raste:

a) Pr t shnuar rnien e --s fundore te trajtat e shkurtra t premrave vebor m dhe t, te pjesza t e mnyrs lidhore, e kohs s ardhshme t
dftores si edhe te ncirtimet e ndryshme me pjesore
(pr t, me t, nj t + pjesore) prpara trajtave t
premrave vetor i, ll, prpara trajtave
premrore ia, iu, ju, jua, ua, si edhe
prpara pjeszs u t trajtave psore-vetvetore t fol-

shkurtra

t shkurtra
jeve.

Kbhtu shkruhen:

m'i rlha; t'i dha; t'i shkruash shokut; t'i zbatosh

rregullut; do t'i tregoja; do t'i them, pr t'i pasur parasEsh; me t'i thn, u nis etj.;
t m'u- bsh, t fala; do t'u thuash,; do t'u kisha
thn; do t'u prgjigjem; pr t'tr dhn librat; me t'u
dal prpara; nj t'a thn, u ndaln etj.;
t m'ia numrosh nj nga nj; t'ia thuash; do t'ia
tregoja; do t'ia njoftoj; pr t'ia dal n krge; me t'ia
treguar; t mos m'ia prishni qejfin;
pr t'iu prgjigjur thirrjes; me t'iu afruar, e njohu etj.;

sle

6B

duam t'iu nderoim; do t'iu kishim ftuar; do

t'ju tajmrojm; do t'ju lutesha; pr t'ia ndihmuar; me
t'ju njoftu'ar, ntsunt' eti.;
duam t'jua shpiegojm iuue; do t'jua ki,sha tre'
gua,r; do t'jua di pr nder; pr t'iua lehtsuar punn
juue; me t'jua sjell uegl'at, filloni! eti.;
t rnos m'ua pr|shni, qeifin; s'u plqen t'ua kui'
tojm; do t'ua kisha sjel'l; do t'aa tregoi shokue; pr
t'ua br t qart nnsue; rne t'sa dhn lajtnitl, 'tt
nisn etj.;
nuk m'a dha; m'u b zen'Lr& mal; n rrr'u dhnt
rosti etj.;
si t'u dukT ; rnos t'u ndaft e mira!; t'u bft Ttush'ku top! etj.

Shnim.

Shkruhen pa apostrof traita,t premrore ma

ta, ku nuk kemi nj rnie t -s, por nj shkrirje dy

za-

* e: ma; t + e: ta):
ma dha librin; s'ma jepte; ma jep; jepma; pr t ma
treguar; duke ma treguar; rne t na treguar; pa me thn;

noresh (m

rtj t ma kujtuar etj.

b) Pas pjeszs mohuese s dhe pas premrit

di;

s'sht; s'i tha; s'u pr; s'bri ; s' duhet ; s'presim ; {thuhet ; s'mundem
e+-j.; 'e do?; 'sht? ; 'i th,e? ; 'do?; 'krkon? ; 't
doi?; 'ltolt e bukur!; 'z i, mbl'!; e, dim se 'qLLim ku; s'na th.a se 'krkonte etj.

s'arrtn; s'erdhi,; s'e

g jeg

S h n i nn. Shkruhen pa apostrof premri i pakufishm

do dhe premri pyets far, si edhe fjalt e formuara prej

d.o nns; far do prej meje?;

thua? etj.; fardo, donjri, dokush.

tyre:

nuk kuptoi

far

69

S19

c; $20 a, b, c

c) Pr t shnuar rnien e --s tek nyjat e prparme t, s me kup;tim pronor n rasat e zhdrejta
t emrave i ati, e ma:
(i, e) t'et, (i, e) s'ms, me t'mn.

s20
Nuk prdoret apostrofi:
a) n te gjitha rastet e tjera, n t cilat -ja fundo-

re e patheksuar ndiqet nga nj fjal q fillon

me

zanore, pavarsisht nga shqiptimi:

uajz e urt, fush

e bukur,

shtpin

m,iqsis e ullazris, sht e urtet, han

madhe,

e pin, t

enjten, uajzs s urt, t ardhurat, n ato uende, n

oborr, n ar, m erdhi keq, le t ikim, n ikt, m i
modlzi, q ather etj.;

b) n t gjitha fjalt q mbarojn me nj zanore

tjetr (a, e, i), kur ato ndiqen nga nj fjal a trajt
fjale q nis me zanore:
fusha e l\Iyzeqes, nj lule e bukur, detEr urgjente, zyr eprore, mali i, Lart, drejtori i shkolls,
bi,ri i nns etj. (dhe jo fush'e MEzeqes, nj lul'e bukur, mal'i, lart, drejtor'i shkolls, bir'i nns etj.);
c) n vetn e tret njjs e shums t premrave vetor t thjesht (pa parashtes), kur kta vijn
pas nj parafjale:
me t, pr t, me ta, pr ta, me to, pr to, prej tij,
sish., prej sosh etj. (dhe jo me

prej saj, prej tyre, prej

70

S20 c; $21

't, pr 't, me 'ta, n1,e 'to, pr 'to, prej 'tij, prej 'saj,
prej 'tyre, prej 'sish, prej 'sosh etj.);
) te trajtat e pr'emrave pronor q nisin me s ose t
(sime, son, suaj, ti,m, time, tnd, tnde, tan, ton,
tona,

tuaj etj.);

oajzs sime, shkolls son, kooperati,us suaj,

jepjani suajs etj.;
djalin tim; e kam timin; shtpin time; n f shatin
tndi n rrugn tnde; e kemi tonin; shoqen ton;
shokt tan; jemi tant; dshirat tona; qAtetin tuaj;
ne tonn, ju taajn etj.
THEKSI

s21

N shkrimin e gjuhs shqipe, si rregull, nuk

lloj theksi.
N raste t veanta, kur konteksti nuk arrin
kurrsesi t mnjanoj ngatrrimin e kuptimeve ose
prdoret asnj

nuk siguron shqiptimin e drejt t fjalve t ndryshme,

mund t prdoret theksi i mpr,eht ( / ).

II.

DRE'TSHKRIMI
I BASHI(TINGTTONEVE
BASHKTINGLLORET
E ZSHME N FUND
.E
N TRUP T FJALS

s22

Bashktinglloret e zshme b, d, d.h, g, gj, 't), t,

rh, z, zh shkruhen si t tilla, ashtu si shqiptohen kur
jan prpara nj zanoreje, edhe tkur gjendern n fund
t fjals os,e n trup t saj prpara nj bash;ktingIloreje t shurdh,t a prpara bashktingllores n:
el,b (elbi), gjemb (gjembi), u kalb (u kalba), korb
(korbi), lab (labi), rob (robi); znual,id (invalidi), fund
(fundi), knd (kndi), hr,brid (hibridi), mund (mundi),
qind (qindi), standard (standardi), shkund (shkunda),
uend (vendi); bredh (bredhi), dredh (drodha), gardh,
(gardhi), lidh (lidhm), Liuadh (tivadhi), ndodh (ndodhet), ndrydh (ndrydhet), zbardh (zbardha); breg
(bregu), burg (burgu), dteg (djegim), larg (i largt),
lng (lngu), i lig (i ligu), prqg (pragu), shteg (shtegu),
uarg (vargu), zog (zogu); rnos e digj (digje), ligj {Iigji),
u prg jig j (u prgjigjn), qeng j (qengji) ; It ou (hovi),
urou (urovi); borh (borxhi), tunrh (tunxhi), hurh
(xhuxhi) ; bihoz (bixhozi), brez (brezi), amakz
(amakz|), dorz (dorza\, filiz (filizi), gaz (gazr), hauz
(hauzi), ndez (ndeza), njerz (njer'zit), oriz (orizi),

S23 a

72

pullaz (pullazi), mogoz (rrogozi); garazh (garazhi),

shantazh (shantazhi) etj. ;
humbte, humbka, humbsha, humbnt,,

i elbt,labe;
mundte, m:u,ndka, mundsha, mundni, i, mundshm,
uendqndrim, uendstrehim, uendtakim; i bredht.
mblidhte, mble'dh.ka, mbledh.sha, mblidh,ni; Lagte, lagka, lagsha, I,agni; digjte, digjnx; houte, h.ouka, hout,
huuni, i houshm; ndizte, ndezsha, ndizni etj.
S h n i m 1. Emrat kndes (kndesi), mes (mesi), mngjes (mngjesi)'shkruhen me s fundore; po kshtu edhe formimet prej tyre si rnesatar, mngjesore etj.
S

hni

m 2. Shkruhen

me -s ndajfoljet e formuara me

prapashtesn -as: baras, barkas, befas, djathtas, fshehtas, fgta.s, haptas, kmbadoras, krahas, majtas, rishtas (por: barazi, barkazi, fshehtazi, haptazi,, rishtazi, etj.).

sHizHl

NtsToRE

s23
Fjalt me sh I ,h / nis,tore shkruhen kshtu:
a) me sh-, kur kjo ndiqet nga nj bashktingllore e shurdht (f, k,p, q, t, th ej.):
shfajsoj, sltfaq, shfaqje, shfaros, shfryj, shfrgtzoj; shkallmoj, shkarkoj, shkatrroj, (i, e) shkatht,
shklqej, (i,, e) shklqger, shkmbe j, shkput, shkornbtarizoj, shkoq, shkreh, shkrep, (i, e) shkri.ft, sh.krij,
shkujdesem, shkul ; shpal,os, shpall, shpalt1e, shprblim,

shprdori.m, shprndaj, shpjegoj, shpjegim, shpif,

shpikj,e, shpoj, shpom, shprish, shpronsoj, stt pyttzim;
shqep, shqetsoj, (i, e) shquar; shtjettoj, slttrgdh; shthur,
shthurje etj.;

n.t

,.)

SZ3 b, c; S24

b) me zh-, kur kjo ndiqet nga nj bashktingLl

llore e zshme (b, d, g, gj, v):
zh,bart, zhbj, zhbiroj, zhbllokoj; zhdauarit, zhdm-

toj, zhdoganoj, zh,dredh, (i, e) zhdrejt, zhduk; zhgnjej, zhgnjim, zhgrryej ; zh.gjaksohem, zhgjandm;
zhuat, zhuendos, zhuesh, zhuil,loj, zhuillim, zhuleftsirn, zhuoshk e'tj.

Shnim.

Prernri tek t gjitha fjalt e formuara me

shkruhet kshtu, pavarsisht nga bashktingllorja q e pason: do, dokush, donjri, far, fardo,

pjesmarrjen

e tij,

i fardoshm, ka, dika, gjithka.

c) me -, kur kjo n'diqet nga nj zanore ose nga

nj bashktingllore e tingullt (1, ll, r, rr, m, n, nj, j):
armat o s, ar matirn ; or g anizo j, or g anizim, orientoj, ori,entim etj.
liroj, lirim, lirimtar, lodhem, l,odhje; regjistroj, regjistrim; rregulloj, rcegullim, (i, e) megul,lt,
rrnjosje; mnllern, rrLend, mendin, (i, e) rnendur,
msohe'In, mos ; nderoj, nderim, ngjAros ; njerzor ;
jerr etj.
S h n i m. Shkruhen me sh- fjalt shmang, shlgej,
shnrlrroj, shndrit dhe ato q formohen prej tyre.

S,
$24

NISTORE

Fjatt me s, z nistore, t ndjekur nga nj bashktingllore (disa prej t cilave shqiptohen ngandonjher edhe me c ose x), shkruhen kshtu:

$24 a,

b;

74

$25 a

a) me s-, kur kjo ndiqet nga nj bashktingllore

e shurdht ose nga nj bashktingllore e tingullt
(m, n, l):
sfak, sfilit, sfrat, sfungjer, sfurk; skal'it, skrJyell,
skrk, skrmit, skuq; sprkat, sprndrit; sqepar, squ''

fur

etj.;

snwg, smalt, smaltoi, smat, smatos, smerald, srneril, smilar, smil,at, smilats, smir, smirzt, smiroj, s'mo'
ki,ng, smuqth'i,, snob, snobizm, slogan eti.;

b) me z', kur kjo ndiqet nga nj bashktingllore

zshme:

zbardh, zbatic, zbath, zbauit, zbrthei, zbokth, zbraz,

zbres, zbritje, zbukuroi, zbut; zdrukth; zgalem, zgaur,
zgrbonj, zgrdh,ihem, zgrip; zgiat, zgjedh, zgjyr;
zuarit, zuerdhem, zuogLoj eti.
N pajtim me shqiptimin m t prhapur, me z'
shkruhen edhe foljet zmadhoi, zmbraps, si edhe fjalt
e formuara prej tyre.

SHKRIMI IJ.S

$25

Shkruhen me j:
a) emrat ku j-ja ndrzanore i prket tems, si edhe
fjalt e formuara prej tYre:
anije - anija, aniies, anijen, aniiet, aniieue, ant'jesh,
anijetar; batanije ' bataniia, bataniies, batanijen, ba'
tanijet, batanijeue, bataniiesh; dije - diia, diies. . .
dijent, d"ijetar, i d'iishm uetdiie; fije - ftia, fiies. . '

75

925 b, c

fijezor-e, fijezoj, fjezim, fijor-e; hije - hija, hijes. . .

i. hijshm, hijesh,i, hijesi,ra-t, hijernd etj.; korije
korijct, korijes etj.; krijes, krijues; pije - pija, pijes,
i pijshm etj.; shije - shija, sht jes etj.;
bijtt - biya, bijs, bijn, bijat, bijaue, bijash;
fmij - fmija, fmijs, fmijn, fmijt, fmijue,
fmijsh., fmijri; mij - mija, mijs etj.; nyj
nAja, nyjs, nyjn, nyjat, ngjaue, nyjash, i nyjshm,
(i, e) nyjzuar, nyjzim; paj - pajime-t, pajis, pajisje, i pajtsur; shkndij - shkndija, shkndijs,
shkndijim; aj - uji, ujit. . . ujis, ujitje; vijii - uija,
uijs. . . uijoj, pruijoj, ui,jim etj;
aj - aji, aji,t, ajin; faj - faji, fajit, fajin; kallaj kallaji, kallajit, kallajin, kallajis; lloj - lloji, llojit; maj
- maji, majit, majin; skaj - skaji, skajit; vaj - uaji, uajit, uajin etj.;

b) emrat f'emror q daliin m zanore t theksuar

prve -i-s, n t gjitha trajtat, kur zanorja e theksuar ndiqet nga nj zanore tjetr:
kala, kalaja, kalaje; para, paraja, paraje; be, beja,
beje; ide, ideja, ideje; re, reja, reje; rrufe, nufeja, mufeje; e ue, e ueja, s ueje; gj, gjj,a, gjje; tablo, tabloja, tabloje; dru, druja, druje; dA, dqja, dAje, t dyja
etj.;
por; bukur\ bukuria, bukurie; clsi,, cilsia, cilsie; dashuri, d,ashuria, dashurie; dituri, dituria, diturie;
dhi, dhia, dhie; li, lia, lie; liri, liria, h,rie; ministri, ministria, ministrie; parti, partia, partie; rini, rinin, rinie;
shtpi, shtpta, shtpie; ushtr| ushtria, ushtrie; ueti,
uetca, uetie etj.;

c) traj;tat e gjinores, t dhanores e t rrjedhores

$25 , d, dh

76

njjs t pashquar, si edhe t emrores njjs t

shquar t emrave q dalin m -o t patheksuar:
balo, (i, e nj) bal,oje, baloja; dado (t,, e nj) dudoje, dadoja; depo, (i, nj) depoje, depoja; kakao (i, e
nj) kakaoje, kakaoja; kallo, (i, e nj) kalloje, kalloja;
kosto, (i,, e nj) kostoje, kostoja; pako (i, e nj) pakoje,
pakoja; nllto, (i, e nj) palltoje, palltoja; radio, (r, e
nj) radioje, radioja; teto, (i, e nj) tetoje, tetoja; tifo,
(i, e nj) tifoje, tifoja; torno, (i, e nj) tornoje, tornoja
etj.;
po kshtu shkruhen edhe emrat e prvem t
ktij tipi:
Bajo, Bajoja; Koo, Kooja; Kristo, Kristojo; Misfo, Mistoja; Pirro, Pircoja; Sofo, Safoja; Vi,to, Vitoja; Kajro, Kajroja ; Rongo, Kongoja etj.;

) premrat (i, e) tij,

(i, e) atij, (i, e) kti,j.

i tiii, e ti,ia, t tiit'

t tijat,

S h n i m. Nuk shkruhet me -i- as n trajtn femrore, as

n trajtn mashkullore pronori shums i vets s par: t mit,
t miat, (shokt) e mi, (shoqet) e mia. Po kshtu t tria.

d) trajta e shkurtr e premrit vetor t vets s

tret njjs (i), kur i prapangjitet foljes, e bashkuar
me nj tjetr trajt te shkurtr premrore ose me
pjeszn u t psore-vetvetores:
tregoja shokut; hapja dern mikut; ngiitiu ma'
lzt; pruishju ksaj pune; largoiu s keqes; afroiuni
msuesit etj.;

dh) trajtat e vets s par e t tret shums t s

tashmes s dftores, t vets s par e t tret njjs
e shums t s tashmes s lidhores dhe t s ardhmes,

77

s25 dh

si edhe trajtat e vets s par e t dyt njjs t s

pakryers d,ftore, lidhore e kushtore t foljeve q n
vqtn e par njjs t s tashmes dftore dalin m
-aj, -ej, -j, -ij, -oj, -uj, -yj, -iej, -uaj, -yej:

laj - lajm, lajn, (do t) lnj, (do t) taj, (do t)

lajm, (do t) Lajn, (do t) lnja, (do t) lnje, mbaj mbajm, mbajn, (do t) mbaj, (do t) mbaj, (do t)
mbajm, (do t) rnbajn, (do t) mbaja, (do t) mbaye;
qaj - gajm, qajn...; thaj - thnjm, thajn... etj.;
blej - blejm, blejn, (do t) blej, (do t) blej,
(do t) blejm, (do t) blejn, (do t) blija, (do t) blije; dfrej - dfrejm, dfrejn, (do t) dfrej, (do t)
dfrej, (do t) dJrejm, (do t) dfrejn, (do t) dfreja, (do t) dfreje etj.;
bj - bjm, bjn, (do t) bj, (do t) bi, @o
t) bjm, (do t) bjn, (do t) bja, (do t) bje;
arrij - arrrjm, arrijn, (do t) arnj, (do t) ami,j, (do t) arryn, (do t) wrijn, (do t) arrija, (do
t) arrije,' fshij - fshijm, fshi.jn, (do t) fshij, (do t)
fsh,ij, (do t) fshijm, (do t) fshijn, (do t) fshija,
(do t) f shije; Sdhij - gdhijm, gdhijn, (do t) gdhij,
(do t) gdhij, (do t) gdhijm, (do t) gdhijn, (do t)
gdhija, (do 't) gdhije; vij - ui.jm, uijn, (do t) uij, (do
t) uij, (do t) utjm, (do t) uiin, (do t) uiya, (do t)
'""ije etj.;
qndroj - qndrojm, qndrojn, (do t) qndroj, (do t) qndroj, (do t) qndrojm, (do t) qn'
drojn, (do t) qndroja, (do t) qndroje,' punoj punojm, punojn, (do t) punoj, (do t) punoj, (do
t) punojm, (do t) pu'noin, (do t) punoja, (do t)
punoje eti.;
mbruj - mbrujm, mbrujn, (do t) mbruj, (do

s25 dh

7B

t) mbruj, (do t) mbrujm, (do t) mbrujn, (do t)

mbruja, (do t) mbruje etj.;
fryj - frEjm,fryjn,(dot) fryj,(do t) frEj, (do
t) frgjm, (do t) fryjn, (do t) Jryja, (do t) fryje:
ndryj - ndryjm, ndrEjn, (do t) ndryj, (do t) ndryj, (do t) ndryjm, (do t) ndryjn, (do t) ndrgja, (do
t) ndryje etj.;
ndiej - ndiejm, ndiejn, (do t) ndiej, (do t)
ndiej, (do t) ndiejm, (do t) ndiejn, (do t) ndieja,
(do t) ndieje; p&ziej - prziejm, prziejn, (do t)
prziej, (do i) prziej, (do t) prziejm, (do t) prziejn, (do t) przieja, (do t) przieje etj;
paguaj - Wguajm, paguajn, (do t) paguoj, (do
t) paguaj, (do t) paguajm, (do t) paguajn, (do t)
paguaja, (do t) paguaje; shkruaj - shkruaim, shkrucjn, (do t) shkruaj, (do t) shkruaj, (do t) shkruajm, (do t) shkruajn, (do t) shkruaja, (do t) shkruaje etj.;
Iyej - lgejm, lyejn, (do t) lAej, (do t) LEej,
(do t) lyejm, (do t) lgejn, (do t) lyeja, (do t)
lgeje; kryej - kryejm, krgejn, (do t) kryej, (do
t) kryej, (do t) kryejm, (do t) kryejn, (do t)
kryeja, (do t) kryeje etj.
S h n i m. Foljet q n vetn e par t s tashmes
dftore dalin m zanore, si ha, fle, l, n, t:, z, di., pi, nuk
shkruhen me -j as n vetn e par e t tret shums t s
tashmes dftore e lidhore dhe t s ardhmes, as n vetn e
par e t dyt njjs t s tashmes lidhore, as n urdhrore:

- (do t) ham, (do t) han; t ha, t hash,; ha!;

lle - (do t) llem, (do t) flen; t fle, t llesh; !Ii!;
l - (do t) lm, (do t) ln; t l, t tsh;
di - (do t) dim, (do t) din; t di, t dish;
ha

etj.

dL !

79

$26 a, b, c,

s26

Shkruhen me i dhe jo me j:
a) trajtat rasore t njjsit t
shtim t kallzores), si edhe trajtat
nores e t rrjedhores s njjsit t
ve mashkullor m -ua ose m -a t

shquar (me prjae gjinores, t rlhapashquar t emratheksuar:

dragua - (nj) dragoi, (i, e) dragoit; ftua - (nj)

ftoi, (i, e) ftoit; krua - (nj) kroi, (i, e) kroit; pallua
- (nj) polloi, (i, e) palloit; prrua - (nj) pmoi, (i, e)
prroit; vargua - (nj) uargoi, (i, e) uorgolt etj.;
baba - (nj) babai, (i, e) bobait (por baban);
vlla - (nj) ul,lai, (i, e) ullait (por uLtan);

b) trajta e shkurtr e premrit vetor t vets

s tret (i), edhe kur bashkohet me nj trajt tjetr
t shkurtr premrore ose me pjeszin u t psore-vetvetores prpara foljes:
rr,os ia trego; ia hapi zemrn; iu mbush mendja;
ia ngjit malit; mimet iu dhan nnsue m t mir

etj.;

c) veta e tret njjs e s kryers s thjesht

t foljeve m -oj ose m -uaj:
etj.;

harroi, luftoi, punoi, tregoi, urapoi, zgjoi; shkroi

) fjalt e formuara prej temash m -i t theksuar me an prapashtesash q fillojn me zanore:

bashkiak, shtpiak-e, shtNar, shtiak, triak, (zile)
trare etj.
S h n i m. Shkruhet uetjok (r'ete-vetja), dgjar-e (t dyja).

BO

SHKRIMI

BASHKTINGLLORES H

$27
Duke u mbshtetur n shqiptimin letrar dhe n
traditn e shkrimit, shkruhen me h:
a) n fillim t fjales:
ha, habit, hal, hamshor, h,amullore, hap, harabel,
hardhz, hardhuc, hark, h,art, ham, harroj, h.edh,
helm, hel,l, heq, her, hero, hesht, hesltt, hn, e hn, hi, (i, e) hLdhur, hije, hikrr, hingI,lin, hink, hipi,
hi,r, hirr, hithr, hoje, i holl, hop, hosten, hou, hu,
hua, i huaj, hudhr, humb-as, hund,, hurdh, hutoj,
hyj etj.
Ktu hyjn edhe nj numr fjalsh t burimit

turk:

haber, hajat, lwjdut, hajmali, hajuan, hak, halt,

hall, hall, llallk, hallu, hamall, hamam, hambar,
han, hara, harar, ltarem, harh, hnse, hasll, hasm-t,
hasude, haslwsh, h,ashure, hata, h,atul,l,, haua, hauan,
hejbe, hem. . . hem, hendek, hi, hile, htse, hordh,i,
hoshaf , huq, hurm, hEzmet etj.;

b) n fund t fjals:

foljet e tipit deh, fsheh, ftoh, grah, l,eh, mih,

ntpreh, ndih, ngreh, neh, njoh, rroh, shkreh, shoh
etj. n t gjitha trajtat e zgjedhimit t tyre: fshelt',
f sheh,im, f sh,ihni, f sheltin; f sh,ihja, f shihje. . .; (u) f slteha, (u) f sh.e\te. . .; f sh.ih.ern, f sltihesh. . .; f shihesha,
fshiheshe. . .; fsLteh.kam, fsheh'ke. . .; fslt'ehur etJ. ;
emrat si ah, gjah, gjArwh, krah, moh, peh, pl'eh,
shah, tezgjah etj. n t gjitha trajtat e tyre: kraltu,
krahut, ltrahun, kraht, krahue, krahsh;

81

$27 c

c) n mes t fjals:

trajtat psore-vettvetore t foljeve me tem m

"zanore:

lahem, lahesh, . .; lahesha, laheshe. . .; lahu, lahukthehem, kthehesh. , .; kthehesha, ktheheshe. . .;

kthehu, kthehuru; bhem, bhesh. . .; bhesha, bheshe. . .; bhu, bhuni; fshi.hem, fshi.hesh. . .; fshi,hesha,
tshiheshe. . .; Jshihu, fshihuni; tregohem, tregohesh. . .;
tregohesha, tregoheshe. . .; tregohu, tregohuni,; msohem, msohesh. . .; msohesha, msoheshe. . .; msohu,

ni;

msoh.uni; shtghem, shtghesh. . .; shtyhesha. . .; shtEhe'

she. . .; shtEh.u, shtyhu,ni,; przihem, przihesh.. . .; przi,hesha, prziheshe. . .; przihu, przihuni; ndihem, ndihesh. . .; ndi.hesh.a, ndiheshe. . .; ndihu, ndihuni etj.

Po kshtu shkruhen edhe foljet

si dihas, grhas,

'tuhas, mnhnit, nuhas, pohoj, ashtu

edhe emrat

e mbiemrat si grahm, krehr, Lehon, i, leht,lloh, ujehrr,

ojeh:rra.

Ktu hyjn edhe nj numr fjatsh t burimit

urk: aheng, ahur, bahe, beha,r, ehre, duhan, lcasaphan, mahmur, mhall, muhabet, muhalebi, muhatnedan, na,hr,e, pehliuan, pehriz, qehaja, rehat, sahan,
.sahat, sehir, spahr,, tahmtn, tespihe, hahil, heuahir,
zahire, zeh,er eij.
Me h shkruhen edhe t gjitha fjalt e formua.ra prj fjalve t prfshira n k,te paragraf:
hamendje, t h.ept, harlcts,r, harhoj, htdhrim,
hingllim etj.; ftohje, i, ftoht, krahasoj, krehje, i krehur, lehtsi, luhatje, mohoj, ndi.hm, ndihms, ngrehin, ngrohje, i ngroht, ngrohtsi,, nuhatje, njohje,
njohuri' rrahje, shkrehje etj.; gjahtar, plehroj, shahist etj.

6-360

$28 a

B2

m. Nuk shkruhen me h fjalt arush, ooo4

Lki, rttrncr, AU, oete - oetJa, vet dhe for-

Shni
eci,, es1,1,

anlll,

mirnet prej tyre: rootsol,

FJALff

oefuet.

ME

RR

s28
Duke u mbshetur n shqiptimin letrar t sotm,
shkruhen m rr:

a) n fillim t fjaltrs:

errrat: rrabosht-a, rradnkn,, rraf sh, rrahs-i,

rrah-u, naketake, rcangul,Ia, rre.p, naplh,nt, rraqe,
rrask-a, rrasht, rrasht, r'rathje, ffafigrn, rrebesh,
rrebull, r'reckii, rregull, rcern (lopat e barks), rrernb
(deg, damar), ment, rreq, rrep, rresht, rceshter,
meth, rreze, rrezg-u, mezik, mezhde-ja, rrcok-a, mfar, rrfenj*, rrtim, mgall, rrkaj, mke-7a,
rrmet, remore, nmuj, rriinds, mnak, rrnj,rrFb, rrqebul,l, rrshaJe-t, rrshek, rr'shiq, rcshir,
mzall, rt'z, trip, nqr, rcisk, r-rjet, m'ob, rtorttll,
nodl, rrog, rrogoz, rroj-a, r'rokje, molcull, mopm, nontl\i,, motii, mozg, t"ntnza, rrudh, rntfe, naf, rrug, rru,nga7, rru,sh, rrushkull, muzull, mgell,
rrEl, rrym, r'ryptn etj.;
mbiemratz (i, e) mall, (i, e) rrem, rremash, (i, e)
rrept, (aez) rnfk etj.;
foljet: nah, mafilij, ff(trs, r-raugoj, ffiej, mekem,
rreshJe, rrfej, rcgjaj, nkLlej, mmbej, rrrnih,
mhwj, mqethem, r-rshqas, rrzoj, rri, mit, mjedh,
rrlep, moj, rraft, rrok, r'rokullis, norytent, rnn|
(p.sh. rrunj mjeWn, tr)or rxlaj shtptn),. rtttdh eti.;

$28 b, c

B3

ndajfoljet: mall,, rreth e motull, rrokopuJ, rrotull,

rrumbull, rrgeshm etj. ;

b) n mes t fjals:
emrat: arr (pema), barc, bwgl, bim (pija), bur-r, eu,mi.l, ferr, furr, fumi,k, harrje (insekti), him,
lcarri,ge, kanoqe, knab, kmi, korrik, kurrll, kurriz, mshqem, munash-t, murriz, munjel, pbrall,
prrun, qerre (mjet transporti, por qere n smundje e
Iiikurs"), qurra, skterr, som, shatr, shlcurce, sh,tjetre, tum, thmi,me, Darr, zorr etj.;
mbiemrat: kmut, (i, e) murrt, (i, e) pjerct, sterr, (i, e) uocrr el,j.;
foljet: arratisem, arrij, dnmoj, grcgej, hamoj,
krtnet, krnts, ndrroj, ngatmoj, ngurroj, picmoj,
shkarr auit, shkatrro j, turr em, thm e s, thrrmnj, urr e j,
(dhia) umet ,j.;
ndajfolja kurr;
pasthirrma urra!;
c) n fund t fjals:
ermrat: bem, curr, den, djerr, dokm, ndrr, gabzherr, hort', kandm, kokrr, kotom, rnorc, obwr, qarr,
etr, shem, terr, tmerr, tu,m, am, ajehrr, zjarr, zhauorr etj.;
foljet: bjerr (por e kryera e thjesht bora), jerr
(por ora), kom, Tarr (por mora), njerr (por .nara),
Wurr, prmjem (por prm,ora), (t)ham, tjerr (par tora),
tkum etj.
Me rr shkruhen edhe fjalt e formuara parej fjalve t prfshira n kt paragraf:

$28 c

B4

bjerradit, bjerrafat, burracak, burrri,, djerrin,

errsoj, (i, e) errt, ndrroj, ferra, ferri,shte, (i,, e) krrtlsl;r, kokmiz, (ma,kin) korrse, korrje, kurrizor,
kurrkund,kurrsesi, manaf err, (t, e) mnrc, mnrcdhnie,
mnrrueshjer'rn&rros, mburracak, mburrem, mburrje;
nturrtehem, ndmesa, ndrmnrrje, ngurrim, oborrtar,
pjerrsi, qomazi, (i, e) rrafsht, rrafshr,m, rcafshin,
rraf shnalt, rr af sho j, rr af sh,ult , rr allher , m aIIo j, rr apisht, rrasallis, (i, e) rcast, rreckos, megullisht, ryegulloj, (i, e) rregullt, rreptst, rreptsisht, rreshk-u, (i,
e) rreshkt, rreshttm, rreshtoj, rreshtor, rrethan, rrethatore, methe-ja, rrethim, rrethtna-t, rreth,oj, rrethoj, rrezatoj, rreztkoj, i rreztkshTn, (i, e) rrgjuar, rcmbzm, t, rrmbEeshm, rrnim, rrnjdal, rrnjs, mnjsisht, rrnjsor, rrnjos, rrsh.qan, mshqanor, (1,
e) rritur, rrjedh, rrjedhs-e, rryedhim, rrjedhore, rrjedhshm, rrjepacak, mobaqeps, rrog'tar, rrojtore, rrotallim, rrotulloj, rrotullues, (i, e) rru,ar, (i, e) rcudltt,
rrufeprits, rrugl., (i, e) rcumbullakt, rrumbullakoj,
rrumbullos, rruzullim, siprmnrrje, sharroj, shkamauin, shndrroj, tjerrs, tkurrje, tmerroj, turraurnp,
thirrje, thircore, urrejtje, uarceza, uarrim, Darros, uoc-

rrak etj.
S

sem,

; Nuk shkruhen me rr fjalt lcarot, ngurongurt, rac, radh, rebel, ren'ttar, resht (pushoj) dhe

hnim

formimet prej saj reshtje, (i, e) pareshtur; regiistr, rnkoj,

roX, rornalc, rgshfet, sh,ter dhe formimet prej saj: shteroj,

pashtershm.

