Professional Documents
Culture Documents
com
NG THNH NAM
(Gim c trung tm nghin cu, t vn v pht trin
sn phm gio dc Newstudy.vn)
H PHNG TRNH
3 x 2 2 x 5 + 2 x x 2 + 1 = 2 ( y 1)+ y 2
2
2
x + 2 y = 2 x 4 y + 3
2+y 2+
www.TaiLieuLuyenThi.com
Muc Luc
Li noi au
Chng 1: Kien thc bo sung khi giai he phng trnh . .................................. 3
Chu e 1: Phng trnh, bat phng trnh bac nhat va bac hai . ...................... 3
Chu e 2: Phng trnh bac ba . ....................................................................... 4
Chu e 3: Phng trnh bac bon ...................................................................... 7
Chu e 4: Phng trnh phan thc hu ty....................................................... 12
Chu e 5: He hng trnh hai an co cha phng trnh bac nhat .................. 13
Chu e 6: He hng trnh bac hai hai an dang tong quat. ............................. 14
Chng 2: Cac ky thuat va phng phap giai he phng trnh . ....................25
Chu e 1. Ky thuat s dung he phng trnh bac nhat hai an.. ...................... 25
Chu e 2. He phng trnh oi xng loai I. .................................................... 46
Chu e 3. He phng trnh oi xng loai II. . ................................................. 99
Chu e 4. He phng trnh co yeu to ang cap . .......................................... 132
Chu e 5. Ky thuat s dung phep the. .......................................................... 159
Chu e 6. Ky thuat phan tch thanh nhan t. . .............................................. 188
Chu e 7. Ky thuat cong, tr va nhan theo ve hai phng trnh cua he. ...... 222
Chu e 8. Ky thuat at an phu dang ai so. . ............................................... 254
Chu e 9. Ky thuat at an phu dang tong - hieu. ......................................... 336
Chu e 10. Ky thuat s dung tnh n ieu cua ham so. . ............................ 361
Chu e 11. Ky thuat s dung ieu kien co nghiem cua he phng trnh. ..... 427
Chu e 12. Ky thuat anh gia. ..................................................................... 438
Chu e 13. He phng trnh co cha can thc. . .......................................... 491
Chu e 14. Ky thuat lng giac hoa. ............................................................ 576
Chu e 15. Ky thuat he so bat nh. ............................................................. 600
Chu e 16. Ky thuat phc hoa. ..................................................................... 640
Chu e 17. Ky thuat s dung tnh chat hnh hoc giai tch. . .......................... 665
Chu e 18. Ky thuat nhan lien hp oi vi he phng trnh co cha can thc
...................................................................................................................... 677
Chu e 19. Mot so bai toan chon loc va ren luyen nang cao. ....................... 704
Chng 3: Bai toan co cha tham so...............................................................783
Chu e 1: He oi xng loai I . ........................................................................783
Chu e 2: He oi xng loai II .......................................................................827
Chu e 3: He ang cap . ................................................................................836
Chu e 4: Ky thuat s dung tnh n ieu cua ham so X ly bai toan he
phng trnh co cha tham so ......................................................................846
www.TaiLieuLuyenThi.com
CHNG 1:
b
+ Neu a > 0 x > S = ; +
a
a
b
b
+ Neu a < 0 x < S =
;
a
a
www.TaiLieuLuyenThi.com
x1,2 =
b
va khi o ax2 + bx + c = a(x x 1 )(x x 2 ).
2a
bx
+ c+ 0,(a
>
0)
.
+ Ne u = b2
4ac
0khi o a.f(x) 0, x R .
+ Ne u = b2
4ac
0>khi o f(x) = 0 co hai nghie m phan bie t x 1 < x 2 .
x > x2
f(x) > 0 a(x x1 )(x x 2 ) > 0
- Ne u a > 0
x < x1
x > x2
- Ne u a < 0
f(x) < 0 a(x x1 )(x x2 ) > 0 x < x
Chu e 2:
a3
a =m
m2 1 . +
1
1
1
1 1
1
Khi o 4 a + 3 a = a3 =m .
a
a 2
a3
2
2
1
1
Do o x = a
nghiem cu a phng trnh hay phng trnh co nghiem
la
2
a
1
1
duy nha t x = a
.
2
a
ne n phng trnh
3 +0, >x
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
1
a t 2 = a3 a =3 2
2
a3
Cho n a = 3 +2
5 =
a
5 .
3 2
1
1
1
1 1
1
Khi o : 4 a + 3 a = a3 .
a
a 2
a3
2
2
Va y: phng trnh co nghie m duy nha t:
1
1 1
x = a = 3 2
2
a 2
+5
5 .
+2
3cos ne n
3
3
+ 2
2
.
cos
= ,x3 = cos
3
3
khi
o do cos = 4 cos3
TH1: Ne u m 1 a t m = cos
1
+
a3
1
1
1
1
Khi o a3 + = 4 a +
3
2
a
a
2
a =m
m2 1 .
1
1
3 a + .
a
2
1
1
V vay x 0 = a
+ mo t nghiem cu a phng trnh.
la
2
a
Ta ch ng minh x 0 la nghiem duy nha t cu a phng trnh.
( +4x x +4x 3)
< x >1.
3 = 0 co ' = 12 (1 x ) 0 do
3x
0
( x x0 ) 4x2
2
0
2
0
=
0.
1
1
m + m2 1 + m m2 1
.
x = a + =
2
a
2
q.
p
t a ve phng trnh da ng: 4t 3 + 3t = m .
3
www.TaiLieuLuyenThi.com
TH3: Ne u p < 0 a t x = 2
p
t a ve phng trnh da ng: 4x3 3x = m .
3
a
luo n a phng trnh ve dang chnh ta c:
3
y3 + py + q = 0 (1) trong o p = q
a2
, q = c + G x, x 2 a2 = 0
3
PP
u v
p u v q 0 u 3 v 3 3uv p u v q 0 .
u
v
Va y : ta co he phng trnh 3
27 .
3
u + v + q = 0
3
3
u + v = q
Theo nh ly Vie t u, v la hai nghiem cua phng trnh X3 + qX
a t =
q2
4
p3
= 0 (3)
27
p3
+
27
q
q
+ Ne u > 0 khi o (3) co hai nghiem u3 = + , v3 =
2
2
va
q
q
phng trnh (2) co nghiem duy nha t y = 3 + + 3 ne n
2
2
a 3 q
q
+ + +3 .
3
2
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
q
va phng trnh (2) co
2
q
q
3
hai nghiem th c trong o co mo t nghie m ke p y1 =
2 3 ; y2 =
y3 =
2
2
y=
1 u0 + v0
( u0 + v0 ) + i
y2 =
2
1
( u0 + v0 ) i
y3 =
2
a
x1 = + u0 + v0
3
3
a 1
u0 v0 ) x2 =
( u + v0 ) + i
(
2
3 2 0
3
a 1
u 0 v 0 ) x3 = ( u 0 + v 0 ) i
(
2
3 2
3
( u v0 )
2 0
3
( u v0 )
2 0
Chu e 3:
a+b
phng trnh tr tha nh:
2
ba ab
c a ve
t +
+t +
=
2
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
)(
t =1 x 4 =1 x =3
t 4 + 24t 2 25 =0 t 2 1 t 2 + 25 =0
=
x4 1 =
t 1
=
x 5
Va y phng trnh co hai nghiem la=
x 3,x
= 5.
m vi a + d = b + c .
3. Phng trnh dang ( x + a )( x + b )( x + c )( x + d ) =
at t =
( x + a )( x + d ) hoac t =
( x + b )( x + c) a ve phng trnh bac hai vi an
t.
24 .
V du 2. Gia i phng trnh x ( x 1)( x 2 )( x 3) =
Li giai
at t = x ( x 3) = x2 3x ( x 1)( x 2 ) = x2 3x + 2 = t + 2 phng trnh tr thanh:
x2 3x =
t =
x =
6
6
1
.
t ( t + 2 ) =24 t 2 + 2t 24 =0
2
=
4
t 4=
x 4
x 3x =
)(
x2 + ( a + d ) x + ad x2 + ( b + c ) x + bc =
ex2 .
ad
bc
+ a + d x +
+ b + c =
e.
x +
x
x
a t t =x +
ad
bc
a ve phng trnh ba c hai v i a n t .
=x +
x
x
)(
www.TaiLieuLuyenThi.com
12
12
30 .
x + + 8 x + + 7 =
x
x
12
a t t =
x + , t 4 3 phng trnh tr thanh:
x
t = 2
12
=
13 .
x
x = 1
.
x2 + 13x + 12 =0
x = 12
e d
5. Phng trnh dang ax + bx + cx + dx + e =
0 vi = .
a b
4
ax 4 + bx3 + cx2 + dx
= x ax3 + bx2 + cx + d= 0 , phng trnh tch co ch a
d
e
d
+ bx + + c = 0 a x 2 +
+ b x +
+ c= 0.
2
x
bx
x
ax
d
d2
d
e
d
t 2 = x2 +
+ 2 = x2 +
+ 2 a ve phng trnh
2
2
2
bx
b
b
b x
ax
ba c hai vi an t .
a t t = x +
6 4
2
2
= 0 x + + 3 x + 10 = 0 .
x + 3x 6 + +
2
x x
x
x
t = 2
2
a t t =
x + , t 2 2 phng trnh tr thanh: t 2 + 3t 10 =0
x
t = 5
www.TaiLieuLuyenThi.com
o i chie u v i ieu kie n ch nhan nghiem:
t =5 x +
2
5 17
.
=5 x2 + 5x + 2 =0 x =
x
2
5 17
.
2
b
=
x4 a x + .
2a
x 4 = x2 m + m = x2 m
x2 m
+ 2m x 2 m + m 2 = ax 2 + bx + c .
( a 2m ) x2 + bx + c + m 2 .
3
.
4
Li giai
Phng trnh a cho tng ng v i:
( x + 1)
2
2
1
3 3
x + 1 = 3x
x =
1
2
2
.
= 3x
2
1
x 2 + 1 =3x +
3 7
x =
2
2
3 3
3 7
.
=
,x
2
2
2ax2 + bx
10
) =( b
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
Khi o : 2ax2 + bx + y
) = (b
2
( by 2ad )
)(
= 7x 2 + 52x + 35 .
Ta them va ha ng so y thoa ma n:
(
( x 8x + y ) =
x2 8x
+ 2y x2 8x + y2 = 7x2 + 52x + 35 + 2y x2 8x + y2 .
2
( 2y + 7) x2 + x ( 52 16y ) + 35 + y2 .
( 26 8y ) ( 2y + 7) ( 35 + y2 )=
2
0.
(x
8x + 1
= 9 ( x + 2)
11 141
x =
x2 8x + 1= 3 ( x + 2 )
2
.
x2 8x + 1 =3 ( x + 2 )
+
11
141
x =
2
11 141
11 + 141
.
=
,x
2
2
11
www.TaiLieuLuyenThi.com
a2 x 2
( x + a)
=
b.
2
x2
ax
2ax2
x2
+
=
+
=
x
b
2a.
b.
x+a
+
x+a
x+a
x
a
a t t =
x2
a ve phng trnh ba c hai v i a n t : t 2 + 2at =
b.
x+a
2
x
V du 1. Gia i phng trnh x +
1.
=
x +1
2
Li giai
ie u kien: x 1 .
Phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
x2
x
2x2
x2
+
=
+
=
x
1
2.
1.
x +1
x +1
x +1
x +1
x +1
x2
x =1 + 2 2 2 1
=1 + 2
x
2
.
1 x +1
+ 2.
=
x2
x +1
x = 1 + 2 + 2 2 1
=1 2
x +1
2
2
1 + 2 2 2 1
1 + 2 + 2 2 1
.
=
;x
2
2
x2 + mx + a
x2 + nx + a
x2 + px + a
x 2 + qx + a
=
b.
a t t= x +
12
a
a ve phng trnh ba c hai v i a n t .
x
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + 5x + 3
x 2 + 4x + 3
184
.
=
119
x 7x + 3 x + 5x + 3
Li giai
2
ie u kien: x2 + 5x + 3 0,x2 7x + 3 0 .
Nha n thay x = 0 kho ng thoa man phng trnh.
3
3
+5 x+ +4
184
x
x
Xe t x 0 vie t la i phng trnh di da ng:
.
+
=
3
3
119
x+ 7 x+ +5
x
x
3
a t t =
x + , t 2 3 phng trnh tr thanh:
x
x = 2
7
3 7
=
t
=
x
+
2
t+5 t+4
184
3
x
2
.
+
=
x =
t7 t+5
119
2
971
3
971
y =
x + x =
211
211
971 408589
x =
422
x+
Chu e 5:
a x + b1y =
c1
, a12 + b12 > 0,a22 + b22 > 0 .
1. He phng trnh bac nhat hai an: 1
+
=
a
x
b
y
c
2
2
2
a1 b1
c1 b1
a1 c1
.
=
,Dx =
,Dy
a2 b 2
c2 b2
a2 c2
Ca c tr ng hp
D0
Ke t qua
He phng trnh co nghiem duy nha t:
Dy
.
D
D
( x;y ) =
=
D D=
D=
0
x
y
D = 0 nhng Dx 0 hoac Dy 0
www.TaiLieuLuyenThi.com
a1x + b1y + c1z =
d1
2
2
2
2. He phng trnh bac nhat ba an: a2 x + b2 y + c=
2 z d 2 , a i + b i + ci > 0 .
a x + b y + c z =
d3
3
3
3
Chu e 6:
(1)
(2)
x
.
y
d) He a ng ca p ba c hai ne u d=
0 he tr tha nh he a ng ca p ba c
1 e=
1 d=
2 e=
2
hai. Ba ng ca ch kh i he so t do ta a ve mo t phng trnh thua n nhat ba c
x
hai cho phep ta tnh c t = .
y
14
www.TaiLieuLuyenThi.com
x=
0 ,b y 0 .
chnh phng.
Cach 2: Tm hai ca p nghie m cu a he phng trnh. Vie t phng trnh ng
tha ng i qua hai iem o . La y mo t ie m kha c hai ie m tre n thay va o hai ve
ca c phng trnh cu a he t o suy ra he so ba t nh ca n tm.
h) a o ham la n l t theo bien x hoa c theo y o i v i mo t trong hai phng trnh
u= x a
a ve he
cu a he tm ra nghiem =
x a,y
= b khi o a t an phu
v= y b
phng trnh a ng ca p.
B. BAI TAP MAU
Bai 1. Gia i he phng trnh
.
Li giai
Cach 1: S dung phng pha p the. Tr theo ve hai phng trnh cua he ta c:
5x 4y xy =
15 . He phng trnh a cho tng ng v i:
5x 15
5x 4y xy =
15
y =
x+4
2
2
3 2
x + y 4x + 2y =
2
3
x + y 4x + 2y =
( x 4 )
15
www.TaiLieuLuyenThi.com
5x 15
y = +
x 4
2
x 2 + 5x 15 4x + 2. 5x 15 + 3 =
0
x+4
x+4
5x 15
y =
x+4
x 4 + 4x3 + 22x 2 180x + 153 =
0
5x 15
y = +
x = 1,y = 2
x 4
.
=
=
x
3,y
0
2
( x 1)( x 3) x + 8x + 51 =
0
( 3;0 ); (1; 2 ) .
Cach 2: a ve he ba c nha t
Nha n thay x = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t x 0 a t y = tx he phng trnh tr tha nh:
(
(
1 + t 2 x2 + 2 ( t 2 ) x =
3
12
t 2 t + 1 x2 + (1 2t ) x =
(
(
1 + t2 z + 2 ( t 2) x =
3
.
a t z = x khi o he tr tha nh:
12
t 2 t + 1 z + (1 2t ) x =
Ta co ca c nh th c:
1 + t2
2t 4
D=
=
4t 3 + 7t 2 8t + 5
2
t t + 1 1 2t
3 2t 4
1 + t2 3
Dz =
=
18t + 45;D x =
=
15t 2 3t + 15
2
12 1 2t
t t + 1 12
Ne u D =0 4t 3 + 7t 2 8t + 5 =0 ( t 1) 4t 2 3t + 5 =0
t = 1 Dz = 27 0 ne n he vo nghie m.
16
www.TaiLieuLuyenThi.com
Dx
x =
D z = x2 D .D = D2 .
Xe t t 1 D 0 khi o
z
x
D
z = z
(15t
3t + 15
t = 0
t = 2
Dx
D
=3 y = 0 .
D
TH2 : Ne u t =
81,Dx =
81 x = x =
1 y=
2 D =
2 .
D
( 3;0 ); (1; 2 ) .
2
2
( u + 1) + ( v 2 ) ( u + 1)( v 2 ) + u + 1 2 ( v 2 ) =
12
u2 + v2 2u 2v =
0
.
2
2
0
u uv + v + 5u 7v =
0.
( k + 1) x2 ( ky + k + 4 ) x + k ( y2 2y 12 ) + y2 + 2y + 3 =
Ta co : x =
( ky + k + 4 )
((
4 ( k + 1) k y 2 2y 12 + y 2 + 2y + 3
17
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ta cho n k sao cho x la so chnh phng muon vay cho 'y =
0.
5k 2 + 4k 4
4
) ( 3k
2
)(
8k 4 49k 2 + 44k + 4 =0
Li giai
x= u + a
Cach 1: a t
khi o he phng trnh tr tha nh:
y= v + b
u + a 2 + 3 v + b 2 + 4 u + a v + b 18 u + a 22 v + b + 31 =
0
) ( ) ( )( ) ( ) ( )
(
.
2
2
2 ( u + a ) + 4 ( v + b ) + 2 ( u + a )( v + b ) + 6 ( u + a ) 46 ( v + b ) + 175 =
0
2
2
2u + 4v + 2uv + ( 4a + 2b + 6 ) u + ( 8b + 2a 46 ) v
a =
0
5
6b + 4a 22 =
.
=
+6 0 =
b 7
4a + 2b
8b + 2a 46 =
0
2
2
2
2uv 1 2u2 + 4v2 + =
2uv 1 8u = 1
2u + 4v + =
18
www.TaiLieuLuyenThi.com
5
x =
2 2
+7
y =
u = v =
2 2
2 2
1
x
=
5
u= v=
2 2
2 2
1
y
=
+7
2 2
1
1
1
5;
+ 7 ;
5;
+ 7 .
( x;y ) =
2 2
2 2
2 2
2 2
6y + 4x 22 =0
y =7
v =y 7
Cach 2: La y (2) + k.(1) ta c:
(k
( 2k + 1) y + 3 9k =
Cho n k = 1 th 'x =
0 suy ra x =
y 12 .
k+2
Li giai
La y (2) (1) theo ve ta c: x2 + 2 (12 y ) x + y2 24y + 144 =
0.
2
( x + 12 y ) = 0 x = y 12 .
( y 12 )
+ 3y 2 + 4y ( y 12 ) 18 ( y 12 ) 22y + 31 =
0.
19
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
1
1
5,y =
+7
7
y =
x =
2
2
2
2
2
2
2
8y 112y + 391 =
0
1
1
1
5,y =
+7
y = 7 +
x =
2 2
2 2
2 2
y 2x 1
.
=
2
0
x + y 2 + x + y 4 =
2
2
0
x + y + x + y 4 =
y= 2 x
2
=
x 1,y
= 1
2
0
x + y + x + y 4 =
4
13 .
x =
,y =
y 2x 1
=
5
5
x2 + y2 + x + y 4 =
0
(1;1) ; 45 ; 135 .
x2 y2 2x + 2y + 3 =
0
Bai 2. Gia i he phng trnh
.
2
0
y 2xy + 2x + 4 =
Li giai
Nha n thay y = 1 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t y 1 ru t x =
y2 + 4
t phng trnh th hai thay va o phng trnh th
2y 2
nha t cu a he ta c:
2
y2 + 4
y2 + 4
+ 2y + 3 =
0.
y 2 2.
2y 2
2y 2
)(
20
www.TaiLieuLuyenThi.com
5
4
5
1
1
,y =
1
y =
x =
3
3
3
.
3y2 6y 22 =0
5
4
5
1+
1+
,y =
1+
y =
x =
3
3
3
( x;y ) =
1
4
3
;1
5
4
5
;1 +
; 1 +
.
3
3
3
x2 2xy + 2y + 15 =
0
.
Bai 3. Gia i he phng trnh
2
+
+
=
2x
2xy
y
5
0
Li giai
Nha n thay x = 1 kho ng thoa man he phng trnh.
V i x 1 ru t y =
x2 + 15
thay va o phng trnh th hai cu a he ta c:
2x 2
2
x2 + 15 x 2 + 15
+
2x 2x.
0.
+5=
2x 2 2x 2
)(
x =
x =
1 2 2
1 2 2,y =
1 3 2
.
x2 2x 7 = 0
x =
1 + 2 2 x =
1 + 2 2,y =
1+ 3 2
( x;y ) =
(1 2
)(
2;1 3 2 ; 1 + 2 2;1 + 3 2 .
x2 + y2 + x 2y =
2
.
Bai 4. Gia i he phng trnh 2
2
11
x + y + 2 ( x + y ) =
Li giai
Cach 1 : Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c x + 4y =
9.
Khi o he phng trnh a cho tng ng v i:
9 4y 2 + y2 + 9 4y 2y =
x2 + y2 + x 2y =
2
2
)
.
(
9
x= 9 4y
x + 4y =
21
www.TaiLieuLuyenThi.com
=
= 2
x 1,y
17y2 78y + 88 =
0
23
44 .
x =
,y =
x= 9 4y
17
17
23 44
; .
(1;2 ); 17
17
(
(
)
)
1 + t 2 x 2 + (1 2t ) x =
2
11
1 + t 2 x 2 + 2 (1 + t ) x =
(
(
)
)
1 + t 2 z + (1 2t ) x =
2
Tnh c D =
( 4t + 1) t 2 + 1 ,Dx =9 t 2 + 1 ,Dz =26t 7 .
1
27
Ne u D =0 t = Dz = 0 he phng trnh vo nghiem.
4
2
Dx
x=
1
D z= x2 D .D= D2 .
Ne u D 0 t
z
x
Dz
4
z=
D
81 t + 1
t = 2
.
=( 26t 7 )( 4t + 1) t + 1 23t 2t 88 = 0
t = 44
23
Dx
D
=1 y =2 .
44
23
44
x=
,y = .
23
17
17
23 44
; .
(1;2 ); 17
17
x2 + 4y 2 4x + 12y + 11 =
0
Bai 5. Gia i he phng trnh
2
2
0
x + 4y 2xy x + 4y 12 =
22
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
3x 23
va o phng trnh au cu a he ta c :
2x + 8
2
3x 23
3x 23
+ 11 =
x + 4
0.
4x + 12.
2x + 8
2x + 8
2
0.
x 4 + 4x3 + 22x 2 180x + 153 =
x = 1,y = 2
x = 1
( x 1)( x 3) x2 + 8x + 51 =0
12 .
x = 3 x = 3,y =
7
Li giai
a t u =+
x 2,v =
y 3 he phng trnh tr tha nh:
u 2 2 + 2 v + 3 2 + u 2 v + 3 + u 2 10 v + 3 =12
) ( ) ( )( )
( )
(
.
2
2
3 ( u 2 ) ( v + 3) ( u 2 )( v + 3) + 15 ( u 2 ) + 4 ( v + 3) =
8
2
u2 + uv + 2v=
2
2
4 3u2 uv v2
4
u + uv + 2v =
2
2
1
3u uv v =
3u2 uv v2 =
1
u = v
u =
2
2
11
1
3u uv v =
2
3u uv v2 =
1
23
www.TaiLieuLuyenThi.com
u =
x =
1,v =
1
3,y =
2
u = v
2
1,y =
u=
1,v =
1
4
2
x =
1
3u uv v =
6
11
6
11
,v = x =
2,y = + 3 .
u =
u = 6 v
53
53
53
53
11
6
11
6
11
2
2
+3
x = 2,y =
1 u = ,v =
3u uv v =
53
53
53
53
Va y he phng trnh co bon nghie m la :
11
+ 3 ;
2;
+ 3 .
53
53
53
53
4y + x 10 = 0
y = 3
v = y 3
( x;y ) =
( 3;2 ); ( 1;4 );
2;
11
x2 + y2 =
1
(1)
Li giai
La y 50.(1) + (2) theo ve ta c:
98x2 + 28xy + 21x + 2y 2 + 3y 119 =
0.
y= 7 7x
.
( 7x + y 7 )(14x + 2y + 17 ) = 0
y = 14x + 17
2
24 7
He phng trnh co hai nghiem la: ( x;y ) = (1;0 ) ; ; .
25 25
x2 + y2 + x =
3
Bai 8. Gia i he phng trnh
.
2
2
0
x 2y xy + y + 1 =
Li giai
La y 2.(1) + (2) theo ve ta c:
3x2 + 2x 5 xy + y = 0 ( x 1)( 3x + 5 y ) = 0 .
(2)
www.TaiLieuLuyenThi.com
CHNG 2.
Chu e 1.
KY THUAT S DUNG
HE PHNG TRNH BAC NHAT HAI AN
www.TaiLieuLuyenThi.com
B. BAI TAP MAU
x2 + y2 4x + 2y =
3
Bai 1. Gia i he phng trnh
.
2
2
12
x + y xy + x 2y =
Li giai
Phan tch tm li giai:
Ca hai phng trnh cua he co dang phng trnh bac 2 cu a x hoa c cua y. V
va y ta co the a ve he phng trnh ba c nha t 2 a n. Ta co the coi x la tham
so hoa c y la tham so . L i gia i d i ay ta coi x la tham so .
2
a=
t a y=
,b y he phng trnh tr tha nh:
a + 2b =
x 2 + 4x 3
.
2
a ( x + 2 ) b =x x + 12
5 ( x 3)
x3 + 3x + 18
.
;b
=
x+4
x+4
2
x3
x3 + 3x + 18
Ma t kha c a =
b2
=
25
.
x+4
x+4
x = 1 x = 1,y = 2
.
( x 1)( x 3) x2 + 8x + 51 =0
=
= 0
x 3 =
x 3,y
(1; 2 ); ( 3;0 ) .
Co n nhie u gia i kha c cho 1 he phng trnh ba c hai hai a n dang to ng quat a
trnh ba y trong chng tr c.
x 4 + 4x 2 + y 2 4y =
2
.
Bai 2. Gia i he phng trnh
2
2
23
x y + 2x + 6y =
Li giai
Nhan xet. Coi x la tham so va y la a n th ro ra ng ca 2 phng trnh cu a he co
da ng ba c 2 va ba c 1 cu a y.
26
www.TaiLieuLuyenThi.com
t 4y =2 x 4 4x 2
Dy
x2 + 6 x6 10x 4 30x2 + 104 = 23 2x 2
Suy ra: t = y
=
D D
2
Dt
)(
) (
x =1 y =3
.
(1 x)(1 + x)(1 + x 2 )(x 4 + 16x 2 + 95) = 0
x =1 y =3
( 1;3); (1;3) .
Nhan xet. Ta hoa n toan du ng phe p the cho he phng trnh tre n ba ng ca ch
ru t y =
23 2x 2
5
x 4 + y 2 + xy (1 + 2x ) =
Li giai
Nhan xet. L i giai tham kha o va a p an chnh th c s du ng a n phu kha n
gia n. Nhn nha n ca 2 phng trnh cu a he la phng trnh ba c 2 cu a y. V va y
theo da u hie u a biet ta hoa n toan a c he ve he phng trnh ba c nha t
hai an.
2
5
3
2
xy + x + x + 1 y = x 4
.
Vie t la i he phng trnh d i da ng
5
4
y2 + 2x2 + x y =
x
5
3
2
xa + x + x + 1 b =x
4.
2
a=
t a y=
,b y he phng trnh tr tha nh:
5
a + 2x 2 + x b =
x 4
27
www.TaiLieuLuyenThi.com
) (
Ta co D = x 2x2 + x x3 + x + 1 = x3 + x 2 x 1 =
( x 1)( x + 1)
3
+ Neu x =
1 y=
.
2
+ Neu x = 1 thay va o he ban au ta tha y vo nghie m.
Tnh tiep Dx ,Dy ta tm c:
a=
4x6 + 4x 5 + 8x 4 + 4x3 + 5x 2 5x 5
4 ( x + 1)
;b =
4x 4 + 4x3 + 4x 2 + 5
4 ( x + 1)
v i ( x 1)( x + 1) 0 .
Ma t kha c:
2
4x + 4x + 8x + 4x + 5x 5x 5 4x 4 + 4x3 + 4x 2 + 5
2
=
a=
b
2
2
4 ( x + 1)
4 ( x + 1)
2x2 + 2x + 3
) ( 4x 5) =0 x = 45 y =
2
25
.
16
3 5
25
Va y he phng trnh co hai nghie m la : ( x;y ) =
.
1; ; 3 ; 3
2 4
16
( x + y )( 2 y ) =(1 2y )(1 + xy )
Bai 4. Gia i he phng trnh
, ( x,y ) .
( x y )( 3 x ) =(1 3x )(1 xy )
Nhan xet. Sau khi khai trie n ta a ve mo t he phng trnh ba c hai hai a n
da ng to ng qua t. Va y a p dung ky thua a ve he ba c nha t hai a n ta c:
Vie t la i he phng trnh d i da ng:
2x y2 y + 1 = y 2 4y + 1
2x ( y + 3) = ( 3y + 1) x2 + 1
y 2 4y + 1
x =
2 y2 y + 1
y2 4y + 1
y2 4y + 1
y + 3) ( 3y + 1)
1
0 (1)
+
=
(
2.
2 y2 y + 1
2 y2 y + 1
28
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ta co (1) 11y 5 35y 4 + 110y3 70y 2 + 55y 7 =
0.
e giai phng trnh a th c tre n ta a t y =
Thay ng c la i ta tm c x =
12 1
12 + 1
v 1
va sau khi ru t go n a
v +1
9
y=
2
9
1
2
.
9
+1
2
5
5
12 1
9
1
2
.
9
+1
2
Nhan xet. Ca u ho i a t ra la tai sao ngh en vie c gia i phng trnh a thc
v 1
ba c 5 nh tren ba ng phep a t y =
. e lam ro ie u nay tr c he t ta xe t
v +1
ca ch kha c cho ba i toan nh sau:
x + y 1 2y
=
1 + xy 2 y
2 2
Vi x y 1 ( x 3)( y 2 ) 0 viet lai he phng trnh di dang:
x y = 1 3x
1 xy 3 x
a t x
=
u 1
v 1
he phng trnh tr tha nh:
.
=
,y
u +1
v +1
uv 2u
=
(1)
u+v u+2
uv 1 3 v
=
(2)
uv + 1 3 + v
Tng t t (2) ta co :
uv 1 3 v 3u uv
3u 1
3u + 1 2uv
= =
=
=
uv + 1 3 + v 3u + uv 3u + 1 + 2uv
3u 1
29
www.TaiLieuLuyenThi.com
u2 = 2v
Va y ta co he phng trnh:
.
2 2
u v = 3u
Xe t u = 0 v = 0 x = y = 1 xy = 1 (loa i do 1 xy 0 ).
Va y u.
12 1
u
9
,y =
= 3 u = 5 12 v = 5 x =
5
4
2
12 + 1
9
1
2
.
9
+1
2
Li giai
Phan tch tm li giai:
2xy + 5 va ca hai phng trnh cu a he co ch a the m a i
Chu y ca n th c
2xy + 5 la
2xy + 5, ( u 0 ) 2xy = u2 5 .
x + y ) u= 2 u2 5 3y + 1
2u2 ( x + y ) u 3y 9 =
0
(
2
0
u 3 u2 5 + x 7y 6
( x + 2y )=
3u ( x + 2y ) u + x 7y 21 =
ux ( u + 3) y =
2u2 + 9
2
1
u
x
7
2u
y
21
3u
+
=
(
) (
)
30
www.TaiLieuLuyenThi.com
Coi ay la he phng trnh ba c nha t hai a n cua x va y; u la tham so ta c:
D=
u ( u + 3)
= u2 + 5u + 3 .
1 u ( 7 + 2u )
Tng t ta co : Dx= u u2 + 5u + 3 , Dy = ( u 3) u2 + 5u + 3 .
V i D = 0 he phng trnh vo nghiem.
V i D 0 x=
Dy
Dx
= u,y=
= u 3 xy= u ( u 3) .
D
D
u = 1
u2 5
.
= u ( u 3) u2 6u + 5 = 0
2
u = 5
( x + y ) 2xy + 5= 4xy 3y + 1
( x + 2y ) 2xy + 5= 6xy + x 7y 6
(1)
(2)
2x + 5y + 15
( x y ) 2xy + 5 =
x y 3= 2xy + 5 x 2xy + 5
( x y 3) 2xy + 5 + 5 = 3 x 2xy + 5
) (
x y 3= 2xy + 5 x 2xy + 5
2xy + 5 + 5 = 3 x 2xy + 5
2xy + 5 x 2xy + 5
)(
) (
x y 3= 2xy + 5 x 2xy + 5
0
x 2xy + 5 2xy + 5 + 5 2xy + 5 + 3 =
)(
x y 3= 2xy + 5 x 2xy + 5
x y 3 = x2 x2
.
2xy + 5
=
2xy + 5
=
x
x
31
www.TaiLieuLuyenThi.com
y= x 3
x 5,y
=
= 2
y= x 3
.
x 0
2
x =2x ( x 3) + 5
1,y =
x =
2
2
x = 2x 6x + 5
Nhan xet. Qua bai toan tren 1 lan na khang nh ky thuat nay to ra rat hieu qua.
Bai 6. Gia i he phng trnh:
3
( x + y ) y + 3 + y 2x2 1 = xy + 2y2
y3
, ( x,y ) .
y +3
+ ( x + y ) 2x2 1= 3xy x2
2x
3
y
Li giai
Phan tch tm li giai:
Vie c la p la i 2 ca n th c
y3 + 3
y
a t u =
y3 + 3
y
y3 + 3
y3
0,y 0 .
,v = 2x 2 1, ( u,v 0 )
( x + y ) u + yv = xy + 2y 2
.
He phng trnh tr tha nh :
2
2xu + ( x + y ) v = 3xy x
D=
x2 + y2 ,D u =
2y x2 + y2 ,Dv =
x x2 + y2 .
=
u
V vay
v =
y3 + 3
Du
= 2y
= 2y
x = 1
D
.
y3
Dv
y = 1
= x
2x2 1 =x
D
32
( 1;1) .
www.TaiLieuLuyenThi.com
3x + y
8
=
3x y + 2
x y2
x2 y2
Li giai
Phan tch tm li giai:
Nhn nha n ca 2 phng trnh cu a he co chung
1
x2 y2
va ne u coi a i l ng
1
1
8
y 1
3x 1 + 2
=
2
2
x y2
x y
Vie t la i he phng trnh d i da ng:
.
1
1
7
+ y 1 2
=
3x 1 + 2
2
x y2
x
y
a t m =
3 (1 + m ) x (1 m ) y =
8
he phng trnh tr tha nh:
.
7
x2 y2
3 (1 + m ) x + (1 m ) y =
Dx
5
=
x =
D 2 ( m + 1)
V i D 0
.
Dy
1
=
y =
D 2 ( m 1)
Ma t kha c: x2 y2 =
1
5
2 ( m + 1)
m
3 5
m =
1
1
2 .
=
2 ( m 1)
m
3+ 5
m =
2
33
www.TaiLieuLuyenThi.com
5+ 5
1+ 5
,y =
x =
4
4 .
Thay ng c la i cong th c nghiem tre n ta co
1 + 5
5 5
=
,y
x =
4
4
6x
15
=
6x + 2
x y2
2y + 2y =
1
x2 y2
2
5
5 1
=
4
2 + 2
x y =
2
x
x y
25 1
16
x2 5y2 (1) .
=
=
2
2
2
2
5
1
4
2
1
x
y
x y
2 +
+ =
=
2
2
2
2
x
y
y
x
y
x y
1+ 5
5+ 5
1+ 5
,y =
y =
x =
2
1
2
4
4
4 .
2 +
= 8y + 4y 2 = 0
y
4y
5 5
1 + 5
1 + 5
,y
=
=
y
x =
4
4
4
=
( x;y ) 5 +4 5 ; 1 +4 5 ; 5 4 5 ; 1 +4 5 .
Ghi chu. (1) xem them ky thua t co ng, tr la y tch hai phng trnh cu a he .
Ngoai ra ta co the gia i he phng trnh tre n bang so ph c.
5x2 ( y + 1) + y= y 2 x + 6x + 1
Li giai
Phan tch tm li giai: Ro ra ng ca hai phng trnh cu a he la phng trnh
2
ba c hai cua y. Do va y ne u a=
t a y=
,b y he tr tha nh mo t he phng trnh
ba c nha t 2 a n.
34
www.TaiLieuLuyenThi.com
ie u kien: x 0 .
2
a=
t a y=
,b y khi o he phng trnh tr tha nh:
(
(
a =
, x 5x2 x 1 0
x
2
3
x.a + x 10x b + 25x x 1 =0 =
b 5x + 2
) )
((
2
25x3 + 15x2 x + 1
Ta co a =
b2
=
5x + 2 ) .
(
x
5+3 5
5+3 5
3 5 +1
,y =
x =
x =
10
10
2
.
5x2 + 5x 1 = 0
53 5
53 5
3 5 1
,y =
x =
x =
10
10
2
x= 0 VN
1 21
1 21
2
.
Ne u x 5x x 1 = 0 x =
y=
10
2
1 + 21
21 1
=
=
y
x
10
2
Va y he phng trnh co 5 nghiem la :
5+3
( x;y ) =
10
3 5 +1 5 3 5 3 5 1
;
;
;
2
10
2
1 21 1 21 1 + 21 21 1
;
;
10
10
2
2
(
(
y2 x 5x2 + 1 y 5x2 + 6x + 1 =
0
.
2
0
xy + x 10x2 y + 25x3 x 1 =
1 21
1 21
=
=
y
x
10
2
1 + 21
21 1
.
5x2 x 1 ( 5x y + 2 ) = 0 x =
y=
10
2
=
y 5x + 2
35
www.TaiLieuLuyenThi.com
+ Vi =
y 5x + 2 thay va o phng trnh au cua he ta c:
( 5x + 2 )
x 5x2 + 1 ( 5x + 2 ) 5x2 + 6x + 1 =
0.
5+3 5
5+3 5
3 5 +1
,y =
x =
x =
10
10
2
.
5x2 + 5x 1 = 0
53 5
53 5
3 5 1
,y =
x =
x =
10
10
2
5+3
( x;y ) =
10
3 5 +1 5 3 5 3 5 1
;
;
;
2
10
2
1 21 1 21 1 + 21 21 1
;
;
10
10
2
2
3
2
x + y =(x y)(xy 1)
Bai 9. Gia i he phng trnh
, ( x,y ) .
3
2
1 xy(x y + 1)
x x + y +=
( x + 1) y 2 x2 + 1 y + x3 + x =
0 (1)
0 (2)
xy 2 x 2 + x 1 y + x3 x 2 + 1 =
x x2 + 1 y + x x3 + x + ( x + 1) x 2 + x 1 y ( x + 1) x3 x 2 + 1 =
0.
1
x = 2
( 2x + 1)( x 1)( y + 1) = 0 x =1 .
y = 1
36
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
+ TH1: Ne u x = thay vao phng trnh a u cu a he ta c:
2
1 2 5
5
53 5
.
y y = 0 4y2 10y 5 = 0 y =
2
4
8
4
1
3
2y2 2y + 2 = 0 2 y + = 0 vo nghiem.
2
2
1 5 + 3 5 1 5 3 5
Va y he a cho co hai nghie m la (x;y) = ;
, ;
.
2
2
4
4
( x + 1) a x 2 + 1 b + x3 + x =
0
0
xa x 2 + x 1 b + x3 x 2 + 1 =
) (
Tha t va y ta co : D = ( x + 1) x2 + x 1 + x x2 + 1 =2x2 + x + 1 .
Da=
( x + 1)( 2x
2
x 1 ,D b= 2x2 x 1 .
1
x=
+ Neu D= 0
2 thay lai va o he ta tm c nghiem nh ca ch 1.
x = 1
D
+ Neu D 0 a = a =x2 1 < 0 vo ly.
D
1 53 5 1 5+3 5
Va y he co hai nghie m la ( x;y ) =
;
; ;
.
2
4 2
4
37
www.TaiLieuLuyenThi.com
Cach 3: He so bat nh.
La y 1.(1) + 2.(2) ta c: (x 1)(x2 + y2 x 3y xy 2) =
0 .
x = 1
2
2
0
x + y x 3y xy 2 =
x3 + x2 + 2x + 2 =
0
(he vo nghie m).
V i x = 1 thay va o he ta ta c:
3
0
x + 2x =
V i x2 + y2 x 3y xy 2 =
0(3) .
La y 2.(1) (3) ta c: (2x + 1)(x2 + y2 x + y xy + 2) =
0
1
x=
2
2
2
x + y x + y xy + 2 =
0
V i x =
1
53 5
.
y=
2
4
V i x2 + y2 x + y xy + 2 =
0(4) .
La y (4) (3) ta c: y = 1 thay vao (3) tha y vo nghiem.
1 5 + 3 5 1 5 3 5
Va y he a cho co hai nghie m la (x;y) = ;
, ;
.
2
2
4
4
3x + x2 7 y2 + 24 =
3
ie u kien: x 7 .
He phung trnh tuwong ng v i:
x2 7 y 2 + 24 = 3 3x
x2 7 = x + y 1
4 x2 7 y2 + 24 =
y2 + 24 = 4x + y 4
3y
38
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y 1 0,4x + y 4 0
x + y 1 0,4x + y 4 0
2
2
2
x 7 = ( x + y 1)
x2 7 = ( x + y 1)
(1) .
2
2
y2 + 24= ( 4x + y 4 )
y2 + 24= ( 4x + y 4 )
x2 7 = x + y 1 2
2
(
)
y + 2y ( x 1) 2x + 8 = 0
.
Ta co :
2
2x 2 + 4x + 1
y2 + 24= ( 4x + y 4 )
( x 1) y =
2x2 + 4x + 1
. Thay va o phng trnh th nha t cu a he ta c:
x 1
2
2x2 + 4x + 1
2x 2 + 4x + 1
. ( x 1) 2x + 8 =
0.
+ 2.
x 1
x 1
2x3 6x2 + 6x 11 =
0.
3
2 ( x 1) =9 x =1 + 3
9
y = 3 6 3 36 .
2
9
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
1 + 3 ; 3 6 3 36 .
x + y 1 0,4x + y 4 0 x + y 1 0,4x + y 4 0
7
Cach 2: Ta co : (1) ( y 1)( 2x + y 1) + 7 =0
y 1 =
(1)
2x + y 1
( x 1)( 2x + y 2 ) 3 =
3
x 1 =
(2)
2x + y 2
6
7
.
2x + y 2 2x + y 1
t = 3 6 2x + y 2 = 3 6 .
t t +1
Thay vao (1), (2) tm c nghie m cu a he phng trnh la :
9
1 + 3 ; 3 6 3 36 .
( x;y ) =
t 1 =
39
www.TaiLieuLuyenThi.com
Nhan xet. a y la mo t ba i toa n hay va kho ca 2 li gia i cho bai toa n he t s c
e p ma t. V i l i gia i 1 t nhie n va de ngh e n hn tuy nhie n l i gia i 2 cho
ta 1 lo i t duy gia i he a ve a n phu gi a 2 a n ra t hay.
C. BAI TAP REN LUYEN
Bai 1. Ch ng minh rang v i moi m he phng trnh sau co nghiem x2 + y2
2x my =
m
kho ng oi:
3m 2 + 4
mx
y
+
=
m2 + 4
Li giai
De tnh=
c x
4m
4 m2
.
,y
=
m2 + 4
m2 + 4
16m 2 + 4 m 2
2
2
Khi
o x + y
=
= 1.
2
m2 + 4
x 4 y 2 8x2 6y =
2
Bai 2. Gia i he phng trnh
.
2
2
1
x y + y + y =
Li giai
a 8b = y 2 + 6y 2
a t =
.
= x2
a x 4 ,b
2
by = y y 1
De tnh c a =
y3 2y2 10y 8
y2 + y + 1
.
,b =
y
y
2
y3 2y2 10y 8 y 2 + y + 1
Ma t kha c a =
b
=
y
y
x =
1,y =
1
y = 1
3 + 65
9 + 65
( y + 1) 4y 2 + 9y + 1 =
0
,y =
9 65 x =
4
8
y =
8
3 65
9 + 65
,y =
x =
4
8
Va y he phng trnh co 5 nghiem la
( x;y ) =( 1; 1); 3 + 4 65 ; 9 +8 65 ; 3 4 65 ; 9 + 8 65 .
40
www.TaiLieuLuyenThi.com
( y + x ) 2xy + 8= 4xy 3y + 7
Li giai
a t =
u
2xy + 8, ( u 0 ) xy
=
u 8
.
2
ux ( u + 3) y =
2u2 + 9
2
(1 u ) x ( 7 + 2u ) y = 21 3u
u ( u + 3)
= u2 + 5u + 3
1 u ( 7 + 2u )
Tng t ta co : Dx= u u2 + 5u + 3 , Dy = ( u 3) u2 + 5u + 3 .
V i D = 0 he phng trnh vo nghiem.
V i D 0 x=
Dy
Dx
= u,y=
= u 3 xy= u ( u 3) .
D
D
Ta co phng trnh:
u = 2
u2 8
.
= u ( u 3) u2 6u + 8 = 0
2
u = 4
Li giai
a t a =
x2 + 7,b =
2
2xa + ( x + y ) b = 3xy x
Ta co D =
x2 + y2 ,Da =
2y x2 + y2 ,D b =
x x2 + y2 .
41
www.TaiLieuLuyenThi.com
+ Neu x2 + y2 = 0 x = y = 0 thoa man.
=
a
+ Neu x2 + y2 > 0 ta co
b =
Da
= 2y
x2 + 7 =
x = 3
2y
D
.
2
Db
y
=
2
2y + 1 =x
= x
D
( 0;0 ); ( 3;2 ) .
( x + y ) x + y + y x y = xy + 2y2
.
Bai 5. Gia i he phng trnh
2
2x x + y + ( x + y ) x y= 3xy x
Li giai
2
2xa + ( x + y ) b = 3xy x
Ta co D =
x2 + y2 ,Da =
2y x2 + y2 ,D b =
x x2 + y2 .
+ Neu x2 + y2 = 0 x = y = 0 thoa man.
=
a
+ Neu x2 + y2 > 0 ta co
b =
Da
= 2y
2y
x + y =
D
(he vo nghiem).
Db
x
y
=
= x
D
Li giai
ie u kien: x 7 .
x2 7 y 2 + 24 = 2 x
.
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
4 x 7 y + 24 =
7y
2
3 x 7 = 7y + x 2
.
3 y2 + 24 = 4x + 7y 8
42
www.TaiLieuLuyenThi.com
7y + x 2 0
ie u kien tr c tie n:
.
4x + 7y 8 0
.
2
2
0
2x + ( 7y 8) x + 5y 14y 19 =
a t=
a x2=
,b x,a
= b2 he phng trnh tr tha nh:
8a + ( 4 14y ) b 49y 2 + 28y 67 =
0
2
0
2a + ( 7y 8) b + 5y 14y 19 =
Tng t ta tnh c a
=
23y2 + 28y + 3
7 (1) .
Ma t kha c do b = x 7
2
7y
6
(
)
.
Ma t kha c a =
=
b
4 ( 7y 6 )
2
7y
6
(
)
Cach 2: a t
.
,( v > 0)
2
2
2
v =
y + y2 + 24
v 2vy + y = y + 24
u2 + 7
v2 24
=
;y
x =
2u
2v
.
2
2
u
7
v
24
+
2
x 7
; =
y2 + 24
=
2u
2v
v2 + 24
u
=
2
2v
.
Khi o , he phng trnh tr tha nh:
2
2
v2 24
u 7 v + 24
7.
4. 2u 2v =
2v
43
www.TaiLieuLuyenThi.com
v2 + 4v + 24
u =
2v
v2 + 4v + 24
2
u =
2
2v
.
v + 4v + 24 7
2
2
2
2v
u 7 4v 72
4v 72
=
2. u =
2.
2
v
v
v + 4v + 24
2v
v2 + 4v + 24
u =
v2 + 4v + 24
2v
u =
2v
2
2
2
v + 4v + 24 28v
2
v + 4v + 24
2
u 7=
x 4
7
x + x 7 =
v>0
.
y
1
v 6=
y + y 2 + 24 =
1
1
1
1
trnh co da ng: 1
.
a2 x + b2 a2 x 2 + b + c2 y + d 2 c2 y 2 + d =
f
u =
ax + a2 x 2 + b
Phep at a n phu
la phep a t a n phu kh ca n th c da ng
v =
cy + c2 y2 + d
Euler (xem the m chu e he phng trnh ch ca n thc).
2 x2 + 3 2 y2 + 5 = y
Li giai
Tm c
16 x2 + 3= 36x 2 + 12xy + y 2 .
4 y2 + 5 = 6x + 3y
16 y2 + 5= 36x 2 + 36xy + 9y 2
(
(
44
)
)
www.TaiLieuLuyenThi.com
20x 2 + 12xy + y 2 48 =
0 (1)
a ve gia i he phng trnh:
.
2
2
0 (2)
7y 36xy 36x + 80 =
416 176x 2
.
120x
120x
120x
x =
x =
1
1,y =
2
DK
x 1 64x 169
= 0
13
13
1.
x =
x =
,y =
8
8
4
)(
(1;2 ); 138 ; 14 .
1
1
1
ca c ang th c
.
y2 + b = c2 x + d 2 y + e2
Ta ch viec lay tong bat ky k1 x2 + a + k 2 y2 + b c 1 phng trnh cua he.
x2 y + xy 2 y + 1 =
0
Li giai
ie u kien: y 0 .
a t a = x2 ,b = x a = b2 he phng trnh tr tha nh:
y2 9
a = 2
2y 4
ya + yb 2 y + 1 =
0
y2 9
2
2
2 y 1 y.
0
a 4 2y + y 9 =
2y 2 4 2 y 1 y 2 9
b
=
=
y
y
2y 2 4
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
2 y 1 y2 9
.
Ma t kha c a =
=
b
2y 2 4 y
2y 2 4
2
y2 9
=
y 2
0
3
5
2
3
.
40y + 28 y 8y 45 y + 54y 28 y + 8
1
y =2 y =4 x =
2
1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t x ; y ; 4 .
2
Chu e 2.
F (x , y ) 0 .
G (x , y ) 0
trong o: F (x , y );G (x , y ) la ca c a th c o i x ng v i x , y .
- He o i x ng loa i I la he ma vai tro cu a x , y trong moi phng trnh cu a he
la nh nhau.
- Ne u x 0 , y 0 la nghiem cu a he th y 0 , x 0 cu ng la nghiem cu a he .
x 2 y 2 xy x y
.
V du 1. He phng trnh
xy x y 1
46
www.TaiLieuLuyenThi.com
Phng phap chung:
S= x + y
v i ie u kie n S2 4P tm c S,P .
a t
P = xy
Khi o theo nh ly Vi-e t x, y la hai nghie m cu a phng trnh:
t 2 St + P =
0.
Lu y: Mo t so trng h p ta pha i a t S =
x y,P =
xy va lu c na y ta pha i co
S2 4P th c cha t la he c suy ra t he o i x ng loa i 1 khi thay y b i
y . Mo t so ba i toa n n gia n ma khi bie n o i S,P ch co da ng ba c nha t
x 2 + y2 = ( x + y ) 2xy = S2 2P
2
x 2 xy + y2 = ( x + y ) 3xy = S2 3P
x 2 + xy + y 2 = ( x + y ) xy = S2 P
2
x3 + y3 = ( x + y ) ( x + y ) 3xy = S S2 3P
2
x 4 + y 4 = ( x + y ) 2xy 2x 2 y 2 = S2 2P
)(
2P 2
) (
x 4 + y 4 + x 2 y 2 = x 2 + y 2 xy x 2 + y 2 + xy = S2 2P
1 1 x+y S
+=
=
x y
xy
P
P2
1 x2 + y2 S2 2P
+=
=
x2 y2
x2 y2
P2
1
47
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 + y2 + x + y =
4
x 2 + y 2 + x + y =
4
2
2
2
xy = 2
x + y + x + y + xy =
x + y 2 2xy + x + y =
x + y 2 + x + y =
4
0
)
)
(
(
xy = 2
xy = 2
x + y =0 x + y =1
.
2 xy =
2
xy =
x =
x =
x =
2
2 x =
1
2
.
2 y =
1
2 y =
2
y =
y =
Va y he phng trnh co bon nghie m la :
( x;y ) =
)(
2; 2 ; 2; 2 ; (1; 2 ) ; ( 2;1) .
x + y + 2xy =
2
Bai 2. Gia i he phng trnh 3
3
8
x + y =
Li giai
S= x + y 2
a t
, S 4P . Khi o he phng trnh tr tha nh:
P = xy
2S
2S3 + 3S2 6S 16 =
0
P =
S + 2P =
2
2
2S
S S2 3P =
8 2 6 3S
P=
S S
8
=
( S 2 ) 2S2 + 7S + 8 =
0
S 2
x +
x 2 =
x 0
=
=
y 2 =
2S
=
P 0 =
xy 0 =
y 0=
y 2
P =
2
Li giai
48
www.TaiLieuLuyenThi.com
S= x + y 2
a t
, S 4P . Khi o he phng trnh tr tha nh:
P = xy
S3 + 24S 25 =
S S2 3P =
0
19
SP= 2 8S
.
3
2 8S
19
2
S ( 8 + P ) =
P =
S 3 ( 2 8S) =
S
( S 1) S2 + S + 25 =
0
S 1
=
=
x+y 1
2 8S
6
6
P =
xy =
P =
S
x = 3
x = 2
.
2 y =
3
y =
=
y ) 3 3 x2 y + 3 xy2
2 ( x +
.
Bai 4. Gia i he phng trnh
3 x + 3 y =
6
Li giai
3
3y
a t=
x a,=
b khi o he phng trnh tr tha nh tr thanh:
) (
2 a3 + b3 = 3 a2 b + b2 a
6
a + b =
S= x + y 2
a t
, S 4P . Khi o he phng trnh tr tha nh:
P = xy
3SP =
S 6
a=
+b 6
2S S 3P =
=
=
P
8
ab
8
S = 6
a 4=
a 2 =
x 64=
x 8
=
.
=
b 2=
b 4 =
y 8 =
y 64
.
Bai 5. Gia i he phng trnh
x + y =
4
Li giai
49
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ytng: Bnh phng hai ve phng trnh hai cu a he va ru t x + y theo xy the
va o phng trnh a u cu a he .
ie u kien x 0,y 0 .
Khi o he phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
x + y 2 xy 2xy + 2xy =
8 2
4
x + y =
2
8 2
16 2 xy 2xy + 2xy =
.
x+ y=
4
x + y 4
x + y 4
=
xy 32 xy + 128 =64 16 xy + xy
xy = 16
xy 8
x=y=4.
8
x + y =
4
x + y =
Va y he co nghiem duy nha t ( x;y ) = ( 4;4 ) .
2 x2 + y2 + 2 xy = x + y
2 x2 + y2 =+
x y.
2 x2 + y2 = x2 + 2xy + y2 ( x y ) = 0 x = y .
.
Bai 6. Gia i he phng trnh
2
2
10
xy x + y =
Li giai
T phng trnh th hai cua he suy ra xy > 0 .
100
2 2
4x
y
41
+
=
4
4
2
2
xy x2 + y2 =
10
0
4x y 41x y + 100 =
x2 y2
50
www.TaiLieuLuyenThi.com
5
x + y =3
xy =2 xy =
x + y =3
2
5
xy = 2
xy ( x + y )2 2xy =
xy =
10
=
= 2
x 1;y
x + y =3
x=
2;y =
1
.
Vi
2
x=
1;y =
2
xy =
2;y =
1
x =
x + y =3
2
Vi
trng hp nay khong thoa man ( x + y ) 4xy nen vo nghiem.
5
xy =
2
Va y: he co bo n nghiem=
la ( x;y ) (1;2 ) ; ( 2;1) ; ( 1; 2 ) ; ( 2; 1) .
41
8
2 2
x 4 + y 4 + 6x=
y
xy x2 + y2 ( 2x y )( x 2y ) x2 xy +=
y2 0 .
10
5
8
Do xy 0 x2 xy + y2 > 0 .
5
Do o hoa c y = 2x hoa c x = 2y .
1
x2 + y2 1 +
49
=
2 2
x
y
5
( x + y ) 1 + xy =
Li giai
ie u kien xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
2
1
1
2
49
x + 1 + y + 1 =
x + y + 2 + 2 =
53
x
y
x
y
1
1
x + y + 1 + 1 =
5
5
x + y + x + y =
x y
1
1
1
14
x + 1 + y + 1 2 x + 1
y+ =
53 x + y + =
x
y
x
y
x
y
1 1
x + y + 1 + 1 =
5
5
x + y + x + y =
x y
51
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
1
x = 1
2
7
73 5
x + =
x + =
x =
x
x
.
2
73 5
1
y + 1 =
y =
y = 1
2 y + =
7
y
y
73 5 73 5
Va y he phng trnh co bon nghie m la ( x;y ) =
; 1 .
1;
;
2
2
( x + y )(1 + xy ) =
18xy
.
Bai 8. Gia i he phng trnh 2
2
2 2
208x2 y2
x + y 1 + x y =
Li giai
Nhan xet: He phng trnh na y tng t bai toa n tre n khi kh i xy va
)(
1 1
18
18
( x + y ) 1 +
=
x + y + + =
xy
x y
1
1
2
2
x2 + y2 1 + 1 =
x
y
208
+
+
+
=
208
x2 y2
x2 y2
1 1
1 1
18
18
=
=
x + y + +
x + y + +
x y
x y
2
2
2
1
1
1
1
1
1
212
+ 212
x + + y + 2 x + y=
x + x + y +=
y
x
y
x
y
1 1
1
1
18
x=
14 x =
4
+
+
x + y + + =
x
y
x
x
.
1
1
x + 1 y + 1 =
+
+
y=
4
y=
14
56
y
y
x
y
x =
7 4 3 x =
2 3
.
2 3
y 3
y =
y =
( x;y=) ( 0;0 ) ; ( 7 4
)(
3;2 3 ; 2 3;7 4 3 .
x + y xy =
3
4
x + 1 + y + 1 =
52
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
xy 0
ie u kien :
x,y 1
S= x + y
a t
P = xy
3
3
= ( x 1) x + 2 + 1
=
A
B=
,A
B=
,A
B ,... y
2
y = x + x + 1
2
1 y2 =
4xy
2
4
3
1
4x + y 4xy =
4 x2 + 1 x2 + y3 3y 2 0
2
P =
S P =
( S 3) ,S 3
3
16
2 S + ( S 3)2 + 1 = 14 S
S + 2 + 2 S + P + 1 =
2
2
P =
P =
( S 3) ,S 3
S 3) ,S 3
(
2 S2 5S + 10 = 14 S 4 S2 5S + 10 = S2 28S + 196
3S2 + 8S 156 =
0 =
S 6
x=
x 3
+y 6 =
2
P 9=
xy 9 =
y 3
P =
( S 3) ,S 3=
xy + 2
Li giai
ie u kien: x 1, y 1,xy + 2 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
2
2
x 1 + 2 x 1 y 1 + y 1= xy + 2
.
2 2
x2 + y2 =
x y
)(
x2 + y2 xy 4 + 2 x2 y2 x2 y2 + 1 =
0
2
2
2
2
x + y =
x y
53
www.TaiLieuLuyenThi.com
a t u= x2 + y2 ,v= xy, ( u 2,v 2 ) he phng trnh tr tha nh:
u v 4 + 2 v2 u + 1 =
u = 1,v = 1
0
.
2
=
= 2
u 4,v
u = v
x =
u =
4
2,y =
2
x2 + y2 =
4
o i chie u v i ieu kie n suy ra
.
x =
2,y
2
=
v = 2
xy = 2
)(
2; 2 .
.
2
1
2
x + y x + y =
Li giai
2
1
( x y ) + 2xy ( x y ) =
2
He phng trnh tng ng vi:
3
3
2
2
x y 3 x + y 9 ( x y ) + 22 =
0
) (
2
1
( x y ) + 2xy ( x y ) =
2
.
2
( x y ) ( x y ) + 3xy 3 ( x y )2 + 2xy 9 ( x y ) + 22 =
0
a= x y
he phng trnh tr thanh:
Khi o ta a t
b = xy
2
1
a + 2b a =
2
.
a a2 + 3b 3 a2 + 2b 9a + 22 =
0
) (
1 a a2
b = +
4 2 2
2 3 3a 3a2 2 1
a a + +
3 a + + a a2 9a + 22 =
0
4 2
2
2
1 a a2
a = 2
1 a a2
b
=
+
b = +
4
2
2
4 2 2
( a 2 ) 2a2 + 2a 41 =
b =
3
2
0
4
0
2a + 6a 45a + 82 =
54
www.TaiLieuLuyenThi.com
Do phng trnh: 2a2 + 2a 41 =
0 co ' =81 < 0 ne n vo nghiem.
a = 2
x y = 2
x = y + 2
V i
3
3
3
b =
xy =
y ( y + 2 ) =
x= y + 2
x =
2
1
( y + 1) = x =
3
1
;y =
2
2.
1
3
;y =
2
2
3 1 1 3
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) =
; ; ; .
2 2 2 2
x 1 3 12 x 1 =y + 1 3 12 y + 1
)
( ) ( )
( )
(
Cach 2: Vie t la i he d i da ng
.
1
x2 + y2 x + y =
( u v ) u2 + uv + v2 12 =
u3 12u =v3 12v (1)
0
2
2
1
1
( u + 1) + ( v 1) ( u + 1) + ( v 1) = u2 + v2 + 2u 2v =
0 (2)
x 1 + y + 1 =
1
(2)
2
2
(1)
1
1
3
3
1
x 1 x
x 1
2
2
2
2
T (2) ta co :
3
1
1
1
y + 1 y
y + 1 3
2
2
2
2
2
3 3
x 1,y + 1 ; .
