TM HIU YU CU H THNG V

M HNH USE-CASE

Ni dung

Xc nh yu cu h thng

M t Use case

Tin trnh xy dng s Use case

c t use case

M hnh ho chc nng Use case

Yu cu h thng
(System Requirements)

Yu cu la kh nng (capabilities) va iu

kin (conditions) ma h thng cn phi

tun theo.

M hnh ho chc nng Use case

Cc loai yu cu

Functional (Chc nng): tinh nng, kh nng va

bo mt
Usability (Tinh tin li): kh nng tr giup, tai
liu,..
Reliability ( tin cy): s li, kh nng khi
phuc, kh nng d on
Performance (Kh nng thc thi): thi gian p
ng, chinh xc, tinh sn dung, vic s dung tai
nguyn
Supportability (Tinh h tr) : kh nng thich ng,
bo tr, cu hnh
M hnh ho chc nng Use case

Ni dung kho st
Chc nng cng vic
Cc th tc v quy trnh nghip v
Quy tc, th tc qun l
Quy tc, th tc v t chc
Quy tc, th tc v k thut

Cc h s ti liu cc thc th d liu

M hnh ho chc nng Use case

Ni dung

Xc nh yu cu h thng

M t Use case

Tin trnh xy dng s Use case

Phn chia use case thnh cc gi

M hnh ho chc nng Use case

Tin trnh phn mm

M hnh ho chc nng Use case

Tin trnh phn mm

M hnh ho chc nng Use case

Use case
c Jacobson xut nm 1994
M t cc dch vu h thng cho khch hng
Xc nh cc mi quan h tng tc gia h
thng phn mm vi NSD trong nghip vu.
K hiu:

Hot ng

Chc nng (nhim vu) ca h thng c m t

bng 1 ng t. V du: bn hng, thanh ton,
khi ng, thot...
M hnh ho chc nng Use case

Use case

Tm quan trng ca Use case trong qu trnh pht trin

phn mm:

M hnh ho chc nng Use case

10

Use case

M t cc yu cu chc nng ca h thng, tha

thun gia NSD v ngi pht trin h
thng.

C s ngi phn tch vin hiu, ngi thit

k, lp trnh vin ci t chc nng h thng.

Cung cp c s kim duyt, th nghim h

thng.

M hnh ho chc nng Use case

11

Use case

M hnh ho chc nng Use case

12

Use case

Dnh cho:

M hnh ho chc nng Use case

13

Ni dung

Xc nh yu cu h thng

M t Use case

Tin trnh xy dng s Use case

Phn chia use case thnh cc gi

M hnh ho chc nng Use case

14

Tin trnh xy dng s Use case

Xc nh tc nhn h thng

Ai ang s dung h thng?

Ai s s dung h thng?

Pht trin use case

Ngi dung (tc nhn) ang lam g vi h

thng?

Ngi dung s lam g vi h thng?

Xc nh mi quan h gia tc nhn use case

Xc nh mi quan h gia cc use case

Phn chia s use case thanh cc gi (package)15

M hnh ho chc nng Use case

Xc nh Actor (tc nhn)

Tc nhn l mt i tng bn ngoi h thng

nhng cng tc cht ch vi h thng.

L i tng m h thng phuc vu hoc cn c

th cung cp d liu.

Tc nhn giao tip vi h thng theo nhng hnh

thc sau:
Tng

tc, trao i thng tin, s dung chc

nng h thng.

Cung

cp input hoc nhn output t h thng.

Khng

iu khin hoat ng ca h thng

M hnh ho chc nng Use case

16

Xc nh Actor (tc nhn)

Mt tc nhn c th l ngi m cng c th l
mt h thng khc
V du:
Mt chic my tnh khc c ni kt vi h
thng ca chng ta.
Mt loai trang thit b phn cng no tng tc
vi h thng ca chng ta.

M hnh ho chc nng Use case

17

Xc nh Actor (tc nhn)

Tng qut ha, chuyn bit ha.