$29 a, b, c

B5

NJ.JA N TRUP E N FUND T FJALS

s2s

nj e jo me j:
a) emrat femror me nj n trup t fjals:
Shkruhe,n me

banj, bitonj, brinj, fi,nj, gshtenj, mush.konj,

rrfenj, rrnj, shkronj, shushunj, thinja-t, ujkonj,
zonj etj.;

b) mbiemrat e formuar nga nj tem m -nj:

(i, e) Jlorinjt, (i, e) drunjt, (i, e) grunjb, (?,

penjt etj.; po kLrshtu (i, e) shenjt, (i, e) shtrenjt;

e)

c) trajtat e shumsit te emrave mashkullor m

t theksuar ose m -ua:

zainore

arinj (ari), bari.nj (bari), bataki,nj (bataki), r.liminj (ilimi), kallajhinj (kallajxhi), kallinj (kalli),

krci,nj (krci), kushrinj (kusherl), mr,nj (mi), mulli,nj

(mulli), sharrhinj (sharrxhi), turinj (turi), ul,li.ni
(u11i) etj.; po kshtu shkruhet shumsi i mbi,emrave m
-i t the,ksuar: t rinj (i ri) etj.;
budallenr (budal[a), masl<,arenj (maskara) etj. ;
heronj (hero) etj.;
drunj (dru), hr,,,nj (hu), krcunj (kncu) eti.;
dragonj (dragua), ftonj (ftua), prrenj (prrua),
thonj (thua) etj.
Me -nj shkruhen edhe trajtat e shumsit t emrave mashkullor si gjarpinj, gjarprinj (gjarpr), lmenj (trm), lumenj (Ium), priftrzni (prift), sh,kmbinj (shkmb), thelpinj (thelb) etj.
S h n i m. Shkruhen me -j shumsat:
kqij, t kqija (i keq, e keqe).

kuii (kufi),

s30

B6

GRUPE BASHKTINGLLORESH

MB, ND, NG, NGJ

s30

Grupet e bashktinglloreve ffib, nd, ilg, ngi

shkruhen t plota si n fillim, ashtu edhe n trup e
n fund t fjals:

mb: mbaj, mbaroj', n'tbes, mbetem,

kumbull,

(pr)mbi;

i mb\, kmb,
gjemb,
humb, krimb, plumb,
thembr;

mbi,j, mbjell, mbush,

mbyt; dhmbt,

shkmb etj.;
ndz ndaj, nd,ej, nder, ndesh, ndr, ndrmamje,
nd"rmjets, ndrtoj, ndi,hmoj, ndjek, ndjell, ndodhem,
ndrag, ndrioj, nduk; andej, kndej, kndoj, mandej,

mundoj, prrnendsh, prandnj, sandall (mjet lundrimi);

asgjkund, asknd, fund, kurrkund, kuuend, mend,
mund, prmend, uend etj.;

ngi Wa, ngacmoj, ngarkes, ngarkoj, ngastr, (i, e)

ngatht, tug, ngel, ngij, (i, e) ngordhur, ngric, ngroh,
ngryset, ngul, ngushtic, ngut; breng, kng, kunguL, i, mnngt, mng, t, shtangt, shtllung, trangull,;
bung, cung, deng, peng, shm,ang, trung etj.;

ngj:

ng

jaj,

ng

jal,

ng

jall, i

ng

jashm,

ng

jesh,

nEjit, ngjgej, ngjyr; engjLt, tungjatjeta, thngjill, ungjiU; qeqj, ungj etj.

87

ss31,32

TAKIME BASHKETINGLIORESH
TAKIMI

T-S ME SH-N

s31

Te mbiemrat e formuar me prapashtestln -shm

dhe te trajtat e dshirores, kur sh-ja e prapashtsb
takohet me -t-n e tems, shkruhen q t dyja kto
bashktingllore (pa u asimiluar n ):

i begatshm, i, u,d,rtshm, i mrzitshm, t. ndritshrn, i prbotshm, i prditshm, i, prmntshm, x

prshpirtshm, i prshtatshm, i praitshm, i. sotshiirn, i, ujetshrn etj.;
arri.tsha, arritsh, ar-ritshim, arcitshi,, arritshin ; ditslw, fjetsha, futsha, goditshn, gjetsha, kputsha, mntshn. mbetsha, mbgtsha, ndritsha, ngritsha, ngutsha,
gtitsha, shtr.tsha, tretsha, urtitsha, uruitsha etj. ;
por: poa, uaja.
Sbnim. N pajtim m shqiptirnin e sotm letrar,
shkruhen me : i mom; tmija sht pes vje, por: pora
(pas) d,hjet vjetiish.

TAKIMI

I G-S OSE

N.S ME

J.N

s32

Fjalt dhe trajtat e fjalve me tlheks n rrokjen

e parafundit, tek t cilat takohet g-ja ose n-ja e erns me j-n e prapashtesib a t mbaress, shtrauhen
me i dhe jo me i, pr t mnjanuar shqiptimin e ktyre dy shkronjave si nj tingull i vetm (gi ose nj):

B8

$$33,34

djegie, lngie, shmangi,e, shtangie,' biol,oge biologta, fiLotroge tilologia, gjeologe gjeologia, kirurge kirurgia, pedagoge pedagogia, pedologe pedologia, radiologe radiologia; (un) lagia, (ti) lagie; (un) shmangia, (ti) shmangie etj.;
6nte, dhnie, kundrthnie, kundruni,e, lni,e,.
mnrrdh,ni,e, ngrnie, paradhnie, parathnie, pasthnie, qente, rnie, thnie, znie etj.; dibrani,a, indtania,
italiantn, koreania, partizanin, shkodrania elj.

TAKIMI

I D.S, S-S, T-S OSE I

ME

Z-S

H-.N

$33
Fjalt e prejardhura ose t prbr4 tek t ciiat
takohet d-ja, s-ja, t-ja ose z-ja me nj h q vjen pas
tyre, shkruhen pa ndonj shenj ndarse midis pjesve rtrse (por ruhet shqiptimi i veuar i shkro=
njave t msiprme):
i, herpashershm, mesholl, moslr,apje, moshErje;
; brezhumbur, gazhedhse etj.
Po kshtu shkruhen edhe emr:at e p'rvem ku
ka takime t tilla: Bethouen, Ethem, Mithat etj.
shtathedhur

AKIMI

ID-S ME T.N

s34
Kur n formim fjalsh ose trajtash takohet nj d
rne nj t,, shkruhen t dyja kto bashktingllore:
(i, e) argjendtii, (i, e) njrnendt, 6 e) njqindt,

89

s35

(i, e) pesqtndt, i, treqindti,. etj.;

mendt; at, po e bindte; n e bindt; po endte; n
u gjendt; ltndte; n lindt djal,; nuk mundte; n
mundt; rendte; n rendt; sh,,kundte; tu shkundt;
hmdte; n tundt etj.
TAKIMI

I DY SHKRONJAVE

NJJTA

s35

Kur n formim fjalsh a trajtash takohen dy

shkr,onja t nj.jta, njra prej t eilave mund t bj
pjes n nj dyshkronjsh, ato shkruhen t dyja:
knddre jt, nnndar je, kundrreuolucionar, kundrreform, mossulnwm, zuendssekre'tar; n arritt; n
n1,os e god\tt; e gjett e mira; n u mbgtt; ndritt;
n m pritt; n pEett; n u trett etj.;
i kujdesshm, passhkrim, a, pjesshm, leshholl,
shpeshher, mishshr,ts, ueshshkurtr etj.

Shnim 1. Kur takohen shkronjat r me rr dhe I ose

Il me ll, shkruhet vetm rr ose llz prreth; dembellk, fodullk, hamallk, ieshillk etj.

Shnim 2. Lidhza pasi (mbasi), e formuar nga pasf si

(rnbas*si), shkruhet me nj s.
Shnim 3. Trajta e vets s tret njjs e s pakryers dftore, lidhore e kushtore t foljeve me tem m
-t, n prputhje me shqi,ptimin e sotm tretrar shkruhet me
-st dhe jo me -tt: (do t) fliste, (do t) godiste, (do t) tnaste,
(do t) ngjiste, (do t) nuhaste, (d,o t) paraqiste, (do t) pr'
shtaste, (do t) priste, (do t) shtiste, (do t) oriste, (do t)
zbriste, (do t) zbuste, (do t) zgiaste eti.

lll.

DISA TIPA F'AI.SI{

ME PRE ARDHIE T HUA'
DHE EMRASH T PRVEM
T HUA'
$36

Fjat me prejandthje t huaj, q kan hyr n

gjuhn ton kryesisht pas Shpalljes s Pavarsis, n
prgjihsi nprmjet gjuhs s shkruar, dhe q i takojn sidomos terminologjis tekniko-shkencore, shkruhen kshtu:
a) Fjalt q kan -ia-, -ie-, -io-, -iu-, me i t patheksuar n trup t tyre, shkruhen me -ia-, -ie-, -io-,
-iu- dhe jo me -ja-, -je-, -jo-, -ju-:

-ia-: amiant, australian, austri,ak, auiator, aziati,k,

ballkanindii, boliuian, bruzili,an, dtabet, diagnoz, diagonale, diagram, d.ialekt, daalektik, dinlog, diamnnt,
diarnetr, diapazon, diapozitiu, diare, diatez, dhi,at,
elegjiak, finnnciar, ftiziatr, gjenial, gjeorgjian, imperialist, indonezian, industrial, tanian, italian, (kaIendari) gregorian, (kalendari) juli,an, kambial, kardiak,
kolonial, kolonializm, materi.al, mnterializm, mili,ard,
olimpiad, pediatr, piano, piantst, pstkiatr, racial,
specinl, specinlist, oarinnt etj. ;
-ie-: ambi;ci,e, ari,e, bankier, di,et, hi,erarki,, hie-

s36 b

91

roglil, higjzen, kantr,er, lcamier, kanocier,

mngazi'-

nier, mnlarie, materie, mtnier, mltmi,e, pioniet, portier, tastier, uartete etj.;
-io-: agresion, agjitacion, aks\om, aksion, aluzion,
umbicioz, anttbioti,k, aui,acion, bakteriolog, batalt'on,
bibliotek, bili,on, bi,ografi, biologji, delegacion, dio'
qez, dtsertacion, dispozici,on, dtuersion, ekspresionizm, Jiziologji, fi,zionomi, funksion, idtorn, tdiot, i'luzion, i,mpr e siont zm, inj eksion, kamion, kino studio, ko'
leksion, komision, komuntkacion, koncesion, Legii'on,
leksion, lokucion, mih,on, miop, mision, nn'cionalizim,
noci.on, racisnnlizim, radio, reaksion, reaksiorutrT, recen-

ston, repolucion, sankston, sekston, seston, simbioz,

staeion, studio, teleuizion, uersion, uiolin eti.;
-iu-: akuarium, barium, helium, herbarium, zridium, kalcLum, kalium, po kshtu kolokuium; koniun'
ktur, magnezium, moratorium, natrium, silicium,
simpozium, stadium etj.
Po ksh,tu shkruhen edhe emrat e prvem t
huaj t tipave t msiprm:
Diana, Iliad.a, Milti,adi, Oktauiani, Santiago; Danieli, Lauuazie, Molieri,, Robespieri, Seuilie; Berliozt,
Diogjeni,, Dioklectani,, Etiopi,a, Hesiodi, Niobe, Toki,o,
Viol,etu etj.
S h n i m. Shkruhen me -ia-, -ie-, -io-, -iu- fja;l si:
hoaiar, plejad; adjektio, bjellogardist, konoeier, medalie,
ob jekt, ob jektiu, ob jektiaizm, pr o j ekt, sou iet, soo ietik, sub iekt,
subjekti,u, subjektiuizm, trajektore, aienez; baionet, fiord,
major, rajon, pauijon; adjudikat, ad'jutant eti.

b) Fjalt dhe emrat e prveem q nisin me togjet

e msiprme, s'hlrutr,en me ja-, je-, jo-, ju-:

jafeti,k, jaht, jarnb, janki, japi,gt, jard; jenier,

$36 c,

9Z

jezuit; iod, jon, jonizim; jug, juri., jurrd'ik, iurisprudenc, juri,st, justifikim etj.;
Jakutta, Jalta, Jasoni; Jemen, Jenisei, Jeronim,
Jerusalem; Jokasta, Jokohamn, (deti,) Jon, Jordan; Jupiteri, Justinlant, Juuennli etj.

c) Fjalt dhe emr,at e prvern me aj, ej, oj, ui

shkruhen me j kur kto grupe jan n trup t tyre,
por me i kur grupet n fjal jan fundore:
lajtmotiu, kombajn, kombajner ; fejton,
jer, trolejbus, uolejboll; bojkotoj, trojka 'etj.;

konue-

Azerbajhan, Bajkal, Bajron, Hajnan, Hajne, Kaj-

ro, Lajpcig, Majer, Malajzta, Sajgon, Tajland, Taiue.n, Versaj, Xhamajka; Bejrut, Cejlon, Marsej,
Rejkjauik, Rio-de-Zhanejro; Llojd, Rojter, Troja;

Kujbisheu etj.;
Hauai,, Rolontai,, Mamnz, Paraguai, Shangai, Uruguai; Bomber,, Broduei, Faradet,, Jenzsei, Koubei, Sergex, Sidner,; Hanot,, Kosheuoi,, Sedoi, Tolstoi etj.; por
tramuaj, hokej, koktej, kauboj.

) Fjalt dhe emrat e prvem me burim prei

greqishtes s vjetr, e n kt gjuh kan y (ipsilon),
shkruhe,n m,e i:
amidon, analiz, anonim, antonim, antropontm,
asintettk, bariton, brakccefal, cinik, daktil'ografist, dinsrno, dinasti,, distik, distrofz, dizenteri, dolikocefal,
ekinokok, elektroli'z, etimologit,, faring, filogjenez'
fi,zi,k, fiziologji, fizi,onomt,, ftiziatr, glicerin, gjimnastik, gjimnaz, gjinekolog, hidrocentral, hidrogien,
hrmn, hiperbol, hipertenston, hipnoti,zi'm, hipol*it' hi''
potek, hipotenuz, homonim, idil, katalizator, klorofi'L,
kriptogram, kristal, ksilofon, laring,limf , li'noti'p' rnar-

93

$36 d

ttr, metonimi, mister, mi,sttk, tut, mitologjz, mizantrop,

pirik, pir o gr af i, polig j enez,

nimJ , oksig j en, olimpiad,

politekni,k, pstkiatri,, pstkik, psikolog, ri,tm, stlogjizm,

simbioz, stmbol, stmfoni, stmetri, stmpati, simptom,
sinagog, sinekdok, stnkroni,, sinonim, sinoptik, sintagm, sintaks, sintez, ski,t, sttltstik, stilograf , tip, titografi,, tiran etj.
Po kshtu shkruhen edhe emrat e prvem t
ksaj kategorie, si edhe fjalt e formuara prej tyre:
Astri,-a, Bizanti, Egjipti, rigji-a, Kiri,, Libi-a, Miken-a, Oli,mp-t,, Polib-i,, Polinezi-a, Siri-a, Skiti-u; asirian, bizantin, egjiptian, frtgas, libian etj.
d) Fjalt dhe emrat e prvem, kryesisht me bu-

rim grek, latih a iliro-trak me au, eu shkruhen

edhe

n shqipen me au, eu:

audi,enc, auditor, autarki, autentik, autobu,s, anttokrat, autokton, au,tomnt, automobi,l, autonomi, autopsi,
(kisha) autoqefale, autor, autorttet, autorizim, autostrad, kozmonau,t, mnurt, mauzole, tautologji etj.; eufemizm, eufoni,, eufori, eukalipt, eunuk, euritmt, leuce,rni,
latkocite, neu,rolog, neurologji,, neurom, neuron, neutra.l, neutron, pleur-a, pleurit, pseudonim, reumatizm

etj.

Po kshtu shkruhen edhe emrat e prvem t tipave t msirm:

Audata, August-i,, Aurora, Australi-a, Centaur-i,,
Glauk-u, Kaukaz-i, Mauritani-a etj.; Eurtpidi, Eube-ja,
Euklid.-i, Pleurat-i,, Teuta etj.
S

hni

m. N pajti,m me shqiptimin e ngulitur pnej kov: Eorop, evropian, neuralgji, neuralgjik,

hsh, shkruhen me

neorasteni, nearostenik, nearik.

$36 dh, e,

94

dh) Fjalt dhe emrat e prvem t burimit latin-rornan me kua, kue, kui, kuo shkmhen me tng zanor
(ua, ue, ui, uo):
akuarel, elu,acion, ekuntor, kua..dr, kuadrat, kua-

dratur, kualifikim, krnliftkoj, (teoria e) kuanteue,

kuarc, kuartet, (epoku) kuaternure etj.;

kuestor, kuestur, sekuestrim, sekuestroj etj.;
ekuilibr, ekuinoks, ekuiualenc, ekui,ualent, koLakuium, kuintol, kuitanc, kuintesenc, kuzntet, Kuintilinni, reltuiem etj;
kucrttm, kuot, kuoti,zacon etj.

e) Fjalt e huaja me -oo- shkruhen me -oo- edhe

n shqip'en:
alkool, kaoperatiuii, kooptoj, koordinat, zoogjeografi, zoolog, zaornorfizm, zoopatolagji, zooteknik etj.

) N pajtim me shqiptimtn e sotm letrar, fjalt

me burim nga latinishtja a nga gjuhet romane, si
edhe nga greqishtja, t cilat n gjuhn shqipe kan
nj c t ndiekur nga zanorja e ose i, shkruhen me c
dhe jo me a me s:
acetik, acetilen, cebArirn, celebroj, celofan, celsius, celul, celuloz, cenzur, centi,Li,tr, centimetr,
central, centralist, centralizoj, centurion, cerebral, ceremnni, certifikat, cezur, docent, dolikocefal, koncebr, koncept, koncert, koncesion, leueemi, lice, procedoj, pracedur, flroces, tercet etj.;
agjenci., agjitacion, k\, ciklamtn, ciklik, etklon,
ctklostil, cilindr, cf;lind,rtk, cink, cinizm, cinkograf ,
cinkograli, cirililc, cirk, cistern, citat, atoj, citrat, cit:il, defiet, delegaci,on, elektrcist, garanet, inci,zoi, kln-

95

s36

scist, klnsicizm, konciz, laicizm, nacional, nouinci,al, publici.st, pu,blicistik, raa,on, recension, reuolucion, social, socinlist, special, specialist, stoicizm. .scrfi.ctt, teoricien, tercinr etj. Po kshtu shkruhet bilanc-i,
(dhe jo bilan-i).
N pajtim me kt rregull edhe emrat e prvem
t k'saj kategorie shkruhen me c:
Barcelona, Centauri, Cerberi,, Cezari,, Ctk\adet,
Ci,klopi, Cincinatt,, Horaci, Lukreci, Marciali, Mecenn,
Sicilia (po keshtu stci,lian) etj.

Shnim 1. N pajtim me shqiptimin e ngulitur preJ

g: bi,ik\et, lklist, iklizrn, i,ntento,

kohsh, shkruhem me
motoiklete.

Shnlm2. Shkruhen me s fjaliit:

dispens, mens.

S h n i m 3. Shkruhen ,me k fjalt: keltt, keltishtia, Icjbernetik, kirnograt, ldnnrna, makin, makineri,, maki,nist dlre
me q fjalt: autoqefal,, ilioqez, Maqedorn-a, maqedano.s, qera-

mik.

f) Shlffuhen me 4 t e jo me dh, th fjalt ndrkombtar me burim nga greqishtja e vjetr si:

anhidrik, anod, dnktilik, dekagram, dekametr,
delt, demngrafi, demokraci, demon, despot (sundimtar absolut), despotik, diadem, diafragm, diognoz,
dagonale, dialekt, di,alekti.k, dialog, diamant' dinmetr, di,atez, didaktik, didaskalik, diplomnei, diplnmat,
dtplom, dsk, hidrogjen, katod, metod, olimpi,ad,
ontopedi, pedagog, pedagogji etj.;
antipati, antologji, antronlag, apti, apoteoz, aritmetiki, aritmt., artrit, ateist, ateizm, atlet, atletik,
ditiramb, entuzazm, epitet, esteti,k, eter, etrwgrafi,
etnos, hi,potek, hipotenuz, hipotez, lcnrtotek, litur-

$36 g

96

gji, mnraton,

n'rettl,, paleontologlt, patolog, patos, poritm, simpati, sintez, telepati, tem, teologji, teorem, teori, terapi, termik, termodinamtk, termometr, termos etj.
Shkruhen me d, t edhe emrat e rvem grek
e romak t tipave t msiptirm:
Adonis, Afrdita, Alkibiadi, Dedali, DelJi, Demetra, Demokriti, Demosteni, Di,odort, Diogjent,, Diom,edi,
Dioskurt, Dodona, Driadat, Edesa, Epaminonda, Fedra, Heliodori,, Herodoti, Hesiodi, Hidra, Iltada, Gadishulli Kalkidik, Kolkida, Leonida, Medeja, Mil'tiq.di,
Odiseu, Pelidi, Pindari, Simonidi, Teodoriku etj.;
Atena, Etiopi,a, Itaka, Jugurta, Kartagjena, Korinti, Maratona, Metodi, Mitridati, Prometeu, Skttia, Teba, Teodosi, Teokriti, Termopilet, Tesalia, Tesprotia,
tesprott, Teti,, Tezeu,, Trakia, Zakinti etj.
h.teizm,

m. N pajtim me shqiptimin e ngulitur prej kotlt (dhe jo me d, t) fjalt dhe emrat

e prvem q jan kryesisht t prdorimit popullor:
S

hni

hsh, shkruhen me dh,

(titull fetar), dhiqel, dhisk (: tabaka), dhjak,

idhull, llambadh; themel, thimjam eti.; Alqitsiadh, Dhimi,tr,

dhaskal, dhespot

Dhimosten; Athr,na, Athin,

Theoilhor, Theohar etj.

Kleanth, Thanas,

Themistokli,

g) N pajtim me shqiptimin e sotm tretrar, fjatt

q burojn kryesisht nga greqistrJtja, latinishtja e nga
gjuht rorrlanJe d'he q n shqipen kan ni gi t ndjekur nga nj e ose i, shkruhein me gi e jo me g:
agjenci, agjent, agiitacion, agiitator, angitnare'
angjtn, antropologji, blologii', borgiez, dermatologji'
dramaturgji, egjtd, elegji, embriologii, energietik,
energjtk, farm,akolog jr,, filolog ji, fi,ziologii', gjenealogji,, gjeneral, gjenerator, gjeneti,k, gienez, gieni', gieo'
metri,, g ji,mnastr,k, g jimnaz, giinekolog, giips, hegie-

$36 gj, h

97

moni, hemorragji, heterogjen, hidrogjen, h,igjien, homogjen, ideol,ogji, kirurgji, legjend, legjion, legjisIacion, Letargji, Liturgji, l,ogjik, meteorologji, metodologji, mitologji, oksigjen, orgji, patologji, pedagogji,
psiko\ogji, regjent, regjim, regjistr, sugjestion, tril,ogji eti.
Me gj shkruhen edhe emrat e prvem t ktyre
tipave: Aug jias, Egjeu, Egjina, Egji,pti, Eg jisti, Eug jen,
Gjeorg ji,a, ltig jeni.a, V irg jil,i etj.
Po me gj shkruhen edhe fjalt e ernrat e prvem
nga burime t tjera, t citrt jan t tipave fonetik t
msiprm, si algjebr, algjebrik, gjiboni, gjiraf etj.;
Algjer-i, Algjeri,a, Belgjik, Gjermani,-a, Gjeneu, Gjenou, Gjibral,tar-i etj.
Shn

i m . Shkruhen me

xh dhe jo me gj fjalt:

inhinier, thandar, handarmri, henier, henio, hirim,

hiro, hiroj, inxhinieri, hirues, si edhe fjalt haket, rhelatin, xhol.

gj) Shkruhen me j dhe jo me zh ose xh fjalt:

adjutant, juri, juridik, jurist, jurisprudenc, projekt, projekti,m, projektoj, projektor (aparat), projektLigj, projektplon.
Por shkruhen me zh fjalt q jan marr drejtprdrejt nga frngjishtja:
grupazh, shantazh, zhargon, zhongler, zhttl (term i
fiziks), zhupon etj.

h) Shkruhen me gn fjalt: agnosticizm, gneis,

gnotn, gnoseologji, gnostk, inkognito, magnat, magnet,
magne'ti,k-e, mn"gnetizm, magnetizo j, magnetof on,
nx&gnez dhe me nj fjalt: dinjitet, injoranc, injorant,
linjit, manjolie etj.
7-360

$36 i,

9B

i)

Shkruhen me h- fjalt q n greqishten e vjetr fillon,in me zanore t aspiruar dhe n latinishten

me h-:
halucirmcion, hnrmoni, harmonik, harmonizoj,
harp, hebraik, hedonizm, heg jemoni, hekatomb,
hektolitr, hekzaklora,nt, hekzametr, hel,enist, heli,k,
helikopter, heliocentrik, heli,oterapi, helott, hematzt,
hemisfer, hemofili, Tremoglobrn, herbariurn, herbicidet, heretik, hermetik, hero, heterogjen, hibrLd, hidrau'
lik, hidrocentral, hidrogjen, hierarkt., hieroglif , hi,erornonak, higrometr, higjzen, h,i,mn, hiperbol, htpertension, hiptzm, hipnoz, hipodrom, hi,pokrit, htpotek, hipotenuz, hi,potez, histeri, histologji, histori, homogjen, homonimi, horizont, horizontal, hormon, humantzm, hum,us etj.; po k'shtu: i,nhalacion, inherent,
koherent, kohezion, rehabilitoj etj.
Po kshtu shkruhen edhe emrat e prvem t
ktyre tipave, si edhe emrat e tjer t prvem q
jan fonetlkisht t ngjashm me ta:
Halikarnasz, Hami,lkari, Hanibali, Hasdrubali, Hef estz, Hektori,, Hekuba, Helespont-i., Helena, Heliodori,,
Hera, Herakliu, Herkuli, Hermiona, Hermogjeni, Herodr,, Herodoti, Hesi,ku, Hesiodi,, Htdra, Hiparku, Hi,periont, Hipia, Hi,pokrati, Hipoliti, Homeri,, Honori, Horaci etj.
Habarousk, Hag, Hamburg, Hanoi,, Hanouer, Hanhou, Harkou, Hauai, Hauan, Helsinki, Himnlaja, Holand,, Honduras, Hungari, e'tj.

j) Shkruhen me k fjalt e terminologjis tekmiko-shkencore nddkombtare q e kan burimin te greqishtja e vjetr dhe q prmbajn tema, te cilat n
kt gjuh kan pasur nj )t (h):

99

s36 k, I

anakronik, artakronizm, annrki, anarkik, aruff kist, arkailt, arkaizm, arkeolog, arkeologji, arkimandrit, arkipelag, arki,tekt, arkitektur, arkiu, arkiuol,
brakicefal, brakiopodt, ekinokok, iktiolog, hipokondri, kalkopirit, kameleon, kaos, kaotzk, karakter, karakteristr,k, kilograT n, kilometr, kimerik, kirni,, krrurg,
klor, klorotorm, koreografi, lcrestomnci, kri,zantem,
krom, krontk, kronik, kronometr, monark, monarki,
oli,garki, orkestr, pakiderm, psiktatr, psiki,k, psikologji, psikoz, teknik, teknologji, tektonik, trokaik
etj,

Po kstr,tu shkruhen edhe emrat e prvem t

ketij tipi: Akili, Aristarku, Arkiloku, Arkimedt, Balcu
(:Dionizi), Eskili, I{aoni,a, Karonti, Kerson, Kimera,
Ki,os, Kolkida, Kriseida, Krisi, I{ri,sipi, Kri,sobuli,
Kronosi, Plutarku, Telemaku dtj.

k) Fjatt e huaja q n gjuh'n shqipe kan nj

-ks- t ndjekur nga nj -io-, n pajtim me shqiptimin
e sotilm letrar, shkruhen me ks dhe jo me kc:
abstraksi,on, aksiom, aksion, dedukston, diksion,
fraksion, fraksiont st, Junksion, tun:lcsonar, funksionoj,
irtduksion, inJeksion, injeksion, juridiksi,on, i,eksi,on,
reaksion, sanksion, seleksion, seleksionoj etj.