2 2
3 3
Xe t ha m so f(t)= t 3 12t tre n ; ta co:
2 2
3 3
f '(t)
= 3 t 2 4 < 0, t ; t c f(t) la ham nghch bie n tren
2 2
3 3
; .
2 2
55
www.TaiLieuLuyenThi.com
Do o (1) f(x 1) = f(y + 1) x 1 = y + 1 x = y + 2 .
Thay vao phng trnh th hai cua he ta c:
( y + 2)
1
3
1
y=
x=
,y =
1
3
2
2
2.
+ y2 y 2 + y =
2y2 + 4y + = 0
2
2
3
1
3
x=
,y =
y =
2
2
2
P
x + y =
.
Vie t la i he d i dang :
P
x + y =
=
u
a t
v
=
x +1
y+2
u2 + v2 3= 3 ( u + v )
3 ( u + v ) =
P
u2 + v2 3 =
u2 + v2 =P + 3
P
P
u + v =
3
( u + v ) u2 + v2 1 P 2
uv
P
3
=
=
2
2 9
P
1 P2
t+
0 (1) .
P 3 =
3
2 9
56
www.TaiLieuLuyenThi.com
P2
P2
=
2
P 3 0
9
9 + 3 21
P
0
P 9 + 3 15 .
3
2
1 P2
P 3 0
2 9
9 + 3 21
.
2
Vay gia tr ln nhat cua P bang 9 + 3 15 , gia tr nho nhat cua P bang
Bai 13. (TSH Khoi A 2006) Cho x,y la hai so th c x, y 0 tho a man
xy ( x + y ) = x2 xy + y2 . Tm gia tr l n nha t cu a bie u th c =
A
1
x
1
y3
Li giai
Theo gia thie t ta co :
xy ( x + y )
2 2
x y
a=
t u
x2 xy + y2
2 2
x y
1 1 1
1
1
.
+ =
+
2
x y x
xy y2
1
1
=
,v
, ( u,v 0 ) khi o u + v = u2 uv + v2 ;
x
y
Va A = u3 + v3 = ( u + v ) u2 uv + v2 = ( u + v ) .
u + v = u2 uv + v2
Xe t he phng trnh:
.
2
A
( u + v ) =
v 3v2
> 0, u,v 0
u + v = u2 uv + v2 = u +
2
4
u + v = u + v 2 3uv
A A
uv = ( u + v ) ( u + v )
( )
uv =
.
3
2
( u + v ) =
u + v =A
u + v =A
www.TaiLieuLuyenThi.com
A A
=
0
(1) .
3
He co nghiem tho a ma n ye u cau tre n (1) co nghiem u,v 0 .
t 2 At +
A A
0
= A 4.
0 < A 16
3
.
1
A
=
0
P
3
1
Khi A = 16 x = y = . Va y gia tr l n nha t cu a A ba ng 16 .
2
Bai 14. (TSH Khoi B 2009) Cho ca c so th c x,y thay o i tho a man:
3
(x + y)
+ 4xy 2 .
) (
( x + y ) + ( x + y ) ( x + y ) + 4xy 2
2
( x + y 1) ( x + y ) + 2 ( x + y ) + 2 0 x + y 1 .
Ta co :
(
3
=
(x
2
3
(x
2
) (
)
3
+ y ) + (x + y ) 2(x + y ) + 1
2
3
9
+ y ) + (x + y ) 2(x + y ) + 1 = (x
4
4
P= 3 x 4 + y 4 + x 2 y 2 2 x 2 + y 2 + 1
2
2
+ y2
) 2(x
2
2
1
1
9
x + y ) = khi o P t 2 2t + 1 .
(
4
2
2
1
9 2
Xe t ha m so f(t)=
t 2t + 1 tre n ; + , ta co :
4
2
a t t = x2 + y2
f '(t)=
1 9
9
1
.
t 2 > 0, t min f(t)= f =
2
2 t 1 ;+
2 16
1
9
Va y P a t gia tr nho nhat ba ng
khi x= y=
.
2
16
+ y2 + 1
www.TaiLieuLuyenThi.com
Mo t so phng trnh vo ty ne u khe o le o a t a n phu da ng hai an ta a c
ve he o i x ng loa i I de da ng tm c nghie m cu a phng trnh.
Bai 1. Gia i phng trnh sau: x 35 x3 x + 35 x3 =
30 .
Li giai
a t y =
35 x3 x3 + y3 = 35 .
= 6
=
= 2
30
xy
x 3,y
30
xy ( x + y ) =
xy ( x + y ) =
x + 4 x 1 =
1+ x .
Li giai
ie u kien: 0 x 1
Nha n thay x = 0 kho ng la nghiem cu a phng trnh
Xe t v i 0 < x 1 .
Khi o chia ca hai ve cu a phng trnh cho
1+ 4 1
1
=
x
4 1+
x ta c:
1
1
1
4 1 + 4 1 = 1.
x
x
x
1
1
a t u =4 1 + ;v =4 1 khi o ta co he phng trnh:
x
x
u v =
1
1
u v =
.
2
2
4
4
2
2
2u2 v2 =
2
u + v
u + v =
u v =
1
1
u v =
2
.
2 2
2
2 2
0
2
2u v + 4uv 1 =
( u v ) + 2uv 2u v =
59
www.TaiLieuLuyenThi.com
u= v + 1
u=
6
>0
uv =1 +
4
v =
6
3 +1
2
2
x=
6
3 1
2
2
6
3 +1
2
1
2
33 2x x 2 = 2 x + 1 .
Li giai
ie u kien: 1 x 1 + 34 .
2
Phng trnh a cho tng ng v i: 34 ( x + 1) = 2 x + 1
=
u
x +1
a t
,( u 0) u + v =
2.
v =2 x + 1
Khi o ta co v4 = 2 x + 1
2
2
= 34 ( x + 1) = 34 ( x + 1) = 34 u4 .
Ta co he phng trnh:
u= 1 + 2
u + v =
2
u,v 0
x + 1= 1 + 2 x= 2 + 2 2 .
4
4
34
v= 1 2
u + v =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
x + y 2 2xy
y) 8
( ) = 8 ( x + y ) + 2 ( x +=
.
=
=
xy + x + y 0
xy + x + y 0
60
www.TaiLieuLuyenThi.com
x =
y =
x + y =
4
x + y =4
x =
xy = 4
x + y =
2
x + y =
2
y =
0
xy + x + y =
xy = 2
x =
y =
Vy h phng trnh co ba nghim la :
( x;y ) =( 2; 2 ); (1
2
2
1 3
1+ 3
1+ 3
1 3
)(
3;1 + 3 ; 1 + 3;1 3 .
x2 + xy + y 2 =
3
.
Bai 2. Gia i he phng trnh
3
x + xy + y =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
x + y 2 =
xy 3 ( x + y ) =
xy 3
)
(
xy =3 ( x + y )
xy =3 ( x + y )
x + y =
2
x+y 2 +x+y6=
0
x = 1
)
(
xy = 1
.
x + y =3 y = 1
xy =3 ( x + y )
xy = 6
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
4
x + y + x + y =
x 2 + y2 + x + y =
4
2
2
x + y + x + y + xy =
xy = 2
x + y 2 2xy + x + y =
x + y 2 + x + y =
4
0
(
)
)
(
xy = 2
xy = 2
61
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = 2,y = 2
x + y =
0
xy = 2
2.
2,y =
x=
x + y =
1 x =
1
2,y =
xy = 2
x = 1,y = 2
( x;y ) =
)(
2; 2 ; 2; 2 ; (1; 2 ) ; ( 2;1) .
x2 y + xy2 =
2
Bai 4. Gia i he phng trnh
.
3
x + y + xy =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
xy ( x + y ) =
2
( 3 x y )( x + y ) =
.
3 xy =3 ( x + y )
x + y + xy =
x + y =
2
x+ y 2 3 x+ y +2 =
0
x = 1
) ( )
(
xy = 1
.
y =1
x + y =
1
xy =3 ( x + y )
xy = 2
x2 xy + y2 =x + y
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 xy + y2 =x + y
x2 xy + y2 =x + y
2
2
2
1
1 .
2
2
2
= xy
( x + y ) x xy + y = xy
x xy + y
2
2
x2 xy + y2 =x + y
1
x 2 xy + y2 =x + y
x + y + xy =
1
2
2
2
.
x xy + y = xy 2
1
2
2
1
x + y =
x2 + y2 =
1
2
x2 xy + y2 =
2
xy +
62
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
xy = ( x + y )
x + y + xy =
2
2
.
1
2
1
( x + y ) 2xy =
( x + y )2 2 1 ( x + y ) =
2
2
2
x + y =1
1
xy= 3 + 5
xy = 2 ( x + y )
2
2
( x + y )2 + 2 ( x + y ) 3 =
x + y =1 +
0
3
5
xy= 2 2
5
2
5
2
2
+ y) 6
+ y) 6
0
( 5 x y )( x =
( x + y ) 5 ( x + y ) + 6 =
xy ( x =
x + y =
2
x 2,y
=
= 1
xy = 3
.
=
x 1,y
= 2
x + y =
3
xy = 2
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
xy ( x y ) =
2
xy ( x y ) =
2
x=
x 1
y 2 =
2
3
2
1
1
xy =
y =
2
( x y ) ( x y ) + 3xy =
( x y ) 6 =
(1; 1) .
63
www.TaiLieuLuyenThi.com
x3 + y3 =
2
3. Gia i he phng trnh
.
2
xy ( x + y ) =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
8
x=
x 1
+y 2 =
( x + y ) ( x + y ) 3xy =
( x + y ) =
.
=
xy 1=
y 1
2
xy ( x + y ) =
xy ( x + y ) =
2
Li giai
x + y 2 + x + y 2xy =
8
)
(
He phng trnh a cho tng ng v i:
.
xy
x
y
xy
1
12
+
+
+
=
(
)
S= x + y 2
a t
, S 4P he phng trnh tr tha nh:
P = xy
S2 + S 8
=
P
S2 + S 2P =
2
8
.
2
12
P ( S + P + 1) =
S + S 8 . S + S + S 8 + 1 =
12
2
2
S +S8
P =
S2 + S 8
2
P
=
.
2
2
2
8
S + S 8 . S + S + S =
+ 1 12
S + 5) 0
S ( S 3)( S + 2 )(=
2
2
x + y =
0
x = 2,y = 2
xy
4
=
2,y =
2
x =
x =
x + y =
3
S =
4
0,P =
2,y =
1
xy = 2
S 3,P
x 1,y
=
= 2
=
= 2
.
S =
x=
1
2,P =
3 x + y =2
3,y =
xy =
5,P =
3
6
1,y =
3
x =
S =
x =
2,y =
3
x + y =5
3,y =
2
x =
xy = 6
64
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co tam nghiem la
=
( x;y ) (1;2 ); ( 2;1); (1; 3); ( 3;1); ( 2;2 ); ( 2; 2 ); ( 2; 3); ( 3; 2 ) .
x+y 4 +2 x+y 3 = 3 x+y
) ( ) ( )
(
5. Gia i he phng trnh
.
18
5 x 2 + y 2 8xy =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x + y =
0
2
0
( x + y )( x + y 1) ( x + y ) + 3 ( x + y ) + 3 =
1
x + y =
.
2
2
5 x + y 8xy =
2
2
18
18
5 x + y 8xy =
x =
1,y =
1
x + y =
0
x + y =
0
x = 1,y = 1
xy = 1
3 35
3 + 35 .
1
x + y =
x + y =
,y
=
1 x =
6
6
2
18
13
5 ( x + y ) 18xy =
+ 35
3 35
xy = =
x 3=
,y
18
6
6
( x;y ) =
( 1;1); (1; 1); 3 6 35 ; 3 + 6 35 ; 3 + 6 35 ; 3 6 35 .
+ =
2.
1. Gia i he phng trnh x y
2
2
5
x + y =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2 ( x + y )
2 ( x + y )
xy =
xy =
2
2
= 5 ( x + y ) + 4 ( x + y ) =
5 0
( x + y ) 2xy
x + y =
1
x = 2,y = 1
xy = 2
.
1,y =
2
x + y =5 x =
xy = 10
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y =1 2xy
2. Gia i he phng trnh 2
.
2
1
x + y =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x + y =1 2xy
x + y =1 2xy
x + y =1 2xy
.
2 2
2
2
0
= 1 (1 2xy ) 2xy
= 1 4x y 6xy =
( x + y ) 2xy
x + y =
1
xy = 0
=
= 0
x 1,y
.
x + y =
2
=
= 1
x 0,y
3
xy = 2
1 1
5
x + y + + =
x y
.
3. Gia i he phng trnh
x2 + y2 + 1 + 1 =
9
x2 y2
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
1 1
1 1
+y+ +
+y+ +
5
5
x=
x=
x y
x y
2
2
2
1
1
1
1
1
1
13 x + + y + 2 x + y +=
13
x + x + y + y=
x
y
x
y
1 1
1
1
5
x + = 2,y + =
x + y + + =
x y
x
y
1
1
x + 1 y + 1 =
6
x + = 3,y + =
x
y
x
y
66
x
=
3 =
x
2
x
=
x
=
3+
2
3
=
1,y
2
3 5
=
,y
2
3+ 5
=
,y
2
=
1,y
5
5
.
1
1
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co bon nghie m la :
( x;y ) = 1; 3 2 5 ; 1; 3 +2 5 ; 3 2 5 ;1 ; 3 +2 5 ;1 .
x2 + y2 =
13
.
4. Gia i he phng trnh
0
3 ( x + y ) + 2xy + 9 =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
x
y
+
13
(
)
x + y 2 2xy =
xy =
13
)
(
.
0
3 ( x + y ) + 2xy + 9 =
2
0
3 ( x + y ) + ( x + y ) 13 + 9 =
x + y =
1
x = 3,y = 2
xy = 6
.
x + y =4 x =
2,y =
3
4 10
4 10
3
x =
,y
xy = =
2
2
( x;y ) =
( 2;3); ( 3; 2 ); 4 2 10 ; 4 2 10 .
x2 + y2 x + y =
2
.
5. Gia i he phng trnh
xy + x y =1
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2 (x y) + (x y)
xy =
x y 2 + 2xy x y =
2
)
(
)
(
2
.
2
1
xy + ( x y ) =
2 (x y) + (x y)
+ (x y) =
1
2
x y =1
2
2
x
y
x
y
(
)
(
)
xy =
x =
1,y =
0
xy = 0
.
2
=
=
x
0,y
1
=
x
y
4
0
( x y ) 3 ( x y ) 4 =
xy = 5
( 1;0 ); ( 0;1) .
67
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y + xy =
5
6. Gia i he phng trnh
.
2
2
x + y x y xy =3
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
5
x + y + xy =
xy =5 ( x + y )
3
x + y xy ( x + y ) =3 x + y ( x + y ) 5 ( x + y ) =
x + y =
1
xy =5 ( x + y )
= 2
x 1,y
xy = 4 =
.
2
x + y =
=
=
x
2,y
1
3
+
+
=
x
y
4
x
y
3
0
(
) ( )
xy = 2
x3 + y3 =
8
.
7. Gia i he phng trnh
2
x + y + 2xy =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
3
2xy
8
( x + y ) ( x + y ) 3xy =
( x + y ) 3.
( x + y ) 8 =0 .
x + y + 2xy =
x + y + 2xy =
2
2
0
x + y= 2
x= 0,y= 2
( x + y 2 ) 2 ( x + y ) + 7 ( x + y ) + 8 =
.
= 0
=
= 0
xy
x 2,y
x + y + 2xy =
2
Li giai
ie u kien: x 0,y 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
xy =
xy x + y +=
20 + 2xy xy =
x+ y 6
2 xy 36
36
20
=
=
xy ( x + y ) 20
xy ( x + y ) 20
xy ( x + y ) =
xy = 4
x + y = 5 x = 1,y = 4
.
20
=
= 1
xy 4
=
x 4,y
xy ( x + y ) =
68
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = (1;4 ) ; ( 4;1) .
x + y + xy =
11
.
9. Gia i he phng trnh 2
2
28
x + y + 3 ( x + y ) =
Li giai
S= x + y 2
a t
, S 4P he phng trnh tr tha nh:
P = xy
P= 11 S
S + P =
11
.
2
2
28
28 S 2 (11 S) + 3S =
S 2P + 3S =
P =
S =
11 S
5 S =
10
P= 11 S
.
2
5 S =10
6 P =
21
0
S =
P =
S + 5S 50 =
a p=
so. ( x;y )
x + y =
2
.
10. Gia i he phng trnh 4
4
34
x + y =
Li giai
S= x + y 2
a t
, S 4P khi o he phng trnh tr tha nh
P = xy
S = 2
2
S 2P
S = 2
S = 2
.
2
1
9 P=
0
2P =
34
P =
2P 16P 18 =
2
)(
a p so. ( x;y ) =
1
2;1 + 2 ; 1 + 2;1 2 .
x + y =
4
)(
Li giai
S= x + y 2
a t
, S 4P khi o he phng trnh tr tha nh:
P = xy
S = 4
2P 2 . S S2 3P =
S
2P
280
S = 4
.
280
2P 64P + 256 . 4 (16 3P ) =
69
www.TaiLieuLuyenThi.com
a p so. ( x;y ) = (1;3) ; ( 3;1) .
x2 + y2 =
1
10
Ta co : x
10
+y
=x + y
)( x
Li giai
8
x 6 y 2 + x 4 y 4 x 2 y 6 + y8
= x8 + y8 x 2 y 2 x 4 + y 4 + x 4 y 4
2x 4 y 4 x 2 y 2 x 2 + y 2
= x2 + y2
= x4 + y4
1 2x 2 y2
=
2 2
4 4
2 2
2x 2 y 2 + x 4 y 4
2 2
2x y x y x y 1 2x y
5x 4 y 4 5x 2 y 2 + 1
x 4 y 4 x 2 y2 1 2x 2 y2 =
4 4
1
2 2
7
5x y 5x y + 1 =
5x 4 y 4 5x2 y2 + =
0
8
x + y = 1 2
x + y = 1 2
x + y = 1 + 2
x + y = 1 + 2
x + y = 1 + 2 +
6
1
6
,xy =
2
5
2
5
6
1
6
,xy =
2
5
2
5
6
1
6
,xy = 2
5
2
5
6
1
6
,xy =
2
5
2
5
6
1
6
,xy = 2 +
5
2
5
x2 + y2 + xy =
7
13. Gia i he phng trnh
.
4
4
2 2
21
x + y + x y =
70
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
S= x + y 2
a t
, S 4P khi o he phng trnh tr tha nh:
P = xy
S2 P =
2
7
7
S = 3
S P =
.
2
2
2
2
+ P 2 21 ( 7 P ) =
P 2 21 P = 2
S 2P 2P =
a p =
so. ( x;y )
(1;2 ); ( 2;1); ( 1; 2 ); ( 2; 1) .
x2 + y2 + xy =
13
14. Gia i he phng trnh
.
4
4
2 2
91
x + y + x y =
Li giai
S= x + y 2
a t
, S 4P khi o he phng trnh tr tha nh
P = xy
S2 P =
13
S = 4
2
2
2
2
91 P = 3
S 2P 2P + P =
a p so
. ( x;y )
=
x2 + y2 =
5
15. Gia i he phng trnh 5
.
5
x + y = 11( x + y )
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 + y2 =
5
4
3
2 2
3
4
( x + y ) x x y + x y xy + y = 11( x + y )
x2 + y2 =
5
4
3
2 2
3
4
0
( x + y ) x x y + x y xy + y 11 =
x2 + y2 =
5
(1)
0
x + y =
2
2
5
x + y =
(2)
4
3
2 2
3
4
0
x x y + x y xy + y 11 =
71
www.TaiLieuLuyenThi.com
5
x =
2
y = 5
2
2
2
x + y 5 y = x
=
Gia i he phng trnh (1):
.
2
=
5
x + y 0 =
2x 5
x=
2
y = 2
x2 + y2 =
5
Gia i he phng trnh (2):
.
4
3
2 2
3
4
=
x
x
y
x
y
xy
y
11
0
x2 + y2 =
5
2
2
2
2x2 y2 xy x2 + y2 + x2 y2 11 =
0
x +y
x2 + y2 =
5 x =
2,y =
1
x2 + y2 =
5
xy = 7
x=
1,y =
2
.
2 2
2 2
2
2
x 1,y
= 2
0
5 =
x + y =
x y + 5x y 14 =
xy = 2
=
= 1
x 2,y
1
5
( x + y ) 1 +
=
xy
.
16. Gia i he phng trnh
xy + 1 =
4
xy
Li giai
S= x + y 2
a t
, S 4P khi o he phng trnh tr tha nh:
P = xy
1
5
5
5 S 1 + 1 =
S 1 + =
5
=
S =
S
P
P
3+ 3
3 3 .
4
2 3 P =
2+ 3
0
P =
P 4P + 1 =
P + P =
72
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
4
( x + y ) 1 +
=
xy
17. Gia i he phng trnh
.
1 x2 + y2
4
xy + xy + xy =
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh tng ng vi:
1
1
1 1
4
4
x + + y + =
x + y + x + y =
x
y
1 11
xy + 1 + x + y =
4
x y + + + y =
4
xy y x
y xy
1
1
1
4
x+ =
2
x + + y + =
x 2 2x
x
y
x 1
=
+1 0 =
x
.
2
1
y =1
y 2y + 1 =
0
x + 1 y + 1 =
y
2
+
=
y
x
y
1
6
( x + y ) 1 +
=
xy
.
18. Gia i he phng trnh
2
1
2
2
18
x + y 1 + xy =
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
1 1
1 1
6
6
x + y + + =
x + y + x + y =
x
y
2
2
x
y
1
1
1
1
x2 + y2 + 2 +
+
=
18
18
x + y + y + x =
y x x2 y2
1 1
1 1
6
x+y+ + =
6
x + y + + =
x y
x y
1
1
1
1
x + 1 y + 1 =
18
9
x + y + y + x 2 x + y y + x =
y
x
73
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
3 5
3 5
3
=
,y
x =
x + =
=
x
y
+
=
xy
1
3y
y
2
2 .
3x
0
3+ 5
3+ 5
xy + 1 =
y + 1 =
x 3x + 1 =
3
=
,y
x =
x
2
2
( x;y ) = 3 2 5 ; 3 2 5 ; 3 +2 5 ; 3 +2 5 .
x2 + y2
1
8
1 +
=
xy
.
3
1
16
1 +
=
xy
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
1
+
8
x + y2 1 +
=
xy x2 y2
3
3
1
3
3
16
x + y 1 + 2 2 + xy + 3 3 =
x y
x y
2
2
2
1
1 2x 2y
2
1
1
x
+
y
+
+
+
+
=
8
x + +y + =
x
x2 y2 y
y
x
2
2
3
3
x3 + y3 + 3x + 3y + 3x + 3y + 1 + 1 =
1
1
16
16
x + + y + =
y
x
y2 x2
x3 y3
y
x
1
u= x +
y
he phng trnh tr tha nh:
a t
1
v= y +
x
2
2
2
2
2
8
8
8
u + v =
u + v =
( u + v ) 2uv =
.
3
2
2
3
16
16
16
u + v =
( u + v ) u + v uv =
( u + v )( 8 uv ) =
74
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
2
uv = ( u + v ) 8
u + v) 8
(
uv =
.
2
2
u + v) 8
(
16
=
0
( u + v ) 8
( u + v ) 24 ( u + v ) + 32 =
1
1
4
x + + y + =
y
x
1
1
4
x + y + =
u
v
4
+
=
y
x
uv = 4
x + 1 + y + 1 =2 2 3
y
x
u + v =2 2 3
x + 1 y + 1 =4 + 4 3
uv= 4 + 4 3
y
x
u
v
2
2
3
+
=
1
1
uv= 8 4 3
x + y + y + x =2 + 2 3
1
1
x + y + =4 4 3
y
x
=
x 1,y
= 1
( x + y ) . xy + 1 =2 + 2 3
.
xy
xy + 1 =
24 3
xy
.
20. Gia i he phng trnh 1 1 y
x
4
x + y + 2 + 2 =
x
y
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
=
=
x2 + y2 + x + y 4xy
x 2 + y 2 + x + y 4xy
.
3
3
2 2
3
3
2 2
xy
x
+
=
y
+
x
+
y
4x
y
xy
x
+
=
y
+
x
+
y
4x
y
(
)
(
)
75
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + y2 + x + y =
4xy
x 2 + y2 =
2xy
2
2
2 2
4x y
2xy
( x + y ) x + y =
x + y =
x 0,y
=
= 0
x = y
.
2
= 1
x 1,y
2x = 2x
=
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
x y
4
+ ( x + y ) =
y x
x + y 2 . x + y 2 2xy =
( )
4
y x
x y
4
+ ( x + y ) =
y x
2
2
2x
2
x y
y
4
( x + y ) y + x 2 ( x + y ) + 4xy 2xy y + x =
x2 + y2
x y
+
+
=
x
y
4
.( x + y ) =
4
(
)
xy
y x
.
2
2
x2 + y2
x2 + y2
x2 + y2 +
x2 + y2 +
6
=
6
=
xy
xy
S= x + y 2
a t
, S 4P h phng trnh tr tha nh:
P = xy
76
www.TaiLieuLuyenThi.com
S2 2P
.S = 4
S2 2P
2
S 2P +
P
S3
P =
2S + 4
S3
S 2.
2S + 4
2
S3
+
=
6
S 2.
=
6
2S + 4
S3
2S + 4
S3
S3
P =
P =
+
2S
4
2S + 4
2
16S
4S
2
0
6
S + S 6 =
2S + 4 + 2S + 4 =
S = 3
P = 27
x=
x 1
+y 2 =
.
2
=
xy 1=
y 1
S = 2
P = 1
x
y
.
22. Gia i he phng trnh
6
1
1
xy + x + y =
ie u kien: xy ( x + y ) 0 .
Li giai
2
2
2 1
1
2
x 1 + 2 + y 1 + 2 =
2 7
x + 2 + y + 2 =
2 7
x
y
x
y
x+y
1
1
x+y
6
6 + xy =
x + y =
x
y
1
u= x
x
a t
he phng trnh tr tha nh:
v= y 1
77
www.TaiLieuLuyenThi.com
u2 + v2 + 2uv =
36
u + v =
6
.
2
2
2
2 2
2
2
2
28
2 7
u + v + 4 + 2 u v + 2 u + v + 4 =
u + 2 + v + 2 =
u + v =
6
2
2
36
u + v + 2uv =
Cach 2:
Ta co :
1
1
x +
+ y +
= x + 2 + y + 2
2
2
x
y
x
y
1
1
x + y +
x
y
2 + 2 = 2 11 > 2 7 .
y
x
23. Gia i he phng trnh
.
1 1
x + y = x + y
Li giai
ie u kien: xy 0 .
Ta co :
1
1
+ y +
x + + y + 22 + 22 =
x +
2 2.
2
2
x
y
y
x
1
2
x + =
x = 1
x
Da u ba ng xay ra khi va ch khi
.
y =1
y + 1 =
2
.
24. Gia i he phng trnh
x + y = 5 + ( x 1)( y 1)
Li giai
ie u kien: x 1,y 1 .
78
www.TaiLieuLuyenThi.com
=
u
Khi o at
v
=
x 1
y 1
u + v =
3
u + v 3
=
=
u + v 3
2
2
2
2
3
u + v + 2 =5 + uv
u + v uv =3 ( u + v ) 3uv =
u + v =
u 2,v
3
=
= 1
u 1,v
= 2
=
uv = 2
x 1 =
2
y 1 =
1
x 5,y
=
= 2
.
x 2,y
= 5
=
x 1 =
1
y 1 =
2
.
25. Gia i he phng trnh
x + y =
2 2
Li giai
ie u kien: x 0,y 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
+ 3xy 4 3
+ 3xy 4 3
8 2 xy xy=
( x + y ) xy=
.
x + y + 2 xy =
x + y = 8 2 xy
3xy 32 xy + 64 + 3xy =
3xy 32 xy + 64 =
4 3
4 3 3xy
x + y = 8 2 xy
x + y = 8 2 xy
xy 4
x=
x 2
+y 4 =
.
3xy 32 xy + 64 = 3xy 24 xy + 48
=
xy 4=
y 2
x + y = 8 2 xy
Li giai
Cach 1: He phng trnh a cho tng ng v i:
79
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y 2 + x + y 2xy =
18
)
(
72
xy ( xy + x + y + 1) =
2
xy = ( x + y ) + ( x + y ) 18
2
2
( x + y ) + ( x + y ) 18 ( x + y ) + ( x + y ) 18
=
.
x
y
1
72
+
+
+
2
2
xy = ( x + y ) + ( x + y ) 18
4
3
2
0
( x + y ) + 4 ( x + y ) 31( x + y ) 70 ( x + y ) =
x + y =
0
x = 3,y = 3
3
3,y =
xy = 9
x =
x + y =
x 2,y
5
=
= 3
xy = 6
x 3,y
=
= 2
.
x
4,y
3
=
=
x
y
7
+
=
xy 12
x 3,y
=
= 4
=
x =
2
4,y =
x + y =
2
x = 2,y = 4
xy = 8
2
2
x + x + y + y =
18
y2 + y =
6
2
2
72
x2 + x =
6
x + x y + y =
2
12
y + y =
)(
1
5
( x + y ) 1 +
=
xy
x2 y2
Li giai
80
www.TaiLieuLuyenThi.com
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
1 1
1 1
5
5
x + y + + =
x + y + x + y =
x y
2
2
1
1
2
2
1
1
x + y +
9
+
=
13
x + x + y + y =
x2 y2
1
x +
1 1
1
5
x + y + x + y =
y + y
1
x + 1 y + 1 =
6
x+
x
y
x
1
y + y
=
3
3 5
x 1,y
=
=
2 .
3 5
=
2
=
,y 1
x =
2
=
2
=
3
3 5 3 5
Va y he phng trnh co bon nghie m la ( x;y ) = 1;
;1 .
;
y
x
7
+
=
+1
y
28. Gia i he phng trnh x
.
xy
78
x xy + y xy =
Li giai
ie u kien: xy > 0 .
T phng trnh th hai suy ra x + y > 0 do o x > 0,y > 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
x + y 7 + xy
x + y = 7 + xy
x + y = 7 + xy
=
xy
xy
78
78 xy 7 + xy =
xy ( x + y ) =
78
xy ( x + y ) =
x + y =
13
x + y = 7 + xy
xy = 6
x + y= 13 x= 9,y= 4
2
=
= 9
xy 36
=
x 4,y
0
xy + 7 xy 78 =
x + y =6
xy = 13
( )
81
www.TaiLieuLuyenThi.com
(
(
x2 + xy + y 2
)
)
x2 + y2 =
185
2
x +y =
65
Li giai
He phng trnh a cho tng ng vi:
2 x 2 + y 2 x 2 + y 2 =
250
2
2
5
x +y =
x 2 + y 2 =
25
.
2
2
2
2
=
xy
12
=
25
xy
.5
65
(
)
x xy + y
x +y =
65
x + y =
7
x 3,y
=
= 4
x + y 2 2xy =
x 4,y
=
= 3
25 xy = 12
)
.
(
x =
3,y =
4
x + y =7
xy = 12
4,y =
3
xy = 12
x =
( 3;4 ); ( 4;3); ( 3; 4 ); ( 4; 3) .
2
4
65 x 2 + xy + y 2 =
185 x 2 xy + y 2 ( 4x 3y ) =
0
y =x .
3
4
Thay y = x va o phng trnh th nha t cu a he ta c ke t qua tng t .
3
x5 + y 5 =
1
.
30. Gia i he phng trnh
9
9
4
4
x + y = x + y
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x5 + y5 =
x5 + y5 =
1
1
x 0,y
=
= 1
9
4
4
5
5
4 4
= 0
x 1,y
0
=
x + y = x + y x + y
x y ( x + y ) =
)(
Li giai
x + y 3 3xy x + y + x3 y3 =
17
)
( )
(
.
He phng trnh a cho tng ng v i:
5
( x + y ) + xy =
82
www.TaiLieuLuyenThi.com
S= x + y 2
a t
, S 4P khi o he phng trnh tr tha nh:
P = xy
3
S3 3SP + P3 =
17 S3 3S ( 5 S) + ( 5 S) =
17
.
5
S + P =
S + P =
5
S3 3S 5 S + 5 S 3 =
0
( ) ( ) 17 18S2 90S + 108 =
.
S
P
5
+
=
S + P =
S = 2
x + y = 3 x = 1,y = 2
P = 3
.
xy
= 2
=
x 2,y
= 1
S = 3
P = 2
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 + xy + y 2 =
x2 + xy + y 2 =
3
3
5
5
5
2
2
32
32
x + y + 5xy ( x + y ) x + xy + y =
( x + y ) =
x + y =
2
x=
x 1
+y 2 =
.
2
=
=
xy
1
y
1
+
=
x
y
xy
3
(
)
x y 1
1
1
=
+
1
+
2
y2
y x xy x
33. Gia i he phng trnh
.
y
x2 xy + y2
x
x + 1 + y + 1 =xy
ie u kien: xy ( x + 1)( y + 1) 0 .
Li giai
83
www.TaiLieuLuyenThi.com
Khi o he phng trnh tng ng v i:
x2 + y2 1 x2 + y2 x2 y2
( xy 1) x2 + xy + y 2 =
0
=
2
2
xy
x y
.
x
y
x2 xy + y2
x
y
x2 xy + y2
+
=
+
=
xy
x + 1 y + 1
xy
x +1 y +1
Do xy 0 ne n x2 + xy + y 2 > 0 do o he tng ng v i:
xy 1=
xy 1
x
y
x2 xy + y2 2xy + x + y
x2 xy + y 2 .
=
+
=
xy
xy
x +1 y +1
xy + x + y + 1
x =
1,y =
1
xy = 1
2
.
2
= 1
x 1,y
2
=
x + y =
y + 1 x + 1
Li giai
ie u kien: x,y 1 .
Vie t la i he phng trnh d i da ng:
x2 + y2 =+
1 xy
2
x
y
2xy
1
+
( x + 1)( y + 1)
y + 1 x + 1
x2 + y2 =+
1 xy
x2 + y2 + x + y 2
2xy
1
=
( x + 1)( y + 1)
xy + x + y + 1
x2 + y2 =+
x2 + y2 =+
1 xy
1 xy
.
1 + xy + x + y
2xy
2xy
=0
1
( x + 1)( y + 1)
( x + 1)( y + 1)
xy + x + y + 1
84
www.TaiLieuLuyenThi.com
x =
0
1,y =
x2 + y2 =
x 1,y
= 0
1 =
.
x = 0,y = 1
xy = 0
=
= 1
x 0,y
3xy
x + y + 1 =
Li giai
ie u kien: x 1,y 1 .
Cach 1:
Ta co
x2
( y + 1)
y2
( x + 1)
2xy
2xy
1
.
=
=
( x + 1)( y + 1) xy + x + y + 1 2
x + y + 1 =
3xy
=
x 1,y
= 1
y
1
1.
x =
,y =
y +1 = x +1
3
3
1 1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ; ; (1;1) .
3 3
Cach 2: Vie t la i he phng trnh d i da ng:
2
2xy
1
x y +
=
y + 1 x + 1
( x + 1)( y + 1) 2
3xy
x + y + 1 =
2
2
2xy
1
y
x
x y +
0
=
y + 1 x + 1
xy + x + y + 1 2 y + 1 x + 1
3xy
3xy
x + y + 1 =
x + y + 1 =
x
y
=
x 1,y
= 1
=
y +1 x +1
1
1.
x =
,y =
x + y + 1 =
3xy
3
3
85
www.TaiLieuLuyenThi.com
xy + 3 2 + x + y 2 =
) ( ) 8
(
36. Gia i he phng trnh x
y
1 .
+
=
2
2
4
x + 1 y + 1
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
x2 y2 + x2 + y2 + 8xy + 9 =
8xy
8 x +1 y +1 =
x
y
1
x
y
1
+
=
+
=
2
2
2
4
2
x
1
y
1
+
+
4
x + 1 y + 1
)(
x
1
=
2
x + 1 4
x=
y
1
x
y
1
.
=
2
2
2
2
8
y =
y + 1
x +1 y +1
1
x + y =
x =
x = 1
2
x2 + 1 y2 + 1
y=
4
x + 1
2
y
1
=
y2 + 1 4
2 3
1
1
2 3
)(
1
1
2
+
=
2
2
1 + 2xy
1 + 2y
.
37. (VMO 2009) Gia i he phng trnh 1 + 2x
2
x (1 2x ) + y (1 2y ) =
9
Li giai
1
.
2
Xua t phat t phng trnh a u cu a he ta c:
ie u kien: 0 x,y
1
1
4
=
+
1 + 2x2
2
1 + 2y 1 + 2xy
1
1
2
4
+
+
=
1 + 2xy
1 + 2x 2 1 + 2y 2
1 + 2x 2 1 + 2y 2
86
)(
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
1 + 2x
1
1 + 2y
2
+
1 + 2xy
(1 + 2x )(1 + 2y )
2
2
=
0.
1 + 2xy
2 ( x y ) ( 2xy 1)
4 ( x y )
(1 + 2xy ) 1 + 2xy +
(1 + 2x )(1 + 2y )
2
0
(1)
=
1
Do x,y 0; ne n ve tra i cu a (1) luon nho hn hoa c bang 0 do o da u bang
2
xa y ra khi va ch khi x = y .
36
x (1 2x ) =
1
1
2
+
=
1+ y
1 + xy
.
38. Gia i he phng trnh 1 + x
1 + 1 x 2 . 1 + 1 y 2 =x + y 1
Li giai
ie u kien: xy 0, x 1, y 1 .
Bie n o i phng trnh a u tie n cu a he tng t ba i tre n suy ra x = y .
Thay vao phng trnh th hai cua he ta c:
1 + 1 x 2 = 2x 1 1 x 2 = 2x 2 x = 1 ( x;y ) = (1;1) .
87
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
Vie t la i he phng trnh d i da ng:
2
x y 2 + 3xy = 19 x y 2
)
( ) xy = 6 ( x y )
(
.
2
2
( x y ) + xy = 7 ( x y )
7 ( x y ) = 7 ( x y )
x y =
0
x 0,y
=
= 0
xy = 0
x = 3,y = 2 .
x y =
1
x =
2,y =
3
xy = 6
( 0;0 ); ( 3;2 ); ( 2; 3) .
1 1
+ =3 xy
x y
40. Gia i he phng trnh
.
2 2
1 + 1 =7 3x y + 2
x2 y2
xy
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
1 1
1 1
+ =3 xy
+ =3 xy
x y
x y
.
2
2 2
2
3x 2 y2 + 2
1 1
3 xy 2 2 =7 3x y + 2
(
) xy
x + y xy =7
xy
xy
x + y =
2
1 1
x = 1
+ =3 xy
xy = 1
.
x y
x + y =
2
y = 1
2 2
x y 3xy + 2 =
xy = 2
)(
4x2 + 3y 4y 2 + 3x + 25xy =
12
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
88
www.TaiLieuLuyenThi.com
)(
)
)
)
4x2 + 3y 4y 2 + 3x + 25xy =
12
( x + y ) x 2 xy + y 2 + 2xy ( x + y ) = x 2 + xy + y 2
4x2 + 3y 4y 2 + 3x + 25xy =
12
0
( x + y 1) x 2 + xy + y 2 =
x + y =
1
)(
(
))
2
2 2
12
4x y + 9xy + 12 ( x + y ) ( x + y ) 3xy + 25xy =
x + y =
1
2 2
12
4x y + 9xy + 12 (1 3xy ) + 25xy =
4x2 y2 2xy + 12 =
12
.
x
y
1
+
=
x + y =
1
xy = 0
2
2
x 0,y
=
= 1
4x y 2xy + 12 =
12
1
.
xy =
= 0
x 1,y
2
1
=
x + y =
x + y =
1
.
42. Gia i he phng trnh
2
2
36
( x + y ) x + 14xy + y =
Li giai
ie u kien: xy 0 .
3x2 + 10xy + 3y 2 xy =
14
3 ( x + y ) + 4xy xy =
14
36
( x + y ) x 2 + 14xy + y 2 =
( x + y ) ( x + y )2 + 12xy =
36
3S2 + 4P 2 P =
14
S= x + y
a t
khi o he phng trnh tr tha nh:
.
P = xy
36
S S2 + 12P 2 =
89
www.TaiLieuLuyenThi.com
S = 0
2
6
48
2
( S 6P ) 7 S P + P =0 P = 0 .
7
7
S = 6P
Ch co nghie m S = 6P tho a ma n.
S = 3
=
=
S 6P
S 6P
Khi o
1.
2
2
2
2
=
+
=
+
S
S
12P
36
6P
36P
12P
36
=
P
3
3
x=
+ y 3 x=
+ y 3 x = 2,y =+ 2
2
2
.
1
1
3
3
=
x =
xy =
xy
+ 2,y = 2
2
4
2
2
Va y he phng trnh co hai nghie m la :
3
( x;y ) =
2
3
3
2; + 2 ; + 2; 2 .
2
2
2
( 3x + y )( x + 3y ) xy =
35 2
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
33
( x y ) x2 + 14xy + y 2 =
( x y ) ( x y )2 + 16xy =
33
1 + xy + 1 + x + y =
2
.
44. Gia i he phng trnh
2 2
2
2
x y xy = x + y + x + y
ie u kien: xy 1,x + y 1 .
Li giai
2 2
2
0
x y xy = ( x + y ) 2xy + x + y
( x + y xy )( x + y + xy + 1) =
90
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 + xy + 1 +=
x + y + 1 + 1 +=
x+y 2
x+y 2
=
=
x + y xy 0
x + y xy 0
x=
x 0
+y 0 =
.
=
xy 0=
y 0
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ( 0;0 ) .
x
2 xy
y
+
=
y +1 x +1
xy + 1
45. Gia i he phng trnh
.
1 + 1 =
2
x 1
y 1
Li giai
ie u kien: x > 1,y > 1 .
Xua t phat t phng trnh a u tie n cu a he suy ra x = y .
Thay vao phng trnh th hai cua he ta c:
2
= 2 x = 2 ( x;y ) = ( 2;2 ) .
1 x
Vy h phng trnh c nghim duy nht ( x;y ) = ( 2;2 ) .
x
y
2+ 2
+
=
1 x2 1 y
1 x2 1 y2
( ) (1 y ) 1 x2
2
2
1 y
1 x2 1 y2
1 x
) (
)(
)(
Li giai
(x
)(
+ y2 2 x2 y2
x2 + y2 + 2 x2 y2
=
1.
2
x
y
=
2
Da u ba ng xay ra khi va ch khi 1 y2
.
y=
1 x2 x =
2
2
2
1
x + y =
2
thoa ma n.
2
91
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 2
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
;
.
2 2
x4 + y4
xy 3
=
4
x+y 8
( x + y )
47. Gia i he phng trnh
.
1
1
+
3= 2 ( x + y )
y
x
Li giai
ie u kien: x > 0,y > 0 .
2
Ta c:
x +y
(x + y)
Ma t kha c:
x2 + y2
2(x + y)
x+y 2
)
(
2
1
=
.
4
8
2(x + y)
xy 3
x+y
3 1
=.
x + y 8 2(x + y) 8 8
x + y
2
0
2 xy x + y + x2 y2 +
=
xy
.
48. Gia i he phng trnh xy
x + y= 3 xy 2
Li giai
1
1
1 + 1 xy =
+
xy =
0
xy xy
x + y =
x
y
.
xy 3 xy 2
xy=
x + y= 3 xy 2
x + y= 3 xy 2
92
www.TaiLieuLuyenThi.com
x+ y=
xy xy
x + y =
1
2
xy + 2 =
0
xy 1
xy = 1
)(
(He vo nghie m do
xy =
2 > 1 ).
x + y 2
3
2
2
( x y ) x 2xy + y + 3 + 1 =
.
49. Gia i he phng trnh
x 2 + xy + y 2 =
2
Li giai
2
2
3
( x y ) ( x y ) + 3 + 1 =
He phng trnh tng ng vi:
2
2
2
x + xy + y =
1
xy =
xy 2 =
2
2
1
1
x 2xy + y =
(
)
3
.
2
2
5
2
x2 + y2 =
x 2 + xy + y 2 =
2
x + xy + y =
3 + 21
3 + 21
,y
=
x =
6
6
1
3 + 21
3 + 21
,y
=
x =
xy = 3 =
xy 3
6
6
.
5
3 + 21
3 21
( x + y )2 2xy =
x + y = 7
x =
,y =
3
3
6
6
3 21
3 + 21
x =
,y =
6
6
( x;y ) = 3 +6 21 ; 3 + 6 21 ; 3 + 6 21 ; 3 +6 21 ;
3 + 21 3 21 3 21 3 + 21
;
;
6
6
6
1 c suy ra t tnh
Nhan xet: Phng trnh a u tng ng v i ( x y ) =
93
www.TaiLieuLuyenThi.com
du ng ha m so trong giai he phng trnh). e tao ra ca c he phng trnh kho
hn ta ta thay phng trnh th hai va o phng trnh a u cu a he ta c:
2
2
2
2
3
( x y ) x 2xy + y + 3 + m x + xy + y 2m + 1 =
.
x 2 + xy + y 2 =
2
Cho n m = 2 ta co ba i toan.
x 1 +
y=
1 2
xy 1
1
1
=
+
2
x + 3y
y + 3x
Li giai
ie u kien : x 1,y 1 .
Ta co :
y
1 x
x+y
11
2y
+
+
;
+
+
+ 3y
2
x
y
x
3y
2
2
x
x + 3y
x + 3y
x+ y
1 x
x + 3y 1 1 x
3
+
+=
+ .
x + 3y 2 x + y x + 3y 2 2 x + y 2
Tng t ta co :
x+ y
1 y
3
+ .
y + 3x 2 x + y 2
1 x+y
1
1
+
+ 3 =
x+ y
2.
x + 3y
y + 3x 2 x + y
=
x 1 =
x 1,y
= 1
.
=
= 2
x 2 =
x 2,y
( x 1)
( x 1)( x 2 ) = 0
94
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 1
9
+ =
x y
51. Gia i he phng trnh
.
1 + 1 1 + 1 1 + 1 =
18
3
3 x 3 y 3 x
Li giai
ie u kien : xy 0 .
Tr c tie n kh ca n cho n gian ta a
t u
=
1
=
,v
3
x
1
3
u3 + v3 =
9
9
( u + v ) 3uv ( u + v ) =
.
18 ( u + v )( uv + u + v + 1) =
18
( u + v )( u + 1)( v + 1) =
3
uv = ( u + v ) 9
u + v) 9
(
3( u + v)
uv =
3( u + v)
u+v 3 9
(
)
3
2
18 ( u + v ) + 3 ( u + v ) + 3 ( u + v ) 63 =
+ u + v + 1 =
( u + v )
0
3
u
v
+
)
(
u
v
+
9
(
)
uv =
u + v =
3
3( u + v)
.
uv = 2
0
( u + v 3) ( u + v ) + 6 ( u + v ) + 21 =
1
3
x
1
3 y
=
u 1,v
= 2
=
= 1 1
u 2,v
3 x
1
3
y
=1
x = 1
= 2 y = 1
8
.
=2
x =
y = 1
=1
1 1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = 1; ; ;1 .
8 8
95
www.TaiLieuLuyenThi.com
( x + 7y ) x + ( y + 7x=
) y 8 2xy ( x + y )
Li giai
ie u kien : x 0,y 0 .
(
(
)(
y )(
x+ =
y 8 2xy ( x + y ) .
x + y x xy + y + 7 xy
x+
x+ y
)(
x=
y
8 xy
x y
x +=
y 8 2xy ( x + y ) .
2(x + y) x y .
=
8 xy.
x y
2(x + y) + x + y
0 (1) .
) ( x + y ) ( 2 ( x + y ) + x + y ) 8 xy =
Ta c: ( x + y ) ( 2 ( x + y ) + x + y ) 8 xy
( x + y )( x + y + x + y ) 8 xy
.
= 2 ( x + y ) 8 xy = 2 ( x y ) 0
x y
3 x 2 + y 2 2 ( x + y + xy ) =
15
.
53. Gia i he phng trnh
25
x3 + y3 =
4
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i :
2
15
3 ( x + y ) 2xy 2 ( x + y + xy ) =
.
25
( x + y )3 3xy ( x + y ) =
4
96
www.TaiLieuLuyenThi.com
S= x + y 2
a t
, S 4P khi o he phng trnh tr tha nh:
P = xy
3S2 2S 15
3 S2 2P 2 ( S + P ) =
15 P =
8
.
25
3
3S2 2S 15 25
S 3SP =
3
=
4
S 3S.
8
4
7
S = 1,P =
4
3S2 2S 15
265
P =
S= 10,P=
8
8
( S 1)( S 10 )( S + 5) =
35
S =
5,P =
4
7
o i chie u v i ieu kie n ch nhan nghiem S = 1,P = .
4
1+ 2 2
1 2 2
S 1
x + y =
=
=
1 x =
,y
2
2
.
7
7
1 2 2
1+ 2 2
P =
xy =
4
4
=
,y
x =
2
2
( x;y ) = 1 + 22 2 ; 1 22 2 ; 1 22 2 ; 1 + 22 2 .
x2 + y2
x2 + xy + y2
+
=
x+y
2
3
.
54. Gia i he phng trnh
3( x + y )
=
5
2xy
2
Li giai
e he phng trnh co nghie m ta pha i co x + y 0 .
x2 + y2 x + y
2
2
Ta co :
.
x2 + xy + y 2 x + y
3
2
Da u ba ng xay ra x =
y . Thay vao phng trnh th hai cu a he ta c :
97
www.TaiLieuLuyenThi.com
x =
y=
1 x =
1
.
2x 3x =5
x= 5
x= y= 5
2
2
( x;y ) = 25 ; 25 .
x +1 2 y +1 2 =
) ( ) 9xy
(
.
55. Gia i he phng trnh
10xy
x2 + 1 y2 + 1 =
)(
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i :
(
(
x2 + 1
y 2 + 1
+
2
+ 2 =
9
x + 1 + 2x y + 1 + 2y =9xy
y
x
xy 0
.
2
2
2
2
10xy
x +1 y +1 =
x +1 y +1
.
= 10
y
x
2
)(
)(
x + y= xy + xy
((
2
1 1
16x2 y2 = 1 + 3x2 + 1 + 3y2 + y 1 + 3x2 + x 1 + 3y2
y x
) (
)) .
1 1
= + ( x + y )(1 + 3xy ) 2.2xy (1 + 3xy ) = 4xy + 12x 2 y 2 xy 1 .
y x
La i co 2xy x + y 2 xy xy 1 .
Nh vay ta t ca ca c bat ang th c tre n pha i xa y ra da u bang, ie u na y tng
ng v i x= y= 1 .
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = (1;1) .
98
www.TaiLieuLuyenThi.com
Chu e 3.
3
Khi thay y b i x th phng trnh th hai tr tha nh 3x=
2y + 1 a y
a3 b3 =( a b ) a2 ab + b2
ab
a b=
a+ b
ab
3
a3b=
3 2
3
a 3 ab + b2
)
.
99
www.TaiLieuLuyenThi.com
TH1: Ne u y = x thay va o mot trong hai phng trnh cu a he tm c
nghiem.
TH2: Ne u f(x,y) = 0 ta co ca c hng x ly nh sau:
- Ne u f(x,y) co da ng ba c nhat hoa c ru t c y theo x hay x ru t c theo
y th c hie n phep the va o mo t phng trnh cu a he tm ra nghie m.
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x2 y2 4x + 4y = 3y 3x ( x y )( x + y ) ( x y ) = 0 .
x = y
.
( x y )( x + y 1) = 0
y= 1 x
x = 0 y = 0
2
2
.
x 4x =3x x 7x =0
x = 7 x = 7
y = 7
100
www.TaiLieuLuyenThi.com
TH2: Ne u y = 1 x thay va o phng trnh a u cua he ta c:
1 13
x =
2
1 + 13
1 13
y =
x =
2
2
.
x 2 4x = 3 (1 x ) x 2 x 3 = 0
1 + 13
+
1
13
x =
x =
y = 1 13
2
Li giai
T hai phng trnh cu a he suy ra he co nghie m khi x,y 0 .
Tr theo ve hai phng trnh cu a he , ta c:
) (
((
3 x3 y3 = x 2 y 2 ( x y ) 3 x 2 + y 2 + xy + x + y =0 .
x = y
.
2
2
0
3 x + y + xy + x + y =
x = y
x= y= 0
.
Ne u x = y , khi o ta c he 3
2
2
x= y= 1
3x= x + 2y
3 x 2 + y 2 + xy + x + y =
0
.
Ne u 3 x 2 + y2 + xy + x + y =
0 , khi o ta co he
3
2
2
3x=
x + 2y
101
www.TaiLieuLuyenThi.com
y2 + 2
3y =
x2
Bai 3. Gia i he phng trnh (TSH Khoi B 2003)
.
2
3x = x + 2
y2
Li giai
He co nghiem khi x > 0,y > 0 khi o he phng trnh tng ng vi
2
0
y y2 + 2
3x =
( x y )( 3xy + x + y ) =
x = y
.
2
2
2
2
2
2
x x +2
3xy= x + 2
3y =
3xy= x + 2
( x 1) 3x 2 + 2x + 2 =
0
x = y
x = y = 1.
2
0
x = y
3x x 2 =
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x y + y2 x 2 = x3 y3 x y ( x y )( x + y ) =
( x y ) ( x2 + xy + y2 ) .
x = y
( x y ) x2 + xy + y2 + x + y 1 = 0 2
.
2
0
x + xy + y + x + y 1 =
x 0
x 0,y
=
=
= 0
1 5
1 5
1 5
.
x =
x + x2 = x3 x x 2 x 1 = 0 x =
,y =
2
2
2
1+ 5
1+ 5
1+ 5
=
=
x =
,y
x
2
2
2
TH2: Ne u x2 + xy + y 2 + x + y 1 =
0.
Co ng theo ve hai phng trnh cu a he ta c: x + y + x2 + y2 = x3 + y3 .
102
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y + x2 + y2 = x3 + y3
Ta co he phng trnh:
.
2
2
0
x + y + xy + x + y 1 =
x + y 3 3xy x + y = x + y 2 2xy + x + y
)
( ) ( )
(
.
2
( x + y ) xy + x + y 1 =
0
S= x + y 2
a t
, S 4P khi o he phng trnh tr tha nh:
P = xy
S3 3SP = S2 2P + S P = S2 + S 1
.
3
2
2
2
2
0
S 3S S + S 1 = S 2 S + S 1 + S
S P + S 1 =
P = S2 + S 1
.
3
2
0 (1)
2S + 2S 4S + 2 =
Ma t kha c: S2 4P S2 4 S2 + S 1 3S2 + 4S 4 0 2 S
2
.
3
( x;y ) = ( 0;0 ); 1 2 5 ; 1 2 5 ; 1 +2 5 ; 1 +2 5 .
3
2x + y =2
x
.
Bai 5. Gia i he phng trnh
3
2y + x =
y2
Li giai
ie u kien x,y 0 .
Co ng theo ve hai phng trnh cu a he ta c x + y =
1
x2
1
y2
> 0.
3
x2
3( x + y )
=0 x=y.
(x y) 2 +
2 2
y2
x
y
103
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = y
y2
(
(
) (
) (
)
)
( x 1) y2 + 6= y x2 + 1
.
Bai 6. Gia i he phng trnh
( y 1) x2 + 6= x y2 + 1
Li giai
xy 2 + 6x y2 6= yx 2 + y
.
He phng trnh a cho tng ng v i
2
2
2
yx + 6y x 6= xy + x
( x y )( x + y 2xy + 7) = 0 x + y 2xy + 7 =0 .
2
2
2
x= y= 3
xy + 6x y 6= yx + y
x 5x + 6= 0
TH2: Ne u x + y 2xy + 7 =
0 , khi o co ng theo ve hai phng trnh cua he ta
0.
c: x2 + y2 5 ( x + y ) + 12 =
2
x2 + y2 5 ( x + y ) + 12 =
0 ( x + y ) 5 ( x + y ) 2xy + 12 =
0
T o ta co he :
0
x + y 2xy + 7 =
x + y 2xy + 7 =
0
S= x + y 2
a t
, S 4P .
P = xy
0
.
S+ 7
=
= 6
0
S 5,P
P =
S 2P + 7 =
2
S= 5
x + y= 5 x= 2;y= 3
.
o i chie u ieu kie n ch nha n nghiem
P 6
= 6
=
= 2
=
xy
x 3;y
www.TaiLieuLuyenThi.com
Nhan xet: Vie c la y to ng hai phng trnh cua he a ve mo t a th c o i
x ng ra t co y ngha khi ta th c hie n tr theo ve hai phng trnh cu a he ma
phng trnh lu c sau kho x ly. ay la mo t kinh nghiem quy ba u khi gia i he
o i xng loa i II. Pha n bai tap re n luye n to i co a ra mo t so ba i ta p cu ng
da ng nay cho ba n o c re n luye n.
2 3
y2 7x
x y + 2 =
2
2y
x
.
Bai 7. Gia i he phng trnh
2
7y
y2 3 x + x =
2
y2 2x
Li giai
ie u kien: xy 0 .
2
y2 7x 7y
+
x + 2y + 2 =
2y 2
x
.
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
y 2 + 2x + x = 7y + 7x
y2 2x 2
x + y = 7 y + x
x
2
y
x
7
y
y + = x +
y
2
x
y
x
he phng trnh tr tha nh:
a t u =+
x
,v =+
y
x
y
y
x +
2 7
u 0,v
= 0
y + y
u = 2 v =
7
7
u
,v
=
y
v2 = 7 u =
x+
2
2
2
x
x
y + y
=
0
x =
1,y =
1
5
x 5=
,y
=
0 =
2
2
3 .
x 3,y
=
=
7
=
2
2
3
,y 3
7 =
x =
=
2
2
5 5 3 3
Va y: he phng trnh co bo n nghiem la : ( x;y ) = ( 1; 1) ; ; ; 3; ; ;3 .
2 2 2 2
105
www.TaiLieuLuyenThi.com
Nhan xet:V i da ng he oi x ng loa i II bie u th c phng trnh co dang ph c
ta p hoa c ba c cao ca n chu y bie n o i phng trnh a ve he n gia n hn.
x + 5 + y 2 =
7
Bai 8. Gia i he phng trnh
.
7
y + 5 + x 2 =
Li giai
ie u kien x 2,y 2 .
Nha n thay x = 2 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t x > 2 khi o tr theo ve hai phng trnh cua he ta c
x+5 y+5 + y2 x2 =
0.
1
1
=0 x =y,
(x y)
x+5+ y+5
2
+
y
1
1
do
<0.
x+5+ y+5
x2 + y2
7 x + 5 + x 2 =
7
x + 5 + y 2 =
(1)
x = y
x = y
x 23
x = y = 11 .
2
2
x + 3x 10 = 23 x
2
x + 3x 10 = 529 46x + x
Nhan xet: Phng trnh (1) co the ch ra nghiem duy nha t ba ng phng phap
ha m so (xem cuo n phng trnh, ba t phng trnh vo ty cu ng ta c gia ) va mo t
he n gia n nh na y ta co the tie p ca n v i 10 li gia i kha c nhau. a ra cho
ca c ban tm toi.
x
Bai 9. Gia i he phng trnh
y
ie u kien: 1 x
x y
(1 x )(1 y ) =
y x
(1 x )(1 y ) =
)(1 y ) 0 .
Li giai
www.TaiLieuLuyenThi.com
(x y)
(1 x )(1 y ) = x y + x
(x y)
(1 x )(1 y )
2
y2 .
y = x
.
1 x y = 0
1 x 2 1 y 2 =1 + x + y
)(
1 x2
= x x2 x 1 x2 1 + x = 0 .
x = 0
x 0 =
x 0,y
=
= 0
.
2
=
=
= 1
x 1
x 1,y
1 x 1 + x =0
TH2: Ne u
ta c:
x (1 + x + y ) = x y 2 x 2 + xy + y 2 = 0 .
2
y
x = 0
0
y
3 2
x + =
.
x + + y =0
2
2
4
y = 0
y = 0
.
Bai 10. Gia i he phng trnh
x 1 + x 2 + y 1 + y 2 =
2
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x 1 + y2 x 1 + x2 + y 1 + x2 y 1 + y2 =
0.
x = y
y = x
.
( x y ) 1 + y2 1 + x2 =0
1 + x 2 = 1 + y 2
y = x
5 1
2
107
www.TaiLieuLuyenThi.com
5 1
( x;y ) =
;
5 1
.
2
1
1
+ 5y =
4 1 + 2 +
2
x
+
x
1
( )
+ 5x =
4 1 + 2 +
2
y
( y + 1)
5 1
;
2
(
(
5 1
.
2
y + 2 y +1
x + 2 x +1
Li giai
ie u kien: x,y > 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
4 1 + 1 1 +
+ 5y = y + 4 ( y + 1) + 4 y ( y + 1)
x
x
1
+
x
x
1
+
(
)
1
1
2
4 1 +
+ 5x = x + 4 ( x + 1) + 4 x ( x + 1)
+
y ( y + 1)
y y +1
1
1 +
4 y ( y + 1) + 4
=
x ( x + 1)
1
4 1 +
4 y ( y + 1) + 4
=
x ( x + 1)
.
2
1
4 x ( x + 1) + 4
=
4 1 +
1 +
=
4 x ( x + 1) + 4
y ( y + 1)
y ( y + 1)
1
1
=
=
y ( y + 1)
y ( y + 1)
x ( x + 1)
x ( x + 1)
.
1
1
= x ( x + 1)
= x ( x + 1) y ( y + 1)
y ( y + 1)
y ( y + 1) x ( x + 1)
= y ( y + 1)
1
x ( x + 1) =
.
x ( x + 1)
y ( y + 1) =
1
x ( x + 1) y ( y + 1) =
108
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 + 5
x=
x + x 1 =
0 x,y > 0
2
.