M hnh ho chc nng Use case

18

Xc nh Actor (tc nhn)

C th nhn ra cc Actor thng qua cc cu hi sau:

Ai s s dng cc chc nng chnh ca h thng?

Ai cn s h tr ca h thng thc hin cc cng vic

hng ngy?

Ai qun tr, bo dng m bo cho h thng hoat

ng thng xuyn?

H thng qun l, s dung nhng thit b no?

H thng cn tng tc vi nhng b phn, h thng

no khc.

Ai hay ci g quan tm n kt qu x l ca h thng.

M hnh ho chc nng Use case

19

Xc nh Actor (tc nhn)

V du: trong hoat ng ca my ATM ngn
hng, cc tc nhn c xc nh l:

M hnh ho chc nng Use case

20

Xc nh Actor
1. Nc gii kht
Khi khch hng c nhu cu mua nc h c th gi in n cng ty
yu cu t hng hoc c th ln website ca cng ty t hng. Sau
khi t hng khch hng c th ln website ca cng ty xem cc n
hng t hoc hy n hng nu cng ty cha giao. Ngoi ra nu
khch mua hng vi tng tin t 10 triu ng tr ln s thnh khch
hng thn thit v c gim gi 10% khi mua hng.
Nhn vin sale l ngi nghe in thoi v ghi nhn t hng ca khch
hng, nhn vin ny cng c th hy n hng nu c khch yu cu.
Ngoi ra nhn vin ny cn chu trch nhim qun l cc sn phm trn
h thng nh thm sn phm mi, sa thng tin sn phm v xa sn
phm khng cn bn na.
B phn kho trong cng ty xem cc n hng trn h thng sau giao
hng v cp nht tnh trng n hng l ang giao hoc xong. Nu
sn phm trong kho khng giao b phn ny s lp phiu nhp hng
v trnh gim c k duyt sau gi cho nh cung cp mua thm
hng.
Gim c c th xem thng k cc n hng theo ngy, theo thng, theo
nm v theo tnh trng n hng (mi, ang giao, xong).
21
M hnh ho chc nng Use case

Xc nh Actor
2. Hot ng ca h thng phn mm iu khin thang my cn
p ng cc yu cu sau:
H thng gm n thang my, mi thang my c m nt bm (button),
mi nt ng vi mt tng trong ta nh. Khi mt nt c nhn th
n nt bt sng v thang my s chuyn n tng tng ng.
n ca nt s tt khi thang my i n tng yu cu.
Mi tng trong ta nh ngay ca vo thang my c 2 nt: mt nt c
mi tn ln yu cu ln tng trn v mt nt vi mi tn xung
yu cu i xung cc tng di. Nhng nt ny c bt sng khi
chng c nhn v sau s t ng tt khi thang my i n
tng yu cu, dng v m ca a ra/ n nhng ngi i theo
cng chiu.
Tng trn cng c mi tn xung, tng di cng c mi tn ln.
Khi khng c ai yu cu th thang my ng nguyn v tr hin thi
vi ca ng v ch cc yu cu tip theo

M hnh ho chc nng Use case

22

Xc nh Actor
3. Xc nh cc tc nhn: din n khoa CNTT
Tt c mi ngi khi truy cp vo a ch ca din n u c
th xem c thng tin ni dung trao i ca din n, tin tc
trong din n.
Khi mt thnh vin mun gi thng tin ln din n. Thng tin
c th l mt ch cn trao i, hoc mt kin lin quan
n mt ch c a ra, hoc l mt tin tc. Trc tin,
thnh vin phi ng nhp vo h thng vi mt tn v m
ng nhp. Sau khi ng nhp thnh cng, thnh vin c th s
dng chc nng son tho ca h thng son tho v gi
thng tin ln din n. Thnh vin c th xem c cc thng
bo kt qu duyn tin t qun tr v nhng ln gi trc.
Mt ngi dng khi truy cp th c th ng k thnh vin ca
din n. Khi ng k, ngi dng s phi nhp cc thng tin
lin quan nh: h tn, tn ng nhp, m sinh vin, m ng
nhp. Vic ng k c hiu lc sau khi qun tr duyt v chp
nhn.
M hnh ho chc nng Use case