1) Shkruhen me ks fjalt e burimit grek a latin

q pnmbajn elementin eks t ndjekur nga nj
bashktingllore, dhie me kz fjalt e po ktij burimi
q prmbajn elemen,tin eks t ndjekur nga nj zanore
ose temat ekzo a hekza:
ekscentrik, eksl+ansator, ekskluziu, ekskursion, ekspansion, ekspedit, eksperiment, ekspertiz, eksplorator, eksploroj, eksponent, eksport, ekspozt, ekspres,

!39_1r_--

--_loo

ekspresionizm, ekspresiu, ekstaz, eksterritorial'itet,

ekstrauagant etj.;
ekzikt, ekzaltoj, ekzaminim, ekzaminoi, (tiJo) ekzantematik;e, ekzekutim, ekzekutiu, ekzekutoi, ekzem,
ekzistenc, ekzistencinlizm eti. ;
ekzocentrii, ekzoderrn, ekzogami, ekzogjen, ekzotik etj.;
hekzametr, hekzaklorant etj.
11) Fjalt

e huaja q burojn nga greqishtja

vjetr,'nga latinishtja ose nga gjuht romane dhe q

.,b keto g3"kre kan nj I t thjesht ose dyfishe,
shkruhen me I e jo rne ll:
algoritm, arnbul'anc, umbul'ant, analcolut'
anal,ogji, antotogji, arkipel,ag, atl,as, balon', balsam,
bLtan, biolog, bulon, d'eklarat, dtalog, dipl'omaci,
dLptomat, dLplom, d'uel, etimolog ji, Jal's, f alsifikim'
ji, fl'ot, gaLchfi,iokser', filatog ji, fitoshqiptar, f iziolog
"tik,
gjenealogji, gjeolog, gjeologji, halogjen, halucLnacioi,' hemoglobin, holandez, ltotel, ideol,og, ideol.ogji, il,ustrim, il,uzion, kilogram, klos, klasik, kolon'
L"oloni, kolonial,, kolonj, kolos, kolosal, Icomplot, kom'
pl.otoj,' konsul't, l"eksikolog ji, I'ogaritm, I'ogjik, lokomotiu, Iord., Lotari. Luks, Iustr,, Iusttoi, metal,urgji,
mitol,ogji, monolog, nekrologii, neologiizm, patolog,
pil,ot, pl.agjiat, tlan, pl'anet, pl'anifikim, plastik, platin,
psatm, psalt, psiko|og, rezul'tat, sandale, silog jizm'
it<otustik, socitog ii, spelculoj, tabel, tablo, tautologii,
teologji, terminalogii, uul'gar, uul'garizim, zoologii' eti'
Po kshtu shkruihen edhe emrat e prvem te
alf a,

ktij-

ti,Pi:

Apolon-i, Apol'oni-a, Atl'aiLtiCa, AtlqntLku' Bctbibni-a) Galatea, Lukian-i, PelagonLa, Peloponezi, Penelopa, Platoni, Plutott'i, Salusti, Scila etj'

536 ffi, r

101

S h n i m l. N pajtim me shqiptimin popullor t ngulitur prej kohsh, shkruhen me ll fjalt:

apostull, atllas (lloj plhure), ballkanik, ballkon, bllok,

bllokad, bllokoj, bullgar, busull, okollat, dishepull, galloshe, gorill, gumallak, idhull, kabllo, kabllogram, karan'to,njoll, kapitull, kapi,tulli,m, kapitulloj, konsull, konsullat, kon-

troll, kontrolloj, kontrollor, llogari,, llogaritar, nitrollak, ordkull, pallto, pllakat, protokoll, sallam, sall, sallon, uullkan,
oullkanik, uullkanizim etj.

S h n i m 2. Ndr fjalt me burim nga anglishtja shkruhen me l'. gol, golf , kloun, klub etj. dhe me ll basketboll,
tutboll, hendboll, penallti, uolejboll etj.
S

me

l:

m 3. Ndr fjalt e reja t burimit sllav shkruhen

bolsheuik, kolkoz, komsomolas, polak, pollw etj. dhe me

hni

ll: bjellorus, sllau, slloaak,

sllouen

etj.; po kshtu Bjellorusi.

m) Fjalt e huaja q jan marr kryesisht nga

gjuht romane dhe q n kto gjuh kan rr, shkruhen me rr e jo me r:
&rrestirn, qrrestoj, arriuist, arroganc, bumikad,
hemorragji, irractonal, karrier, karriertst, katam, koTrekt, korrektur, komelacion, komespondenc, korridor, korrigjoj, serr, surreal,iznx, surrogat, tarrac,
territor, temor, tercorist etj.

n) Fjalt q burojn nga greqishtja e vjetr, trg

latinishtja a nga gjuht romane ose q jan formuar
n shqipen m,e elemente t ktyre gjuhve, tek t cilat ato ka,n nj s ndrzanore, shkruhen me z:
afazi, aferez, analtz, apoteoz, ortizanat, aziatik,
azil, baz, bazilik, bizon, cezur, dezerttm, dezertoj,
dezinfekti,m, dezinfektoj, diagnoz, diatez, dierez,
dinozaur, dioqez, diuizion, dizenteri, doz, entuzia-

$36

nj

102

zm, ezofag, faz, fibroz, filozof , filnzofi., fi,zikan, fizi.k, fiziologji,, fizionomi,, ti,zioterapt. (po kshtu edhe

fizkultur, fizkulturist), ftiziatr, frazeologji, gjenez,

herezi, hidroliz, hipnoz, hipokri,zi,, hipostaz, hi,pote-

nuz, hipotez, izoglos, izolacioni,zm, tzolant, izornorf ,

i,zotermik, i;zotop, kazerm, kazi,no, kazui,stik, klauzol, krizantem, kriz, laktoz, metamorfoz, metastaz,
metatez, mezolit, mizantrop, mozaik, muz, muzr,ilc,
muzikor, narkoz, osmoz, parazit, poezi, poz, pozicion,
pozit, poziti,u, ptognoz, protez, yroz, prozodi, psi,koz, rezerv, rezolut, rezultat, sintez, teozoJi, tez, tromboz, uzin, uzurpator, uzurpoj, uazelin, uizit, ui,zitoj etj.
Me z shkruhen edhe emrat e prvem t ktij

tipi:

Azia, Belizari, Brazili, Diontzi, Elizi,, Elizabeta,

Ezopi, Izokrati, Kazablanka, Lozana, Piza, Polinezia,
Raguza, Sirakuza, Tezeu, Tunr,z, Tuni,zia, Venezuela
etj.
S h n i m. Shkruhen me s fjalt: president, presidium
dhe emrat e prvem: Efesi, Hesiodi, Hesiku, lsaia, Isidori,
fsis, Kresi, Lisia, Lisitnaku, Lisistrata, Mesopotannia, Moisiu,

Nausi,ka, Osiris, Pisistrati, Poseidoni, Teodosi, Tnasibuli, Trasi-

meni etj.

nj) Shkruhen me -z- n t gjiha trajtat e tyre

fjalt me -izm e -azm:
abs,trqksionizm, abstraksionizmi; arkai,zm, arkaizmi; ateizm, ateizmi; bektnshizm, bektashizmi;

burokrati,zm, burokratizmi,; centralizm, centralizmi;

djathtizm, djathtizmi; dualizm, duali,zmi; feudalizm, f eudali,zmi; globalizm, globali,zmi; historizm,

htstorizmi,; iluminizm, iluminizmi; klasicizm, klasicizmi; komunizm, komunizmi; leninizm, leninizmi;

$36 o, p, g, r

103

; marksizm, markstzmi,; optimizm,

pri,zmi ; realizm, reali,zmz; reui,zio'
yrizm,
;
nizm, reuizionizmi, ; romanttzm, romanti,zmi,; silog jt'
zm, silogji,zmi; socializm, sociali,zmi; shkollarizm,
shkollnrizmi ; shoui,nizm, shouinizmi ; zyrtartzrn, zArtarizmi, etj.;
entuziazm, entuziazmi; pleonnzm, pleonazmi;
sarkazrim, sarkazmi, etj.
majti,zm, majttzmt
optimi,zmi,

o) Shkruhen me -zm- e jo me -sm- fjalt q burojn nga greqishtja e vj,etr ose q jantl ndrtuar me
etremente t ksaj gjuhe:
fantazm, kozmeti,k, kozmik, loozmodrom, kozmooni, ko zmo gr af i, kozmotnn:u,t, kozmnpoli,t, kozmo s, plnzm, protoplazm, sizmi,k, sizmograf etj.
g

p) Shkruhen me -z- fjalt e huaja t formuara

me parashtesn dez- (des-), kur s-ja e parashtess
gjend'et n pozicion nd,rzanor:
dezinfektoj, dezintektim, dezintegroj, dezintegrim
etj.

q) Fjalt me parashtesn dis- prpara nj bashktingiloreje dhe aito m,e parashesn trans- e ruajn gjithmon s-n e parashtess n sh'krim:
disharmoni, diskreditoj, diskriminim, dtsniuel, diser, disp ono j, dispo zi,t etj. ; tr ansakst on, tr ansatlantik,
tr ansf uzion, tr anst stor, transit, tr an slit er im, tr an smetr,m,
transoqeanik, transpont etj.

pe

r) Shkruhen me s fjalt e huaja q n gjuht

burimi,t kan -ss-:

104

asimilim, disertacion, glosar, kolos, kolosal, mision,

pesimist, regjisor etj. ;
Abisinia, Asiria, Mesina, Odesa, Tesalia etj.; po
kshtu mesapt, molost etj.

rr) Shkruhen me -s- e jo me -z- fjalt e huaja

t formuara me ann e parashtess a- prej fjalsh

me s nistore:

aseptik, asimetri, asimetrik, asimptot, asizmik,

asocial etj.

s37
Shkrimi i emrave t prvem t huaj mbshtetet prgjithsisht n shqiptimin e tyre n gjuht prkatse, duke iu prshtatur sistemit grafik t shqipes.
Me prjashtim t rr-s, bashktingIloret dyfishe t

kty're emrave nuk ruhen n shkrim n gjuhn shqipe*.

Ksh,,tu, shkruhen:

Aligieri, Atila, Bajron, Bethouen, Bop, Brams,

ehou, Dostojeuski, Duorzha,k, Dyma, Eminesku, Fad.ejeu, Gte, Gorki,, Hajne, HAgo, Kamoensi, Karahale,
Rardui, Kozhbuk, Kujbisheu, Lu Sin, Manoni, Mickieui, Monteslej, Moart, Myse, Pestaloci, petfi, Rabindranat Tagore, Rasin, Sattikou-Shed"rin, Sun Jat
Sen, Shekspir, Sheli,, Shiler, Shopen, Shtajnbek, Tomns
A(.an, Turgenieu, Vagner, Vithetm TeI, Volter, Xherzhinski, Zhqn-Zhak Ruso etj.; Amo,zona, Azerbajhon,
Bejrut, Bohemi, Bolonj, Bombei, Bon, Bordo, Butlapest, Bukuresh.t, Delhi, Dresden, Filipinet, Hag,
*) N shfaqjen e par t nj emri t ksaj kategorie mund t
shnohet n kllapa edhe shkrimi i ti'j sipas grafis s gjuhs

nga buron.

105

s37

Hartum, Hauai, Houan, Helsinki, Jenisei, Johanes'

burg, Kajro, Kalkuta, Kaukaz, Kln, Kopenhag, Krakou, Lajpcig , Lentngrad, Lihtenshtajn, Liuerpul, Lozan, Luar, Majakouski, Majer, Manester, Melburn,
Misisipi, Napoli, Neua, Niagara, N ju-Jork, Odesa, Onega, Oslo, Otaua, Prag, Rio-de-Zhanejro, Saltalin, Sen,

Sidnei, Sofje, Stokholm, Su.ez, Tajland, Tulo, Tunizr,,

Uashington, Valencia, Varshau, VErtemberg, Xhamajka et1.;
Arras, Andorra, Kamberra, Sierra-Leone etj.
S h n i m l. Emrat e prvem t gjuhve sllave, pavarsisht nga mnyra e shqiptirnit t l-s n kto gjuh, shkruhen prgjithsisht me l:

Arh ang elsk,

Ba

jkal,

Bj

alistok, BIag

j e u,

Br ati slars a,

Dobr

olu -

bot:, Glinka, Gogol, Jalta, Kaluga, Ladoga, Lermontou, Lobaeaski, Lomonosoa, Lodz, Lubli,n, Ludmila, Lugansk, Lunaarski, Milan, Milorad, Milosh, Mladenou, Oblotnoo, Paulox,
Poloni, Ruslan, Suerdlou, Tula, Ural, Vladimir, Vladiuostok,
Volodarski, Volodja, Vroclau etj.
S

hni

m 2. Emrat e prvem m -ij t burimit

rus

shkruhen me -i:

Belinski, ajkaoski, Dostojeuski, Gorki, Musorgski, Sta-

nislaoski etj.

S h n i m 3. Disa emra t prvem me prejardhje t

huaj shkruhen sipas tradits s ngulitur prej kohsh n

gjuhn shqipe:

Bruksel, Kazan, Korfuz, Mosk, Orel, Paris, Selanik, Stamboll, Suedi, V jen, Zuicr etj.*

*) Pr shkrimin e kategorive t veanta t emrave t prvecm me prejardhje t huaj, shih pikat prkatse t S36 t

ktij kapitulli.

rY. sunE oRAMATTKoRE

1

. DISA

TRAJTA T SHUMSIT T EMRAVE

DHE T MBIEMRAVE

$38
Nga emrat femror m -, shkruhen n shums:

a) me mbaresn -a emra si: ara-t, arre.-t, arka-t,

banka-t, banja-t, barka-t, biseda-t, bisha-t, detyra-t,
fara-t, faza-t, forma-t, fusha-t, fgtgra-t, kazma-t,
krpudha-t, kisha-t, klasa-t, lopata-t, mnja-t, mngra-t, rnAnAr&-t, napa-t, natgra-t, neuoja-t, nyja-t, plhura-t, pisha-t, pulpa-t, qafa-t, rroba-t, shemblltgra-t,
shtl,lung a-t, toka-t, th,aka-t, u eta-t, ulera-t ;

b) me -, ashtu si n njj's, emra sl: an-t, buth-t, bjeshk-t, dallg-t, deg-t, tl,et-t, goj-t,
gozhd-t,, gjurm-t, gjEmtgr-t, jet-t, kmish-t,
kofsh-t, lpjet-t, llr-t, mol,L-t, pjes-t, pjeshk-t,
rrug-t, streh-t, sheg-t, udh-t.
S h n i m. Sipas kuptimeve me t cilat prdoren, ni
nurnr emrash shkruhen me dy trajta shumsi:

brtnj: brinj-t (brinjt e trupit), brinja-t (n ato kodra,

n ato brinja); cop: cop-t (pes mii cop tulla), copa't (dy
copa buk); gryk: gryk-t (m dhembin grykt), grgka-t

107

ss39,40

(grykat e maleve); kok: kok-t (dhlet kok dhen), koka't

(kokat e qepve); lkur: lkur-t (prpunimi i lkurve), lkura-t (lkurat e pemvel; pik: pi,k-t (fitoi pes pik), pilco-t (pikat e shiut).

$3e
Trajta e pashquar e emrores s shurnsit t emrave femnor mrtl -i, -, - osr -o t tltr,eksuar, si edhe m
-e, -o t patheksuar, shkruhet njsoj si ajo e njjsit:
qershi,, - shum
- shum shtp\, nj tepsi, - shum tepsi; nj id;e - shum ide, ni rrke - shum
nke, nj rrufe - shum rrufe; nj bela - shum

nj hardhi, - shum hardhi., nj

qershi, nj shtpi

nj kala - shum kala, ni shaka - shum sha'

ka; nj bgro - shum byro, nj tablo - shum tabela,

blo* etj.;

ni ani,je - shum anije, ni lule - shum,' lule,

nj perde - shum, perde, ni shishe - shum shi,she;
nj depo - shum depo, ni pako - sh'um pako, ni
paltto - shu,m pallto, ni triko - shum tri'ko eti.
$40

Nga emrat dhe mbiemrat mashkullor m -al, -an,

-r, -oc, -el, -er, -et, -az, -il, -ir, -ol, -oo, 'oz, -u[,
q zakoni'sht e kan shumsin m - (gieneral, ltuin'
tal; oeroplan, partizan; fshatar, hambar, prpai)

rPr disa nga emrat e tipave t rniisiptirm, pr

qlIime t

caktuara stilistike-shprehse ose me ngjyrime t veanta

kuptimore, prdoret n gjuhn letrare edhe shumsi me -ra:
udir a,

stir a, kusir a, morr zir a, mr elcullira, tep sir a, trt'mrir

iilera; belara, shakora etj.

a;

$40 a, b

108

rimtar; guralec, memec; dembel, kri,minel; berber, fener; atlet, planet; borgjez, kinez; ci,uil,
katil, kopil; ilir, zinhir; gogol, rcaqol; bidon,
kampion; bajloz, nxarl,ngoz; majmun, pirun etj.),
shkruhen n shums:
a) me -a emrat: karkaleca, kastr&ueca, keca, speca; bela, engela, gjela, tegel,a, tela; breza; automobila,
bilbila, fitila, kandila, karafila, trndafila; sokola, stola;
gramaf ona, rnagnetofona, mikrof ona, telef ona; kauanozo, mitral,oza, rrogoza; una;

b) me -e emrat: festiuale, hidrocentrale, ideale,

kanale, korale, kristale, lakole, male, materiale, mtnerale etj.; duhane, dyqane, oqeane, organe, plane, tauane, uullkane; p(rzare, seminare, thesare, uisare etj.;
kotece ; akuarele, duele,hotele, kapitele, pastele, tunele,
zabele; dikastere, kantiere, karaktere, rnermere, mindere, mistere etj. ; fakultete, martfete, personali,tete,
qytete, shporete, shtete etj.; qqmeze, sofrabeze; idile;
hire, manastire, panai,re; ciklone, elektrone, frone, hoh, hormone, kampione (mostr), kanione, protone,
shabllone, zakone etj.; kanune.
S

hni

l.

Ernrat m -ac, -a, -f, -ak, -ap, -aq,

-ash,

-e, -ek, -en, -esh, -ik, -in, -ist, -jan, -jot, -ok, -or,
-osh, -ot, -tar, -tor, -uk shkruhen n shu,ms rregullisht me -:
kupac, prtac; gunga, gjemba (por ilae); otograf,

paragraf; kapak, rosak; dollap, mesap-t; hutaq, shkatarraq; gjumash, Iarash; gjyoe, krgeneii; dyshek, mjek;
hosten, kaptten (por bedena, liqene); arbresh, kalesh (por
rrebeshe); ibrik, kreshnik; latin, pinguin; artist, komu-

nist; lumjan, matjan; hi,marjot, suljot; patok,

shok;

109

$40

doktor, fjalor; Icatarosh, trimosh; patriot; Iufttar,

shkrimtar; puntor, traktor; btshtuk, kopuk etj.
S h n i m 2. Emrat m -anrt, -a,t, -az, -ent, -id, -it; -ont
shkruhen n shums me -, kur shnojn frymon, dhe me -e,
kur nuk shnojn frymor:

aspirant, elefant, laborant, kursant etj.; argat, delegat, d,iplomat, kroat, labeat-t, rnecenat, ulonjat etj.; matrapaz, hambaz etj.; asistent, docent, element, klient,

student etj.; heraklid-t, inualid etj.; gjirokastrit, komit,

petri,t, semit-t etj.; kont, rinoqeront etj.;

brilante, di,amante, restorante, uariante elj.; agregate, aparate, atentate, fosfate, kampionate, kombinate, pallate, silikate, shpate etj.; kafaze, pullaze etj.; aksidente, amendamente,

argumente, bazamente, dokurnente, eksperimente, elemente (kimike), fermente, fragmente, instrumente, konti,nente eti.; hibri,de, metaloi,de, okside, romboide eti.; boksite, deficite, foslo-

rite, grafite, pirite, suficite etj. (por shirita); fronte, hori'zonte

etj.
S h n i m 3. Emrat m -azh, -ezh, -1, -iil1, -ion, -(i)um,
-ozh, -us shkruhen n shums m,e -e:

aliazhe, ambaLazhe, grupazhe, homazhe, plazhe, silazbe,

shantazhe; kortezhe; ansamble (ansambl), cikle (cikl); botr'me, krkime, punime, uendime; diui,zt'one, domini,one, embrione, komisione, leksione, pozicione, profesione, tubacione; elozhe; albume, forume, kostume, presidiume, simpoziume, sta''
diume; puse, uiruse eti.
S h n i m 4. Shkruhen n shums me -a emrat: brrgla,
cepa, gjArna, rno,na,, qilima, ttpa, rhepa; me e emrat: diepe,
kaLlpe, krgqe, mikrobe, probleme, rafte, zarfe.

s$41-43

110

s41
Ernrat mashkullor m -s, -ues e -yes e kan traj-

tn e shumsit njsoj si te njjsit:

blers, gryks, hams, mbledhs, nns, qi,ts,
uends, zgjedhs etj., po'r elsat;
kallzues, msues, su,Lmues, f;regues etj.;
hekurkthEes, prkthyes, udhrrfges etj.

$42
Mbiemrat, t cilt prcaktojn emrat mashkullor
me sl.lumsin m -e, n numrin shums prdoren n
trajtn e gjinis femrore:
dete t thella, drejti,m.e t reja, elementet kimi,lce,
kanale uaditse, katunde mnlore, knde t ngushta,
kopshte t lulzuara, kujtimet e mia, kto kushte
m duken t papranueshme, kto lajme s'm duken
t besueshme, l,ngjet tretse, ato li,uadhe t gjelbra,
malet tona t l,arta, metale t rralla, minerale t dobishme, personalitete t shquara, prparime t dukshme, t gjitha qgtetet e mdha, ri;tme t shpejta, sende t gjetura, Shtetet e Bashkuara t Ameriks,
shtigje t ngushta, tipare themelore, tregime humori,stike, ushtrime gjuhsore, uende li,ridashse, uendet tona, aendime t tryrer&, kto vendime jan t drejta,
ueprime luftarake, zakonet i kan shum t afrta etj.

s43
Mbiemrat q prcaktojn emrat mashkullor e asnjans, t cilt e formojn shumsin me mbaresn -ra,

111

$s44,45

n numrin shums prdoren n trajtn e gjinis femrore:

djathra t mira, drithrat e siujetme, fshatra t

elektri,fiku,ara, leshra t dredhura, mnllra t jashtme,
mishra t pjekura, ujra t ftohtal etj.

s44
Shumsi

emrave m -Ilk shkruhet me fundoren

-qe:
ahamill qe, budallall qe, ilimillqe, gomarllqe,
matrapazllqe, pazarllqe etj.

SHKRIMI

NVJS S PRPARME

$45
Emrat n rasn
parme (i, e, t, s):
ndrmamja e ndrtimit, ndrmarrjes s ndrtimi,t;
Partia e Puns, Pwti,s s Puns; pasurin e shtetit,
pasuris s shtetit etj.;
dyqani i luleue, dyqanit t, luleue; rrethi i Tirans, rrethit t Tirans; shtpiue t fshatit; arDe t
1) T mos ngatrrohet kjo kategori me emrat q n emroren
e pashquar t nijsit da,lin me tem m -r dhe q e formojn shurnsin rme mbaresn -a; mbiemrat q i prcaktojn kta em.ra, prdoren n trajn e gjinis mashkullore:
ernra t proem, hekura t ndrgshkur, rnbiemra t nAi-

shm, regjistra therneltar etj.

s$46,47

LL2

kooperatius; ndrmamjeue t ndrtimit; puseue t

nafts; detyraue t dits; rnbjell,jeue t ujeshts
oi'i
L LJ.

s46

I(ur nj emr i rass gjinore vjen pas nj emri

tjetr n rasn gjinore a dhanore njjs t pashquar,
shkruhet m nyjn e pr'parme t, pavarsisht nga
gjinia q ka emri para tij:
dipl,oma e nj studenti t Institutit Bujqsor; diploma e nj studenteje t degs elektrike; norrla e
n1 puntoreje t fabri,ks s tjerrjes; mimi, iu dorzua nj atleti t skundrs kombtare; leshi i nj deleje
t rucs merinos; banort e nj pjese t Lagjeue t reja etj.

$47
Kur nj emr i rass gjinore, pavarsisht nga gjinia q ka, vjen pas nj emri mashkullor n rasn
gjinore a dhanore t shquar njjs, shkruhet me nyjn
e prparme t, dhe kur ai vjeFr pas nj emri femror
n po kto rasa, shl<ruhet me nyjn e prparme s:
zqra e kryetarit t Kshilli,t Popul.l,or t fshatit;
fuqia e krahut t puntorue; zbatimi i uullnetit t
klass puntore; dgjimi, i zrit t, masaue punonjse;
Laudi heroizmit t gruas sh,qzptare!; i jepet f jala prfaqsuesit t Frontit Demokratik etj.;
hi,storia e luJts sl, popullit shqi,ptar; frgti i puns
s puntorue; prujetori, i shpalljes s pauarsis;
ndrtimi, i fabriks s: kpucue; mimi iu dha minie-

113

$$48,49

rs s qATnArgurit; pas korrjes s grurit; prpara shtrpis s kulturs; Ws stins s pranuers etj.

$48
Kur nj emr femror n rasn gjinor,e, dhanore a
rrjedhore njjs prcaktohet nga dy ose m shum
mbiemra t nyjshm (ose numror rneshtor), mbiemri i dyt e t tjert pas tij marrin nyjn t e jo s.
Po klshtu veprohet edhe kur mbiemri i par sht i
panyjshm ose kur emri prcaktohet njkohesisht
nga nj premr pronor dhe nga nj a m shum mbiemra t nyjshm:

(i, e, t, s) fshatarsis s uarfr e t rnesme;

(i, e, t, s) uajzs s urt, t zellshme dhe t, shkatht; (i, e, t, s) fushs pjellore dhe t gjer; (i, e,
t,

t dyt e t tret etj.;

tij t dashur; (i, e, t, s)
,sq.jzs s tij t mir e t s|ellshme; (i, e, t, s) motrs
s saj t dashur; (i, e, t, s) motrs s saj t dashur e
t paharruar etj.
s) cilsis, s par,

(i, e, t,

s) uajzs s

S h n i m. Kur mbiemrat e nyjshm (ose numrort

rreshtor) ndodhen prpara emrit, prdoret nyja s e jo t:
lott e s shkrets e t si pangushIluars nn; t'i caktohen
normat s pars,si dAts dhe s trets kategori t puntorue etj.

$4e

Kur nj emr femror n rasn gjinore, dhanore

rjedhore njjs prcalrtohet nga nj ose disa mbiemra
dhe nga nj ose disa emra n gjinore, fjala prcaktuese e dyt e t tjerat pas saj marrin nyjn t e jo s:
a

B-360

s50

114

(i, , t,

s) klass puntore t Shqipris; (i, e, t,

s) Jabriks s re t tullaue; (i, e, t, s) kooperatius
s zgjeruar t, Krutjes; siprfaqja e Republiks Popullare t Shqtpris; (i, e, t, s) lufts lirimtare t

pamposhtur t popullit shqiptari (i, e, t, s) Partis s

Puns t Shqipris; (i, e, t, s) Republiks Popullore t Shqipris; (i, e, t, s) rrjedhjes s poshtme t
V joss dhe t Semanitl (i, e, t, s) klims s but e t
q.ndrueshme t Vlors, t Himars, t Sarands etj.

$50

Kur pas nj emri femror t shquar t rass giinore, dhanore a rrjedhore njjs vijn dy a m shum
emra femror n gjinore njjs, trg kta t

fundit

dyti e t tjert pas tij marrin nyjn s e jo t n rastet kur kta prcaktojn emrin n gjinore q ndodhet
menjher prpara tyre; por n rastet kur kta prcaktojn jo emrin n gjinore q ndodhet menjher
prpara tyre, po at q ndodhet para atij, shkruhen
me nyjn t e jo s:
punimet e tharjes s knets s Jushs s, Thumans; prmirsimi i cilsis s racs s lops s Shlcodrs etj.;
zhuillimi i industris s nafts t Shqipris
(sht fjala pr industrin [e nafts] t Shqipris);
themelimi, i Partis s Puns t Shqipris (sht fjala pr Partin [e Puns] t Shqipris); Komiteti Qendror i Bashkimit t Rinis s Puns t Shqipris; punonjsit e bujqsis t zonaue malore etj.

115

$$51-53

s5r
Kur nj emr femror n gjinore njjs

prcaktohet nga dy ose m shum emra t bashkrenditur, e

jan po n rasn gjinore, emri i dyt prcaktue's e t
tjert pas tij marrin nyjn t e jo s:

prodhimet e fushs s Kors, t Myzeqes, t

Thumans e tl Zadrims; punimet e stins s prantsers,

t uers, t ujeshts, t dimrit; ueshjet e krahins

Mirdits dhe t Matit etj.

s52
Kur dy emra n rasn gjinore ndjekin nj emr
n emrore njjs, emri i dyt n gjinore, kur prcakton emrin n emrore, merr, sipas gjinis s ktij t
fundit, nyjn e prparme i pr gjinin mashkullore
dhe e pr gjinin femrore:
rendi i dits i Kongresit; libri i gjuhs i kloss
s shtat; ministri i Punue t Jashtme i Republiks
Popullore t Shqi,pris etj.;
fiala e nilerit e shqiptarit; Partia e Puns e Shqi-

pris; Ministria e Tregtis e RPSH; stina e uers e

ktij uiti etj.
Kur emri i prcaktuar sht n kallzore, athere
emri i dyt n gjinore merr nyjn t e jo s: Partin e
Puns t Shqipris; n rofinerin e nafts t Crrilcut
etj.

s53

Prpara emrave femror t nyjshm, nii gjinore,

dhanore e rrjedhore shkruhet nyja s pr trajtn e
shquar dhe nyja t pr trajtn e pashquar:

116

s54

s mrkurs; tiparet e s folm'es s Mirt s ardhmes; kujtt'met e s shlcuars; prhapja e s res; shpresat e si nesrmes etj.;
por: nd,eshjet sporti,ue t ni t diele; ti'paret e ni t
folmeje; drejt nj t ardhmeie t lumtur etj.
Shkruhen me s n gjinore, dhanore e rrjedhore
t shquar edhe emrat fernror t farefisnis, kur
prdonen me nyj: kujdesi i s bijs; i tha s motrs;
mori letr prei s shoqes etj.

orari

ditrs; parashikimt

$54

Kur nj emr prcaktohet nga dy a m shum

emra t bashkrenditur t rass gjinore, t gjith kta prdoren zakonisht me nyj t prparme:
Falculteti i Historis dhe i Filologjis; (i, e, t, s)
Fakultetit t Historis dhe t Filologjis; Iwstrtuti i
Gjuhsis dhe i Letrsisi (i, e, t, s) Instituti.t t
Gjuhsis dhe t Letrsis; Institutin e Gjuhsis dhe t
Letrsis; Ministria e Arsirnit dh,e e Kulturs; (r,, e, t,
s) Ministrzs s Arsimit dhe t Kulturs; Ministrin e
Arstmit dhe t Kulturs; stacioni i mnkinaue dhe i
traktorue; (i,, e, t, s) stacionit t makinaue dhe t
traktorue; stacionin e makinaue dhe t traktorue;
shfrgtzimi i uendburLmeoe t kromit, t bal+rit dhe t
hekur-nikeli,t; shkollat e Tirans, t Durrsit e t
Elbasanit; e drejta e uots, e fjals, e mbledhies dhe
e shtypit; n interes t popullit e t atdheut; organet
e frgmmarrjes dhe t qarkul,limit t gjakut; zhurma
e kazrnaue dhe e lopataue etj.
N rastet kur vijn nj,ri pas tjetrit tre a m shum emra t rass gjinore t bashkrenditur pa lidhza,
nyja e prparme e emrit t dyt (kur nyja nuk ndry-

7t7

ss55,56

shon) ose t tret (kur nyja ndryshon nga e n t) dhe

e emrave t tjer pasues shkruhet ose jo, duke u mbshtetur n arsye t caktuara kuptimore ose stilistike:

i drithraue, i duhanit, i pambukut, i

patateue, i frutaue; zotimet e punonjsue
t gjeologjis, tl nafts, t miniero,ue, tl degue t tjera
t industris e t artizanatit etj.;
kishte marr hou t madh ndrtimi i shtpiue, fabrikaue, shkollaue, rrug'De, u"r&ue; sht rritur numri
i degue, katedraue, laboratorue dhe kabineteue; brigada oull;netorsh nga tshatrat e Peshkopis, t Krujs, Elbasonit, Skraparit, Tepelens, Sarands etj.
prodhimi

peri,meue,

$55

Kur pas nj emri femror ndeshen dy nyja t

prparme t rass gjinore t gjinis femrore (s s),
e para nga kto shkruhet t:
Jrytet e Jitores t s res dhe t shembjes t s
ujetrs; hartimi i nnses t s pests s tetujeares; ditlindja e uajzs t s motrs; dita e dasms t
s mbess; prpara forcs t s urtets; lcrkesat i
prgjigjen detyrs t s sotmes e t s ardhmes
e,tj.

s56
Midis emrave ma:shkullor q lakohen si femrort
(ath, bac, daj, geg, horh, lal, tosk; Bato, Gjok, Kol, Pimo, Sul etj.) dhe emrave ose mbiemrave
q i prcaktojn ata, pas rass emrore t t prcak-

ss57,58

118

tuarve shkruhet nyja i, ndrsa n gjinore, dhanore

rrjedhore shkruhet nyja s:

aha i Agimit, (t, e) ahs s Agimit; daja i Zans,

(i, e) dajs s Zans; Lelta i Madh, (i, e) Leks s Madh;
KoLa i Gjoks, (i, e) Kols s Gjoks etj.