2
0
1 + 5
y + y 1 =
y =
2
2
1 + 5 1 + 5
Va y: he phng trnh co nghiem duy nha t la ( x;y ) =
;
.
2
2
x2 + 3 + 2 x = 3 + y
Li giai
x y =
0.
x+y
3
=0 x =y.
(x y)
+
x2 + 3 + y2 + 3
x+ y
2
2
0
x + 3 + 2 x = 3 + y
x + 3 2 + x 1 =
x = y
x = y =1.
x +1
1
+
0
=
( x 1) 2
x + 3 + 2
x + 1
2y + 11 + 2y2 y + 4 (1)
2x + 11 + 2x2 x + 4 (2)
, ( x 0,y 0 ) .
Li giai
ie u kien: x,y 0 .
La y (1) (2) theo ve ta c:
109
www.TaiLieuLuyenThi.com
x3 y3 + 3 x 2 y 2 + x y=
2y + 11 2x + 11 + 2y 2 y + 4 2x 2 x + 4
x2 + xy + y2 + 4 ( x + y )
2
=0
( x y ) x2 + xy + y2 + 3 ( x + y ) + 1 +
+ 2.
2
2
+
+
+
+
+
+
2x
11
2y
11
x
x
4
y
y
4
x=
y (do x,y 0 ).
2x + 11 + 2x2 x + 4 .
(x + 2
2x + 11 + x 2 x + 3 2 x + 4 =
0.
(x + 2
2x + 11 + x 2 x + 3 2 x + 4 =
0.
x2 + 2x 7
x + 2 + 2x + 11
+ x2 .
x2 + 2x 7
x +3+2 x+ 4
0.
=
x2
1
x2 + 2x 7
+
0.
=
x + 3 + 2 x + 4 x + 2 + 2x + 11
x2 + 2x 7 =
0
x
1
+
=0
x + 3 + 2 x + 4 x + 2 + 2x + 11
(1)
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2
x +3+2 x+ 4
1
x + 2 + 2x + 11
=
0
x3 + 2x2 + x + 3 + x2 2x + 11 + 2 x + 4 =
0.
Suy ra x2 + 1 + 2 x2 + 1
)(
x2 + 1
2x + 11 + 2
( ) 2x + 11 =0 .
x + 4 1) + 2 =
0.
x + 4 + x2 + 1
(t
) (t
2
0.
2t 1 + t 2 2 2t 2 + 3 =
t 2 2t 1 t 2 4
)(
+1+
t 0
=
=
t 1+ 2 .
0
2t 1 + 2t 2 + 3
2
x2 + x =
2y
Bai 14. Gia i he phng trnh
.
2
+
=
y
y
2x
Li giai
ie u kien : x,y 0 .
Xe t ha m so f(t)= t 2 + t tre n oa n 0; + ) .
Ta co f '(t)
= 2t +
1
2 t
> 0, t ( 0; + ) .
x y=
x y
=
.
2
2
=
=
x 2y
x 0
x +
x 2x +
111
www.TaiLieuLuyenThi.com
x= y= 0
x = y
x =y =1
0
x x 1 x + x 1 =
x= y= 3 5
)(
3 5 3 5
Va y he phng trnh co ba nghie m la ( x,y ) = ( 0;0 ) ; (1;1) ;
;
.
2
2
1
x2 y2 + 2 ( x y ) + x y = 0 ( x y ) x + y + 2 +
= 0 x = y.
x + y
.
Bai 15. (VMO1994 Bang B) Gia i he phng trnh
2
x
y + 3y + ln ( 2y + 1) =
Li giai
1
ie u kien: x,y > .
2
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x2 y2 + 3x 3y + ln ( 2x + 1) ln ( 2y + 1) = y x .
x2 + 4x + ln ( 2x + 1) = y 2 + 4y + ln ( 2y + 1) (1) .
1
Xe t ha m so f(t) = t 2 + 4t + ln ( 2t + 1) tre n ; + , ta co :
2
1
2
2
1
= 2 t + +
+ 3 > 0, t > ne n f(t) la ha m o ng
2t + 1
2
2 2t + 1
1
bie n tre n ; + .
2
f '(t)= 2t + 4 +
112
www.TaiLieuLuyenThi.com
V vay (1) f(x)= f(y) x= y .
Thay y = x va o phng trnh th nha t cu a he ta c:
x2 + 3x + ln ( 2x + 1) = x x 2 + 2x + ln ( 2x + 1) = 0 (2) .
1
Xe t ha m so g(t) = t 2 + 2t + ln ( 2t + 1) tre n ; + , ta co :
2
1
2
2
1
= 2 t + +
+ 1 > 0, t > ne n g(t) la ha m o ng
2t + 1
2
2 2t + 1
1
bie n tre n ; + .
2
g'(t)= 2t + 2 +
.
Bai 16. Gia i he phng trnh
2
x
y + 1 + y 2y + 2 =
3
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x y + x2 2x + 2 y 2 2y + 2 = 3y 3x .
3x + x + x2 2x + 2 = 3y + y + y 2 2y + 2 (1) .
Xe t ha m so f(t) = 3t + t + t 2 2t + 2 tre n , ta co :
t
f '(t) =+
3 ln3 1 +
t 1
t 2 2t + 2
=+
3 ln3
( t 1)
+1 + t 1
t 2 2t + 2
> 3t ln3 +
t 1 + t 1
t 2 2t + 2
> 0,
Xe t ha m so g(t)
= 3 t t + 1 + t 2 2t + 2 1 , ta co :
t 1
.
g'(t) =3 t ln3 t + 1 + t 2 2t + 2 + 3 t 1 +
t 2t + 2
113
www.TaiLieuLuyenThi.com
t 1
= 3 t 1 +
ln3 t + 1 + t 2 2t + 2 < 0, t R
t 2 2t + 2
t 1
Do 1 +
ln3 t + 1 + t 2 2t + 2
2
t 2t + 2
t 2 2t + 2 + t 1 t 2 2t + 2 ln3 t + 1 + t 2 2t + 2
=
t 2 2t + 2
t 2 2t + 2 + t 1 t + 1 + t 2 2t + 2
2
=
<
<0
t 2 2t + 2
t 2 2t + 2
Do o g(t) la ham nghch bie n tre n R.
, ( a 1) .
2
2
x
y 1 + y 2y + a + 1 =
a
cx + d = ay + b ne u pc > 0 .
a t
cx + d =
( ay + b ) ne u pc < 0 .
n
n
n
=
a(x)f(x) b(x) v + b(x) =
a(x)u
v
Li giai
114
www.TaiLieuLuyenThi.com
Cach 1: Vie t la i phng trnh a cho d i dang:
3
3x 5=
a t
( 2x 3) ( x 2 ) .
2y 3=
3x 5=
( 2x 3) ( x 2 ) 2y + x 5= ( 2x 3)
3
3
3x 5= ( 2y 3)
( 2y 3)
2
2
( x y ) 2 ( 2x 3) + 2 ( 2x 3)( 2y 3) + 2 ( 2y 3) + 1 =
0.
x=
y (do 2 ( 2x 3) + 2 ( 2x 3)( 2y 3) + 2 ( 2y 3) + 1 > 0 ).
3x 5 = 2x 3 .
3
y=
3x 5
.
3x 5
3
2
y = 8x 36x + 53x 25
( 2x 3) + ( 2x 3) (1) .
4
3
5 3
.
4
1
Bai 2. Gia i phng trnh: 8x2 13x + 7 = 1 + 3 ( x + 1)( 2x 1) + x 2 x 1
x
Li giai
Phng trnh a cho tng ng v i: 8x3 13x 2 + 7x = ( x + 1) 3x 2 2
3
( 2x 1) x 2 x 1 =
( x + 1) 3 ( x + 1)( 2x 1) + ( x2 x 1)
115
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
(
(
)
)
u3 x 2 x 1 =
v3 x 2 x 1 =
( x + 1) v
.
+
x
1
u
( )
( u v ) ( u2 + uv + v2 + x + 1) = 0
2
2
0
u + uv + v + x + 1 =
TH1:V i u = v 2x 1 =
3x 2 2 ( x 1) ( 8x + 1) = 0 x =
1 x=
u
3
TH2:V i u + uv + v + x + 1 =
0 v + + ( 2x 1) + x + 1 =
0
2
4
u
4 v + + 4x 2 + 2 ( 2x 1) + 5 =
0 , phng trnh na y vo nghie m.
2
1
Va y phng trnh co hai nghiem x = 1;x = .
8
1
x + = y + 1
y
Bai 1.Gia i he phng trnh
.
y + 1 = x + 1
Li giai
ie u kien: xy 0 .
xy + 1= y 2 + y
He phng trnh a cho tng ng v i:
.
2
xy + 1= x + x
1
8
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
x ( 1 x ) + 1 =( 1 x ) + x 2x 2 + 4x =0
x =2 y =1 .
x;y )
Va y: he phng trnh co hai nghiem la (=
x0
(1;1) ; ( 2;1) .
x2 xy = 3 ( 2 + y )
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
y = x
.
x2 y2 = 3y 3x ( x y )( x + y + 3) = 0
y =3 x
( x;y ) =( 2; 2 ); 3 +2 3 ; 3 +2 3 ; 3 +2 3 ; 3 +2 3 .
( x;y ) =( 2; 2 ); 3 +2 3 ; 3 +2 3 ; 3 +2 3 ; 3 +2 3 .
4x + 2 2 =2y + 15
)
(
.
Bai 3. Gia i he phng trnh
2
( 4y + 2 ) =2x + 15
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
2
( 4x + 2 ) ( 4y + 2 )
=2y 2x 4 ( x y )( 4x + 4y + 4 ) = 2 ( y x )
y = x
( x y )( 8x + 8y + 10 ) =
0
.
y = 5 + 4x
4
8 2 2
6
6
6
6
8
x + y2 =
y3
Bai 4. Gia i he phng trnh
.
2
3
+
=
y
x
x
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
117
www.TaiLieuLuyenThi.com
x y + y2 x 2 = y3 x3 x y + ( y x )( y + x ) =
( y x ) ( y2 + xy + x2 ) .
y = x
( y x ) x2 + xy + y 2 x y + 1 = 0 2
.
2
0
x + xy + y x y + 1 =
TH1: Ne u y = x thay va o phng trnh a u cua he ta c:
x 0
x 0,y
=
=
= 0
1 5
1 5
1 5
.
x =
x + x2 = x3 x x 2 x 1 = 0 x =
,y =
2
2
2
1+ 5
1+ 5
1+ 5
=
=
x =
,y
x
2
2
2
TH2: Ne u x2 + xy + y2 x y + 1 =
0 co ng theo ve hai phng trnh cu a he
ta c: x + y + x2 + y2 = x3 + y3 .
x + y + x2 + y2 = x3 + y3
(a y la he oi xng loa i I).
Xe t he phng trnh
2
2
0
x + xy + y x y + 1 =
Cach 2: Vie t la i:
2
x2 + xy + y 2 x y + 1 = 0 ( x + y ) + ( x 1) + ( y 1) = 0
x + y =
0
(vo ly).
x =
1
y = 1
( x;y ) = ( 0;0 ); 1 2 5 ; 1 2 5 ; 1 +2 5 ; 1 +2 5 .
(
(
)
)
x3 +=
1 2 x2 x + y
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x3 y3 = 2x2 2y 2 4x + 4y .
( x y ) x2 + xy + y2 = 2 ( x y )( x + y ) 4 ( x y ) .
118
www.TaiLieuLuyenThi.com
y = x
.
( x y ) x2 + xy + y2 2x 2y + 4 =0 2
2
0
x + xy + y 2x 2y + 4 =
TH1: Ne u y = x thay va o phng trnh th nha t cu a he ta c:
=
=
x 1
x
1 5
x =
x3 + 1 = 2x2 ( x 1) x2 x 1 = 0 x =
2
1+ 5
=
=
x
x
2
1,y
= 1
1 5
1 5
,y =
2
2
1+ 5
1+ 5
=
,y
2
2
TH2: Ne u x2 + xy + y 2 2x 2y + 4 =
0.
2
( x + y) + ( x 2) + ( y 2)
x = y
=0 x =2 (vo ly).
y = 2
( x;y ) = (1;1) ; 1 2 5 ; 1 2 5 ; 1 +2 5 ; 1 +2 5 .
x3 + 1 =
2y
Bai 6. Gia i he phng trnh
.
3
2x
y + 1 =
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x3 y3 =
2y 2x ( x y ) x2 + xy + y 2 =
2 ( x y ) .
( x y ) x2 + xy + y2 + 2 = 0 x = y .
x = 1
1 + 5
3
2
x + 1 = 2x ( x 1) x + x 1 = 0 x =
2
1 5
x =
2
119
www.TaiLieuLuyenThi.com
=
x 1,y
= 1
1 + 5
1 + 5
.
,y
=
x
=
2
2
1 5
1 5
=
,y
x =
2
2
( x;y ) = (1;1); 1 +2 5 ; 1 +2 5 ; 1 2 5 ; 1 2 5 .
2
2
2x y = 3x 2
Bai 7. Gia i he phng trnh
.
2
2
2y x = 3y 2
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
y = x
.
3x2 3y2 = 3x 3y ( x y )( x + y 1) = 0
y= 1 x
(
(
)(
)(
)
)
(1 + x ) 1 + x 2 1 + x 4 =y 7 + 1
.
Bai 8. Gia i he phng trnh
(1 + y ) 1 + y 2 1 + y 4 =x 7 + 1
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
)(
)
( )(
Xe t ha m so f(t) = t + (1 + t ) (1 + t )(1 + t ) tre n .
Ta co f '(t)
= 14t + ( t + 1) ( 3t + 2t + 1) > 0, t .
x 7 + (1 + x ) 1 + x 2 1 + x 4 = y 7 + (1 + y ) 1 + y 2 1 + y 4 (1) .
7
1 + x7 .
(1 + x ) (1 + x2 )(1 + x4 ) =
120
www.TaiLieuLuyenThi.com
Nha n thay x = 1 kho ng la nghie m cu a phng trnh nen nha n theo ve hai
phng trnh v i 1 x ta c:
(1 x )(1 + x ) (1 + x2 )(1 + x4 ) =
(1 + x7 ) (1 x )
x = 0
1 x =
1 .
1 + x x x x =
x = 1
=
Ke t h p v i x 1 suy ra ( x;y
)
( 0;0 ); ( 1; 1) .
=
Va y: he phng trnh co hai nghiem la ( x;y
) ( 0;0 ); ( 1; 1) .
4
2
4
x + xy =
y
Bai 9. Gia i he phng trnh
.
y 4 + xy 2 =
4
Li giai
ie u kien: xy 0 .
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x4 y4
2(x y)
2 2
+ = 0 ( x y )( x + y ) x2 + y2
=0 .
y x
xy
x = y
2
( x y ) ( x + y ) x2 + y2 =0
.
2
2
0
xy
xy ( x + y ) x + y 2 =
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x = y
121
www.TaiLieuLuyenThi.com
5x 4y 3x + 2y 2 = 7y 2x + 20
)(
)
(
Bai 11. Gia i he phng trnh
.
2
( 5y 4x )( 3y + 2x ) = 7x 2y + 20
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
3
( 5y 4x )( 3y + 2x ) = 5 ( 7x 2y + 20 )
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
( x y ) ( x + y ) 167x2 + 266xy + 167y2 + 45 = 0 x = y (do x,y > 0 ).
(
(
)
)
(
(
(
(
)
)
)
)
35
2
=
6
y x2 + 1
( 3x + 2y ) y +
2
Bai 13. Gia i he phng trnh
.
35
2
( 3y + 2x ) x 2 +
=
6
x y +1
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
(
(
)
)
2 ( 3x + 2y ) y2 +=
6 35y x2 + 1
6 35x y2 + 1
2 ( 3y + 2x ) x2 +=
122
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = y
.
2
2
0
4x + 45xy + 4y 47 =
0.
( x + y ) ( 4x2 33xy + 4y2 + 25) =
( x + y ) 4x 2 33xy + 4y 2 + 25 =
0
Xe t he phng trnh:
.
4x 2 + 45xy + 4y 2 47 =
0
a y la he o i x ng loai I a bie t ca ch gia i(he phng trnh na y vo nghiem).
(
(
)
)
(
(
)
)
( 6x + 4y ) x2 + y2 =
1 5y x2 + 1
.
Bai 14. Gia i he phng trnh
1 5x y2 + 1
( 6y + 4x ) x2 + y2 =
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x = y
.
2
2
0
2x 5xy + 2y + 3 =
Xe t trng h p va th c hie n tng t ba i toa n tre n tm c ca c nghie m cu a
=
he la : ( x;y
)
x + 9 + y 7 =
4
Bai 15. Gia i he phng trnh
.
4
y + 9 + x 7 =
Li giai
ie u kien x 7,y 7 .
Nha n thay x = 7 y = 7 . Xe t v i x > 7 .
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c
x+9 y+9 + y7 x7 =
0.
123
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
1
(x y)
=0 x=y.
x + 9 + y + 9
x 7 + y 7
x = y
x = y
V vay ta co he phng trnh
.
4
4
x + 9 + x 7 =
x + 9 + y 7 =
x = y
x=y=7.
2
+
x
2x
63
7
x
x+9 + y7 7+9 =
4 nen he tng ng vi=
x 7,y
= 7.
x + 2 y =2
Bai 16. Gia i he phng trnh
.
y + 2 x =2
Li giai
ie u kien: 0 x,y 2 .
Ne u x = 0 y = 0 . Neu x = 2 y = 2 .
Xe t v i 0 < x,y < 2 tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x y + 2y 2x =0
xy
x+ y
xy
2y + 2x
=0.
1
1
=0 x=y.
(x y)
+
x+ y
2 x + 2 y
y 2 + y2
x 2 + x2
Li giai
ie u kien: x,y 2 .
La y (1) (2) theo ve ta c:
x2 + 91 y2 + 91 =
124
x2 y2
=
x2 + 91 + y2 + 91
y 2 x 2 + y2 x2 .
yx
x2 + y2
+ ( y x )( y + x ) .
www.TaiLieuLuyenThi.com
x+y
1
(x y)
+
+ x + y =
0.
x2 + 91 + y 2 + 91
x2 + y2
x=
y (do
x+y
x2 + 91 + y 2 + 91
1
x2 + y2
+ x + y > 0 ).
x 2 + x 2 x 2 + 91 10 =
x2 9
=
x2 + 91 + 10
x3
x 2 +1
x 2 1 + x2 9 .
+ ( x 3)(=
x + 3) 0 .
x+3
1
( x 3)
x 3 =
0.
2
x 2 +1
x + 91 + 10
x+3
1
x+3
x=
3 (do
x3<
x 3 < 1 2 3 =4 < 0 ).
x + 10
x 2 +1
x2 + 91 + 10
Li giai
ie u kien: x 1,y 1 .
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x2 + 21 y2 + 21 = y2 x2 + y 1 x 1 .
x2 + 21 + x2 + x 1 =
y2 + 21 + y 2 + y 1 (1) .
t 2 + 21 + t 2 + t 1 tre n 1; + ) ta co:
t
1
+ 2t +
> 0, t > 1 ne n f(t) la ham o ng bie n tren
2
2
t
1
t + 21
Xe t ha m so f(t) =
=
f '(t)
1; + ) .
V vay (1) f(x)= f(y) x= y .
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
3 7x 8 + 7 2x =
y
6
Bai 19. Gia i he phng trnh
, ( x,y 0 ) .
2
3
7 2y
=
x
7y 8 +
6
Li giai
7
x,y 0 .
2
ie u kien:
Nha n thay x =
7
tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
2
Xe t x >
3
7
kho ng thoa man he phng trnh.
2
7x 8 3 7y 8 +
7x 8
(x y)
7 2x2
7 2y2
= yx.
6
6
7(x y)
2
+ 3 7x 8 3 7y 8 +
7y 8
7x 8 +
7x 8 3
7y 8 +
7y 8
2 x2 y2
7 2x2
7 2y2
+
6
6
6
yx
=
2(x + y)
+ 1 =
0
2
2
7 2x
7 2y
+
6
6
x=
y do x,y 0 .
7 2x2
7 2x2
= x 3 7x 8 ( 2x 2 ) +
(2 x) = 0 .
6
6
7x 8 +
126
7x 8
7x 8 ( 2x 2 )
2
+ ( 2x 2 ) 3 7x 8 + ( 2x 2 )
2
7 2x2
(2 x)
6
+
=
0.
7 2x2
+2x
6
www.TaiLieuLuyenThi.com
8x2 24x + 17
7x 8
x
2
+ ( 2x 2 ) 7x 8 + ( 2x 2 )
3
1
=
0.
2
7 2x
+ 2 x
6
8x2 24x + 17 =
0 (do x 0 ) phng trnh nay vo nghiem v i x 0 .
Va y he phng trnh a cho vo nghie m.
y
x = 1
4
Bai 20. Gia i he phng trnh
.
x
1
y =
4
Li giai
He phng trnh co nghiem khi x > 0,y > 0 .
x
y = 1
4 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
y = log 1 x
1
Hai ha m
so f(x) =
=
,g(x) log 1 x la ham ng c cu a nhau ne n co o th
4
4
1
1
1
x = x.4x 1 = 0 x = y = .
4
2
2
1 1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ; .
2 2
(
(
1 + 2
Bai 21. Gia i he phng trnh
1+ 2
)
)
x
y
=y + 1 + y 2
=x + 1 + x
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
127
www.TaiLieuLuyenThi.com
(1 + 2 ) (1 + 2 ) = y + y + 1 x x + 1 .
x + 1 + x + (1 + 2 ) = y + 1 + y + (1 + 2 ) (1) .
Xe t ha m so f(t) =t + 1 + t + (1 + 2 ) tre n , ta co :
t
f '(t) = 1 +
+ ln (1 + 2 )(1 + 2 ) > 0, t ne n f(t) la ham o ng bie n
t +1
x
tre n .
V vay (1) f(x)= f(y) x= y .
Thay y = x va o phng trnh au cu a he ta c:
(1 + 2 )
=x + 1 + x 2 1 + 2
x + 1 + x 2 1 =0 (2) .
x + 1 + x 2 1 tre n , ta co :
)(
x + 1 + x2 + 1 + 2
Xe t ha m so g(x) = 1 + 2
ln 1 + 2 1 + 2
g'(x) =
x
1 +
1 + x2
x + 1 + x 2 1
ln 1 + 2 < 0, x .
1 + x2
(1 + 2 )
1 + x + 1 + y= 2 1 xy
Li giai
ie u kien: x,y 1,xy 1 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
ey
ex
x2 + 1
y2 + 1
ex
( x + 1) = e ( y + 1) x
2
y2
x = y
.
= y2
x = y
Xe t tr ng h p va tm c ca c nghiem cu a he la ( x;y
=
)
128
( 0;0 ); ( 1; 1) .
www.TaiLieuLuyenThi.com
8x3 + y2 + 5x =
Bai 23. Gia i he phng trnh
3
2
8y + x + 5y =
3 y + x2
3 x + y2
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
8x3 8y3 + y2 x2 + 5x 5y =x y + x2 y2 .
8x3 2x2 + 4x = 8y3 2y2 + 4y x = y .
3 4x3 + 3x =
3 3 + 7 + 3
( x;y ) =
16
3 7 3 3 + 7 3 3 7
+
;
.
16
16
16
x2 + 3x + ln ( x 1) =y + 8
Li giai
ie u kien: x > 1,y > 1 .
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x2 y2 + 3x 3y + ln ( x 1) ln ( y 1) = y x .
x2 + 4x + ln ( x 1) = y 2 + 4y + ln ( y 1) x = y .
1
1
2
xy + = x + +
x
1 y ln y
y
1 + x ln x
Li giai
129
www.TaiLieuLuyenThi.com
ie u kien: x,y > 0 .
V x ln x + 1 > 0,y ln y + 1 > 0, x,y > 0 (chu y xe t ham so).
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
1 1
1
1
.
= x2 y2 +
x y
1 + y ln y 1 + x ln x
x2
1
1
1
1
= y2
(1) .
x 1 + x ln x
y 1 + y ln y
1
1
tre n ( 0; + ) , ta co :
Xe t ha m so f(t) = t 2
t 1 + t ln t
2
1 + t ln t ) + t 2 + t 2 ln t
(
f '(t)= 2t + +
= 2t +
> 0, t > 0 (do t 2 + t 2 ln t > 0 )
2
2
2
t (1 + t ln t )
(1 + t ln t )
Ne n f(t) la ha m ong bie n tren ( 0; + ) v va y (1) f(x)= f(y) x= y .
1
1 + ln t
Li giai
ie u kien: cos x > 0,sin y > 0 .
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
Xe t ha m so f(t) =
log2 (1 + 3t ) + log3 t tre n ( 0; + ) , ta co :
=
f '(t)
3
1
+
> 0, t > 0 ne n f(t) la ha m ong bie n tren ( 0; + ) .
t
ln3
(1 + 3t ) ln 2
log2 (1 +=
3cos x ) log3 ( cos x ) + 2 log2 (1 + 3cos x ) log3 ( cos
=
x ) 2 0 (2) .
130
www.TaiLieuLuyenThi.com
= log2 (1 + 3t ) log3 ( cost ) 2 suy ra (2) co toi a hai nghiem.
Khao sat ham g(t)
cos x = 1
sin y = 1
cos x = 1
1
1
Ta co : g(1) =
g =
0
1 cos x = .
3
=
cos
x
3
1
sin y =
3
131
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
trong o P k (x,y),Q k (x,y) la ca c a th c bac k, k = ,1,2,3,4,5,... cu a x,y
2
k i i
y ;Q k (x,y) q i x k i y i , ( pi ,q i ) .
p=
ix
=i 0=i 0
(
(
)
)
xy x2 + y2 =
30
he la a th c ba c 4 cu a x,y .
2x2 5xy + 3y2 =
1
V du 2. He phng trnh
th ve tra i ca c phng trnh
2
2
3
3x + 4xy y =
cu a he la a th c ba c 2 cua x,y .
Phng phap: Xet xem x = 0 hoa c y = 0 co pha i la nghie m cu a he phng
trnh hay khong?
Xe t tr ng h p x 0 khi o a=
t y tx, ( t ) va a ve he phng trnh
P k (x,tx) c=
x k P k (t,1) c
=
1
1
.
k
k k
=
x
Q
(t,1)
c
Q (x,tx) c=
2
2
132
www.TaiLieuLuyenThi.com
Phng phap:
Xe t x = 0 hoa c y = 0 co la nghiem cu a he phng trnh hay kho ng?
t y tx, ( t ) .
Xe t v i x 0 khi o a=
a ve he phng trnh:
(
(
(
(
x2 a + b t 2 + c t + x ( d + e t ) =
x a + b t 2 + c t =
0
( d1 + e1t )
1
1
1
1
1
1
1 1
.
2
2
( d 2 + e2 t )
0
x a2 + b2 t + c2 t + x ( d 2 + e2 t ) =
x a2 + b2 t + c2 t =
Suy ra:
d1 + e1t
2
a1 + b1t + c1t
d 2 + e2 t
a2 + b2 t 2 + c2 t
( d1 + e1t ) a2 + b2 t 2 + c2 t =
( d 2 + e2 t ) a1 + b1t 2 + c1t .
Phng phap:
Th tm ca c nghie m n gia n cha ng han tm =
c x x=
0 ,y y 0 .
x= u + x 0
Khi o at
thay va o he phng trnh va a ve he co da ng 1.
y= v + y 0
(
(
( a x + b y ) c x 2 + d xy + e y 2 =
f1
1
1
1
1
1
Dang 3: He phng trnh co dang
.
f2
( a2 x + b2 y ) c2 x 2 + d 2 xy + e2 y 2 =
Phng phap:
Xe t y = 0 co la nghiem cu a he phng trnh hay kho ng.
Xe t y 0 a t x = ty khi o he phng trnh tr thanh:
133
www.TaiLieuLuyenThi.com
(
)
(
)
Suy ra: f ( a t + b ) ( c t + d t + e =
) f (a t + b )(c t
y3 ( a t + b ) c t 2 + d t + e =
f1
1
1
1
1
1
3
2
f2
y ( a2 t + b2 ) c2 t + d 2 t + e2 =
+ d 2 t + e2 .
x2 + y2 =
2
V du 3. He phng trnh
.
3
2
x y
x + x y =+
Ta vie t la i he d i dang :
x2 + y2 =
2
x2 + y2 =
2
3
1
2
2
2
3
2
2
3
+
=
+
+
x
x
y
x
y
x
y
+
=
x
x
y
xy
y
0
( )
(
(
x2 1 2t + 3t 2 =
x2 1 2t + 3t 2 =
9
x2 1 2t + 3t 2 =
9
9
2
1
0
x2 2 13t + 15t 2 =
15t 2 13t + 2 =
t = t =
0
3
5
134
www.TaiLieuLuyenThi.com
5 2
x = 3 x = 5 2
x =
x
3
2 .
2
2
2
y = 2
t =
t = 1
3
5
y = 2
5 2
2
Va y: he phng trnh co bo n nghiem la ( x;y ) =( 3; 2 ) ;
;
.
2
2
x2 + 2xy + 3y2 =
9
.
Bai 2. Gia i he phng trnh
2
2
2
2x + 2xy + y =
Li giai
Nha n thay x = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
t y tx, ( t ) khi o he phng trnh tr tha nh
Xe t v i x 0 ta a=
(
(
)
)
) (
)
x2 1 + 2t + 3t 2 = 9
2 1 + 2t + 3t 2 = 9 2 + 2t + t 2
2
2t + t 2 2
2t + t 2 2
x 2 +=
x 2 2 +=
8
3t 2 + 14t + 16 =
0
t =2 t =
3
.
2
2
2
x 2 + 2t + t =
x 2 2 + 2t + t 2 =
2
8
t=
x =
t =
x =
2
1
3
17
.
3
x
1
y
2
x =
y = 8
17
17
Li giai
Nha n thay x = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
t y tx, ( t ) khi o he phng trnh tr tha nh
Xe t v i x 0 ta a=
(
(
(
(
)
) (
x2 3 +=
x 2 3 +=
2t + t 2 11
2t + t 2 11
x2 1 + 2t + 3t 2 = 17 11 1 + 2t + 3t 2 = 17 3 + 2t + t 2
135
www.TaiLieuLuyenThi.com
5
4 3
t
=
x 2 3 + 2t + t 2 =
x =
11
t
2
x
1
=
=
4
3 .
1
2
4 3
5 3
x =
y =
16t 2 12t 40 =
0
x=
y=
3
3
4 3 5 3
Va y he phng trnh co bon nghie m la ( x;y ) = ( 1; 2 ) ;
;
.
3
3
6x2 xy 2y 2 =
56
Bai 4. Gia i he phng trnh
.
2
2
49
5x xy y =
Li giai
Nha n thay x = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t v i x 0 ta a=
t y tx, ( t ) khi o he phng trnh tr tha nh
(
(
(
(
x2 6=
x 2 6=
t 2t 2 56
t 2t 2 56
2
2
2
49
49 6 t 2t 2
x 5 t t=
56 5 t t=
1
42t 2 7t 14 =
t = 3
t =
0
2
2
x 6 t 2t =56
x = 2 7 x = 3 7
3
5
7
7
2
3
x =
x =
3
5
.
7
7
y = 3
y = 2 5
7
7
7
7
Va y: he phng trnh co bo n nghiem la : ( x;y ) =
2 ; 3 ; 2 .
3
3
5
5
2x2 x ( y 1) + y 2 =
3y
Bai 5. Gia i he phng trnh
.
x2 + xy 3y2 =x 2y
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2x2 xy + y2 + x 3y =
0
.
2
2
0
x + xy 3y x + 2y =
www.TaiLieuLuyenThi.com
Xe t x 0 ta a=
t y tx, ( t ) khi o he phng trnh tr tha nh:
3t 1
x2 2 t + t 2 + x (1 3t ) =0
x =
2 t + t2 .
2
x 1 + t 3t 2 + x ( 1 + 2t ) =0
x = 1 2t
1 + t 3t 2
(
(
)
)
3t 1
Suy ra:
2 t + t2
1 2t
1 + t 3t 2
7t 3 3t 2 7t + 3 = 0 t 2 1 ( 7t 3) = 0 .
t =
t =
1 t ==
1 t 1 7
t =
1 x = .
1 x =
1 x =
43
y 1=
y 1
3 =
t =
7
y = 43
3
( 0;0 ); (1;1); ( 1;1); 437 ; 43
.
Li giai
39t 22
x2 14 21t 2 + x ( 22 39t ) =
x =
0
14 21t 2 .
0
x2 35 + 28t 2 + x (111 10t ) =
x = 10t 111
35 + 28t 2
(
(
)
)
Va y he co hai nghie m la =
( x;y )
( 0;0 ); ( 3;1) .
137
www.TaiLieuLuyenThi.com
2y x2 y2 =
3x
Li giai
2tx x 2 t 2 x2 =
2t 1 t 2 x 2 =
3x
3 2t 1 t 2 .10t =
3 1 + t2
2
2
2
10tx
10t
10t
x x 2 + t 2 x=
1 + t 2 x=
1 + t 2 x=
3
1
2
4
0
20t 17t + 3 =
t = 5 t = 2
.
2
2
10t
1 + t x =
1 + t 2 x2 =
10t
3
5 3
1
t =
x = 4
x
2
=
t =
5
2 5
.
2
y
1
=
54 3
5 4 27
x = 2
x =
y =
2 5
2 125
5 3 5 27
Va y: he phng trnh co bo n nghiem la ( x;y ) =( 2; 1) ; 4 ; 4
.
2 5 2 125
x x2 y2 =
6y
.
Bai 8. Gia i he phng trnh
5x
2y x2 + y2 =
Li giai
(
(
)
)
x3 1 t 2= 6tx
5 1 t 2= 6t.2t 1 + t 2
t 2 x3 5x
1 t 2 3t
2t 1 +=
x2 =
)
4t 1 3t + 5 =
12t + 17t 5 =
0
)( ) 0 t = 1 x = 2 .
6t
y = 1
6t
x (1 t ) =
x (1 t ) =
x = 2
138
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co ba nghie m la ( x;y
=
)
(
(
( 0;0 ); ( 2; 1) .
)
)
( x y ) x2 y2 =
3
.
Bai 9. Gia i he phng trnh
15
( x + y ) x 2 + y 2 =
Li giai
Nha n thay x = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t v i x 0 ta a=
t y tx, ( t ) khi o he phng trnh tr tha nh
(
(
)
)
(
(
)
)
x (1 t ) .x2 1 t 2 = 3
15 (1 t ) 1 t 2 = 3 (1 + t ) 1 + t 2
1 + t 2 15 x3 (1 t ) =
1 t2 3
x (1 + t ) .x 2 =
5 21
(1 + t ) 2t 2 10t + 2 =
0
t =1 t =
2
.
3
x3 (1 t ) 1 t 2 =
x3 (1 t ) 1 t 2 =
3
5 21
5 + 21
t =
t =
2
2
3
21
21
x 3 2+
x 3 2+
=
=
7
14
3 21
21
3
=
=
x 3 2+
x
2+
7
14
.
5 + 21 3
21
5 21 3
3 21
. 2+
. 2+
y =
y =
2
14
2
7
3 2 + 21 ; 5 + 21 .3 2 + 21 ; 3 2 + 3 21 ; 5 21 .3 2 + 3 21
( x;y ) =
14
2
14
7
2
7
x x2 xy + y2 =
6y
.
Bai 10. Gia i he phng trnh
7x
2y x2 + xy + y 2 =
Li giai
www.TaiLieuLuyenThi.com
) (
2x3 t 1 + t + t 2 = 7x
6t.2t 1 + t + t 2 = 7 1 t + t 2
3
2
2
2
1 t + t
6tx
1 t + t
6t
x=
x =
2t 1) 6t 3 + 9t 2 + 7t + 7 =
3
2
4
0
0
12t + 12t + 5t + 7t 7 =
(
.
2
2
x 1 t + t =6t
x2 1 t + t 2 =6t
3
3
1
6t
+ 9t 2 + 7t + 7 0
=
+ 9t 2 + 7t + 7 0 (1)
x = 2 6t
t =
=
.
2 2
= 1 x2 1 t + t 2 6t
y=
x 1 t + t 2 6t
x=
= 2
Nhng do
=
x2
6t
t2 t + 1
Va y he co ba nghie m la ( 0;0 ) ; ( 2; 1) .
x3 8x = y3 + 2y
Li giai
x3 y3 = 8x + 2y (1)
.
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
6
(2)
x 3y =
(
(
x3 1 t 3 = ( 2t + 8) x
6
x 2 1 3t 2 =
T ay suy ra 6 1 t 3 = ( 2t + 8) 1 3t 2
1
t =
12t 2 t 1 = 0 3 .
1
t = 4
1
x = 3
1 y = 3 x
TH1: V i t =
.
3 2
y = 1
x 1 3t 2 =
6
140
www.TaiLieuLuyenThi.com
4 78
x
x =
=
13 .
4
TH2: V i t =
4 2
78
x 1 3t 2 =
6
y = 13
Va y he co bo n nghiem la:
=
( x,y
) ( 3,1) ; ( 3, 1) ; 4 1378 ,
78 4 78 78
,
;
.
13 13
13
3
8x + 2y 2
x3 y3 = 8x + 2y
x y3
. x 3y2
=
.
6
2
2
6
2
2
x 3y =
x 3y =
6
3
2
2
0
4y
3y x =
0
x + x y 12xy =
x ( x 3y )( x + 4y ) =
x =
.
2
2
2
2
2
2
=
x
3y
6
=
x
3y
6
=
x
3y
6
x3 + y3 =
1
Bai 12. Gia i he phng trnh
.
2
2
3
2
x y + 2xy + y =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
3
3
3
2
2
3
1
0
x + y =
2x x y 2xy + y =
.
2
3
3
3
3
3
1
x + y =
x y + 2xy + y = 2 x + y
( x y )( x + y )( 2x y ) =
0
y
y
2x
x =
x =
y =
.
3
3
3
3
3
3
y 1 x + =
y 1 x + =
y3 1
1
x + =
x + y =
x =
y
=
x =
2
1
=
y
3
2
3
1
3
9
.
2
141
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 1 1 2
Va y he co hai nghie m la ( x;y ) =
.
;
;
;
3
3 3
3
2 2 9 9
x2 + y2 =
2
.
Bai 13. Gia i he phng trnh
2 2
2y 5
( x + y ) 4 x y 2xy =
Li giai
Nhan thay ve phai cua phng trnh th hai co bac 5 nen bieu dien 4 x2 y2 2xy
d i da ng ba c 4. Tha t va y ta co :
4 x2 y2 2xy =x2 + y2
5
4
4
2 2
2
2
5
5
2y
2y 5
x + y =
( x + y ) x + y + x y xy x + y =
))
x = y
2
x=
1 .
y=
2
2
x + y =
x
x
y
3y
Li giai
2
x 3y
5x + 3xy =+
.
He phng trnh a cho tng ng v i:
3
3
2
2
x + 3y =x + y
Xe t v i x 0 a=
t y tx, ( t ) khi o he phng trnh tr thanh:
x2 ( 5 + 3t ) = x (1 + 3t )
x 5 + 3t ) =+
1 3t
(
.
2
3
2
2
1 3t ) 1 + 3t 3
(
x 1 + 3t = x 1 + t
( 5 + 3t ) 1 + t =+
x ( 5 + 3t ) =+
1 3t
x ( 5 + 3t ) =+
1 3t
2
2
4
2
t
1
9t
4
0
+
=
9t
5t
4
0
142
x2 y2 x2 + y2 xy =
x 4 + y 4 + x2 y2 xy x2 + y2 .
)(
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
t = 1
x=
t =
1
1
2 x =
.
1
1
1 y =
1
x =
x =
y=
2
2
1 1
Va y he co ba nghie m la ( 0;0 ) ; ; ; ( 1;1) .
2 2
x3 + y3 xy2 =
1
.
Bai 15. Gia i he phng trnh
4
4
4x + y = 4x + y
4
3
3
2
2
2
4x
y
4x
y
x
y
xy
xy
3y
4xy
x
0
+
=
+
+
+
=
(
)
x3 + y3 xy2 =
x y=
x 3y
=
1
x 0=
x 1
=
hoa c 3 3
3 3
2
2
0=
x + y xy= 1 x + y xy= 1
y 1=
y 0
xy ( x y )( x 3y ) =
1
x = 3
x 0=
x 1=
x 1
=
25
=
y 1=
y 0=
y 1 y = 3
3
25
Va y he phng trnh co bon nghie m la :
25
3
.
25
y. x y 2 =
(
) 2.
Bai 16. Gia i he phng trnh
x3 y3 =
19
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
143
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
2
3
3
2
y. ( x y ) =
19y. ( x y ) = 2 x y
.
x3 y3 =
x3 y3 =
19
19
( x y )( x 7y )( 2x 3y ) =
2x3 21y3 + 38xy 2 19x 2 y =
0
0
.
3
3
19
19
x y =
x3 y3 =
3
x =
x y=
x 7y
=
x = y
3
3
2
3
3
y 19 x =
y 19 3
3
y =
x =
19
x y =
7
3
18 x = 3
.
1
y = 2
18
7
1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) =
;
; ( 3;2 ) .
3
3
18 18
x3 + y3 =
1
.
Bai 17. Gia i he phng trnh
5
5
2
2
x + y = x + y
5
2 3
5
2
2
3
3
3 2
0
x y + x y =
x + y = x + y x + y
)(
xy x2 + y2 =
0=
x 0=
x 1
=
=
y
1
y
0
x3 + y3 =
1
x3 + 3x
= 448y3 + 6y
Bai 18. Gia i he phng trnh
.
2
2
96
385x 16y =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
144
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
1
3
x3 448y3 =
6y 3x
( 6y 3x ) 385x2 16y2 .
x 448y =
96
2
2
96
385x 16y =
385x2 16y2 =
96
2
2
96
385x 16y =
385x2 16y 2 =
96
1
x =
x = 4y
2.
2
2
1
96
385x 16y =
y =
8
1 1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ; .
2 8
x2 + y2 =
2
(x + y)
th hai cua he tr tha nh
16
(x + y)
2
= 32 x + y = 2 .
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i
x2 + y2 =
2
x+y 9 =
(
) 29 .
4
x2 + y2
+ xy =
32
( x + y )
x2 + y2 =
2
x + y =
2
x = 1
2
.
x + y ) x2 y2
(
xy = 1 y = 1
=
2
145
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
1
3
3x y =
x+y.
Bai 20. Gia i he phng trnh
2
2
1
x + y =
( x + y ) 3x3 y3 =
1 ( x + y ) 3x3 y3 = x 2 + y 2
x 2 + y 2 =
x2 + y2 =
1
1
) (
2
2
1
x + y =
x 2 + y2 =
1
2
1
x =
x =
( x y )( x + 2y ) 2x2 + xy + y2 =
0
5
2
.
1
1
x2 + y2 =
y =
1
y=
2
5
Va y he phng trnh a cho co bo n nghie m la :
1
1 2
1
;
;
( x;y ) =
.
;
2
2
5
5
x2 + xy + y 2 =
3
Bai 21. Gia i he phng trnh 5
.
5
32
x + y + 15xy ( x + y ) =
Li giai
Nhan xet: a y la he o i x ng loa i I tuy nhie n theo ca ch gia i tho ng th ng
a t S =+
x y,P =
xy ba i toa n se bie n o i tng o i da i va kho kha n.
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 + xy + y 2 =
x2 + xy + y 2 =
3
3
5
5
2
2
32
32
x + y + 5xy ( x + y ) x + xy + y =
( x + y ) =
146
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y =
2
x + y =
2
2
x = y = 1.
2
3 xy = 1
x + xy + y =
x3 + 4y y3 16x =
0
Bai 22. Gia i he phng trnh
.
2
2
y 5x + 4
=
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i
x3 y3 = ( y 4x ) 5x2 y 2
x3 y3 = 16x 4y
2
2
4
5x2 y 2 =
5x y =
4
x ( 7x 4y )( 3x + y ) =
21x3 5x2 y 4xy2 =
0
0
.
2
2
4
4
5x y =
5x 2 y 2 =
4
x= y
x =
x =
x =
1 x =
1
0
0
7
.
3 y =
3
y=
2 80 2
2 y =
2
y =
4
y y =
49
x x y y= 2 4 x + y
.
Bai 23. Gia i he phng trnh
x 3y =
6
3
va ve
2
1
do va y ch can nhan them va o ve pha i v i ve tra i cu a phng
2
3
trnh th hai a ve phng trnh ong ba c .
2
Li giai
ie u kien x 0,y 0 .
pha i la ba c
1
4 x + y ( x 3y )
0
x x y y=
x x + x y 12y x =
.
=
x
3y
6
x 3y =
147
www.TaiLieuLuyenThi.com
x x 3 y
6
x 3y =
)(
x +4 y =
0
.
x 0=
x 9
4 y 0
=
x 3 y x + =
.
x 3y
= 6 x 3y
= 6
x 3y 6 =
y 1
2
2
+
=
x
3xy
y
1
x 2 3xy + y2 =
1
x3 = =
x 2y
x 2y
=
x = 2
8y3
.
2
2
2
1 y2 =
1
1 x 3xy + y =
y = 1
x 3xy + y =
Li giai
2x2 y2 + x + 1 2 =
( ) 3 .
2
2
2
u2 + 2v2 =
3 u + 2v = 3 2uv v
.
2
2
=
2uv
v
1
2uv v =
( u v )( u 5v ) =
u2 6uv + 5v2 =
0
0
.
2
2
1
1
2uv v =
2uv v =
148
www.TaiLieuLuyenThi.com
5
u=
=
u v=
u 5v
3
.
u =v =1
v2 1 2uv =
v2 1
v = 1
2uv =
5
8
x = 2
2 x =
x + 1 =
x + 1 =1
x =
3
3.
1
1
1
xy = 1
xy =
y =
2 y = 2 y =
3
8
1 2 8 1
Va y he phng trnh co ba nghie m la ( x;y ) =
2; ; ;2 ; ; .
2 3 3 8
x3 + 3xy2 =
49
.
Bai 26. Gia i he phng trnh
2
2
x 8xy + y = 8y 17x
Li giai
Nha n thay x = 0 kho ng la nghiem cu a he phng trnh.
t y tx, ( t ) khi o he phng trnh tr thanh
Xe t v i x 0 a=
8t 7
8t 7
b
=
=
x =
x3 1 + 3t 2 =
1 8t + t 2
49
t 2 16 ( 8t 17 ) a b
49
49
49
x 2 1 8t + t 2 = x ( 8t 7 ) =
x3 =
=
1 + 3t 2 3 t 2 16 + 49 49 + 4a
(
(
trong o a =
t 2 16,b =
8t 17 .
T o suy ra :
3
b3
49
=
49 b3 + ( a b ) +=
3a 0
3
( a b ) 49 + 3a
2
a 49b2 49b ( a b ) + 49 ( a b ) + 3 = 0 a = 0
Suy ra t 2 =16 x3 =1 x =1 y =4 .
Va y he phng trnh co hai nghie m ( x,y ) = ( 1,4 ) ; ( 1, 4 ) .
Nhan xet:Ngoai ra co the gia i he tre n ba ng phng pha p he so ba t nh va
a t a n phu da ng to ng hieu khi co dau hie u(xem phng pha p he so ba t nh
trong cu ng cuon sa ch) hoac a t a n phu da ng tong hieu.
149
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 y2 =
5
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 y2 =
x2 y2 =
5
5
.
2
2
3
2 2
2
2
2
x
y
2x
21xy
27y
0
+
=
y
x
y
x
y
(
)
) 25
(
x =
3,y =
2
x2 y2 =
5
9
1
x =
,y =
x2 y2 =
5
=
x
y
4
4.
2
9
1
=
0
2x 3y
x =
=
,y
( x y ) ( 2x 3y ) ( x 9y ) =
x = 9y
4
4
=
= 2
x 3,y
( x;y ) =( 3; 2 ); 94 ; 14 ; ( 3;2 ); 94 ; 14 .
Nhan xet: T ba i toa n giai he tren ta hoan toa n gia i c phng trnh:
x5
x x5
=
2 ba ng phe p a t a n ph:
2
2
5
u = x
u v =
.
3
2
v
x 5 v ( u v ) =
=
Li giai
14x 2 21y 2 =
22x + 39y
.
Vie t la i he phng trnh d i da ng:
2
2
111x + 10y
35x + 28y =
2
14x = 22x
Nha n tha y y = 0
x = 0 ( x;y ) = ( 0;0 ) la mo t nghie m
2
35x = 111x
cu a he phng trnh.
150
www.TaiLieuLuyenThi.com
Xe t y 0 , a t x = ty khi o he phng trnh tr tha nh:
(
(
)
)
y2 14t 2 21 =y ( 22t + 39 )
y2 35t 2 + 28 =y ( 111t + 10 )
y2 14t 2 21 =y ( 22t + 39 )
x = 3
Khi o : x =
.
3y
y = 1
t = 3
( 0;0 ); ( 3;1) .
3x2 2xy =
16
Bai 2. Gia i he phng trnh
.
2
2
8
x 3xy 2y =
Li giai
Nha n che o hai phng trnh cu a he ta c:
) (
8 3x2 2xy =
16 x2 3xy 2y2 ( x + 2y ) =
0x=
2y .
y =
1 x =
1
2,y =
.
Thay vao phng trnh cu a he ta c: 16y2 =
16
2,y =
1
1
y =
x =
x2 2xy + 3y2 =
9
Bai 3. Gia i he phng trnh
.
2
2
18
2x 13xy + 15y =
Li giai
Nha n che o hai phng trnh cu a he ta c:
) (
y = 0
.
2 x2 2xy + 3y2 = 1 2x2 13xy + 15y 2
x = y
2x 2 =
9x=
3
2
y=
3
2
151
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co bon nghie m la :
( x;y ) =
( 3;0 ); ( 3;0 ); 3 ; 3 ; 3 ; 3 .
2
2 2 2
x2 3xy + y2 =
1
.
Bai 4. Gia i he phng trnh
2
2
+
=
x
2xy
2y
1
Li giai
Nha n che o theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x = y
.
1 x 2 + 2xy 2y 2 2x 2 xy y 2 =
1 x 2 3xy + y 2 =
0
y = 2x
Xe t tr ng h p thay ng c la i he phng trnh tm c ca c nghie m:
(
(
)
)
( x y ) x2 + y2 =
13
.
Bai 5. Gia i he phng trnh
25
( x + y ) x 2 y 2 =
Li giai
Nha n che o hai phng trnh cu a he ta c:
25 ( x y ) x 2 + y 2 = 13 ( x + y ) x 2 y 2 .
x = y
( x y )( 2x 3y )( 3x 2y ) =0 2x =3y .
3x = 2y
Xe t
tr ng
h p
thay
ng c
lai
he
tm
ca c
nghiem
x2 + y2 =
2
Bai 6. Gia i he phng trnh 2
.
2
3
0
5x y 4xy + 3y 2 ( x + y ) =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
2
2
2
2
x + y =
x + y =
.
2
3
2
3
2
2
2
2
3
0
0
2y 5xy + 4x y x =
5x y 4xy + 3y x + y ( x + y ) =
152
www.TaiLieuLuyenThi.com
x =
1,y =
1
= 1
x 1,y
=
x2 + y2 =
2
x2 + y2 =
2
2
2.
x =
x =
y
2 ,y =
2
5
5
0
( y x ) ( 2y x ) =
x = 2y
2
2
x 2=
=
,y
5
5
(
(
x2 + xy 3y2 + 1 x 2 =
48
.
Bai 7. Gia i he phng trnh
12
y2 + xy + 1 y 2 =
Li giai
Nha n che o hai phng trnh cu a he ta c:
) (
)(
x2 x2 + xy 3y2 =
+ 1 4y2 y2 + xy + 1 x 2 4y 2 x2 + xy + y2 =
+1 0.
x = 2y
.
x 2 4y 2 =0
x = 2y
(3y + 1) y
2
=
12 vo nghiem.
(1 y ) y
2
=2 y 4 y 2 12 =0 y =2 x =4 .
(
(
)
)
( 6 x ) x2 + y2 =6x + 8y
.
Bai 8. Gia i he phng trnh
( 3 y ) x 2 + y 2 =8x 6y
Li giai
( 6 x )( 8x 6y ) = ( 3 y )( 6x + 8y ) ( x 2y )( 4x + 2y 15) = 0
153
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = 2y
.
0
4x + 2y 15 =
Xe t tr ng h p thay ngc la i mo t trong hai phng trnh cu a he tm c
9
ca
c nghiem la ( x;y ) ( 0;0 ) ; ( 2;1) ; ( 4;2 ) ; 6; .
=
2
(
(
)
)
( 6 x ) x2 y2 =6x + 8y
.
Bai 9. Gia i he phng trnh
( 3 y ) x 2 y 2 =8x 6y
Li giai
2
Ne u x y = 0 x = y = 0 .
Xe t x2 y2 0 nha n cheo hai phng trnh cu a he ta c:
( 6 x )( 8x 6y ) = ( 3 y )( 6x + 8y ) ( x 2y )( 4x + 2y 15) = 0
x = 2y
.
0
4x + 2y 15 =
(
(
2x2 + 7 x y 2 + 1 =
0
( )
.
Bai 10. Gia i he phng trnh
2
3x2 4xy + 4y2 7 ( x y ) 1 =
0
Li giai
Nha n thay x = y kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t x y khi o he phng trnh tr tha nh:
1
2
2x + 7 =
2
2x2 + 7 = 3x2 4xy + 4y2 7
(x y)
2
3x2 4xy + 4y2 7 = 1
2x2 + 7 ( x y ) + 1 =
0
(x y)
x = 2
x 2y 2 =
x = 2y
) 0
(
y = 1
.
2
2
2
0
x = 2
2x 2 + 7 ( x y ) + 1 =
8y + 7 y + 1 =
0
y = 1
154
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x3 + 8y3 4xy2 =
1
.
4
4
3
3
2
0
2x + 8y ( 2x + y ) x + 8y 4xy =
x3 + 8y3 4xy2 =
x3 + 8y3 4xy2 =
1
1
.
4
2 2
3
0
0
2x 8x y + 12xy =
2x ( x 2y )( x 6y ) =
1
=
=
x3 + 8y3 4xy2 =
1 x 0,y
2
1
x = 0
.
x = 1,y =
2
x = 2y
3
1
x = 6y
x =
=
,y
25
2 3 25
1 1 3
1
Va y he phng trnh co ba nghie m la : ( x;y ) = 0; ; 1; ;
;
.
3
3
2 2 25 2 25
x3 2xy2 =
1
.
Bai 12.Gia i he phng trnh
4
4
0
x + y + x 3y =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x3 2xy2 =
1
4
4
3
2
0
x + y + ( x 3y ) x + 2xy =
x3 2xy2 =
1
.
3
2
2
3
+
+
=
3x
2x
y
6xy
y
0
x3 2xy2 =
1
x3 2xy2 =
x = y
2
2
0
( x y ) 3x + 5xy y =
2
2
0
3x + 5xy y =
155
www.TaiLieuLuyenThi.com
( x;y ) =
3 37 6 ; 5 + 37 .3 37 6 ;
1;0
;
1;1
;
( )( ) 5
2
5
.
37 6 5 + 37 3 37 6
;
.
5
2
5
16x 2 y2 17y 2 =
1
Bai 13. Gia i he phng trnh
.
1
4xy + 2x 7y =
Li giai
Phng trnh th hai cua he tng ng v i :
2
4xy + 1= 7y 2x ( 4xy + 1) =
( 7y 2x )
16x 2 y2 + 8xy + 1 =4x 2 28xy + 49y 2 17y 2 + 8xy =4x 2 28xy + 49y 2 .
x = y
.
x2 9xy + 8y2 =0
x = 8y
4x + 2x 7x =1 4x 5x + 1 =0
1
x 1 =
x 1=
,y
=
4
4
4
32y 2 9y + 1 =
0 (vo nghie m).
1 1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = (1;1) ; ; .
4 4
x3 + y3 = 7x + 7y
.
Bai 14. Gia i he phng trnh
3
3
x y = 19x 19y
Li giai
Nha n che o hai phng trnh cu a he ta c:
19 ( x y ) x3 + y3 = 7 ( x + y ) x3 y3
6x 4 13x3 y + 13xy3 6y 4 =
0.
156
www.TaiLieuLuyenThi.com
y = x
y = x
( x y )( x + y )( 2x 3y )( 3x 2y ) =0 y = 3 x .
2
2
y = 3 x
Xe t tr ng h p thay va o phng trnh a u cua he tm c ca c nghie m:
x3 + y3 = 4x2 + 4y 2
Bai 15. Gia i he phng trnh
.
3
3
2
2
x
y
6x
6y
Li giai
Nha n che o hai phng trnh cu a he ta c:
)(
) (
)(
)
y = x
( x y ) ( x + 3xy + y ) =0
x + 3xy + y
6 x 2 y 2 x3 + y3 = 4 x 2 + y 2 x3 y3 .
3
.
0
=
2x3 =
8x2
=
= 4
x 4 =
x 4,y
3
2
2
2
2
x y = 6 x y
( x y ) x + xy + y 6x 6y = 0
x = y
x 0,y
=
= 0
2
2
x + 3xy + y
5
3+ 5
x 3 =
.
,y
2
2
2
2
x + 3xy + y
2
3+ 5
3 5
2
+
+
=
x
xy
y
6x
6y
0
=
,y
x =
2
2
157
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + xy + y 2 =x + 4y
Bai 16. Gia i he phng trnh
.
2
2
1
x 4y =
Li giai
= ( x + 4y ) x 2 4y 2 .
2x = 5y
.
( 2x 5y ) 3x2 + 12xy + 13y 2 =
0
2
2
0
3x + 12xy + 13y =
=
y 0=
y 0
5 2 5 2
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ; ; ; .
3 3 3 3
x 4 + y 4= 17 ( x + y )
Li giai
Nha n che o hai phng trnh cu a he ta c :
45 ( x y ) x 4 + y 4 = 17 ( x + y ) x 4 y 4
( x 2y )( x y )( 2x y ) 7x 2 + 9xy + 7y 2
x = y
x = 2y
=
.
0
y = 2x
x= y= 0
158
www.TaiLieuLuyenThi.com
Chu e 5.
Li giai
Phan tch tm li giai:
Nha n thay t (1) ta co the ru t y = 1 x hoa c x = 1 y e the vao phng trnh
(2) va e y se a ve phng trnh ba c ba v i a n x hoa c a n y . a y ta l a
(1 y )
1 3
Suy ra ( x;y ) =
; ; (1;0 ) ; ( 2; 1) .
2 2
1 3
Va y he phng trnh co ba nghie m la ( x;y ) =
; ; (1;0 ) ; ( 2; 1) .
2 2
159
www.TaiLieuLuyenThi.com
xy =x + 7y + 1
Bai 2. Gia i he phng trnh 2 2
.
y 10y 2 1
x=
7y + 1
the vao phng
y 1
trnh th hai cu a he ta c:
2
7y + 1 2
2
4
3
2
1 0.
y = 1
V i y = 1 suy ra x = 3 .
V i y =
1
suy ra x = 1 .
3
1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) =
1; ; ( 3; 1) .
3
) (
x3 2x 3x2 + 2x + 3 + 5 3x2 + 2x + 3 =
x3 2xy + 5y =
7
7
2
2
3x + 2x + 3 y =
y =
3x
2x
3
+
+
160
www.TaiLieuLuyenThi.com
( x 1) 7x2 12x 8 =
7x3 19x 2 + 4x + 8 =
0
0
3x2 + 2x + 3
y =
y =
3x2 + 2x + 3
6 2 33
6 + 2 33
=
x =
x
x = 1
7
7
.
y
=
2
153 + 44 23
153 44 23
=
y =
y
49
49
=
( x;y ) (1;2
); 6 27 33 ; 153 +4944 23 ; 6 + 27 33 ; 153 4944 23 .
2x3 + y ( x + 1) =
4x 2
Bai 4. Gia i he phng trnh
.
4
6
y2
5x 4x =
4x2 2x3
2
3
=
y
4x 2x
x +1
y =
2
x +1
4x 2 2x3
4
4
6
2
6
4x
y
4x
=
=
5x
5x
x +1
4x2 2x3
=
y
4x2 2x3
x +1
=
y
x = 0
x +1
2
4
2
x
(
)
=
y
0
4
2
=
5 4x2 x + 1 2 4 2 x 2 =
x 5 4x
0
( ) ( ) 0
2
+
x
1
(
)
4x2 2x3
x = 0 y =
x +1
y = 0 4
3
2
0
4x + 8x + 3x 26x + 11 =
161
www.TaiLieuLuyenThi.com
4x2 2x3
x=
=
y
x = 0
x 0=
x 1
=
2.
x +1
=
y = 0 x 1 2x 1 2x2 + 7x + 11 =
y 0=
y 1 y = 1
0
)(
)
(
1 1
Va y he phng trnh co ba nghie m la ( x;y ) = ( 0;0 ) ; (1;1) ; ; .
2 2
5
x y + 1 =
2
.
Bai 5. Gia i he phng trnh
y + 2 ( x 3) x + 1 = 3
Li giai
x 1
khi o he phng trnh a cho tng ng v i:
ie u kien
y 1
5
x
x
2
2
5
21
.
y = x2 5x +
y = x 1
2
4
x2 5x + 2 ( x 3) x + 1 + 6 =
0
3
y + 2 ( x 3) x + 1 =
5
x
2
x = 3
21
2
y = x 5x +
3.
4
y =
4
( x 3) x 2 + 2 x + 1 =
0
x 4 + 2x3 y + x2 y2 =
2x + 9
.
Bai 6. (TSH Khoi B 2008) Giai he phng trnh
2
x + 2xy =6x + 6
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ca hai phng trnh cu a he co iem chung la co ch a nhan t chung
6x + 6 x2
t phng trnh th hai cu a he va o
2
phng trnh a u a ve phng trnh ba c 4 v i a n x .