23

Xc nh Actor
3. Xc nh cc tc nhn: din n khoa CNTT
Khi mt thnh vin ng nhp vo quyn qun tr (qun tr h
thng). H thng s hin th cc thng tin c gi bi cc
thnh vin. ng vi mi thng tin, qun tr c th chp nhn
hoc t chi ng thng tin ln din n:
Khi thng tin c nh du l chp nhn, h thng s cp
nht li trng thi ca thng tin v s hin th thng tin ny ti
din n.
Khi thng tin c nh du l t chi, h thng cng s cp
nht li trng thi thng tin v ghi ch v l do t chi thng tin.
Ngoi ra, ngi qun tr cng c th duyt v chp nhn hoc
t chi mt thnh vin mi ng k. Hy mt thnh vin. Cp
nht thng tin ca mt thnh vin.

M hnh ho chc nng Use case

24

Xc nh Actor

4. Yu cu xy dng mt h thng thng mi in t (ECommerce) nh sau:

Cng ty Hi-Tech l mt cng ty chuyn kinh doanh v cc thit b
in t v cng ngh thng tin trong nhiu nm nay v c mt
lng khch hng nht nh.
m rng hot ng kinh doanh ca mnh, cng ty mong mun
xy dng mt h thng thng mi in t nhm m rng phm vi
kinh doanh trn mng Internet.
H thng mi phi m bo cho khch hng ving thm Website d
dng la chn cc sn phm, xem cc khuyn mi cng nh mua
hng. Vic thanh ton c th c thc hin qua mng hoc thanh
ton trc tip ti ca hng. Khch hng c th nhn hng ti ca
hng hoc s dng dch v chuyn hng c ph ca cng ty.
Ngoi ra, h thng cng cn c phn h m bo cho cng ty
qun l cc hot ng kinh doanh nh s lng hng c trong kho,
qun l n t hng, tnh trng giao hng, thanh ton v.v
M hnh ho chc nng Use case

25

Xc nh Use case
ng vi mi tc nhn:
Tm nhim vu va chc nng ma tc nhn s thi
hnh.
t tn cho use case
Tn use case = ng t (do) + danh t
(what)
M t use case ngn gn, gn gi vi ngi s
dung.

M hnh ho chc nng Use case

26

Xc nh Use case
Vi du: trong h thng ATM:
Actor Khch hng

Actor

Nhn vin

M hnh ho chc nng Use case

27

Xc nh Use case
Xc nh cc use case cho v d 1 -> 4

M hnh ho chc nng Use case

28

Xc nh mi quan h

Quan h tc nhn use case

M hnh ho chc nng Use case

29

Xc nh mi quan h

Quan h tc nhn use case

M hnh ho chc nng Use case

30

Xc nh mi quan h

Quan h gia cc use case

Nhm n gin ha nhng use case cha ng

nhiu dng phu hoc dng ngoai l ch x l cho
nhng s kin trong nhng iu kin c bit.

Lin kt m rng (<<extend>>)

Lin kt s dung (<<include>>)

M hnh ho chc nng Use case

31

Lin kt m rng (<<extend>>)

c dng khi chng ta c mt use case tng t nh
use case khc nhng c nhiu hn mt vi x l c bit

M hnh ho chc nng Use case

32

Lin kt m rng (<<extend>>)

M hnh ho chc nng Use case

33

Lin kt s dung (<<include>>)

c thnh lp khi chng ta tm thy mt vi use case
c nhng dng hoat ng chung, trnh s lp lai chng
ta c th tch nhng dng hoat ng chung ny thnh mt
use case khc.

M hnh ho chc nng Use case

34

Lin kt s dung (<<include>>)

M hnh ho chc nng Use case

35

Quan h gia cc tc nhn

Quan h tng qut ho: Mt vi tc nhn c mt

s ci chung.