$57
Mbiemrat e nyjshm t shkalls pohore, kur vijn pas nj emri femror n rasn gjinore a dhanore
t trajts s pashquar t njjsit, shkruhen me nyjn
t, ndrsa kur vijn pas nj emri n trajtrr e shquar,
shkruhen me nyjn s:

oborri i nj shkolle t madhe; fitoret e nj brigade t re; flamuri, iu dorzua nj puntoreje tl dal,Iuar
etj.;
oborri i shtpis s madhe; fitoret e brigads s
re; flamuri, iu dorzua puntores s dalluar etj.

$58
shkalln krahasore dhe n siproren e formuar
me pjeszn m mbiemrat e nyjshrn q prcaktojn
nj emr femror, n t gjitha rasat e zhdrejta t njjsit shkruhen me nyj,n e prparme t, ndrsa, kur
ndodhen para emrit, shkruhen me nyj,n s:
N,

hartimi i nj rregull,oreje t re e m t plot;

ndrtimi i, nj fabrike m t madhe se e paro, etj.;
mi,mi iu dha shkolls m t dalluar t rrethit; prodhimi i, uers m t mir t uendit etj.;
prodhimi i m s mi,rs uer t uendit; zbriti prej
m s larts maj t Shqipris etj.

ssse-6!.

119

$5e

Mbi,emri i nyjshm q ndjek nj kundrin t drejt, t shprehur me nj emr n kallzore te shquar,

merr nyjn e, kur sht cilsor, dhe nyjn t, kur ka
funksion kallzuesor:

ndaji mollt e mdha nga t uoglat; ngriti dorn

e djatht; prdorini drejt trajtat e shkurtra t premrit; por: i dua mollt t mbla; e ka dorn t mbar; gnjeshtra i ka kmbt t shkurtra; i ka rrnjt t
thella etj.
s60
Mbiemrat e nyjshm q ndjekin nj em'r n rrjedhoren e pashquar t shumsit mamin nyjn t e jo
s:

(prej) malesh, t Larta; (prej) lumenjsh t rcmbEer;

(pas) krkimesh t pandrprera; (prej) krahinash t
largta; (prej) errash t forta etj.

s61

Premrat pronor irft, ime, yt, yote, Un, jon,

juaj, qoft kur pr,doren thjesht si premra, qoft
kur prcakitojn nj emr, shkruhen pa nyj t prparme:

libri im; ky libr sht imi; puna ime i kjo pun

sht imja; djali yt; yti sht kg djal7; shtpia
jote; kjo shtpi sht jotja i uendi. yn; kE uend sht
yni; shlcoll,a joni kjo shkoll sht jona; kooperativa
jon; kooperatiua jon dhe juaja etj.

l?fi

s$62,63

Premrat pronor e (t) mi, e (t) mia, e (t) tu,

e (t) tuo, i (e, t) tij, i (e, t) tyre, i (e, t) saj shkruhen me nyj t prparme n t gjitha trajtat dhe pr-

dorimet e tyre:

nnsit e mi; tletoret e mia; djemt e tu; duart

e tua; shkolla e tij; motra e saj; tslwti i tyrei nna
e tyre etj.

SHKRIMI

DISA PJESZAVE DHE PARAFJATVE

$62
Trajtat foljore q formohen me do
zakonisht t plota:

shkruhen

do t shkoj, do te shkojc, do t kem shkuar, do t

kisha shtrcuor etj.

s63
Pjesza t, q vihet prpara lidhores ose prpara
pjesores, shkruhet rregullisht n t gjitha rastet e prsritjes s trajtave foljore prkatse bashk me parafjalt q mund t ket prpara (pr, me):

t jetojm, t punojm dhe t mendojm si reuolucionar etj.; pr t studjuar, pr t kuptuar dhe

pr t zbatuar drejt udhzimet; me t, arritur e me t
par gjendjen, ai mori masa etj. (dhe jo: t jetojm,
punojm dhe mendojm si repoluetonar; me t amitur e par gjendjen, ai mori masa etj.).

$s64-66

127

s64

PjesZa duke e prcjellores shkruhet n t gjitha

rastet e prsritj,es s ksaj trajte foljore; n raste moh'r.i, bashk me t prsritet dhe pjesza mos:

ata shkonin duke knduar e duke brohoritur;

duke par e duke br; duke mos njohur e duke mos
marr parasgsh nethanat e;tj.
s65
Pjesza pa pLtrpara pjesores shkruhet rregullisht
n t gjitha rastet e prsritjes s k"saj trajte foljore:

pa u lodhur e pa u prpjekur nuk bhet gj; pa

punuar, pa uiitur e pa plehruar mir tokn, nult me-

rren prod,hime t

mdha.

s66

Parafjalt n, te (tek), me, nga, prej e t tjera si

kto zalconis,ht prsriten n shkrim, sa hen q bashkrenditen dy a m shum emra a premra, m t cilt ato lidhen:
n prantser, n uer, n ujesht e nl dimr etj.;
te ilirt, te traleasit e te popujt e tjer etj.; me t
ngrn e me t pir; rne hekur e me zjam; me mish,
e me sh,pirt; me thonj e me dhm,b etj.; nga Elbasani,
nga Gjirokastra e nga Vlora etj.; prej Him&re e prei
Mirdite; as n sjelljet, as n fgtgrn e tij nuk urehei
shenj tronditjeje; nga shtati, nga dituria, nga fjala
nuk kishte shok etj.

t22

$66

Kto parafjal mund t mos prsriten pr arsye

t caktuara kuptimore ose stilistike:

n fshatra e qytete; me shok e shoqe; u nisn delegatt nga Shkodra, Durrsi, Berati e Kora; qindra
partizan, ffi pushk e mitral,oza, LL turrn mbi armikun; shkolla jon socialiste krkon nga msuesit e
pedagogt nj stil t ri pune etj.

V.

SHKRIMI I E AI.VE N'SH,

NDARAS DHE ME VIZ N MES

s67
Shkruhen njsh t gjitha ato njsi q nga pikpamja leksikore grbjn nj fjat t 'retme * dhe ndaras ato njsi q jan pjes e nj tqgfjalshi, e nj 1okucioni ose e nj emrtimi t rbr.

A. Shkruhen njsh, si ni fjal e vetme, pa viz

n mes:
a) fjalt me parashtesa:
anti,fash.i,st, antiimperialist, i derisotshm, joantagoni.st, (folje) jokalimtare, jokapitalist, joproletar, iozgrtar, kundrsulm, kundrunie, i mparshm, i muonshm, mosprfi,llje, mossulmim, nndrejtor, nnndarje, nntoka, i paaft, paaftsi, i, pabes, i paprshtatshm, pamegull,si, i parregullt, pasiguri, i pashkoll, i pashpres, i p,rahrimit, parafEtgrtm, t parakohshm, parashkollor, (periudha) e paslufts, prapasken, ri.atdhestm, stprmarrje etj.;

t) Pr fjalt e ktij tipi q shkruhen me viz lidhse

mes,

shih m posht

$68.

s67 Ab

724

b) fjalt e prbra me lidhje prraktore ndrmjet

gjymtyrve t tyre:
anarkosindikalist, armpushim, asimzenelas, (i, e)
ashtuquajtur, bajramcumas, bakrpunues, battgjer,
ballhapur, balllart, bashkatdhetar, bashkjetes, bashkaeprim, beslidhje, bespak, bishtdhelpr, bojargjend, bojbizele, bojelik, bojtinj, bojgshtenj,
b o j grur , bo j g jak- e, b o j limon, b o j manu shaqe, b o j mjalt, b o j portokall, bo j she g , b o j t jegull, bo jtull,
b o 7 u j ollc, b o juthull, b ollu js , b o t kuptim, br e shkuj s e,
buzpaqeshur, buzqeshur, datlindje, dmshprblim,
ditlindje, disaujear-e, dobiprurs, dorcung, dorshtrnguar, dorzonj, dredhalesh, dritshkurtr, drupr er s, duarkry q, duarlidhur, duar plot, dyJ ish, dg u jear,
dhjetgarshi, dhjetujear, elektromagnetik, elektromekanik, faqebardh, faqekuq, fatpadal, tjalf ormim,
f jalkryq, fletanket, Jletdalje, flethgrje, fletlatsdrim, fletmufe, tlokgshtenj, Jlokpakrehur, floku er dh, f oto ekspozit, t otor eporter, f uqiplot, f urrnal,t,
frEmmarrje, gurgdhends, gurkali, gjeneralkolonel,
gjeneralmajor, g7uhlop, gjuhnuse, gjysmagjeli,
g jg smanalf ab et, g jy nnhn, g jg smkoloni, g jg smpr o letar, gjgsmzArtar, hekurkthges, hekurudh, hirplot,
d e o e stet ik, ja sht shkollor, juglind je, katrknd, sh, k mbkrgq, kmbngulje, kpucbrs, kokfort, kokshkmb, kokulur, korparmat, krahabishtshkul, krahhapur, krgekomandant, kryemjek, kryemjesh,tr,
krgeqEtet, kryeredaktor, krgeradh, kryerresht, kryetr t m, kr g eu end, kr y eu eter iner, kundr admir al, kundr pesh, kundrprgjigje, kundrsulm, kundrueprim,
le shraculluf e dr e dhur, Iet r n j of tim, lir idash s, luf t anij e,
luf t nit s, lule dele, lule f ilhan, lulelakr, lule mllag ,
lulemustok, luleshqerr, luleshtrydhe, lulgjake, IUL-

s67 Ab

125

kuqe, marrueshje, mesoburr, rnosnl,arrueshje, mustaqep"dir s?t r, nacionallir imtar, ( shtr e sa) naf t g azmb a j tse, ndihmsministr, ndihmsmjek, ndihmsueteriner, neofashist, orndreqs, paqedashs, paraardhs,
gnradhnte, paragjykim, paralwlim, pararoj, pesgar sh, pe smb dhj et dit shi, pil*mb shtetje, piknis je,
pi,kpamje, pikpyetje, piksynim, pjesmarcs, pjesmarrje, i porsaardhur, i, porsalindur, postbllok, praparnbetje, praparoj, prapauij, procesuerbal, projektbuhet, projektplan, pu,lbard.h, puldush,ke, qindujetoi, qgmyrguri, radiodhns, radiomarrs, radioprhae, rr ofular s e, r r obaqep s, rrug dalj e, s o cialdemokr at,
syrnbyllurazi, sypatrembur, syshqi,ponj, syzi, shkozbardh, shkozzez, i shum,anshm, shumfish\ sh,umfishoj, tejkaloj, tejpams, (e kryer) e tejshku.ar, teneqerynues, tetorshi, trefish, treujear, truproj,
udhheqs, udhheqje, udhkryq, ultratingull, oajguri,
a ajgur s j ell s, u endburim, u endkali,m, u endlindje, u endqndrirn, uendroj, uenduarrim, uetshrbim, uetuendosje, uoyokushas, uullnetmir, zemrgur, zemrmir, zuend skrg eredaktor, zuend sministr etj.

pj

S h n i m. Kur njra nga gjymtyrt e nj fjale t prbr sht e formuar pr,ej pjessh q lidhen me lidhzat e ose a,

kto pj'es shkruhen me viz midis tyre:

g iuh h

elm

-e

-thik,

d, o

r - e -kmb ar g j

nd e j

a, gu sh - e -llr

-e

-gjibardhoshe, shpirt-e-zemrmadh etj.

Kur gjymtyrt e para t dy a m shum fialve t prbra, t renditura njra pas tjetrs, preaktohen nga nj
gjymtyr e Brbashkt, q, pr arsye shkurtimi, shnohet vetm nj her, pas tyre vihet nj viz lidhse:
(tej) ila- o. triilitshe, (botime) itA- e miishumultimshe, (paket) katr- a peski,logramshe, (ndrtesa) ni- a rnshumkatshe, (periuelha) e ' paro- dhe pasIirimit, (en) pes-,

$6?Ac,

126

dhjet- dhe njzetlitrshe, (ndrtesa) pes- dhe giashtkatshe, (kamion) tre-, pes- d,he shtattonsh, (rnoshat) tridhiet-,
dyzet- he pesilhjetoieare eti.

c) fjatt e prbra, gjymtyrt e t cilave kan Iidhje kpujore ndrmjet tyre, kur ato jan njsuar plotsisht si nga ana leksikore, ashtu edhe nga ana gramatikore:
ballafaqe, deledash, drithije, fgtafgt, gushtoujesht, hekurbeton, juglindje, juglindor-e, kmbadoras,
marrdhnie, pulagjel, shitblerje, shurdhmemec, uerilindje, uerilindor, ueriperndim, ueriperndimor, ueshmbathje etj.;
C) fjalt e prbra e t prngjitura, t cilat jan
ngulitur prej kohsh si t tilla n gjuh, si nga ana

Ieks:kore, ashtu edhe nga ana gramatikore:

emra.' (ditt e) djegagurit, ecejaket, farefis, fshJshe, gj,egjz, qoftlargu, rraketake, shtrajer, shtojzaualle, taketuke, th.ashetheme etj.;

mbiemraz i pakunrJshoq, (i, e) pandonjtmet, (i,

e) patmet, (i, e) paunre etj.; i

numror.'numrort themelor q nga njmbdhjet deri m nntmbdhjet, ata q tregojn dhjetshe, qindshe, si edhe numrort rreshtor, pavarsisht nga numri i pjesve prbrse t tyre:
njmbdhjet, dgm,bdhjet, trembdhjet. . . nn; tridhjet, pesdhjet, gjashtdhjet, nntdhjet etj.; njqind, dyqind, treqin"d, katrqind etj.;
(i, e) njmbdhjet, (i, e) dymbdhjet, (i, e) nj-

tmbdhjet

'567 A c

127

zetenjt, (i, e) tridhjetennt, (i, e) pesdhjetegjasht,

(i, e) njqindedyt, (i, e) pesqindegjashtdhjetekatrt,
(i, e) njmijekatrqindepesdhjeteshtat, (i, e) njmi-

liont, (i, e) njmitionepesqindmijekatrqindeshtatdhjetetret, (i, e) njmtliardt etj.;

premra t pakufishm: akcili, akkush, aksecili, asgj, askurrkush, askush, asnjeri, asnj, asnjri,
cilido, ciltdo, do, donjri,, fardo, dika, dikush,
g jsendi, g jithka, gjithfar, g jithkush,
cili, g jithsekush, kurrf ar , kurr g j, kushdo, mo s-

disa, g jkafsh,

jithse

gj, moskuslt, mosnjeri, ndoca, ndokush, ndonj, ndonjri, pakkush, rrallkush, secili, secilido, sekush, sikush, shumlush, tjetrkush etj.;

ndajfolje e parafjal z aJrmendsh, anembon,

asgjmangut, askund, askurr, asnjher, asodore,
aspak, atbot, ather, ballaballas, ball,afaqas, brendaprbrenda, brezahypthi, buzagas, dalngadal, daemos,
domosdo, dosido, drejtprdrejt, drejtprsdrejti, duorplot, g jithande j, g jithaq, g jithash.tu, g jztlt her , g jr,thkah,
g jithkund, gjithmon, gjithnj, gjithsaher, hprh, kal,aqaf, ksisoj, kmbcingthi ksodore, kurrkund, krEekput, kryekre je, motan, mbasandaj,
mbasdite, medoe'tnos, menjher, mezi, mnjan, ffiirfilli, moskund, moskurr, mosnjher, ndrdysh,
ndrdEshas, ndrkoh, ndrmjet, ndonjher, ndopak,
(m ujen) ndoresh, ngadita, ngado, ngaher, ngandonjher, nganjher, (z) ngoje, (marc) ngryk, njditzaj, njfish, njherazi, njher, njlloj, njmend, njnatzaj, njzri, padashur, pakmos, paksa, pakspaku,
papritmas, parandej, pardje, pareshtur, parmbrm,
parujet, pasktaj, pasnesr, patjetr, prball, prbrenda, prbri, prdit, prdhe, prdhuni, prfaqe, prfu.ndi, prg jithmon prg jumsh, prg jgsm, prh.er,

$67 Ac

t28

prjashta, prjet, prktej, prkrdh, prkundra, prkundrejt, piirmbrapa, prmendsh, prmes, prnat,
prnjher, prnjhersh, prnjrnend, prpara, prpjet, prplot, prposh, prqark, prreth, prsri,prsipr, prtej, prapseprap, qkur, qmoti, qpar, mallher, sakaq, sakaqher, sido'kudo, sidoqoft, shpeshher, tatpjet, tejetej, tejemban, tejprtej, tekdo, topgropthi, uetveti,u etj.;

lidhza: derisa, domethn, gjersa, gjithsaher,

kurse, meg jithat, meg jithkt, megjithq, megjithsc, meqense, meq, mirpo, ndrsa, ndonse, ndoq,
ngaq, ngase, nse, prderisu, prueq, prDese, poq, porsa, porse, porsi, posa,, prejse, qkurse, saku, sopo, sesa., si,, sLkur, sikurse, tekq, teksa, uese etj.;
pjesza: kushedi, pikspari, pothuaj, pothuajse,
se, th,uajse etj.;

pasthirrma: obobo, ububu, falemnderit, falemindeIamtumir, mirmngjes, mirdita, mirmbrmn,

mirupafshim, tungjatjeta etj.

rit,

S h n i m. Dallohen n shkrim ndajfoljet: ather, niher,

prse, qkur (qUshkur), lidhzat nse, nge.se, sesc, pjesza se
nga prdorimet e pjesve prbrse t tyre si fjal t veanta:

kam qen i uogl ather; ather, po uii edhe un me iu,

por: os kt her, os at her; njher e nj lcoh, por: uien
nj her n iap; prse nuk erdhi?, p.or: pr se sht fiata?:
korn, qkur (qyshkut) q. po t fnes, por: q kur ra dbor u
ftuh moti;
nse nulc uien, n shkruaj, por: n se e mbshtet ti kt lnend.im?; nuk erdhi ngase s'kish koh, por: nga se bhet letra?;
m mir t adessh m krnb, sest t trosh i giunizu,ar, por: nuk e di se sa sht ora;
seg kndlon bilbiti, por: nuk e di se 'i ka ngiar.

129

567

Ad;

567 Ba

d) mbaresa dhe nyja e prapme tek emrat e mbiemrat e huaj t per,sonave e t vendeve:
poemat e Bajronit, *Don Kishoti* i Cervantesit,
operat e ajkovskit, letrat e Dora d'Istrias, jeta e
Engelsit, ,,Dasrna e Figaros>, ueprat e Gtes, uendlindja e Glinks, ueprat e Leninit, skulpturat e Mikelanxhelos, ueprat e Rables, nouelat e Stef an Cvajgut,
tragjedit e Shekspirit, *Lufta dhe paqja* e Tolstoit,
operat e Verdit, romo,net e Viktor Hygoit, tregimet e
Xhek Londonit etj.;
porti i Akrs, Ankaraja, ishull,i i Borneos, ngush,tica e Gjibraltarit, popullsi,a e Honolulus, fushat e
Irakut, pqjet e Kongos, krgeqyteti, i Paraguait, rrugt
e Rio-de-Zhanejros, ishulli i Bodosit, ishulli i Tahitit,
Republika e Zarnbias etj.

B. Shkruhen

ndaras:

a) togfjaishat e tipit emr nii emrore { emr n

rasn rrjedhore, gjymtyrt e t cilve ruajn pavarsin e tyre morfologjike:

bar blete, bar ethesh, bar gjaku, bar mtu,, bar

peshku, bar ueshi, bar zemre, lule blete, Lule dh.ensh,
lule gjalcu, lule sahati, lul,e sapuni, lule shqerrash, uaj
pesh.ku etj.

Po kshtu shkruhen edhe togfjalshat me kuptim mbiemror, t prbr nga emrat boj ose ngiyr
dhe nj emr n rrjedhore:
boj (ngjyr) argjendi,, boj (ngiyr) ari., boj arre,

9-360

$67Bb,c

130

boj deti, boj dheu, boj gruri, bo1 hiri, boj limoni,
boj mi.shi, boj mjalti,, boj plumbi, boj preshr,, boj
qtelli,, boj shege, boj tulle, boj ulliri, boj uthulle,
boj uaji etj.
S h n i m. N pajtim me pnlorimin e sotm emrtirnet
gjel deti, lule dielli, panhar sheqeri mund t shkruhen edhe
njsh, si fjal t vetme: gjeldeti, Iuledielli,, panrharsheqeri.

b) ndajfoljet dhe lokucionet ndajfoljore si: s

afrmi,, s bashku, s dgti, s Jundi,, s jashtmi,, s
Iartt, s paku, s pari, s toku, s thelli; rn s fundt, m s mtri; pr s af rrni,, pr s gjalli, pr s
Iargu, pr s mbarz etj.;
m dysh, m tresh, ffi katrsh; pr nj, pr dg,
pr tre dlj.;
c) Iokucionet ndajfoljo,ne t formuara nga dy fjal,
njjta ose t ndryshm, lidhura n mes tyre me
nj parafjal ose me li'dhzm e:

kmb mbi, kmb; d,i.ta rne dit, nata me nnt;

buz m buz, dor m dor, goj m goj, gTAk m
grgk, kok m kok, kot m kot, krah m krah,
maj m maj, qoshe m qoshe, sA m sy, thik m
thili, uesh m uesh; ea nga ca, dy nga dg, nj nga
nj, pak nga pak, tre nga tre; mug pa mug, pun
pa pun; brez pas brezt,, her pas here, koh pas kohe; aty pr atg, ball pr ball, dit pr di,t, dor pr
dor, dhmb pr dhmb, tjal pr fyal, krah pr
lerah, mes pr rnes, mot pr mot, nj pr nj, pik pr
pik, sot pr sot, sA pr sU, tani, pr tani, uit pr
oit etj.;
fund e l<,rye, fund e maj,, kols e lctimb, Lesh e
li; qesh e ngjesh; shkel e shko; mir e tumir, keq

567B,d,

131

e tukeq; mbar e prap, rreth e (pr)qark,

rrotull, ue e De etj.;

rreth

) ndrtimet e tipit me o:se pr * emr n kallzore t pashqLlar, me vler kryesisht ndajfoljore:

me di,t, me hir, me koh, n1,e nat, me ngut, nle
padurim, me pahtr, me radh, me rend, me urap; pr
shembull, me t pabes etj., po k,shtu edhe (m ra)
ndr mend; (e la) pas dore etj.

d) numrort them,e'lor t fo muar me pjesmarrjen e fjalve mi,j, mzh,on, mi.liard etj. dhe pjest
prbrse t nj numrori themelor, t li'dhura me
lidhzn e:

nj mij, dg mi'j, tri mij, dhjet mij,

pes-

mbdhjet, mij, dEzet, mij', dyqind mij, nj mtlion,

dy milzotu. .., nj miliard, dg mih.ard.. . etj.;
njzet e nj, njzet e shtat, tridhjet e dU, dyzet

e katr, shtatdhjet e tre, njqind e nj, njqr.nd

e trembdhjet, treqind e pesdhjet e katr, nj mii e nntqind e shtatdhjet e tre, nyzet e tet mij
e katrqind e pesdhjet e shtat, nj milion e pesqind mij e dyqind e dymbdhjet etj.;

dh)

lokucionet parafjalore ose lidhzore si:

aq sa; ashtu st; deri, ku, deri kur, deri tu, deri
te; duke qen se; edhe pse, edhe sikur; gjer kur, gjer
n, gjer te; kaq so,' kshtu q; kurdo q.; mjaft q;
n sht se, n qoft se; n mngr e, n rast se;
ngado q; po qe se, po t jet se; q n, q se, e te;
qAsh se; sado q; sapo q; si. edhe; sido q; tekdo q;
uetm se etj.;

$67

Be,

t32

e) shprehjet emrore pr qind, pr mij etj.;

pes pr qtnd, qind pr qind, njqind e pesdhjet
e pes pr qind, dyqind pr m,ij; 8 pr qind, 120 pr
qind, 50 pr mij etj.*;

) pjesza u e trajtave psore-vetveto,re, kur ndodhet para foljes:

u afroua, u krkua, u lodhm, u nism etj.;

f) trokucionet pasthirrmore q shprehin prshf
ndetje, urime, falnderime, ngushllime etj., pjest
prbrse

t t cilave e ruajn pavarsin e tyre gra-

matikore:

Mbei me shndet!, Mir ardhshi!, Mir ju gjetshim!, Mir se erdhe!, Mir se ju gjeta!, Mir se erdltt!, Mir se na erdht!, Mir se ujen!, Mir se no,
ujen!, Mir se uini,!, Mir se t uini!, Puna mbar!,
Pun b mbar!, Udha mbar!, Udh t mbar!, Mbar
past!, Nga mot gnnr!, E Wi,m me jet!, Pr shum ujet!, Pr shum ujet gzuar!, Qofshi shndosh!,
Me shndet!, Shndet pa!, Shndet pai!, Shndet
pain! etj.;
Ju falemi nderit!, T falem nderit! etj.;
Kryet shndosh!, Qofshi, uet!, T rrosh uet!,
Vet shiindoshl etj.
Po k'shtu shkruhen edhe: Si urdhron!, Si urdhroni,! etj.
x1 Shenjat olo @r

ren vetm pas nj

8o9bo.

qind) dhe

0/ss

@r mi,i) mund t prdo-

numri t shnuar me shifra:

Sofs, 900f,

,$68 a

133

$68
Shkruhen me viz lidhse n mes:
a) formimet e prftuara nga prsritja e nj fjale
n t njjtn trajt ose n trajta t ndryshme, nga
bashkimi i dy antonirneve, i dy numtlrorve themeior (pr t shnuar nj sasi t prafrt), formimet onomatopeike t prftuara nga prsritja e nj fjale n
t njjtn trajt ose n trajt t ndryshuar:
cop-cop, ika-ika, duar-duar, fi.je-lt je, flet-fl,et, grigje-grigje, grupe-grupe, gunga-gutuga, her-her, kokrra-kokrra, kortar-kortar, kuti-kuti, Iara-lara, lloj-lloj, ngjyra-ngjqru, pal-pal, pet-pet,
pika-pika, pjes-pjes, radh-radh, rrtpa-rctpa, shkall-sh.kqll, togje-togje, tufa-tuta, thel.a-th,ela, ual-ual, uende-uende, uise-uise, urima-urimn,'ltunga-hunga, zhele-zhele etj. ; ditq.-dits, dora-dors, hera-hers, kmba-kmbs etj.; njri-tjetri, shoqi-shoqin
etj. ; al-al, fort-fort, gati-gati, holl-holl, rnd-rnd, shum-shum, uon-uon etj.
aty -ktu, hEr je- dalj e, ( puntor t e ) ng arkim- shkar kimit, posht-lart, pritje-prcjellje, uajtje-ardhje eti. ;
dy-tri or, dhjet-pesmbdhjet ujet, 10-15 aiet,
katr-pes ueta, pes-gjasht dit, 5-6 dit, afate dy'
-tremujore, periudh,a njzet-tridhjetujeare etj.;
bam-bam, ciu.-ciu,, dr-dr, fiu-fiu, ham-hom,
hum-hum, kuak -kuak, llap-llap, o sh- o sh, tak-tak, z dru j -zdruj etj.; bam-bum, fap-fup, gau-giu, ham-hurn, paf'
-puf , k-tak etj.; gk-mk, lecka-pecka, qorr-mon etj.;

134

l$68 b, c, , d

b) emrtimet e prbr,a t njsive t matjes:

di.t-njeri, di,t-pun, grarn-rnolekul, kal-fuqi',
'nie'
ri, ton-kilometr, ai,t-drit etj.
Kshtu shkruhen edhe ernrtimet e prbra t njsive t ndryshme t klasifikimit: grup-kultur, grupkuaj -f uqi, kr,loaat- or , or -mnkt n, or'norm, or

-mallra, grup-rnosh etj. ;

c) emrtime,t jo t thjeshta me lidhje kpujore

plotsuese ose me lidhje prcaktore-ndajs'hfiimore
ndrnr-jet pjesve prbrse t tyre:

e, bar-lulishte, hotel-restorant,
rant, miniera e hekur-nikelit, (trajta)
bar-buf

kaf e'resto-

psore-uet-

uetore, post-telegraf -telefon etj. ;

dhom-muze, slttpi-muze, qytet'muze, qgtet'hero,
dyqan-shtpi,, hotel-penston, uagon'cistern, Da.gon-restorant, uirq-kull, uin-ur, spat-dalt, organiza'
t-baz, (punimet e) shpi.m-krki.mit, (brtgada e) shpim- shf r y t zimt t ; t shpim-uler simit, plan- detyr , qen-uik
etj.;

) formimet terminologjike t tpit:

(raketa) ajr-ajr, ajr-tok; tolc-ayr, tok-tok

etj.;
d) formimet e tjera jo t thjeshta, kryesisht mbiemidis tyre li'dhje kepujore q shprehin marrdhnie ploibsuese ose t ndrsjellta:

m,rore, pjest e t' cilave lcan

agroro-industrial, anali.tiko-sintetik, buiqsor'ind"u

striol, ekonomiko - shoqr or, histor iko-

j eogr

af

ik,

po

$68 dh, e,

135

l,itiko-kul,turor, politiko-shoqror, teknko-mnterial,

usht ar ako - polrtik etj. ;
af r o - aziatik,

anglo' amer ikan, a u,str o -hung

ar

z, b al-

to-sl,lau, franko-gjerman, greko-romnk, shqiptaro'

-grek, trako-ilir eitj.* ;
fjalor frngjisht-shqtp, fjalor latinisht-shqip, f iaLor shqip-rusisht-frngji,sht etj.