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 + xy do va y ta se the xy =
2
2
6x + 6 x2
2
2x + 9
2x + 9
x +
=
x + xy =
2
2
xy = 6x + 6 x
6x + 6 x
xy =
2
2
x x + 4 3 =
x 4 + 12x3 + 48x2 + 64x =
x =
0
4
( ) 0
2
17 .
6x + 6 x2
xy =
xy = 6x + 6 x
y =
4
17
He phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = 4; .
4
x2 + 1 + y ( y + x ) =
4y
2
x
1
y
x
2
y
y
4
x
y
y
x
2
y
+
+
=
+
=
(
)
)(
)
2
x2 + 1 =
0 x + 1= y ( 4 y x )
1
( 4 x y )( y + x 2 ) =
y = 0
x2 + 1= y ( 4 y x )
2
3
x + 1= y ( 4 x y ) x + y =
2
2
2
y
x + 1 =
( x + y ) + 6 ( x + y=
3) 0
) 9 0 ( x + y =
163
www.TaiLieuLuyenThi.com
y= 3 x
x2 + x 2 =
x = 1 x = 2
0
.
2
=
y 3=
y 5
x + 1 = 3 x
y = 3 x
(1;3); ( 2;5) .
x2 + 1
+x+y=
4
y
Nhan xet: Ngoa i ra co the a ve he
.
2
x +1
1
y .( y + x 2 ) =
a t a n phu u =
x2 + 1
;v = x + y 2 (xem the m phng pha p a t a n phu ).
y
x ( x + y + 1) 3 =
0
.
Bai 8. (TSH Khoi D 2009) Giai he phng trnh
2
5
0
( x + y ) 2 + 1 =
x
Li giai
ie u kien x 0 khi o he phng trnh a cho tng ng v i
3
x + y = 1
x + y = 1
x
.
2
4 6
3 1 5 + 1 =
0
+2=
0
x
x 2 x
x2
3
x = 2
x = 1
y = x 1
x
3.
y = 1 y =
( x 1)( 2x 4 ) =
0
2
(1;1) ; 2; 23 .
x + y =1
Bai 9. Gia i he phng trnh 3
.
3
x 3x = y 3y
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i
y =1 x
y =1 x
3
3
3
3
x 3x = ( 1 x ) 3 ( 1 x )
x 3x = y 3y
( x 1)( 2x + 1)( x + 2 ) =
y =1 x
0
3
2
0
2x + 3x 3x 2 =
y =1 x
164
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
x=
x = 1
2 x = 2 .
2
1
y=
1
y =
y=
2
1 1
Va y he phng trnh co ba nghie m la ( x;y ) =(1; 2 ) ; ; ; ( 2;1) .
2 2
Nhan xet: Qua ca c v du tre n nha n tha y phng pha p the he t s c n gian
ma ba t ky ho c sinh na o cu ng ngh e n au tien khi gia i he . Tho ng th ng
ca c he co nghiem e p khi a ve phng trnh ba c cao ta se gia i c nh
pha n tch tha nh nha n t . Ha n che cu a phng phap nay la oi khi tnh toan
co ng ke nh de da n e n sai so t va mo t iem na la ne u he co nghiem le vie c
gia i phng trnh ba c cao se he t s c kho khan. Luc na y th ngh e n cac
phng pha p kha c cha ng ha n nh a t a n phu. Mot lu y cu a phng phap
na y la ta co the the mot bie u th c, mo t ha ng so t mo t phng trnh vao
phng trnh con lai.
y2 xy + 1 =
0
.
Bai 10. Gia i he phng trnh
2
2
0
x + y + 2x + 2y + 1 =
c phng trnh a c ve phng trnh tch nen ta s dung phng phap the.
x2 + xy + 2x + 2y =0 x ( x + y ) + 2 ( x + y ) =0
x = 2
.
( x + 2 )( x + y ) =0
x = y
Li gii
H phng trnh a cho tng ng vi:
2
2
y=
y=
xy 1
xy 1
0
0
x + xy + 2x + 2y =
( x + 2 )( x + y ) =
x =
x =
2
y
x = 2
2
2
2y 1 y =
y2 1 y = 1
y =
2x2 + y ( x + y ) + x ( 2x + 1) =7 2y
.
Bai 11. Gia i he phng trnh
x ( 4x + 1) =7 3y
165
www.TaiLieuLuyenThi.com
Phan tch li giai.
Ne u th c hie n phe p the bie n tho ng th ng trong trng hp na y kho ng th c
hie n c e y e n so 7 t do hai phng trnh th the t phng trnh d i
le n phng trnh tre n xem ta c g? Hy vong a ve c mo t phng
trinh tch.
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i
2x2 + y ( x + y ) + x ( 2x + 1) =7 2y
2
7= 4x + x + 3y
2x2 + y ( x + y ) + x ( 2x + 1)= 4x 2 + x + 3y 2y
7= 4x 2 + x + 3y
2x2 + y ( x + y ) =2x 2 + y
2x2 + y ( x + y 1) =0
7= 4x 2 + x + 3y
7= 4x 2 + x + 3y
y = 2x2
y = 1 x
.
2
2
7= 4x + x + 3y 7= 4x + x + 3y
1 17
y= 1 x
x =
y = 2x2
y = 1 x
4
.
1 17
2
2x
x
2
0
=
0
3 17
2x x + 7 =
x =
y =
4
1 17 3 17
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) =
;
.
4
x3 + 7y = x + y 2 + x2 y + 7x + 4
( )
Bai 12. Gia i he phng trnh
.
3x2 + y2 + 8y + 4 =
8x
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
166
www.TaiLieuLuyenThi.com
x3 + 7y = x + y 2 + x2 y + 7x + 8x 8y 3x2 y2
( )
.
2
2
4 = 8x 8y 3x y
3
2
2
0
0
x + 2x x y 2xy 15x + 15y =
( x y ) x + 2x 15 =
.
2
2
4 = 8x 8y 3x y
4 = 8x 8y 3x2 y2
x2 + 2x 15 =
x = y
0
.
2
2
2
2
4 = 8x 8y 3x y 4 = 8x 8y 3x y
x =
x =
x =
y
5
3
x 3=
x 3
=
2
2
2
1 y =
7
+ 4 0 y + 8y + 119
= 0 y + 8y =
+7 0
y =
2y =
x2 ( y + 1) = 6y 2
.
Bai 13. Gia i he phng trnh
4 2
2 2
2
2
x y + 2x y + y x + 1= 12y 1
Phan tch li giai. Ca hai phng trnh co nha n t chung x2 t phng trnh
6y 2
t i a y the va o phng trnh th hai cu a he a
cu a he ru t c x2 =
y +1
ve phng trnh a th c bac bo n v i a n y . Nhng tr c tie n phai xet xem
y = 1 co la nghiem cu a he hay kho ng?
Li giai
Nha n thay y = 1 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t y 1 khi o he phng trnh a cho tng ng v i
2 6y 2
x =
y +1
2
6y 2
6y 2 2
2 6y 2
2
y + 1 y + 2y y + 1 + y y + 1 + 1= 12y 1
2 6y 2
x =
2 6y 2 x2 = 6y 2
y +1
x =
y +1
.
y +1
4 ( y 1)( 9y + 1) y2
2
2
= y 1 y = 1
( y + 1)
2
4 ( 9y + 1) y =
+
y
1
(
)
167
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
2
0
x = 2 36y + 3y 2y 1 =
.
2 6y 2
x
=
y = 1
y +1
( 3y 1) 12y 2 + 5y + 1 =
0
x = 0
x =
x =
2
2
1.
6y 2
x2
y =
y 1=
y 1
3
y +1
1
2;1 ; 0; .
3
x2 + xy + 2x + 2y =
16
.
Bai 14. Gia i he phng trnh
32
( x + y )( 4 + xy ) =
Bai giai
He phng trnh a cho tng ng v i
( x + y )( x + 2 ) =
16
.
32
( x + y )( 4 + xy ) =
Nha n thay x = 2 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t v i x 2 khi o he tng ng v i
16
16
16
x+y=
x
y
+
=
x + y =
x+2
x
2
+
x+2 .
16
( x + y )( 4 + xy ) =
32
. ( 4 + xy ) =
32
4 + xy = 2x + 4
x + 2
16
x =
0 x =
2x =
6
x + y =
.
x+2
=
y 8=
y 2
x ( y 2 ) =
0
( 0;8); ( 2;2 ); ( 2; 6 ) .
x 1 2 + 6 x 1 y + 4y 2 =
20
) ( )
(
.
Bai 15. Gia i he phng trnh
2
x 2 + ( 2y + 1) =
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
He phng trnh a cho tng ng v i
x 2 2x + 1 + 6xy 6y + 4y 2 =
20
20
2x + 1 + 1 4y + 6xy 6y =
.
2
2
2
2
1 4y
x + 4y =
2
x + 4y + 4y + 1 =
( 3x 5) y =+
x 9
.
1 4y
x2 + 4y2 =
5
kho ng thoa man he phng trnh.
3
5
Khi o vi x he tng ng v i:
3
Nha n thay x =
x+9
x+9
y=
3x 5
y =
3x 5
.
2
2
2 2x + 18
x 2 + 2y +=
1 2
( 1) 2 x + 3x 5 +=
x+9
y =
.
3x 5
9x 4 30x3 + 32x 2 + 190x + 119 =
0
x+9
y=
x = 1
3x 5
.
y = 1
Li giai
5 x3
2x
t phng trnh th nha t va thay va o phng trnh th hai cu a he ta c:
2x 2 + xy +
5 x3
= 4x + y 3x3 8x2 + 5 + 2x2 y 2xy = 0 .
2x
( x 1) 3x 2 5x 5 + 2xy ( x 1) =0 ( x 1) 3x 2 5x 5 + 2xy =0 .
169
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 + 2y 2 =
5
V i x = 1 khi o he tr tha nh
y=
2.
2
2 + y + y = 4 + y
1
3x2 5x 5 + y2 = 4x + y .
2
x2 + 5x + 5 + 2y2 = 8x + 2y x 2 3x + 5 = 2y (1 y ) (1) .
2
3 11 11
Ve tra i x2 3x + 5 = x + .
2
4 4
2
1
1
Ve pha i 2y (1 y ) ( y + 1 y ) = .
2
2
T ay suy ra phng trnh (1) vo nghie m.
(1; 2 ); (1; 2 ) .
13y3 3x2 =
1
Bai 17. Gia i he phng trnh
2
y + 4y + 1 = 5x + 4xy
Li giai
Nha n thay y =
y2 + 4y + 1
5
5
kho ng thoa man he , ne n vi y ru t x =
4 + 5y
4
4
y2 + 4y + 1
y = 2
3
.
13y 3
1 . ( y 2 ) ( y + 2 ) 13y2 + 16y + 7 =0
=
4 + 5y
y
=
2
(1; 2 ); (1;2 ) .
xy x + y =
2
Bai 18. Gia i he phng trnh 3
.
2
3
2
x 4x + x + 18= 2y + 5y y
Li giai
Nha n thay x = 1 kho ng thoa man he phng trnh.
x+2
Xe t x 1 ru t y =
t phng trnh au thay va o phng trnh th hai
x +1
3
x+2
x+2
x+2
cu a he ta c: x 4x +=
.
x + 18 2
+ 5
x +1
x +1
x +1
3
170
www.TaiLieuLuyenThi.com
x =
x =
2
2,y =
2
x
x =
2
2,y
2
=
=
2
17
1 17
1 17 .
0 x 1 =
x2 2 x 2 x 4 ==
,y
x =
2
2
4
1 + 17
1 + 17
1 + 17
,y
=
=
x
x =
2
2
4
Va y he phng trnh co bon nghie m la :
( x;y ) = 2; 2 ; 2; 2 ; 1 2 17 ; 1 4 17 ; 1 + 2 17 ; 1 + 4 17 .
)(
)(
Nhan xet: Xem the m mot so ba i toa n cung da ng nay c e ca p trong chu
e Ky thua t he so bat nh.
C. BAI TAP REN LUYEN
xy + x 1 =
3y
.
Bai 1. Gia i he phng trnh 2
2
x
y
x
=
2y
(
)
Li giai
Nha n thay x = 3 kho ng thoa man he phng trnh.
x 1
thay va o phng trnh th hai
Xe t x 3 t phng trnh au suy ra y =
3x
cu a he ta c:
2
x 1
x 1
5
4
3
2
x =
x 2
4x + 2 0 .
x 5x + 5x + 5x =
3
x
3
( x + 1) x 4 6x3 + 11x 2 6x + 2 =
0.
1
( x + 1) x 2 3x + 1 + 1 =0 x =1 y = .
2
1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = 1; .
2
x ( y 3) 9y =
1
.
Bai 2. Gia i he phng trnh
2
1
( x 1) y2 + 2y =
Li giai
Nha n thay y = 3 kho ng thoa man phng trnh t phng trnh a u cu a he suy
ra he phng trnh tng ng v i:
171
www.TaiLieuLuyenThi.com
4 ( 2y + 1)
x ( y 3) ( y 3) = 8y + 4
x 1 = y 3
.
2
1
2 2
( x 1) y 2 + 2y =
1
( x 1) y + 2y =
4 ( 2y + 1)
x 1 =
4 ( 2y + 1)
y3
x 1 =
y3
.
2
2 2
4 ( 2y + 1) 2
( x 1) y + 2y =1 y 3 y + 2y + 1 =0
4 ( 2y + 1)
4 ( 2y + 1)
x = 2,y = 1
x 1 =
x 1 =
y3
x = 1,y = 1
2y + 1 16y2 2y + 1 + y 3 2 =
0
2
) ( ) ( ) 0 ( 2y + 1)( y + 1) =
(
2 x + 2 2 =+
) y 19 .
(
Bai 3. Gia i he phng trnh
2
2 ( y + 2 ) =+
x 1
Li giai
2
2
2 2 ( y + 2 ) 1 + 2 = y + 19 8y 4 + 64y3 + 200y 2 + 287y + 143 = 0 .
y = 1
3 3 12081 277 .
,k =
7
10
k
y =
2
+
3 3k 6
x = 1, y = 1
1 10 k
7 10 k .
=
+
+
x
2
1,y =
3 3k 6
3 3k 6
172
www.TaiLieuLuyenThi.com
4x2 y2 + xy2 + 4xy 3y3 + 1 =
7y 2
Bai 4. Gia i he phng trnh
.
2
0
3xy 3y y + 1 =
Li giai
xy ( 4xy + y + 4 )= 7y2 + 3y3 1
Vie t la i he d i dang:
3y2 + y 1
xy =
3
2
2
3y + y 1 3y + y 1
+ y + 4 = 7y2 + 3y3 1
4.
3
3
y = 1
y = 1
6
( y 1)( 6y 1) 6y2 + 8y + 1 = 0
y = 4 + 10
y = 4 + 10
=
x 1,y
= 1
3
1
x =
,y =
2
6
5
4 + 10 .
x=
1
,y =
2
6
5
4 + 10
x =
1+
,y =
2
6
Va y he phng trnh co bon nghie m la :
( x;y )= (1;1); 23 ; 61 ; 1 25 ; 4 + 6 10 ; 1 + 25 ; 4 +6 10
x y
8
2x + 4y + y + x =
x y
Li giai
ie u kien: xy 0 .
173
www.TaiLieuLuyenThi.com
6x 4x 2 1
t phng trnh th hai va thay va o phng trnh a u cu a
x
he ta c:
Ru t y =
2x + 4.
6x 4x 2 1
x2
6x 4x 2 1
+
+
=
8.
x
6x 4x 2 1
x2
x = 1
5 11
2
x =
3
+
6 6 3 3261 155
5 11
2
vi k =
3
+
6 6 3 3261 155
=
= 1
x 1,y
3 3261 155
6k 4k 2 1
x k,y
=
=
2
k
6
3 3261 155
2
.
6
6k 4k 2 1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = (1;1) ; k;
5 11
2
v i k =
3
+
6 6 3 3261 155
3 3261 155
2
.
6
xy 3x 2y =
6
Bai 6. Gia i he phng trnh 2
.
2
8
x + y 2x 4y =
Li giai
Nha n thay x = 2 kho ng thoa man he phng trnh.
3x + 6
t phng trnh au thay vao phng trnh th hai ta c:
Xet x 2 rut y =
x2
2
3x + 6
3x + 6
x2 +
=8 x 4 6x3 + x2 + 60x + 52 =0 .
2x 4.
x
2
x
x =
1 x =
1,y =
1
.
( x + 1)( x + 2 ) x 2 9x + 26 =0
2 x =
2,y =
0
x =
174
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
2
Cach 1: Ru t y =
x 4x + 6 t phng trnh th hai cu a he the va o phng
trnh a u ta c:
x ( x + 2 ) 2x x 2 4x + 6 =
9
x 4 + 4x3 2x 2 12x + 9 =
0.
x =
3 x =
3,y =
9
2
2
.
( x 1) ( x + 3) =0
x 1
x 1,y
= 1
=
=
x;y )
Va y he phng trnh co hai nghie m la (=
(1;1) ; ( 3;9 ) .
x2 + 2x ( 2x + y ) =
9
)
(
Cach 2: Vie t la i he phng trnh d i da ng:
.
x 2 + 2x + 2x + y =
6
a t u =
x2 + 2x,v =
2x + y khi o he phng trnh tr tha nh:
u + v = 6
u = 3 x2 + 2x =
3 x = 1,y = 1
3,y =
9
3 2x + y =
9
3
uv =
v =
x =
x2 + xy =x + 2
Li giai
Nha n thay x = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t x 0 ru t y =
x + 2 x2
t phng trnh au the va o phng trnh th hai
x
cu a he ta c:
2
x + 2 x2
x 2
+ 5 + 13x 2 = 26 2x 4 + 9x3 x 2 18x + 8 = 0 .
=
x 1,y
= 2
x = 1
x 1=
=
,y
x = 1
2
2 .
( x 1)( 2x 1)( x + 2 )( x + 4 ) =0
2
2
2,y =
x = 2 x =
9
4,y =
x = 4 x =
2
(1;2 ); 21 ; 29 ; ( 2;2 ); 4; 29 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
xy + x 2 =
0
(1)
3
2
2
2
0
2x x y + x + y 2xy y =
(2)
Li giai
De tha y x = 0 khong tho a man he phng trnh.
2x
t (1) the va o (2) ta c:
Khi o ru t y =
x
2x3 x2 .
2x
2x
2x 2x
+ x2 +
=
0 .
2x.
x
x
x
x
2x5 + 2x 4 2x 2 6x + 4 = 0 2 ( x 1) x 4 + 2x3 + 2x 2 + x 2 = 0 .
( x 1) x2 + x
) + (x
)(
+ x 2 = 0 ( x 1) x2 + x + 2 x 2 + x 1 = 0 .
x = 1
x = 1
2
1 5 .
x
x
1
0
+
=
x
=
Suy ra ( x;y )
=
(1;1) ; 1 2
; 5 .
(1;1) ; 1 2
x2 + 5x + y =
9
(1)
Bai 10. Gia i he phng trnh
3
2
2
18
3x + x y + 2xy + 6x =
Li giai
2
Ru t y =9 x 5x t (1) thay va o (2) ta c:
; 5 .
(2)
.
( x 1)( x + 3) x2 + x 6 = 0 x = 1
x =1 7
)(
)(
176
7;6 + 3 7 ; 1 + 7;6 3 7 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + y2 xy =
1
Bai 11. Gia i he phng trnh
.
3
2x = x + y
Li giai
Rut=
y 2x3 x t phng trnh th hai cua he thay vao phng trnh au ta c:
x2 + 2x3 x
)(
x =
1 x =
1,y =
1
.
x2 1 4x 4 2x 2 + 1 =0 x 2 =1
x 1
x 1,y
= 1
=
=
Li giai
2
x 1
t phng trnh th hai the vao phng trnh au cua he ta c:
x
x2 1 x2 1
+ x + 1= 3x2 4x + 1 .
x2
x x
Rut y =
=
x 1,y
= 0
x = 1
2
x ( x 1) ( x + 2 ) =0
3.
2,y =
x = 2 x =
2
(1;0 ); 2; 23 .
9y 4 xy 2 =12 4x
.
Bai 13. Gia i he phng trnh
2
2 2
3
4x y x =
Li giai
He phng trnh tng ng vi:
9y 4 xy 2 =12 4x
9 4x2 3 x3 4x2 3 = (12 4x ) x 4
2
3
y = 4 2
y2= 4 3
x
x2
177
www.TaiLieuLuyenThi.com
( x 1) 132x3 + 135x 2 81 =
132x 4 + 3x3 216x 2 + 81 =
0
0
.
2
3
3
y = 4 2
y 2= 4
x
x2
x = 1
y 1
132x3 + 135x 2 81 =
0.
2
3
y = 4 2
x
Do y2 0 4
3
x2
0 x
3
2
( ) (1; 1) ; (1;1) .
x + x2 y =+
y 2
.
Bai 14. Gia i he phng trnh
2
2
12
( 2x + y ) + 3y =
Li giai
y x2 1 =2 x (1)
.
He phng trnh tng ng vi
( 2x + y )2 + 3y 2 =
12 (2)
Ne u x = 1 thay va o (2) ta c:
(2 + y)
y = 1
.
+ 3y 2 = 12 4y 2 + 4y 8 = 0
y = 2
Suy ra=
( x;y )
(1;1) ; (1; 2 ) .
Ne u x = 1 thay va o (2) ta c:
(2 y)
y = 1
.
+ 3y 2 = 12 4y 2 4y 8 = 0
y = 2
178
2x
x2 1
3
.
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
2x
2x
0
12 . x6 3x 4 x3 + 9x2 6x + 1 =
2x + 2
+ 3 2
=
x 1
x 1
x3 3x + 1
=
0 x3 3x + 1 =
0.
Do phng trnh bac ba co toi a ba nghiem nen ay la ba nghiem cua phng trnh.
Vay he phng trnh co bay nghiem la:
2 (1 cos t )
2 4 8
vi t ; ; .
2
cos t 1
9 9 9
x 4 4x 2 + y 2 6y + 9 =
0
(1)
Bai 15. Gia i he phng trnh
.
2
2
0
(2)
x y + x + 2y 22 =
Li giai
Ru t y =
22 x
x2 + 2
2
16 x 2 4
22 x 2
4
2
2
2
3 =0 x x 4 +
=0 .
x 4x +
2
x2 + 2
x +2
x = 2
.
x2 4 x2 2 x 4 + 6x 2 + 32 =
0
x = 2
)(
)(
a p so. ( x;y ) =
( 2;3) ; 2;5 .
x 1 2 + 6 x 1 y + 4y 2 =
20
) ( )
(
.
Bai 16. Gia i he phng trnh
2
x 2 + ( 2y + 1) =
2
Li giai
Vie t la i he d i dang:
179
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + 4y 2 2x + 6 ( x 1) y =
1 4y 2x + 6 ( x 1) y =
19
19
.
1 4y
x 2 + 4y2 =
x 2 + 4y2 =
1 4y
x+9
Ru t y =
the va o phng trnh th hai tm c nghiem: ( x;y ) = ( 1; 1) .
3x 5
6 1
y 3x 4
8x xy =
Bai 17. Gia i he phng trnh
.
2
x3 4x2 y =
y
Li giai
Ru t y theo x t hai phng trnh cu a he ro i so sa nh v i nhau tm c
nghiem ( x;y ) = ( 0;0 ) .
x2 ( y + 1) = 6y 2
.
Bai 18. Gia i he phng trnh
4 2
2 2
2
2
x y + 2x y + y x + 1= 12y 1
Li giai
)
(
2
2
2
2
2
x + 1 y + y x + 1= 13y 1
Vie t la i he phng trnh d i da ng:
.
( y + 1) x2 + 1 = 7y 1
u2 v2 + uv= 13v2 1
a t u = x2 + 1,v = y, ( u 1) he phng trnh tr tha nh:
.
u ( v + 1) = 7v 1
7v 1
t phng trnh th hai cu a he thay va o phng trnh au cua
v +1
he ta c:
Ru t u =
1
v = 1
2
=
=
7v 1 2 7v 1
x 0,y
2
+
=
v
.v
13v
1
3 .
v = 1
v +1
v +1
1
2,y =
3 x =
y2 4x 1 + 3= 5y2 12x 3
.
Bai 19. Gia i he phng trnh
2
6
2y 3 2x =
180
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien:
Ru t y2 =
ta c:
1
3
x .
4
2
6
2 3 2x
( 6 4x )( 4x 1) 5 =0 .
6 4x t 2 = 5 + 2 ( 6 4x )( 4x 1) , ( t > 0 ) .
4x 1 + 6 4x +
a t t = 4x 1 +
t = 3
t2 5
.
5 = 0 t 2 + 2t 15 = 0
2
t = 5
Suy ra t = 3 4x 1 + 6 4x = 3 5 + 2
1
x =
x = 2
y = 5
x =
( 6 4x )( 4x 1) = 9 .
1
3
,y =
2
2 .
5
,y = 3
4
; 3 ; 5 ; 3 .
Va y he phng trnh co bon nghie m la ( x;y ) =
2
2 4
1 y 2 =
4xy
Bai 20. Gia i he phng trnh
.
2
4
3
+
=
4x
y
4xy
1
Li giai
Nha n thay y = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t y 0 ru t x =
1 y2
t phng trnh au thay va o phng trnh th hai cua
4y
2
1 y2
1 y2 3
0
he ta c: 4
1 . y2 1 8y 4 + 5y 2 1 =
+ y4 4
y =
4y
4y
)(
x = 0,y = 1
y
1
=
1
y =
.
x = 0,y = 1
57 5
21 57
57 5
x =
,y =
y =
4
16 57 5
181
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co bon nghie m la :
x;y
0;
1
;
0;1
;
( ) ( ) ( ) 21 57 ;
16 57 5
57 5
.
x3 y + x3 + xy + x =
1
Bai 21. Gia i he phng trnh
3 2
3
8
4x y + 4x 8xy 17x =
Li giai
Nha n thay x = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t x 0 khi o he phng trnh tng ng v i:
x3 + x ( y + 1) =
1
1
=
1
y
3
x +x
2
4x3 1 1 + 4x3 8x 1 1 17x =
8
x3 + x
x3 + x
1
1
1
1
y=
y =
3
3
x +x
x +x
2
2
x 8x6 + 7x 4 10x
x x2 1 8x 4 + 15x
=
5 0
=
+5 0
3
x2 = 1
1,y =
x =
2.
1
1
=
y
1
x3 + x
x = 1,y = 2
3
1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = 1; ; 1; .
2
2
)(
3
3
= ( x 1) x + 2 + 1
.
Bai 22. Gia i he phng trnh y
2
y = x + x + 1
Li giai
3
ie u kien: y 0,x 2 .
The y = x2 + x + 1 t phng trnh hai vao phng trnh a u cu a he ta c:
3=
182
( x 1)
3
x3 + 2 + 1 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
x3 + 2 phng trnh tr thanh:
a=
t u
( u 3) ( u + 1) u + u 3u 6=
( u 2 ) ( u + 3u + 3) = 0 u = 2
3=
x3 + 2 = 2 x = 3 2 y = 3 4 + 3 2 + 1 .
2; 3 4 + 3 2 + 1 .
x3 + xy 2 =
0
.
Bai 23. Gia i he phng trnh
3
0
y + 3xy + 3 =
Li giai
Nha n thay x = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t x 0 khi o t phng trnh a u cu a he ta co y =
Thay y =
2 x3
.
x
2 x3
va o phng trnh th hai cua he ta c:
x
3
3
2 x3
2 x3
+ 3 = 0 x3 1 = 7 .
+ 3x.
x
x
x 3 1=
7 x=
1+ 3 7 y=
1 3 7
3
1+ 3 7
1 3 7
3
3
.
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y
=
+
1
7
;
)
3
3
1 + 7
Li giai
Nha n thay 2x2 + 3x 9 =
0 kho ng thoa man he phng trnh.
Ru t y =
4x2
2x2 + 3x 9
hai ta c:
183
www.TaiLieuLuyenThi.com
7.
4x2
2
2x + 3x 9
0
+ 6= 2x2 + 9x ( x + 2 )( 2x 1) 2x2 + 9x 27 =
16
2,y =
x =
x = 2
7
1
1
1
x =
x =,y =
2
2
7
9 3 33
9 3 33
x =
,y 3
=
x =
4
4
( x;y ) = 2; 167 ; 21 ; 17 ; 9 43
33
; =3 .
x 4 y2 4xy + y 2 =
1
Bai 25. Gia i he phng trnh
.
2
1
2x 2x + y =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x 4 y2 4xy + y 2 =
1
2
2x + 2x 1
y =
) (
4
2
2
2
x 2x + 2x 1 4x 2x + 2x 1 + 2x + 2x 1
y =
2x 2 + 2x 1
1
=
.
x 4 4x 4 8x3 + 8x2 4x + 5 =
0
y =
2x2 + 2x 1
2
4
2
2
0
x = 0
x 4 x x + ( 2x 1) + 4 =
.
y = 1
2
2x + 2x 1
y =
( 0; 1) .
x + y =
1
184
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien: ( 4 x )(13 y ) 0,2x + y + 2 0 .
Rut y = 1 x t phng trnh au va the vao phng trnh th hai cua he ta c:
( 4 x )(12 + x ) = xx ++ 328 ( x + 3) ( 4 x )( x + 12 ) = 28 x .
( x + 3)( 28 x ) 0
( x + 3)( 28 x ) 0
2
2
2
2
0
( x + 3) ( 4 x )( x + 12 ) = ( 28 x )
( x + 6x 22 )( x + 8x 16 ) =
x = 31 3
x = 31 3,y = 4 31
.
x = 4 2 4 x = 4 2 4,y = 5 4 2
Va y he phng trnh co hai nghie m:
( x;y )=
)(
31 3;4 31 ; 4 2 4;5 4 2 .
2x3 + y ( x + 1) =
4x 2
.
Bai 27. Gia i he phng trnh
4
6
2
y
5x 4x =
Li giai
Nha n thay x = 1 kho ng thoa man he phng trnh.
Ru t y =
4x2 2x3
t phng trnh a u thay va o phng trnh th hai cu a he ,
x +1
2
4x2 2x3
ta c: 5x 4x =
.
x +1
x 0 =
x 0,y
=
= 0
4
2
x ( x 1)( 2x 1) 2x + 7x + 11 =0 x =1 x =1,y =1 .
1
1
1
=
=
,y
x
x =
2
2
2
.
1 1
Va y he phng trnh co ba nghie m ( x;y ) = ( 0;0 ) ; (1;1) ; ; .
2 2
x2 2xy + x + y =
0
Bai 28. Gia i he phng trnh
.
4
2
2
2
0
x 4x y + 3x + y =
Li giai
1
Nha n thay x = kho ng thoa man he phng trnh.
2
185
www.TaiLieuLuyenThi.com
Xe t x
1
x2 + x
t phng trnh a u cu a he suy ra y =
.
2
2x 1
Thay y =
x2 + x
va o phng trnh th hai cua he ta c:
2x 1
2
x2 + x
x2 + x
+ 3x2 +
x 4x .
0.
=
2x 1
2x 1
x 0 =
x 0,y
=
= 0
x ( x 1)( x 2 ) 2x + 1 =0 x =1 x =1,y =2 .
x 2 =
x 2,y
=
= 2
Li giai
Co ng theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x 4 + 4x3 y 2x 2 y2 12xy3 + 9y 4 =
0.
x2 + 2xy 3y2
0
x2 + 2xy 3y2 =
0.
=
1
1
y = x
x=
,y =
4
4
x + 2xy 3y =
0
3
3
.
x = 3y
3
4
1
1
1
2x y + y =
3
4
,y
x 4=
1 =
4
2x y + y =
3
3
xy +=
3 y x2 + 3
.
Bai 30. Gia i he phng trnh
y2 + 4x + 2 ( x 1) x2 2x + 4= 2x 2 + 5
Li giai
Cach 1: He phng trnh a cho tng ng v i:
2
3
y x + 3 x =
.
y 2 + 4x + 2 x 1 x 2 2x + 4= 2x 2 + 5
( )
186
www.TaiLieuLuyenThi.com
y= x2 + 3 + x
y2 + 4x + 2 ( x 1) x2 2x + 4= 2x 2 + 5
y= x2 + 3 + x
2
x + x2 + 3 + 4x + 2 ( x 1) x2 2x + 4= 2x 2 + 5
y= x2 + 3 + x
4x 2 + 2x x2 + 3 + 2 ( x 1) x 2 2x + 4 =
0 (1)
( x 1)
+ 3 (2) .
Xe t ha m so f(t) =
t + t t 2 + 3 tre n , ta co :
f '(t) = 1 + t 2 + 3 +
t2
2
t +3
1
1 + 13
V vay (2) f(x) =f(1 x) x =1 x x = y =
.
2
2
1 1 + 13
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ;
.
2
2
2 .
2
2
= 1 x 2 + 3 + 1 x
2
2
y=
+
+
+
+
1
x
3
1
x
x
x
3
)
)
(
(
Nha n xe t: x + x2 + 3 > 0,
2
x + x2 + 3 =
(1 x )
+ 3 + 1 x > 0 do o
2
2
(1 x ) + 3 + 1 x x + x2 + 3=
(1 x )
+ 3 +1 x
1
1 + 13
.
x =1 x x = y =
2
2
x2 + 3y =
9
Bai 31. Gia i he phng trnh 4
.
2
0
y + 4 ( 2x 3) y 48y 48x + 155 =
187
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
Rut y =
9x
t phng trnh au thay vao phng trnh th hai cua he ta c:
3
4
9 x2
9 x2
9 x2
48x + 155 =
0.
+ 4 ( 2x 3)
48.
3
3
3
3
9+6 2
x =
=
x 3 2 ( x 1)
2
2
.
x2 =
3
2
x
1
(
)
3
96 2
x
2
2
Chu e 6.
au + bv = ab + uv ( a v )( b u ) = 0
=
=
G(x,y) 0
G(x,y) 0=
G(x,y) 0
Phng pha p phan tch thanh nha n t o i v i phng trnh ba c hai hai an
Phng trnh ba c hai hai an co da ng:
F(x,y) = ax2 + bxy + cy 2 + dx + ey + f = 0 .
188
( by + d )
4 cy2 + ey + =
f
( my + p )
www.TaiLieuLuyenThi.com
( by + d ) + my + p
x =
2a
Suy ra
.
( by + d ) my p
x =
2a
( by + d ) + my + p
( by + d ) my p
x
.
Do o F(x,y) =
a x
2a
2a
x
=
0
a x
.
2a
2a
G(x,y) = 0
x3 3x2 + 2 y2 3 y =
0 (1).
.
189
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y ta vie t la i phng trnh di dang:
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
2
2
2 0
2xy 0 ( xy 1) x 2 + y 2 =
xy x + y + 2 x + y =
xy = 1
2
5x2 y 4xy2 + 3y3 2 ( x + y ) =
0
2
3
0
5x y 4xy + 3y 2 ( x + y ) =
xy = 1
x2 + y2 =
2
2
2
2
2
x + y =
2
3
0
5x y 4xy + 3y 2 ( x + y ) =
xy = 1
5x2 y2 4xy.y2 + 3y 4 2 xy + y2 =
0
x2 + y2 =
2
2
3y x + y2 + 2x2 y 4xy2 2 ( x + y ) =
0
190
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = 1
xy = 1
y = 1
4
2
0
3y 6y + 3 =
x = 1
2
2
2
x + y =
y = 1
x2 + y2 =
6y + 2x 2 y 4xy 2 2 ( x + y ) =
0
2
(1 xy )( 2y x ) =
0
x = 1
2 10
2 10
=
x
x =
=
y
1
5
5 .
x = 1
10
10
y=
y=
y = 1
5
5
10 2 10
10
;
;
.
5
5
5
y2 =(5x + 4)(4 x)
Bai 2. Gia i he phng trnh
.
2
2
y
5x
4xy
16x
8y
16
0
+
=
Li giai
Vie t la i phng trnh th hai cu a he d i dang:
y2 (4x + 8)y 5x2 + 16x + 16 =
0.
4x + 8 + 6x
y
= 5x + 4
=
2
.
Suy ra
y= 4x + 8 6x= 4 x
TH1: V i =
y 5x + 4 , thay va o phng trnh a u cu a he ta c
x = 0 y = 4
.
x(5x + 4) =0
4
x =
y=
0
191
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = 0 y = 4
.
x(4 x) =0
x = 4 y = 0
( 0;4 ) , ( 4;0 ) , 45 ;0 .
Li giai
x + y 0
ie u kien:
.
x y 0
x = 4y
2
.
( x 4y )( x y ) =0
x = y
( 2;2 ); ( 32 8
15;8 2 15 .
xy + x + y = x 2 2y 2
.
Bai 4. (TSH Khoi D 2008) Giai he phng trnh
x 2y y x 1= 2(x y)
Li giai
ie u kien: x 1,y 0 .
Nhan xet: Ro ra ng phng trnh th hai ch a ca n co da ng ph c ta p ta kho ng
x ly c g nen tap trung nghien cu phng trnh au cua he co dang bac hai.
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
192
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = y
( x + y ) ( x + y ) 3y2 3xy = 0 ( x + y )( x 2y 1) = 0 =x
2y + 1
Do x 1,y 0 ne n x = y vo ly.
Va y =
x 2y + 1 thay va o phng trnh th hai cua he ta c:
( 2y + 1) 2y y 2y = 2y + 2 ( y + 1) ( 2y 2 ) = 0 y = 2 (do y 0 ).
Suy ra ( x;y ) = ( 5;2 ) la nghiem cua he phng trnh.
Bai 5. (TSH Khoi B 2013) Giai he phng trnh
.
Li giai
ie u kien:
da ng:
+ TH1: Ne u
.
.
.
+ TH2: Ne u
.
Va y he phng trnh co hai nghie m la
.
193
www.TaiLieuLuyenThi.com
Nhan xet: Nh va y mau cho t cua ba i toa n la a ve gia i mo t phng trnh
vo ty ba ng phep nha n lien h p. Ca c nam ga n ay Bo giao du c va o a o ta o
ra t hay a ba i toan gia i he phng trnh ve mo t ba i toan gia i phng trnh
vo ty ba ng ca ch nha n lien hp. e chi tie t them ve phng pha p ba n oc
tham kha o Cuo n Nhng ieu can biet LTH Ky thuat giai nhanh Phng
trnh, bat phng trnh vo ty cu ng ta c gia .
3
2
1 x + xy + 3 =
y3
x 2
2
.
Bai 6. Gia i he phng trnh
2
1
4
( xy + 2 ) + 2 = 2y +
x
x
Li giai
ie u kien: x 0 .
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
( xy + 2 )
Thay =
y
x2
1
x
= 2.
xy + 2
1
1
1 2
xy + 2 = 0 xy + 2 = 0 y =
x
x
x
x2 x
2
va o phng trnh th nha t cu a he ta c:
x
3
1 x2
1 2 3 1 2
+ x 2 + = 2 .
x2
x x x
x
x
x ( x 2 ) 3x 4 + 4x3 + 2x 2 12x + 6 = 0
x= 2 y=
x0
3
.
4
x2 + 2x + xy 1 2 =
(
) 2x2 y .
Bai 7. Gia i he phng trnh
x3 y3 + 3xy2 7y3 =
1
Li giai
Phng trnh th hai nha t cu a he tng ng v i:
2
x 2 + 2x + x 2 y 2 2xy + 1 2x 2 y = 0 ( xy x ) 2 ( xy x ) + 1 = 0 .
2
( xy x 1) = 0 xy x 1 = 0 y =
phng trnh).
194
x +1
(do x = 0 kho ng tho a ma n he
x
www.TaiLieuLuyenThi.com
Thay y =
x +1
va o phng trnh th hai cua he ta c:
x
2
3
2
3
1 x3 ( x + 1) + 3x2 ( x + 1) 7 ( x + 1) =
x3
( x + 1) + 3x x x+ 1 7 x x+ 1 =
x ( x + 1) + 1 = 8 ( x + 1) x 2 + x + 1 = 2 ( x + 1) .
1 5
1 5
1 5
=
=
,y
x
x =
2
2
2 .
x2 x 1 = 0
1+ 5
1+ 5
1+ 5
=
=
,y
x
x =
2
2
2
( x;y ) = 1 2 5 ; 1 2 5 ; 1 +2 5 ; 1 +2 5 .
2
8xy
2
16
x + y + x y =
+
8y + 3 =
3y 4 2
Li giai
ie u kien: x + y 0,y 0,
x
x2
+
0.
3y 4
x3 x 2
x 2 4x + 3y
+
+
=
3y 4
8y
6
x2
3y
x 2 4x + 6y
x
+
=
2
.
3y
4
8y
8
x2 4x + 3y
x2 4x + 3y
x2 4x + 6y
+ =
=
4 .
0.
8y
8y
6
8y
8
6
x = 6y
x2 4x + 3y
2
.
=
3x=
2y ( 4x + 3y )
8y
6
3x = 2y
28
168
28
y=
x=
,y =
48y
37
37
37 .
36y2 + y2 +
= 16
7y
4
24
4
=
=
,y
y 7
x =
7
7
2
195
www.TaiLieuLuyenThi.com
TH2: Ne u 3x = 2y thay va o phng trnh a u cua he suy ra:
( x;y ) =
( 8;12 ); 138 ; 12
.
13
( 8;12 ); 247 ; 47 .
( 8;12 ); 247 ; 47 .
x 5 + 2y 4 = x y + 1
( )
( )
Li giai
ie u kien: x 5,y 2 .
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
8 xy 2y + 4 8y = x2 2xy + y2 4 ( xy 2y ) + 8 xy 2 + 4 =
2 xy 2y + 2
=( x + y ) 2 xy 2y + 2 =x + y
0
2 xy 2y + 2 = x + y
x 2 2 y ( x 2 ) + y =
.
x 5 + 2y 4 = x y + 1 x 5 + 2y 4 = x y + 1
x 2 =y
0
x2 y =
.
x 5 + 2y 4 = x y + 1 x 5 + 2y 4 = x y + 1
y= x 2
y= x 2
x = 6
.
3 y = 4
x 5 + 2y 4 = x y + 1 x 5 + 2x 8 =
.
Bai 10. Gia i he phng trnh
y ( y x ) =3 3x
Li giai
2
ie u kien: x + 2y + 1 0 .
196
(x + y)
www.TaiLieuLuyenThi.com
Phng trnh th nha t cu a he vie t la i d i da ng:
4y2 4y x 2 + 2y + 1 + x 2 + 2y + 1 = x 2 2xy + y 2 .
2y x2 + 2y + 1 = x y
2
2
2
.
2y x + 2y + 1 = ( x y )
+
+
=
2y
x
2y
1
y
x
9y 6xy 2y 1 =
0 9y2 6xy 2y 1 =0
2
2
y ( y x ) =3 3x
0
0
y xy + 3x 3 =
3y 2y 18x + 17 =
x = 1
3y x 0
y = 1
3y 2y + 17
9y2 y.
2y 1 = 0 x = 62 + 4 178 .
3
3y 2y + 17
y = 13 + 178
x =
18
y + 2xy 2y 1 = 0
2
1 + 10 .
=
=
x
,y
y ( y x ) =3 3x
2
0
3
3
y xy + 3x 3 =
Va y he phng trnh co ba nghie m la :
( x + y + 1) x y + 2y + 2 =
0
a2 + b
x
=
=
a
xy
2 .
nhie n nha t la a t
,(a 0)
b a2
b= x + y
y
=
2
197
www.TaiLieuLuyenThi.com
Khi o phng trnh th nha t cu a he tr tha nh:
( b + 1) a + b a2 + 2 =0 a2 ( b + 1) a b 2 =0 (1)
Ta co (1) la phng trnh ba c 2 cua a co a =
b + 1 ( b + 3)
( b + 1)
+ 4 ( b + 2) =
b +1+ b + 3
= b+2.
2
2
Do vay vie t la i phng trnh th nha t d i da ng:
Suy ra a =
( b + 3)
= 1 hoa c a=
( a + 1)( a b 2 ) = 0 (
)(
xy xy2 = 0.
x y +1
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
(
(
)(
x+y+2 xy
x + y + 2 = x y
x y +1 =
0
2
2
2
x
2
x
y
3
y
2
+
=
+
(
)
x + 2 ( x y 3) = y + 2
x2 y2 = ( x y ) x y 2
x2 + 2 ( x y 3) = y2 + 2
2
3
2
y =x ( x y ) + 2 ( x y )
.
3
2
2
x + 2 ( x y 3) = x + 2 ( x y ) + 2 ( x y )
2
3
2
y =x ( x y ) + 2 ( x y )
.
x 2 ( x y 4 ) + ( x y )3 8 =
0
2
3
2
y =x ( x y ) + 2 ( x y )
2 xy+2 xy +4
( x y 4 ) x +
=
0
+
x
y
2
x=
x 3
y 4 =
.
2
x + y =
y =1
( 3; 1) .
www.TaiLieuLuyenThi.com
C. BAI TAP REN LUYEN
Bai 1. (TSH Khoi D 2012) Giai he phng trnh:
xy + x 2 =
0
.
3
2
2
2
0
2x x y + x + y 2xy y =
Li giai
Ba i toa n na y a c nhac e n trong chu e phng pha p the. Tinh y ta phan
tch c phng trnh th hai cua he d i da ng:
y = x2
.
x2 y ( 2x y + 1) = 0
y 2x + 1
=
( x;y ) =(1;1) ; 1 +2 5 ;
1 + 5
5 ;
; 5.
y2 =+
( x 8) x2 + 2
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
y2
2 ( x 8) x2 + 2
y=
y =+
2
0
( y 5x 4 )( y + x 4 ) =
y
y
=
=+
( x 8) x2 + 2
x 0,y
=
= 4
4x
2,y =
x=
6
.
x =
2
=
5,y
9
=+
( x 8) x + 2
=
= 99
x 19,y
5x + 4
x2 3x = y2 y 2
(x + y)
+1
Li giai
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
2
y= x 1
1
3
.
x 3x + 2 =y y y = x
2
2
y= 2 x
2
199
www.TaiLieuLuyenThi.com
Xe t t ng trng h p va thay va o phng trnh th hai cu a he tm c ca c
nghiem: ( x;y ) = ( 0;2 ) ; (1;0 ) .
.
Bai 4. Gia i he phng trnh
2
3
3
2
0
2 x + 2y + 3y ( x + 1) + 6x + 6x + 2 =
Li giai
2
ie u kien: x + 2y + 3 0 .
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
2
2x3 + 6x 2 + 6x + 2 + 4y3 + 3y ( x + 1) =
0.
3
2
2
2 ( x + 1) + 3y ( x + 1) + 4y3 =0 ( x + 1 + 2y ) 2 ( x + 1) y ( x + 1) + 2y2 =0
2y = x 1
2y =x 1
x = 1 .
2
2
2 ( x + 1) y ( x + 1) + 2y =
0
y = 0
TH1: Ne u ( x;y ) =
14
5
y= .
9
8
14 5
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ; .
9 8
x3 + 2x2 y 3xy2 + xy + x
=
2y 2y 2 ( 5y + 1)
Li giai
Phng trnh th nha t cu a he vie t la i d i da ng:
( x 2y ) ( x2 + 4xy + 5y2 + y + 1) =0 .
2
( x 2y ) ( x + 2y ) + y2 + y + 1 = 0 x = 2y .
www.TaiLieuLuyenThi.com
( 4y
) (
11 + 3 17
11 + 3 17
11 + 3 17
,y =
y =
x =
8
4
8
.
4y 2 + 11y 2 = 0
11 + 3 17
11 + 3 17
11 + 3 17
,y
=
=
y
x =
8
4
8
11 + 3 17 11 + 3
;
( x;y ) =
4
8
17 11 + 3 17 11 + 3 17
;
;
.
4
8
)(
x2 + 9 x 2 + 9y = 22 y 1 2
( ) .
Li giai
ie u kien: y 1 .
Phng trnh th nha t cu a he c vie t la i d i dang:
( x + 9) ( x + 9 + 9 ( y 1=)) 22 ( y 1) .
( x + 9 ) + 9 ( y 1) ( x + 9 ) 22 ( y 1) =
0 (1) .
2
=
x2 + 9
2
Suy ra x=
2y 11 hoa c x2 =
11y + 2 .
2
TH1: Ne u x=
2y 11 thay va o phng trnh th hai ta c:
2y 13
= 4y y + 1 .
13
4y y + 1 > 2y > 2y 13 .
2
TH2: Ne u x2 =
11y + 2 thay va o phng trnh th hai cu a he ta c:
11y =
4y y + 1 y =
0 x2 =
2x=
2.
2;0 .
201
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y =
2
Bai 7. Gia i he phng trnh 2
.
2
4x + y = 5 ( 2x y ) xy
Li giai
ie u kien: xy 0 .
Ro rang he na y co mo t phng trnh ba c nha t ne n ta co the x ly ba ng phep
the . Tuy nhie n ne u e y phng trnh th hai:
2
)(
25
25
) (
( x y ) x2 + xy + y2 + 3= 3 x 2 + y 2 + 2
.
Bai 8. Gia i he phng trnh
4 x + 2 + 16 3y = x2 + 8
Li giai
ie u kien: x 2,y
16
.
3
x3 y3 + 3 ( x y ) = 3x2 + 3y2 + 2 ( x 1) = ( y + 1) x = y + 2 .
4 y + 4 + 16 3y = ( y + 2 ) + 8 .
( 2;0 ); ( 1; 3) .
3y2 + 1 + 2 x +=
( 1) y 4y x2 + 2y + 1 .
Li giai
2
ie u kien: x + 2y + 1 0 .
202
www.TaiLieuLuyenThi.com
Phng trnh th nha t cu a he vie t la i d i da ng:
4y2 4y x 2 + 2y + 1 + x 2 + 2y + 1 = x 2 2xy + y 2 .
2y x2 + 2y + 1 = x y
2
2
.
2y x 2 + 2y + 1 = ( x y )
2y x + 2y + 1 = y x
415 17
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = (1;1) ;
; .
51 3
x2 + y2 + x =
3
.
Bai 10. Gia i he phng trnh 2
2xy
2
+
=
x
4y
1
x + y 1
ie u kien: x + y 1 0 .
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
( x + y 1) ( x2 4y2 ) + x + y + 2xy + 1 =0 .
x + 2y 1 =
0
( x + 2y 1) x2 xy 2y2 + y + 1 = 0 2
.
2
0
x xy 2y + y + 1 =
;
5
5
11 17
x;y ) (1;1) ; (1; 1) ; ( 2; 1) ; ; ;
(=
10 10
1 + 2 14 3 14
;
5
5
y + 3 = x2 x y 3
.
Bai 11. Gia i he phng trnh y
=
+
12
x
3
2
4y
x
Li giai
ie u kien: x 0,y 3,4y x 0 .
203
www.TaiLieuLuyenThi.com
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
y + 3 + 1 = x 1
y + 3 + y + 3 = x2 x
2
2
.
2
3 ( 4y x ) = x 2x 4y x
4y x x =
0
4y x + x
)(
Li giai
ie u kien: x + y > 0 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
x y.
( x + y ) ( x2 + y2 ) + 2xy =+
2
0.
( x + y ) ( x + y ) 2xy + 2xy x y =
( x + y )( x + y 1)( x + y + 1) 2xy ( x + y 1) =
0.
x + y =
1
( x + y 1) x2 + y2 + x + y = 0 2
.
2
0
x + y + x + y =
V x + y > 0 x 2 + y 2 + x + y > 0 do o x + y =
1.
Va y he phng trnh a cho tng ng v i:
x = 1
x + y =
1
y = 0 .
2
x = 2
x + y = x y
y = 3
(1;0 ); ( 2;3) .
2
2xy
2
=
1
x + y +
x+y
.
Bai 13. Gia i he phng trnh
x + y = x3 y 2
204
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
Th c hie n tng t ba i tren a ve gia i he phng trnh:
y = 1 x
x + y =
1
x = 1
y= 1 x
.
3
3
2
2
2
0
0
y = 0
x (1 x ) 1 =
( x 1) x + 2 =
x y = x + y
2 x2 y 4 + 2xy 2 y 4 + 1= 2 3 2 x y 2
Li giai
ie u kien: x y2 0,x2 y 4 + 2xy2 y 4 + 1 0 .
Phng trnh th nha t cu a he vie t la i d i da ng:
( xy + 1)
2
) )
y 4 = 2 1 + xy 2 3 2 y 2 .
xy 2 + 1
y2
ta c:
t 3 2
t 2 1 = 2t 2 3 2
2
2
t 1= 4t 8t 3 2 + 4 3 2
y =
=3
y = 1
3x
2
y
.
x= 4 2
1
2
3 x
3 x 3 x =
x y + x =
2 +1
y =
) (
t = 3.
2 + 1 .
x3 2y3 + 3 ( x 2y =
) 3xy ( x y )
.
Bai 15. Gia i he phng trnh
3
2
2x + 1
2x = 1 + 4y 3x
Li giai
1
ie u kien: x .
2
205
www.TaiLieuLuyenThi.com
He phng trnh a cho tng ng v i:
( x 2y ) x 2 xy + y 2 + 3 ( x =
( x 2y ) x 2 xy + y 2 =
+3 0
2y ) 0
2x3 = 1 + 4y 3x 2 2x + 1
2x3 = 1 + 4y 3x 2 2x + 1
x = 2y
3
2x = 1 + 2x 3x2
x = 2y
x + 2x + 1
)(
2
x = 2y
3
2
2x + 1
2x + 3x 2x + 1
2x + 1
=
0
x = 2y
x + 2x + 1 =
0
2x + 2x + 1 =
0
0
2x + 2x + 1 =
x =
1 2,y =
22 2
1 5
1 5 .
,y
=
x =
4
2
( x;y ) =
(1
1 5 1 5
2;2 2 2 ;
;
.
4
x3 3x2 y + 4y3 = 4 x 2y 2
(
) .
Li giai
ie u kien: x + y 0,x 2y 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
x = 6
x = 2y
x + y x 2 4xy + 4y 2 =x 2y 2
)
(
) x + y =
(
y = 3
1
.
x
2
=
x + y + x 2y =
3
x + y + x 2y =
y = 1
( 6;3); ( 2; 1) .
y 4 2xy 2 + 7y 2 =
x 2 + 7x + 8
Bai 17. Gia i he phng trnh
.
3y2 + 13 = 15 2x + x + 1
206
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
15
.
2
He phng trnh a cho tng ng v i:
ie u kien: 1 x
) (
)(
2
2
2
2
2
0
0
y x + 7 y x 8=
y x 1 y x + 8 =
.
3y 2 + 13 = 15 2x + x + 1
3y2 + 13 = 15 2x + x + 1
Xe t tr ng h p va tm c nghiem cu a he la ( x;y=
)
( 3; 2 ); ( 3;2 ) .
2 xy y + x + y =
5
Bai 18. Gia i he phng trnh
.
1
5 x + 1 y =
Li giai
ie u kien: xy y 0,y 1,x 5 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
x + y 5
2 xy y = 5 x y
2
2
4 ( xy y ) = 25 10 ( x + y ) + x + y + 2xy .
1
5 x + 1 y =
1
6 x y + 2 5 x 5y + xy =
x + y 5
x + y =
5
2
2
2
2
x + y 2xy 10x 6y + 25 =0 x + y 2xy 10x 6y + 25 =0
2 5 x 5y + xy = x + y 5
2 5 x 5y + xy = x + y 5
x = 5
.
y = 0
Li giai
ie u kien: x 1,y
1
.
2
207
www.TaiLieuLuyenThi.com
)(
x y y =
x+ y
+ xy 0
2 y 0
x=
x 1 =
x 1 =
2y 1 1
2y 1 1
x 4y
x 4y
=
.
2y 1 1 4y 1 =
2y 1 1
x 1 =
x = 10
x = 2
=
x 4y
x 4y
1 hoa c
5 .
y =
y =
4y 1 = 1 + 2y 1
4y 1 = 2y + 2 2y 1
2
2
1 5
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = 2; ; 10; .
2 2
x2 + 4y 2 =
5
Bai 20. Gia i he phng trnh
( x + y 1) y 1 =
( y 2)
x+y
Li giai
ie u kien: x + y 0,y 1 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 + 4y 2 =
5
.
+
+
+
=
x
y
y
1
y
1
y
1
x
y
x
y
0
(
)
(
)
x2 + 4y 2 =
5
x + y y 1 + 1
)(
x2 + 4y 2 =
5
.
x + y y 1 =
0
x + y = y 1
x2 + 4y2 =
1,y =
1
5 x =
.
= 1
x 1,y
x = 1
=
x
2 + 6y = x 2y
y
.
Bai 21. Gia i he phng trnh
x + x 2y =x + 3y 2
Li giai
ie u kien: y 0,x 2y 0,x + x 2y 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
208
www.TaiLieuLuyenThi.com
)(
x 2y 3y
x 2y y x 2y 6y 2 =
x 2y + 2y =
0
0
x + x 2y =x + 3y 2
x + x 2y =x + 3y 2
(12; 2 ); 83 ; 94 .
x + y + x y= x2 y2 + 1
.
Bai 22. Gia i he phng trnh
2
2
2
x +y
=
1
Li giai
ie u kien: x + y 0,x y 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
(
(
)(
x + y =
1
x + y 1 x y 1 =
0
1
.
x y =
2
2
x2 + y2 =
2
1
2
=
1
x + y
x + y =
1
x + y =
2
1
2
=
2 2
x 0,y
=
= 1
x
y
2xy
1
+
(
)
0
4x y 4xy =
x = 1,y = 0 .
x y =
1
1
x y =
2 2
x = 0,y = 1
2
2
0
1 4x y + 4xy =
( x y ) + 2xy =
1
1
x = y
x
y.
Bai 23. Gia i he phng trnh
3
x= 2y 1
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
x = y
y x2 1= x y 2 1
( x y ) ( xy + 1=
0
)
xy = 1
3
3
3
x=
2y 1
x= 2y 1
x= 2y 1
) (
209
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = 1
x = y
3
y = 1
0
x 2x + 1 =
x = y
x = 1 5 .
2
y = 1
0
( x 1) x + x 1 =
2
4
y = 1 5
0
x + x + 2 =
2
(1;1) ; 1 +2
5 1 + 5 1 + 5 1 + 5
;
;
;
.
2
2
2
x3 3x2 + x + 3y = xy + 3
Bai 24. Gia i he phng trnh
.
2
2
=
2y
9x
3xy
y
3x
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x = 3
2
( x 3) x2 y + 1 =
0
0
x y + 1 =
.
0
( y 3x )( 3x + 2y 1) =
y = 3x
0
3x + 2y 1 =
x = 3
y = 3x
x = 3
x = 3,y = 4
= 9
3x + 2y 1 =
0 =
x 3,y
2
x =
1,y =
2 .
0
x y + 1 =
1
5
x =
,y =
y = 3x
2
4
x2 y + 1 =
0
0
3x + 2y 1 =
( x;y ) =
( 3; 4 ); ( 3;9 ); ( 1;2 ); 21 ; 45 .
(x y)
2x + 1 + 2y + 1 =
Bai 25. Gia i he phng trnh
.
2
4
( x + y )( x + 2y ) + 3x + 2y =
210
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
1
1
ie u kien: x ,y .
2
2
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
y= 1 x
.
x + 3 ( y + 1) x + 2y + 2y 4 = 0
y = x + 4
2
2
2x 1
4x 2
2x + 1 + =
3 2x
4 + 2 3 + 4x=
2
4x 2 4x + 1
TH2: Ne u y =
1
x+4
1
x 3 vo ly do x .
2
2
2
1 3 3 1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) =
; ; ; .
2 2 2 2
4x =
3 2y2 + 11 (17 y ) + y
Li giai
3
ie u kien: x ,y 0 .
5
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
( y + 5)( y 3x 2=)
Thay x =
4.
y0
=
0
y 3x + 2 .
y2
va o phng trnh th nha t cua he ta c:
3
y2
4y 17
3 =2y2 + 11 (17 y ) + y
y =2y2 + 11 (17 y )
3
3
211
www.TaiLieuLuyenThi.com
y 17
1
=2y2 + 11 (17 y ) ( y 17 )
+ 2y2 + 11 =
0
4y 17
4y 17
+ y
+ y
3
3
y = 17 x = 5 .
2 2
= x + 1 + 1 x2 y3 + 3y 2
4x
.
Bai 27. Gia i he phng trnh
2
x 2 + ( y + 1)2 = 2 1 + 1 x
Li giai
ie u kien: y 0 .
( y + 2 ) ( x2 + y2 1) = 0
.
2
2
1
x + y =
TH1: Ne u y = 2 thay va o phng trnh th nha t cu a he ta c:
x = 0
=
.
4x 2 x2 x2 + 1 + 1
x = 2 2
)(
Suy ra ( x;y ) =( 0; 2 ) ; 2 2; 2 ; 2 2; 2 .
TH2: Ne u x2 + y2 = 1 1 x,y 1 .
Khi o phng trnh th nha t cu a he vie t la i d i dang:
4 x2 + 1 x2 + y3 3y 2 =
0.
4 + x2 4 x2
4x 2 + 4 x 4
Ta co : 4 =
=
4, x 1;1 .
x +1 x
2
2
2
2
4 x +1 + x
4 x +1 + x
2
Ma t kha c: y3 3y 2 + 4 = y3 3y + 2 = ( y 1) ( y + 2 ) 0, y 1;1 .
Suy ra 4 x2 + 1 x2 + y3 3y 2 0 .
Da u ba ng xay ra khi va ch khi=
x 0,y
= 1.
Va y he phng trnh co bon nghie m la :
( x;y ) =( 0; 2 ); ( 0;1); ( 2
212
)(
2; 2 ; 2 2; 2 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 28. Gia i he phng trnh:
4 x + y2 + 1 = 1 + 5x 2y3 + 4y2 x 4
Li giai
ie u kien: x + y2 + 1 0 .
Nha n xe t. Vie c phng trnh a u cua he ra t co ng kenh co du ng y cu a ta c gia
ne n suy ngh ngay en viec ru t c y theo x va ng c la i.
Vie t la i phng trnh th nha t cu a he phng trnh d i da ng:
( x y ) ( x + 1)
2
+ x 2 + y 2 + ( y 1) =0 x =y .