M hnh ho chc nng Use case

36

M hnh use case

Tng hp use case v tc nhn cng vi

quan h gia chng s cho ta mt m hnh
use case m t yu cu ca h thng (bc
tranh khi qut v h thng, c t y
v cc yu cu ca h thng).

M hnh ho chc nng Use case

37

Xc nh va v use case
1. Nc gii kht
Khi khch hng c nhu cu mua nc h c th gi in n cng ty
yu cu t hng hoc c th ln website ca cng ty t hng. Sau
khi t hng khch hng c th ln website ca cng ty xem cc n
hng t hoc hy n hng nu cng ty cha giao. Ngoi ra nu
khch mua hng vi tng tin t 10 triu ng tr ln s thnh khch
hng thn thit v c gim gi 10% khi mua hng.
Nhn vin sale l ngi nghe in thoi v ghi nhn t hng ca khch
hng, nhn vin ny cng c th hy n hng nu c khch yu cu.
Ngoi ra nhn vin ny cn chu trch nhim qun l cc sn phm trn
h thng nh thm sn phm mi, sa thng tin sn phm v xa sn
phm khng cn bn na.
B phn kho trong cng ty xem cc n hng trn h thng sau giao
hng v cp nht tnh trng n hng l ang giao hoc xong. Nu
sn phm trong kho khng giao b phn ny s lp phiu nhp hng
v trnh gim c k duyt sau gi cho nh cung cp mua thm
hng.
Gim c c th xem thng k cc n hng theo ngy, theo thng, theo
nm v theo tnh trng n hng (mi, ang giao, xong).
38
M hnh ho chc nng Use case

Xc nh va v use case
2. Hot ng ca h thng phn mm iu khin thang my cn
p ng cc yu cu sau:
H thng gm n thang my, mi thang my c m nt bm (button),
mi nt ng vi mt tng trong ta nh. Khi mt nt c nhn th
n nt bt sng v thang my s chuyn n tng tng ng.
n ca nt s tt khi thang my i n tng yu cu.
Mi tng trong ta nh ngay ca vo thang my c 2 nt: mt nt c
mi tn ln yu cu ln tng trn v mt nt vi mi tn xung
yu cu i xung cc tng di. Nhng nt ny c bt sng khi
chng c nhn v sau s t ng tt khi thang my i n
tng yu cu, dng v m ca a ra/ n nhng ngi i theo
cng chiu.
Tng trn cng c mi tn xung, tng di cng c mi tn ln.
Khi khng c ai yu cu th thang my ng nguyn v tr hin thi
vi ca ng v ch cc yu cu tip theo

M hnh ho chc nng Use case

39

Xc nh Actor (tc nhn)

3. Xc nh cc tc nhn: din n khoa CNTT
Tt c mi ngi khi truy cp vo a ch ca din n u c
th xem c thng tin ni dung trao i ca din n, tin tc
trong din n.
Khi mt thnh vin mun gi thng tin ln din n. Thng tin
c th l mt ch cn trao i, hoc mt kin lin quan
n mt ch c a ra, hoc l mt tin tc. Trc tin,
thnh vin phi ng nhp vo h thng vi mt tn v m
ng nhp. Sau khi ng nhp thnh cng, thnh vin c th s
dng chc nng son tho ca h thng son tho v gi
thng tin ln din n. Thnh vin c th xem c cc thng
bo kt qu duyn tin t qun tr v nhng ln gi trc.
Mt ngi dng khi truy cp th c th ng k thnh vin ca
din n. Khi ng k, ngi dng s phi nhp cc thng tin
lin quan nh: h tn, tn ng nhp, m sinh vin, m ng
nhp. Vic ng k c hiu lc sau khi qun tr duyt v chp
nhn.
M hnh ho chc nng Use case