Po kshtu shkruhen: marksizm-Ienini'zm, mnrk'

nist, marksiste -leniniste.

sist-lent

dh) pjesza ish- prpara emrtimeve t ndryshme:

ish-drejtor, i.sh-komandant, ish-komisar, ish-krgeqyteti,, ish-kryetari i Kshillit Popull'or t Rrethit. . .,

ish-ministr etj.;
e) ernrtimet e pnbra t pi,kave t horizontit, t
fonmuara prej nj fjale t thjesht dhe prej nj fjale
t prber:

jugli,ndje,

jug - jug per ndim, l,r.ndj e -u er ilindj e,

jug
per ndi,mp er ndirn, u eri-u erili,ndj e elj. ;
jug

) emrat e prbn krahinrave e t fshatrave t

vendit ton, me li'dhje bashkrenrditse, ndajshtimore
ose me lidhje prkatsie:

Ballaj-Vendas, Bardhaj-Re, al-Barzez, erkez-Morin, erm-Biak, Dars-Fshat, Mborje-Drenots,

Ntkaj-Mertur, Pez-Helms, Rreth-Greth etj. ; Gjecaj*) Kur formimet e ktij tipi shnojn nisi etnike ose gjuht ngulitura historikisht, shkruhen pa viz n mes, si
fjal t vetme: anglosakson, (giuht) ndoeoropia'ne, istrorusore

manishtja, retoromanishtia, serbokroatishtia etj.

$68

f, g

136

-Kodr, Labinot-Fush, Lqbinot-Mal, Papr-Sollak etj.,

Dushk-Peqin, Fier-Shegafr, Fush-Arr2, Fush-Lur,
Fush-Muhur, Krej-Lur, Kulej-Papr, Lab-Martalloz,
Niuic-Bubar, Tosk-Martalloz, U j-Lurth, Zall-Dajt,
Zcl-Dardh, Zall-Herr etj.;

f) emrat e pr,br gjeografik t huaj, edhe hur

pjesi prbrse }idhen midis tyre me nj parafjal, lidhz ose nyi:
ALma-Ata, Alzas-Loren, Amu-Darja, Bab-el-Maneb, Br e st - Lit ou sk, Bu eno s - Ajr e s, D ar - e s - S al,am, F r ankf wrt- mbi- M ajn, H ong - Kong, lI- d -F r ans, Komsomnlsk-mbi-Amur, Kosta-Rika, Kual,a-LuTrLplrr, N ju-Delhi,
N ju-Jork, Pa-d-Kale, Port-Artur, Port-Said, Rostou-mbi-Don, San-Francisko, San-Hoze, San-Huan, Saru-Marino, San-Saluador, Santo-Domingo, Sent-Etien,
S ier r a- L e one, S ierr a-M or ene, S ir -D ar ja, T el- Auiu, T ian-Shan, Ulan-Bator etj.
Te emrtimet gjeografike, q si pjes t par kan
nj nyj t prparme n gjuht prkatse, ndrmjet saj
dhe pjess tjetr nuk vihet viz lidhse: La Paz, La
Plata, La Valeta. Los Anrhelos etj.
cI

g) emrat ose mbiemrat e huaj t personave t prbr prej dy a m shum pjessh:

Abu-AIi, Abu-Ali-Ahmet, Frederik Zholio-Kyri,

Ge-Lisak, lbn-Batuta, Ibn*Rusta, Ibn-Sina, Mak Do'
nald, Mqmin-Sibirjak, Mari-Luiz, Martin Andersen-IVeks, Mendelson-Bartoldi, Rimski-Rorsakou, Saltikou-Shedrin, Seru-Sons, Sen-Simon, Sen-Zlt'gst, Zha'n-Zhak Ruso etj.
S

hni

n l. Kur

midis emrit dhe mbiemrit t ni per-

137

$68

si

soni t huaj ndodhet nj nyi ose nj pies2, kto zakonish't

shkruhen ve: Antonis uan Dajk, Dora d'IstrLa, erggs O Konor, Gi d Mopasan, Leonardo da Vini, Lope de Vega, Mahmud al Kazhgari, Miguet de Ceruantes, Shon O Kejsi, Vincent uan Gog, Zhan il'Ark etj.
S h n i m 2. Pjest prcaktuese t mbiemrave t prsonave shkruhen pa viz lidhse e pa kllapa: Aleksand,r Dgma

Biri, Gauril Dora Plaku, Gauril Dara i Riu, Katoni i Ri etj.

S h n i m 3. Pjesa -ogllu e emrave t burimit turk shkruhet njsh me emrin vetjak prkats: Osrnanogllu, Pazuanogllu etj.

S h n i m 4. Gjymtyrt prbrse t emrave dhe t mbiemrave ki'nez, korean, vietnarnez e birman shkruhen ve
V, pa viz n mes: Fon Dinj Fung,Li' SunSin,LuSin,Ngujen Van Troi etj.

gj) numrort, rreshtor, kur vet nurlri ose nj

pjes e

tij

shnohet me shifra arabe:

klaso. e 2-t,

i
jti ose i
shekulli,

20-t,
50

kreu

4-t, e S-ta A, Kongresi

6-t,

uiti i 29-t i lirimit, i 74-ti, i 50-mi-

000-ti,

Z|}-mil,ionti ose

200 000 000-ti

e,tj.

Po kshtu shkruhen: 400-shi 500-shi, 900-shi,

000-shi ose 3|-mijshi etj.
Kur numrori rreshtor shlcruhet me shifr romake, prdoret pa prapashtes dhe pa nyj t prparme:
klasa I, Kongresi V, Kreu XVI, uiti XXIX i tirimit, Gjergj Balsha I, Luigji XIV, Mehmeti II etj.
300

S h n i m. Numrort rreshtor q shnojn shkallt

e prgjegjsis n organizatat shoqrore, n ushtri etj., shkruhen gjithnj me shkronja e jo me shifra rornake:

kapiten i par, piloti i dyt, sekretari i par i Komi,tetit

t Partis t ..., sekretari i dyt i ambasads eti.

r$68 h,

i,

138

h) emrtimet e prvjetorve dhe formimet e ngjashme me to, kur nurnrori shnohet me shifr:
S}-ujetori, i Pauarsis; Z-ujetori i, themelimit t
Partis; sh,kolla 8-ujeare; I.-ditshi i, par i shtatorit;
S0-u7e,tshi i, par i shekullit XIX etj.
Por, kur numnori shnohet me shkronja, fjala
shkruhet si mj e vetme, pa viz rr mes: pesdhjetvjetori i Pauarsis; pesqindvjetori i udekjes s Sknderbeut; njzetepesvjetori i, themelimit t Partis;
shkolla tetvjeare; pesmbiidhjetditshi

torit etj.;

i pr

i, shta-

i) emrtimet e veanta t mjeteve teknike, si edhe

emrtimet e ngjashme konvencionale, n prbrjen e
t cilave hyn edhe nj numr i shnuar me shifra:
B-52, Boing-707, F-700, ll-78, Gaz-69, Mig-27,
T-34, TU-704, U-2, Apolo-l4, Kozmos-I30; Plani D-4,
Agjenti, J-33 e{tj.
Po k,shtu shkruhh djh numrat e telefonave dhe
t targave t automjeteve, kur prbhen nga grupe
shifrash p.sh.:
27-57, 25-09, 41-44, 55-70, 55-76;
BR 6g-65 , DR 42-68, ER 50-52, KO 43-93, TR 03-97,
UP 05-06-50 etj.;

j) emrtimet e shkurtuara t institucioneve, t

zyrave, t ndrmarrjeve, t organizatave etj.; viza lidhse n kt rast vihet midis tyre dhe nyjs s prapme ose rnbaress:
SMT-ja e Lushnjs, punonjsit e NB-ue, Komitett Qen'dror i, BRPSEI-s, sesi,ont x 28-t t, OKB-s, Shtabi i ABD-s, konespondentt e ATSFI-s, npunsit e

$69 k, l,

139

lI

PTT-s, ohalcu i TEC-it, ontart e BRASI{-i,t, rregullorja e FIFA-s etj.;

k) emffiimet e prbra nga nj pjes e shkr.rrtuar

dhe nga nj pjes e plot:
Nl-Kimi.ke, Nl-Profarrn&, Nl-Pgjore,

NI-Qelqi,,

Nl-TulLa etj.;

1) shkronjat numrat (kur shkruhen

me

shifra),

pjest e pandryshueshme t ligjrats, si edhe elemente

q nuk jarre pjes t ligjerats, kur prdoren si emra

dhe marrin tregues t ltrajtave rasone:

a-ia; b-ja; uru pikat -u'e; ur pikn mbi i-n;

d-ja sht bashk'tingIlore; y-ja sht zanore; t gjendet x-i etj.; l-ja; Z-ja; 3-ja; 7-a; li-a; kryengri,tja e
1911-s,' ng jarjet e 1924-s; aksionet kryesore gjat
1943-s etj.; e-ja, dbe-ja, as-i jan lidhza kpujore;
kuptimet e -tar-it si prapashtes; z-ja sht yrapashtes ztsoglimi,; pse-ja sht ndajfolje pgetse etj.;
11) komandat ushtarake te prbra nga dy ose
m shun:r pjes; viza lidhse n kte rast vihet midis
pjesve prbrse t tyre:
P ar a-mar sh !, M e ur ap-mar sh !, Pr apa-ktheu !, G jy smdjathtas-lathehu!, N uend-numro!, Skuadr-ndal!,
Skuadra, djathtas-kthehu!, N krah-arm!, Pran kmb s-arm !, N sup- ar rn !, N krahaqaf -arm !, D jath,tas-ndero!, Tog-ndnl!, Toga-mblidhu!, Bajonet-drejto!,
Bajonet-prkul!, Pr nder-arm!, Arm-zbraz!, Majtas-eja n radh! Largsi-zmadho!, Rrip-zgjato!, Kompania, n uij tog-kolon-mbli.dhu!, Bataloni, n uij kompani-kolon-mbli,dhul etj.

140

$69 a, b, c

$6e
Shkruhen me viz t gjat n mes tyre:
a) emrat e prvem q shnojn caqet e nj hapsire gjeografike, si edhe emrat q shnojn caqe
kohore:

garo e iklizmit Tiron-Elbosan-Kor; hekurudha Rrogozhin-Fier ; kanali Peqin-Kauaj, kanali Vjos-Leuan-ier ; Iargsia Tolc-Diell; uija ajrore Paris-Tiran-Pekin; lundrim,i Amerik

udhtimi Franc-Argjentin-Australi;

-Europ;
T ok-Hn elj. ;
udhtimi
penudha

janar-mnj; periudha

pranuer-uie-

sht etj.;

b) numrort q shnojn caqet e nj hapsire kohorre:

periudha 1939-1944; tridhjetu jetori i themeli'

Partis 8.XI.I941-8.X1.1971 ; katrqindujetori
i lindjes s Budtt 1566-1966; Konf erenca e Par e
Studirneue Albanologjike 15-21.X[.1962 ; Kongresi i
Dre jtshkrimi,t t Gjuhs Shqipe 20-25.Xl.197 2 ; pesqindujetori, i udekjes s Sknderbeut 1468-1-968;
plani t, katrt pesujear 1966-1970; uiti shkoll'or
1973-1974; letrsia e shekujue XIX-XX etj.;

mtt

c) dy a m shum emra t veant ose emrtime,

fjal a togje fjalsh t veanta, t cilat kan ndrmjet
tyre marrdhnie t ndrsjellta, jan elemente prbrse t njsive kuptimore shumpjesshe ose shnojn
kalime nga nj gjendje n nj gjendje tjetr:
nd.esh.ja Dinnmo-Partizani; ndeshja e tutbollit
Shqi,pri*Turqi; takimi Spaski-Fisher ; uniteti par-

ti-popull;

gf- tr eknd

___.._____.-!9lr

shi

dhe ushtaralc;
mnrcdhniet

sm-pun

pr o dhue

se

-e

dukim f izik

malI-pam-mall;

) emrat e bashkautorve t nj vepre:

K. Marks-F.Engels; A. Xhuuani-K. Cipo etj.

YI.

PRDORIMI I SHKROMAVE
r MDHA

$70
Shkronja e madhe prdoret per t dalluar emrat e
prvem dhe emrtimet e barasvlershme me ta nga
emrat e prgjithshvn.

s71
Shkruhen me shkronjn e par t madhe emrat
dhe mbiemrat e p$onave, epitetet ose ofiqet (nofkat)
q jan pjes prbiirse e tyre, si edhe pseudonimet:

AIi Kelmendt, Auni, Rustemi, Ded Gjo Luli,

Gjergj Elez Alia, Gjergj Kastrioti., Gjeto Basho Muji,,
Gji.n Bua Shpata, Gjon Buzuku, Ismatl Qemali,, Naim
Frashri,, Pjetr Budi, Rrapo Heknli etj.;
Aleksandr Dgmn Biri, Gauril Dara i Riu, Gjergj
Balsha i Par, Gjergj Qimekeqi, Iaani i Tmerrshm,
Ri,kard Zemrluani, Leka i Madh, Lleshi i Zi, Mark
Shalgjati, Nikollo KiimbIeshi etj. ;
Asdreni,, Buburicka, ajupi, Dolt SuIa, Jakin
Shkodra, Migjeni, Platonicus, Rushit Bilbil Gramshi,
etj.
S

hni

m f. Nyjat dhe

pjeszat

e mbiemravu t

huaj

143

s72

s,hkruhen rne shkronj

mbiemri

vogI,

kur jepet i plot emri dhe

personit, For shkruhen me shkronj t madhe, kur

prdoret vetm rnbiemri dhe kur nyja ose pjesza sht elemen,t

domosdoshrn

i tij:

Kalileron de la Barka, por

De Ia Barka, Leonardo d,a

Vinc, por Da Vi,ni; Lope d,e Vega, por De Vega; Mahmud

al Kazhgari, por Al Kazhgari; Sharl d, Koster, por D Koster; Vincent aan Gog, por Van Gog etj.
Me shkronj t mad,he shkruhen edhe pjest O, Mak, San,
Sen t mbiemrave t huaj t personave:
O Brien, O Konor, O lf.ejsi; Mak-Dopell, San-Martin, Sen-Simon etj.
S h n i m 2. T gjitha pjest e emrave dhe t m'biemrave kinez, koreatr, vietnamez e birm,an fillojn me

shkronj t madhe:

Fan Dinj Fung, Kan Gam an, Li Siu en, Lu

Jat Sen etj.

Sin,

Ngujen Van Trai, Su,n

s72
Shkruhen me sh,kro,njn e par t madhe emrat e
mbiemrat e prvem, t cilt, megjithse prdorcn pr
t shnuar njrp kategori t caktuar njerzish, nuk jan
kthyer n ernra t pr:gjithshm:
jan t mall n histori Gjergj Kastriott; kemi,
edhe ne Homert tan; nj Prcnete i dtae tona
etj.
S h n i m. Kur em,rat e prvem t njerzve jan kthyer
n emra t prgjithshm q shnojn tipin prkats, shkruhen me shkronj t vogl:

ei,ceron, donkr,shot, gobsek, harpagon, kuis\ing, rnecen,

mentor etj.
Me shkronj

t vogl shkruhen edhe ennrtimet e

nj-

L44

$73

sive t matjes, t mjeteve teknike,

burojn nga emra t prvem:
o,m,per-i, orn-i, Dat-i,

zer, rntgen etj.

sendel'e etj.,

cilat

uolt-i, zhul-i; dizel, ford, rnau-

s73

Emrtimet e funksioneve shtetrore, politike e

ushtarake, t gladave, t titujve fetar etj. shkruhen
me shkronj t vogl:

ministri i Ndrtimit N.N., deputeti i Kuuendit Popullor N.N., kryetari i Kornitetit Ekzekutiu N.N.,

presidenti i Republiks, perandori Kostandirz, mbretresha Teuta, sulltan Murati Il;

sekretari i Komitetr,t t Partis, antari i Bgros
Politike, antari z Sekretaria.tit t KQ, sekretari i KQ,
komisari i korpusit, komisari i batalionit, arnbasadori
N.t.;
komandanti i regjimentit, komandanti i korpusit,
komandanti i brigads, shefi i sh,tnbi,t, admirali IV.N.,
rnareshali Vatutin, gjenerali Dombrouski, major Pe,
trit Bardhi, toger Sknder Petrel.a;
duk Gjin Tanushi, princi Karl Topta, kont Ntket Topia, vojvod Janosh Huniadi, Ali pash Gucia,
Mehmet pash Bush.ati, Ali, bei Eurenozi;
antari i A,kademis s Shkeneaue N.N., profesor
N.N., docent N.N., doktor profesor Aleksandr Xhuuant,, bashkpuntor i vjetr shkencor N. N. ','
*) Kur kto emrtime prdoren m vete (jo n fiali), si
n rastet kur u drejtohemi personave prkats, n nnshkrimet, si edhe n renditjen e emrtimeve
n fjal n dokumentet zyriar,e, ato shkruhen me shkronj t madhe si n fonmn e plot, ashtu edhe n formn
ndodh zakoni,sht

e shkurtuar.

L45

s74

papa Kalisti III, peshkopi Pal Engjl,li, at Shtjefn

Gjeoui, imzot Luigj Bumi, sheh Mustafa Tetoua etj.
Kur emrtimet e msiprme jan br p jes e
pandar e nj emri t prvem, ato shkruhen me
shkronj t madhe:
Baba Faja, Hoxha Tahsini, Kont Urani, Madam d
Stal, Papa Kristo Negouani,, Princ Vidi etj.

$74
Emrtinret e funksioneve zyrtar e shoqrore m
t larta, titujt rn it lart t nderit n RPSH dhe emrtimet e urdhrave e t medaljeve shtetrore shkruhen me
shkronj t madhe (t gjitha fjalet q hyjn n perrbrjen e tyre, me prjashtim t nyjave); po kiishtu veprohet edhe n rastet e ngjashme n kumtimet e n
dokumentet zyrtare:

i Par i Romitetit Qendror t Part Shqipris; Kryetari i Presidiumit t

Kuuendit Popullor; Kryetari, i Kshillit t' Ministruue t Republiks Popullore t Shqipris; Kryetarl i
Kshitlit t Prgji'thshm t Frontit Demokratik t
Shqipri,s; Prendenti i Ksh.illi.t t Prgjithshm t
Basltkimeue Profesionale t Shqip'ris; Sekretari
i Par i, Bashkimit t Rinis s Puns t Shqipris;
Presr.dentja e Bashkimit t Ctraue t Shqipris;
Sekretari

ti;s s Puns

Hero i Populli't; Hero i Puns Socialiste; Msues i Poputlht; Artist r. Populh,t; urd,hrt. i Flamurit; Urdhrt L
Puns t, Ktasi,t t Par; Urdhri i, Liris; Urdhri ,.Naim
Frashri,,; Medalja e Trimris; Medalja e Puns
etj.
10

360

146

$$75,76

Emrtimt e titujve t tjer t nderit shkruhen

me shkronj t madhe vetm n fja'ln e par:
Artist i, merituar, Msues i merituar, Mjeshtr i
spartit etj.*

s75

Shkruhen me shkronj t madhe emrat e prvem t bots mitologjlke e fetare, si edhe ata t figurave e t treglmeve popull,ore:

Adami, Apoloni, Buda, Dinna, Eua, Hermesi, Jupiteri, Krishti, Mineraa, Mitra, Muhameti, Neptuni,
Pani, Polifemi, Shiua, Zeusi etj.; Borbardha, e Bukura e Dheut, Hirushja, Katallani, Maro Prhitura, Sy.
qenza etj. (por shkruhen me shkronj t vogl emrat
e prgjithshm t sferave t msiprme si allah,
engjll, perndi, perri, shenjt, hind, zan etj.).

$76
Shkruhen me shkronj t madhe emrat e prvem

t kafshve:

Balashi, Baloja, Bukefali, Kazili, Kuqali, Laroja,

Rasinanti etj.
*) Em,rtimet e titujve t nderit vihen n thonjza, kur prdoren menjher pas fjals ..titull", si ndajshtim i paveuar

ofiero
iu dha titulli ,,Heo i Popullit*,
- Heroi
oArtist i Popullit* etj., por:
Puns Soci,alistetr,
- Msuesi i Popullit Aleksandr XhuPopulli,t Qernal Stafa,

me presje:

uani, Mjeshtri

i sportit N.N.

etj.

747

ss77,78

s77
Shkruhen me shkronj t madhe emrtimet e planetve, t yjeve, t yjsive e t tru,pave t tjer qieIlor:

Arusha e Madhe, Arusha e Vog\, Galaktika, Juplteri, Kashta e Kumtrit, Dielli, Hna, $arsi, Neptuni,
Saturni, Shenjzat, Toka, Urani, YUi Polar etj.
Shn

i rn. Emrat dielli, dheu, hna, toko

etj.

shkruhen

me shkronj t vogI, kur nuk prdoren si terma t astronomis, p.sh. pernd,irn i dietlit; ternperotura n det e n tolr,
sht e ndrgshme; nj nat pa hn etj.

s78

Emr,timet gjeografike e territoriale-administratiV, si edhe emrat e tjer t vendeve shkruhen me

shkronj t madhe:

Adriatiku, Alpet, Ballkoni, B'u,na, Dajti, Deuolli,

Drini, Joni, Karpatet, Labria, Luma, Mirdita, Myzeqeja, Sazani, Skrapari, Shari, Shqipria, Tomori, Vjoso, Vlora etj.
Pjest prbrse ;t nj emrtimi gjeografik a t
nj emri vendi prej dy a m shum fjalsh shkruhen
me shkronj t madhe (me prjashtim t nyjave, lidhzave e parafjalve):
Amerika Latine, Azia e Vog\, Bishti i Palls, Bjeshkt e Nemuna, Bregu i Detit, Bregu i Fildisht,
Bregu i, Mats, Briri i Art, Deti t, Bardh, Deti t Kuq,
Deti i Vdekur, Deti i Zi, Drini i Bardh, Fusha Mbret,
Gadishulli Ballkonik, Gadishull,i lberik, Gropa e Shkodrs, Guineja e Re, Guri i Bordh, Guri, i Hasit, Gu'

s78

T48

i Pishkashit, Gjiri Arabil+, Gjiri Persik, Isttull,i i Lezhs, Kepi i Gjelbr, Kepi i Shpress s Mir, Kodru
e Kuqe, Komsomolsk-mbi-Amur, Kunora e Dardhs,
Kunora e Lurs, Lndina e Lotue, Lugjet e Verdha,
Lumi i, Vlors, Maja e Hekuraue, Mal,sia e Madhe,
Malsiu e Mbishkodrs, Mali i Bqrdh, Mali i Gjer,
Mali, L Zi, Mali me Gropa, Oqeani i Ngrir i Veriut,
Prroi i That, PoIi, i Jugut, PoIi i Veriut, Qafa e
Gjarprit, Qala e Thans, Qafa e Zez, Re-e-Dardlta, Rrafslti i Duksgjinit, Rruga e Barrikadaue,
Sheshi i Demostrataue, Sheshi i Flamurit, Shkalla, e Tujanit, Shkmbi i Kauajs, Shtegu i Dhenue,
Tenda e QApit, Toka e Zjarrt, Urs e .Shtrejt,
Vau i Dejs, Vendet e Ulta, Zelanda e Re etj.
'ri,

Shnim 1. Emrat e prgjithshm gjeografik si

breg,

buz, uk, det, fush, gadishull, gryk, gjr,, hund, istm,

ishull, kanal, kep, kodr, kru,a, Iiqen, lum, maj, 'tnal, ngu-

shtic, prrua, qaf, qgtet, suk, she, shkrettir, shpelt;

tropik, uargmal etj., kur nuk jan pjes prbrse e nj
emrtimi t prvem, por prdoren si prcaktues t nj emri
gjeografik ose prcaktohen prej tij, shkruhen rne shkron j

vogl:

uka e Ajtojt, deti Adriatik, ileti i Kins Jugore, fusha e

Kors, fusha e Mgzeqes, gadishulli i Ballkanit, gryka e KIcgrs, gjiri i Vlors, hunda e Karaburunit, istmi i, Korintit,

ishulli i Sazanit, kanali i Korfuzit, kanali i Mgzeqes, kanali

i Suezi,t, kepi Roilonit, kroi i Zejmenit, liqeni Balaton, liqeni
i Presps, liqeni i Shkodrs, lumi i Mati,t, lumi i Tirans,
maja e Korabit, maja e Radohins, mali i, Dajtit, ngushtica e
Bosforit, ngushtica e Gjibraltarit, prroi i Munells, qafa e
Llogoras, qyteti i Fierit, shpella e Dragobis, tropika i Gaforres, vargmali i, Andeue etj.

S h n i m 2. Mbiemrat q jan pjes prbrse t emrave gjeografik, sikurse shihet edhe 'nga shembujt e msiprm, shkruh'en kurdoher me shkronj t madhe:

749

$78

Curraj i Bpr, Drini i Bardh, Drini i Zi, Kanali i Nl,adh,

Kurueleshi i Poshtm, Laboua e Siprme, Il{alsi,a e Madhe,
Mali i Zi, Mgzeqeja e Vogl, Prespa e Madhe, Prespa e Vogl
etj.

m 3. T gjitha pjest prbrse t emrtimeve

t shteteve fillojn me shkronj t madhe (me prjashtim t nyjave):
S

hni

zyrtare

Despotati i Epirit, Mbretria e Nepalit, Perandori,a Osrnane, Perandoria Romake e Lindjes, Perandoria Romake e
Perndimit, Principata e Arbris, Principata e Lihtenshtajnit,
Republika Arabe e Egji,pti,t, Republika Demokratike Gjerma-

ft, Republika Demokratike e Vietnarnit, Republika Franceze, Republika e Kors, Republika Popullore e Kins, Repubiika Popullore e Shqipri,s, Republika e San-Mari,nos, Republika Sociolisie e Rumanis, Republika e Venedikut, Shtetet
e Bashkuara t Ameriks etj.

S h n i m 4. Emrat e anve t horizontit dhe mbiemrat

e fornruar prej tyre shkruhen me shkronj t madhe (me

prjashtim t nyjs), kur prdoren si emrtime njsish territoriale (gjeografike ose historike) ose si pjes t ktyre
emrtimeve:

uallet tona t Jugut, popujt e Lindjes, Lintlja e Largme,

Lindja e Mesme, shtetet e Perndimit, krgengritjet e malsorte t Veriut, popujt e Veriut etj.;
Am,erika e Jugut, Italia e Jugut, Poli i, Jugut, Vietnami
Jugut, Eoropa e Veriut, Irlanda e Veriut, Koreja e Veriut,
Poli Veriut, Shqr,pria e Veriut, Vietnami i Veriut etj.;
Am,erika Jugore, Europa Jugore, Shqipri,a Jugore, Europa
Juglindore, Azia Juglindore, Earopa Lindore, Giermania
Lindore, Mesdheu Lindor, Eurota Perndimore, GiermanLa Perndimore, Alrika Veriore, Amerika Veriore, Shqipria Veriore,
Shqipria Veriperndimore etj.;
Kur emrat dhe mbiemrat e msiprm prdoren pr t
shnuar nj drejtim ose nj pik t horizontit, shkruhen me
shkronj t vogl: u nisn dreit veriut; era frgn nga lindia;
n drejtim veriperndimor etj.

150

7e

S h n i m 5. Emrtimet gjeografike shkruhen me shkroni

t madhe, edhe kur prdoren me kuptim t figurshm:

Boroo (masakr fashiste), Munih (marrveshie me fashizmin), Dien Bien Fu,, Stalingrad, Vaterlo (disfat e rnd
ushtarake).

$7e
Em'rtimet

e periudhave, t ngjarjeve, te akteve

e t dokumenlteve hirstorike me rndsi kombtare ose
ndrkombtare, t monumenteve historike e t rnonumenteve t kultur,s shkruhen me shkronj t madhe
(me prjashtim t nyjave dhe ,t fjalve shrbyese):
lirimi, (zhuillimi ekonomik pas lirimit), Reforma,
Rilindja, Rilindja Kombtare Shqiptare, Tanzimati
etj.;
Antanta, Antanta e Vog\, ffuqit) e Boshtit, In'
ternacionalja Komunr,ste, Internacionalja e Par, Kornu,n& e Parisit, Konferenca e Ambasadorue, Konferenco, e Labinotit, Konferenca e Paqes, Konferenca e
Pezs, Kongresi

Vl i

PPSH, Kongresi

Drejtsh.krimit

t Gjuhs Shqipe, Kongresi i Lushnjs, Kongresi i

Manastirit, Kongresi i Prmetit, Kuuendi i Lezhs,

Luizja Nacionallirimtare, Lidh.ja e Prizrenit, Lufta e
Dyt Botrore, Lufta Nacionallirimtare, Lufta Njqindujeare, Lufta e Vlors, Mbledhja e Beratit, Nata
e Shn Bartolemeut, Njqind Ditt, Operacioni i Dimrit, Qeueria e Prkohshrne e Durrsit, Reforma Agrare,
Republika e Tret, Reuolucioni Socialist i Tetorit,
Shoqria e t Shtgpurit Shkronja Shqip, Traktati i
Londrs, Traktati i Shn Stefanit, Traktati i Versajs
etj.;
Dekreti i Paqes, Dekreti i Toks, Karta e Kombeue
t Bashkuara, Karta e Madhe e Liriue, Kushtetuta e

151

$80

RPSH, Letra e Hapur e KQ t PPSH, Memorandumi

Gres, Tezat e Prillit etj.;

Shtpia e Partis, Kalaja e Gjirokastrs, Varrezat e Dshmorue b Atdheut (Tiran), Mauzoleumi i

Dshmorpe (Durrs), Manastiri i Ardenics etj.;
Monumenti i Shpalljes s Pouarsis (Vlor), Monumenti i Lufttarit Kombtar (Kor), Monumenti i
Sknderbeut (Tiran, Kruj), Ura e Mesit, Xhamia e
Ethem beut (Tiran) etj.

Shnim. Emrtimet e epokave gjeologjike, historike

e t formacioneve historiko-shoqrore q nuk ian emra t
prvem, shkruhen me shkronj t vogI:

dilursi, jura, kuaternari etj.; koha e e, mesieta, neoliti,

paleoliti etj.; teudalizrni, lcornuna primitiue, kapitalizmi, komuniztni etj.