4 x2 + x + 1 = 1 + 5x 2x3 + 4x 2 x 4
)(
x2 + x x2 + x 5 + 4 x2 + x + 1 1 =
0.
2
a t u=
x + x + 1=
1
3
3
khi o phng trnh tr tha nh:
x + +
2
4
2
0 (u
( u 1)( u 6) + 4u 1 =
2
)(
u 1 u2 + u 5 =
0
1+ 5
2
1 + 21
u =
2
3
u =
2
2
1+ 5
x 1 3 + 2 5
=
=
x + x +1
2
2
.
2
1 + 21
1
19
2
21
x =
x + x +1 =
2
( x;y ) = 1
3 + 2 5 1 3 + 2 5 1 19 2 21 1 19 2 21
;
;
;
2
2
2
2
213
www.TaiLieuLuyenThi.com
43
3
2
=
0
2xy 3y 4xy +
Bai 29. Gia i he phng trnh
.
27
2 2
2
2
6x3 y + 3xy3 + 5xy
= 6x y + 2x + y + 1
Li giai
Phng trnh th hai cua he vie t la i d i da ng:
( 3xy 1) ( 2x2 + y2 + xy + 1) =0 xy = 13 .
2
y
3y2
V 2x + y + xy + 1= x + + x2 +
+ 1 > 0, x,y .
2
4
Thay xy =
1
va o phng trnh th nha t cua he ta c:
3
43
2
4 43
=0 y 2 3y 2 +
=0 .
27
3
3 27
1
1
x=
1,y =
y =
3
3.
1
1
y
x 1,y
=
=
=
3
3
1 1
Vy h phng trnh co hai nghim la : ( x;y ) = 1; ; 1; .
3 3
xy + 1 3 + x y 1 = x3 1
(
) ( )
Bai 30. Gia i he phng trnh
.
x3 4xy 4 =
0
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
3
2,y =
x=
xy + 1 3 + xy + 1 = x3 + x
x
(
xy + 1 =
)
2
.
3
1
0
=
x 4xy 4 =
x3 4xy 4 =
0
=
x 2,y
2
3 1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = 2; ; 2; .
2 2
2x2 x y + 2= 2x + 2y + 3 + 4x + 2y + 6
.
Bai 31. Gia i he phng trnh
2
2
2
x y + x 3y =
214
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien: 2x + 2y + 3 0,4x + 2y + 6 0 .
Phng trnh th hai cua he vie t la i d i da ng:
y= x 1
( x + y + 2 )( x y 1) = 0 x + y =2 .
4x + 1 ( x + 1) +
2x2 4x=
4x + 1 + 6x + 4 .
6x + 4 ( x + 2 ) .
1
1
x2 2x 2 +
+
0.
=
4x + 1 + x + 1
6x + 4 + x + 2
x = 0 x = 0,y = 1
.
x 2 2x =0
=
= 1
x 2 =
x 2,y
( 0; 1); ( 2;1) .
.
2
y + 7y 17 = 9x + 2 ( x + 6 ) 5 2y
Li giai
5
.
2
Phng trnh th nha t cu a he vie t la i d i da ng:
ie u kien: y
( 2x 1) = ( x y )
2x 1 = x y x = 1 y .
y2 + 16y 26 = (14 2y )
(14 2y ) y 2 + 16y 26 0
5 2y
2
y 2 + 16y 26 = (14 2y )2 ( 5 2y )
(14 2y ) y 2 + 16y 26 0
y =
x =
1,y =
2
2
=
=
y
38
x
39,y
38
( ) (
)(
www.TaiLieuLuyenThi.com
( x + y ) x 2 + y 2 + 2xy =+
x y
Li giai
ie u kien: x + y > 0,x2 + y2 > 0 .
Phng trnh a u cu a he vie t la i d i da ng:
( x + y 1) ( x2 + y2 + x + y ) =0 .
x2 + y2 + 1 = 2 x2 + y2 = 3 .
y = 1 x
.
Ta co he phng trnh: 2
2
3
x + y =
1 5
1+ 5
=
,y
x =
y = 1 x
2
2 .
2
0
1+ 5
1 5
x + (1 x ) 3 =
=
,y
x =
2
2
TH2: Ne u x2 + y2 + x + y =
0 v do x2 + y2 > 0,x + y > 0 nen trng h p nay
vo nghiem.
Va y he phng trnh co hai nghie m la :
( x;y ) = 1 2 5 ; 1 +2 5 ; 1 +2 5 ; 1 2 5 .
x =
+ 3 2 ( 3y x )( y + 1)
.
Bai 34. Gia i he phng trnh
x+5
3y 2
= xy 2y 2
Li giai
2
.
3
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
3y x + 2
216
( 3y x )( y + 1) 3 ( y + 1) =0 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
3y x y + 1
)(
3y x + 3 y + 1 = 0 3y x = y + 1 x = 2y 1
Thay =
x 2y 1 va o phng trnh th hai cua he ta c:
3y 2 y + 2= 2y 2 3y 2 .
2 ( y 2)
3y 2 + y + 2
=
( y 2 )( 2y + 1) .
2
( y 2)
2y 1 = 0 y = 2 x = 1 .
3y 2 + y + 2
Do
2
3y 2 + y + 2
2y 1
2
2. 1 < 0 .
3
2
2+
3
3x2 + xy + 1= x + 1
Li giai
17x 2 y 2 6x + y 0
2x2 + x + y 0
ie u kien:
3x2 + xy + 1 0
x + 1 0
3 4 t 4 + 3t 2 6t 2 =0 3 4 t 4 =3t 2 + 6t + 2 .
217
www.TaiLieuLuyenThi.com
3t 2 + 6t + 2 0
4
2
9 4 t =3t + 6t + 2
) (
2
3t + 6t + 2 0
.
4
3
2
0
18t 36t + 24t + 24t 32 =
3t 2 + 6t + 2 0
(phng trnh nay khong co nghiem hu ty).
4
3
2
0
18t 36t + 24t + 24t 32 =
v=
8x2 + 3
2
2x 2x + 1
u2 4v2 = 3u 6v ( u 2v )( u + 2v 3) = 0 .
0.
2
2
2 2x2 2x + 1 + 8x2 + 3 3
8x + 3 2 2x 2x + 1 =
8x2 + 3 = 4 2x2 2x + 1 x =
1
5
y= .
8
8
2
1
1
V 2 2x 2x + 1 + 8x + 3=
3 2 2 x + + 8x2 + 3 3 .
2
2
1
+ 3 3=
2
2 + 3 3> 0
1 5
Va y nghie m duy nha t thoa man yeu cau bai toa n la ( x;y ) = ; .
8 8
x3 + ( 2 y ) x2 + ( 2 3y ) x = 5 ( y + 1)
Bai 36. Gia i he phng trnh
.
3 y + 1= 3x2 14x + 14
Li giai
ie u kien: y 1 .
Phng trnh th nha t cu a he vie t la i d i da ng:
( x y 1) ( x2 + 3x + 5) = 0 x = y + 1 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
3 y + 1= 3 ( y + 1) 14 ( y + 1) + 14 3 y + 1= 3y 2 8y + 3 .
3y2 8y + 3 0
3y2 8y + 3
9 ( y + 1=
)
3y2 8y + 3 0
y =
0
.
4
3
2
0
y = 3
9y 48y + 82y 57y =
) (
Li giai
ie u kien: x 1 .
Phng trnh th hai cua he vie t la i d i da ng:
3
( 2x 1) = ( 4y + 1)
2x 1 = 4y + 1 2y = x 1 .
x +1
= 2x2 1 .
2
=
x = 1
= 0
x 1,y
2x 2 1 0
1+ 5
5+ 5 .
1+ 5
4
2
=
x
,y
=
x
0
8x 8x x + 1 =
4
8
4
1+ 5 5 + 5
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = (1;0 ) ;
;
.
4
8
x2 3y + 2 + 2 x2 y + 2y =
0
Li giai
2
ie u kien: y 0,x + 4x y + 1 0 .
Nha n thay y = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t y > 0 phng trnh th nha t cu a he vie t la i d i da ng:
x2 + 2
x2 + 2
x2 + 2
y>0
3 0
y x2 + 2 .
+2
=
= 1=
y
y
y
219
www.TaiLieuLuyenThi.com
Thay vao phng trnh th hai cua he ta c:
4x 1 + 3 2x 1 = 1 x =
1
9
y= .
2
4
1 9
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ; .
2 4
x + y
2(x y)
2
=
+ xy
+
xy
x+ y
xy
Bai 39. Gia i he phng trnh
.
1 1 +x+y=
4
y
x
Li giai
ie u kien: x > 0,y > 0 .
Phng trnh a u cu a he tng ng v i:
1 1
2
+
+ xy 2
x y
xy
2
x y
2
xy
1
1
2
x y =
0
x
x y + xy =
0
x y + xy =
0.
2
x y
x > y
.
xy =
0 x y =
xy
2 2
=
x
y
2
xy
x
y
xy
x > y
3+ 5
x =
2 .
He phng trnh tng ng vi: x + y 2 xy
= x2 y2
3 5
1
x = 2
+x+y=
4
y
x
3+ 5 3 5
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
;
.
2
2
)(
x y + 2 2 + x 2 + 4x + 3 y 2 1 =
81
)
(
.
Bai 40. Gia i he phng trnh
x + y 2= ( x + 1)( y 1)
220
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien: x 0,y 2 .
Bnh phng hai ve phng trnh th hai cu a he ta c:
x + y 2 + 2 x ( y 2) =
( x + 1)( y 1) .
xy 2x 2 xy 2x + 1 =0
y=
xy 2x 1
=0 xy 2x =1
1
+ 2 (do x = 0 kho ng tho a man he phng trnh).
x
Thay y= 2 +
1
va o phng trnh au cu a he tm c ca c nghie m:
x
( x;y ) = 21 ;4 ; 2; 25 .
4x2 + y 4 =4 4xy 2
Lii giai
Phng trnh th hai cua he pha n tch c tha nh:
=
x y2 + 4
.
y x4 y x+4 = 0
=
x y2 4
)(
TH1: Ne u =
x y 2 + 4 thay va o phng trnh a u cua he ta c:
4 y2 + 4
TH2: Ne u =
x y 2 4 thay va o phng trnh a u cua he ta c:
4 y2 4
+ y 4 =4 4 y2 4 y2 9y 4 48y2 + 60 =0 .
x =
y2 = 2
2,y =
2
2
10 .
2 10
y
=
x
=
,y
=
3
3
3
( x;y ) =( 2;
2
10 2 10
2 ; 2; 2 ; ;
; ;
.
3
3 3 3
)(
221
www.TaiLieuLuyenThi.com
Chu e 7.
He dang nay gom hai phng trnh co mot iem chung la cung co mot nhan
t nhng ma ta khong bien oi c g t hai phng trnh rieng biet cua he.
Tuy nhien thc hien phep cong - phep tr hoac phep nhan theo ve hai
phng trnh cua he ta c mot he mi n gian hn he ban au. Dau hien
nhan biet la he co dang na oi xng thng co mot iem chung va sai khac
nhau ve dau.
A. NOI DUNG PHNG PHAP
u(x,y) + v(x,y) =
f(x,y)
,
Noi dung cua phng phap la a ve mot he co dang
u(x,y)
v(x,y)
=
g(x,y)
vi x,y .
Mot so hang ang thc s dung:
x + y 2 =x 2 + 2xy + y 2
)
(
;
2
( x y ) =x 2 2xy + y 2
3
( x y ) =x3 3x2 y + 3xy2 y3
4
( x y ) =x 4 4x3 y + 6x2 y2 4xy3 + y 4
x+y 5 =
) x5 + 5x4 y + 10x3y2 + 10x2 y3 + 5xy4 + y5 .
(
5
( x y ) =x5 5x 4 y + 10x3 y 2 10x 2 y3 + 5xy 4 y 5
x+y 6 =
) x6 + 6x5y + 15x4 y2 + 20x3y3 + 15x2 y4 + 6xy5 + y6 .
(
6
( x y ) =
x 6 6x 5 y + 15x 4 y 2 20x3 y3 + 15x 2 y 4 6xy 5 + y 6
x+y 7 =
) x7 + 7x6 y + 21x5y2 + 35x4 y3 + 35x3y4 + 21x2 y5 + 7xy6 + y7 .
(
7
( x y ) =x 7 7x 6 y + 21x 5 y 2 35x 4 y3 + 35x3 y 4 21x 2 y 5 + 7xy 6 y 7
222
www.TaiLieuLuyenThi.com
Nhan xet: Loai he nay thng xuat phat t cac hang ang thc.
5
5
( x y ) =
x y =
a b
a+b + 5 ab
x =
2
.
5
5
ab
a+b 5 ab
=
y
2
5
a+b
(2) .
b
a b
y 4 + 10x2 y2 + 5x 4 =
4y 4 4x 4 =
y
x y
Chu y.Cac he phng trnh dang (1) va (2) ta nh van dung tnh chat cua
hang ang thc.
ng dung cua phng phap:
- X ly he oi xng loai I.
- X ly he oi xng loai II.
- He co yeu to ang cap.
- Mot so he dang nay co the c giai bang cong cu so phc.
B. BAI TAP MAU
x2 + x + y + 1 + x + y2 + x + y + 1 + y =
18
Li giai
2
x + x + y + 1 0
.
ieu kien
2
y + x + y + 1 0
Khi o lan lt cong va tr theo ve hai phng trnh cua he ta c:
2
20
2
x + y =
8
2 x + x + y + 1 + y + x + y + 1 =
2
x
+
9
+ y2 + 9 =
10
2 ( x + y ) =
16
223
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y =
8
2
2
+
+2
x
y
82
( x + 9)( y + 9) =
2
x + y =
8
2
2
2 2
82
( x + y ) 2xy + 2 9 ( x + y ) 18xy + x y + 81 =
xy 9
8
x + y =
8
x + y =
2 2
9 + xy
657 + x y 18xy =
2 2
2 2
657 + x y 18xy = x y + 18xy + 81
x + y =
8
x=y=4.
xy = 16
Li giai
ieu kien: x 2,y 1 .
Tr theo ve hai phng trnh cua he ta c:
x = 2y
.
2x 2 2y 2 = 3xy + x 2y = 0 ( x 2y )( 2x + y 1) = 0
y = 1 2x
=
x 2y 2
TH1: Neu x = 2y
x = 2,y = 1 (th lai khong thoa man).
x 2
x+2
2x +2
2 ( x + 2)
2x + 2
=
0.
1
2
( x + 2 ) 6x 15
=0 x =2 y =5 .
2x +2
2x + 2
( 2;5) .
( x + y ) 3xy 4 x =
2 (1)
224
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
(
(
(
(
( x + y ) 6xy 4 x + 4 y= 0
( x + y ) 3xy 2 x + 2 y= 0
4
1
( x + y ) 4 x 4 y =
( x + y ) x + y =
2=
2 x y ( x + y )=
x y 3xy
x + y 3xy
( x + y ) x + y= 1 ( x + y ) x + y= 1
2 ( x + y )(=
( x 2y )( 2x
=
+ y) 0
x y ) 3xy
y 1
y 1
( x + y ) x + =
( x + y ) x + =
x = 2 3 3 2 2
=
x 2y
x 2y
9
.
+ y 1 3y 2 +=
1 y 1
( x + y ) x=
32 2
3
y =
9
32 2 32 2
.
Vay he phng trnh co nghiem duy nhat ( x;y ) = 2 3
;3
9
)
)(
1 1
4
4
= 2 y x
x 2y
Bai 4. Giai he phng trnh
.
1 + 1 = 3y2 + x2 3x 2 + y 2
x 2y
Li giai
ieu kien x 0,y 0 .
Khi o he phng trnh tng ng vi:
2
=x 4 + 5y 4 + 10x2 y2
5
4
3 2
2
x
x + 5xy + 10x y =
.
5
4
2 3
1
y + 5yx + 10y x =
1 =y 4 + 5x 4 + 10x2 y2
y
225
www.TaiLieuLuyenThi.com
1+ 5 3
x+y 5 =
x =
5
3 x + y =
)
(
3
2 .
5
5
1
x y =
3 1
( x y ) =
y = 2
1+ 5 3 5 3 1
Vay he phng trnh co nghiem duy nhat ( x;y ) =
;
.
2
2
12
2
1
x=
y + 3x
.
Bai 5. Giai he phng trnh (VMO 2007)
1 + 12 y =
6
y + 3x
Li giai
e he co nghiem ta phai co x > 0,y > 0 khi o he phng trnh tng ng vi:
12
2
=
1
x
y + 3x
6
1 + 12 =
y + 3x
3
1
+
=
1
x
y
.
3
1
12
9 1 =12
=
y x y + 3x
y
x y + 3x
=
1
3
1
3
1
3
1
+
=
1
+
=
1
+
=
1
x
.
x
y
y
y
x
3x y 9x + y =
2
2
)(
) 0 y = 3x
0
27x 6xy y =
(
3
1
+
=
1 x= 4 + 2 3
.
3x
x
y 12 + 6 3
y = 3x
=
5
x2 + y2
Bai 6. Giai he phng trnh
.
2
2
2
x y 1 x y y 4
=
5
x2 + y2
Li gii
ieu kien: 0 < x2 + y2 1 .
226
www.TaiLieuLuyenThi.com
Cach 1: Lan lt bnh phng hai ve cua hai phng trnh trong he roi cong lai
theo ve ta c:
2
)(
)=
1
(x + y )
x y ( x + y )(1 x y ) + x + y
=
1.
(x + y )
x y (1 x y ) + 1
=1 x y (1 x y ) =x + y 1 .
x +y
x2 + y2 + 1 x2 y2 x2 y 4 + x 4 y2
2
2 2
2 2
2 2
2 2
)(
x y +1 1 x y
xy2 1 x 2 y 2 + x + x2 y 1 x 2 y 2 y
=1.
2
2
x +y
) =0 x
+ y =1 .
3
3
=
x 5=
x 5
(thoa man ieu kien).
y =4
y = 4
5
5
2
x y
1 x2 y 2 + 1
=3
5
x2 + y2
1 x2 y 2 1
=4
5
x2 + y2
227
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 2
x y
x2 + y2
2
x +y
1 x2 y2 + 1
= 3 x (1)
5
x2 + y2
1 x y 1
= 4 y (2)
5
x2 + y2
2
3x 4y
3x 4y = 5 .
5
5
3 2 4 2
3x 4y
Mat khac
+ x 2 + y 2=
5
5
5 5
x2 + y2 1 .
x2 + y2 =
1
x =
y
x
5 .
Dau bang xay ra khi va ch khi =
3 / 5 4 / 5
y = 4
x > 0,y < 0
1
3
2x 1 + 2
=
x + y2
Bai 7. Giai he phng trnh
.
1
=
1
2y 1 2
2
x +y
Li giai
ieu kien x 0,y 0 .
Khi o he phng trnh tng ng vi
1
3
3
9
1
1
4
=
=
=
2
1 + 2
+
2 2
2
2x
x +y
2x 2y
4x
4y
x2 + y2
.
1
1
1
3 1 =2
3 + 1 =
=
2
2
2
2
2
x +y
2x 2y x + y
2x 2y
2y
2
2
2
4
2
2
4
9y 8x y x
y2 x2
y x 9y + x 2 =
0
=
0 =
.
3
3
3
1
1
1
2
=
2
+
=
+
+
2
2x
2y
2x
2y
2x 2y
228
)(
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
y = x
x=
x = 1
2 .
3
1
2
y = 1 y = 1
2x + 2y =
78y
=
20
x + 2
x + y2
.
Bai 8. Giai he phng trnh
y + 78x =
15
2
2
x +y
Li giai
ieu kien x2 + y2 > 0 .
78 ( x + y )
78
35
35
5
x + y +
= 35 1 + =
+
=
2
2
2
x+y
x2 + y2
x +y
x + y x y
.
156
5
78 ( x y )
1 78 =
35 5 =
=
5
2
2
2
2
x y 2
x
y
x
y
xy
x +y
x +y
x + y2
Nhan theo ve hai phng trnh cua he tren vi nhau ta c phng trnh:
1225
25
312
=(1) .
2
2
2
2
(x + y) (x y) x + y
u= x + y
Neu c the quy ong len se rat phc tap ta at an phu
th ta co:
v= x y
u2 + v2= 2 x2 + y2 .
Khi o (1)
1225
u2
)(
25
624
=
1225v4 25u4 + 576u2=
v2 0 .
v2 u2 + v2
0 25v2 u2 u =
25v2 u2 49v2 + 25u2 =
5v x + y =
5 ( x y )
Vi x + y= 5 ( x y ) ta co he phng trnh:
x + y= 5 ( x y )
=
x 18
x + y 30 =
35
5
xy 6 =
+
=
2
=
y 12
x
+
y
x
Vi x + y =5 ( x y ) ta co he phng trnh
229
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y =5 ( x y )
=
x 2
x+y 5 =
35
5
x
y
1
y=
3
+
=
2
x + y x y
x 4 22x2
x3 + y 6 2 +
=
3
x + 5y6
=
4
x3 + 5y6 10x 2
x
Li giai
ieu kien: x3 + y6 0,x 0,x3 + 5y6 0 .
x4
22x 2
=
2 + 3
6
x + 5y
5 x3 + y 6
x4
9x2
=
2 3
6
3
+
x
5y
10y
11x 2
9x 2
=
+
2
3
6
20y3
5 x +y
4
11x2
9x 2
x
=
3
6
3
5 x3 + y6 20y
x + 5y
2x 4
11x2
9x 2 11x 2
9x 2
121x 4
81x 4
=
+
=
x3 = 15y 6
565 6 .
3
x3 + 5y6 25 x3 + y 6
400y 6
x = 81 y
565 6
484 6
TH1: Neu x3 =
y x3 + y 6 =
230
121
81
www.TaiLieuLuyenThi.com
.
2y3
y3
9 2y3
1
9
6
4
=
18x2 y3
40y x =
4 3=
4
6
2
3
2
+
x
x
5y
10x
x
20y
10x
4
2
6
=
,y
x3 15y
x3 15y6
x =
=
3
15
225
x,y 0
x,y 0
40
40
3
4
2 3
2
3
=
80
5
x x 18x y =
x x 18y
x =
,y = 4 3
15
15
3
9
4
2 80
5
Vay he phng trnh co hai nghie
m la: ( x;y ) ;
=
; ; 4 3 .
3
9
15 225 3
Nhan xet.Qua cac v du tren nhan thay mot ieu phep cong tr va nhan
theo ve c thc hien lien tuc va mau chot cua bai toan la a ve ap dung
hang ang thc: ( a b )( a + b ) = a2 b2 .
Tren ay la li giai t nhien nhat cho cac lp bai toan dang nay ngoai ra co
the giai c bang phng phap s dung so phc(xem noi dung giai he bang
lng giac va so phc).
C. BAI TAP REN LUYEN
x2 y2 + 1 =
2
Li giai
He phng trnh a cho tng ng vi:
2 2
2
2 2
2
x y 2 = x
3x y 6 =3x
.
2 2
2 2
y + xy + 1 3x 2
y + xy + 1 3x 2
x =
x =
xy = 1
.
4x y + xy 5 = 0 ( xy 1)( 4xy + 5) = 0
xy = 5
2 2
231
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
1 + 97
x 4xy
=
8
Bai 2. Giai he phng trnh
.
1 97
3
=
y
xy
Li giai
Nhan theo ve hai phng trnh cua he ta c:
x y 4x y + xy + 6 = 0 ( xy + 1)( xy 2 )( xy 3) = 0 .
3 3
2 2
x3 xy 2 + 2000y =
0
Bai 3. Giai he phng trnh
.
3
2
0
y x y 500x =
Li giai
x3 xy 2 =
2000y
He phng trnh a cho tng ng vi:
.
= y3 x 2 y
500x
500x x xy
)(
2000y ( y
)=
x2 y 2 x2 4y2
x y .
x = y
x = y .
=
0
x = 2y
x = 2y
( x;y ) =
( 0;0 ); 20 103 ;10 103 ; 20 103 ; 10 103 .
y ( xy 2 ) =
3x 2
Bai 4. Giai he phng trnh
.
2
2
0
y + x y + 2x =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng vi:
y ( xy 2 ) =
3x 2
y2
x ( xy + 2 ) =
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
www.TaiLieuLuyenThi.com
xy = 0
3x 2 y2 xy ( xy 1)( xy + 4 ) =
xy ( xy 2 )( xy + 2 ) =
0
1 .
xy =
xy = 4
TH1: Neu xy = 0 x = y = 0 .
TH2: Neu xy = 1 thay vao phng trnh au cua he ta c:
1 3
3
1
3 3 x =
( x;y ) =
y (1 2 ) = y =
3 ; 3 .
3
y2
3
3
16
y2
y =2 x =2 ( x;y ) =( 2; 2 ) .
;3 3 .
3
( 0;0 ); ( 2; 2 ); 31
3
2
x + xy =
Bai 5. Giai he phng trnh
.
3
3
y + 3xy =
Li giai
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
( xy 1) =7 xy =1 7 .
Formatted
...
...
Formatted
...
x = 2 1 + 7
=
3
3
=
+
y
3
1
7
1
y
=
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
x = 2 xy
He phng trnh a cho tng ng vi: 3
.
3 ( xy + 1)
y =
3
3 3
2 2
1+ 3 7
33 7 6
233
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
3
=
x 4 22x2
x3 + y 6 2 +
=
3
x + 5y6
Gi i h phng trnh
.
3
3
2y
y
9
=
4
x3 + 5y6 10x 2
x
Bi gi i
i u ki n: x3 + y6 0,x 0,x3 + 5y6 0 .
Xt y 0 H phng trnh
cho tng
ng vi:
2
x
x3
22x
5y6
5 x3 + y 6
x4
9x2
x3 + 5y6
10y3
11x 2
9x 2
=
+
2
3
6
20y3
5 x +y
4
11x2
9x 2
x
=
3
6
3
5 x3 + y6 20y
x + 5y
2
2
2
2x 4
11x
9x
11x
9x 2
121x 4
81x 4
=
+
=
.
x3 + 5y6 5 x3 y 6 20y3 5 x3 y 6 20y3 25 x3 + y 6
400y 6
x = 15y
121
81
=
565 6 .
3
6
6
3
6
x + 5y
400y
25 x + y
x = 81 y
2
( a b )( a + b ) = a2 b2 .
234
www.TaiLieuLuyenThi.com
Trn
y l li gi i t nhin nh t cho cc lp bi ton d ng ny ngoi ra c th gi i
c
b ng phng php s dng s phc(xem n i dung gi i h b ng lng gi c v
s phc).
Formatted
...
C. BI TP RN LUYN
Formatted
...
x y + 1 =
2
Gi i h phng trnh
.
2
2
x y + xy + 1 =
3x 2
Formatted
...
Gi i
Formatted
...
H phng trnh
cho tng
ng vi:
Formatted
...
x2 y2 2 = x2
3x2 y2 6 =3x2
.
2 2
2
2 2
y + xy + 1 3x
y + xy + 1 3x 2
x =
x =
Formatted
...
Formatted
...
xy = 1
.
4x2 y2 + xy 5 = 0 ( xy 1)( 4xy + 5) = 0
xy = 5
Formatted
...
Formatted
...
3
1 + 97
x 4xy
=
8
Gi i h phng trnh
.
1 97
3
=
y
xy
Formatted
...
Gi i
Nhn theo v hai phng trnh ca h ta
c:
Formatted
...
Formatted
...
x3 y3 4x2 y2 + xy + 6 = 0 ( xy + 1)( xy 2 )( xy 3) = 0 .
x3 xy 2 + 2000y =
0
Gi i h phng trnh
.
3
2
0
y x y 500x =
Formatted
...
Gi i
Formatted
...
H phng trnh
cho tng
ng vi:
Formatted
...
x3 xy 2 =
2000y
.
= y3 x 2 y
500x
Formatted
...
Formatted
...
500x x3 xy 2 =
2000y y3 x 2 y .
Formatted
...
235
www.TaiLieuLuyenThi.com
)(
x2 y 2 x2 4y2
x = y
x = y .
=
0
x = 2y
x = 2y
( x;y ) =
( 0;0 ); 20 103 ;10 103 ; 20 103 ; 10 103 .
y ( xy 2 ) =
3x 2
Gi i h phng trnh
.
2
2
0
y + x y + 2x =
Gi i
H ph
a
ng
h trnh
ta c
c:
TH2: N u xy = 1 thay vo ph
h
ng
u trn
ca h ta
c:
1 3
3
1
3 3 x =
( x;y ) =
y (1 2 ) = y =
3 ; 3 .
3
y2
3
3
TH3: N u xy = 4 thay vo ph
V y h ph
Gi i h ph
Gi i
H ph
236
16
y2
xy = 0
3x 2 y2 xy ( xy 1)( xy + 4 ) =
xy ( xy 2 )( xy + 2 ) =
0
1 .
xy =
xy = 4
TH1: N u xy = 0 x = y = 0 .
y ( 4 2 ) =3.
i:
ng trnh cho tng ng v
y ( xy 2 ) =
3x 2
y2
x ( xy + 2 ) =
Nhn theo v hai ph
ng
u catrnh
h ta
c:
y =2 x =2 ( x;y ) =( 2; 2 ) .
ng
m l trnh
=
0;0nghi
( x;y
)c(ba
); ( 2; 2 ); 31 ; 3 3 .
3
3
2
x + xy =
ng
.
3 trnh
+
=
3
y
3xy
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
i:
ng trnh cho tng ng v
...
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
x = 2 xy
.
3
3 ( xy + 1)
y =
( xy 1) =7 xy =1 3 7 .
Thay ng
c l i h ph
x3 = 2 1 + 3 7
=
3
3
3 1 7 + 1 =
y =
y
ng
c: trnh ta
1+ 7
33 7 6
3
3 3
nghi
3
ng
m l trnh
( x;y )c=
1+ 7; 3 7 6 .
V y h ph
Li giai
He phng trnh a cho tng ng vi:
3
3
3xy + 8 y3 =
21xy + 22
3x + 2y =
(13xy 12 )( 21xy + 22 ) .
)(
xy = 1
xy =
137 19033
xy
=
137 + 19033
=
( x;y
) (1;1) ; 3 13 19033 1793; 3 2899 21 19033 ;
x3 2y3 + xy =
0
Bai 7. Giai he phng trnh
.
3
0
3y + 3xy + 1 =
237
www.TaiLieuLuyenThi.com
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
3 + 3 3 7 + 3 49
trnh bay tm c nghiem duy nhat xy =
.
3
...
...
Formatted
...
3
3
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Li giai
3
9xy + 2
x =
3 .
He phng trnh a cho tng ng vi:
y3 = 3xy + 1
x3 8y3 =
1 + 3xy 3x2 y2
Bai 8. Giai he phng trnh
.
3
3
1 3xy + 9x2 y2
8y 3x =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng vi:
x3 =
3x2 y2 1
.
3
3xy 2
8y =
Nhan theo ve hai phng trnh cua he ta c:
3 3
8x=
y
(3x y + 1) (3xy + 2) x y
2 2
3 3
+ 6x2 y2 + 3xy=
+2 0.
( xy + 1) + 3x2 y2 + 1 = 0 ( xy + 1) x3 = 0 xy + 1 = x xy = x 1 .
x =3 ( x 1) 1 3x =( x 2 )
3
3x =x 2 x =
=1 3 9 .
1 3 3
Suy ra
=
y
238
x 1 1 3 9 1 1 + 3
.
=
=
x
2
1 3 3 3 9
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
www.TaiLieuLuyenThi.com
1+ 3 3
Vay he phng trnh co nghiem duy nhat la ( x;y ) = 1 3 3 3 9;
.
Nhan xet: Qua ay nhan thay khi giai phng trnh bac ba co duy nhat mot
nghiem neu tnh y bien oi ta tm c nghiem rat trc quan ma khong phai
s dung bat ky mot phng phap nao khac.
(
(
)
)
( x y ) x2 + y2 =x 4 1
Li giai
Nhan theo ve hai phng trnh cua he ta c:
( x y )( x + y ) ( x
+y
)( x
+y
) = ( x 1)( x + 1) .
4
y = 1
.
x8 y8 = x8 1 y8 = 1
y = 1
Li giai
x 2 = y + 1 2 y 2
( )( ) .
2 ( y 2 ) ( y + 1) =
( x + 1) ( x 2 ) x =
y=
2.
Li giai
Nhan theo ve hai phng trnh cua he ta c:
239
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
www.TaiLieuLuyenThi.com
xy ( xy + 6 )( xy 24 ) =
x y xy ( xy + 8)
3 3
xy = 0
.
=
0
xy = 8
TH1: Neu xy = 0 x = y = 0 .
TH2: Neu xy = 8 thay vao phng trnh au cua he ta c:
3
8
2x =y3 = x =4 y =2 .
x
(
(
)
)
5x 4y= 2 x2 y2
x2 + y2
Li giai
ieu kien: x2 + y2 > 0 .
Cong theo ve hai phng trnh cua he ta c:
5
9 ( x y ) = x2 y2 2 +
+
x
y2
x = y
=
.
0
(x y) 9 (x + y) 2 +
5
2
2
9
=
x
y
+
( x + y ) 2 + 2
x + y2
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
5
5
x + y= x2 y 2 2
( x + y ) 1 ( x y ) 2 2
= 0 .
2
2
x
y
x
y2
+
+
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
x = y
5
1
=
( x y ) 2 2
2
+
x
y
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
x = 0 y = 0 (loai).
240
www.TaiLieuLuyenThi.com
5
9
10
9
1
9
( x + y ) 2 + 2
=
= =
2 + 2
x
+
y2
x + y2 x + y
x2 + y2 x + y x y
5
1
9
1
5
2
= =
4
+
x
y
2
1
(
)
2
2
xy
x+y xy
x +y
x 2 + y 2
+
=
2
x2 + y2 x + y x y x + y x y
x + y 2 ( x + y )2 ( x y )2
40 x y
) = 81( x
2
+y
)(x y) (x
2
+y
)(x + y) .
2
y = 2x
( do x2 + y2 > 0 ).
x = 2y
5x 4.2x = 2 x 2 4x2
x = 0 y = 0
.
3x = 6x 2
x = 1 y = 1
1
oi chieu vi ieu kien nhan nghiem ( x;y ) = ;1 .
2
= 2 4y 2 y 2
5.2y 4y
y = 0 x = 0
.
y =1 x =2
Nhan xet: Ta co the nhan theo ve hai phng trnh cua he a ve phng trnh:
10 x2 y2
( 5x 4y )( 4x 5y ) = 2 2
x +y
Formatted
...
Formatted
...
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
...
Formatted
...
...
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
www.TaiLieuLuyenThi.com
4
1
3
x + 2y x = + 3 3
4
Bai 13. Giai he phng trnh
.
y 4 + 2x3 y = 1 3 3
Li giai
Lay tong hai phng trnh cua he theo ve ta c:
2
1 3
1
0 =
x
x + x=
2
1 2
1
2
2
.
x + x +y + y = 0
2
2
1 3
y2 + y 1 =
0
y=
2
2
Formatted: Centered
Formatted: Font: VNI-Times
Field Code Changed
Formatted: Font: VNI-Times
Formatted: Font: VNI-Times
1 3 1 + 3
Th lai ch co nghiem ( x;y ) =
;
thoa man.
2
2
1 3 1 + 3
Vay he phng trnh co nghiem duy nhat ( x;y ) =
;
.
2
2
x 4 4x3 + 8y =4 16 3
Bai 14. Giai he phng trnh
.
4
3
y 4y + 8x =4 + 16 3
x 4 4x3 + 8y + y 4 4y3 + 8x =
8
3
Formatted: Centered
Formatted: Font: VNI-Times, 11 pt, Italic
x 4x + 8x + 4 + y 4y + 8y + 4 =
0
x 2x 2
) + (y
2
2y 2
x =
1
x2 2x 2 = 0
x =1
2
0
1+
x =
y 2y 2 =
=
x
1+
=
0.
3,y =
1 3
3,y =1 + 3
3,y =
1+ 3
Li giai
3,y =
1 3
242
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
Cong theo ve hai phng trnh cua he ta c:
4
x x6
) + (y
2
y6
x= y= 3
x2 x 6 =0
x =y =2
=0
.
2
=
= 2
x 3,y
=
y
y
6
0
2,y =
3
x =
( 3; 2 ) thoa man.
Vay he phng trnh co nghiem duy nhat ( x;y=
) ( 3; 2 ) .
1 1
2
2
+ = 2 x + y (1)
x 2y
Bai 16. Giai he phng trnh
.
1 1 = y2 x2 (2)
x 2y
Li giai
ieu kien: xy 0 .
Lay (1) + (2) va (1) (2) theo ve ta c:
2
2
2
= 3y + x
x3 + 3xy2 =
2
x
.
3
2
1
2
2
+
=
y
3x
y
1
3x + y
y
3 +1
x+y 3 =
) 3 x + y =3 3 x = 2 .
(
3
3
1
3 1
( x y ) =
x y =
1
y = 2
3 3 +1 3 3 1
Vay he phng trnh co nghiem duy nhat ( x;y ) =
;
.
2
2
243
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
www.TaiLieuLuyenThi.com
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
2 ( x + y )(=
( x 2y )( 2x
=
+ y) 0
x y ) 3xy
y 1
y 1
( x + y ) x + =
( x + y ) x + =
Formatted
...
...
Formatted
...
x = 2 3 3 2 2
x 2y
x 2y
=
9
.
+ y 1 3y 2 +=
1 y 1
( x + y ) x=
32 2
3
y =
9
...
Formatted
...
( x + y ) 3xy 4 x =
2 (1)
Li giai
ieu kien: x,y 0 .
T hai phng trnh cua he suy ra x + y > 0 .
Lay (1) + (2) va (1) (2) theo ve ta c:
(
(
(
(
( x + y ) 6xy 4 x + 4 y= 0
( x + y ) 3xy 2 x + 2 y= 0
4
1
( x + y ) 4 x 4 y =
( x + y ) x + y =
2=
2 x y ( x + y )=
x y 3xy
x + y 3xy
( x + y ) x + y= 1 ( x + y ) x + y= 1
...
Formatted
...
...
Formatted
...
32 2 32 2
.
Vay he phng trnh co nghiem duy nhat ( x;y ) = 2 3
;3
9
Formatted
...
...
Formatted
...
6
2
2
( x 2y ) 3x + 8y + 4 x 4xy + 4y 16 =
Bai 18. Giai he phng trnh
( y 4x ) 2x + 3y + 2 x2 4xy + 4y2 16 =
10
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Li giai
2
( x 2y )( 3x + 8y ) + ( y 4x )( 2x + 3y )
244
www.TaiLieuLuyenThi.com
+ x2 4xy + 4y 2 16 4 ( x 2y ) + 2 ( y 4x ) =
16 .
x 4xy + 4y 16 =
( 2x + 3y ) .
(
(
)
)
( x 2y ) 3x + 8y 4 ( 2x + 3y ) =
6
6
( x 2y )( 5x + 4y ) =
.
10
10
( y 4x ) 2x + 3y 2 ( 2x + 3y ) =
( y 4x )( 2x + 3y ) =
Suy ra: 5 ( x 2y )( 5x + 4y ) = 3 ( y 4x )( 2x + 3y )
49 x y
y = x
.
=
0
y = x
Xet trng hp va thay vao phng trnh au cua he tren va oi chieu ieu
)(
)(
x y x2 y2
= 2 (1)
1 x2 + y2
2
2
4
1 x + y
Li giai
245
www.TaiLieuLuyenThi.com
x 2 y 2 ( x + y )
15
=
4
1 x2 + y2
x2 y2 ( x y )
1
=
4
1 x2 + y2
2
2
2
2
1 x y ( x + y ) 1 + x y ( x y ) 15 1
.
= . .
4 4
1 x2 + y2
1 x2 + y2
1 x2 + y2
1 x + y
. x2 y2 =
15
15
.
x2 y2 =
16
16
y 15
x
4 =2
4x y 15 =
7 15
2
x= 8 +
4
4 .
7
x 15
4y x 15 =
y= 7 + 2 15
4
y 4
7
=
1
4
7 15
Vay he phng trnh co nghiem duy nhat ( x;y ) =
;7 + 2 15 .
8 +
4
121x 122y
4
x y = 2
4xy
x + y2
x2 + y2
Li giai
ieu kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng vi:
246
www.TaiLieuLuyenThi.com
121x 122y
4
4
(1)
4xy x y =2
x + y2
122x + 121y
x 4 + 14x 2 y2 + y 4 =
(2)
2
2
x +y
Nhan thay cac hang so 121,122 xuat hien ca hai phng trnh ngh en viec
loai bo chung i.
Lay (1).x + (2).y va (1).y + (2).x theo ve ta c:
x5 + 10x3 y2 + 5xy 4 =
122 (3)
.
5
2 3
4
121 (4)
y + 10x y + 5x y =
5
x
y
1
=
y 1
( x y ) =
1
x y2 + 1
3
=
x2 + y2
5
=
5
x2 + y2
Li giai
ieu kien: x2 + y2 > 0 .
2
3 4
Khi o e y + =
1.
5 5
Lan lt bnh phng hai ve cua hai phng trnh trong he roi cong lai theo
ve ta c:
x y2 + 1
2
2
x +y
y x2 1
+
2
2
x +y
)(
x2 + y2 x2 y2 + 1
=
1
=
1.
x2 + y2
247
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
www.TaiLieuLuyenThi.com
)(
x = 1
.
x2 y2 + 1 = x2 + y2 x2 1 y2 1 = 0
y = 1
Cach 2: Nhan thay xy = 0 khong thoa man he phng trnh nen viet lai di dang:
x2 y2 + 1
3x
=
(1)
x2 + y2
5
y2 x2 1 4y
=
(2)
2
2
5
x + y
3x 4y x 2 + y 2
4y + 5
.
=
=1 3x 4y =5 x =
5
5 x2 + y2
3
2
1
y = 1 x = ,y = 1
5 + 4y
5 + 4y 2
.
5.
. y + 1= 3 y 2 +
3
3
y = 1
=
= 1
x 3,y
Li giai
He phng trnh tng ng vi
3
3
3x + 5y = 2xy + 6
3
3
3xy + 8
2x + y =
Coi ay la he phng trnh hai an x3 ,y3 va xy la tham so th ta tnh c:
3
x= 22 21xy
3
=
y 13xy 12
Ch viec nhan theo ve hai phng trnh cua he ta c:
248
www.TaiLieuLuyenThi.com
xy = 1
3
xy 1
=
x= 22 21xy
137 19.033
xy =
137 19.033
xy =
3
=
21xy
x
22
x = 1
y = 1
x = 3 22 21 137 19.033 .
3
y = 13 12 137 19.033
Vay he phng trnh co hai nghiem la:
=
( x;y ) (1;1) ; 3 22 21 137 19.033 ; 3 13 12 137 19.033 .
(
(
)
)
ve phng trnh a thc bac k cua xy . Tm c xy roi suy ra gia tr cua x,y .
1
1
35
+
=(1)
1 y 2 12
1 x2
Bai 23. Giai he phng trnh
.
y
7
x
= (2)
2
1 y 2 12
1 x
Li giai
ieu kien: 1 < x < 1, 1 < y < 1 .
1+ x
1 y
7
1+ x
1 y 7
+
=
+
=
2
2
2
1 x
1 y
1+ y 2
1 x
.
1 x
1+ y
7
1+ y 7
1 x
+
=
+
=
1+ x
1 y 3
1 x2
1 y2 3
249
www.TaiLieuLuyenThi.com
1+ x
=
,v
1 x
1+ y
, ( u > 0,v > 0 ) .
1 y
1 7
7v 2
u 3,v
=
= 2
u
+
=
u=
v 2
2v
1
1.
u =
1 7
7 =
,v
v=
v + 2v
+
=
2
3
u 3
7v 2 3
1+ x
=3
1 x
1+ y
=2
1 y
1
1
=
,y
x 2=
3
.
1
1
1+ x 1
x
,y
=
=
3
2
1 x 2
1+ y 1
=
1 y 3
1 1 1 1
Vay he phng trnh co hai nghiem la (=
x;y ) ; ; ; .
2 3 3 2
Cach 2:
1 1 x2
x
x2
1
u2 =
u =
=
=
1
1 x2
1 x2
1 x2
1 x2
at
.
y
1 1 y2
v =
2
y2
1
=
=
=
v
1
2
1 y
1 y2
1 y2
1 y2
7
u v =
12
u2 + 1 v2 + 1 =u + v
7
u v =
u v =
12
12
u2 v2
35
35
u2 + 1 + v2 + 1 =
=
(1)
2
2
12
u + 1 v + 1 12
250
(2)
www.TaiLieuLuyenThi.com
Formatted
3
7
2u
u =
35 u + v 35
4.
2
2
12
2 u + 1=
+
=
+
120 u + 1 = 24u + 168
12
5
12
5
u = 4
3
Li giai
Lan lt cong theo ve, tr theo ve hai phng trnh cua he ta c:
x+y 6 =
) 64 x + y =2 x =1,y =1 .
(
6
x y =0
x =1,y =1
( x y ) =
0
Li giai
Lan lt cong theo ve, tr theo ve hai phng trnh cua he ta c:
x+y 7 =
) 128 x=
x 1
+y 2 =
(
7
x
y
0
=
y 1
( x y ) =
0
2x y
Li giai
ieu kien: xy 0 .
251
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
www.TaiLieuLuyenThi.com
(
(
)
)
3 2
2
4
2
2
6x + 2y 2 = 3
4 x + y = +
2
2
x y
y + 3x y =
y
.
3
2
3
2
6
2
2
+
=
x
3xy
3
2 x y =
2x 2 + 6y 2 =
+
x y
x
5 +1
3
x =
3
5 x + y =
( x + y ) =
5
2 .
3
3
1
5 1
( x y ) =
x y =
1
y = 2
3 5 +1 3 5 1
Vay he phng trnh co hai nghiem la ( x;y ) =
;
.
2
2
(
(
)(
)(
3 2
2
2
4
2 2
4
8 x + y x + 6x y + y = +
x y
y x
Li giai
ieu kien: xy 0 .
4
14x 6 + 70x 4 y 2 + 42x 2 y 4 + 2y 6 =
7
5 2
3 4
6
3
7
2 5
3 4
6
6
+
+
+
=
y
21x
y
35x
y
7x
y
2
2x 6 + 42x 4 y 2 + 70x 2 y 4 + 14y 6 =
5 +1
x+y 7 =
x =
7
5
(
)
x + y =5
2 .
7
7
1
5 1
( x y ) =
x y =
1
y = 2
7 5 +1 7 5 1
Vay he phng trnh co hai nghiem la ( x;y ) =
;
.
2
2
252
www.TaiLieuLuyenThi.com
4
2
3 9
0
x + y xy x =
8
Bai 28. Giai he phng trnh
.
y 4 + x 2 x3 y 9 y =
0
Li giai
He phng trnh a cho tng ng vi:
Formatted: Centered
Formatted: Font: VNI-Times
0 +
x + y =
x 4
4
y
xy
x
8
2
1
y2 x2
3
3
y3 + x x3 9 =
3
3
0
0
0 x y 2 =
2 x y + x y =
xy
y
8
x = y
3
x + y
9
9
2x
x=
=
4
xy
4
x3 = y3
x =
1
xy
=
2
xy = 1
x
9 =
3
2
3
x + y =
8
3
9
y=
8
1
1,y = .
2
1
,y 1
=
2
9 9 1 1
Vay he phng trnh co bon nghiem la ( x;y ) = ( 0;0 ) ; ; ; 1; ; ;1 .
8 8 2 2
Nhan xet: T bai toan nay ta sang tac mot so bai toa n tng t nh sau:
x 4 + y 4 17
=
2
xy
Bai toan 1. Cho=
.
x 2,y
= 1 ta co
1
1
x4 y4
0
=
2 xy
x3 y3 17
x3 y3 17
=
=
+
+
x
2
x
2
y
y
Suy ra
.
x3 y3
x3 y3
1 4
1 4
4
4
=
+
=
+
x
y
0
x
y
0
2
2
y
x
y
x
253
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 4
y3 17
4
x y +2 = 5
4
3
17x
2
x xy + 4y =
x
2
.
3
5
4
3
2x
1
17
y x y + 4x =
17y
x 4 y 4 =
y
2
2
x5 xy 4 + 4y3 =
17x
Bai toan 2. Giai he phng trnh
.
5
4
3
17y
y x y + 4x =
x5 + y 5 33
=
2
xy
Cho=
.
x 2,y
= 1 ta co
x5 y5 1 1 =
0
2 xy
x 4 y 4 33
1 5
2y 4 33
5
=
+
=
x y +
x
2
y
2
x
2
Suy ra
4
4
4
33
x
y
1 5
2x 1 x5 y5 =
5
0
2 x y y + x =
y
2
2
x6 xy 5 + 4y 4 =
33x
.
6
5
4
33y
y x y + 4x =
=
25y
9x
y
6xy
4y
24
Li giai
He phng trnh a cho tng ng vi:
3 ( x 1) 27x 2 + 11 y 2 =
4 ( y 1)( y + 1)
3
4 ( y 1) 7y2 + 6y + 6
3 ( 3x + 1)( x 1) y =
( x 1)( y 1) hai ve ta c:
254
www.TaiLieuLuyenThi.com
( 27x
( 27x
( 27x
) (
+ 11)( 7y
+ 11)( 7y
+ 11 y 2 7y 2 + 6y + 6 = ( y + 1) y3 ( 3x + 1) .
...
Formatted
...
Formatted
...
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Nhan xet: ay la mot bai toan kho va nut that cua no la nham c nghiem
x= y= 1 dan ti phan tch nh tren. e x ly ca c bai toan dang nay cac em
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
( x 1) x2 + 1 y 2 = 2x ( y 1)
Formatted
...
Neu x =1 y =1 .
Xet x,y 1 . Nhan theo ve hai phng trnh cua he va lc bo
Ta co:
2
2
2
2
2
)(
)
+ 6y + 6 ) = ( y
+ 6y + 6 = ( y + 1) y ( 3x + 1) .
) (
+ y ( 3x + 1) .
lam nhieu bai cung dang se co phan xa khi gap he roi nh vay. Di ay la
mot so bai tap tng t cho cac em tham khao.
x3 y2 x2 y2 + xy2 2xy + 2x y 2 =
0
Bai 30. Giai he phng trnh
.
3
3
2
0
5y 4xy y + 4y 4 =
Li giai
(
(
)
)
8xy3 .
( x 1)( y 1) hai ve ta c: ( x2 + 1) y2 ( y2 + 4 ) =
) (
Ta co: x2 + 1 y 2 y 2 + 4 2 x .y2 .4 =
y 8 xy3 8xy3 .
x = 1
x2 = 1
2
y = 2
Dau bang xay ra khi va ch khi y= 4
(th lai thay khong thoa man).
x = 1
3
xy 0
y = 2
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
www.TaiLieuLuyenThi.com
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
ieu kien: xy 0 .
...
Formatted
...
11 3x2 + y2 = ( 9x + 13y )( xy + 1)
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
xy = 1
1) 4 2x 2 + 3y 2 .
5 ( x + y )( xy +=
2
2
11 3x + y = ( 9x + 13y )( xy + 1)
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
TH1: Neu xy = 1 thay vao phng trnh th hai cua he thay khong thoa man.
...
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Formatted
...
...
Formatted
...
Li giai
2 x 1 2 y3 =
)
( y 1) x2 + 2
(
He phng trnh a cho tng ng vi:
.
2
( y 1) x 2 + 1 = ( x 1) y 6 + 1
1
1
2
2
+ 2=
5 x + y ) xy +
4 2x + 3y 1 +
(
xy
xy .
Bai 32. Giai he phng trnh
2
2
11 3x + y = 9x + 13y xy + 1
(
)(
)
Li giai
TH2: 5 ( x + y )( xy=
+ 1) 4 2x + 3y ,xy 1 ta co he phng trnh:
2
5 ( x + y )( xy +=
1) 4 2x 2 + 3y 2
11 3x 2 + y 2 = ( 9x + 13y )( xy + 1)
256
www.TaiLieuLuyenThi.com
55 3x 2 + y2 ( x + y=
) 4 2x2 + 3y2 ( 9x + 13y ) .
x = y
xy 0
x = y .
2
2
0
93x + 154xy + 101y =
3
3
10x 1 +
=
5x + y
Bai 33. Giai he phng trnh
.
y 1 3 =
1
5x + y
Li giai
e he co nghiem ta phai co x > 0,y > 0 .
Khi o he phng trnh a cho tng ng vi:
3
3
1 + + =
5x
y
10x
1
1 3 =
y
5x + y
3
1
=2
10x
y
.
3
1
6
9 1 =12
+
=
10x
y 5x + y
10x y 5x + y
10x
=2
3
3
1
1
=2
=2
y
.
10x
10x
y
2
2
0
0
9y 50x 85xy =
( y 10x )( 9y + 5x ) =
y = 10x
x =
3
1
10 .
=2
y
y = 1
10x
1
Vay he phng trnh co nghiem duy nhat ( x;y ) = ;1 .
10
257
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
2
3x 1 +
=
x+y
Bai 34. Giai he phng trnh (VMO 1996)
.
7y 1 1 =
4 2
x+y
Li giai
e he co nghiem ta phai co x > 0,y > 0 .
Formatted: Centered
1
2
2
4 2
4 2
2
+
=
2
+
=
1 + x y =
+
3x
7y
3x
3x
7y
.
4 2
4 2
2
4
1 1 =
2
4 32
3x 7y x + y
7y
7y x + y
x+y
3x
2
2
4 2
4 2
+
=
2
+
=
2
.
3x
3x
7y
7y
2
2
0
0
( y 6x )( 28y + 16x ) =
28y 96x 152xy =
1
2
1
y = 6x
+
x =
x =
3
21
3
2
4 2
+
=
2
12
y =
2 3
y =+
2 3
7y
3x
21
2
21
.
12
21
21
( x;y ) =
;2 3
12 1
2
12
+
;2 3 +
;
.
21 3
21
21
Formatted: Centered
Gii h ph
trnh
.
ng
3
3
8
3x + 2y + 3xy =
Gii
H ph
i:
ng trnh cho tng ng v
3
3
3xy + 8 y3 =
21xy + 22
3x + 2y =
258
a h
ng ta
trnh
cc:
(13xy 12 )( 21xy + 22 ) .
www.TaiLieuLuyenThi.com
xy = 1
137 + 19033
xy =
Thay ng
c li h ph
atm
ng trnh
c
cc
t nghim
)(
=
( x;y
) (1;1) ; 3 13
.
x3 2y3 + xy =
0
trnh
.
ng
3
0
3y + 3xy + 1 =
Gii h ph
Gii
H ph
i:
ng trnh cho tng ng v
3
9xy + 2
x =
3 .
y3 = 3xy + 1
3
Nhn theo v hai ph
=
x3 y3
a h
ng ta
trnh
cc:
0.
9
ng
ph trnh bc ba tng qut vi n t = xy s dng ph
y l
by tm
c
nghim duy nht xy =
ng
c
Thay
li
3 + 3 7 + 49
.
3
ph
11 + 6 3 7 + 3 3 49
4 + 3 3 7 + 3 49
3
; 3
( x;y ) =
3
3
Gii
H ph
i:
ng trnh cho tng ng v
3
3x2 y2 1
x =
.
3
3xy 2
8y =
Nhn theo v hai ph
8x=
y
c
ng
x3 8y3 =
1 + 3xy 3x2 y2
trnh
.
ng
3
3
1 3xy + 9x2 y2
8y 3x =
Gii h ph
3 3
ng ph
a h
ng ta
trnh
cc:
(3x y + 1) (3xy + 2) x y
2 2
3 3
+ 6x2 y2 + 3xy=
+2 0.
259
www.TaiLieuLuyenThi.com
( xy + 1) + 3x2 y2 + 1 = 0 ( xy + 1) x3 = 0 xy + 1 = x xy = x 1 .
Thay
vo
ph
2
x3 =3 ( x 1) 1 3x3 =( x 2 )
u ng catrnhh trn
ta
c:
2
3 3x =x 2 x =
=1 3 3 3 9
1 3 3
.
Suy ra
=
y
x 1 1 3 3 3 9 1 1 + 3 3
.
=
=
x
2
1 3 3 3 9
m
ng
duytrnh
nhtclnghi
( x;y ) = 1 3 3 3 9; 1 +2 3 .
c ng
ba trnh
c duy
b nht mt
nghim nu tnh bin i ta tm c
nghim rt trc quan m khng phi s
dng bt k mt ph
ng php no khc.
Vy h ph
(
(
)
)
( x y ) x2 + y2 =x 4 1
.
ng trnh
( x + y ) x 4 + y 4 =x 4 + 1
Gii h ph
Gii
Nhn theo v hai ph
a h
ng ta
trnh
cc:
)(
) (
)(
( x y )( x + y ) x2 + y2 x4 + y4 = x4 1 x4 + 1 .
y = 1
.
x8 y8 = x8 1 y8 = 1
y = 1
Xt tr
ng hp thay ng
c li h ban u tm
=
( x;y
) ( 0;1); ( 1; 1); ( 2; 1) .
x = 2y3 6y 2
.
ng trnh
x3 + 3x + 4
y =
Gii h ph
Gii
Vit li h ph
i dng:
ng trnh d
x 2 = y + 1 2 y 2
( )( ) .
2
y 2 = ( x + 1) ( x 2 )
a h
ng ta
trnh
cc:
( x + 1) ( x 2 ) x =
2 ( y 2 ) ( y + 1) =
y=
2.
Vy h ph
260
m
ng
duytrnh
nhtc( nghi
x;y ) = ( 2;2 ) .
c cc nghim
www.TaiLieuLuyenThi.com
x ( xy + 6 ) =
y3
.
ng trnh
x3
y ( xy 24 ) =
Gii h ph
Gii
Nhn theo v hai ph
a h
ng ta
trnh
cc:
xy = 0
2
.
xy ( xy + 6 )( xy 24 ) =
x3 y3 xy ( xy + 8) =
0
xy = 8
TH1: Nu xy = 0 x = y = 0 .
TH2: Nu xy = 8 thay vo ph
u
ca
ng trnh
h ta
c:
8
2x =y3 = x =4 y =2 .
x
m
ng
l trnh
0;0nghi
( x;y )c=(ba
); ( 4;2 ); ( 4; 2 ) .
Vy h ph
1
2
3x 1 +
=
x+y
.
ng trnh
xy 1 1 =
4 2
x+y
Gii h ph
2
2
1 2 ; 2 2 2 .
p s. ( x;y ) =
3
21 7
Gii h ph
p s. ( x;y ) =
Gii h ph
H
ng dn.
6
3 2
x 1 +
=
x+y
.
ng trnh
y 1 6 =
1
x + y
)(
2;1 ; 2 2;2 .
1 2
4 x +
4
ng trnh
4 1 2
y
4
x+ y
=
2
x + y
.
x+ y
=
1
x + y
x =2 y .
261
www.TaiLieuLuyenThi.com
Gii h ph
7
3 2
x 2 +
=
2x + 5y
.
ng trnh
7
y 2
=
3
2x + 5y
Gii h ph
15
2+ 3
x 2
=
x + 2y
.
ng trnh
y 2 + 15 =
3 3 1
x + 2y
Gii h ph
5
2
x 3 +
=
42x + y
.
ng trnh
5
2y 3
=
4
42x + y
5+2 6 5+2 6
p s. ( x;y ) =
;
.
7
9
(
(
)
)
5x 4y= 2 x2 y2
ng trnh 5 x2 y2 .
4x 5y =
x2 + y2
Gii h ph
Gii
iu kin: x2 + y2 > 0 .
Cng theo v hai ph
9(x y) =
a h
ng ta
trnh
cc:
5
5
x2 y2 2 +
(x y) 9 (x + y) 2 + 2
= 0 .
2
2
x +y
x + y2
x = y
5
9
=
( x + y ) 2 + 2
2
+
x
y
Tr theo v hai ph
a h
ng ta
trnh
cc:
x + y=
262
(x
5
5
y2 2
( x + y ) 1 ( x y ) 2 2
= 0 .
2
2
x +y
x + y2
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = y
5
1
=
( x y ) 2 2
x + y2
TH1: Nu x = y thay vo ph
TH2:
Nu
x = y thay
vo
u
ca
ng trnh
h ta
c: x = 0 y = 0 (loi).
u
ngcatrnh
h ta
ph
c:
9x = 0 x = 0 y = 0 (loi).
TH3: Nu x y khi h ph
i: ng trnh tng ng v
5
9
10
9
1
9
( x + y ) 2 + 2
=
= =
2 + 2
x + y2
x + y2 x + y
x2 + y2 x + y x y
5
1
9
1
5
2
=
=
4
+
x
y
2
1
=
) 2 2
(
x+y xy
x2 + y2 x y
x +y
a h
ng ta
trnh
cc:
40
x2 + y2
9
1 9
1
40
81
1
.
=
+
=
2
x + y 2 ( x + y )2 ( x y )2
x + y x y x + y x y
40 x2 y2 = 81 x2 + y2 ( x y ) x 2 + y2 ( x + y ) .
.
y = 2x
( do x2 + y2 > 0 ).
x = 2y
Vi y = 2x thay vo ph
u
ca
ng trnh
h ta
c:
x = 0 y = 0
.
5x 4.2x = 2 x2 4x2 3x = 6x 2
x = 1 y = 1
2
1
i chiu vi iu kin nhn nghim ( x;y ) = ;1 .
2
Vi x = 2y thay vo ph
u
ca
ng trnh
h ta
c:
y = 0 x = 0
.
= 2 4y 2 y 2
5.2y 4y
y =1 x =2
263
www.TaiLieuLuyenThi.com
mng
l trnh
;1nghi
( x;y )c= hai
; ( 2;1) .