40

Xc nh va v use case
3. Xc nh cc tc nhn: din n khoa CNTT
Khi mt thnh vin ng nhp vo quyn qun tr (qun tr h
thng). H thng s hin th cc thng tin c gi bi cc
thnh vin. ng vi mi thng tin, qun tr c th chp nhn
hoc t chi ng thng tin ln din n:
Khi thng tin c nh du l chp nhn, h thng s cp
nht li trng thi ca thng tin v s hin th thng tin ny ti
din n.
Khi thng tin c nh du l t chi, h thng cng s cp
nht li trng thi thng tin v ghi ch v l do t chi thng tin.
Ngoi ra, ngi qun tr cng c th duyt v chp nhn hoc
t chi mt thnh vin mi ng k. Hy mt thnh vin. Cp
nht thng tin ca mt thnh vin.

M hnh ho chc nng Use case

41

Xc nh va v use case

4. Yu cu xy dng mt h thng thng mi in t (ECommerce) nh sau:

Cng ty Hi-Tech l mt cng ty chuyn kinh doanh v cc thit b
in t v cng ngh thng tin trong nhiu nm nay v c mt
lng khch hng nht nh.
m rng hot ng kinh doanh ca mnh, cng ty mong mun
xy dng mt h thng thng mi in t nhm m rng phm vi
kinh doanh trn mng Internet.
H thng mi phi m bo cho khch hng ving thm Website d
dng la chn cc sn phm, xem cc khuyn mi cng nh mua
hng. Vic thanh ton c th c thc hin qua mng hoc thanh
ton trc tip ti ca hng. Khch hng c th nhn hng ti ca
hng hoc s dng dch v chuyn hng c ph ca cng ty.
Ngoi ra, h thng cng cn c phn h m bo cho cng ty
qun l cc hot ng kinh doanh nh s lng hng c trong kho,
qun l n t hng, tnh trng giao hng, thanh ton v.v
M hnh ho chc nng Use case

42

c t use case

Bao gm cc thnh phn:

M t
Tin iu kin
Lung s kin chnh
Lung r nhnh (phu)
Hu iu kin

M hnh ho chc nng Use case

43

c t use case
M t: M t ngn gn UC dng lm g.
V du: UC chuyn tin ca h thng ATM.

M t: UC chuyn tin cho php khch hng hay nhn

vin nh bng chuyn s tin t ti khon ny sang ti
khon khc.
M t UC phi ngn gn nhng phi y v loai
ngi s dung UC v kt qu cui cng m UC cho
lai.
Cc nh ngha UC ny s gip ton b i ng ca
d n thy r tai sao d n lai c UC ny v UC ny
nh lm ci g.

M hnh ho chc nng Use case

44

c t use case

Tin iu kin:
Lit k cc iu kin cn c thc hin trc khi UC khi
ng.
Khng phi UC cng c tin iu kin

V du:
L UC no c thc hin trc UC ny
Hoc ngi s dung phi c quyn xm nhp thc hin UC ny

M hnh ho chc nng Use case

45

c t use case
Lung s kin (chnh v nhnh)
M t chi tit UC

M t tng bc xy ra thc hin cc chc nng chnh

ca UC
Tp trung cng vic h thng s lm
Khng tp trung h thng lm g
Bao gm:

Khi ng
ng i xuyn qua cc UC
Lung chnh, r nhnh qua cc UC
Lung li
Kt thc

M t bng: vn bn, lu , ...

M hnh ho chc nng Use case

46

c t use case
Lung s kin chnh: UC rt tin ATM

M hnh ho chc nng Use case

47

c t use case
Lung nhnh 1: PIN khng hp l

ATM thng bo PIN khng hp l

ATM tr lai th
Kt thc UC

Lung nhnh 2: Khng tin rt

ATM thng bo khng tin

.............

M hnh ho chc nng Use case

48

c t use case
Hu iu kin
iu kin thc hin ngay khi kt thc UC
M t trang thi h thng, tc nhn
Khng phi tt c UC u c hu iu kin
V du: t c bo hiu UC hon thnh

M hnh ho chc nng Use case

49

c t use case

c t use case cho cc bi tp 1->4

M hnh ho chc nng Use case

50