$80
Emrtimet zyrtare (t sotme ose historike) tt institucioneve t shtetilb e t partis t vendit ton, si edhe
emrtimet e organizatave shoqrore e t njsive ushtarake kryesore shkruhen me shkronj t madhe (me
prjashtim t nyjave dhe t fjalve shrbyese); po kshtu veprohet edhe n rastet e ngjashme n kumtimet
e n dokumentet zyrltare:

Komiteti Qendror i, Parti.s s Puns t Shqipris, Bgroja Politike e Komr,tettt Qendror t Partis
s Puns t Shqipris, Sekretariati i, Komitetit Qendror t Partis s Puns t Shqipris, Kutsendi, Po'
pullor, Presidiumi i Kuuendit Popullor, Kshilli i
Ministraue i Republil*s Popullore t Shqipris,
Fronti Demokratik i Shqipri,s, Kshilli i Prgjithshm i Frontit Demokratik, Bashkimet Prof esionale t

r52

!8!

i Prgjithshm i Bqshkin'Leue Prof et Shqipris, Bashkimi, i, Rinis s Puns t

Shqtpris, Komiteti Qendror i Bqshkimit t Rinzs
s Puns t Shqipris, Bashkimi i. Graue t Shqipris, Kshilli i Prgjithshm i Bashkimit t Groue t ShqiShq|pris, KshiLLi

siona.le

pris, Partia Komuniste e Shqipris, Rinia Komuniste

Shqiptare,

shtria Popullore, U shtria Nacionallirim'

tare, Shtabi i Prgjithshm i Ushtris

Nacional,li-

rimtare, Kshilli Antifashist Nacionullirimtar, Krgqi

i, Kuq Shqiptar, Bashkimi i Prgjithshm i Rooperatiuaue t Konsumit, Komiteti Kombtar i Veteranue t LuJts t Popullit Shqiptar, Ministria e Arsimit
dhe e Kulturs, Ministria e Punue t Joshtme, Ministria e Tregtis, Akademia e Shkencaue e Republiks Popwllore t Shqipris, Untuersiteti Shtetror i
Tirans, Biblioteka Kombtare, Banka e Shtetit Shqiptar, Komiteti i Kulturs dhe i Arteue, Instituti i Gjuhsis dhe i Letrsis, lnstituti i Monumenteue t
Kulturs, Instituti, i Lqrt Shtetror i Bujqsis, Instituti i Sltkencaue, Fakulteti t. Historis dhe t, Filologjis,
Fakulteti, Ekonomik, Drejtoria e Prgjithshme e Ekonomis Komunale, Teatri. Popullor, Teatri i Opers
dhe i Baletit, Shtpia Botuese e Librit Shkollor, Komiteti i Partis i Rrethit t Beratit, Ksltilli Popullor
i Rrethit t Shkodrs, Korparmata l, Diuizioni II, Bri,gada

Sulmuese etj.*

Shnim. Emrtimet e kategorive t msiprme, kur

si emra t prgjithshm, shkruhen me shkronj t

prdoren

*; N rastet kur nj pjes e emrtimit zyrtar t nj institucioni, organizate etj. prdoret pr t prfaqsuar ejith
emrtimin, kjo pjes shkruhet me shkronj t madhe: ministri
i Mbrojtjes, ministri i Punue t Jashtme, drejtari i Ekonomis Komunale etj.

153

$$81, 82

i u bn zgjeithjet e kshillave popullore t rcetheue; do

t shkoj n homitetin ekzekutiv; kU universitet nuk ka fakultet mjeksie etj.

vogl

s81
Kur n nj kontekst t caktuar nj emrtim i tipave t prmendur n SS 79, B0 rishfaqet me an t
fjals s par, kjo shkruhet me shkronj t madhe,
si prfaq'suese e nj emri t prvem:
forcat e Lidhjes (: e Lidhjes s Prizrenit);
msimet e Komuns (: e Komuns s Parisit); uendimet e Kongresit (p.sh. e Kongresit t Lushnjs, t Prmetit); rndsia historike e ktgre
Tezave (: e Tezave t Prillit); Kongresi Vl i Partis

(:--i Partis s Puns t Shqipris); trid,hjetujetori

i themelimit t Frontit (: t Frontit Demokratik t
Shqipris); insitutet e Akademis (: e Akademis
s Shkencave t RPSH); dokumentet e Shtabit (- e
Shtabit t Prgjithshm t Usrhtris Nacionallirimtare) etj.

s82
Shkruhen me shkronj t madhe pjest prbrse
t emrtimeve t festave kombtare e nd'rkombtare:

28 Nntori, 29 Nntori, 11 Janari, 8 Marsi ose

Tet Marsi, 1 Maji ose Nj Maji, 24 Maji, 7 Qershori,
1A Korriku, 7 Nntori, 8 Nntori ose Tet Nntari,
Dita e Auiacionit, Dita e Msuesit, Dita Ndrkombtore
e Gruas, Viti i Ri etj.

154

s83

Shni
vogl:

m. Emrat e festave fetare

shkruhen me shkronj

bajrami, krshndellat, meuluili, nata e mir, pashkt,

e premtja e zez, ramazan| rrshaiet, uit e bekuar eti.

$83

Te titujt e gazetave, t revistave e t librave, t

cilt vihen kurdoher ndrmjet thonjzash, shkruhet
me ,shkronj lt madhe vetm fjala e par dhe emrat
e prvem q hyjn n prb,rjen e titullit:
,,Zri, i popullit,r, ,rBashkimi,,,, *Zri i rinis,,,
nSporti populloro, ..,Jsf,s e r,,, -Studt'me filologjike*,
*Studime historiken,,,Gjurmime albanolojike*,,,Reuista pedagogjikeo, ..N shrbim t popullit*, *YIli i
mngjezif,,,,, *pvvku i 7i,,, ,,$fuqiptarja e re>>, ,,Kushtri'
mi i lirisr,, ,Bota e Tr,, ,,Ata nuk ishin Detm. , .o,
*Bagti, e bujqsis,,, ,,prurt dh.e shkurret e Shqipris,,, ,,Gramatika e gjuhs shqipeu, ,,Historia e Slcnderbeut,,, ,.,ltis7orio. e letrsis shqipe*, uKomedia hgjTore>>, *Kujtime nga jeta e Brigads I
Sttlmr.tese,,,
nLulet e 'ers>>, ,,Nornau letrare kombtare dhe kultura e gjuhs,,, ,,psy,s a.simit*, nPr reuolucionarizimin
e nxtejshm t shkolls son,,, ,,Drejtshkrimi i gjuhs
shqipeu, *Shpres pr popullin, tmerr pr armku,n,,,
,.,Toka jon,,, *Zri i arbreshue* etj.

Po kshtu shkruhen titujt e botimeve n gjuht

e huaja, kur jepen me alfabetin e shqi'pes:

*I foni, tis Aluanias,,, ,,Noje rajnishe cajtung,,,

,,L'albaneze d'ltalia,rr rrL'gmanite ruzh>>r rrRote fane*
etj.

$s84-86

155

$84

Shkurtri.met e emrave t shteteve, t partive, t

organizatave, t shoqrive, t institucioneve, t ndr-

marrjeve etj., shkruhen me shkronja

vn pik as ndrmjet, as pas tyre:

te mdha, pa

RP,S.EI, RSR, RDGJ, BR,S,S, ,SHBA etj.; PPS,

PKSII, PKK etj.; BPS.EI, BRPSII, BGSH, KONARE,
OKB, NATO, SEATO, UNESKO, GAT etj.; AIESEE,
FIDE, FIFA, OPEI(, SVEA, UEFA etj.; ATSH, NB,
NN, SMT, UEM, USTIT, TEC, AXHERPRES, AFP,
MENA, VNA etj.

$85

Shkruhen me shkronj t madhe emrat e prgjithshm, kur prdoren pr t shnuar qenie t personifikuara (n fabulat, 5rrallat e n krijime t tjera
letrare):
Plaku iVitit t Ri; O Prill, o im ulla!; uVajza dhe
Vdekjao; Prralla gjet nj dit t Vrtetb (N. Frashri); T lumt, o Arbr, se na zburdhe faqen! (K.
Kristoforidhi) etj.

s86
Mund t shkruhet me shkronj t madhe nj emr
prgjithshrn pr qllime t veanta stilistike, pr t
theks,uar me forc a me ngjyrim t veantt nj nocion, nj njeri a nj ide t caktuar (Atdheu, Mmdheu, Partia, Liria, Romisari, Komandantt,, N jeriu,
Nntori eitj.):

156

$87,88

*T bukurn e gjeta te ti, o Atdhet,,; ,,7 nderoj'

Mmdhen !"

; oKu t'i krkoj nnjt e

tu,a,

Parti?"; .,Mitmngjes, Republik!.; Nntofi gn i lau'

disltrn; ,,Flamu,r t, mndh pr YegjIi"; *YlI i, paudekur
pr Liri* et:j.

s87

Premri vetor

ju dhe prernrat

pronor juaj, (i, e)

tij, (i, e) saj, n shenj nderimi pr personin t cilit

i drejtohemi, ose pr ,t cilin flasim, mund t shkru-

hen me shkronj t madhe.

Me shkronj t madhe mund t shkruhen edhe
emrtimet e bartsve t funksioneve shtetrore e shoqrore, kur u drejtohemi atyre:

Shoku Ministr!; Shpresoj, shoku Kryetar, se do

t marr nj prgjigje t shpejt etj.

$88
Shkruhen me shkronj t madhe ernrtimet shkencore t tipave, klasave, rendeve, familjeve e gjinive
t bots bimore e shtazore n trajtn latine t tyre;
te emrtimet e llojeve e t nnndarjeve t tyre shkruhet me shkronj t madhe vetm fjala e par:
Chordata, Protozoa, Mammalia, Pisces, Rodentia,
F elidae, U r sidae, T ur dus, Mug il, Canis lupus,
Lacusta airidis etj.;
Ang io sper rnae, Gy mno sper mae, Dicotyle done s, M o no cotEle done s, Ar chichlamideae, Le gumino sae, P oly g o nales, Piruaceue, Papilonaceo,e, Larir, Abies, Castanea
satiua, Saluia officinalis etj.
Curniu ora,

L57

ss89,90

s8e
Shkruhen me shkronjn e par t madhe simbo-

let e elernenteve kimike:

CI, Fe, H, Mg, Mn, N, Na, O, S etj.

se0
Emrat e prgjithshm si rrug, buleaand, stadium,
shesh, Iagje, hotel, ki,nema, teatr, ndrmnrrje, kooperatiu, uzin, kombinat, hidrocentral, Da,por, shkoll, klub, gazet, reuist, rornan, poem, dram, opera,
balet, kng, et, batalion, brtgad etj., q prcaktohen nga nj emr a emrtim i pltvem n r''asn
emrore, i vn nrdrmjet thonjzash *, shkruhen me
shkronj t vogl:

rruga ,,Asim Vokshzrr, rfuga ,rKongrest i Prmetitrr, bulevardi oDshmort e Kombitrr, bulevardi *Republika*, stadiumi ,,Dinamoo, sheshi *Auni; Rustemt,,,
sheshi ofieronjt e Vigut", sheshi *Slcnderbej,,, lagjja
*l,irimi*, lagjja *24 Maji*;
hotel *Adri,atik1t,,, hotel oDajti,,r, kinema *77 Nntortrr, kinema.rMoravl.,r, teatri rrAleksandr Moisil,tr,,
teatri *Migjen?,,', ndrmartja bujqsore ..8 Nntort,,,
ndrmarrja e ndrtimif, .,Perl"at Rehepi", kooperativa
bujqsore .YLl,r, i kuq,,, uzina ,,Drinir,, uzina ,,Psrtizantr,,
kombinati ushqimor,,Ah, Kelmendi,,, hidrocentrali
,.Karl Marksrr, hidrocentrali ,,fugnin r, vapori rrVlorl,rr,
shkolla.*Bajram Cu.rri,,, shkolla .,Ratr Dshmort,,,
*) Emrat e rrugve e t shesheve n tabelat prkatse nuk
vlhen n thonjza.

ss91,92

158

shkolla ,,Liria;>, shkolla pedagogjike *77 Nntori-, klubi

nFlamurtari,r, klubi,,Tomori,r;
gazeta -zri i Popullit", revista *Nntori,,, romani
..Lumi i udekur>, poema *Prishtina,,t drama *Familja
e peshkatarit,,, drama .,Toka jon,,, opeta *SknderbelL,r,
baleti ,,Hqlili dhe Hajris", kng;a ,,Marshim partizan,,;
eta oSelam Musaj,,, batalioni ,,Fuat Babani,,,
batalioni *Hakmamje,,, brigada ,,Shkurte Pal Vata- etj.
Kur emrtimelt e msiprme prdoren m vete (jo
n fjali) n tabelat, dokumentet e shpalljet zyrtare,
shkruhet me shkronj t madhe edhe fjala e par.
Me shkronj t madhe shkruhen gjithashtu emrat
shesh, rcug, lagje etj., kur ata jan pjes e emrtimit
t prve;m prkats: Rruga e Bamikadoue, Sheshi
i Flamurit, Lagjja e Re, Klubi i Manastirit eti.

$er
Emrat e popujve dhe t banortjve t ni vendi,
nj
krahine, t nj qyteti etj. shkruhen me shkrot
nj t vogl:
aJrtkant, olg jeriant, omerikant, bullgart, evropiant, francezt, hungarezt, kinezt, pellozgt, polakt, rumunt, shqiptart, uietnamezt, zuicerant etj.;
arbresht, beratasit, dibront, elbasanasit, giirokastritt, kosouart, kolonjart, matjant, m'Azeqart,
shkodrant, shpatarakt, tiranasit, ulqinakt, uloniatt
etj.

$e2
Emrat e ditve t javt-is, t muajve e t stinve
shkruhen me shkronj t vogl:

s$93,94

159

e hn, e mort, e m,rkur etj.; janar, shkurt,

mors, prill etj.; pranuer, Der, ujesht, dimr.

se3
N veprat poetike fjala e par e do vargu mund
t fitloje me shkronj t madhe ose t vogl; por n
rastet kur vargjet, n citimet, shkruhen vijueshm
njri pas tjetrit, jo secili n rresht m vete, ato nisin
gjithmon me shkronj t rnadhe.

se4
Fillon me shkronj t madhe fjala e par e do
teksti t shkruar, si edhe fjala e par e nj fjalie ose
periudhe q vjen pas piks, shumpikshit, pikpyetjes, pikuditjes dhe dy pikave, kur kto shnojn
mbarimin e nj fjalie t veant a t nj periudhe
t mparshme.
S

hni

m. Kur pikpyetja,

pikuditj, os shumpikshi

vihet pas ligjrats s drejt dhe n fjalt e autorit, q vijojn, tregohet se kujt i takon ligjrata e drejt, pas sheniave
t msiprme, fjala e par shkruhet me shkronj t vogI,
p.str.:

Po ju, si shkuat? pgeti komisari partizant;

jeni, or shok, se po ju krkojm!
pastaj
Ku
- tha
njri- prej tyre;
duk d.jal i mir...
- i thash un.
-PoM'u
kshtu shkruhet me shkronj t vogl fjala e par

pas shumpikshit q shnon ndrprerje gjat ligjrats dhe

jo mbarimin e fjalis a t periudhs s msiprme, p.sh.:
Kg tauan sht i utt.. . tauani i shtpis son sht m

i lart dhe i lyer me boj t gjelbr.

160

se5

$e5
Shkruhet me shkronj t madhe fjala e par pas
dy pikave n kto raste:
a) kur fill,on nj ligjrat e drejt a nj citat,
vihet ndrmjet thonjzash:

A t kujtohen fjatt e Petritit: ,,Ne do t'i, kryejm

porosit e tua, do t Luftojm kundr fashizmit pr
lirin e Shqipris*!;
PopuIIi gn thot: ,,Trimt, i, mir me shok shum,,;
Siknderbeu ka th.n: *Linn nuk e soll,a un,
po e gjeta ktu,,.
b) kur pas dy pikave radhiten, zakonisht n tekste zyrtare (statute, Iigje, megull'ore, urdhresa, vendime etj.), paragraf t veant q nisin me kryerresht
dhe mbarojn me pik'.
S h n i m. N t gj,itrha rastet e tjera teksti q vjen
cly pikave, fillon me shkronj t vogl:

pas

Ne u lidhrn me luizjen: merrnim pjes n mbledhje

t fshehta, shprndanim trakte, organizonim demostrata.

YII.

NDAR'A E H'ATVE

N FUND T RRESHTIT
$e6
Ndarja e fjalve n fund t rreshtit mbshtetet
kryesisht n ndarjen e fjalve n rrokje, duke marr
parasysh edhe strukturn morfotrogjike t fjals.

tit:

$s7
Fjalt njrrokshe nuk ndahen n fund t rresh-

afsh, ankth, bul,kth, mend, dash, dru, knd,

kopsht, lak, lng, i lig, ngjall, shkrep, shkrumb, tremb,
thumb, urull, zmbraps elj.

se8
Ndarja e fjalve n fund t meshtit bhet sipas
ktyre rregullave:
a) Bashktingllorja q ndodhet ndrmjet dy zanore'sh shkon me zanoren q vjen Pas:
ba-rra, bre-dhi, de-ti, do-ra, g-zim, li-sat, lu-Le,
mt-ku, ndri,-im, ple-pi, po-pu-Ili, pu'n, shpre-sa,
i,--llo-nja etj.
l1

350

162

se8 b

b) Kur ndrmjet dy zanoresh ndodhen dy a

m Shum bashktingltrore, ndarja n fund t rreshtit esht e lir, mjafto,n q t paktn bashktingIlorja
e fundit e togut prkats t kal'oj n krye t rreshtit
me zanoren pasuese; nga dy ose m shum ndarje
t mundshme t nj fjale duhet paraplqyer ajo q
ruan m t qart kufijt e pjesve t kuptimshme t
fjats:
ko-dra
hu-dh,ra
shu-fra
ko-f sha
ue-gla
Ia-kra
ko-krra
ue-wo
po-sta
mu-shka
ui-shnje
ku-shti
la-udi
ek-skauator
ek-skursion
ek-spedit
ek-sport
Ju-nksion

t-mblat
the-mbra
lu-ndra
qe-ndra
q-ndro

h-ngra

ose kod-ra

>> eks-kauator

163

$98 c,

por: korr-je, lod,h-je, ndiek-ie, ngec-je; t' ktei-m,

e nesr-mja, i par-m, i, pas-m; e ardh-shmia,ibrmdshm, i buj-shm, i dhimb-sfuim, e d'himb-shme, e mtej-shme, e nder-shme, e nder-shrnla, t ngadal'shmit,
e payrek-shme, e paudek-shm'e, e prbot-shme, e
prbot-shmja, e pr7au-shmja, i prkoh'shm, e prkoh-shm.e, e prlcoh-shmja, e urull-shme; i fbk-t,
i pes-t, r, shesh-t etj.

Shnim. Bashktingllorja i e ndjekur nga ni bashktingllore tjetr lidhet gjithmon me zanoren q i prin:
kuj-ti,m, laj-thi, maj-tas, mbruj-ta, paj-toi, uaj-ta eti.
c) Kur n nj fjat vijn dy zanore njra
tjetrs ato mund t ndahen n fund tt rreshtit:

pas

ulla-it, hatha-it; ka-ut, ua-ut; mete'or; atdheut, kre-ut, mntze-ut; e di,-el, di-ell, mi-ell, qi'ell; ariut, barr,-ut, njeri,-ut, shi-ut, ueri-ut; blu-aj, du-ajt,
gru-os, kru-aj, ku-adr, (por edhe kun'dr), ktl-arc,
mu-aj, Wnu-ar, ru-aj, sku-adr (por edhe skua'dr),
sh,kru-an; ku-ot (por edhe kuo-t), dg-er, fE-ell,
kthy-er, ly-ei, lg-ejm, thg-ej, thg-eim eti.
N shkrimin e trajtave si msuesi, sulmuesi, prkthyesi,t etj. dhe n fjatrt e prejardhwa si i arsgeshm, i, pathgeshm etj. t paraplqehen ndarjet msu,e-si, sulmue-sin, prkthye-sit etj.; i arsye-shm, i
pathye-shm etj.
) Ndarja n fund t rreshtit e fjalve t prtra
e t prngjitura, si edhe e fjalve t formuara me parashtesa q p'rdoren edhe si fjal m velt'e n gjuhn
e sotme, bhet n kufiri,n e pjesve prbrse t tyre;
kur paraqitet nevoja pr nd,arjen e vet pjesve
prbrse, zbatohen rregullat e msiprme:

$99 a, b, c,

164

hekur-udh ose he-kurudh ose hekur-rl-dh (por

jo heku-rudlt); bashk-atdhetar ose bashkatdhe-tar

(por jo ba-shkatdhetar); gjith-mon ose gjithmo-n; i
shum-qnshm ose i shuman-shm; rnos-ardhje ose
mosardh-je (por jo mo-sardhje); pr-emr ose premr (por jo p-remr); i. pr-jetshm ose i prjet-shm etj.

$ee

Nuk ndahen n fund t rreshtit:

a) fjalt e prbra t shkurtuara si:
RPSI/, PPSH, BPSEI, BRPSII, ATSH, BRSS, FIFA,
ISIS, KEMP, KK, KONARE, NATO, NB, NIL,
N/,SFI, NTLAI, NTLAP, N?SFIAI, N?,SFIAP, OKB,
PK, PS, PTT, RDGJ, RSR, SEATO, SHBA, UP
etj.;

b) prapashtesa e nj numrori r:reshtor t shnuar

me shifra anabe dhe nyja e praprne e mbaresat n ato
raste kur shkruhen me viz lidhse (shih $ 68, pikat
g

j, j,l):

i 6-t, Internocionalja e 2-t, shekulti i

etj.; SMT-ja, PTT-s, TEC-it etj.; dhe-ja,

Kongresi

Z-t

pse-ja, ah-et dhe oh-et etj.;

c) shkurttimet e tipave:

a.i. (ad iinteri,m), b.f . (bie fjala), d.u. (dora vet),

(era
e re),f.u. (fjala vjen), p.sh.(pr shembull) etj.;
e.r.
) emrtimet e veanta t mjeteve teknike, si edhe

S99 d, dh,

165

e; $100

emrtimet e ngjashme konvencio,nale, n prbrjen e

t cilave hyn edhe nj num'r i shnuar me shifra
(shih S 68 pika i); shl<urtimet e nisive masave dhe
shenjat e prqindjes e t prmijs nga shifra q u
prin:
TU-1A4, Boing-707, Gaz-69, Mig-21; 35 cm, 50 dm,
40km, 28 800 km2, 90 ha, 3 m3, 200 g, 35 kg, 70 ku,
2 l; 100olo, 11.20fs,300/e6 etj.;

d) shenja e paragrafit dhe numri e shkronja q

vijn pas saj, si edhe shkurtime t tjera q shnojn
nnndarje t kapitujve, nelreve etj.;

$ 12, S 12 e, S 67 Ba, Kreu lV, Kreu Vl c etj.;

dh) numrat q prmbajn nj thyes dhjetore:
75,5; 0,06; 10,53 etj.;

e) shkronjat e nj dyshkronjshi:
(e

da-lloj (e jo d,al-Ioj), ha-rroj (e jo har-roj),

pes-ha), hu-dhr (e jo hud-hr) etj.

jo

$ 100
N ndarjen e fjalve n fund t rres'trrtit

pe-sha

duhen

pasur parasysh edhe kto rregula plotsuese:

a) nj shkronj e vetme nuk murnd t lihet n fund
t rreshtit e as t ohet n rreshti'n tjetr, edhe kur sht zanore. Kshtu shkruhet:
aca-rtm (e jo a-carim), acid, (e jo a-cid), ur (e jo
u-r), ba-riu (e jo bari-u), li-ria (e jo liri-o), miu (e jo

$100 b,

c;

166

5101

mi,-u), shkor. (e jo shl+o-i), Shqi-perta

(e jo Shqi,pri-a) etj.;
1,

ose

Shqi,p-ria

b) dy shkronja t njll,ojta q takohen n nj fjamund 't nrdahen n fund t rreshtit:

pa-anshm,

pa-arsyeshm, ko-operativ, uaku-

-uffi, kundr-reuoluctonar, hesht-te, (n mos) prit-t

etj.;

c) kur kaion n rreshtin tjetr pjesa e dyt e nj

fjale a e nj emrtimi t prb'r, q shhr"uhet me viz
lidhse, pa,ra saj, n krye t rreshtit, prsritet viza

lidhte:
hyrje- I -dnlje, marksi;stata- I -ktut etj.

f -leni'nist, cory- f -copa,

$ r0r
Nuk mund t hapen kllapa a thcrnjza n fund t
rreshtit e as t mbyllen n filli,m t rreshtit tjetr.
Nuk mund t kalojn n rreshtin tjetr shenjat
e piksimit, me prjashtim t viz's se gjat.

1) Viza e pjerrt

e rre,shtit.

n shembujt e msirprm shnon fundin

YIII. SHKRIMI I DATAYE

$ 102
Kur n datat e plota muaji shkruhet me shifra
(arabe ose romake), pas shnimit

jit vihet nj pik:

t dats dhe t mua-

2A.Vil.1973 ose 20.7.1973 (dhe

20-Vil-1973) etj.

jo

201711973 ose

$ 103
Kur n datat e plota muaji shkruhett me shkronja, nuk vihet asnj shenj midi,s dits, muajit dhe
vitit:
23 janar 7943, 4 rnars 1973 etj.
$ 104
N shkrimin e datave, pas emrit t vendit vihet
presje dhe para shifrs q sh,non datn, n shkresat
zyrtare, vihet parafjala m:
Tiran, m 19.11.1948; Shkodr, ffi

5 tetor

1972

etj.

Parafjala m shkruhet kurdoher para datave,

kur ato prdoren si plots kohe brenda nj fjalie:
Kongresi u hap t hnn, m 20.X1.1972: Mbledh.ja
bhet t shtunn, m 7 shtqtor 1973 etj.

TREGUESI

I SHI'EVE

I. DREJTSHKRIMI I
ZANORJA

ZANOREVE

E THEKSUAR

Shkrimi i e-s te fjalt ku ajo ndiqet ose ka

qen ndjekur nga nj bashktingllore hundore.,

$1

Shkrimi i e-s te fjalt e prejardhura ose t'

prbra, t formuara prej fjalve t tipit t
msiprm.

$1

ZANORJA E E PATHEKSUAR
Rnia e -e-s fundore t patheksuar tek emrat
femror n trajtn e emrores s shquar dhe

shkrimi i saj n trajtat e tjera rasor.

ZANORJA

$2

E THEKSUAR

i -s te fjatt ku kjo zanore e theki prgjigje,t historikisht nj a-je hundore

dhe te fjalt e prejardhura ose t prbra,
t formuara prej tyre.

Shkrimi
suar

Shkrimi me a i disa fjalve t kategorive

Drejtshkrimi

170

zanotve

msiprme, q kan hyr me kt trait

n gjuhn letrare.

$3

Shkrimi i -s te fjalt me prapashtes'n -llk.

$4

ZANORJA E PATHEKSUAR
-ja paratheksore
Shkrimi i -s paratheksore te fjalt e panne
dhe te fialt e formuara prei tyre.
Shkrimi

-s parathehsore te

fialt ku ajo

$5a

takon rrokjes s par dhe te fjalt e formuara

prej tyre.

$5a

Shkrimi pa i fjalve arsAe, arsej, arsim, arsi'mtar dhe i fjalve q formohen prej tyre.

$5a

Shkrimi

-s paratheksore te fjalt e prej-

ardhura, t formuara nga nj tem m - me

an prapashtesash q nisin me bashk'tingllore.

$5b

Shkni,mi i -s paratheksore te fjalt e prbra

dhe t prngjitura q kan si pjes t par ni
tem m -, t ndjekur nga nj tem q nis
me bashktingllore.

$5b

Shkrimi pa paratheksore i premrave t

pakufishm, i ndajfoljeve dhe i lidhzave t
prngjitura q kan si pjes t par fjalt
giith e kurc.

$5b

Shkrimi pa paratheksore i piess s par t

fjalve uetaete, oetuetiu dhe i fjalve t formuara prej tyre.

Shkrimi pa paratheksore i fjalve t prejardhura si amtar, besnik, zgrtar etj., pr shkak

$5tr

Drej'tshkrimi

zanoreve

t ngulitjes prej kohsh t shqiptimit dhe

shkrimit t tyre n gjuhn letrare.

171

$5bshn.1

Shkrimi pa paratheksore i fjalve t prbra, kur gjymtyra e dyt fillon me zanore.

$5bshn.2

Shkrimi me paratheksore i fjalve t prejardhura nga tema m bashktingl.lore, por me

struktur fonetike-fjalformuese t ngiashme

meatotS5b.

$5c

Shkrimi pa paratheksore i fjalve t prejt formuara prcj temash m nj

ardhura,

bashktingllore m an
-tar(e), -tor(e), -ti, -toj.

prapashtesave

Shkrimi pa paratheksore i fjal.ve t prejardhura, t formuara prej temash m bashktingllore t lng'ta (-r, -[, -ll) me theks mbi
rrokjen e parafundit.
Shkrimi pa paratheksore i fjalve prejt formuara prej temash m -r, -rr,
-1, -s, -:'z me an prapashtesash q fillojn

$ 5 shn. a

$ 5 shn. b

a'rdhura,

me zanore.

$5c

Shkrimi me paratheksore i disa shumsave me trajt fonetikisht t ngjashme me

fialt e tipit t msiprm.

$5c

Shkrirni me paratheksore i fialve t

t formuara prej temash m
-r me an prapashtesash q filloin me zanore, kur para -s ndodhet ni nga bashktinglloret b, d, f, i, k, D, t, v ose grupreja'rdhura,

pet -nd-, -st-.

Shkrimi me i fialve ilhnd,ri, ithnihroi,

gjnd,rohent,, m,otri,, siprore, sipri,.

$ 5 C shn.

$5s

Drejtshkrimi i zanoreve

172

-ja pastheksore
Shkrimi i -s pastheksore tek ernrat femror m -2, tdk emra,t e mbiemrat mashkullor m -s, -sh dhe te femrort prkats n t gjitha trajtat e lakimit.
Shkrimi i -s pastheksore te mbiemrat

$6a

-t n t gjitha trajtat e lakimit t tyre.

s6b

jo me -t) i
t fo,rmuar prej nj teme m -h.

$ 6 b shn.

Shkrimi me -t (dhe

mrbiemrave

Shkrimi i -s te trajta e vets s dyt njjs e

s tashmes lidhore t foljeve me tem m bashktingllore.

$6c

Shkrimi pa pastheksore i ernrave e i mbiemrave m -1, -r, -rr dhe i emrave mashkullo'r m -izm, -azm giat lakimit, kur pas
ktyre fundoreve vjen nj zanore.

$?a

-s pastheksore t mbaress -r t
t emrave mashkullor n t gi,itha
rasat gjat lakimit (etr-etrit, etrve etj.).

$?a

Shkrimi pa pastheksore i mbiemrave m -m

e m -shm gjat lakimit, kur pas ktyre prapashtesave vjen ni za'none ose nj -i.

s7b

Shkrimi

shu,msit

Sh'hrimi pa para prapashtesave -shm dhe -t'

i mbiemrave t formuar prej tyre n t gji'tha

traitat e lakimit.

Shkrlmi pa pastheksore i trajtave t prngii-

tura t

habitores.

s?c
$7c

Drejtshkrirmi

zanoreve

173

-ja fundore
Shkrimi i -s fundore ,te fjalt me heks q n
krye t hers n rrokjen e parafundit, si edhe
n rasat ku ajo s'sh,t m fundore.

Shkrimi i -s fundore te emrat femror si

buk, fjal d!":.e n trajtat e lakimit t tyre.

i -s fundore te numrort si
mij dhe n trajtat e lakimit t tyre.

Shkri,mi
dhjet,

SB

Shkrimi i -s fundone te emrat mashkullor

q shkojn pas lakimit t emrave femror

(dajetj.).

SBa

Shkri'rni i -s fundore te d,isa emra mashkullor (bur etj.l dhe te shumica e emrave
mashkullor q prdoren edhe si asnjans

(ujetj.).

SBb

Shkrimi i -s fundore te mbiemrat dhe

tipit (i, e) mir - mir.

te

ndaifoUet e

Shkrimi m - i mbiemrave dhe pa -

foljeve n iftet si (i, e) d,rejt - ilrejt.

SBc

ndaj-

$Bc

i -s fundore te mbiemrat e formuar

me ann e prapashtess -t nga emra e numror njrroksh ose me theks n rrokjen fundore, si edhe nga folje q mbarojn me zanore. S A
Shkrimi

Shkrimi i -s fundore te traj,tat e shumsit t

emrave dhe t mbiemrave mashkullor si portizan, ushtar

etj.