2
Nhn xt. Ta c th nhn theo v hai ph
a
h
ng trnh a
c phv
Vy h ph
10 x y
( 5x 4y )( 4x 5y ) = 2
x +y
Bin i t
Gii h ph
cch
ng tgii trn ta c kt qu t
4
1
3
x + 2y x = + 3 3
4
.
ng trnh
y 4 + 2x3 y = 1 3 3
Gii
Ly tng hai ph
ng trnh
. ng t
a
h
ng theo
trnh v
c ta
c:
2
1
1 3
2
2
0 =
x
x + x=
2
1 2
1
2
2
.
x + x +y + y = 0
2
2
1 3
y2 + y 1 =
0
y=
2
2
1 3 1 + 3
Th li ch c nghim ( x;y ) =
;
tha mn.
2
2
1 3 1 + 3
m
ng
duytrnh
nhtc( nghi
x;y ) =
;
.
2
2
Vy h ph
x 4 4x3 + 8y =4 16 3
.
4ng trnh
3
y 4y + 8x =4 + 16 3
Gii h ph
Gii
Cng theo v hai ph
a h
ng ta
trnh
cc:
x 4 4x3 + 8y + y 4 4y3 + 8x =
8 x 4 4x3 + 8x + 4 + y 4 4y3 + 8y + 4 =
0.
x 2 2x 2
) + (y
2
2y 2
x =
1
x =1
x 2x 2 = 0
2
0
1+
y 2y 2 =
x =
=
x
1+
2
264
=
0.
3,y =
1 3
3,y =1 + 3
3,y =
1+ 3
3,y =
1 3
www.TaiLieuLuyenThi.com
cngnghim
trnh ch( x;y ) =+
1
3;1 3 tha mn.
Th li h ph
m
ng
duytrnh
nhtc( nghi
x;y ) =+
1
3;1 3 .
Vy h ph
.
4ng trnh
3
2
0
y 2y 11x + 12x + 31 =
Gii h ph
Gii
Cng theo v hai ph
a h
ng ta
trnh
cc:
x x6
) + (y
2
y6
x= y= 3
x2 x 6 =0
x =y =2
.
=0
=
= 2
x 3,y
=
y
y
6
0
2,y =
3
x =
Gii h ph
( 3; 2 ) tha mn.
h
cngnghim
trn duy nht ( x;y=
) ( 3; 2 ) .
1 1
2
2
+ = 2 x + y (1)
x 2y
.
ng trnh
1 1 = y2 x2 (2)
x 2y
Gii
iu kin: xy 0 .
Ly (1) + (2) v (1) (2) theo v ta
c:
2
2
2
= 3y + x
x3 + 3xy2 =
2
x
.
3
2
1
1
y + 3x y =
= 3x2 + y2
y
a h
ng ta
trnh
cc:
3 +1
x+y 3 =
) 3 x + y =3 3 x = 2 .
(
3
3
1
x y =
3 1
( x y ) =
y = 2
Vy h ph
3 3 +1 3 3 1
m
ng
duytrnh
nhtc( nghi
x;y ) =
;
.
2
2
265
www.TaiLieuLuyenThi.com
( x + y ) 3xy 4 x =
2 (1)
.
ng trnh
2 (2)
( x + y ) 3xy + 4 y =
Gii h ph
Gii
iu kin: x,y 0 .
a h
ng suy
trnhrac x + y > 0 .
T hai ph
(
(
(
(
( x + y ) 6xy 4 x + 4 y= 0
( x + y ) 3xy 2 x + 2 y= 0
4
1
( x + y ) 4 x 4 y =
( x + y ) x + y =
2=
2 x y ( x + y )=
x y 3xy
x + y 3xy
( x + y ) x + y= 1 ( x + y ) x + y= 1
2 ( x + y )(=
( x 2y )( 2x
=
+ y) 0
x y ) 3xy
y 1
y 1
( x + y ) x + =
( x + y ) x + =
x = 2 3 3 2 2
x 2y
x 2y
=
9
.
+ y 1 3y 2 +=
1 y 1
( x + y ) x=
32 2
3
y =
9
Vy h ph
Gii h ph
32 2 32 2
.
m
ng
duytrnh
nhtc( nghi
x;y ) = 2 3
;3
9
6
2
2
( x 2y ) 3x + 8y + 4 x 4xy + 4y 16 =
ng
trnh
.
( y 4x ) 2x + 3y + 2 x2 4xy + 4y 2 16 =
10
Gii
iu kin: x2 4xy + 4y2 16 0 .
Cng theo v hai ph
a h
ng ta
trnh
cc:
( x 2y )( 3x + 8y ) + ( y 4x )( 2x + 3y ) +
.
5x2 10xy 13y 2 + 16 2 ( 2x + 3y ) x 2 4xy + 4y 2 16 =0 .
266
x 2 4xy + 4y 2 16 4 ( x 2y ) + 2 ( y 4x ) =
16
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 4xy + 4y 2 16 =
( 2x + 3y ) .
Thay ng
c li h ph
(
(
)
)
c: ng trnh ta
( x 2y ) 3x + 8y 4 ( 2x + 3y ) =
6
6
( x 2y )( 5x + 4y ) =
.
4x
2x
+
3y
=
10
y
4x
2x
+
3y
2
2x
+
3y
=
10
(
)(
)
)
(
)
y l h ng cp ta
a
phv
ng trnh.
y = x
Suy ra 5 ( x 2y )( 5x + 4y ) =
.
3 ( y 4x )( 2x + 3y ) 49 x 2 y 2 =
0
y = x
Xt tr
ng hp v thay vo ph
u
ng
catrnh
h trn
v i chiu iu kin
tm
)(
c
nghim ( x;y ) =
2; 2 ; 2; 2 .
Gii h ph
)(
mng
l trnh
hai
nghi
2; 2 ; 2; 2 .
( x;y )c=
Vy h ph
x y x2 y2
= 2 (1)
1 x2 + y2
ng
trnh
.
y x x2 y2 7
= (2)
4
1 x2 + y2
Gii
iu kin 0 x2 y2 < 1 .
Ly (1) + (2) v (1) (2) theo v ta
c:
2
2
1 x y ( x + y ) 15
=
1 x2 + y2
.
1 + x2 y2 ( x y )
1
4
1 x2 + y2
cc:
2
2
2
2
1 x y ( x + y ) 1 + x y ( x y ) 15 1
.
= . .
4 4
1 x2 + y2
1 x2 + y2
267
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 x2 + y2
1 x2 + y2
. x2 y2 =
Thay ng
c li h ph
15
15
.
x2 y2 =
16
16
nh
ban
ng tru ta
c:
y 15
x
4 =2
4x y 15 =
7 15
2
x= 8 +
4
4 .
7
x 15
4y x 15 =
=
+
y
7
2
15
y
4
4 =7
1
4
4
Tha mn iu kin.
7 15
m
ng
duytrnh
nhtc( nghi
x;y ) =
;7 + 2 15 .
8 +
Vy h ph
4
121x 122y
4
x y = 2
4xy x + y 2
.
ng trnh
4
2 2
4 122x + 121y
x + 14x y + y = 2
x + y2
Gii h ph
Gii
iu kin: xy 0 .
ngng
ng
trnh v
i:cho t
H ph
121x 122y
4xy x 4 y 4 =
(1)
x2 + y2
122x + 121y
x 4 + 14x 2 y 2 + y 4 =
(2)
2
2
x +y
268
n
vic
ng trnh
loi ngh
b
www.TaiLieuLuyenThi.com
243 x=
x 2
+y 3 =
( x + y ) =
5
y 1 =
x=
y 1
( x y ) =
1
m
ng
duytrnh
nhtc( nghi
x;y ) = ( 2;1) .
Vy h ph
x y2 + 1
3
=
x2 + y2
5
.
ng trnh
y x2 1 4
=
2
2
5
x + y
Gii h ph
Gii
iu kin: x2 + y2 > 0 .
2
3 4
Khi + =
1.
5 5
Ln l
t bnh ph
ca
ng hai
hai ph
v
c:
x y2 + 1
2
2
x +y
y x2 1
+
2
2
x +y
ri
ngcng
trnhli
trong
theohv ta
)(
x2 + y2 x2 y2 + 1
=
1
=
1.
x2 + y2
)(
x = 1
.
x2 y2 + 1 = x2 + y2 x2 1 y2 1 = 0
y = 1
Xt tr
ng hp ri th li ta
c hai nghim ( x;y
=
) 13 ; 1 ; ( 3;1) .
t li
ngdtrnh
i dng:
nn vi
x2 y2 + 1
3x
=
(1)
x2 + y2
5
y2 x2 1 4y
=
(2)
2
2
5
x + y
=
=1 3x 4y =5 x =
5
5 x2 + y2
3
Thay ng
c li ph
u
ca
ng trnh
h ta
c:
269
www.TaiLieuLuyenThi.com
5.
2
1
y = 1 x = ,y = 1
5 + 4y
5 + 4y 2
.
. y + 1= 3 y 2 +
3
3
3
y = 1
=
= 1
x 3,y
xy2 1 x 2 y 2 + x
3
5
x2 + y2
.
ng trnh
x2 y 1 x2 y2 y 4
=
5
x2 + y2
Gii h ph
iu kin: 0 < x2 + y2 1 .
Cch 1: Ln l
t bnh ph
v ta
c:
ca
nghai
hai ph
v
ri
ngcng
trnhlitrong
theoh
2
xy2 1 x 2 y 2 + x + x2 y 1 x 2 y 2 y
=1.
2
2
x +y
2
)( x y
(x + y )
2
x + y + 1 x y
x2 y2 1 x2 y2 + 1
x2 + y2
)(
2 4
+ x 4 y2
x y ( x + y )(1 x y ) + x
)=
1
(x + y )
2 2
=1 x 2 y 2 1 x 2 y 2 =x 2 + y 2 1 .
c: ng trnh ta
3
3
=
x =
x
5
5 (tha mn iu kin).
y =4
y = 4
5
5
Vy h ph
Cch 2: Vit li h ph
270
x2 y2 + 1 1 x 2 y 2 =0 x 2 + y 2 =1 .
Thay ng
c li h ph
m
ng
duytrnh
nhtc (nghi
=
x;y
) 35 ; 45 .
i dng:
ng trnh d
+ y2
=
1
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
2
x y 1 x y + 1 3
=
5
x2 + y2
2
2
2
y x 1 x y 1
4
=
5
x2 + y2
Khi h ph
i. ng trnh tng ng v
2 2
2
2
x y 1 x y + 1 3
= x (1)
5
x2 + y2
y2 x2 1 x2 y2 1
= 4 y (2)
5
x2 + y2
Mt khc
3x 4y
3x 4y = 5 .
5
5
3 2 4 2
3x 4y
+ x 2 + y 2=
5
5
5 5
x2 + y2 1 .
x2 + y2 =
1
x=
y
x
5 .
Du bng xy ra khi v ch khi =
3 / 5 4 / 5
y = 4
x > 0,y < 0
Vy h ph
Gii h ph
m
ng
duytrnh
nhtc( nghi
=
x;y
) 35 ; 45 .
1
1
35
+
=
(1)
1 y 2 12
1 x2
.
ng trnh
y
7
x
=
(2)
2
1 y 2 12
1 x
Gii
iu kin: 1 < x < 1, 1 < y < 1 .
Ly (1) + (2) v (1) (2) theo v ta
c:
271
www.TaiLieuLuyenThi.com
1+ x
7
1+ x
1 y 7
=
+
=
2
1+ y 2
1 x
.
1 x
1+ y
7
1+ y 7
1 x
+
=
+
=
1+ x
1 y 3
1 x2
1 y2 3
1 x2
1 y
1 y2
1
+
u=
v
1
v=
+
1+ x
=
,v
1 x
1+ y
, ( u > 0,v > 0 ) .
1 y
thnh:
ng trnh tr
7
7v 2
u 3,v
=
= 2
u
=
2
2v
1
1.
u =
7
7 =
,v
v + 2v
=
2
3
3
7v 2 3
1+ x
=3
1 x
1+ y
=2
1 y
1
1
,y
=
x 2=
3
.
1
1
1+ x 1
x
,y
=
3
2
1 x 2
1+ y 1
=
1 y 3
Vy h ph
1 1 1 1
mng
l trnh
x;y )chai; nghi
(=
; ; .
2 3 3 2
1 1 x2
x
x2
1
u2 =
u =
=
=
1
1 x2
1 x2
1 x2
1 x2
Cch 2: t
.
y
1 1 y2
v =
2
y2
1
=
=
=
v
1
2
1 y
1 y2
1 y2
1 y2
Khi h ph
thnh:
ng trnh tr
7
7
u v =
u v =
u v =
12
12
12
u2 v2
35
35
u2 + 1 + v2 + 1 =
u2 + 1 v2 + 1 =u + v (2)
=
(1)
u2 + 1 v2 + 1 12
5
12
.
Ly (1) + (2) theo v ta
c:
272
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
7
u =
4.
12 120 u2 + 1 = 24u + 168
5
u = 4
3
Thay ng
c li ta c kt qu nh
cch trn.
2 u2 + 1 =
35 u + v 35
+
=
+
12
5
12
2u
6
4 2
2 4
6
32
x + 15x y + 15x y + y =
trnh
.
ng
5
3 3
5
32
6x y + 20x y + 6xy =
Gii h ph
Gii
Ln l
t cng theo v, tr theo v hai ph
a
h
ng ta
trnh
cc:
x+y 6 =
) 64 x + y =2 x =1,y =1 .
(
6
x y =0
x =1,y =1
( x y ) =
0
Vy h ph
1;nghi
1) ; (1;1) .
mng
l trnh
( x;y )c=(hai
Gii h ph
.
7ng trnh2 5
3 4
6
64
y + 21x y + 35x y + 7x y =
Gii
Ln l
t cng theo v, tr theo v hai ph
a
h
ng ta
trnh
cc:
x+y 7 =
) 128 x=
x 1
+y 2 =
(
.
7
x
y
0
=
y 1
( x y ) =
0
mng
l trnh
.
1;1)nghi
( x;y )c= (hai
Vy h ph
2
3
1
2
+
x + y =
4x 2y
.
ng trnh
3 1
x2 y2 =
2x y
Gii h ph
Gii
iu kin: xy 0 .
(
(
)
)
3 2
2
4
2
2
6x + 2y 2 = 3
4 x + y = +
2
2
x y
y + 3x y =
y
.
3
2
3
2
6
2
2
+
=
x
3xy
3
2 x y =
2x 2 + 6y 2 =
+
x y
x
273
www.TaiLieuLuyenThi.com
5 +1
x+y 3 =
x =
3
5 x + y =
)
(
5
2 .
3
3
1
x y =
5 1
( x y ) =
y = 2
Vy h ph
3 +1 3 5 1
mng
l trnh
;
.
( x;y )c= hai52nghi
2
Gii h ph
3 2
2
2
4
2 2
4
8 x + y x + 6x y + y = +
x y
ng
trnh
.
2 3
2 x2 y2 3x 4 + 10x2 y2 + 3y 4 =
y x
(
(
)(
)(
Gii
iu kin: xy 0 .
i:
ng trnh cho tng ng v
H ph
4
6
4 2
2 4
6
14x + 70x y + 42x y + 2y =
x 7 + 21x5 y2 + 35x3 y 4 + 7xy6 =
3
y
.
7
2 5
3 4
6
6
2
2x 6 + 42x 4 y 2 + 70x 2 y 4 + 14y 6 =
y + 21x y + 35x y + 7x y =
x
Ln l
t cng theo v, tr theo v hai ph
a
h
ng ta
trnh
cc:
7
5 +1
7
x =
7
5 x + y =
( x + y ) =
5
2 .
7
7
1
5 1
( x y ) =
x y =
1
y = 2
7 +1 7 5 1
mng
l trnh
;
.
( x;y )c= hai52nghi
2
Vy h ph
Gii h ph
4
2
3 9
0
x + y xy x =
8
ng trnh
.
y 4 + x 2 x3 y 9 y =
0
Gii
H ph
i:
ng trnh cho tng ng v
274
ng trnh.
i: ng trnh tng ng v
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 y2 9
x3 + y3 9
3 y2
9
=
=
+
0
y3 =
x +
x 4
4
y
xy
x
8
.
2
1
y2 x2
3
3
y3 + x x3 9 =
3
3
x y 2 =
0
0
=
2
x
y
0
xy
y
8
x
y
x = y
3
x3 + y3 9
9
2x
x=
=
2 =
xy
4
4
x
x3 = y3
x =
1
xy =
2
xy = 1
x
=
9
3
2
3
x + y =
8
y=
9
8
1,y =
1
.
2
1
,y 1
=
2
9 9 1 1
n nghim
ng trnhl
c(bx;y ) = ( 0;0 ) ; ; ; 1; ; ;1 .
8 8 2 2
Nhn xt. T bi ton ny ta sng tc mt s bi ton t
nhng t sau:
Vy h ph
x 4 + y 4 17
=
2
xy
Cho=
.
x 2,y
= 1 ta c
1
1
x4 y4
0
=
2 xy
x3 y3 17
x3 y3 17
=
=
+
+
x
2
x
2
y
y
Suy ra
.
3
3
x
y
1
x3 y3
1 4
4
4
4
=
+
=
+
x
y
0
x
y
0
2
2
y
x
y
x
1 4
y3 17
4
x y +2 = 5
4
3
17x
2
x xy + 4y =
x
2
.
3
5
4
3
17
17y
y x y + 4x =
2x 1 x 4 y 4 =
y
2
2
x5 xy 4 + 4y3 =
17x
.
5ng trnh
4
3
17y
y x y + 4x =
Bi ton. Gii h ph
x5 + y 5 33
=
2
xy
Cho=
.
x 2,y
= 1 ta c
x5 y5 1 1 =
0
2 xy
275
www.TaiLieuLuyenThi.com
Suy
ra
x 4 y 4 33
1 5
2y 4 33
5
=
+
= 6
x y +
5
4
33x
x
2
y
2
x xy + 4y =
x
2
4
4
4
6
5
4
2x
1
33
+
=
x
y
y
x
y
4x
33y
5
5
1 5
5
x y =
0
2 x y y + x =
y
2
2
x6 xy 5 + 4y 4 =
33x
.
6ng trnh
5
4
33y
y x y + 4x =
Bi ton. Gii h ph
.
ng3trnh 2 3
3
2
24
25y + 9x y 6xy 4y =
Gii h ph
Gii
H ph
i:
ng trnh cho tng ng v
3 ( x 1) 27x 2 + 11 y 2 =
4 ( y 1)( y + 1)
3
4 ( y 1) 7y2 + 6y + 6
3 ( 3x + 1)( x 1) y =
Nu x =1 y =1 . Nu y = 0 h ph
a
ng
h trnh
v l c
c b
( x 1)( y 1) hai v ta c:
Ta
( 27x
.
Nn ph
)(
) (
c:
+ 11 7y 2 + 6y + 6 > y 2 + y ( 3x + 1) y 2 + y ( 3x + 1) y 2 + y ( 3x + 1)
mng
dn
trnh
ti h
nyvvnghim.
nghi
x
trn.
l cc
bi ton dng ny cc em lm
x= y= 1 dn ti phn tch nh
nhiu bi cng dng s c phn x khi gp h ri nh
bi tp t
cho
ngcc
t em tham kho.
276
y.v D
i y l mt s
www.TaiLieuLuyenThi.com
3 2
2 2
2
2
0
x y x y + xy 2xy + 2x y =
trnh
.
ng
3
3
2
0
5y 4xy y + 4y 4 =
Gii h ph
Gii
(
(
)
)
( x 1) x2 + 1 y 2 = 2x ( y 1)
i:
ng
trnh cho tng ng v .
( y 1) y2 + 4 = 4 ( x 1) y3
H ph
Nu x =1 y =1 .
a h
ng v
trnh
l
cc b ( x 1)( y 1) hai v
8xy .
( x + 1) y ( y + 4) =
Ta c: ( x + 1) y ( y + 4 ) 2 x .y .4 =
y
2
8 xy3 8xy3 .
x = 1
x2 = 1
y = 2
2
Du bng xy ra khi v ch khi y=
(th li thy khng tha
4
x = 1
3
xy 0
y = 2
mn).
x;y ) = (1;1) .
m
ng
duytrnh
nhtc( nghi
Vy h ph
Gii h ph
2
2
3
3
0
2x y x y + x 4xy + 2y 2y + 2 =
2ng6trnh2
2
6
6
0
x y x y + 2x 2xy 2x + y y + 2 =
2 3
Gii
H ph
x;y ) = (1;1) .
m
ng
duytrnh
nhtc( nghi
T suy ra h ph
Gii h ph
2 x 1 2 y3 =
)
( y 1) x2 + 2
(
i:
ng
v
.
trnh cho tng ng
2
( y 1) x 2 + 1 = ( x 1) y 6 + 1
1
1
2
2
+ 2=
5 ( x + y ) xy +
4 2x + 3y 1 +
xy
xy .
ng trnh
11 3x2 + y2 = 9x + 13y xy + 1
(
)(
)
Gii
iu kin: xy 0 .
H ph
i:
ng trnh cho tng ng v
277
www.TaiLieuLuyenThi.com
xy = 1
2
2
2
5 ( x + y )( xy + 1)= 4 2x + 3y ( xy + 1)
5 ( x + y )( xy +=
1) 4 2x 2 + 3y 2 .
2
2
11 3x + y = ( 9x + 13y )( xy + 1)
2
2
11 3x + y = ( 9x + 13y )( xy + 1)
TH1: Nu xy = 1 thay vo ph
hai
ngca
trnh
hth
thy khng tha mn.
TH2: 5 ( x + y )( xy=
+ 1) 4 2x 2 + 3y 2 ,xy 1 ta c h ph
ng trnh:
5 ( x + y )( xy +=
1) 4 2x 2 + 3y 2
11 3x 2 + y 2 = ( 9x + 13y )( xy + 1)
a h
ng v
trnh
l
cc i xy + 1 hai v ta
c:
55 3x 2 + y2 ( x + y=
) 4 2x2 + 3y2 ( 9x + 13y ) .
x = y
xy 0
x = y .
2
2
0
93x + 154xy + 101y =
Thay y = x vo ph
nht
ng trnh
ca h
th trn ta
c:
Vy h ph
Gii h ph
278
x0
x;y ) = (1;1) .
m
ng
duytrnh
nhtc( nghi
3 x + y x + 1 2 =
)( ) 8x2 .
(
ng trnh
2
7 ( x y )( y 1) =
64y 2
www.TaiLieuLuyenThi.com
279
www.TaiLieuLuyenThi.com
Chu e 8.
x + y ) ( x + y ) 2xy =
4
(
x3 + xy 2 + x2 y + y3 =
4
V du 1.
2
2
6
( x + y ) x + xy + y =
( x + y ) ( x + y )2 xy =
6
(
(
u u2 2v =
4
u= x + y
khi o c he m i:
n
Ta a t a n phu nh sau:
v = xy
6
u u2 v =
gia n hn nhieu.
oi khi chia(hoac nhan) hai ve cua phng trnh trong he vi mot bieu thc
nao o cua bien( thng n gian la x,x2 ,x3 ;y,y2 ,y3 ) luc nay se c he
mi co the at an phu c.
x2 + xy 3x + y =
0
V du 2.
.
4
2
2
2
0
x + 3x y 5x + y =
www.TaiLieuLuyenThi.com
y
0
0
x + + y 3 =
x + + y 3 =
x
x
2
2
y
x2 + y + 3y 5 =
0
x+ +y5=
0
x
x2
y
e n a y ta a t u =+
x
;v =
y 3 . Khi o he tr thanh:
x
u + v =
0
.
2
0
u + v 2 =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i :
2
2
2
2x 1 2 + 4 y=
1) 25
) ( 1) 25 ( 2x 1) + 4 ( y=
(
.
2
6
24
x x y2 2y =
4x2 4x y2 2y =
)(
)(
2x 1 2 + 4 y 1 2 =
) ( ) 25
(
.
2
2
24
( 2x 1) 1 ( y 1) 1 =
a t u =
( 2x 1) ,v =
( y 1) , ( u,v 0 ) he phng trnh tr thanh :
x = 3
2x 1 2 =
25 y = 1
u + 4v =
25
)
u = 25 (
u,v 0
.
2
24
x
2
v = 0
( u 1)( v 1) =
( y 1) =
0
y = 1
( 3;1); ( 2;1) .
2
5
3
2
x + y + x y + xy + xy = 4
Bai 2. Giai he phng trnh(TSH Khoi A 2008)
5
x 4 + y 2 + xy (1 + 2x ) =
Li giai
2
5
2
x + y + xy x + y + 1 =
4.
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
5
x2 + y + xy =
255
www.TaiLieuLuyenThi.com
=
u x2 + y
a t
he phng trnh tr tha nh :
v = xy
5
5
v=
u2
u + v ( u + 1) =
4
4
.
5
u2 + v =
u + v ( u + 1) = 5
4
4
5
5
5
2
u=
0,v =
u2
v
u
=
v =
4
4 .
4
1
3
u =
u3 + u 2 + u =
u 2u + 1 2 =
0
,v =
0
(
)
4
2
2
5
x2 + y =
u = 0
x = 3
0
4
TH1 : Ne u
.
5
5
v
=
25
xy =
3
4
y = 16
2
1
1
2x3 + x 3 =
x +y=
0
u =
2
2
TH2 : Ne u
.
3
3
3
xy
=
v =
xy =
2
2
2
( x 1) 2x2 + 2x + 3 =
0
x = 1
3.
3
xy =
y =
2
3 5
25
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) =
.
1; ; 3 ; 3
2 4
16
x3 y + x3 + xy + x =
1
Bai 3. Gia i he phng trnh
.
3 2
3
8
4x y + 4x 8xy 17x =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i :
x3 ( y + 1) + x ( y + 1) =
1
2 2
2
2
3
8
4x x y + x + 2x y 8x y 8xy 17x =
( xy + x ) x2 + 1 =
1
2
4x ( xy + x ) 8xy x 2 + 1 17x =
8
256
www.TaiLieuLuyenThi.com
( xy + x ) x2 + 1 =
1
2
2
2
4x ( xy + x ) 8 ( xy + x ) x + 1 + 8x x + 1 17x =
8
) (
x = 0
( xy + x ) x2 + 1 =
1
2
2
0.
4 ( xy + x ) + 8 x + 1 17 =
2
4x ( xy + x ) + 8x x2 + 1 17x =
1
( xy + x ) x2 + 1 =
(
)
(
)
4 xy + x 2 + 8 x 2 + 1 17 =
0
)
(
.
( xy + x ) x2 + 1 =
1
y = 3
1
xy
x
+
=
u
=
uv = 1
2
v1
.
3
2
2
x =1
0
v = 2
x2 + 1 =
8v 17v + 4 =
1
y =
2
3
1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = 1; ; 1; .
2
2
x3 ( 3y + 55) =
64
Li giai
Nha n thay x = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t x 0 vie t la i he phng trnh di dang:
4 3
4 3
= 3y + 55
= 3 ( y + 1) + 52
x
x
.
3
12
4
2
+ 51 ( y + 1) = 3. + 52
y + 3y + 3y =
x
x
257
www.TaiLieuLuyenThi.com
4
u =
a t
he phng trnh tr tha nh:
x
v= y + 1
3
u3 v3 = 3 ( v u )
u=
3v + 52
.
3
3
u=
3v + 52
v= 3u + 52
2
2
0
u = v
( u v ) u + uv + v + 3 =
.
3
3
u
=
3u
+
52
u=
3v + 52
4
( u 4 ) u2 +
4u + 13 =
0
u 4=
x 1
=
=4
.
=
v 4=
y 3
u = v
y + 1 =
4
2
Bai 5. Gia i he phng trnh 9x
3xy .
= 1+
4
2
2 (1 x )
2 (1 x )
Li giai
Cach 1: ieu kie n : x 1 .
3x
a t u =
khi o he phng trnh tr tha nh :
2
2 (1 x )
2x2 + xy =
1
x,u la hai nghiem cu a phng trnh 2t 2 + yt 1 =
0.
2
1
2u + uy =
1
3x
1
1 3
Theo vi-e t ta co : xu =
.x =
x=
y=
2.
2
2
2
2
2 (1 x )
1 + 3 1 + 3
Va y he phng trnh co hai nghie
m ( x;y )
=
;2 ;
;2 .
2
2
Cach 2: Ru t y =
1 2x 2
the va o phng trnh th hai cu a he.
x
y ( 2x + 1) = 2x + 9
.
Bai 6. Gia i he phng trnh
2
x 35
3 3x
3
=
2y + 4y
x +
2
4 8
258
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
1
1
y x + = x + + 4
2
2
He phng trnh a cho tng ng v i:
3
1
1
3
x
+
x + 4 =2y + 4y
2
2
a t t= x +
yt = t + 4
1
he phng trnh tr tha nh: 3
.
3
2
t t 4 =2y + 4y
yt = t + 4
yt = t + 4
.
3
3
3
3
0
0
t + 2y yt 4y =
t + 2y ( t + 4 ) 4y =
yt = t + 4
yt = t + 4
3
3
3
3
0
0
t + 2y y ( t + 4 ) =
t + 2y y.yt =
y = t
yt = t + 4
yt = t + 4
yt = t + 4
.
3
2
3
2
t = 2y
0
0
t + 2y y t =
( t y ) ( t + 2y ) =
yt = t + 4
1 17
t =
2
y = t
1 17
2
y =
t = t + 4
y = t
2
t
2y
=
t = t + 4
t = 1 + 17
2y 2 =
2
2y + 4
y = 1 + 17
2
1 1 17
17
x + =
x =
2
2
2
1 17
1 17
y =
y
=
2
2
1
1
+
17
17
x +
x
=
=
2
2
2
+ 17
y 1=
y 1 + 17
=
2
2
259
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co hai nghie m la :
( x;y )=
17 1 17 17 1 + 17
;
;
;
.
2
2 2
2
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x + y3 2xy 2
x + y3 2xy2
=
3
2
3
6
4
2
2
2xy
xy + y
xy3 + y 6 2xy 4
x + y x=
2xy x=
)(
x + y3 =
2xy 2
2
x + y3 =
2xy
2xy 2 = 0
2
2
3
6
2
0
2xy x xy + y y =
2
3
6
2
0
x xy + y y =
2xy 2 0=
x 0
=
x + y3 =
2xy2
y = 0
.
2xy 2
x + y3 =
2xy2
x + y =
2
3
6
2
2
3
6
2
0
0
x xy + y y =
x xy + y y =
x + y3 2xy 2
x + y3 2xy 2
=
=
Xe t he phng trnh
.
2
3
6
2
3
y2 0
y6 y2
x xy + y =
x xy +=
Nghiem=
x 0,y
= 0 a xe t tre n ta xe t xy 0 khi o he phng trnh tng
ng v i:
x
x
2
2
2xy
2xy
y + y =
y + y =
2
2
x
x xy + y 4 =
2
1
1
y2
y + y 3xy =
x
a t u =+ y2 ,v =
xy he phng trnh tr tha nh:
y
260
www.TaiLieuLuyenThi.com
u = 2
v = 1
u 2v
u 2v
=
=
2
2
u = 1 .
3v 1 4v =
3v 1 0
2
u=
1
v =
x = 1 + 5
x
2
4
2
+ y =
x = 1 y =
xy = 1
1+ 5
y = 1
.
x
1
x = 1
2
y
+
=
1+ 5
y
2
x =
y = 1
4
xy
=
1
4
y =
1+ 5
=
( x;y
) ( 0;0 ); ( 1; 1); (1;1);
1+ 5
1
1
; 1 + 5 ;
.
;
4
4
1 + 5
1 + 5
7y
xy + x + 1 =
Bai 8. Gia i he phng trnh 2 2
.
13y2
x y + xy + 1 =
Li giai
Nha n thay y = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t y 0 khi o he phng trnh a cho tng ng v i:
x
1
x 1
7
7
+x + =
x + y + y =
y
y
.
2
x
1
2
1
x
x + +
13 x +
=
13
=
y y2
y
y
1
x
a t u =+
x
,v =khi o he phng trnh tr tha nh:
y
y
261
www.TaiLieuLuyenThi.com
u = 5
u + v = 7
v= 7 u
v = 7 u
v = 12
.
2
2
2
13 u + u 20 0
u = 4
( 7 u) =
u v 13 u =
v = 3
1
5
x + =
y
x = 3
12y 2 + 5y + 1 =
x
0
= 12
y = 1
x
12y
=
y
x = 1 .
1
0
3y 4y + 1 =
x + =
4
y
y=
x = 3y
x
= 3
y
1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ( 3;1) ; 1; .
3
x2 + xy 3x + y =
0
.
Bai 9. Gia i he phng trnh
4
2
2
2
0
x + 3x y 5x + y =
Li giai
y = 0
y = 0 ( x;y ) = ( 0;0 ) la mot nghiem cua he phng trnh.
Neu x = 0 2
y = 0
Xe t x 0 chia phng trnh th nha t cua he cho x , chia phng trnh th hai
cu a he cho x2 ta c:
y
0
0
x + + y 3 =
x + x + y 3 =
x
2
2
y
x2 + y + 3y 5 =
0
x+ +y5=
0
x
x2
a t u= x +
y
he phng trnh tr tha nh:
x
u = 1
y3 0
y3 0
u +=
u +=
y = 4
.
2
2
u = 2
y5 0
u2 0
u +=
u =
y = 1
262
www.TaiLieuLuyenThi.com
y
1 2
x + =
x + x + 4 =
0
x
=
x =
y 4=
1
y 4
.
2
y
1
=
x
2x
1
0
+
=
x + =
y = 1
x
y = 1
x2 + y2 + xy + 1 =
4y
.
Bai 10. Gia i he phng trnh
2
2
y ( x + y ) = 2x + 7y + 2
Li giai
x2 + 1 + y ( x + y ) =
4y
.
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
y ( x + y )= 2 x + 1 + 7y
y
.
2
x2 + 1
) 2. y + 7
( x + y=
x2 + 1
u =
a t
he phng trnh tr tha nh:
y
v= x + y
u= 4 v
u = 4 v
u + v = 4
.
2
2
v) + 7 =
v
2 ( 4 =
2u + 7 v
v + 2v 15 0
x2 + 1
=9
y
u =
9,v =
5
5 x + y =5 x =
2,y =
x2 + 1
u 1,v
x 1,y
= 3
= 2
=
=
=1
y
x + y =
3
( 2;5); (1;2 ) .
263
www.TaiLieuLuyenThi.com
4x2 y + y2 + 2 =
7xy
4 .
4 2
4
+ 4 25y 2 x 2
16x y + y=
25
Li giai
Nha n thay xy = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t xy 0 khi o vie t la i he phng trnh d i dang :
y2 + 2
7
=
4x +
xy
4
2
16x 2 + y + 4y + 4 =
25
2 2
x
y
a=
t u 4x,v
=
y2 + 2
khi o he phng trnh tr tha nh :
xy
4x = 4
=
x
2
y + 2
x
=3
=
7
u + v= 7
u= 4,v= 3 xy
u + v =
=
2
x
2
4x = 3
uv
12
u
3,v
4
=
=
=
u
v
25
+
=
y + 2
=
4
x =
xy
Va y he phng trnh co bo
n nghie m la ( x;y )
=
(1;1) ; (1;2 ); 34 ;1 ; 34 ; 3 .
4 .
4 2
4
+ 4 25y 2 x 2
16x y + y=
25
2
2x y xy
=
2xy (1 x )
2
.
Bai 12. Gia i he phng trnh
1
2
2
x + 2y 1 +
12
=
xy
Li giai
ie u kien: xy 0 .
264
1,y
= 1
1,y
= 2
3
,y 1 .
=
4
3
,y = 3
4
www.TaiLieuLuyenThi.com
2x2 y xy2 + 2x y =
2xy
2
2
+ 1 =
12
x + 2y 2 2 +
xy
x y
xy + 1 xy + 1
2
=
2x ( xy + 1) y ( xy + 1) =
2xy
2.
y
x
.
1 2x
1 2y
2
2
2
+ y2 =
12
1
1
2 + 2 + x + 2 2 +
12
x
y
x
y
x + y + 2 y + x =
a t u
=
xy + 1
xy + 1
he phng trnh tr tha nh:
=
,v
y
x
u 2,v
=
= 2
=
v 2u 2
2
2u v =
2
2
22 .
2
2
u =
,v =
12
12
u + 2 ( 2u 2 ) =
u + 2v =
9
9
xy + 1
=2
y
xy + 1
=2
x = 1
x
xy + 1
y =1
2
9
y
xy + 1
22
=
9
x
(
(
)
)
6x 4 x3 x y 2 ( y + 12 ) x 2 =
6
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
(
(
) ( )
) ( )
2
2
2
2
0
6 x 1 x x 1 y x y =
.
2
2
5 x 2 1 x 2 1 y 2 x 2 =
0
265
www.TaiLieuLuyenThi.com
6 xy x y =
0
x2 1 x2 1
.
x
2
0
5 y 2
=
x 1
a t u =
x
2
x 1
6
uy =
uy ( u + y ) =
6
uy 2 + u2 y 6 =
0
u+y
2
2
2
2
12
+
=
u
y
5
0
+
=
u
y
2uy
5
(
( u + y )
)
=
5
u+y
6
uy = u + y
uy = u + y
.
( u + y 3) ( u + y )2 + 3 ( u + y ) + 4 =
0
0
( u + y ) 5 ( u + y ) 12 =
x
1 17
=2
x =
2
u = 2
4
x 1
y 1
y 1
=
=
y
1
uy = 2 =
3
u = 1
x
u + y =
1
5
=1
x =
2
y = 2
2
x 1
y = 2
y = 2
( x;y ) = 1 2 5 ;2 ; 1 +2 5 ;2 ; 1 4 17 ;1 ; 1 + 4 17 ;1 .
.
Bai 14. Gia i he phng trnh
y 2 + ( 9x 10 ) y + 3 ( x + 3) =
0
Li giai
Cach 1: Vie t la i he phng trnh d i da ng:
y2 + 3x + 9xy +=
1 2 ( 5y 4 )
.
2
2
y + 3x ( 9xy + 1) = ( 5y 4 )
266
www.TaiLieuLuyenThi.com
a t u =
y2 + 3x,v =
9xy + 1 khi o he phng trnh tr tha nh:
u +=
v 2 ( 5y 4 )
u,v la hai nghiem cu a phng trnh:
2
uv ( 5y 4 )
=
2
t 2 2 ( 5y 4 ) t + ( 5y 4 ) = 0 t ( 5y 4 )
= 0 t = 5y 4 .
x 0,y
=
= 1
2
=
u 5y 4
1 + 21
y + 3x = 5y 4
V vay
,y =
2
x =
9
v 5y 4
=
9xy + 1= 5y 4
1 + 21
,y= 2 +
x=
9
7
.
3
7
3
( x;y ) =( 0; 1); 1 + 9 21 ;2 37 ; 1 +9 21 ;2 + 37 .
y 2 + 3x 9xy + 1 = 5y 4 2 (1)
(
) (
)
( 5y 4 ) ( 9xy + 1) = 0 9xy = 5y 5 xy =
5
( y 1) .
9
3
y3 + 3xy 5y2 + 4y =0 y3 +
267
www.TaiLieuLuyenThi.com
u(x,y) + v(x,y) =
t(x,y)
Nhan xet: To ng qua t dang he na y co da ng
trong o
u(x,y).v(x,y) = s(x,y)
Li giai
He phng trnh a ho tng ng v i:
7x2 8xy + 4y2 = 6xy + 4
2
4
3
3
2 2
12x 28x y 16xy + 32x y =( 3xy + 2 )
3x2 4xy + 4y2 + 4x 2 4xy = 2 ( 3xy + 2 )
2
4x ( x y ) 3x2 4xy + 4y 2 = ( 3xy + 2 )
) (
2
uv ( 3xy + 2 )
=
2
2
2
4x 4xy = 3xy + 2
4x 4xy = 3xy + 2
x 2,y
=
= 1
2,y =
1
x =
x = 2y
2
1
,y =
.
x = 2y
x =
15
15
2
4x 4xy = 3xy + 2
2
1
,y =
x =
15
15
Va y he phng trnh co bon nghie m la :
2
=
( x;y
) ( 2;1); ( 2; 1);
15
268
1 2
1
;
;
.
15 15 15
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + 3x ( y 4 ) + 4y2 + 4 =
0
Li giai
Gia i he phng trnh a cho tng ng v i:
x2 + 4y 2 3xy + 2 = 6x 1 2
(
) (
) x2 + 4y2 =6x 1 .
x 2 + 4y 2 + 3xy +=
2
2
6x
1
(
) 3xy + 2 = 6x 1
Gia i he phng trnh ba ng phng pha p the hoa c he ba c hai hai a n tong qua t
tm c ca c nghiem:
( x;y ) =
(1;1) ; k; 5k 4k
4
11
5
+ 3 6 267 91 .
,k =
3
6 267 91
x2 xy y2 =
1
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 y2 + 3xy + 1 =
4xy
.
2
2
1) 5x2 y2 6xy + 1
x y ( 3xy +=
a t u =
x2 y 2 ,v =
3xy + 1 he phng trnh tr tha nh:
u + v =
4xy
u,v la hai nghiem cu a phng trnh:
2 2
uv= 5x y 6xy + 1
t 2 4xy + 5x 2 y 2 6xy + 1 =
0.
2 2
=
xy
2xy
x
y
6xy
1
2 2
269
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh tng ng v i:
x = 1
xy 1=
xy 1
y = 1
2
x = 1 .
0
1 x2 y2 =
x xy y =
y = 1
2
u ( 3v + 1)= 5v 6v + 1
( v 1)( 3v + 1) = 5v2 6v + 1 ( v 1)
= 0 v = 1.
x2 y2 =
x =
1,y =
1
0
.
x 1,y
= 1
xy = 1
=
5 x 2 + y 2 + 6xy + 3x + y =
0
Li giai
Cach 1: Vie t la i he phng trnh d i da ng:
3x + y 2 + 2 3x2 + 6xy + 7y 2 + 3 3x + y =
)
(
) 0
(
.
( 3x + y ) 3x2 + 6xy + 7y 2 =
2
u 3x + y
=
a t
.
2
2
v = 3x + 6xy + 7y
2
uv =2
u + 3u 4 =0
u = 1,v = 2
uv = 2
.
2
2,v =
1
0
u =
( u 1)( u + 2 ) =
270
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
3x + y =
TH1: Ne u u =1,v =2 2
he na y vo nghie m.
2
2
3x + 6xy + 7y =
3
x = 4
3x + y =
2
TH2: Ne u u =
.
2,v =
1 2
2
1
1
3x + 6xy + 7y =
y=
4
3 1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ; .
4 4
3
3
8 ( x + y ) + ( x y ) =
2
u= x + y
e n a y a t
a ve he phng trnh:
v= x y
4u2 + v2 + 2u + v =
0
.
3
3
2
8u + v =
.
Bai 19. Gia i he phng trnh
2
2 ( x y ) ( x + y ) + x2 y 10y3 + 3 =
0
Li giai
Cach 1: Vie t la i he d i da ng:
18 x 2y 2 + 33 x 2y + 2x 2 + 3xy + 4y 2 =
0
)
(
)
(
.
( x 2y ) 2x 2 + 3xy + 4y 2 + 3 =
0
u= x 2y
a t
he phng trnh tr tha nh:
2
2
v = 2x + 3xy + 4y
2
18u2 +=
18u3 + 33u
33u + v 0
=
+3 0
=
=
uv + 3 0
uv + 3 0
20 x 2y 2 + 33 x 2y + 4y 2 + 11xy =0
)
(
)
(
.
271
www.TaiLieuLuyenThi.com
20 x 2y 2 + 33 x 2y + 4y 2 + 11xy =0
)
(
)
(
.
2
( x 2y ) 2 ( x 2y ) + 4y2 + 11xy + 3 =0
3
3y
x y y + xy x y 2xy + 2 =
x4 y
Li giai
ie u kien xy 0 .
Khi o vie t la i he phng trnh di dang:
y x 1 2 + y x 4 y 2x2 y + 2x =
3y
)
(
.
2
1
0
x 2x 2 y 4 =
x y
x 1 2 + x 4 y 2x2 y + 2x =
3 x2 2x 2 y + x 4 y =
2
)
(
2
1
2
1
0
0
x 2 2x 2 y 4 =
x 2x y 4 =
x y
x y
=
u x2 2x 2 y
khi o he phng trnh tr tha nh:
a t
4
v = x y
u + v =
2
u=
u 1
+v 2 =
1
=
0
uv 1=
v 1
u =
v
2 2
x
1 x 4 x2 2 =
=
0
x 2 2x 2 y =
2
1
x
.
1
4
y = 1
y = 4
x y = 1
x
x4
)(
x2 + 1 x2 2 =
0
x = 2
1
1
y =
y =
4
x4
1
1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = 2; , 2; .
4
4
272
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 ( x 1)
x + y 2 +
=
3
x+y
Bai 21. Gia i he phng trnh
.
( x + y ) x y + 2= 6 x + y 2
Li giai
u =
a t
v =
u2 + v2
=
x
x + y = u + 2
x+y2
2
.
, ( u,v 0 )
2
2
u v2 + 4
xy+2
x y = y 2
y=
2
u2 + v2
2
1
v u2 + 2 + u2 + v2 =
2
2 3 u2 + 2
=
3
.
v +
u2 + 2
6u
u2 + 2 v =
u2 + 2 v =
6u
6u + u2 + v2 =
2u2 v2 6u + 8 =
2 3 u2 + 2
0
2
2
u
2
v
6u
+
=
6u
u +2 v=
( u 1)( u 2 ) u4 + 6u2 + 6u + 8 =
0
2u2 6u 6u + 8 =
0
2
u
2
+
6u
6u
v =
v = 2
u2 + 2
u +2
( u 1)( u 2 ) =
0
u 1,v
=
= 2
6u
=
= 2
u 2,v
v = 2
u +2
5
x =
2
xy+2 =
2
1
y = .
2
x+y2 =
2
x = 4
xy+2 =
2
y = 2
x + y 2= 1
5 1
Va y he phng trnh co hai nghie m ( x;y ) = ( 4;2 ) ; ; .
2 2
x y2 + 6 + y x2 + 3 =
7xy
273
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
V i x = 0 hoa c y = 0 he phng trnh kho ng tho a ma n.
Xe t x 0,y 0 khi o bie n o i he phng trnh thanh
2
2
2
y2 + 6
x +3
+
y
6
+
x
3
7
+
=
7
+
=
x
y
x
y
.
3x
6y
2
2
2
2
+
=
x x + 3 x + y y + 6 y =
2
2
y +6 +y
x +3 +x
2
2
x +3 + y +6 =
7
x
y
3
6
+
=
2
2
y2 + 6
x +3
1
+
+1
x
y
a t u
=
x2 + 3
=
;v
x
y2 + 6
khi o he phng trnh tr tha nh
y
u + v =
7
u= 7 v
.
3
6
+
=
2
3 ( v + 1) + 6 ( 8 v )= 2 ( v + 1)( 8 v )
u +1 v +1
7
u=
u = 2
u= 7 v
2.
2
v
=
5
2v
17v
+
35
=
0
v = 7
x2 + 3
=2
x = 1
u = 2
x
V i
1.
2
v = 5
y +6
y =
2
=5
y
2
2 15
7
x +3 = 7
u
=
x =
15 .
2 x
V i
2
2 30
v = 7
y +6 7
y=
=
2
15
2
y
1 2 15 2 30
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = 1; ;
;
.
15
2 15
274
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + 2y2 + 3xy + 3 =
0
( x + y )
Li giai
ie u kien: x y 0,x + y 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
u + v2
x
=
u =
x+y
x + y =
u
2 .
2
=
v
x
y
=
x
y
v
u v2
=
y
2
2
2
2
2
u + v + 2 u v + 3 u + v u v + 3 =
0
2
2 2
2
v2 + 18
= 9v
u2
6u2 2uv2
0
+3=
2
3u2 =
9u2 3uv
uv2 + 6 0
=
+ 18 0
4
.
2
2
2
2
2
+ 18 0
+ 18 0
v + 18 = 9v
v 9u v=
v 9u v=
u2
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
9u2 v2 3uv ( v 3u ) =
0
0
u = 1
( 3u v )( 3u + v + 3uv ) =
.
v = 3
0
v2 9u2 v + 18 =
v2 9u2 v + 18 =
0
x + y =
1
x=
x 5
+y 1 =
.
3 x y =9
x y =
y =4
( 5; 4 ) .
x + x2 7 y 2 + 24 =
2
Li giai
ie u kien: x 7 .
275
www.TaiLieuLuyenThi.com
u =
x + x2 7
a t
,( v > 0)
v =
y + y 2 + 24
u2 + 7
x =
2u
v 24
y =
u2 2ux + x2 = x2 7
2v
2
2
2
u2 7
v 2vy + y = y + 24 2
x
7
2u
v2 + 24
2
y
24
+
=
2v
v2 + 24
=
u
2
2v
.
Khi o he phng trnh tr tha nh:
2
2
v2 24
u 7 v + 24
7.
4. 2u 2v =
2v
v2 + 4v + 24
u
=
2v
v2 + 4v + 24
2
u =
2
v + 4v + 24
2v
.
7
2
2
2
2v
u 7 4v 72
4v
72
=
2. u =
2.
2
v
v
v + 4v + 24
2v
v2 + 4v + 24
u =
v2 + 4v + 24
2v
u
=
2v
2
2
2
+
+
v
4v
24
28v
2
v + 4v + 24
2
u 7=
x 4
7
x + x 7 =
v>0
.
v 6=
y + y 2 + 24 =
1 y 1
276
www.TaiLieuLuyenThi.com
Nhan xet: V i phep a t a n phu nh tre n ta x ly toa n bo nhng he phng
trnh co da ng:
a x + b a2 x 2 + b + c y + d c2 y 2 + d =
e
1
1
1
1
.
a2 x + b2 a2 x 2 + b + c2 y + d 2 c2 y 2 + d =
f
u =
ax + a2 x2 + b
Ba ng phe p a t an phu
(xem the m chu e he phng
2 2
v =
cy + c y + d
trnh ch ca n th c).
( 6x + y 5)( 2x y ) =
1
.
Bai 25. Gia i he phng trnh
2
2
2
1
2 6 4x y ( 2x y ) =
Li giai
Nhan xet: De tha y y 2x 0 khi o phng trnh th hai cu a he co da ng
tch ph c tap ta kho ng the nha n ra e tm mo i lien he g o c ma ta th
2
ngh en chia hai ve phng trnh cho ( 2x y ) xem sao? Va lam tng t
cho phng trnh au cu a he .
Nha n thay y 2x 0 khi o viet lai he d i da ng
1
1
=
2x + y ) + ( 2x y ) 5
(
6x + y 5
2=
2x y
2x y
2
2
1
1
2 6 =
12 ( 2x + y ) =
4x2 y2
( 2x y )
2
2
( 2x y )
( 2x y )
1
5
( 2x y )
2 ( 2x + y )=
2x y
2
2
1
12 ( 2x +=
+ ( 2x y )
y)
2
( 2x y )
=
u 2x + y
a t
khi o he phng trnh tr tha nh
1
=
v
2x
y
(
)
2x y
v
2u 5 =
v
2u 5 =
2 .
2
2
2
12 u = v + 2
10 u = ( 2u 5)
277
www.TaiLieuLuyenThi.com
2u 5 =
v
u 1=
u 3
=
2
.
3 v =
1
0
v =
5u 20u + 15 =
2x + y =
1
2x + y =
1
u = 1
.
V i
1
2
3 ( 2x y ) 3 ( 2x y ) 1 =
0
v = 3 2x y ( 2x y ) =
5 13
2x + y =
1
x =
8
.
3 13
1 13
2x y =
y=
2
2x + y =
3
3
u = 3
2x + y =
V i
.
1
1 ( 2x y )2 + ( 2x y ) 1 =
0
v = 1
2x y ( 2x y ) =
5 5
2x + y =
3
x =
8
.
1 5
7 5
2x y =
y = 4
Va y he phng trnh co bon nghie m la :
( x;y ) = 5 8 13 ; 1 4 13 ; 5 8 5 ; 7 4 5 .
Cach 2: Ru t
1
= 6x + y 5 t phng trnh a u the va o phng trnh th hai
2x y
cu a he ta c:
( 6x + y 5)( 2x y ) =
1
2
( 6x + y 5) =8x2 2y2 + 12
12x 2 4xy y 2 10x + 5y 1 =
0 (1)
2
2
0
(2)
44x + 12xy + 3y 60x 10y + 13 =
a y la he c gia i ba ng phng pha p o ng ba c hoa c he so ba t nh.
2x y 4 + 2y x 4 =
) (
) 1
(
Bai 26. Gia i he phng trnh
.
1
( x y ) x2 xy + y2 =
9
278
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
=
u 2x y u + v= 3 ( x y )
.
a t
2
2
2
2
v= x 2y u uv + v = 3 x xy + y
3
2
2
3
1 u + v =
1 (2)
( u + v ) u uv + v =
3
1 u3 0 v 0
v =
Va y u,v 0;1 .
Khi o lay (1) (2) theo ve ta c:
u ( u 1) =
0
.
u3 ( u 1) + v3 ( v 1) = 0
0
v ( v 1) =
2x y =
0
2
1
=
x =
,y
=
x
2y
1
=
=
u
0,v
1
3
3
Ke t h p v i u4 + v4 =
.
1 ta co
=
=
u
1,v
0
1
2
=
2x
y
1
,y =
x =
3
3
x 2y =
0
2 1 1 2
Va y he phng trnh co hai nghie m la (=
x;y ) ; ; ; .
3 3 3 3
2u v
x = 3
Nhan xet: Nhieu em thay kho bie n o i au th co the ru t
thay
y = u 2v
3
va o he ta co ke t qua tng t tre n.
Ket qua tren cho ta x ly c bai toan tong quat:
x2n + y 2n =
1
Giai he phng trnh:
, ( n,k ) .
2k +1
2k +1
+
=
x
y
1
www.TaiLieuLuyenThi.com
x
5y
4
+
=
2
2
x y x + y
Bai 1. Gia i he phng trnh
.
x2 5y2
=
5
5x + y + xy
Li giai
2
2
2
2
2
2
x2 y
5x y + xy + x 5y
x + y
= 5
+ 5.
= 5
xy
x
y
a t u
=
x
y
he phng trnh tr tha nh:
=
,v
x2 y
x + y2
u + 5v 4 =
u 2
u= 4 5v
1 5
2.
5 =
4 5v + 5v= 5v ( 4 5v ) v
+
5
v u
x
=2
2
2
0
x y
2x x 2y =
2
0
2y + 2x 5y =
y =2
x + y2 5
3
3
,y =
x =
2
2x x
y =
1
2
.
x = 1,y =
2
2
2x x
2
=
0
3
2y + 2x 5. 2
x 3=
=
,y
2
2
2
3 1 3 3
Va y he phng trnh co ba nghie m la ( x;y ) = ;3 ; 1; ; ; .
2 2 2 2
3
2y
1
+
=
2
2
x + y 1 x
Bai 2. Gia i he phng trnh
.
x 2 + y 2 2x =
4
Li giai
280
www.TaiLieuLuyenThi.com
ie u kien: xy 0,x2 + y2 1 .
a t u = x2 + y2 1,v =
x
he phng trnh tr tha nh:
y
3 2
u 2v + 3
u 2v + 3
1
+ =
=
=
.
2
u v
3v + 2 ( 2v + 3=
v ( 2v + 3) v 2v 3 =
)
0
u + 1 2v =
x2 + y2 1 =
9
x = 1,y = 1
x
=3
u =
9,v =
3
x=
1
1,y =
y
2
2
1,v =
x=
3,y =
1
1 x + y 1 =
u =
1
3,y =
1
x =
x
=
.
Bai 3. Gia i he phng trnh
y
y
+2
x =
x2 + 1
Li giai
Nha n thay y = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
V i y 0 vie t la i he phng trnh di dang:
x2 + 1
x2 + 1 + y ( y x ) =
4y
4
+yx=
y
.
y
y
y
+2
x =
y
+2
x2 + 1
x =
x2 + 1
a t u=
x2 + 1
,v= x y he phng trnh tr tha nh:
y
u v =
4
u =3 10,v =1 10
v= u 4
1
+2
v=
u ( u 4 ) = 2u + 1 u =3 + 10,v =1 + 10
u
281
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + 1
= 3 10
y
x y =1 10
.
2
x
1
+
= 3 + 10
y
x y =1 + 10
He phng trnh vo nghiem.
1
1
4
x + y + =
x
y
.
Bai 4. Gia i he phng trnh
2 x + 1 + y + 1 =
6
x
y
Li giai
ie u kien: xy 0 .
1
1
a t u =+
x
,v =+
y
, u , v 2 he phng trnh a cho tr tha nh:
x
y
2u + v 6 =
v= 6 2u
u2 3u + 2 =
0 u 2 u 2
.
4
v= 6 2u
uv 4=
v 2
u ( 6 2u ) =
1
2
x + =
x2 2x
x 1
=
+1 0 =
x
.
2
0
y = 1
y + 1 =
y 2y + 1 =
2
)
)
y x2 +=
1 2x y2 + 1
.
Bai 5. Gia i he phng trnh
1
=
16
x2 + y2 1 +
x2 y2
ie u kien: xy 0 .
Li giai
1
1
1
1
x + = 2 y +
x + = 2 y +
x
y
x
y
2
2
1
1
x2 + 1 + y2 + 1 =
16
20
2
2
x + x + y + y =
x
y
282
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
1
a t u =+
x
,v =+
y
, u , v 2 he phng trnh tr tha nh:
x
y
u 2v
u 2v
=
=
u 4,v
=
= 2
.
2
2
4,v =
2
+ v2 20 =
u=
5v 20
u =
1
x +
x
1
y + y
1
x +
x
1
y + y
=
4
x =
x2 4x + 1 =
2 3,y =
1
0
x =
2 + 3,y =
1
y = 1
.
x
2
3,y
1
=
+
=
x + 4x + 1 =
=
4
y = 1
x =2 3,y =1
2
=
=
2
( x;y ) =
(2 +
)(
)(
)(
3;1 ; 2 3;1 ; 2 3; 1 ; 2 + 3; 1 .
(
(
)
)
x y ) x2 y2 =
3
(
Bai 6. Gia i he phng trnh
.
2
2
15
( x + y ) x + y =
Li giai
x3 + y3 xy ( x + y ) =
3
.
He phng trnh a cho tng ng v i:
3
3
15
x + y + xy ( x + y ) =
a t u =
x3 + y3 ,v =
xy ( x + y ) he phng trnh tr tha nh:
x3 + y3 =
9
=
u 9
uv 3 =
.
u + v 15 =
6
=
v 6
xy ( x + y ) =
x+y 3 =
) 27 x + y = 3 x = 1,y = 2 .
(
= 2
=
= 1
xy
x 2,y
6
xy ( x + y ) =
15 ( x y ) x 2 y 2 = 3 ( x + y ) x2 + y2 ( x + y )( x 2y )( 2x y ) = 0 .
283
www.TaiLieuLuyenThi.com
xy ( 2x + y 6 ) + y + 2x =
0
2
Bai 7. Gia i he phng trnh
.
1
2
2
=
8
x + y 1 +
xy
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
1
1
2x ( xy + 1) + y ( xy + 1) =
6xy
6
2x 1 +
+ y 1 +
=
xy
xy
.
2
2
1
2
2x 2y 1
1
8 2
+
=
2
x + y 1 +
2 2
x +y +
8
+
+
+
=
xy x y
y
x x2 y2
1
1
6
2 x + + y + =
y
x
.
2
2
1
1
8
x + y + y + x =
1
1
he phng trnh tr tha nh:
a t u =+
x
,v =+
y
y
x
v= 6 2u
2u + v =
5u2 24u + 28 =
6
0
.
2
2
2
8 v =6 2u
u + v =8 u + ( 6 2u ) =
1
2
x + =
y
u = 2
1
2
u 2,v
=
= 2
y + =
x = 1
x
14
.
u=
14
2
y =1
u =
,v
=
5
1 14
5
5
x + =
v= 6 2u
y 5
1 2
y + =
x 5
1 9
( x + y ) 1 +
=
xy 2
1
45
2
2
x + y 1 + xy =
4
Li giai
284
www.TaiLieuLuyenThi.com
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
1 1 9
1
1 9
x+ +y+ =
x + y + x + y =
2
x
y 2
2
2
45
1
1
45
x2 + y2 1 + 2 + 1 =
xy x 2 y 2 4
x + y + y + x =
4
1
1
he phng trnh tr tha nh:
a t u =+
x
,v =+
y
y
x
9
9
9
3
u + v= 2
u + v= 2
u + v= 2
u= 3,v= 2
.
u = 3 ,v = 3
u2 + v2 = 45
( u + v )2 2uv = 45
uv = 9
4
4
2
2
1
3
x + =
y
1
x 1,y
=
=
2
1 3
y + = =
x
2,y
1
=
x 2
1
1 3
x =
,y 1
x + = =
2
y
2
x 1,y
= 2
=
1
3
y + =
x
1 1
Va y he phng trnh co bon nghie m la ( x;y ) = (1;2 ) ; ( 2;1) ; ;1 ; 1; .
2 2
x2 + y2
1
25
1 +
=
xy
2
.
3
1 125
1 +
=
4
xy
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
2
1 25
1
1
25
+
=
x2 + y2 1 +
x + +y + =
2 2
xy
2
y
x
2
x y
3
3
3
3
1
125
3
1
1
125
3
x + y 1 + xy + 2 2 + 3 3 =
x + + y + =
4
y
x
4
x y
x y
285
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
25
u + v2 =
1
1
2 .
a t u =+
he phng trnh tr tha nh:
x
,v =+
y
y
x
125
u3 + v3 =
4
a y la he o i x ng loai I a bie t ca ch gia i.
( (
5 5
Tm c ca c nghie
m ( u;v ) ; ; 5k;5 1 + k 2k 2 4k 3
=
2 2
)) , vi:
k =1 4 12 + 3 .
x 2 1 y 2 + 1 xy x + y + x y= x 2 y2 + x2 + y2 x2 y2 + 1
( )
)(
)(
)(
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
1
1
2
5
x + y + 2 + 2 =
x
y
x 1 y + 1 x + y + 1 1 =1 + x 2 + y 2
x
y
y x
1
1 + 2 2
x y
2
2
2
1
1
2
1
1
+
+
+
=
x
y
5
x +y + =
x2 y2
x
y
1
1
1 1
x 1 y + 1 x + y + 1 1 =
6 x y + x + y + =
x
y
y x
x
y
y x
1
1
a t u =
x
,v =+
y
, v 2 he phng trnh tr tha nh:
x
y
12
u + v)
5
=
u + v 2 2uv =
(
u2 + v2 =
5
5
(
)
u+v
6
6
uv ( u + v ) =
uv ( u + v ) =
uv = 6
u+v
286
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
1 5
x =
1
=
,y 1
x =
u + v 3 =
u 1
=
v 2
x
2
.
=
+
1
5
uv 2=
v 2
y + 1 =
2
,y 1
x =
y =
2
1 5 1+ 5
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) =
;1 ;
;1 .
2
2
2
2
2
2
x + y 7 (x + y) =
.
Bai 11. Gia i he phng trnh
( x 3)( x + y ) =
1
Li giai
Nha n thay x + y =
0 kho ng thoa man he phng trnh.
V i x + y 0 vie t la i he phng trnh di dang:
2
2
2
2
4
2
+ (x y) =
14
x + y 7 =
( x + y ) +
2
2
x
+
y
x
+
y
( )
( )
.
1
2
x 3 = x + y
x + y + x y + x + y =6
2
u = x + y +
a t
x+y, u 2 2 .
v= x y
6
u + v =
u + v =
6
2
x = 2,y = 1
=
3
u=
u 3 x + y +
+v 6 =
.
x+y
x = 5 ,y = 1
=
uv 9=
v 3 x y =
3
2
2
Cach 2: Ru t x + y =
1
thay va o phng trnh a u cu a he ta c:
x3
x2 + y2 7 + 2 x 3 2 =
( ) 0 (1) .
x2 + xy 3x 3y + 1 =
0 (2)
287
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
5
1.
1 x = ,y =
( x 3)( x + y ) =
2
2
4x 2 + 4y 2 4xy 51 x y 2 + 3 =
0
( )
.
Bai 12. Gia i he phng trnh
( 2x 7 )( x y ) + 1 =
0
Li giai
Nha n thay x y =
0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t v i x y 0 khi o vie t la i he d i da ng:
2
3
2
=
0
4x + 4y 4xy 51 +
2
(x y) .
1
0
2x 7 + x y =
2
2
3
=
51
3 ( x y ) + ( x + y ) +
2
y
( )
.
1
7
x y + x y + x + y =
1
u = x y +
a t
x y , u 2 khi o he phng trnh tr tha nh:
v= x + y
3 u2 2 + v2 =
51 v= 7 u
.
2
2
57
u + v =
7
3u + ( 7 u ) =
u 4,v
=
= 3
v= 7 u
1
15 .
u =
,v =
0
4u 14u 8 =
2
2
288
www.TaiLieuLuyenThi.com
5 3
1+ 3
1 =
,y
x =
x
y
4
+
=
2
2 .
xy
5+ 3
1 3
x + y =
3
=
,y
x =
2
2
Cach 2: Ru t x y =
1
thay va o phng trnh a u cu a he ta c:
2x 7
4x2 + 4y 2 4xy 51 + 3 2x 7 2 =
(
) 0 (1) .
( 2x 7)( x y ) + 1 =0 (2)
.
Bai 13. Gia i he phng trnh
2
2
2
1
2 6 4x y ( 2x y ) =
Li giai
Nha n thay y = 2x kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t y 2x vie t la i he phng trnh di dang:
1
1
=
+ y ) + 2x y
5
6x + y 5
2 ( 2x=
2x y
2x y
2
2
1
1
2 6=
( 2x + y ) + ( 2x y ) =
4x2 y2
+
12
2
2
( 2x y )
( 2x y )
a t u = 2x + y,v = 2x y
1
he phng trnh tr tha nh:
2x y
5
=
u 1,v
= 3
2u + v =
v= 5 2u
.
2
2
2
2
12
0
u + v + 2 =
u = 3,v = 1
u + ( 5 2u ) 10 =
289
www.TaiLieuLuyenThi.com
=
x
2x + y =
1
2x y 1 =
3
x =
2x y
3
2x + y =
=
x
2x y 1 =1
2x y
x
=
5 13
13 1
=
,y
8
4
5 + 13
1 + 13
,y =
8
4 .
5 5
7+ 5
=
,y
8
4
5+ 5
7 5
=
,y
8
4
=
( x;y ) 5 8 13 ; 134 1 ; 5 + 8 13 ; 1 + 4 13 ;
5 5 7+ 5 5+ 5 7 5
;
;
;
.
8
4 8
4
y ( xy 1) 2
=
5
y2 + 1
.
Bai 14. Gia i he phng trnh
x ( xy 1) 1
=
2
2
x +1
Li giai
Nha n thay xy = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
1
x y 2
=
1 5
1 + 2
Xe t xy 0 vie t la i he phng trnh di dang: y
.
1
y x 1
=
1 + 1 2
x 2
a=
t u
290
1
1
he phng trnh tr tha nh:
=
,v
x
y
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
1 uv
2
u v2 + 1
u v 2
=
2
=
5
=
u 1+ v
5
1 + v
2.
1 uv
2
1 u
1 uv = 1
v u +1
1
v
v u2 + 1 2
=2
=
1
uv
2
1 + u
1
1
u = v + thay va o
2
2
phng trnh a u cu a he ta c:
1
+ v
2
1
= 1
x = 1
1
5
1
x
2
.
v + 1 = 1 v + v v = u = 1 .Va y
2
2
2
y = 2
1 = 1
y 2
1 xy 3 x
Bai 15. Gia i he phng trnh
.
x + y = 1 2y
1 + xy 2 y
Li giai
ie u kien: x2 y2 1 ( 2 y )( 3 x ) 0 .
e y ca c nha n t co hnh th c tng t nhau co da ng
xy
ne n ta van du ng
1 xy
ca c ang th c:
u + v + 1 + uv =
u + v 1 uv =
u v + 1 uv =
u v 1 + uv =
( u + 1)( v + 1)
( u 1)(1 v ) .
( u + 1)(1 v )
( u 1)( v + 1)
Nha n thay x =
1,y =
1 kho ng la nghiem cu a he phng trnh.
Xe t x 1,y 1 ta bie n o i ca c phng trnh cu a he:
291
www.TaiLieuLuyenThi.com
Phng trnh a u cu a he vie t la i d i da ng:
x+y
+1
1 xy =
+
x+y=
1
1 + xy
( x + 1)( y + 1) 1 + xy
( x + 1)( y + 1) 3 ( y 1)
1 2y
=
+1
=
2y
2y
2y
3 ( y 1)
1 + xy
1 2y
x 1)( y 1) ( y + 1)
( x 1)( y 1) 1 + xy
1 (
=
=
2y
1 + xy
2y
y +1
2y
( x + 1)( y + 1) =
( x 1)( y 1) x + 1 y + 1 2 =
2
3 ( x 1)( y 1)
(
)(
)
y +1
3 ( y 1)
(1) .
=
=
+
+
=
1
1
3x
3x
1 xy
3x
1 xy
4 ( x 1)
1 3x
x 1)( y + 1) 2 ( x + 1)
xy=
( x 1)( y + 1) 1 xy
1 =
1 (
=
1 xy
1 xy
3x
3x
3x
2 ( x + 1)
( x 1)( y + 1) x + 1 2 y 1 =2 x 1 2 y + 1 (2) .
=
( )( ) ( )( )
2 ( x + 1)
3
x +1 y +1 =
)( ) 3 ( x 1)( y 1) x 1 y + 1 .
(
2
2
2
( x + 1) ( y 1) =
x + 1
+
2
x
1
y
1
y +1
(
)
(
)
= 2.
y 1
x 1
2
2
2
x +1
x +1
y 1
y 1
x +1
=
3
=
3
=
x 1
x 1
x 1
y +1
y +1
3
6
y 1=
x + 1
y 1
y 1
y 1
y + 1
27
= 6.
= 6.
y +1
y +1
x 1
y +1
12 1
x = 5
5
12 + 1
12
5
1
2
2
5
y = 9
9
5
+1
5
5
12 1
292
9
1
2
.
9
+1
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
f(x,y) = g(a,y)
Nhan xet: To ng qua t ta gia i he phng trnh
.
g(x,y) = f(b,x)
Trong
o f(x,y)
=
x+y
xy
.
=
;g(x,y)
1 + xy
1 xy
1
1
.
=
,b
2
3
Hai ha m f(x,y) va g(x,y) la ca c ham co tnh cha t kha a c bie t :
2x 1 y 2
x+y xy
f(x,y) + g(x,y) =
+
=
1 + xy 1 xy (1 + xy )(1 xy )
2y 1 x 2
x+y xy
=
f(x,y) g(x,y) =
1 + xy 1 xy (1 + xy )(1 xy )
Cach 2 : =
a t x
u 1
v 1
he phng trnh tr tha nh :
=
,y
u +1
v +1
u v 4 2u
2
2
+ =
u v 2u + 4 2u + 4u 2uv 4v = 4u + 4v 2u 2uv .
2
2
uv v + 3uv 3= 3uv + 3 uv v
uv 1 = 3 v
uv + 1 v + 3
u = 5 12
u2
4u2 =
u2 2v
8v 0 =
v =
2
9 .
2
2
5
=
2uv
6
=
uv
3
v
=
2
u = 12
2
1
2
= 2(10 xy)
3(x + y ) +
2
y
( )
Bai 16. Gia i he phng trnh
.
1
5
2x + x y =
Li giai
+ ie u kien x y .
1
2
2
20
=
2(x + y) + (x y) +
(x y)2
.
+ He phng trnh
1
x + y + x y +
=
5
xy
293
www.TaiLieuLuyenThi.com
a t u = x + y; v = x y +
1
( v 2) , khi o he tr tha nh
xy
1
u=
2u2 + v2 2 =
u
5
v
u = 3
20
3 .
2
=
3v 20v + 28 0
u + v 5
=
v = 2 v = 14
3
x + y =
3
u 3
x=
x 2
=
+y 3 =
+ V i
.
1
2
=
y 1 =
v 2
x=
y 1
x y + x y =
1
4 10
x
x + y =
u =
3
3
3
+ V i
.
14
3 10
v = 14
x y + 1 =
y =
xy 3
3
3
4 10 3 10
Va y he phng trnh co 3 nghiem la ( x;y ) = ( 2;1) ,
;
.
3
3
y2 + x + xy 6y + 1 =
0
Bai 17. Gia i he phng trnh
.
3
2
2
0
y x 8y + x y + x =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
y2 + x + xy + 1 =
6y
t 2 6yt + 9y 2 = 0 ( t 3y ) = 0 t = 3y .
x 3y y2
x = 2
y2 + x =
=
3y
.
V vay
2
3y
3y
y = 1
y 3y y + 1 =
xy + 1 =
www.TaiLieuLuyenThi.com
t 4y =2 x 4 4x 2
Ta co : D =
x2 + 6;Dt =
x6 10x 4 30x 2 + 104;Dy =
23 2x 2 .
2
Dy
x2 + 6 x6 10x 4 30x2 + 104 = 23 2x 2
Ta co t = y
=
D D
x =1 y =3
.
(1 x)(1 + x)(1 + x 2 )(x 4 + 16x 2 + 95) = 0
x =1 y =3
2
Dt
)(
) (
( 1;3); (1;3) .
x2 + xy + y 2 = 3y 1
.
Bai 19. Gia i he phng trnh
3
2
2
x + x y = x x + 1
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 + 1 + y ( x + y 3) =
0
2
2
2
x x + 1 + y x + 1 y = x + 1
Ne u y = 0 x = 1 .
) (
+ x+ y3=
0
y
y
.
2
2
2
2
+
+
x
1
x
1
x x +1
+
x
1
+ x2 + 1 1 =
y (x + y) 1 = y
y
y
a t u=
x2 + 1
,v= x + y he phng trnh tr tha nh:
y
1+ 5
5+ 5
x2 + 1
x=
,y =
u + =
u 1
v3 0 =
=1
2
2 .
=
1 + 5
5 5
uv 1 u =
v 2
2
=
,y
x =
x + y =
2
2
1 + 5 5 + 5 1 + 5 5 5
Va y he phng trnh co hai nghie m la : ( x;y ) =
;
;
;
2
2 2
2
295
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + y2 + xy + 2x =
7y
Bai 20. Gia i he phng trnh
.
3
2
2
0
x + x y x + 2xy 6x + 3y =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 + 2x + y ( x + y 7 ) =
0
.
2
2
0
x + 2x ( x + y ) 3 x + 2x + 3y =
=
x 0
x2 + 2x 0 =
TH1: Ne u y =
.
0
3
2
0
x = 2
x x 6x =
y
cho y ta c:
.
2
x2 + 2x
x + 2x
+3=
0
y . ( x + y ) 3. y
a t u=
x2 + 2x
,v= x + y he phng trnh tr tha nh:
y
u=
v=
v= 7 u
u + v 7 =
0
0
0
u=
uv 3u + 3 =
u ( 7 u ) 3u + 3 =
v=
x 2 + 2x
= 2
y
x + y = 5 + 7
2
x + 2x= 2 +
y
x + y = 5 7
4+
x =
14
y
=
4
7
x
=
14
y
=
5+ 7
2+ 7
5 7
7 + 5 7+4 7
2
7 + 5 7+4 7
2
7 + 5 7+4 7
2
7 5 7+4 7
2 7
www.TaiLieuLuyenThi.com
4 + 7 + 5 7 + 4 7 14 7 + 5 7 + 4 7
;
( x;y ) = ( 0;0 ); ( 2;0 );
;
2
2
4 7 + 5 7 + 4 7 14 7 5 7 + 4 7
;
2
2
4x2 3y =
2
.
Bai 21. Gia i he phng trnh 2
4
2
2
8
2x + y 4x 3x + y 4x + y + 6 =
)(
))
Li giai
2
4x 2
the xuo ng phng trnh th hai cua he.
3
He phng trnh a cho tng ng v i:
2x2 + y + 2 x2 2y =
2
8
2x2 + y 2x 2 + y 3 x 2 2y =
(
)(
)
) (
4
2
,y =
x =
2
u + 2v =
2
u 2
=
=
+y 2
2x
5
5
.
2
2
8 v = 0
0
4
2
u u 3v =
x 2y =
x =
=
,y
5
5
4 2 4 2
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ; ;
; .
5 5 5 5
9y3 (3x3 1) =
125
Bai 22. Gia i he phng trnh
2
6y2
45x y + 75x =
(1)
(2)
Li giai
Nha n thay y = 0 kho ng la nghie m cu a he , khi o chia 2 ve cua phng trnh
(1) cho y3 ; va chia 2 ve cua phng trnh (2) cho y2 ta c:
297
www.TaiLieuLuyenThi.com
3 125
125
9
=
27x3 +
9
27x + 3 =
y3
.
2
x
5
45 x + 75 x =
15 (3x + ) =
6
6
y
y
2
y
y
a=
t u 3x;v
=
5
, khi o he tr tha nh:
y
u + v 3 3uv(u + v) =
u3 + v3 =
9
9
)
.
(
6
uv(u + v) =
6
uv(u + v) =
u +
u 2 =
u 1
=
v 3 =
.
=
uv 2 =
v 1=
v 2
3x = 2
2
u = 2
x =
+ V i
5
3.
v = 1
y =1
y = 5
3x = 1 x = 1
u = 1
3.
+ V i
5
v = 2
y = 2
y = 5
2
2 1 5
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ;5 ; ; .
3 3 2
11
4
x(1 + x) + + 1 =
yy
Bai 23. Gia i he phng trnh
.
3 3
2 2
3
4y
x y + y x + xy + 1 =
Li giai
ie u kien y 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
1 1
2
1
1
x
x
x
4
+
+
+
=
x
x
4
+
+
+
2 =
2
y
y
y
y
y
2
3
x3 + x + x + 1 =
1
x
1
4
4
x + 2 x + =
y y 2 y3
y
y
y
298
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
x
a t u =+
x
;v =, khi o he tr tha nh:
y
y
u + u2 2v = 4
2v = 4 u u2
.
3
3
2
=
u
2uv
4
u
u(4
u
u
)
4
1
x+ =
2
2v = 4 u u2
u = 2
y
x = y = 1.
2
0
v = 1
(u 2) =
x =1
y
x3 (2 + 3y) =
1
(1)
Bai 24. Gia i he phng trnh
(x,y )
3
3
(2)
x(y 2) =
Li giai
Nha n tha y x = 0 , kho ng la nghiem cu a he , khi o chia 2 ve cu a (1) cho
1
1
2=
+ 3y
+ 3y
2 =
x3
x3 ,
x3 va chia 2 ve cu a (2) cho x , he tr thanh:
3
3
=
=
y3 2
2+
y3
x
x
u = y
a t
1 a ve he phng trnh o i x ng loa i II tm c:
v =
x
1
u= y= 1
x= 1 x =
.
u= y= 2
y= 1 y = 2
1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = (1;1) ; ;2 .
2
x2 + 1 + y(x + y) =
4y
(1)
Bai 25. Gia i he phng trnh
(x,y )
2
y
(2)
(x + 1)(x + y 2) =
Li giai
Nha n tha y y = 0 , kho ng la nghie m cu a he, ne n ta chia ca 2 ve cua (1) va (2)
x2 + 1
+ (x + y) =
4
y
cho y ta c:
2
x +1
1
y (x + y 2) =
299
www.TaiLieuLuyenThi.com
a t u =
x2 + 1
;v = x + y 2 , he tr tha nh:
y
x2 + 1
u + v =
u =
x =
2
1
1 x =2
=1
.
=
=
uv 1 =
v 1
y 2=
y 5
1
x + y 2 =
(1;2 ); ( 2;5) .
1 2x x + y
=
+
2
Bai 26. Gia i he phng trnh 3x 3y 2x + y
( x,y ) .
2 2x + y = 2x + 6 y
Li giai
ie u kien : 3 x 0;y > 0 .
kx > 0
Khi o ta a t =
.
y kx
2 2
y = k x
2
1
2x
x + kx
+
=
( k 2) k2 + k + 1 = 0 k = 2 .
2
2
2
2
2
3x 3k x
2x + k x
V i k = 2 ta co
c : 4x2 + 8x=
a t
2x + 6 ( 2x + 2 ) 4=
2x + 6 .
3 + 17
2
2x + 6 = 2t + 2 2
x =
(
) 2x + 6 = ( 2t + 2 )
4
.
2
13 3 17
0
( 2x + 2 ) 4 = 2t + 2
( x t )(1 + 2x + 2t + 4 ) =
y =
2
3 + 17 13 3 17
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x,y ) =
,
.
4
2
x + y 1 =
6
Li giai
ie u kien: y 1 .
300
www.TaiLieuLuyenThi.com
y 1 y = a2 + 1 , khi o he phng trnh tr tha nh:
a t a =
x + 1 + a =
7
x + a =
6
2
2
2
29
29
x + 2x + a + 1 + 2 ( x + 1) a =
( x + 1) + a + 2 ( x + 1) a =
x + 1 2 + a2 + 2 x + 1 a =
)
( ) 49
(
( x + 1)2 + a2 + 2 ( x + 1) a =
29
(1)
(2)
( x + 1)
+ a2
( x + 1)
+ a2 20 =0
( x + 1)
+ a2 =5 > 0
( x + 1) + a2 =
25
Va y ta co he phng trnh:
6
x 2;a
x 2;y
=
= 4
=
= 17
x + a =
.
2
2
= 3
= 10
x 3;a
x 3;y
25 =
=
( x + 1) + a =
Li giai
y
0
0
x + + y 3 =
x + x + y 3 =
x
2
2
x2 + y + 3y 5 =
x + y + y 5 =
0
0
x
x2
y
e n a y ta a t u =+
x
;v =
y 3.
x
u + v =0
v = u
2
.
Khi o he phng trnh tr tha nh: 2
v2 0
u2 0
u +=
u =
301
www.TaiLieuLuyenThi.com
y
1
x + =
u = 1
x
=
x = 1
=
v 1
y 3 1
.
y
1
=
u = 2
x + =
x
v = 2
y 3 =2
Li giai
Nha n tha y y = 0 khong la nghie m cu a he , ne n vi y 0 ta chia hai ve cua
phng trnh th nha t cu a he cho y va hai ve cu a phng trnh th hai cu a he
x + y2 xy + 1
+
=
6
y
y
2
.
cho y , ta c:
2
x + y xy + 1
y . y =9
Va y ta
a t u
=
x + y2
xy + 1
. Khi o ta co he phng trnh:
=
;v
y
y
x + y2
=3
u + v =
6
y
.
u = v =3
uv = 9
xy + 1 = 3
y
y 1 3 =
=
x 3y y2
( ) 0 x = 2
1
1 y = 1 .
x= 3
x= 3
y
y
x2 + x y 2 4y 2 + y + 1 =
0
302
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
x2 + x y2 + y + 1 =
4y 2
Nha n tha y y = 0 khong tho a man he, ne n v i y 0 ta chia hai ve cua phng
trnh th nhat cho y2 va chia hai ve cu a phng trnh th hai cho y3 ta c:
2 1 xy + 1
4
x + 2 + y =
y
1
xy
1
+
2
x +
4
y 2 y
1
u x2 +
=
y2
Ta a t
khi o he tr tha nh:
v = xy + 1
y
xy + 1
y =2
u + v 4 =
x 1
.
u =v =2
1
y
1
2
uv 4=
x +
=
2
y2
x2 ( y + 1) = 6y 2
.
Bai 31. Gia i he phng trnh
4 2
2 2
2
2
x y + 2x y + y x + 1= 12y 1
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 ( y + 1) + 2 =
6y
4 2
2 2
2
2
2
x y + 2x y + y + y x + 1= 13y 1
) (
x2 ( y + 1) + 2 =
6y
(1)
2
2
2
2
2
y x + 1 + y x + 1 + 1 =
13y
(2)
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 x2 2
2
1 x2 + 1
6
7
=
+
+1+ +
x +
x=
y y
y
y
2
2
1
1 x2 + 1
2
x2 + 1 2 + x + 1=
13
x +1 +
+
+ = 13
2
2
y
y
y
y
1
x2 + 1
e n a y ta a t S= x2 + 1 + ;P =
;
y
y
(S
S = 4
S + P = 7
P = 7 S
S2 4P
.
2
2
S P 13 S +=
S 20 0
P = 3
=
x2 + 1 =
3
x = 2
1
4
x + 1 + y =
y = 1
y = 1
.
2
x = 0
2
x
+
1
x
=
+
1
1
=3
1
y
y =
1
3
y = 3
( 2;1); (
1
2;1 ; 0;
3
y 1 + 2x3 y =
3x6
Li giai
Nha n tha y x = 0 khong tho a man he, v i x 0 ta chia hai ve cua ca c phng
y 1
3
3 3 + 2y =
x x
6
.
trnh trong he cho x ta c:
1 + 4y2 =
5
x 6
a t =
a
y
x
;=
b
1
x3
b2 5
y
a
=
=
1
x 1,y
= 1
=
ab = 3
4
a = 1
x3
2
1
1.
2
b=3 1
5 b 5
=
x 3=
,y
b 4a =
b
+ 2y =
3
=3
2
2
4
x3
304
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = (1;1) ; 3 ; .
2 2
x3 y + xy =5 + x
Li giai
x3 y + xy x =
5
.
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
6 2
=
x
y
xy
x
5
(
)
a t =
u x3 y,v
= xy x he phng trnh tr tha nh:
u + v =
x3 y = 3
5
u=
u 3
x 1
+v 5 =
=
.
2
v 1 =
=
=
u v 5 u=
xy x 2 =
v 2
y 3
x 4 + x 2 + xy x 2 2x y =
2
Li giai
2
2
2
0
x y + xy x y + 2 =
He phng trnh tng ng vi:
.
2 x2 y (1 xy ) xy 5 =
0
=
u x2 y
a t
, khi o he phng trnh tr tha nh:
v= 1 xy
2
u2 + u (1 v ) + 2 =
0
0
u uv + u + 2 =
6
0
v ( 2u + 1) =
2uv + v 6 =
2
1
x y =
1
7
2
TH1: Ne u u =
v=
2
2
7
1 xy =
305
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
1
1
2
=
x
a
=
+
y
x
2 81 + 6567
2
a
2
3
(v
i
).
a
=
2
7
9
1
1
1
1 x x2 + 1 =
y =+
2
2
2 4
a
1
6
TH2: Neu u v =
the vao phng trnh au tien cua he ta c:
2
2u + 1
6u
u2
+ u + 2 = 0 2u3 + 3u2 u + 2 = 0
2u + 1
( u + 2 ) 2u2 u + 1 =
0 u=
2 v =
2
y x2 + 2
( x 1) x2 + x + 3 =
0
x2 y =2
x = 1
=
2
y
3
=
2
3
2
=
x x + 2 =
1 xy =
y x +2
Va y he phng trnh co hai nghie m la :
x;y )
(=
2
1
2 81 + 6567
1 1 1
1
3
1;3
;
a
;
a
(v
i
).
a
=
( ) 2 2 2 4 a
9
x3 y (1 + y ) + x2 y2 ( 2 + y ) + xy3 30 =
0
Li giai
x3 y + x3 y2 + 2x2 y2 + x2 y3 + xy3 30 =
0
He phng trnh tng ng vi:
.
2
2
0
x y + x + xy + xy + y 11 =
xy x2 + y2 + x2 y2 ( x + y ) + 2x2 y2 30 =
0
0
xy ( x + y ) + x + y + xy 11 =
a y la he phng trnh oi x ng loa i I tm c ca c nghiem:
He phng trnh co bon nghiem:
1
1 1
x + y + xy =
2
.
Bai 36. Gia i he phng trnh
1
5 2 =
x2 + y2 x2 y2 2
306
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien : xy 0,x + y 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i :
1 1 1
2
2
(x + y)
2
1 + + =
x + y =
x
y
2
x
y
5 2 1 + 1 = 1 x 2 + y 2
x2 + 4 + y2 + 4 =
10
2 y2 2
x2
y2
x
2
u= x
x
a t
v = y 2 = 2
u + v =
2
u + v =
2
2
10
u + 4 + v + 4 =
uv = 2
Va y he phng trnh a cho vo nghie m.
10
1
1
2x + 3y + xy =
=
4x2 + 9y2 x2 y2
Li giai
ie u kien : xy 0,2x + 3y 0 .
2x + 3y
3
2
=
2x + 3y
10
10 +
2x + 3y =
xy
x
y
2
2
9
4
2
2
2
2
124 4x + 9y =
4x +
+ 9y +
=
124
4x + 9y
x2
y2
x2 y2
3
2
a t u =2x ,v =3y he phng trnh tr tha nh :
x
y
u + v 10
=
=
u 0,v
=
= 10
u + v 10
2
.
2
2
2
= 0
+ 12 124
+ v 100 =
u 10,v
u + 12 + v=
u=
307
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
0
2x =
x
2x2 3 =
0
2
3y
10
3y2 10y 2 =
0
y
3
2x2 10x 3 =
0
10
2x =
2
0
3y 2 =
2
0
3y y =
3
5 31
,y =
x =
x =
2
3
3
5 + 31
x
x =
=
,y =
2
3
x =
x = 3 ,y = 5 31
2
3
3
5 + 31
x
=
x =
,y
=
2
2
5 31
2
,y =
2
3
5 31
=
,y
2
2
3
5 + 31
2
,y =
2
3
5 + 31
2
=
,y
2
3
Va y he phng trnh co tam nghiem nh tre n.
x2 + y2 =x 4y 4
Bai 38. Gia i he phng trnh
4
3
3
2
2
0
y + 8y 3x + 24y 9x + 32y 9x + 37 =
Li giai
x +1 2 + y + 2 2 x +1 =
) ( ) ( ) 0.
(
Vie t la i he phng trnh d i da ng:
3
4
3 ( x + 1) ( y + 2 ) =
24
u= x + 1
he phng trnh tr tha nh :
a t
v= y + 2
v2 =
2
2
u2 + u
v2 = u2 + u
u + v u =0
2
3
4
4
3
2
3
2
+ u =24
u 5u + u + 24 0
3u u =
3u v 24
Phng trnh cuo i la phng trnh ba c bon to ng quat a biet ca ch gia i (xem
chng 1).
308
www.TaiLieuLuyenThi.com
3x
17
2
+ + x + 3y =
4
2x y 1
Bai 39. Gia i he phng trnh 3
.
3x + 9xy = 15
2x y + 1
4
Li giai
ie u kien : 2x y + 1 0 .
a t =
u
3x
,v
= x2 + 3y he phng trnh tr tha nh :
2x y + 1
17
17
3
u + v =
u + v = 4
u =5,v =4
4
17
15
15
3
uv =
u u + =
0
5
u=
,v =
4
4
4
4
3x
= 5
3x =
10x + 5y 5 x = 2,y = 3
2x y + 1
2
2
x = 4,y = 7
3
3
=
x + 3y
x + 3y
=
15
37
4
4
x =
,y =
.
2
2
3x
3
4x = 2x y + 1
=
3
11
x2 + 3y =
,y =
5
2x y + 1 4
x =
10
50
x2 + 3y =
5
2 10 50
2
x3 ( 21y 20 ) =
1
.
Bai 40. Gia i he phng trnh
3
21
x y + 20 =
Li giai
Nha n thay x = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
1
21y 20
=
3
x
.
Xe t x 0 he phng trnh vie t la i d i da ng :
21
3
y=
20
x
1
a=
t u =
,v y he phng trnh tr tha nh :
x
309
www.TaiLieuLuyenThi.com
=
x 1,y
= 1
u= v= 1
3
3
=
=
u 21v 20
u 21v 20
1
3
u =v =4 x = ,y =4 .
3
3
4
u v = 21( v u )
v 21u 20
=
u = v = 5
1
x =
,y =
5
5
(1;1) ; 14 ;4 ; 15 ; 5 .
x+y +3 xy =
6
Li giai
u + v =
uv = 8 u 0
.
uv = 8
=
2,v 4
6 6 6
u =
u + v =
6
u v = 8 uv = 8
u =
3 + 17,v =
3 17
uv = 8
17;25 17 77 .
2x y + 2 + x + 2y 3 =
3
.
Bai 42. Gia i he phng trnh
2
2
0
x y xy + 9x + 9y 25 =
Li giai
ie u kien : 2x y + 2 0,x + 2y 3 0 .
u=
a t
v =
2u2 + v2 1
=
x
2x y + 2
5
.
, ( u,v 0 )
2
2v u2 + 8
x + 2y 3
y =
5
4
4
4
2 2
2
2
3
2
73 0
+ 17 0
u v + u v + 8u + 19v =
u + 6u 18u 6u=
310
www.TaiLieuLuyenThi.com
u = 1
u + v =
3
v = 2
u,v 0
.
2
2
u
1
u
6u
17
0
=
u
3
26
=
v= 6 26
)(
26 97 18 26
;
.
x2 + xy + y 2= 19 x y 2
( ) .
Li giai
x y 2 + 3xy = 19 x y 2
)
( ) .
(
He phng trnh a cho tng ng v i :
2
3
( x y ) + xy = 7 ( x y )
2
=
xy 6 ( x y )
2
2
3
( x y ) + 6 ( x y ) = 7 ( x y )
x = 0
x y =
0
y = 0
x = 3
xy = 0
.
y = 2
x y =
1
xy = 6
x = 2
y = 3
( 0;0 ); ( 3;2 ); ( 2; 3) .
x2 + xy + y2= 19 x + y 2
( ) .
Li giai
x + y 2 xy= 19 x + y 2
)
( ) .
(
He phng trnh a cho tng ng v i :
2
3
( x + y ) 3xy = 5 ( x + y )
311
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y =
0
x 0,y
=
= 0
2
xy =
18 ( x + y )
11
11
xy = 0
x =
73 1 ,y = 73 + 1
3
2
2
2
x + y =
11
5 ( x + y ) = 55 ( x + y )
11
11
73 1
xy = 2178 x = 73 + 1 ,y =
2
2
) (
(
(
)
)
5
2
2
=
13
8 x + y + 4xy +
2
x + y)
(
.
Bai 45. Gia i he phng trnh
1
1
2x + x + y =
Li giai
ie u kien : x + y 0 .
2
2
5
=
13
5 ( x + y ) + 3 ( x y ) +
2
(x + y)
He phng trnh tng ng vi :
.
1
1
x + y + x y + x + y =
a t u = x + y +
1
,v = x y, u 2 he phng trnh tr tha nh:
x+y
u = 2,v = 1
u + v =
1
u = 2
u 2
5
9
2
2
13
v = 1
,v =
u=
5 u 2 + 3v =
4
4
1
=
2
=
x 0
x+y 1 =
x + y +
.
x+y
x y =1 y =1
x y =1
2 2
1
5 x + y 1 +
x2 y2
Bai 46. Giai he phng trnh :
3x y + 3x + y =
9
x2 y2
312
( 0; 1) .
1
+ 2xy 1
x2 y2
35
=
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien : x y khi o he phng trnh c vie t la i :
2
2
3
2
+ 2(x y) +
=
35
3 ( x + y ) +
2
2
x
y
x
y
+
( )
( )
.
1
1
9
2 x + y + x + y + x y + x y =
1
u = x + y + x + y
a t
, u , v 2 khi o he phng trnh tr tha nh :
v = x y + 1
xy
u = 3
v = 3
3 u2 2 + 2 v2 2 =
2
2
35
3u + 2v =
45
u = 39 .
+
=
2u
v
9
2u + v =
11
21
v =
11
) (
Do u , v 2 ne n ch nha n nghiem u= v= 3 .
1
3
5
2
3
x + y + + =
x = ,y =
+
+
+
=
x
y
3
x
y
1
0
(
)
(
)
x
y
2
2 .
3 5
x y + 1 =
( x y ) 3 ( x y ) + 1 =
0
3
=
,y 0
x =
xy
2
( x;y=) 23 ; 25 ; 23 ; 25 ; 3 2 5 ;0 ; 3 +2 5 ;0 .
x2 + y2 + 2x =
3
Bai 47. Gia i he phng trnh
.
3
3
2
2
2x + 2y = 3y 3x + 5
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i :
x2 + y2 + 2x =
x2 + y2 + 2x =
3
3
.
3
3
2
3
2
2
2
2x + 2y = 3y + 3x 6x + 5 2x + 2y = 3 ( 3 2x ) 6x + 5
x + 1 2 + y2 =
4
)
(
. a t u =x + 1,v =y de tm c ( u;v ) = ( 0;2 ) ; ( 2;0 )
3
( x + 1) + y3 =
8
313
www.TaiLieuLuyenThi.com
Suy ra =
( x;y )
(1;0 ); ( 1;2 ) .
(1;0 ); ( 1;2 ) .
2x2 + xy + y =
5
.
Bai 48. Gia i he phng trnh 4
3
2
9
x + x y + x ( y + 1) + xy + y =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i :
x2 + 1 + x 2 + xy + y =
2
6
x = 2,y =1 2
x + 1 =3
.
2
2
2
9
3 =
x
2,y
= 2 1
x + xy + y =
x + 1 x + xy + y =
)(
)(
2; 2 1 .
x2 + y2 + xy = 3x 2
) (
Li giai
Nha n thay x = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
x2 + xy y2 + 2
3
+
=
x
x
Xe t x 0 he phng trnh a cho tng ng v i:
4
4
2
2
x + xy y + 2
17
x + x =
x2 + xy
y2 + 2
he phng trnh tr tha nh :
=
,v
x
x
v= 3 u
u + v =
3
u 2,v
=
= 1
.
4
4
4
4
= 2
u 1,v
17 u + ( 3 u ) =
17
=
u + v =
x2 + xy
=2
x
x2 + xy =
2x
y2 + 2
=
x 1,y
= 0
=1
2
y + 2 =
x
x = 3,y = 2
x
.
2
x 2,y
=
= 0
x2 + xy =
+
x
xy
x
=1
2
x = 3,y = 1
2x
y + 2 =
2
y + 2 = 2
x
a t u
=
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + y 4 + xy= 2xy 2 + 7
Li giai
2
+ xy 7 =
0
xy
He phng trnh a cho tng ng v i:
xy y 2 x + 4xy + 11 x y 2 =
28
0
.
2
2
28
28 u 7 u + 4 7 u 11u =
uv + 4v 11u =
) (
x = 3
=
y 2 x 0
u 0
=
v= 7 u2 =
y = 1
xy 7
v 7=
2
3
x =
2
u =
49
2
0
y
x
2
u ( u + 2 ) =
y = 3 7
xy = 3
v = 3
49; 3 7 .
x2 + y2 ( x + y + 1=
) 25 ( y + 1) .
Li giai
x2 + y2 ( x + y + 1=) 25 ( y + 1)
y +1
Xe t y 1 he phng trnh a cho tng ng v i :
2
2
x + y
10
y +1 + x + y +1=
a t u =
x2 + y2
,v = x + y + 1 he phng trnh tr tha nh :
y +1
315
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + y2
x 3,y
=
= 1
=
u 5
u + v 10 =
=5
y +1
3
11 .
x =
=
=
,y =
uv 25
v 5
5
2
2
x + y + 1 =
( 3;1); 23 ; 112 .
Li giai
Nha n thay y = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t y 0 chia hai ve phng trnh a u cu a he cho y2 , chia hai ve phng
trnh hai cu a he cho y3 ta c :
3
4
3
4
2
3 ( 3x 1) + 2 ( 3x 1) = 24 + 2
81x 81x + 33x 29 =
2
y
y
3
24
2
2
25 + 9x2 6x 4 =
2
3 y + 2. y =24 + ( 3x 1)
y y3
3u3 + 2u = 24 + v2
2
a t u =3x 1,v = he phng trnh tr tha nh :
.
3
2
y
3v + 2v = 24 + u
3x 1 =
2
x = 1
.
a y la he o i x ng loai II de tm c u =
v=
2 2
y = 1
y = 2
1
1
+
2=
0
3
3
Bai 53. Gia i he phng trnh ( x + y 1)
.
( x y + 1)
2
2
0
x y + 2y 2 =
Li giai
ie u kien : x + y 1 0,x y + 1 0 .
u+v
x=
u = x + y 1
2
a t
.
v
x
y
1
u
v+2
=
y =
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
1
0
3 + 3 2=
1
1
0
v
u
3 + 3 2=
u
v
2
2
uv+2
u + v u v + 2
2=
0
uv = 1
+ 2.
2
2
2
u + v 3 3uv u + v 2 =
u3 + v3 2 =
0
0
)
( )
(
uv = 1
uv = 1
u + v =
2
u 1 x + =
x 1
y 1 1 =
=
u + v =1
=
+1 1 =
v 1 x y=
y 1
uv = 1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = (1;1) .
1
1
+
2=
0
3
3
.
Bai 54. Gia i he phng trnh ( 2x 3y + 2 )
( 4x 2y 1)
2
2
0
8x + 2 ( 3 8y ) x + 6y y 3 =
Li giai
ie u kien : 2x 3y + 2 0,4x 2y 1 0 .
3v 2u + 7
x =
u = 2x 3y + 2
8
a t
.
, ( u,v 0 )
v = 4x 2y 1
y = v 2u + 5
4
He phng trnh tr tha nh :
1 1
0
3 + 3 2=
u v
2
2
3v 2u + 7 + v 2u + 5 3v 2u + 7 + v 2u + 5 v 2u + 5 =
8
2
3
8.
.
6
3 0
8
4
8
4
4
1
1
u + v 3 3uv u + v 2 =
0
3 + 3 2=
0
)
( )
.
u
(
v
uv = 1
uv = 1
u + v =
2
u 1 2x 3y=
x 1
=
+2 1 =
.
u + v =1
=
=
1 1 =
v 1 4x 2y
y 1
uv = 1
www.TaiLieuLuyenThi.com
xy x =
2
16
Bai 55. Gia i he phng trnh 1
+
=
1.
4
4
( y + 1)
( x + 1)
Li giai
ie u kien : x,y 1 .
He phng trnh a cho tng ng v i :
1
2
( x + 1)( y + 1)= 2 ( x + 1) + y + 1
1
+
=
x +1 y +1
16
.
1
1
16
+
=
1
4
4
+
=
1
4
4
( y + 1)
( x + 1)
( y + 1)
( x + 1)
1
2
a t u =
=
,v
, ( u,v 0 ) he phng trnh tr tha nh :
x +1
y +1
u + v =
1
u + v =
1
4
2
4
1 ( u + v ) 2uv 2u2 v2 =
1
u + v =
1
u 0,v
=
= 1
u + v =
2 2
1
3
x+ + x+ y3 =
.
y
Bai 56. Gia i he phng trnh
2
8y
2xy + y + 1 =
Li giai
1
ie u kien : x + y 3 0,x + 0,y 0 .
y
1
3
x+ + x+ y3 =
y
8
2x + y + y =
a t u =
1
x + ;v =
y
u + v =
3
u + v= 3 u= 2;v= 1
.
2
2
= 2
= 2
u 1;v
8 uv
=
u + v + 3 =
318
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = 3
2
x+ =
u = 2
y = 1
y
TH1: Ne u
.
x = 5
v = 1
1
x+ y3 =
y = 1
1
x 4 10
1
x+ =
u 1=
=
y
TH2: Ne u
.
v = 2
y= 3 10
2
x+ y3 =
)(
)
( x 2011) 2011 + 2012 y 2013 =
(
) 1.
3 x 2010 ( y 4024 ) =
2012
Li giai
a t
3 y 2013
u =
x 2010,v =
, khi o he tr tha nh
u3 1 ( 2011 2012v ) =
1
2012
u v3 2011 =
45
y 3) 4y3 x2 y2 + xy +
( x + =
4 .
Bai 58. Gia i he phng trnh
2
2xy
x + 4y 3 =
Li giai
x 3 3 =
) 0 x = 3 ( 3,0 ) la mot nghiem cua he.
TH1 : Xe t y = 0 (
x 3 =
0
319
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
x
2 2
3
45
+ 1 =
4 x y + xy +
y
y
4 .
3
x
2xy
y + 4 y =
a t u =
x
3
+ 1 ,v = xy khi o he phng trnh tr tha nh:
y
y
u3 4 u + 3 + u + 3 + 45
3
2
45 =
2
u= 4 v + v +
2
4
4
u + 3 =
u+3
2v
v =
2
u 5) u2 + 4u + 12 =
u3 u2 8u 60 =
0
0
(
u+3
u+3
v =
v =
2
3 73
x =
2
3 + 73
x
y =
3
+
1
=
5
u 5
=
x + y 3 5y
xy
4
v 4=
xy = 4
x = 3 + 73
y = 3 + 73
8
Va y he phng trnh co ba nghie m la :
=
( x;y ) ( 3;0 ); 3 2 73 ; 3 + 8 73 ; 3 + 2 73 ; 3 +8 73 .
251
y + 1) 4x3 x 2 y2 xy +
( x =
16 .
Bai 59. Gia i he phng trnh
2
1 y + x =16x y
Li giai
TH1: Ne u x = 0 y = 1 la nghiem cua he .
TH2: Ne u x 0 chia hai ve phng trnh au cu a he cho x3 , chia hai ve
phng trnh hai cu a he cho x ta c:
320
www.TaiLieuLuyenThi.com
y 1 3
251
1 + =
4 x 2 y 2 xy +
x x
16 .
1 y
+ 1 =16xy
x x
1 y
+ 1,v = xy khi o he phng trnh tr tha nh:
x x
3
3
2
2
251
251
u= 4 v v +
u= 4 v v +
16
16 .
u =
u =
16v
16v
a t u =
u = 4
( 4v + 1) 4096v2 1020v + 251 =
0
1 .
u = 16v
v = v
4
1 y
1
1
1 y + x =
4x
x = ,y =
4
x x + 1 =
2
2.
1
1
3
x =
xy = 1
xy =
,y =
4
6
2
4
( 0;1); 21 ; 21 ; 61 ; 23 .
x 4 + y 4 +=
16 6 x2 y2 x2 + 2xy + y 2
.
Bai 60. Gia i he phng trnh
x y 1
3 3
x2 y2 =
y x xy
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
2
+ 16
= 4x2 y2 6 x2 y2 + 12xy
x y
x2 y2 1
x2 y2 3 =
3
xy
Tha y s la p lai cu a xy va x2 y2 ne n ta a t u =
x2 y2 ,v =
xy, ( v 0 ) he
phng trnh tr tha nh:
321
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
u 1
u 1
=
u2 + 16 = 4v2 6u + 12v
u2 + 16 36
6u + 36.
u3
u3
.
u 1
3.
u 3 =
3 ( u 1)
v
v =
u3
u = 0
u u3 83u + 174 =
0
v = 1
u3 83u + 174 =
0 (1) .
3 ( u 1)
v =
3 ( u 1)
u3
v =
u3
y 2 y3
Bai 61. Gia i he phng trnh
.
x2 + 1 x + 1 =
2
y
y2
Li giai
ie u kien : y 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i :
3
3 1
x
x
x
1
x
2
x
=
0
x + x 1 =
3
y
y
y
y y
y
2
2
1
2x
1
1
2x
1
2
x =
2
x y + y x y =
x +
y
y
y
1
x
a t u =
x
,v =he phng trnh tr tha nh :
y
y
u = 0
2
u u2 + v =
u3 + uv =
2
0
u + 2v u =
0
2
2
2
v = u
u2 + 2v u =
u + 2v u =
2
2
2
u + 2v u =
322
www.TaiLieuLuyenThi.com
u = 0
x =
0
v
=
1
u =
x =
1,y =
1
0
y
v = u2
v
1
x
x
1,y
1
=
=
=
=1
y
u2 2u2 u =
2
.
Bai 62. Gia i he phng trnh
y
x + y 2 =2
x +1
Li giai
Nha n thay y = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xet y 0 chia hai ve phng trnh au cua he cho y , ta c :
x2 + 1
+x+y=
4
y
x2 + 1
4
+x+y=
y
.
Ta co he phng trnh :
x + y 2 = y
x2 + 1
a t u=
x2 + 1
,v= x + y he phng trnh tr tha nh :
y
u + v =
4
u= 4 v
u= 4 v
1
1
0
v + 6v 9 =
v 2 =
( 4 v )( v 2 ) =
u
x2 + 1
=
=
= 2
u 1
x 1,y
= 1 y= 3 x
y
2
2,y =
3
5
x + 1 = 3 x
v =
x =
3
x + y =
(1;2 ); ( 2;5) .
x2 y2 + 2y2 + 16 =
11xy
Bai 63. Gia i he phng trnh
.
2
2
3xy 2
x + 2y + 12y =
Li giai
Nha n thay y = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t y 0 chia hai ve phng trnh cu a he cho y2 ta c :
323
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
2
16
x
4
x
x
2
11
+
+
=
x + 2 =
2
y
y
y
y
2
2
x + 2 + 12 =
x
4
3x
y2
+ 2= 3 x
y
y
y
4
x
a t u =
x
,v =he phng trnh tr tha nh :
y
y
4
1
x =
y
1 17
1 17
,y
=
x =
x
2
2
= 1
u2 + 2 = 3v
y
u = 1,v = 1
1 + 17
1 + 17 .
x =
,y =
2
= 2
4
2
2
3u =
u 2,v
v + 2 =
x =
2
x=
2,y =
1
y
x
=
= 2
x 4,y
= 2
( x;y ) =( 2; 1) ; ( 4;2 ) ; 1 2 17 ; 1 2 17 ; 1 + 2 17 ; 1 + 2 17 .
(
)
x2 y2 + 1 + 2y x 2 + x + 1 =
3
)(
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i :
2
x2 y2 + 2x2 y + x2 + 2xy + 2y =
3 ( xy + x ) + 2 ( xy + y ) =
3
.
1
1
( xy + y )( xy + x ) =
( xy + y )( xy + x ) =
=
u 1,v
= 1
a t u =xy + x,v =xy + y de tm c
1.
u =
2,v =
2
xy + x =
1
1+ 5
1+ 5
1
,y =
x =
xy + y =
2
2 .
xy + x =
2
1 + 5
1 + 5
=
,y
x =
2
2
xy + y =
2
324
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co hai nghie m:
1 + 5 1 + 5 1 + 5 1 + 5
;
;
;
.
( x;y ) =
2
2
2
2
.
2 2
2
2
3
3
2
3x
x
9
2y
y
9
18
x
y
2y
7
y
3
+
+
=
+
+
+
(
)
) (
Li giai
x2 3x + y2 + 4y =
1
9
a t u= x2 3x,v= y2 + 4y, u ,v 4 he phng trnh tr tha nh :
4
3 13
,y 0
=
x =
2
3 13
9
,y = 4
x =
2
u ,v4 =
u + v =
1
3x 1
u 1
x =
2
4
2
2
3
3u 2v =
0
3 + 13
v = 0
y + 4y =
x =
,y 0
=
2
3 + 13
x =
,y = 4
2
; 4 ;
;0 ;
;0 ;
; 4 .
( x;y ) =
2
2
2
2
) (
2
y3
2
2
=
x + xy + y + x +
x
1
+
.
Bai 66. Gia i he phng trnh
y2
2x + y +
2
=
x +1
Li giai
ie u kien : x 1 .
y2
( x + y + 1)
+ x =
2
x +1
.
He phng trnh a cho tng ng v i :
2
y
+x=
3
x + y + 1 +
x +1
325
www.TaiLieuLuyenThi.com
a t u = x + y + 1,v =
y2
+ x he phng trnh tr tha nh :
x +1
x + y + 1 =
1
x
=
2
=
x
y
x
2
+
=
x + 1
uv
=
= 2
= 2
u 1,v
=
2
u + v= 3 u= 2,v= 1 x + y + 1 =
y + x =
x =
1
x + 1
0,y
= 1
= 0
1,y
1 + 17 .
1 17
=
,y
4
4
1 + 17
1 + 17
,y =
4
4
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i :
(
(
) ( )
) ( )
2
2
2
2
0
3 x + 1 4x x + 1 y 4x y =
.
2
2
5 x2 + 1 4 x2 + 1 y2 4x2 =
0
2
x
xy
3 4
0 u= x
4
4 u2 y + y 2 u 3 =
y=
0
2 +1
x2 + 1
x2 + 1
x
.
2
2
2
+
=
4
u
y
5
0
x
2
0
5 4y 4 2
=
x +1
(
(
x
1
y = 1
=
x = 1
2
.
1 x +1 2
y = 1
u =
y = 1
2
326
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
3 2x y + 3 3x 2y =
2
He phng trnh a cho tng ng vi:
8
2 3 3x 2y + 13 ( 2x y ) 7 ( 3x 2y ) =
u
=
a t
=
v
2x y
3x 2y
u + v =
2
2
u + v =
.
3
3
3
8 2 ( 2 u ) + 13u3 7 ( 2 u ) =
8
2v + 13u 7v =
2
u + v =
2
u + v =
2
3
2
u
1
20u
22u
60
0
+
=
(
)
0
20u 42u + 82u 60 =
1
u 1 3 2x y =
2x
x 1
=
=
y 1 =
.
=
2y 1 =
1 3x =
v 1 3 3x 2y =
y 1
2
y2 x y + 2 =
2x 2
x
Bai 69. Gia i he phng trnh
.
3
2
4
2 39
x + 4x 12x = y + y 8
Li giai
ie u kien: x > 0 phng trnh th nha t cua he tng ng v i:
y2 + 2 x
y2 + 2
y2 + 2
y2 + 2
2x = 0
2 = 0 (1) .
x
x
x
y2 + 2
=2 y2 =4x 2 .
x
2
Thay y=
4x 2 va o phng trnh th hai cua he ta c:
x3 + 4x2 12x = ( 4x 2 ) + 4x 2
39
23
x3 12x 2 +
= 0.
8
8
1
x =
2
x>0
( 2x 1) 4x 2 46x 23= 0
23 + 3 69
x =
4
327
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
,y 0
=
x 2=
.
23 + 3 69
,y =
3 7 + 69
x =
4
=
( x;y ) 21 ;0 ; 23 + 43 69 ; 3 7 + 69 ; 23 + 43 69 ; 3 7 + 69 .
y2 + 2
, ( t > 0 ) tm c t = 2 .
x
y
2x
4
=
9x + + 2 y +
x
y
.
Bai 70. Gia i he phng trnh
2x 1 y 9 =
18
y2
x2
Li giai
y
2x
ie u kien: xy 0,9x + 0,y +
0.
x
y
He phng trnh a cho tng ng v i:
y
2x
y
2x
=
4
9x + + 2 y +
=
4
9x + + 2 y +
x
y
.
x
y
2x y 2 y 9x 2 =
2 2
3
3
2 2
18x y
2xy
18x + y + 9x y =
y
2x
y
2x
4
=
4
=
9x + + 2 y +
9x + + 2 y +
x
y
x
y
2
2x y 2
y2 9
9x
9
1
1
y + 2x + 2 xy =
2 x y + y + 2x =
)(
y
2x
y
2x
4
4
+2 y+
+2 y+
9x + =
9x + =
x
y
x
y
2x
y
9 x y + 2x + y y + 2x
2
4
2
y + y 9x +=
y 2x
y
x
=
u
a t
=
v
328
9x +
y
x
2x
y+
y
www.TaiLieuLuyenThi.com
y
2
9x + =
9x + =
4
u +=
u 2
2v 4 =
x
x
.
2x
=
uv 2=
v 1
y + 2x =
+
=
y
1
1
y
y
=
x 0,y
=
= 0
y 4x 9x2
9x2 + y =
4x
2
1.
2
2
x 1=
,y
y
+ 2x = 4x 9x 2 =
4x 9x
y + 2x =
9
3
1 1
o i chie u v i ieu kie n ch nhan nghiem ( x;y ) = ; .
9 3
3x
=2x y
( x 2 ) 1 +
y
Li giai
ie u kien: y 0,1 +
3x
0.
y
x 2
3x
x
= 2 1
1 +
y
y
y y
.
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
x
3x
x 1
2 + 1 4 .
1 +=
y
y y
y
( u 2v ) 1 + 3u = 2u 1
x
1
he phng trnh tr tha nh:
.
=
,v
2
y
y
1 + 3u = 2u 4uv + 1
Co ng theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
a=
t u
( u 2v + 1)
( u 2v + 1)
1 + 3u= 2u ( u 2v + 1) .
=
u 2v 1
1 + 3u 2u =0
.
= 1 + 3u
2u
2y 1
( x + y ) + x + 2 + 2y = 4x + 5
x
Bai 72. Gia i he phng trnh
.
x2 + x y 2x y = 2x 1
Li giai
329
www.TaiLieuLuyenThi.com
ie u kien: x 0,2x y 0 .
2 2(x + y)
1
( x + y ) +
2 + + 2y = 4x + 5
x
He phng trnh a cho tng ng vi:
x2
x2 + x y 2x y = 2x 1
2
2
1
1
x + y + + 2 ( y =
2x ) 7 x + y + + 2 ( y =
2x ) 7
x
x
.
1
1
x + y 2x y = 2
x + y + 2x y = 2
x
x
1
a t u = x + y + ,v = 2x y, ( v 0 ) he phng trnh tr tha nh:
x
u 3,v
=
= 1
u2 2v2 =
7 v= u 2
.
2
2
= 3
2
7 =
u v =
u 5,v
u 2 ( u 2 ) =
=
x
3
x + y + =
x2 + xy + 1 =
x
3x x =
2x y =
1
1
2x y =
5x x =
5 x + xy + 1 =
x + y + x =
2x y =
=
2x y =
3
1,y
= 1
1
1
,y =
3
3
7 46
13 + 2 46 (thoa man)
,y =
3
3
7 + 46
13 + 2 46
=
,y
3
3
( x;y ) =
(1;1); 13 ; 13 ; 7 3 46 ; 13 + 32 46 ; 7 + 3 46 ; 13 +32 46 .
x 4 + 2x3 5x2 + y2 6x 11 =
0
Li giai
ie u kien : y > 7 .
)(
x2 + x 6 x2 + x + y2 11 =
0
.
He phng trnh a cho tng ng v i :
3 y2 7 6
x2 + x =
y2 7
330
www.TaiLieuLuyenThi.com
=
u x2 + x
a t
, ( v > 0 ) he phng trnh tr tha nh :
=
y2 7
v
2
( u 6 ) u + v2 4 =
3v 6 6. 3v 6 + v2 4 =
0
0
v
v
.
3v 6
u =
3v 6
v
u =
v
v4 13v2 + 36 =
0
u 0,v
= 2
v>0 =
.
3v 6
= 3
u 1,v
=
u =
v
x = 0,y = 11
x2 + x =
x =
1,y =
11
y2 7 =
x = 1 + 5 ,y = 4 .
x2 + x =
1
2
y2 7 =
1+ 5
3
,y =
x =
2
Va y he phng trnh co tam nghiem la :
( x;y ) = 0; 11 ; 1; 11 ; 1 +2 5 ; 4 ; 1 +2 5 ; 4 .
)(
x2 + 1 y x + y =
y
Bai 74. Gia i he phng trnh
.
2
5y
x ( x + y 2 ) + x 2 =
Li giai
ie u kien : x + y 0 .
x2 + 1 y x + y =
y
He phng trnh a cho tng ng v i :
.
2
6y
x ( x + y 2 ) + x + y 2 =
y
.
Xe t y 0 he phng trnh a cho tng ng v i :
2
x +1
6
y .( x + y 2 ) =
331
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + 1
,v =
y
a t u =
3 + 53
11 + 53
x2 + 1
,y =
x =
u v =
1
=
3
=
u
3
v 0
2
2
.
=
u
v
2
6
3 + 53
11 53
v = 2
,y
x =
=
2
x + y=
2
2
( x;y )= 3 + 2 53 ; 11 +2 53 ; 3 +2 53 ; 11 2 53 .
x 4 3 y =
3x + y
.
Bai 75. Gia i he phng trnh
x y ( y 1)= 3 x + y
Li giai
ie u kien : y 0 .
a t t = y he phng trnh tr tha nh :
x 4 3t = 3x + t 2
x 4 t 2 = 3 ( x + t )
2
3
xt t 1 = 3 ( x + t ) xt xt = 3 ( x + t )
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c :
x 4 t 2 = xt 3 xt x x3 t 3 + t ( x t ) = 0 .
x = t
.
( x t ) x x2 + xt + t 2 + t = 0
2
2
0
x x + xt + t + t =
) )
((
y2 3 y = 3 y + y y2 y 6 y = 0 y y y y 6 = 0 .
)(
y 0 =
x 0,y
=
= 0
.
y 2 y + 2 y + 3 =0
=
= 4
y 4 =
x 2,y
TH2 : Ne u x x2 + xt + t 2 + t =
0 ta co he phng trnh :
x x2 + xt + t 2 + t =
0
xt 3 xt = 3 ( x + t )
332
www.TaiLieuLuyenThi.com
) )
((
t x x2 + xt + t 2 + t xt 3 + xt + 3x + 3t =
0
xt 3 xt = 3 ( x + t )
( x + t ) x2 t + t + 3 =0
x = t
3
xt 3 xt = 3 ( x + t )
xt xt = 3 ( x + t )
=
=
x 0,t
= 0
x 0,y
= 0
x = t
.
2 4
1,t =
1,y =
1 x =
1
0
x =
t t =
( 2x + y 1) x + 3 + xy + x =
8 x
Li giai
ie u kien : x 0,xy 0 .
Nha n thay x = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t x > 0 chia hai ve phng trnh a u cu a he cho x , phng trnh th hai
cu a he cho x ta c :
x+3
x+3
( 2x + y 1)
+ =
y + 1 8 ( 2x + y 1)
+ =
y + 1 8
x
x
2
2
x + 3
x + 3
+ y + y= 2 ( 6 x )
+ y + 2x + y= 12
x
x
x+3
a t u =
+ y,v =
2x + y, ( u,v > 0 ) he phng trnh tr tha nh:
x
v 12 u2
8 =
u = 3
( u + 1)( v 1) =
u,v > 0
.
2
2
8
v = 3
12
u + v =
( u + 1) 11 u =
x+3
x+3
3 2x 3
=
+ y 3
+=
.
x
x
2x + y = 3
y = 3 2x
333
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
x+3
+ 3 2x nghch bie n tre n 0; ne n phng
x
2
trnh co nghiem duy nha t x =1 y =1 .
e y ham so f(x)
=
y
0
+ y2 =
x +
2
x +1 + x
.
Bai 77. Gia i he phng trnh
2
x + 2 x2 + 1 + y2 =
3
y2
Li giai
ie u kien : y 0 .
x
2
0
+ y + x +1 x =
y
x
2
3
+
y
+ 2 x + 1 x =
y
x
+y
u=
y
, ( v > 0 ) he phng trnh tr tha nh :
a t
v
x2 + 1 x
=
u = 1
u + v =0
u =v
v>0
.
2
2
+ 2v 3 v + 2v
=
3 0
u =
v = 1
x
x = y y2
x 0,y
=
= 0
+ y =1
.
y
2
x2 + 1 = x + 1 x = 0,y = 1
1
x +1 x =
( x + y )
Li giai
ie u kien: x y 0,x + y 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
334
( 0; 1) .
www.TaiLieuLuyenThi.com
u + v2
x
=
u =
x+y
x + y =
u
2 .
2
v
x y x y =
v
u v2
=
=
y
2
He phng trnh a cho tr thanh:
2
2
2
2
2
2
u + v + 2 u v + 3 u + v u v 2 =
0
2
2 2
2
v2 + 20
= 3v
u2
6u2 2uv2
0
2=
2
2
u 2
4 0 =
3u uv=
4
.
2
2
2
v
=
2
v
+
20
v
3u
v
+
20
=
0
= 3v
u2
x + y =
2
x=
x 3
+y 2 =
.
2
x y =
x y =4
y =1
( 3; 1) .
2x 1 y 1 + 2 2x 1 =8
.
Bai 79. Gia i he phng trnh
y2 + y 2y 4x 1 2x + y =
13
Li giai
1
ie u kien: x ,2y 1 4x 0 .
2
u2 + 1
.
2
u+8
thay va o phng trnh th hai cu a
T phng trnh cu a he suy ra y =
1 + 2u
he ta c:
a t u=
2x 1, ( u 0 ) x=
u+8
u+8
u+8
u2 + 1
u2 + 1 u + 8
+
2.