Shkrimi i -s fundore t shumsit t em/rave

e t mbiemrave mashkullor n trajtat rasore
kur ajo nuk sht m fundore.

SBd

Bd

Drejtshkri,mi

174

zanoreve

Shkrimi pa fundore i emrores dhe i ka,lizores

s pashquar shums t emrave t nisive t

masave q burojn nga emra njerzish dhe
shkrimi me -- i tyre n rasat e ,tjera t shumsit t pashquar (720 aolt - 120 aottsh).

$ B d shn.

Shkrimi i -s fi;rndore tek emrorja dhe te

kallzorja e shquar shu,ms e emrave dhe e
mbiernrave mashkullor q n njjsin e pashquar mbarojn m nj bashktingIlore dhe
q jan njrroksh ose e kan theksin n rrok-

jen e fundit.

Sgotr

Shkrimi i -s fundo,re te trajtat e shquara

njjs t rasave t zhdrejta dhe tek emrorja
e kallzorja shums e emrave femror q
mbarojn me zanore t theksuar.

$8e

Shkri,mi

-s fundore te stlkurtimet

e gjini-

s femrore q n emmren e pashquar shqip-

tohen me theks mbi rrokjen e fundit.

'$8e

Shkri,mi i -s fundore tek emra,t e formuar

me prapashtesn -z prej temash q mbarojn
me zanore t theksuar.

SB

Sh,krimi i -s fundore tek emrat e fonmuar

me prapashrtesn -z dhe me shprngulje theksi
n rrokjen e parafundit.

ss

Shkrimi

-s fundore tek emrrat femror m

-m.

Shkrimi i -s fundore te premrat pronor si

yn, jon, t mit etj.
Shkrimi

-s fundo,re

te nuurrrort themelor.

i -s fundore te foljet me tem rn

n vetn e par dhe t tret shums
t s tashunes dftore e lidhore.

sBf
,SBg

$Bei

Shkrimi
zanore

SSh

Drej'tshkri,rni

zanoreve

Shkrimi i -s fu,ndore te foljet me tem m

grup zanoresh t ndjekur nga nj -j n vetat

dhemnyratemsiprme.

175

$Bh

Shkrimi i -s fundore te trajtat foljore t

shumsit t s kryers s thjesht q dalin m

njzanore.

$Bi

Shkrimi i -s fundore te veta e tret njjs

e mnyrs lidhore t t gjiitha foljeve.

SS

Shkrimi i -s fundore te pjesoret e foljeve me tem m zan'ore a,m -1, -ll, -r, -ft dhe te
mbiemrat e nyjshm t formuar prej tyre.

Shkrimi i -s fundore te pjesoret si

ngrn

etj.

dhn,

SSk

Shkrimi pa - fundore i pjesoreve rne tem

m tog zanor, t cilat theksin e kan n rro-

kjeneparafundit.

'$8k

Shkrimi pa fundore i emrave dhe i mbiemrave m -1, -r, -tt, -2, -ull, -ur q nuk e
kan theksin n rrokjen e fundit.

S9a

Shkrimi pa fu,ndor,e i emrave dhe i mbiemrave q n' shumsin e pashquar dalin m nj

nga bashktinglloret -gj, -q,

zanore.

-i, -nj, t prira

rasore t shumsit

I b shn.

Shkrlmi pa i trajtave ra,sore t shumsit t

emrave dhe t mbiemrave q n emroren e
pashquar t shumsit mbarojn me dy bashktingllore ose me -1, -r, -s, -2.

$9

Shkrimi me -i- para nyjs -t t trajts s

shquar dhe para nr,baress -sh t rrjedhores i
emrave dhe i mbiemrave t msiprm.

S9c

nga nj

Shkrirmi pa

para nyjs -t dhe mbaresave

i emrave si ejep, d,esh etj.

t76

Drejtshkrimi i zanoreve

Shkri,mi pa fqndore i rrjedhores s shquar

t emrave q n shums mbarojn me zanore

theksuar.

Shkrirni pa fundore
me prapashtesat -()m,

Shkrirni pa fundore

i
i

rnbiemr:ave t formuar

-shm.

mbiemrave t formuar

ndajfolje me
mbirrokjeneparafundit.
nga emra, nu,mror e

theksin

S9dh

Shkrimi pa fundore i pjesoreve (dhe i mbiemrave prkats) m -ur, -ier, -yer, -uar.

Shkrimi pa fundore i trajtave t vets s

par e t tret shums t s tashmes dftore
e lidhore t foljeve q dalin rn bashktingllore oae m -ie.

I f

mbashkti,ngllore.

gt

Shkrimi pa fundore i premrave dilftor (i,

e) ati,i, G, e) k'tij, (i, e) asaj, (i, e) ksaj.

5I

i rajtave t shumtlsit t
pakryers s dftores e t lidhores te t gjitha

Shkrimi pa fundore
s

foljet.

Shkrimi pa fundore i shumsit t s k'ryers

s thjesht t foljeve me tem m bashkti-

ngtrlore.

Shkrirni pa fundore i shumsit t s kry,ers

s thjesht t foljeve q prmbajn nj gmp

zanoresh.

Shkrimi pa tundore i traj,tave t urdhrores

t foljeve q te kjo mnyr e kan temn

Shkrimi pa fundore
e) tij, (i, e) soi.

premrave pronor

(,

Drej,tshkrimi

t77

zanoreve

ZANORJA U
Shkrimi me u n t gjitha rasat

mbiemrave m -ull,

-ur.

emrave dhe
S

10

Shkrimi me u i emrave dhe i mbiemrave t

formuar prej emrash dhe mbiemrash m -ull,

-ur.

S 10

ZANORET
Shkrimi me i (dhe
ai, bilbil, direk etj.
Shkrimi rne
sheme

etj.

I DHE

jo me y) i fjalve

si

y i fjalve si bazUlAk,

ZANORET

grek, dy-

11

S ll

U DHE Y

u dhe jo me
bulmet, bulmetore etj.

y i fjalve si

y dhe jo me
ve si bmyl, bylrgk, bArek

u (as me i) i
eti.

Shkrinr,i me

Shkrimi me

bufe,
S 12

fjalS lZ

GBUPE ZANORESH DHE DIFTONGJE

-IE-

I -Jr,-

Shkrimi me -ie- i emrave tek t cilt ky grup

ndiqet nga bashktiarglloret -1, -ll,-r dhe i fjalve t formuara pnej tyre.

$ 13 a

Shkrirmi me -ie- i foljeve tek t cilat

zanoresh ndiqet nga mbanesa -J.

$ 13 b

12

360

ky grup

Dreltshhrimi

178

zanoreve

Shkrimi me -je- i traj,tave t nji'srit t s

kryers s thj,esht t diftores dhe i tnaitave
t dshirores t foljeve t miesiprrne.

$ 13 b

Shkri'mi me -je- n t gjitha trajtat i foljes

ndjej (ia fal fajin dikuit), si edhe i formimeve prej saj.'

S 13 b

t i traj,tave prsone-vetvetore t
nrsi5rrne.
Shkrirrni rne -le. i t giitha fjalve t formuara nga tolja ndiei.
Shkri'rni me

foljeve t

Shkrimi me -ie i foljeve te trajta prfaqsuese

e t cilave ky grup ndodhet n rrokie t ha-

$ 13 b
S 13 b shru

pur

$18e

Shkrimi rne -j- i ktyne foljeve n vetn e

tret njles t lidhores e t urdhrores dhe n
trajtat e shumsit q bashkohen me trajtat e
shkurtra t fremrit vetor.

$ 13 c'

Strtlimi m-i i ktyre foljeve n vetn e dyt

shums t s tashmes dftore, lidhore dhe urdhrorre, n t pakryern e dftones e t lidhorres dh n trajtat psore'veWetore.
Shkrirni rne -te- i foljeve me tem m -1, -ll,
-rr dhe i fjalve t forunuara prej tyre.

$ 13 a'
S 14

Shkrimi me I i folieve t msiprme n vetiln

e clyt shums t s tastr'mes dhe n t giitha
vetat e s pakryeriis s dftores e t lidhores,
n urdhrore dhe n traitat psore-vetvetore. S 14

GRUPI YE
Shkrimi

i grupit

ye te fjal si arsAe, il'Uer

eti.

15,

Drej'tshkrimi

zanoreve

179

GRUPET UA, UE
Shkrimi

i grupit ua te emrat
i huoj etj.

dhe mbiemrat si

buall, ilragua,

$ 16

Shkrimi i grupit ua te foljet me tem m -ua

si bluaj, d.ua etj., si edhe te shumsi i s kryers s tihjesht, te habitorj,a dhe te pjesorct e
foljeve me tem m -o.

S 16 b

Shkrimi pa grup zarloresh i trajtave psore-vetvetore sl krvhet, bluhet eLj.

$ 16 b

Shkrimi me ue i emrave dhe i mbiemrave foljor t formuar ,me prapashtesat -s dhe -shm
nga folje me tem m -o I -or, si edhe i fjalve t formuara prej tyre.

TAKIMI

17

I DY ZANOR,EVE T NJEJTA

Shkrimi i dy zancreve t njjta, kur ato takohen n formim fialsh.

S l8

APOSTROFI
Prdorimi i apostrofit pr t shnuar rnien
-s fundore:

te tnajtat e shkurtra p&emrone m

dhe

t;
te pjesza t e trajtave foljore, kur pas
tyre vijn trajtat e shkurtra premrore i, u,
ia, iu, ja, Jua, ua os,e pjesza u e traj,tave psore-vetvetore t foljeve.
Shkrimi pa apostrof i trajrave prernrore

ta.

ma,

g19a

$ lg

gtgashn.

Drejtshkrimi

180

zanoreve

Prdori'rni i apostrofit pas pjeszs mohuese

dhe pas premrit g.

S 19 b

Shkrimi pa apostrof i premrit t pakufishm

do, i premrit pyets far dhe i fjalve t
formuara prej tyre.

5 19

Prdorimi i apostrofit tek nyjat t, s me

kuptim pronor n rasat e zhdrejta t emrave i ati, e ma.

$ 19 c

Mosprdorimi i apostrofit kur -ja fundore e

patheksuar ndiqet nga nj fjal q fillon me

zanore.

$ 20 a

Mosprdorimi i apostrofit te fjalt q mbarojn me a, e, i, kur ato ndiqen nga nj fjal q

nis me zanore.

S 20 b

Mosprdorimi i apostrofit n vetn e tret

njjs e shums t premrave vetor t thjesht (pa parashtes), kur vijn pas nj parafjale

gzcc

Mosprdorimi i apostrofit te trajtat e premrave pronor q nisin me s ose t (si,me,

tim).

S. 20 c

THEKSI
Mosprdorimi

asnj

lloj theksi n shkri,m.

Prdorimi n raste t vea"nta i theksit

t mpreht (/).

21

21

shn.

Drejtshkrimi i bashktingllo,reve

181

II,

DREJTSHKRIMI
BASHKTINGTTONEVE

BASHKTINGI,I-,ONNT E ZSHME
N FUND E NIi TRUP T FJALS
Shkrimi i bashktinglloreve t zshme b,

cl,

dh, g, gj, v, x, xh, z, zh si t tilla, kur gjenden n fund t

fjals.

S 22

Slikrimi i bashktinglloreve t zshme si t

tilla, kur gjenden n trup t fjals prpara nj
bashktinglloreje t shurdht a prpara bashktingtlores

n.

Shkrimi me -s i ndajfoljeve t formuara

prapasrr'tesn

-as.

sH/zHl

22

me

$ 22 shn.

NlsroRE

Shkrimi i fjalve me sh nistore, kur kio ndiqet

nga nj bashktingllore e shurdh't (f, k, P, Q,

t, th).

Shkrimi i fjalve me zh nistore, kur kio ndiqet

nga nj bashktingllore e zshme (b, d, g, gi,

v).

$ 23

$23b

Shkrimi m'e I i t Sjitha fjalve t formuara

me kt premr, pavarsisht nga bashktingilorja q e pason.

S 23

i fja,lve me nistore, kur kjo ndiqet

nga nj zanore os nga nj bashktingllore e
tingullt (I, Il, r, rr, m, n, ni, i).

$ 23 c

b shn.

Shkrirni

LB2

Drejtshkrimi i bashktinglloreve

S, Z

NISTORE

i fjatve me s nistore, kur kjo ndiqet

nga nj bashktingllore e shurdht ose nga
nj bashktingllore e tingullt (m, n, l).

$ 24 a

Shkrimi i fjalve me z nistore, kur kio ndiqet

nga nj bashktingllore e zshme.

S 24 b

Shkrimi rrle z nistore i firalve zrnadhoi,

zmbraps dhe i formimeve prej tyre.

S 24 b

Shkrim,i

SHKRIMI I J-S
Shkrimi me j i emrave ku j-ja ndrzanore i
i fjalve t forrnuara prej

pnket tems, si edhe

tyre.

$ 95

Siikrimi me j i emrave femror q dalin m

zanore t theksuar (prve i-s) n trajtat ku
zanorja e theksuar ndiqet nga nj zanore tje-

tr.

S 25 b

Shkrimi me j i emrores njjs t shquar t

emrave q dalin m -o t path,eksuar, si edhe i
gjinores, dhanores e rrjedhores njjs t pa-

shquar.

Shkrimi me

Koo.

i i

emrave t prvem

t tipit

g 2b

g 2b c

j i 1rem,rave (i, e) tij, (i, e) atii,

e) ktij dlre i trajtave t ndryshme t tyre. $ 25 C

Shkrimi me
(,

Shkrimi me j i trajts s shkurtr t premrit

vetor t vets s tret (i), kur i prapangjritet
foljes, e bashkuar me nj tjetr trajt t shkurtr ose me pjeszn u t psore-vefuetores. $ 2b d

Drejtshkrimi i bashktinglloreve
Shkrimi me i i vets s par e t tret shums t s tashmes s dftones t foljeve m
-j, -j, -j, -ij, -oj, -uj, -Vj, -iej, -uaj, -yeJ.
Shkrimi me j i vets s par e t tret njjs
e shumb t s tashmes s lidhores dhe t s
ardhmes s foljeve m -aj, -ei, -i, -ij, -oj, -ui,
-Vj, -iej, -uaj, -yej.
-Shkrimi me j i vets s par e t dyt njjs
t s pakryers dftore, Iidhore e kushtore t
'foljeve m -aj, -ej, -j, -ij, -oj, -uj, -yj, -iej,
-uaJ, -yej.
Shkrimi pa -j i foljeve si ha, tle, q n vetn
e par t s tashmes dftore dalin m zanore.
Shkrimi me i dhe jo rne j i trajtave rasore t
njj,sit t shquar (me ptrjashtirn t ka,llzorres),
si edhe i trajtave t gj,inores, t dhanores e
t rrjedhores s njjtlsit t pashquar t emrave
snashkullor ;m -ua ose m -a t theksuar.

183

$ 25 dh

$ 25 dh

$ 25 dh
S 25

dh shn

5 26 a

hkrimi me i dhe jo me j i trajts s shkuntr

premrore ,i, kur bashkohet me nj trajt tjetr t sh,kurtr ose me pjeszn u t psore-

-vetvetores.

S 26 b

Sh'krimi me -'i i vets s tnet njjb t s kryerrs r th,jesh t foljev,e m -oj ose -uaj.

$ 26 c

-i- i fjalve t formuara prej tet theksuar me an prapaq fillojn me zanore.

Stikrimi rne
rnash rn -i
clrtesash

S 20

SHKRIMI I BASHKTTTWCLI',ONNS H
tlhkrimi .i h-s n fillim t fjals.
Shkrirni .i h-s n

turk.

$27a

fillim t fjalve t burimit

$ 27

Drejtshkrimi i bashktinglloreve

784

fjals.

Shkrimi

h-s n fund t

Slrkrimi

h-s n mes t fjals te trajtat p-

sore-vetvetore t foljeve me tem m

Shkrimi

ra.

S 2? b

zanore.

$ 27

h-s n mes t fjals n raste t tje-

$27c

Fjal q nuk shkruhen me

h.

FJALT

$ 2? shn.

ME

RR

Shkrimi

i rr-s n fillim t fjals.

$ 28 a

Shkrimi

i rr-s n mes t fjals.

i rr-s n fund t fjals.

Fjal q shkruhen me r (dhe jo me rr).

Shkrimi

2t

S 28 c

$ 28 shn.

NJ-JA Nii TRUP E N FUND T FJALS

nj n trup t fjals i emrave felinj.
$ 29 a
Shkrimi me nj i mbiemrave t formuar nga
nj tem m -nj.
5 29 b
Shkrimi me -nj i shum,sit t emrave mashkullor m zanore t theksuar ose m -ua.
S 29 c
Shkrimi me
mror

si

banj,

Shkrimi me -nj i shumsit t disa emrave

mashkullor si gjarpr, lum etj.

$ 29 c

Drejtshkrimi i bashktinglloreve

185

GRUPE BASHKETINCTTONESH
MB, ND, NG, NGJ
Shkrimi i plot i grupeve t bashktingIloreve mb, nd, ng, ngj n fiilim, n trup dhe n

fund t fjals.

S 30

TAKIME BASIIKETINGET,T,ONESH
TAKIMI I T-S ME SH-N
Shkrimi me tsh i mbiemrave t formuar me
kur sh-ja e prapashtess
takohet me t-n e tems.

prapashtesn -shm,

31

Shkrimi m,e tsh i trajtave t dshirores, ku

sh-ja e prapashtess takohet me t-n e tems. $

31

TAKIMI

I G-S OSE I N-S ME J-N

Shkrimi me i i fjalve ku takohet g-ja ose

n-ja e tems me j-n e prapashtess a t mba-

ress.

TAKIMI

32

I D-S, S-S, T-Sii OSE I

ME H.N

Shkrimi pa shenj ndarse midis pjesve pri fjalve t prejardhura ose t prbra,

brse

ku d-ja, s-ja, t-ja ose z-ja takohet me nj h

q vjen

pas.

S 33

Sltkrimi pa shenj ndarse i emrave t prvem ku d-ja, s-ja, t-ja ose z-ja takohet me nj

h.

s33

Z-S

Drejtshkrirni i bashktinglloreve

186

TAKIMI

I D-S ME T-N

Shkrimi me dt, kur n formim fjaltrsh

trajtash takohe,n kto

TAKIMI

bashktingllore.

ose

34

I DY SHKRONJAVE T NJJA

Shkrimi i t dyja shkronjave t njj'ta (njra

prej t cilave mund t bj pjes n nj dyshkrcnjsh), kur ato takohen n formim fja-

lsh.

S 35

Slrimi vetm me rr i fjalv'e ku takohen r

me

rr.

Slrimi vetm me ll i fjalve ku

I me ll.

$ s5 shn.

takohen

Si:krimi me -st dhe jo me -tt i trajts s vets s tret njjs t s pakryers dftore,
lidhore e kushtore t foljeve me tem m -t.

S 35 shn. I

S 35 shn.

Disa tipa fjalsh me prejardhje t huai

lBi

III.

DISA TIPA FJALESH

ME PREJARDHJE T HUAJ DHE
EMRASH T PRVEM T HUAJ
Shkrim,i me -ia-, -ie-, -io-, -iu- i fjalve t
huaja q kan -ia-, -ie-, -io-, -iu- me i t
patheksuar n trup t tyre, si edhe i em,rave t
prvem t huaj t ktyre tipave.
Shkri,mi me -ja-, -je-, -jo-, -iu- i
fjalsh si haujar, objekt, fiord eti.

nj numri

S S0 a

$ 36 a shn.

Shkni,mi me ja-, je-, jo-, ju- i fjalve q nisin

rne togjet e msiprme, si edhe i emrave t
pn'em t huaj t ktyre tipave.

S 36 b

Shkrimi me j i fjalve dhe i emrave t

prvem me ai, ei, oi, uj, kur kto grupe jan
n trup t tyre.

S 36 c

Shkrimi me

i i fjalve dhe i

emrave t pr-

vem t mtbiprm, kur kto grupe ian

fundore. S 36 c

Shkrirni me i i fja,lve rne burim prej gineqishes s vjetr, q n kt giuh kan y.

S 36

Shkrimi me i i emrave t prvem me burim

prej greqishtes s vjetr, q n kt gi'uh kan V, si edhe i fjalve t formuara prej tyre.

S 36

Shhrimi edhe n giuh"n shqipe rne au, eu i fialve dhe i emrave t prvem me burim grek,
lati,n a iliro-t'ruk me au, eu.

$ 36 d

Shkrimi me v i nj numri fialsh si Europ,

nexralgji eti.

$ 36 cl shn.

lBB

Disa tipa fjalsh me prejardhje t huaj

Shkrimi me ua, ue, ui, uo i fjalve dhe i emrave t prvem t burimit latin-roman me

kua, kue, kui,

kuo.

S 36 dh

Shkrimi n shqipen me -oome -oo-.

i fjalve t

huaja

5 36 e

Shkrimi me c i fjalve me burim nga latinishtja, nga gjuht rontne, si edhe nga greqishtja, t cilat n gjuhn shqipe kan nj c
t ndjekur nga e ose i.

$ 36 e

Shkrimi me c i emrave t prvem t huaj

q n gjuhn shqipe kan nj c t ndjekur
nga nj' e ose i.

S 36

Shkrimi me d, t (e jo me dh, th) i fjalve

ndrkombtare me burim nga greqishtja e vjetr. S 36

Shkrimi me d,

e romak.

t i

emrave t'prvem grek

S 36 f

emrash t prvem t prdorimit

i nj numri fjalsh dhe

popullor.

S 36

Shkrimi me gj i fjalve q burojn kryesisht

nga greqishtja, latinishtja a nga gjuht romane e q n shqipen kan nj gj t ndjekur nga
e ose i, si edhe i emrave t prvem t huaj
t tipit t msiprm.

S 36

Shkrimi me xh e jo me gj
si inhinier, hiro etj.

S 36

Shkrimi me dh, th

i nj numri

Shkrimi me j (dhe jo me zh ose xh)

si acljutant, juri etj.

fjaish

shn.

fjalve

S 36 ej

Shkrimi me zh i fjalve q jan marr drejtprdrejt nga frngjishtja.

Shkrimi me gn

shn.

fjalve si agnostiei,zm, gnei,s

etj.

$ 36 ej
g 36 h

Disa tipa fjatrsh me pnejardhje t huaj

Shkrimi me nj i fjalve s dinjitet,

liniit

189

$36h

etj.

Shkrimi me h- i fjalve q n greqishten e

vjetr fillonin me zanore t aspiruar dhe n
latinishten me h-.

S36i

Shkrimi me h- i emrave t prvem q n

greqishten e vjetr fillonin me zanore t aspiruar dhe n latinishten me h-, si edhe i emrave t tjer t prvem, fonetikish,t t ngjashm me ta.

s36i

k i fjair'e t terminologjis teknikc-shkencore ndrkombtare me burim nga

gr'eqishtja e vjetr dhe q prmbajn tema t
cilat n greqishte kan pasur nj, ;6, si edhe
Shkrimi me

emrave

prvem

t huaj t tipit t

m-

siprm.

s36j

Shkrimi me ks i fjalr'e t huaja q n gjuhn

shqipe kan nj -ks- t ndjekur nga nj -io.

s36k

Shkrimi me ks i fjalve me burim grek a latrn q prmbajn elementin eks t ndjekur

nga nj bashktingilore.
Shkrimi me kz i fjalve me burim grek a latin
q prmbajn elementin eks t ndjekur nga
n3 zanore.

Shkrimi me kz i fjalve t burimit grek

Srei
Ssat

prmbajn temat ekzo a hekza.

$36

s36

1l

Shkrimi me I i fjalve me burim nga greqishtja e vjetr, nga latinishtja ose nga gjuht romane dhe q n kto gjuh kan nj I t thjesht ose dyfishe.
Shkrimi me I i emrave t prvem me burim
nga greqishtja e vjetr, nga latinishtja ose nga

gjuht romane dhe q n kto gjuh kan nj

I t thjesht ose dyfishe.

$36 ll

190

Disa tipa fjalbh me prejardhie t huaj

ll, n pajtim me shqiptimin popullor t ngulitur prej kohsh, i disa fjalve me

buri,m t huaj t tipit t msiprm.

Shkri,rni me

Shkrimi me I dhe me ll i fjalve me burim

nga

anglishtja.

Shkrimi me I dhe me ll i fj,Ive t reja t

burimit sllav.

3611 shn.

5 36 ll shn. 2
$ 36 1l shn.

Shkrimi me rr i fjalve t huaja, kryesisht romanq q n hto giuh kan rr.

$ 36 m

Shkrimi me -z- i fjalve me burim nga gre-

qishtja e vjetr, nga latinishtja a nga gjuht

romane ose t formuara n shqipen me elemente t ktyre gjuhve, tek t cilat ato kan nj

i emrave t piirvetm t
mibiprrn.

s ndrzanore, si edhe

huaj t tipit t

S 36 n

Shkrimi me s i nj numri emrash t prvem

t ti'plt t msiprnn.
$ 36 n
Shkrimi me -z- i fjalve me -fum e -azthn.

S 36 nj

Shkrimi me -zm- i fjalve me buri,m nga gneqishtja e vjetr ose t ndrtuara me elemente

t ksaj giuhe.

Shkri,mi me -z-

ra me

$ 36 o

i fjalve t huaja, t

parashes,n dez- (des-),

shtesiis gjendet n pozicion

Shkri'mi me
prpara nj

forrmua-

kur s-ja e para-

ndrzanor.

s i fjalve me parashtesn
bashktinglloreje.

$ 36 p
disS 36 q

trans.

$ 36 q

Shkrtuni m s i flalve t huaja q n gjuhn

e bu,rirnit kan ss.

$ 36 r

Shkrimi me s i fjalve me parashtn

shn"

Disa ti,pa fjaltbtr me prejardhje t huaj

i fjalve t huaja t formuara

me parrshtesn a- prej fjalxh me s nistore.

191

Shkrimi me -s-

$ 36

rr

Shkrimi i emrave t prve'rn t huaj sipas

shqiptimit t tyre n gjuht prka't'ee dhe n

Brstrtatje me si,stemiqr grrafik t

shqripes.

S 37

Mosruajtja n shkrim e bashkting,llorcve

dyfishe t ernrave t prvem t huai me prjashtim t rr-s.
Shnimi n kllapa, n shfaqjen e par, i emra're t prvem t huaj sipas grafis s giutrs nga buroj,n.

Shkrimi me I i emrave t prvem t giuhve sllave, pavarsisht nga mnyra e shqiptimit t l-s n kto gjuh.
Shlrrirnri me

-i i

burimit rus.

emrave t prvem m

-ii

3?

3?

$ 3? shn.

$ 3? sh'n.

Shkrimi sipas tradits s ngulitur prej kohuh

n gjuhn shqipe i disa emrave t prvetn

t huaj.

$ 3? shn. 3

shtje gramatikore

192

IV.

SHTJE GRAMATIKORE

DISA TRAJTA T SHUMSIT TItr EMRAVE

DHE TE MBIEMRAVE
Shkrimi me -a n shums
m - (arra-t, moba-t).

emrave femror
$ 38 a

Shkrimi me - n shums, ashtu si n njjs,

emrave femror m

- (an-t, flet-t).

$ 38 b

Shkrimi me dy trajta shumsi, sipas kuptimeve me t cilat prdoren, i nj numri emrash

femror

si brinj-t, brinja-t.

S 38

shn.

n shums njsoj si n njjs i emrave

Shkrimi ..
femror m zanore t theksuar (nj hardhi.:.

shum hardhi).

$3e

Shkrimi n shums njsoj si n njjs i emrave femror rn -e dhe -o t patheksuar (nj

lule - shum tule, nj pako - shum pako).

$sg

Prdorimi n gjuhn letrare edhe i shumsit

m -ra te disa nga emrat e tipave t msiprm
pr qllime t caktuara stilistike-shprehse.

$3e

Shkrimi n shums zakonisht me - i emrave

mashkullor rn -al, -an, -ar, -eG, -el, -er, -et,

-il, -ir, -ol, -ollr -ozr -tlll.

Shkrimi n shums me -a i disa emrave
tipat e msiprm.

-G4

Shkrimi n shums

tipat e

me -e i

s40
nga

$40a

disa emrave nga

msiprm.

$40b

Shkrimi n shums rregullisht me - i emrave

m -ac, -a4, -a1, -ak, -ap, -aq, -ash, -e, -ek,
-en, -esh, -ik, -in, -ist, -jan, -jot, -ok, -or, -osh,

-ot, -tar, -tor, -uk.

$ 40 shn.

shtje gramatikore

193

Shkrinai n shums me - i emrave m -ant,

-&t, -az, -ent, -id, -it, -ont, kur shnojn fry-

mor.

g 40 shn. 2

Shkrimi n shums rne -e i emrave m -ant,

-a,t, -Lz, -ent, -id, -it, -ont, kur nuk shnojn

frymor.

S 40 shn. 2

Shkrimi n shums me -e i emrave m -azh,

-ezh, -1, -im, -ion, -(llum, -ozh, -us.

g 40 shn. 3

Shkrimi n shums me -a i disa emrave si

brrgla, cey, etq.

$ 40 shn.

$ 40 shn.

Shkrimi n shums me -e
djepe, krgqe

e*,i.

i disa emrave

Shkrimi n shums njsoj si n njjs

rave mashkullor m -s, -ues e

-yes.

si

em-

41

Prdorimi n shums i trajts s gjinis femrore t mbiemrave q prcaktojn emra

mashkullor me shumsin m -e (ilete t the-

tla).

42

Prdorimi n shums i trajts s gjinis mashkullore t mbiemrave q prcaktojn emra me

tem m

-r, t cilt e for,mojn shumsin

-t (emra t proem).

me

mbaresn

S 43

Prdorimi n shums i trajts s gli,nis femrore t mbiemrave q prcaktojn emra mashkullor e asnjans me shumsin m -ra

(ujra t ftohta)
$ 43
Shkrimi me fundoren -oe i shr.rmsit t ernrave m -llk.
S 44

SHKRIMI

I NYJES S PENPARME

Shkrimi me nyj t prparme (i, e, t, s) i

emrave n rasn gjinore.
13

360

S 45

194

shtje gramatikore

Shkrimi me nyjn e prparme t i nj emri

t rass gjinore, kur vjen pas nj emri tjetr t rass gjinore a dhanore t pashquar
njjs, pavarsisht nga gjinia q ka ky i fundit. $ 46
Shkrimi me nyjn e prparme t i nj emri

t fardo gjinie n rasn gjinore, kur vjen pas

nj emri mashkullor n rasn gjinore a dhanore t shquar njjs.

S 47

Shkrimi me nyjn e p6rparme s i nj emri t

fardo gjinie n rasn gji'nore, kur vjen pas
nj' emri femror n rasn gjinore a dhanore
t shquar njjs.

s47

Shkrimi me nyjn t i mbiemrit t dyt dhe i

t tjerve pas tij (po ashtu edhe i numrorve
rreshtor), kur dy a m shu,m mbiemra prcaktojn nj emr femror t rass gjinore,
dhanore

a rrjedhor,e

nj@js.

$48

Prdorimi i nyjs s kur dy a m shum imbiemra t nyjshm ose numror rreshtor ndo-

dhen prpara emrit.

$ 4B shn.

Shkrimi me nyjn t i fjals prcaktuese t

dyt dhe i t tjerave pas saj (emra ose mbiemra), kur prcaktojn nj emr fernror n
rasn ,gjinore, dhanore a rrjedhore njjs.

s4e

i emrit t dyt fernror

i t tjerve pas tij, n rastet kur pas
nj emri femror t shquar t rass gjinore,
dhanore a rrjedhore njjis vijn dy a m
shum emra femror n gjinore nijs, q
Shkrimi me nyjn s

njjs e

prcaktojn secili emrin q ndodhet menjher

para tyre.

Shkrimi me nyjn t i emrit t dyt femror

i t tjerve pas tij n rastet kur pas

njjs e

nj emri femror t shquar t rass gjinore, dha-

nore a rrjedhore njjs vijn dy a m shum

emra femror n gjinore nijs, q prcak-

S 50

shtje gramaitikore

195

tojn jo emrin n gjinore q ndodhet menjher prpara tyre, por at q ndodhet para

atij.

50

Prdorimi i nyjs t prpara emrit t dyt e

t tjerve pas ,tij t rass gjinore, kur nj

emr femror n gjinore njjs prcaktohet

nga dy ose m shum ernra t bashkrenditun.

s51

i ny;65 s prparme i pr gj'inin

mashkullore dhe e pr gjiinin femrore prpara emrit t dyt nga dy elra n rasn gjinore, q ndjekin nj emr n emrore njjs.

s52

Pfdorimi

Prdorimi i nyjs s prparme t prpara emrit t dyt nga dy emra n rasn gjinore, q

ndjekin nj emr n kallzore njjs.

s52

i nyjs s pr trajtn e shquar dhe

i nyjs t pr trajtn e pashquar prpara

Prdorimi

emrave femror t nyjshm n gjinore, dhanore e rrjedhore

$53

Prdorimi i nyjs s n gjinore, dhanore e

rrjedhore t shquar prpara emrve femror

t farefisnis, kur prdoren me nyj.

$53

Prdorimi i nyjs s prparme prpara secilit

nga dy a m shum emra t bashkrenditur
t rass gjinore q prcaktojn' nj, emr.

s54

Shkrimi ose jo, duke u mbshtetur n arsye t

caktuara kuptimore a stiil.istike, i nyjs s prparme te emri i dyt e te t ti'ert pas tii,
kur vijn njri pas tjetrirt m shum se tre
emra t rass gjinore t bashkrenditur pa
$54

lidhza.

Prdorimi
ndeshen

nyjs t pas nj, ernri fermror, kur

dy nyja t prparme t rass gjinore

t ejinis femrone (s

s).

s55

shtje gramatikore

196

i midis emra\,'e mashkullor n

t cilt lakohen si femrort, dhe
ose mbiemrave q i prcaktojn ata.

Shkrimi i nyjs
emrore,
emrave

Shkrimi i nyjs s midis emrave mashkullor

n gjinore, dhanore e rrjedhore, t cilt lakohen si femrort, dhe emrave ose mbiemrave q i prcaktojn ata.
Shkrimi

i nyjs t te mbiemrat e nyjshm

$56

kur vijn pas nj emri femror n gjinore a dhanore t pashquar nijs.

shkalls pohore,

$so

$5?

Shkrimi i nyjs s te mbi,emrat e nyjshm

t shkalls pohore. kur vijn pas nj emri
femror t shquar.

$5?

Shkrimi me n;rjn e prparme t n rasat e

zhdrejta t njjsit i mbiemrave t shkalls
krahasore dhe siprore t formuar me pjepzn
m, kur vijn pas nj emri femror.

$58

Shkrimi me nyjn e prparme s n rasat e

t njjsit i mbiemrave t shkalls
krahasore dhe siprore t formuar rne pjeszn m, kur ndodhen para nj emri femror.

$58

zhdrejta

Prdorimi me nyjn e i mbiemrit t nyjshm

me funksion cilsori, kur ndj,ek nj kundrin
t drejt t shprehur me emr n kallzore

t shquar.

$5e

Prdorimi me nyjn t i ,mbiemrit t nyjshm

me funksion kallzuesori, kur ndjek nj kunclrin te drejt t shprehur me emr n kallzore t shquar.

$5e

i nyjs t para mbiemrave t nyjshm q ndjekin nj emr n rrjedhoren e

pashquar shums.

$60

Prdorimi

shtje gramatikore

r97

Shlrrimi pa nyj i prernrave pronor irn, ime,

gt, jote, yn, jon, juai me prdorim thjesht

si premra ose si prcaktues t nj emri.

Shkrimi me nyj t prparme i premrave
pronor e (t) mi, e (t) tu etj. n t gjitha
trajtat dhe prdorimet e tyre.

sHKRrMr

$61

l#ii'tr#fravE

Shkrimi zakonisht i plot i trajtave foljore

q formohen me do

s61

t.

Shkrimi i pjeszs t para lidhores ose pjesores gjat.prsritjes s trajtave foljore prkatse bashk me parafjalt q mund t
ket prpara.

$ 62

$ 63

Shkrimi i pjeszs duke t prcjellores n t

gjitha rastet e prsritjes s ksaj trajte fol-

jore.

S 64

Prsritja, n rast,e mohinai, edhe

nros bashk me pjeszn duke.

pjeszs
$ 64

Shkrimi i pjeszs no prpara pjesores n t

gjitha rastet e prsritjes s ksaj trajte fol-

jore.

Prsritja n shkrim e parafjalve n, te (tek),

me, nga, prej etj. gjat bashkrenditjes s dy
a m shum e"mrave a premrave me t cilt
ato lidhen.

$ 66

65

lVlosp.rsritja n shkrim, pr arsye t caktuara kuptimore ose stilistike, e parafjalve

n, te (tek), me, ng:a, prej etj. gjat bashkrenclitjes s dy a m shum emrave a premrave

me t cilt ato

lidhen.

66

198 Shkrimi i fjalve

njsh, ndaras dhe me viz n mes

SHKRIMI I FJALVE NJSH,

NDARAS DHE ME VIZE N MES

V.

Shkrimi njsh i t gjitha atyre njsive q nga

pikpamja leksikore prbjn nj tjal t

vetme.

67

Shkri,mi ndanas i t gjitha atyre njsive q

ian pjes t nj togfjalshi, t nj lokucioni
ose t nj emr,timi t prbr.

67

Shkrimi njsh i flalve me parashtesa.

$674a

Shkrimi njsh i fjalve t prbra me lidhje

prcaktore ndrmjet gjymtyrve t tyre.

$6?Ab

Shkrimi me viz midis tyre i pjesve t njrs

gjymtyr t nj fjale t prbr, kur ato pjes
lidhen midis tyre me lidhzat e ose a.

$67Abshn.

Shni;mi me viz i giymtyrs s dyt t prbashkt t dy a m shum fjalve t prbra

t bashkrenditura, kur pr arsye shkurtimi,

ajo shkruhet vetm te fjala e fundit.
S6?Abshn.
Shkrimi njsh i fjalve t prbra rne lidhje
kpujore ndr'rnjet gjymtyrve t tyre, ,t njsuara plotsisht si nga ana leksikore, ashtu
edhe nga ana gramatikore.

Shkrimi njsh i fja,lve t prbra e t prngji,tura (emra, nabiemra, nu,mror, premra

t pakufishm, ndajfolje, parafjal, lidhza,
pjesza, paSthirrma), t ngulituna prej kohsh
si t tilla n gjuh si nga ana leksikore, ashtu
edhe nga ana gramatikore.

Shkrimi njsh i numrorve themelor q nga

11 deri m 19 dhe i atyre q tregojn dhjetshe, qindshe.

$674c

$674c
S67Ac

Shkrimi

i fjalve nish,

ndaras dhe me viz n

Shkrimi njsh i numrorve rreshtor, pavarsisht nga numri i pjesve prbrse t

tyre.

mes

199

$674c

Dailimi n shkrim i ndajfoljeve ather, ni'

her, prse, qkur (qAshkur) nga prdorimet
e pjesve prbrse t tyre si fial t veanta.

S6?Ashn.

Dailimi n shkrim i lidhzave ngase, nse,

sesoeipjeszsse nga prdorimet e pjesve prbrse t tyre si fjal t veanta.

S 67

Shkrimi njsh i mbaress e i nyjs s prapme

tek emrat e mbiemtat e huaj t personave e

vendeve.

Shkrimi ndaras i togfjalshave t tipit emr

n emrore

emr n mjed,hore,

Shkrimi ndaras i togfjalshave me kuptim

mbiemror t prbr nga emrat boj ose

A shn.

s67Ad
S87Ba

ngjgr * emr n rrjedhore.

s6?Ba

Shkrimi edhe njsh, edhe ndaras i emrtirneve gjel deti, lule d,ielli, po,nhar sheqeri.

$678 ashn.

i ndajfoljeve dhe i lokucioneve

ndaSfoljore si s a|rmi, s bashku etj.

S 67

Shkrimi ndaras

Shkrimi ndaras i

Bb

lokucioneve ndaifoliore

t formuara nga dy fjal t njjta ose t ndryshme, t lidhura n mes tyre me parafjal
ose me lidhzn e.

Shkrimi ndaras i ndrtimeve t tipit rne ose

pr + emr n kallzore t pashquar me
vler kryesisht ndajfoljore.

Shkrimi ndaras i numrorve themelor t

formuar me fjalt mii, nilion, miliard.

$678c

Soznc
Sozea

200 Shkrimi i fjalve

njsh, ndaras dhe me viz n mes

Shkrimi ndaras i pjesve prbrse t nj numrori themelor, t lidhura me lidhzn e.

$ 67

Shkrimi ndaras i lokucioneve parafjalore ose

lidhzore si oq sa, deri ku, edhe pse, gjer te, si
edhe, sado q etj.

$ 67 B

Shkrimi ndaras i shprehjeve emrore

qind, pr mij etj.

S 67

Shkrimi ndaras
-vetvetore,

kur

pjeszs

u t trajtave

ndodhet para

foljes.

pr

psore-

Shkrimi ndaras i lokucioneve pasthirrmore,

pjest prbrse t t cilave e ruajn pavarsin e tyre gramatikore.

$ 6?

$ 6? B

Shkrirni me viz lidhse n mes i formimeve

t prftuara nga prsritja e nj fjale n t
njjtn trajt.

$ 68 a

Shkrimi me viz lidhse n mes i formimeve

t prftuara nga prsritja e nj fjale n
trajta t ndryshme.

$ 68 a

i formimeve
antonimeve.

$ 68 a

Shkrimi me viz lidhse n mes

t pr'ftuara nga bashkimi i dy

Shkrimi me viz lidhse n mes i formimeve

t prftuara nga bashkimi i dy numrorve
themelor pr te shnuar nj sasi t prafrt.
Shkrimi me viz lidhse n mes i formimeve
onomatopeike t prftuara nga prsritja e nj
fjale n t njj,tn trajt ose n trajt t

ndryshuar

Shkrimi me viz tidhse n mes i emrtimeve

t prbra t njsive t matjes.
Shkrimi me viz lidhse n mes

dh

emrtimeve

$ 68 a

$ 68 a
$ 0g

Shkrinri

i fjalve njsh,

t prbra t njsive

ndaras dhe me viz n

ndryshme

kimit.

mes

t klasifi$68b

Shkrimi me viz lidhse n mes i emrtimeve

jo t thjeshta me iidhje kpujore plotsuese
ose me lidhje prcaktore-ndajshtimore ndrmjet pj'esve prbrse t tyre.

$68c

Shkrimi me viz lidhse n mes i formimeve

terminologjike t tipit (raketa) ajr-ajr.

S68c

Shkrimi me viz lidhse n mes i formimeve

jo t thjeshta, kryesisht mbiemrore, pjest e
t cilave kan midis tyre lidhje kpujore q
shprehin marrdhnie plotsuese ose

ndr-

sjellta.

$68d

Shkrimi pa viz n mes, si fjal t vetme, i

formimeve t ktij tipi q shnojn njsi etnike ose gjuhsore t ngulitura historikisht.

$68d

Shkrimi me viz lidhse i pjeszs ish- prpara emrtimeve t ndrysh.me.

$6Bdh

Shkrimi me viz lidhse n mes

emrtimeve

t prbra t pikave t horizontit, t formuara prej nj fjale t thjesht dhe prej nj

fjale t prbr.

$68e

Shkrimi me viz lidhse n mes i emrave t

prbr t krahinave e t fshatrave t vendit

lidhje bashkrenditse, ndajshtimore

lidhje prkatsie.

ton, me
ose me

Shkrimi me viz lidhse i emrave t prbr

gjeografik t huaj, edhe kur pjest prbrse lidhen midis tyre me parafjal, lidhz

$68

ose nyj.

s68f

Shkrimi pa viz i emrtimeve gjeografike t

huaja q si pjes t par kan nj nyj t
prparme n gjuht prkatse.

s6Bf

201

202 Shkrimi i fjalve

njsh, ndaras dhe me viz n mes

i emrave ose
mbiemrave t huaj t personave, t prbr
prej dy a m shum pjessh.

Shkrimi me viz lidhse n mes

S 68 e

Shkrimi ve i nyjs ose i pjeszs, kur ato

ndodhen midis emrit dhe mbiemrit t nj
personi t huaj.
$ 68 g shn. L
Shkrimi pa viz lidhse dhe pa kllapa i pjesve prcaktuese t mbiemrave t personave. $ 68 g shn. 2
Shkrimi njsh me emrin

rat e

pjess -ogllu te em-

prvem rne burim turk.

$ 68 g shn. 3

Shkrimi ve i gjymtyrve prbrse t emrave dhe t mbiemrave kinez, korean, viet-

e birman.
$ 6B e shn.4
Shkrimi me viz lidhse i numrorve rreshtor, kur vet numri ose nj pjes e tij shnohet me shifra arabe.
$68si
Shkrimi pa prapashtes dhe pa nyj t prparme i nurnrorve rreshtor t shkruar me
shifra romake.
$6Bei
Shkrimi me shkronja e jo me shifra romake
i numrorve rreshtor q shnojn shkallt
e prgjegjsis n organizatat shoqrore, n
ushtri etj.
$ 68 ej shn.
Shkrimi me viz lidhse i emrtimeve t
prvjetorve dhe i formimeve t ngjashme me
to, kur numrori shnohet me shifr.
$6Bh
Shkrimi pa viz, si nj fjal e vetme, i emrtimeye t prvjetorr'e dhe i formimeve t
ngjashme me to, kur numrori shnohet me
shkronja.
s68h
Shkrimi me viz lidhse i emr,timeve t
veanta t mjeteve teknike si edhe i emrtimeve t ngjashme konvencionale, n prbrj,en
e t cilave hyn edhe nj numr i shnuar
namez

me

shifra

$ 68 i

Shkrimi

i fjalve njsh,

ndaras dhe rne rriz n

mes

Shkrimi me viz lidhse i numrave te tele-

fonave dhe t targave t automjeteve, kur

prbhen nga grupe shifrash.

$6Bi

Prdorimi i vizs lidhse naidis emrtimeve

t shkurtuara t institucioneve, t zyrave,
t ndrma,rrjeve, t organizatave dhe nyjs
prapme ose mbar.ess.

$68j

Shkrimi me viz lidhse i emr'hi,rneve t

prbra nga nj pjes e shkurtuar dhe nga nj
pjese e plot.

$68k

Shkrimi me viz lidhse i shkronjave, numrave (kur shprehen me shifra), i pjesve t pandryshueshrne t ligjrats, si edhe

elementeve

q nuk jan pjes t ligjrats, kur prdoren

si emra dhe marrin tregues t trajtave rasore.

$68

Prclor,imi i vizs lidhse midis pjesve prbrse n komandat ushtarake t prbra nga dy
ose m shum' pjes.

$6811

i vizs s gjat midis emrave t

prvem q shnojn caqet e nj hapsire
Prdorimi

gjeografike.

$69a

i vizs s gjat midis emrave q

Prdorimi

shnojn caqe kohore.

$69a

Prdorimi i vizs s gjat midis numrorve

q tregojn caqet e ni hapsire kohore.

$6eb

vizs s gjat midis dy a m shum

emrash t veant ose emrtimesh, fjalsh a togje fjalsh t veanta, t cilat kan ndrmjet

Prdorimi

tyre marrdhnie t ndrsjellta, jan elemente

t njsive kuptimore shumpjesshe
ose shnoj,n kalime nga n} gjendje n nje tje-

prbrse
tr.

Prdorimi

S6ec

i vizs s gjat

bashkautorrre

t nj

vepr.e.

m.idi,s emrave t

$69c

203

i shkronjave t

Prdorirni

204

VI.

mdha

PRDORIMI. I SHKRONJAVE
TE MEDHA

Prdorimi i shkronjs s madhe pr t dalluar emrat e prvem dhe emrtimet e barasvlershme me ta nga emrat e prgjithshm.

$?0

Shkrimi me shkronjn e par t madhe i

i mbiemrave t personave, si edhe
i epiteteve ose i ofiqeve (nofkave) q jan
pjes prbrse e tyre.

$?1

emrave dhe

Shkrimi me shkronjn e par t madhe i

pseudonimeve.

$71

Shkrimi me shkronj t vogl i nyjave dhe i

pjeszave t mbiem,rave t huaj, kur jepet i
plot emri dhe mbiemri i personit.
s?1 shn.

Shkrimi me shkronj t madhe i nyjave dhe j

t mbiemrave 't huaj t personave,
kur prdoret vetm mbiemri dhe kur nyja ose
pjeszave

pjesz sht elemen,t

domosdoshm

Shkrimi me shkronj t madhe i

Q, Mak, San, Sen t mbiemrave t

i tij.

$ 71 shn.

pjesve
t

huai

personave.

S 71 shn.

Shkrimi me shkronjn e par t madhe i t

gjitha piesve t emrave dhe t mbie'mrave
kinez, korean, vietnamez e birman.
S ?1 shn. 2
Shkrimi me shkronjn e par t madhe i
i mbiemrave t prvem q prdoren pr t shnuar nj kategori t caktuar
njerzish, por q nuk jan kthyer n emra t
emrave e

prgjithshm.

72

Prdorimi

shkronjave t mdha

205

Shkrimi me shkronj t vogl i emrave t

prvem, kur jan kthyer n emra t prgjithshm q shnojn tipin prkats.
$ 72

shn.

Shkrimi me shkronj t vogl i emrtimeve

t njsive t matjes, t mjeteve teknike, t
sendeve etj. me burim nga emra t prvem. $ ?2 shn.
Shkrimi me shkronj t vogl i emrtimeve
t funksioneve shtetrore, politike e ushtarake,
t gradave, t titujve fetar etj.
$

?3

i emrtimeve
t msiprme, kur ato prdoren m vete (jo
n fjali), si ndodh zakonisht n rastet kur
u drejtohemi personave prkats, n nnshkrimet si edhe n renditjen e emrtimeve
n fjal n dokumentet zyrtare.
$ ?3

Shkrimi me shkronj t madhe

Shkrimi me shkronj t madhe i emr,timeve

t funksioneve shtetrore, politike, ushtarake,
t gradave, t titujve fetar etj., kur jan br
pjes e pandar e n; emri t prvem.
s73
Shkrimi me shkronj t madhe i t gjitha
fjalve prbrse t emrtimeve t funksioneve zyrtare e shoqrore m t larta.

$74

Shkrimi me shknonj t madhe i t gjitha

fjalve prbrse t emrtimeve t titujve m
t lart t nderit t RPSH.

$74

Shkrimi me shkronj t madhe

sve prbrse t emrtimeve
t medaljeve shtetrore.

i t gjitha piet urdhrave e

$74

Shkrimi me shkronj t madhe vetm i fjals

s par t emrtimerre t titujve t tjer t
nderit.

$?4

Prdorimi

206

i shkronjave t

mdha

Vnia ndrmje,t thonjzash e emrtimeve t

ti'tujve t nderit, kur prdoren m'enjher

fjals ..titul,l", si ndajshtim

pas

i paveuar me pres,je.

Shkrimi me shkronj t madhe i emrave t

prvern t bots mitoilogjik,e e fetare.

S ?4

75

Shkrimi me shkronj t madhe i emrave t

prvem t figurave e t tregimeve popullore. $ 75
Shkrimi me shkronj t vogl i emrave t
prgjithshm t sferave t msiprme si allah,
perndi, shenjt, zan etj.

Shkri,mi me shkronj
prvem

t kafshve.

s75
madhe

i emrave t
$76

Shkrimi me shkronj t madhe i emrti,meve

t planetve, t yjeve, t yjsive e t trupave t tjer qiellor.
Shkrimi me shkronj t vogl
iLhe, hn, tok,
astronomis.

s77

emrave diell,

kur nuk prdoren si terma t

s7?

shn.

Shkrim'i me shkronj t madhe i emrtimeve

gjeografike e territoriale-admini,strative, si
edhe

emrave t tjer t vendeve.

Shkrimi me shkronj t madhe i pjesve prbrse t nj emntimi gj,eografik a t nj

emri vendi prej dy a m shum fjalsh.

s7B

$78

Shkri,mi me shkronj t vogI i emrave t prgjithshm gjeografi,k q prdoren si prcak-

tues t nj emri t prvem ose prcaktohen

prej tij.

?B shn.

Prdorimi

shkronjave t mdha

207

Shkrimi me shkronj t madhe i mbiemrave

q jan pjes prbrse t emrave gjeografik. $ 78 shn. 2
Shkrimi me shkronj t madhe i pjesve
t emrtimeve zyrtare t shteteve.

prbrse

$ ?B shn.

$ 78 shn.

Shkrimi me shkronj t madhe i emrave t

anve t horizontit dhe i mbiemrave t formuar prej tyre, kur prdoren si emrtirne njsish territoriale ose si pjes t ktyre emrti-

m,eve.

Shkrimi me shkronj t vogl i emrave t anve t horizonti,t dhe i mbiemrave t fonmuar

prej fre, kur shnojn nj drejtim ose nj

pik t horizontit.

Shkri,mi me shkronj t madhe i emrtimeve

gjeograf,ike, edhe kur prdoren me kuptim t
figurshm.

$ ?B shn. 4

$ 78 shn.

Shkrimi me shkronj t madhe i emrtimeve

t periudhave, t ngjarjeve, t akteve e doku-

menteve histonike, t monum,enteve historike

e t monumenteve t kulturs.

$?e

Shkrimi me shkronj t vogl i emrtimeve t

epokave gjeologjike, historike e t formacioneve historiko-shoqrore, q nuk jan emra t
prvern.

Shkrimi me shkronj t rnadhe i emrtimeve

zyriare (t sotme ose his'torike) t institucioneve t shtetit dhe t partis t vendit ton,
t organizatave shoqrore dhe t nj'sive ushtarake kryesore.
Shkrimi me shkronj t madhe i nj pjese t

emrti,mit zyr,tar t nj institueioni, organizate

$ 79 shn.

$80

Prdorimi

208

shkronjave

mdha

etj., kur ajo prdoret pr t prfaqsuar gjith

emrtimin.

Shkrimi me shkronj t vogl i emrtimeve t

kategorive t msiprme, kur prdoren si emra

te prgji,thshm.

80

g B0 shn.

Shkrimi me shkronj t madhe i fjals s pac

t nj emrtimi t prvem, kur ajo prdo-

ret si prfaqsuese e gjith emrtimit.

Shkrimi me shkronj t madhe
brse

$ 8t

pjesve pr'-

t emrtimeve t festave kombtare

ndrkombtare.

82

Shkrimi me shkronj t vogl i emrtimeve

festave

fetare.

Shkrimi me shkronj t madhe

$ 82 shn.

fjals s par

t titujve t gazetave, t revistave e t librave. $ 83

Shkrimi me shkronj t madhe dhe pa pika
i ernrtimeve t shkurtuara t shteteve, prtir.e, organizatave etj.

Shkrimi me shkronj t madhe I emrave t

prgjithshm, kur prdoren pr t shnuar qenie t personifikuara.

S 85

Shkrimi me shkronj t madhe i ni emri t

prgjithshm pr qlli'me t veanta s,tilistike. $

84

86

Shkrimi me shkronj t madhe i premrit vetor ju dhe i premrave pronor iuai, (i, e) tii,

(i, e) soj, n shenj nderimi pr personin

cilit i drejtohemi ose pr t cilin flasim.

Shkrimi me shkronj t madhe i emrtimeve

t bartsve t funksioneve shtetrore e shoqrore, kur u drejtohemi atyre.

'S B?

87

Prdorimi

shkronjave

t mdha

209

Shkrimi me shkronj t madhe i emrtimeve

shkencore t tipave, klasave, rendeve etj. t
bots bimore e shtazore n trajtn latine t

tyre.

Shkrimi me shkronjn e par t madhe

boleve

t elementeve kimike.

B8

Bg

90

sim-

Shkrimi me shkronj t vogl i emrave t

prgjithshm si rrug, ndrmarrje, shkoll, roman, brigad etj.,q prcaktohen nga nj emr
a emrtim i prvem n rasn emrore, i
vn ndrmjet

thonjzash.

Shkrimi me shkronj t madhe

emrtimeve

t msiprme, kur prdoren m vete (jo n

fjali) n tabelat, dokumentet e shpalUet zyr-

tare.

'$ 90

Shkrimi me shkronj t madhe i emrave shesh,

rrug, tagje etj., kur jan pjes e emrtimeve

t prveme prkatse.

90

Shkrimi me shkronj t vogl i emrave t popujve dhe t banorve t nj vendi.

91

Shkrimi me shkronj t vogl i emrave t ditve t javs, t muajve e t stinve.

92

Shkrimi me shkronj t madhe ose t vogl

i fjals s par t do vargu.

S 93

Shkrimi me shkronj t madhe, n citime, i

fjals s par t vargieve, kur shkruhen vijueshm njri pas tjetrit.

93

Fitlimi me shkronj t madhe i fjals s par

t do teksti.

94

Fillimi me shkronj t madhe i fjals s par

t nj fjalie ose periudhe q vjen pas piks,

shumpikshit, pikpyeties, pikuditjes dhe dy

14

360

Ndarja e fjalve n fund t rreshtit

210

pikave,

fjalie.

kur kto shnojn mbarimin e

nj
S

94

i fjals s par
pas pikpyetjes, pikuditjes ose shumpikshit,

Shkrimi me shkronj t vogl

kur ato vihen pas ligirats s drejt dhe n

fjalt e autorit q vijojn, tregohet se kujt
i takon ligjrata.

$ 94 shn.

Shkrimi me shkronj t vogl i fjals s par

pas shumpikshit q shnon ndrprerje gjat
ligjrats dhe jo mbarimin e fialis a t periuclhs s

msiprme.

$ 94 shn.

Shkrimi me shkronj t madhe i fjals s

par pas dy pikave, kur fillon nj ligjrat e
drejt a nj citat i vn ndr thonjza.

$95a

Shkrimi me shkronj t madhe i fjals s par

pas dy pikave, kur pas tyre, zakonisht n tekste zyrtare (statute, ligje eti.), radhiten paragraf t veant q nisin me kryerresht dhe
mbarojn me pik.

$e5b

Prdorimi i shkronjs s vogl pas dy pikave

n t gjitha raste,t e tjera.

S 95

VII.

FJALVE N FUND
T RRESHTIT

NDARJA

Mbshtetja e ndarjes s fjalve n fund t

rreshtit kryesisht n ndarjen e fjalve n rrokje dhe n strukturn morfologjike t fjals. $
N{osndarja n fund

rrokshe.

b shn.

96

t rreshtit e fialve nj$

97

Ndarja e fjalve n fund t

rreshtit

2ll

Kalimi te zanorja pasuese i bashktingllores

q ndodhet ndrmjet dy

zanoresh.

$ 98 a

Ndarja e lir n fund t rreshtit, kur ndrmjet

dy zanoresh ndodhen dy a m shum bashk-

tingIlore.

g 98 b

Paraplqimi nga dy ose m shum ndarje t

t rreshtit i asaj q ruan

m t qart kufijt e pjesve t kuptimshme
mundshme n fund

t fjal's.

$ 9s b

Kalimi i bashktingllores i, t ndjekur

nj bashk'tingIlore tjetr, te zanorja q i

nga

prin.

$ 98 b shn.

Mundsia e ndarjes n fund t rreshtit t

dy zanoreve q vijn njra pas tjetrs n nj

fjal.

S 98 c

Paraplqimi

i ndarjeve rnsue-si, i
ktij tipi.

path.ge-

shm te fjalt e

Ndarja n fund t rreshtit, te kufiri

e fjalve t

$ 98

pjesve

prbra, t prngjitura, si edhe e fjalve t formuara me parashtesa

q prdoren edhe si fjal m vete n gjuhn e
prbrse,

sotme.

$ 9B C

Mosndarja n. fund t rreshtit e fjalve t prbra t shkurtuara.

S 9g a

e prapashtess
t shnuar me shifra

Mosndarja n fund t rreshtit

s nj numrori rreshtor

arabe.

$ 99

Mosndarja n fund t rreshtit e nyjs s prap-

me dhe e. mbaresave n rastet kur shkruhen

me viz

lidhse.

Mosndarja n fund t rreshtit e shkurtimeve

t tipave a.i., d.a, p.sh. etj.

S 99 b

$ 99 e

Ndarja e fjalve n fund t rreshtit

212

Mosndarja n fund

t rreshtit e emrtimeve

t veanta t mjeteve teknike, si edhe e emrtimeve t ngjashme konvencionale, n prbrjen e t cilave hyn edhe nj numr i shnuar me shifra.

$eec

t rreshtit e shkurtimeve
t njsive t masave dhe e shenjave t prqindjes e t prmijs nga shifra q u prin.

$eec

Mosndarja n fund

Mosndarja n fund

t rreshtit e shenjs

paragrafit nga numri e shkronja q vijn

pas

$sed

saj.

Mosndarja n fund t rreshtit e shkurtimeve

q shnojn nnndarje t kapitujve, t neneve

$eed

etj.

Mosndarja n fund t rreshtit

prmbajn nj thyes6 dhjetore.

e numrave

$e9dh

Mosndarja n fund t rreshtit e nj dyshkro-

$99e

njshi.
Moslnia n fund t rreshtit dhe moskalimi n

rreshtin tjetr i nj shkronje t vetme,

kur sht zanore.

edhe

$100a

Ndarja n fund t rreshtit e dy shkronjave t

njllojta q takohen n nj fjal.
$100b
Prsritja e vizs lidhse, kur kalon n rreshtin tjetr pjesa e dyt e nj fjale a e nj
emrtimi t prbr q shkruhet me viz li-

$100c

dhse.

Mosiejimi

hapjes s kllapave dhe t thonj-

zave n fund t r,reshtit dhe

llim t rreshtit tjetr.

i mbylljes n fi$

101

Shkrimi i datave

213

Moskalimi n rreshtin tjetr i shenjave t piksimit me prjashtim t vizs s gjat.

S 101

VIII.

SHKRIMI

I DATAVE

Prdorimi i piks pas shnim,it t dits e

t muajit n datat e plota, kur muaji shkruhet
me shifra (arabe ose romake).
$
Mosprdorimi

jit

dhe

102

asnj shenje midis dits, mua-

vitit, kur n datat e plota muaji shkru-

het me

shkronja.

i presjes pas emrit t vendit

shkriminedatave.

Prdorimi

103

S104

Shkrimi i parafjals m pas emrit t venclit

dhe para shifrs q shnon datn, n shkresat

zyrtare.

Shkrimi

prdoren

104

parafials m para datave, kur ato

si plots kohe brenda nj fialie.
$ 104