4.
2.
+
=
13 .
1 + 2u
2
2
1 + 2u
1 + 2u 1 + 2u
2
u+8
u + 8 4u3 2u2 4u + 13
u+8
u2 +
14 =
0 (1) .
+
1 + 2u
1 + 2u
1 + 2u 1 + 2u
335
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
u+8
u + 8 4u3 2u2 4u + 13
u+8
Xe t ham so=
: f(u)
+
u2 +
14
1
+
2u
1
+
2u
1
+
2u
1
+ 2u
tre n 0; + ) .
u+8
15
Ta co : f '(u) =
30.
3
2
( 2u + 1) ( 2u + 1)
4u3 2u2 4u + 13
1 + 2u
16u3 16u2 4u 30
( 2u + 1)
u+8
+
.
2u + 1
4u3 2u2 4u + 13
2
1 + 2u
Ne n f(u) la ham nghch bie n tre n 0; + )
2u
15
( 2u + 1)
< 0, u 0
u+v
x=
u= x + y
2
a t
thay va o he a ve gia i mot he phng trnh
xy
uv
v =
y=
2
o i v i ( u;v ) de x ly hn.
Dau hien nhan biet:
Phng trnh trong he co ch a ca c a i lng o i xng i cu ng n a o i x ng
d i a y:
-
x2 y2 = ( x + y )( x y ) = uv .
x + y = ( x + y ) x xy + y
336
3 xy 2 + x+y 2
( ) ( ) = 1 u 3v2 + u2
=(x + y)
4
4
www.TaiLieuLuyenThi.com
3 x + y 2 + x y 2
( ) ( ) = 1 v 3u2 + v2
x y = ( x y ) x + xy + y = ( x y )
4
4
x+y 2 + xy 2
( ) ( )
4
4
2
2
2
2
x y = x y x + y = ( x y )( x + y )
)(
x 4 + y 4 = x2 + y2
1
uv u2 + v2
2
(u
2x 2 y 2 =
+ v2
2
x3 + 3xy
=
1 2
u v2
8
u4 + 6u2 v2 + v4
8
u +v
u v3
2
.
;y3 + 3yx
=
2
2
=
u mx + ny
To ng qua t ta a t
.
v px + qy
=
=
2
x y =
2y x .
Bai 1. Gia i he phng trnh
3
5
( x + y ) =
Li giai
ie u kien: xy 0 .
2xy x2 y 2 =3x 2y
u2 v2
xy =
4
u= x + y 2
2
.
a t
uv
x y =
v= x y
3( u + v)
u v u + 5v
3x =
2y
2. =
2
2
2
2
2
u2 v2 u + 5v
u vu3
=
2uv.
uv u v =+
.
4
2
3
u3 = 5
u = 5
.
337
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
5 1
x
=
u v3 + 1 =
3
3
0
u
=
5
x+y
5
=
2 .
3
3
v =1
x y =1
5 +1
u = 5
y = 2
3 5 1 3 5 +1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t la ( x;y ) =
;
.
2
2
( x + y + 3) x y + 2y + 4 =
0
Li giai
ie u kien: x y .
Phng trnh a u cu a he tng ng v i:
( x + y + 3) x y + x + y + 3 + 1 ( x y )
( x + y + 3) ( x y + 1) + (1 x y )(1 +
)(
xy =
0
x y +1 x + y + 4 x y = 0 x + y + 4 = x y
x + y + 4 = x y
( x y ) ( x2 +
x y x y = y2 + 1
( x y ) x2 x +
x ( x y )( x 1) y +
x 2 ( x y 1) +
(x y)
xy 1 =
0
3
(x y)
( x y 1) ( x y +
1 =
0
x y +1
x y + x y +1
0
( x y 1) x 2 +
=
x y +1
338
) =0
x y +1
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y =
3 x =
1
x y =1
1
x y =
y =2
x2 y2 = ( x y ) x y 4
Cch 2: Vit li
.
2
2
( x y ) x + 4 = y + 1
2
3
2
y = x + 4 ( x y ) ( x y )
( x y ) x2 + 4 = x2 + 4 ( x y )
(x y)
.
+1
2
3
2
y = x + 4 ( x y ) ( x y )
.
x2 ( x y ) = x2 ( x y )3 + 1
2
3
2
y = x + 4 ( x y ) ( x y )
.
x2 ( x y 1) + ( x y )3 1 =
0
2
3
2
y = x + 4 ( x y ) ( x y )
x y + x y + 1
( x y 1) x2 +
0
=
x y + 1
2
y = x2 + 4 ( x y )
x y 1 =
0
(x y)
x + y =3 x =1
1
x y =
y =2
u2 + v
x
=
u
xy
=
2 .
,( u 0)
2
u v
v= x + y
y = 2
339
www.TaiLieuLuyenThi.com
u= v + 4
Ta co he phng trnh: 2 u2 + v
u
4
=
+
u2 v
+1
2
v= u 4
5
4
3
2
0
( u 1) u + 3u 5u 11u + 12u + 20 =
u =v 4
x + y =3 x =1
.
Do o he phng trnh tng ng v i:
1
1
u =
x y =
y =2
u + v2
x
=
u= x + y
2
ngay t a u phng
Nhan xet. Ne u ta a t
,( v 0)
v
xy
u v2
=
y = 2
0.
trnh th nhat cu a he tr tha nh: ( u + 3) v + u v2 + 4 =
( v + 1)( u v + 4 ) = 0 u v + 4 = 0 .
Li giai
Ba i na y a c nha c e n trong chu e a t a n phu da ng a i so .
Ta trnh bay li gia i cho da ng a t a n phu to ng hie u.
Vie t la i phng trnh a u cu a he d i da ng:
2
2x y 2 + 2y x 2 2 2x y 2 2y x 2 =
) (
) (
)(
) 1
(
5 x 2 + y2 8xy 2 5xy 2x 2 2y 2
=
1
x+y 2 + xy 2
2
(
)
(
)
2
2
1
5.
8xy 2 5xy ( x + y ) + ( x y ) =
340
www.TaiLieuLuyenThi.com
u= x + y
a t
khi o he phng trnh tr tha nh:
v= x y
2
2
2
2
2
2
2
2
5. u + v 8. u v 2 5. u v u2 v2 =
1
2
4
4
3v2 + u2 1
v.
=
4
9
2 1
2
1 2
2
2
2
+
=
u
9v
u
9v
1
8
4
4
3v3 + u2 v =
1
u4 + 54u2 v2 + 81v4 =
1,v =
8 u =
4
3
2
1
+
=
3v
u
v
=
u 1,v
9
=
3
x 4 2014x =
y 4 2013y
.
Bai 4. Gia i he phng trnh
3
2
2
4027
=
x y
Li giai
He cho co so khung ta cha quan tam e n ie u na y.
c x 4 =
y 4 2013 ( x y ) =
+ x 2013 ( x y ) +
3
( x y )( x + y ) =
4027
2
2
) 2013 x y + x y + x + y
x y x + y ( x y ) + ( x + y=
)( )
( )
(
2
2
.
( x y )( x + y ) 3 =
4027
u= x + y
t phng trnh th hai cu a he suy ra uv 0 .
a t
v= x y
341
www.TaiLieuLuyenThi.com
He phng trnh tr tha nh:
u2 + v2
u+v
uv u2 + v2 = 4027v + u
uv. = 2013v +
.
2
2
3 3
u3 v3 = 4027
u v = 4027
2
uv u2 + v=
u3 v3 .v + u u u2 v + v3 u2 v4 =
1 0 .
u u v 1 v
)+v
)(
1 =0 u u v 1 1 v
u = 0
=0 u2 v =1 .
3
v = 1
o i chie u v i uv 0 ta c u2 v = 1 hoac v3 = 1 .
TH1: Ne u v3 = 1 a ve gia i he phng trnh:
3
4027 + 1
x
=
3
3
v3 = 1 =
u
x + y
4027 =
4027
2
.
3 3
3
=
=
4027 1
v 1
x y 1
u v = 4027
y =
2
1
uv = 3 4027
u=
u2 v = 1
3
4027
3 3
1
u v = 4027 u = 3
3
4027
v = 4027
1
x + y =
3
4027
3
x y = 4027
x =
y =
1
3
4027
1
4027
4027
4027
( x;y ) =
342
1
+ 3 4027
2
2
2
2
3
; 4027
(
2
4027
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 y2 =
3
Bai 5. Gia i he phng trnh
.
3
3
0
x 7x + y 13y + 18 =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
( x y )( x + y ) =
3
3 xy 2 + x+y 2
) ( ) 7 x + y 3 x + y x y + 18 =0 .
(
)
( )
( x + y )
(
4
a t u =+
x y,v =
x y he phng trnh tr tha nh:
uv = 3
uv = 3
2
2
.
3
u + 3v
2
+
=
u
7u
3
u
v
18
0
(
)
+
+
+
=
u
3uv
40u
12v
72
0
3
v =
uv = 3
u
.
3
+
+
=
u
9v
40u
12v
72
0
u3 + 63 40u + 72 =
3
v =
v =
u
.
u
2
u4 40u2 + 72u + 63 =
0
( u 3)( u + 7) u 4u 3 =
0
x + y =
3
1
x y =
x + y =7
u 3,v
=
= 1
3
3
u =
7,v =
x y = 7
7
x + y = 2
u =2 7,v =2 7
u =2 + 7,v =2 + 7
x y =2
x + y = 2 +
x y =2 +
=
= 1
x 2,y
2
x =
7,y =
.
7
26
23
,y =
x =
7
7
7
7
( 2;1); (
26 23
7;2 ; ; .
7
7
www.TaiLieuLuyenThi.com
Xe t x 0 vie t la i he phng trnh di dang:
x3 7x + y3 13y + 18 =
0
.
3
2
0
x xy 3x =
Tr theo ve hai phng trnh tre n ta c:
x y2 4 + y3 13y + 18 =
0.
0.
( y 2 ) x ( y + 2 ) + y2 + 2y 9 =
y = 2
.
2
0
x ( y + 2 ) + y + 2y 9 =
TH2: Ne u x ( y + 2 ) + y 2 + 2y 9 = 0 x =
9
y (do y = 2 kho ng tho a
y+2
ma n he phng trnh).
Thay vao phng trnh th hai cua he ta c:
y 1
x 2,y
2
=
=
= 1
9
y
y
3
23
26
23 .
y =
,y =
x=
y+2
7
7
7
(
(
( 2;1); (
26 23
7;2 ; ; .
7
7
x 2 + 3y2 8xy 1 x + y 2 48 =
0
( )
Li giai
Vie t la i he phng trnh d i da ng:
2
2
2
2
2
48
( x + y ) + x y 3 ( x y ) + 1 ( x + y ) =
.
x2 y2 + ( x y )2 + 1 ( x y )2 =
12
a t u =+
x y,v =
x y khi o he phng trnh tr tha nh:
344
www.TaiLieuLuyenThi.com
(
(
u2 + uv 3v2 + 1 u2 =
48
2
2
12
v + uv + 1 v =
) (
)(
u2 u2 + uv 3v2 =
+ 1 4v2 v2 + uv + 1 u2 4v2 u2 + uv + v2 =
+1 0
u = 2v
x + y = 2x 2y
x = 3y
.
u2 4v2 =0
3x
u =2v
x + y =2x + 2y
y =
(12y + 1).4y
2
+ 12 =
0 vo nghiem.
(1 4x ).4x + 12 = 0 4x x 3 = 0 .
x =
1 x =
1,y =
3
.
( x 1)( 4x + 3) =0
= 3
x 1
x 1,y
=
=
2
x y =
4y 2x .
Bai 7. Gia i he phng trnh
5
5
( x + y ) =
Li giai
ie u kien: xy 0 .
4xy x 4 y 4 =3x 2y
.
He phng trnh tng ng vi:
( x + y )5 =
5
u= x + y
khi o he phng trnh tr tha nh:
a t
v= x y
u2 v2 uv 2
u+v
uv
2.
.
u + v2= 3.
4.
4
2
2
2 .
5
u = 5
uv u4 v4 =+
uv u4 v4 =+
u 5v
u u5 v
u5 5=
v5 5
345
www.TaiLieuLuyenThi.com
v u4 v4 =
v5 = 1
1 + u4 v
5
u5 = 5
u = 5
5
5 1
x
=
5
5
u
=
=
5
x+y
5
2 .
5
v =1
x y =1
5 +1
y = 2
5 5 1 5 5 +1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
;
.
2
2
4
3
1
4
x y = 4y 2x
Bai 8. Gia i he phng trnh
.
5
2
2
=
5
x y
Li giai
u= x + y
a t
khi o he phng trnh tr tha nh:
v= x y
uv u2 + v2
u + 5v
4
4
=
u 5v
uv u v =+
2
2
2
.
2 u v
u5 v5 = 5
u5 v5 = 5
uv u4 v4 =
v u4 v4 =
u u5 v6
1 u 4 v6
u5 v5 =
u5 v5 =
5
5
u5 = 5
v5 + 1 u 4 v 1 =
0
v = 1
5
5
u
v
1
=
u v = 5
5 5
u v = 5
346
)(
www.TaiLieuLuyenThi.com
x =
u 3 5
x + y 3 5
=
=
y =
v =1
x y =1
1
1
u=
x+y=
15
15
5
5
x =
15
15
v
x y
=
625 =
625
y =
5 1
2
3
5 +1
2
1 15
+ 625 .
15
5
2
1 15
625
15
5
2
1 15
+ 625
625
15
3 5 1 3 5 + 1 15 5
5
.
;
( x;y ) = 2 ; 2 ;
2
2
2 3
6
6
4 2
2 4
3 x y + 7x y 7x y =
y 2x .
Bai 9. Gia i he phng trnh
7
2
2
=
7
x y
Li giai
ie u kien: xy 0 .
Vie t la i he phng trnh d i da ng:
4x 3y
6
6
2 2
2
2
3 x y + 7x y x y =
2xy
.
7
2
2
=
7
x y
)(
)(
2xy x2 y 2 3x 2 + y 2 3y 2 + x 2 =4x 3y
.
7
x2 y2 =
7
2
2
2
2
x + 3y = u uv + v
u= x + y 2
a t
3x + y2 = u2 + uv + v2 .
v= x y
u + 7v
4x 3y =
2
347
www.TaiLieuLuyenThi.com
uv u6 v6 =+
uv u6 v6 =
u 7v
u u 7 v8
u7 v7 =
u7 v7 =
7
7
u = 7 7,v = 1
u v 7 + 1 u6 v 1 =
0
1
35 6 .
=
=
u
,v
7
u7 v7 = 7
35
7
)(
1
1 35 6
35
+ 76
7
35
7 7 1 7 7 + 1 35 7
7
Suy ra: ( x;y ) =
;
;
;
2
2
2
2
3
35
2
y + 3xy =
Bai 10. Gia i he phng trnh
.
2
5x 2 + 5y2 + 2xy + 5x + 13y =
0
Li giai
a t u =+
x y,v =
x y khi o he phng trnh tr tha nh:
u3 v3
35
=
u3 v3 + 35 =
0 (1)
2
2
.
2
2
u2 v2
0
(2)
3u + 2v + 9u 4v =
5 2
2
0
2 u + v + 2 + 9u 4v =
Gia i he nay ba ng phng phap he so ba t nh ba ng ca ch la y (1) + 3.(2) theo
ve ta c: ( u v + 5) u2 + uv + 4u + v2 v + 7 =
0.
Tm c: ( u;v ) =
( 3;2 ); ( 2;3) .
1 5 1 5
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ; ; ; .
2 2 2 2
Cach khac: La y (1) + 3.(2) ta c:
5
y =
2
2
2
1
5
( 2y + 5) 3 x + 2 + y + 2 =0 x = 21 .
y = 5
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + y2 = xy + x + y
Bai 1.1. Gia i he phng trnh
.
2
2
3
x y =
Li giai
a t u =+
x y,v =
x y khi o he phng trnh tr tha nh:
u2 + v2 u2 v2
=
u2 + 3v2 4u =
0
+u
.
2
4
uv = 3
uv = 3
2 27
u4 4u3 + 27 =
0
0
u + 2 4u =
u
.
3
v = 3
v =
u
u
u 3 2 u2 + 2u + 3
)
(
u 3 x=
x 2
=
+y 3 =
.
3
=
y 1 =
v 1
x=
y 1
v =
u
x2 + 2x + 6 = y + 1
.
Bai 1.2. Gia i he phng trnh
2
2
7
x + xy + y =
Li giai
ie u kien y 1 , khi o he tng ng vi:
x2 + 2x + 6 = y 2 + 2y + 1
x 2 y 2 + 2(x y) + 5 = 0
.
1
1
2
2
2
2
y ) 7 ( x y ) + 3 ( x +=
y ) 28
( x y ) + 3 ( x +=
4
4
a t u =+
x y,v =
x y , khi o he tr tha nh:
0
u =
1 u =
3
uv + 2v + 5 =
.
2
2
5 v =
1
28
v =
3u + v =
u =1 x + y =1 x =3
( tho a ma n ieu kie n).
+ V i
2
v =5 x y =5 y =
u 3
=
x 1
=
x+y 3 =
( tho a ma n ieu kie n).
+ V i
2
v =1 x y =1 y =
(1;2 ) , ( 3;2 ) .
349
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 y2 4
x y =
5
Bai 1.3. Gia i he phng trnh
.
3x 2 4y 2 + 45 x + y =
( ) 16
Li giai
a y la he to ng qua t ba c hai a bie t ca ch gia i d i a y trnh bay theo phng
pha p a t a n phu dang to ng hie u.
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 y2 4
x y =
5
.
1 x 2 + y 2 + 7 x 2 y 2 + 45 x + y =
( ) 16
2
2
2
a t u =+
x y,v =
x y khi o he phng trnh tr tha nh:
) (
uv 4
v =
uv 4 5v =
0
5
14uv u2 v2 + 90u =
64
1 u2 + v2 + 7 uv + 45 u =
16
4
2
2
uv 4 5v 0
uv 4 5v 0
=
=
.
2
2
64 0
v) 0
( u + v ) 16 ( 4 + 5v ) 90u +=
( u + v ) 90 ( u +=
u =
u + v =
0
u =
u + v =
0
= 0
uv 4 5v
u + v =
u
90
=
u + v =
90
0
uv 4 5v =
0
=
uv 4 5v
u
=
1,v = 1
4,v = 4
95 9 89
85 + 9 89 .
=
,v
2
2
95 + 9 89
85 9 89
=
,v
2
2
x2 + xy + y 2 = x y 4
( ) .
Bai 1.4. Gia i he phng trnh
x2 xy + y2 =x y
Li giai
he
phng
trnh tr tha nh:
a t u =+
x y,v =
x y
350
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 4v4 v2
3u2 + v2
= v4
u =
3
4
2
4
2
2
u + 3v
4v v
v
=
=
+ 3v2 4v 0
4
3
2 4v4 v2
u 0,v
=
= 0
u =
3
u =
1,v =
1
v ( v 1) 4v2 + 4v + 12 =
=
0
= 1
u 1,v
x + y =
0
0
x y =
x 0,y
= 0
x + y =1 =
x =
0,y =
1 .
x y =
1
x 1,y
= 0
+
=
x
y
1
x y =
1
=
Va y he phng trnh co hai nghie
m la ( x;y )
( 0;0 ); (1;0 ); ( 0; 1) .
2
( x y ) + xy =x y
x2 y 2 = 8x 6y + 1
.
Bai 1.5. Gia i he phng trnh
2
2
2
2
= 10 ( x y ) 1
x y
Li giai
a t u =+
x y,v =
x y khi o he phng trnh tr tha nh:
7v + 1
u =
v 1
uv =u + 7v + 1
2 2
2
2
v 10v 1 2 7v + 1
u=
=
v
10v2 1
v 1
7v + 1
u = 3,v = 1
u =
v
1
u = 1,v = 1
2
( v + 1)( 3v + 1) 13v 6v + 1 =
0
351
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
x + y =
3
x =
3
x y =1
2
x + y =
1 y = 3 .
1
x = 1
x
y
=
y = 2
1 2
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ; ; (1;2 ) .
3 3
4 x 4 + 2x3 y + x2 y2 = 2x + 2y + 9
.
Bai 1.6. Gia i he phng trnh
3x2 + 2xy y2= 6 ( x + y + 1)
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x + y + x y 2 x + y 2= 2 x + y + 9
)( ) ( )
(
.
2
( x + y ) + 2 ( x y )( x + y ) = 6 ( x + y ) + 6
a t u =+
x y,v =
x y khi o he phng trnh tr tha nh:
2
2
u
+
uv
=
2u + 9
u + v 2 u2 =+
2u 9
(
)
2
uv = 6u + 6 u
u2 + 2uv =6u + 6
2
2
2
u2 + 6u + 6 u =
u4 + 12u3 + 48u2 + 64u =
0
2u + 9
6u + 6 u2
2
uv
=
6u + 6 u
2
uv =
2
1
u u + 4 3 =
x + y =4
u = 4
0
x=
(
)
8 .
17
2
17
v =
x y =
y = 33
uv = 6u + 6 u
8
2
8
352
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 1.7. Gia i he phng trnh:
x + y 2 x y + 1 = 6x 6y 2
)(
)
(
.
2
2
12 x y 2 x + y 1
2
2
2
2
2
x
y
2x
2y
x
y
x
y
x
y
+
+
+
=
( )
( )
Li giai
a t u =+
x y,v =
x y he phng trnh tr tha nh:
u2 ( v + 1) = 6v 2
3
2
uv u v + 2uv + u= 12v v 1
2 6v 2
u =
v +1
2
2
6v 2 v2 + 2v2 6v 2 + 6v 2 .v
= 12y v 1
v + 1
v +1 v +1
2 6v 2
u =
2 6v 2 u2 = 6v 2
v +1
u =
v +1
.
4 v 1 9v + 1 v2
v +1
(
)(
)
4 9v + 1 v2 =v + 1 2
= v 1 v = 1
) ( )
2
(
+
v
1
(
)
3
2
0
u = 2 36v + 3v 2v 1 =
.
6v 2
2
v = 1
u =
v +1
( 3v 1) 12v2 + 5v + 1 =
0
u = 0
u =
u =
2
2
1.
6v 2
2
=
v
v
1
v 1=
u =
v +1
Thay ng c la i x,y ta tm c:
1 1 1 1
1 1 1
;
; +
; ;
2 2
2 2
6 6 2
Va y he phng trnh co ba nghie m la :
( x;y )= 61 ; 61 ; 21 1 ; 21 1 ; 21 +
2
2
( x;y )=
1 1
; +
.
2 2
2
1 1
; +
.
2 2
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
( 2x 7 )( x y ) + 3 =
0
2
2
2
1
3x 4xy + 4y 7 ( x y ) =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
( x + y + x y 7 )( x y ) + 3 =
0
2
2
xy 2 =
2
2
+
3
x
y
2
x
y
11
x
y
28
4
(
)
(
)
(
)
a t u =+
x y,v =
x y, ( u > 0 ) he phng trnh tr tha nh:
( u + v 7 ) v + 3 =
0
.
2
2
2
3u
2uv
11v
28
v
4
x 4 y 4 = 4x 3y
Li giai
a t u =+
x y,v =
x y khi o he phng trnh tr tha nh:
u2 + v2
2
2
u+v
uv
u 7v
3.
uv. = 4.
uv u + v =+
.
2
2
2
3
u3 = 7
u = 7
uv u2 + v2 = u + u3 v
u v3 1 = 0
3
u 7=
u3 7
3
7 +1
x
=
3
3
u
=
7
x+y
7
=
2 .
3
=
=
v 1
x y 1
7 1
y = 2
354
www.TaiLieuLuyenThi.com
3 7 +1 3 7 1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
;
.
2
2
x 4 2x = y 4 y
.
Bai 1.10. Gia i he phng trnh
3
2
2
3
=
x y
Li giai
a t u =+
x y,v =
x y khi o he phng trnh tr tha nh:
uv u2 + v2 =+
uv u2 + v2 =+
u 3v
u u3 v 4
3
3
( uv ) 3=
( uv ) 3
=
)(
u
u v3 1 1 u 2 v =
0 =
3
=
( uv ) 3
=
u
1+ 3 3
3 1
=
3,v 1 =
,y
x =
2
2 .
1
3
2
1
=
,v
9
3
x = 3 ,y = 3
3
3
3
=
( x;y ) 1 +2 3 ; 32 1 ; 32 ; 31 .
3
3
x2 y2 = 4x + 6y
Bai 1.11. Gia i he phng trnh
.
4
4
2
2
2 2
x + y 5x 5y= 2x y 10xy
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 y2 = 5 ( x + y ) ( x y )
.
4
2
2
5
4
2 2
x + y ( x + y ) + ( x y ) =
2x y 10xy
2
a t u =+
x y,v =
x y he phng trnh a cho tr tha nh:
uv
= 5u v
2
u2 v2
u4 + 6u2 v2 + v4 5 2
u2 v2 .
2
u
v
2
10.
=
+
8
2
2
4
= 5u v
uv
= 5u v
uv
.
2 2
2
2
2
2
2
0
0
8u v + 20u 60v =
8 ( 5u v ) + 20u 60v =
355
www.TaiLieuLuyenThi.com
u 0,v
x 0,y
=
= 0
=
= 0
1 + 815
75 + 815
812 + 2 815
838 + 24 815
u =
x =
,v =
,y =
11
3
143
143
1 + 815
838 + 24 815
75 815
812 + 2 815
=
=
=
,v
x
,y
u =
11
3
143
143
( x;y ) =
( 0;0 ); 812 +143
143
143
143
2xy + y x 2 y 2
x+y
xy
=
+
14
2
2
Bai 1.12. Gia i he phng trnh
.
3
3
x+y
xy
9
+
=
2
2
Li giai
ie u kien: x + y 0,x y 0 .
x+y
xy
t phng trnh th hai cu a he suy ra u + v > 0 khi
=
,v
2
2
o he phng trnh tr thanh:
2 u2 + v2 u2 v2 + 2uv u2 v2
= u + v.
14
3
3
9
u + v =
a t u
=
)(
)(
u2 + v2 u2 v2 + uv u2 v2 = 7 ( u + v )
u3 + v3 =
9
( u v ) u2 + uv + v2 =
( u v ) u2 + v2 + uv ( u v ) =
7
7
u3 + v3 =
u3 + v3 =
9
9
x+y
=2
3
u3 =
x = 5
u 2
v 7 =
2
.
3
3
9
y = 3
v = 1
xy
u + v =
=1
2
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ( 5;3) .
356
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 y2 6 =
0
2
4
Bai 1.13. Gia i he phng trnh
x,y ) .
3=
x + y 1)
0 (
2
(
(x y)
Li giai
ie u kien: x y 0 .
( x + y )( x y ) =
6
2
4
.
He phng trnh a cho tng ng v i:
3=
x + y 1)
0
(
2
(x y)
a t a =+
x y; b =
x y khi o he tr tha nh:
ab = 6
6
b =
b =
a
a
2
4
2
0
2
( a 1) 2 3 =
a2 2a + 1 a 3 =
0
0
b
8a 18a 18 =
9
x + y =
3
5
1
2
a 3,b
=
= 2
=
,y
x y =
x =
2
2
.
3
3
a =
35
29
x + y =
,b =
8
4
4
x 8 ,y =
8
x + y =
8
x +1 + y +1 =
2
.
Bai 1.14. Gia i he phng trnh 72xy
4
+ 29 3 x2 y2 =
xy
Li giai
ie u kien: x y 0,x,y 1 .
Bnh phng hai ve phng trnh th nha t cu a he ta c:
x + y + 2 + 2 xy + x + y + 1 = 4 2 xy + x + y + 1 = 2 x y .
x + y 2
x + y 2
.
2
2
+
+
+
=
=
+
4
xy
x
y
1
2
x
y
x
y
8
x
y
(
)
(
)
(
)
(
)
www.TaiLieuLuyenThi.com
v2 = 8u
2
v = 8u
2
2
.
18 u v
3
3
9v
112v
108
0
4
+ 29 uv =
=
x + y 2 =
x 3
x y =4
y =1
v 4,u
=
= 2
8
8
x+y=
x =
8
8
9
9.
v =
,u =
3
9
x y = 8
y =16
4
2
3
9
v =
,u =
3
9
2
x+y=
x = 5
9
9
x y = 4
y =7
3
9
8 16 5 7
Va y he phng trnh co ba nghie m la ( x;y ) =( 3; 1) ; ; ; ; .
9 9 9 9
3x 4 + 3y 4 + 10x2 y2 =
2 6x2 + 6y2
.
Bai 1.15. Gia i he phng trnh
2
2
4x
3x + y =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
4
4
2
2
+ 6 x2 y2 =
2
( x + y ) + ( x y ) + x y
.
( x + y )2 + ( x y )2 + x 2 y 2= 2 ( x + y + x y )
) (
a t u =+
x y,v =
x y khi o he phng trnh tr tha nh:
u4 + v4 + u2 v2 + 6uv =
2
.
2
2
u + uv + v = 2 ( u + v )
a y la he o i x ng loai I a bie t ca ch gia i. Chu y a ng th c
(u
2 ( u + v) ( u
u 4 + v 4 + u2 v2 =
=
358
)(
uv ) = 2 ( u
+ v2 uv u2 + v2 + uv
+ v2
+ v3
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 5
1+ 5
=
,v
u =
u3 + v3 + 3uv =
1
2
2 .
Suy ra 2
1+ 5
1 5
u + v + uv = 2 ( u + v )
,v
=
u =
2
2
1 5
x + y =
1+ 5
1
5
x y =
x = ,y =
2
2
2 .
1
5
1+ 5
x + y =
=
,y
x =
2
2
1 5
x y =
2
2
Cach 2: Ru t y=
4x 3x 2 t phng trnh th hai va o phng trnh a u cu a he
3x 4 + 3 4x 3x2
1
x =
2
x =
7 57
( 2x 1) 8x 2 14x 1 = 0 x =
=
x
7 + 57
x =
8
2 6x2 + 6 4x 3x2 .
+ 10x 2 4x 3x 2 =
1
5
,y =
2
2 .
1
5
=
,y
2
2
) (
3
1
3
2
2
x + y + x 3y + 1 + y 3x + 1 =
x y +1
x+y
ie u kien: ( x + y )( x y + 1) 0 .
Li giai
359
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
1
( x + y ) + x + y =
x
y +1
2
8
4 x2 y2 + 4 ( x + y )2 8 ( x y ) 17 =
x+y
1
( x y + 1) ( x + y ) + x + y =
2
( x + y ) 4 x2 y2 + 4 ( x + y )2 8 ( x y ) 17 =
8
a t u =+
x y,v =
x y he phng trnh tr tha nh:
u3 v + u3 + uv + u =
1
.
3 2
3
8
4u v + 4u 8uv 17u =
Nha n thay u = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t u 0 khi o he phng trnh tng ng v i:
u3 + u ( v + 1) =
1
1
=
1
v
u3 + u
2
3 1 + 3 1
8
4u
1
1 17u =
4u 8u 3
u3 + u
u +u
1
1
1
1
v =
v =
3
3
u +u
u +u
2
2
u 8u6 + 7u4 10u
u u2 1 8u4 + 15u
=
5 0
=
+5 0
)(
3
u2 = 1
1,v =
u =
2.
1
1
=
v
1
u3 + u
u = 1,v = 2
5 1 1 3
Thay ng c la i tm ra ( x;y ) = ; ; ; .
4 4 4 4
5 1 1 3
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ; ; ; .
4 4 4 4
360
www.TaiLieuLuyenThi.com
( a; b ) th
phng trnh f(x) = 0 ne u co nghiem th o la nghiem duy nha t tre n ( a; b ) .
nh ly 2: Ne u f(x) la ha m o ng bie n (hoa c nghch bie n) tre n ( a; b ) khi o
v i mo i u,v ( a; b ) thoa ma n f(u)= f(v) u= v .
nh ly 1: Ne u f(x) la ham o ng bie n(hoa c nghch bie n) tre n
y c;d
y c;d
x = x 0
- Da u ba ng xay ra khi va ch khi
.
y = y 0
www.TaiLieuLuyenThi.com
Lu y. V i he x ly c bang phng pha p ha m so th cu ng co the x ly
c ba ng phng pha p nha n lie n h p.
y + y 2 + 1 =
2
1 (1)
x + x + 1
.
Cha ng han he phng trnh
2
x2 + y2 = 4 x y + x 4 y 4 (2)
( )
y 2 + 1 y (3) .
x2 y2
x2 + 1 + y2 + 1
=0.
xy
(x + y) 1 +
=
y .
0x=
2
2
x
1
y
1
+
+
+
Do 1 +
xy
=
x2 + 1 + y2 + 1
x2 + 1 + x + y2 + 1 y
x2 + 1 + y2 + 1
>
x +x+ y y
x2 + 1 + y2 + 1
0.
Hng 2: Xe t ha m so f(t) =
t + t 2 + 1 tre n , ta co :
t +t
t
t2 + 1 + t
f '(t) =
1+
=
>
0 ne n f(t) la ha m ong bien tren
t2 + 1
t2 + 1
t2 + 1
v vay phng trnh
(3) f(x) =
f( y) x =
y .
Li giai
x2014 1 1 x 1
.
T phng trnh (2) suy ra
2014
1 1 y 1
y
www.TaiLieuLuyenThi.com
Cach 1: Phu h p v i kie n th c l p 10 cha c ho c ve a o ham.
V i mo i t1 ,t 2 1;1 ,t1 t 2 ta co
k=
f(t1 ) f(t 2 )
t1 t 2
t14 t 24 4 ( t1 t 2 )
t1 t 2
( t1 + t 2 ) ( t12 + t 22 ) 4 4 4 =
0.
1
.
2
1
1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) =
2014 ; 2014 .
2
2
Cach 2: S dung a o ha m
Ta co f '(t)= 4t 3 4 4 4= 0 ne n f(t) la ham nghch bien tren 1;1 en
a y x ly tie p nh l i gia i tre n.
f(t ) f(t 2 )
Nhan xet. V i ca ch xe t ty so k = 1
ta ch ng minh c ha m ong
t1 t 2
bie n hoa c nghch bie n rat phu h p v i kie n th c cu a mo t ho c sinh lp 10
nhng ha n che cu a phng pha p nay la ne u ha m f(t) co da ng ph c ta p th
b c ch ng minh k > 0 ( k < 0 ) kho khan hn ra t nhie u.
x 2 y 1 = 27 x3 (1)
.
Bai 2. Gia i he phng trnh
4
( x 2 ) + 1 =y (2)
Phan tch li giai. Nhan tha y t (2) ta co the rut y t do theo bie n x do vay
vie c the c l a cho n a u tien tuy nhie n sau khi the a ve mo t phng
trnh co ch a ca c nha n t t x3 cho e n x 2 do va y ta suy ngh e n mo t
ca ch na o o co the tm c nghie m cu a phng trnh mo t ca ch de da ng.
Nh a no i pha n tre n o la nham nghiem va x ly theo hai h ng
- H ng 1: Xe t ham so
- H ng 2: Nhan lien h p.
Li giai
ie u kien x 2,y 1 .
4
x 2 ( x 2 ) = 27 x3 x3 x2 + 4x + x 2 31 = 0 (3) .
363
www.TaiLieuLuyenThi.com
Xe t ha m so f(x) = x3 x2 + 4x + x 2 31 tre n 2; + ) .
1
Ta co f '(x)
= 3x 2 2x + 3 +
> 0, x ( 2; + ) ne n f(x) la ha m o ng
2 x2
2
y + 1 + y 2 =
1
x + 1 + x
.
Bai 3. Gia i he phng trnh
x 6x + 2x2 + 1= 4xy + 6x + 1
Li giai
1 ne n t phng trnh th nha t cu a he, ta suy
2
Do y + y2 + 1
y + 1 y =
x
25
4x + 6x + 1 6x + 2x 2 + 1 =x 2 .
x 6x + 2x + 1 =
2
4
x =
1 y=
1
6x + 2x 2 + 1 =
3x
3 11
3 + 11 .
6x + 2x2 + 1 =2x =
x
y
=
2
2
(1, 1); 3 2 11 ; 3 +2
364
(1)
11
.
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
3
x 4
, khi o phng trnh (1) tng ng v i:
ie u kien
y 5
(4x2 + 1)x + (
(5 2y) 1
) 5 2y =
0.
2
Xe t ham so f(t)
= t t 2 + 1 tre n , ta co : f '(t)
= 3t 2 + 1 > 0, t ne n la ha m
o ng bien tre n .
x 0
Thay y =
5 4x2
va o (2) ta c phng trnh:
2
4x 2 + (
Suy ra 0 x
5 4x2 2
) + 2 3 4x =
7 (4) .
2
3
5 4x2 2
. Xe t ha m so f(x) = 4x 2 + (
) + 2 3 4x 7 tre n
4
2
3
oa n 0; .
4
3
< 0, x 0; ne n f(x) nghch bie n
3 4x
4
3
tre n 0; .
4
1
1
V vay phng trnh (4) f(x) = f x = y = 2 .
2
2
1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ;2 .
2
( mx + n )
ax + b =
( py + q )
cy + d .
365
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 5. (TSH Khoi A,A1 2013) Giai he phng trnh:
x + 1 + 4 x 1 y4 + 2 =
y
.
2
2
+
+
=
x
2x
y
1
y
6y
1
0
( )
Li giai
ie u kien x 1 .
Khi o bie n o i phng trnh th hai cu a he tr thanh:
( x + y 1)
= 4y 0 y 0 .
x 1
+ 2 + 4 x 1=
y 4 + 2 + y (1) .
e n a y ta xe t ha m so f(u) =
u + u4 + 2 tren n a khoa ng 0; + ) .
2u3
Ta co f '(u) = 1 +
Do o (1) f
u +2
x 1 = f(y) y =
x 1 x = y4 + 1 .
=
4y .
y = 0
2
.
y y y3 + 1 4 =0
2
y y3 + 1 4 =
0
V i y = 0 x = 1 .
V i y y3 + 1 4 =
0 ta xet ham so g(u)= u u3 + 1 4 .
Ta co : g'(u)=
( u + 1)
3
366
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + 1 y4 + 2 = y 4 x 1 .
x y4 1
y4 x + 1
.
=
y + 4 x 1 y2 + x 1
x + 1 + y4 + 2
)(
1
1
x y 4 1
+
4
y + x 1 y2 + x 1
x + 1 + y4 + 2
)(
=
0 .
x y4 1 = 0 x = y4 + 1 .
2 + 2 4y2 + 1
1
2
2
0
4y x 1 x 4y + 3x 3 =
Li giai
ie u kien: x > 1,y 0 .
2 + 2 4y2 + 1
2 + 2 4y2 + 1
Do =
> 0 ne n e he phng trnh co
x + x 2 2x + 2 1 x 1 + ( x 1)2 + 1
( x 1)
2
( x 1)
x 1+
2y + 2y 4y + 1 =
2
2y + 2y 4y 2 +=
1
1
1
+
x 1 x 1
+1
( x 1)
+ 1 (1) .
Xe t ha m so f(t) =
t + t t 2 + 1 tre n ( 0;+ ) , ta co :
f '(t) = 1 + t 2 + 1 +
t2
t2 + 1
1
1
1
V vay (1) f(2y)
.
= f
=
=
y
2y
x 1
2 ( x 1)
x 1
Thay y =
1
va o phng trnh th hai cua he ta c:
2 ( x 1)
367
www.TaiLieuLuyenThi.com
2y x 1
x = 2
1
=
x 1
x 1
2
2
1
( x 2 ) =0
x 1 + ( x 2 ) =0 .
x 1
x =2 y =
1
.
2
1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = 2; .
2
3x2 + 3y2 + 5 =
10xy
.
Bai 7. Gia i he phng trnh
3
2 ( x y ) + 2 = x 2 + 2xy + y 2 4
1 +
2 ( x y )
Li giai
ie u kien: 1 x y 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
x+y 2 = 4 xy 2 +5
) ( )
(
2
3
2(x y) + 2 = (x + y) 4
1 +
2 ( x y )
x+y 2 = 4 xy 2 +5
) ( )
(
2
3
2 ( x y ) + 2= 4 ( x y ) + 1
1 +
2 ( x y )
2(x y) + 3
) 2(x y) + 2 =
(x + y) = 4(x y) + 5
.
3
8 ( x y ) + 2 ( x y ) (1)
( 2t + 3)
2t + 2 = 8t 3 + 2t
2t + 2
+ 2t + 2 = (2t)3 + 2t
(2) .
Phng trnh nay co dang ham ac trng f(u) = f(v) nen ta x ly bang ham so.
Va y xe t ham so f(u)
= u3 + u tren , ta co :
f '(u)= 3u2 + 1 > 0, u > 0 ne n ham so f(u) o ng bien tren .
Do o (2) f
368
2t + 2= f(2t) 2t + =
2 2t
www.TaiLieuLuyenThi.com
t 0
2
t =1 x y =1.
0
4t 2t 2 =
Va y he phng trnh a cho tng ng v i:
3
x + y 2 = 4 x y 2 + 5 x + y =
x 2,y
=
= 1
(
)
(
)
.
x + y =3
x
=
1,y
=
x y =
1
1
x y =
( x 1)
+ 4 = 3y + y 2 + 4 .
( x 1)
2
( x 1) +
+ 4 = y2 + 3x 1 x2 + y2 + 4
( x 1)
+ 4 = y2 + y2 + 4 .
Li giai
2
( x 1)
2
( x 1) +
+ 4 = y2 + 3x 1 x2 + y2 + 4 .
( x 1)
( x 1) y 2 +
2
( x 1) y +
2
+ 4 = y2 + y2 + 4 .
( x 1)
+ 4 y2 + 4 =
0.
2
( x 1) y2
=
0.
2
2
x
1
+
4
+
y
+
4
( )
369
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 +
2
2
0.
( x 1) y =
( x 1) + 4 + y + 4
1
y= x 1
2
.
( x 1) y 2 =0
y= 1 x
y= x 1
.
Ne u y= x 1 khi o ta co he phng trnh : 2
2
0
x y 3x + 3y + 1 =
3
x=
y= x 1
2.
2
2
0
x ( x 1) 3x + 3 ( x 1) + 1 =
y = 1
2
y = 1 x
.
Ne u y = 1 x khi o ta co he phng trnh : 2
2
0
x y 3x + 3y + 1 =
3
x=
y = 1 x
4.
2
2
1
0
x (1 x ) 3x + 3 (1 x ) + 1 =
y =
4
3 1 3 1
Va y he phng trnh co hai nghie m ( x;y ) = ; ; ; .
2 2 4 4
3x2 2x 5 + 2x x2 + 1= 2 y + 1 y2 + 2y + 2
( )
Bai 9. Gia i he phng trnh
.
2
2
x + 2y = 2x 4y + 3
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c :
2
2x2 2y 2 2x 5 + 2x x2 + 1 = 2 ( y + 1)
( y + 1)
2x 2 + 2x x 2 + 1= 2y 2 + 4y + 2 + 2 ( y + 1)
( y + 1)
x2 + x x 2 + 1 =( y + 1) + ( y + 1)
( y + 1)
+ 1 2x + 4y 3 .
+1 .
+ 1 (1) .
Xe t ha m so f(t) =t t + t 2 + 1 tre n , ta co :
t
t
=+
f '(t) =
t + t 2 + 1 + t 1 +
t
t 2 + 1 1 +
2
2
t +1
t +1
370
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
t + t2 + 1
2
2
2
x + 2y = 2x 4y + 3 ( y + 1) + 2y = 2 ( y + 1) 4y + 3
x = 1
y = 2
x= y + 1
2
x = 5 .
0
3
3y + 4y 4 =
2
y =
5 2
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ( 1; 2 ) ; ; .
3 3
x3 3x2 9x + 22 = y3 + 3y2 9y
+
+
+
=
+
2x
2y
4x
4y
3x
3y
x
y
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x 1 3 12 x 1 =y + 1 3 12 y + 1
( )
( ) ( )
( )
4
4
1
1
x + y + =
1
(2)
2
2
(1)
1
1
3
3
1
x 1 x
x 1
2
2
2.
3
1
1
1
y + 1 y
y + 1 3
2
2
2
2
2
3 3
Xe t ha m so f(t)= t 3 12t tre n ; ta co :
2 2
3 3
3 3
= 3 t 2 4 < 0, t ; t c f(t) la ham nghch bie n tren ; .
f '(t)
2 2
2 2
Do o (1) f(x 1) = f(y + 1) x 1 = y + 1 x = y + 2 .
371
www.TaiLieuLuyenThi.com
Thay vao phng trnh th hai cua he ta c:
4
3
1
33
4
3
2
=0 .
y + + y + =1 2y + 8y + 15y + 14y +
2
2
8
1
3
1
y=
x=
,y =
1
3
11
2
2
2.
y + y + 2y 2 + 4y + =0
2
2
2
3
1
3
y =
x=
,y =
2
2
2
3 1 1 3
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) =
; ; ; .
2 2 2 2
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
8x3 + 2x2 + 4y3 + 2y 2 y 32 =
0 (1)
2
2
1
1
1
x + y + =
2
2
1
1
3
x 1 x
2
2.
T phng trnh th hai cua he suy ra:
2
y + 1 1 3 y 1
2
2
2
1 3
Xe t ha m so f(x)
= 8x3 + 2x 2 tre n ; , ta co :
2 2
x = 0
.
f '(x) =24x 2 + 4x =4x ( 6x + 1) ;f '(x) =0
x = 1
6
1 1 1
1 3 63
Ta co : f(0) =
0,f = ,f =
,f = .
2 2 2
6 54 2
372
www.TaiLieuLuyenThi.com
Suy ra
3 63
.
max =
f(x) f=
1 3
2
2
x ;
2 2
3 1
Xe t ha m so g(y)= 4y3 + 2y 2 y 32 tre n ; , ta co :
2 2
1
y =
2.
g'(y) =12y2 + 4y 1;g'(y) =0 12y 2 + 4y 1 =0
y = 1
6
3
79 1
63 1
1733 1
63
Ta co : g =
,g =
,g =
,g =
.
2 2
2 6
54
2
2
2
Suy ra
1
1
63
.
max g(y) =
g
g =
=
3 1
2
2
2
y ;
2 2
3 1
y ;
2 2
63 63
= 0.
2
2
3
x =
2
1
Do o (1) f(x) + g(y) =
0
y = .
2
1
y =
2
3
1
4x 3x + ( y 1) 2y + 1 =
2
Bai 12. Gia i he phng trnh
2x2 + x + y ( 2y + 1) =
0
(1)
(2)
Li giai
1
ie u kien y 0 .
2
Vie t la i phng trnh th nha t cu a he d i da ng:
8x3 6x + ( 2y + 1) 3 2y + 1 =
1.
373
www.TaiLieuLuyenThi.com
(2x)3 3.(2x) +
2y + 1
3 2y + 1 =
1 (3) .
T (2) ta co 2x2 + x + y ( 2y + 1) = 0 2x 2 + x 0 1 2x 0 .
Va ta cu ng co 0 2y + 1 1 .
)
ha m nghch bie n tre n 1;1 . V va y (3) f(2x) + f ( 2y + 1 ) =
1.
Xe t ham so f(t)= t 3 3t
1
x = 2
2x = 1
Ma t kha c f(2x) + f 2y + 1 f(1) + f(0) =
1 . V va y
0
2y + 1 =
y = 1
2
1 1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ; .
2 2
11
7
3
+ 2 1+
+ y3 y 2 7 =
0 (1)
x +
2
Bai 13. Gia i he phng trnh
.
2x
2
x
2
2
0
x + y + xy 7x 6y + 14 =
Li giai
T phng trnh th hai cua he ta co :
x2 + x ( y 7 ) + y 2 6y + 14 =
0
2
2
0
y + y ( x 6 ) + x 7x + 14 =
x =
y =
( y 7)
( x 6)
(
4(x
) 2 x 103 .
1 y 7
7x + 14 ) 0
4 y 2 6y + 14 0
2
10
7
11
7
3
+ 2 1+
tren 2; va g(y) =
y3 y2 7 tren 1; .
2
2x
2
x
3
3
7
15
Ta co : g'(y) =3y 2 3y =3y ( y 1) 0, y 1; min g(y) =g(1) = .
2
3 y1; 7
Ta co : f '(x) =
1
374
11
2x
14
1+
7
x2
;f '(x) =
0 1
11
2x
14
1+
7
x2
0.
=
www.TaiLieuLuyenThi.com
11
x
2
2x 2 11 x 2 + 7 = 28
2
2x 11
x=
3 (ve tra i la ha m o ng bie n).
784
) ( x + 7) =
2
19
15 10 299
163
15
Ta co : f(2) = + 11,f(3) = , f = +
min f(x) =
f(3) =
10
4
2 3 60
5
2
x 2;
x = 3
15 15
Do o (1) f(x) + g(y) = min f(x) + min g(y) = =0
10
7
2 2
y = 1
x 2;
y 1;
) (
Li giai
Ne u x =
2y=
2 .
Ne u x + y =0 x =
2,y =2 .
(2 x)
2x
+1
(x + y)
+1
x+y
(1) .
t2 + 1
tre n ( ;0 ) ( 0; + ) , ta co :
t
1
f '(t) =
< 0, t 0 .
2
2
t t +1
6x3 16x 2 + 7x + 2 =0 ( x 2 ) 6x 2 4x 1 =0 .
375
www.TaiLieuLuyenThi.com
Tr c tie n ta co : ( 2 x )( x + y ) > 0 ( 2 x )( x + 2 2x ) > 0 x 2 .
2 10
2 10
4 + 10
,y
=
=
x
x =
6
6
3
Do o 6x2 4x 1 = 0
.
2 + 10
2 + 10
4 10
,y
=
=
x
x =
6
6
3
( x;y ) 2 6 10 ; 4 + 3 10 ; 2 + 6 10 ; 4 3 10 ; ( 2; 2 ) .
x2 12xy + 20y 2 =
0
.
Bai 15. Gia i he phng trnh
ln
1
+
x
ln
1
+
y
=
x
y
(
)
(
)
Li giai
1
t
f '(t) =
1 =
;f '(t) =0 t =0 .
t +1
t +1
Suy ra f(t) o ng bie n tre n khoang ( 1;0 ) va nghch bie n tre n khoang
376
f(y) x= y .
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = y
x = 0
x = 2y
Khi o ta co he phng trnh:
.
y=0
x = y
x = 10y
( 0;+ ) luc nay ta s dung ham so nh cac bai toan hay lam.
x
x y +=
1
( y + 1)
y +1
Li giai
4x2 + 18x 20 0
2 x
2
ie u kien : 2x 9x + 8 0
2.
y + 1 0
y 1
a t t =
1
9
1 1
4 x + + t 0; .
4
4 2
4x + 18x 20 =
4
2
t +4
=
t +4
y +1 .
, ta co :
8t
f '(t) =
1
t2 + 4
t 4 + 7t 2 + ( t 4 )
(t
+4
>0.
1
Do o f(t) la ham o ng bie n tre n 0; f(t) f(0) =
2.
2
T o suy ra ta pha i co
y +1 2 y 3.
377
www.TaiLieuLuyenThi.com
T phng trnh th nha t cu a he la y logarit t nhie n hai ve ta c :
( y + 1) ln=x
Xe t ha m so g(u) =
ln x ln ( y + 1)
x ln ( y + 1) =
(*)
x
y +1
1 ln u
ln u
, ta co g'(u) =
=0 u=e
u
u2
ln 4 ln 2
=
4
2
T o suy ra phng trnh (*) tng ng v i :=
x 2;y
= 3
Va y 3; + ) g(y) g(3)
=
(
(
2y 4y2 + 3x2 = x 4 x2 + 3
.
Bai 17. Gia i he phng trnh
x
2y 2x + 5 x + 1 =
4
2
Li giai
ie u kien : 2y 2x + 5 0 .
Nha n tha y x = 0 kho ng la nghiem cu a he ; nen chia hai ve phng trnh th
3
2y
2y
nha t cu a he cho x , ta c: + 3. =
x3 + 3x .
x
x
3
Xe t ha m so f(t)= t 3 + 3t co f '(t)
= 3t 2 + 3 > 0, t ne n suy ra f(t) o ng
2y
2y
x2
bie n tren . V va y f = f(x) x =
; thay va o phng
y=
x
2
x
trnh th hai cu a he ta c: 2x 1
( x 1)
+ 4 ( x 1) =
2 (1) .
Xe t ha m so =
f(u) 2 u u2 + 4 u 2 tre n , ta co
1
> 0 ; do
=
f '(u) 2 u u2 + 4 u ln 2
u2 + 4
378
u2 + 4 > u u
1
ln 2 > 1 >
u2 + 4
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y f(u) o ng bie n. Ma t kha c f(0) = 0 do o (1) x 1 = 0 x = 1 ;
Suy ra y =
1
.
2
1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = 1; .
2
( 2x 1) x + y = ( 6 x y ) 2 x (1)
.
Bai 18. Gia i he phng trnh
2 3 12x2 + 3xy 18x = x3 6x y + 5 (2)
Li giai
ie u kien x + y 0,x 2 .
Phan tch li giai. Nha n tha y (2) la phng trnh ch a ca n th c ba c ba viec
tm ra moi lien he n gia n gi a hai a n x va y khong kha thi va y ta tap
trung x ly phng trnh (1) .
Nha n thay co nha n t chung x + y hai ve va 2x 1 co the bie u die n theo
2x
ne n cha ca n xe t vo i lie u ( x + y ) 2 x =
0 hay kho ng ta chia hai
6xy
x+y
2x 1
2x
n gia n ta a t =
u
die n
x + y va=
v
2 x khi o ta c:
3 2v2
cho co dang ve tra i va vie t la i:
v
6 u2 3 2v2 6 4v2 6 (2v)2
.
= = =
u
v
2v
2v
x + y va
=
v 2 2x .
Li giai
Neu x + y =
0 khi o t (1) suy ra x = 2,y = 2 thay vao (2) thay khong thoa man.
Va y x + y > 0 va
379
www.TaiLieuLuyenThi.com
6 x+y
2x 1
=
x+y
2x
x+y
6xy
Xe t ha m so f(t) =
6 2 2x
=
2 2x
(3) .
6
6 t2
v i t > 0 ta co f '(t) = 1 < 0, t > 0
t
t2
) (
x + y = f 2 2 x x + y = 2 2 x y = 8 5x .
Thay y= 8 5x va o (3) ta c:
2 3 12x 2 + 3x ( 8 5x ) 18x =x3 6x ( 8 5x ) + 5 .
3
3
2 3x 2 + 6x =x3 x 3 x3 3x 1 =2 3x2 + 6x ( x 1) .
x3 3x 1 =2.
x3 3x 1
2
3 3x 2 + 6x + x 1 3 3x 2 + 6x + x 1 2
)
( )
2
=
x3 3x 1 1 +
0 .
2
2
3
3
2
2
3x + 6x + ( x 1) 3x + 6x + ( x 1)
x3 3x 1 =
0.
1
2
ta c 2 cos3t =1 cos3t = t = + k
.
2
9
3
5 7
5
7
Nhng v t 0; ne n t ; ; suy ra: x 2 cos ;2 cos ;2 cos
9
9
9
9 9 9
380
www.TaiLieuLuyenThi.com
6x2 + y2 5xy 7x + 3y + 2 =
0
(1)
Li giai
ie u kien: x > 2;y > 2 .
Coi (1) la phng trnh bac 2 v i a n la y va vie t la i ta c:
y2 + (3 5x)y + 6x 2 7x + 2 =
0 , ta co :
5x 3 + x 1
y
=
= 3x 2
2
2
.
y = ( x 1)
5x 3 (x 1)
=
= 2x 1
y
2
Ta co f=
'(t)
y x= 2(x 1) > 0
V i x > 1
y > x > 1, x > 1 f(y) > f(x) VN
y x = x 1 > 0
x2 2y
x2 2y 2y x2 + 2
=
4 + 9
.7
4 + 9.3
Bai 20. Gia i he phng trnh
.
4x + 4 = 4x + 4 2y 2x + 4
Li giai
ie u kien y x + 2 0 .
a t =
t x 2 2y khi o phng trnh th nha t cua he tr tha nh
4 + 3t + 2 = 4 + 9t .72 t
4 + 3t + 2
7t + 2
4 + 32t
72t
f(t + 2) = f(2t) .
381
www.TaiLieuLuyenThi.com
x
Xe t ha m so=
f(x)
1 3
4 + 3x
= 4 + la ha m nghch bien.
7x
7 7
Do o f(t + 2) = f(2t) 2t = t + 2 t = 2 .
T o suy ra x2 2y =2 2y =x 2 2 thay va o phng trnh th hai cu a he
ta c :
4x + 4 = 4x + 4 x2 2 2x + 4 4x 1 = x 1 +
( x 1)
+ 1 4s = s + s2 + 1
2
2
s
V i s= x 1 . Do s + s2 + 1
s + 1 s = 1 4 = s + 1 s
T o ta co phng trnh : 4s 4s 2s =
0(*)
Ta xe t ham so f(x) =4x 4 x 2x ta co :
f=
'(x) ln 4 4x + 4 x 2 2 ln 4 2 > 0 .
2
2
2
+
=
y
x
1
4x
3x
8
ln
x
3x
3
0
Li giai
ie u kien : x 0,y 4 .
2 16
+ 3 x + x2=
+1 4
( y 4 )2 + 3 y 4 +
( y 4)
+1
2 16
+ 3 t + t 2 + 1 tre n oa n 0; + ) .
2
3
t
Ta
co f '(x) 2t4t 16 ln 4 +
=
+
> 0, t 0; + ) . Nen ha m so f(t)
2 t
t2 + 1
Xe t ha m so f(t)= 4t
0; + ) .
Va y
phng
trnh
f(x) = f(y 4) x = y 4 y = x + 4 lu c nay thay vao phng trnh th hai
ie u
tang
tre n
cu a he ta c phng trnh
382
oa n
www.TaiLieuLuyenThi.com
x3 + 2x 12 + ln x 2 3x + 3 =
0(*)
Ta xe t ham so f(x) = x3 + 2x 12 + ln x 2 3x + 3 .
2x2 4x + 3
= 3x2 +
> 0 , ne n ham so f(x)
x2 3x + 3
x2 3x + 3
n ie u ta ng tre n oa n 0; + ) .
Ta co : f '(x)= 3x 2 + 2 +
2x 3
Ma t kha c nha n tha y f(2) = 0 , t o suy ra phng trnh (*) co nghiem duy
nha t x = 2 y = 6 .
Va y he co nghiem duy nha t ( x,y ) = ( 2,6 ) .
log x = 2y + 2
2
.
Bai 22. Gia i he phng trnh
4 1 + x + xy 4 + y 2 =
0
Li giai
ie u kien x > 0 , t phng trnh th hai cu a he ta suy ra y < 0 .
16 ( x =
+ 1) x 2 y2 4 + y2 x2 y 4 + 4x2 y2 16 ( x =
+ 1) 0
2x2 + 2x ( x + 2 ) 4
2
y
=
=
x
x2
T o suy ra:
.
2
2
2x
2x
x
2
+
( ) 4x 4x < 0
2
=
=
y
2
x
x2
Ch nhan nghiem y2 =
4
4
, thay vao phng trnh th nhat cua he ta c :
x=
x
y2
4
2
log2 = 2y + 2 2 log2 y 2 2y +=
0 (*)
2
y
Xe t ha m so f(y) =
2 log2 y 2 2y + 2 v i y < 0
Ta co f '(y) = 2y + 2 ln 2
2 y +1
2
2
=
1 y ( ln 2 ) .2 > 0, y ( ;0 )
y ln 2 y ln 2
( ;0 ) .
Mat kha c la i co
f(1) =
0y=
1 la nghiem duy nha t cu a phng trnh (*).
383
www.TaiLieuLuyenThi.com
T ay suy ra x = 4 .
( 4; 1) .
x y3 x3 =
7
.
Bai 23. Gia i he phng trnh
x 4 + x3 y + 9y = y3 x + x 2 y2 + 9x
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i :
(
(
(
)
)
)
((
x y3 x3 =
7
0
x x3 y3 + x 2 y ( x y ) 9 ( x y ) =
x y3 x3 =
x y3 x3 =
7
7
0
( x y ) x x2 + xy + y2 + x2 y 9 =
0
x x2 + xy + y 2 + x 2 y 9 =
(
(
x y3 x3 =
7
a
t t
=
t t t 6 =7 t 3 3 + t 7 + 7t =0 (1) .
t
=
f '(t) 9t 2 t 3 3 + 7t 6 + 7 > 0, t > 0 ne n f(t) la ham o ng bien tren ( 0;+ ) .
V vay phng trnh (1) f(t) = f(1) t = 1 x = 1 x = 1 y = 2 .
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = (1;2 ) .
384
www.TaiLieuLuyenThi.com
x y3 x3 =
7
x 4 t 3 1 =
7
t3 1
73
8
94
x3 ( t + 1)2 =
t + 1)
9
(
( t 1)
Xe t ha m so
=
f(t)
( t + 1)
73
94
o ng bien tre n
( 0;+ ) va
f(2) = 0 ne n
9
y, x > 0 y < 3 va thay
4
y
= y
y y3 7
va o phng trnh a u cu a he a ve xe t ha m so f(y)
9
tre n 0; 3 . a y la mo t ham nghch bien tre n
9
0; 3 .
2
2.
2
8y + 24y + 18 + 2 2 + 2 2y + 3 2 x + 2 x =
Li giai
17
.
8
Khi o phng trnh th hai cu a he tng ng vi :
ie u kien : y
8y2 + 24y + 18 + 2 2 + 2 2y + 3 2=
( 2y + 3)
+ 2 + 2y + 3 =
x2 + 2 + x .
x2 + 2 + x .
385
www.TaiLieuLuyenThi.com
x 2 + 2 + x , ta co
e n a y ta xe t ha m so : f(x) =
=
f '(x)
=
+1
2
x + 2
x2 + 2 + x
2
x + 2
>
x2 + x
=
x2 + 2
x +x
2
x + 2
0.
x3
, the va o phng trnh th nhat
2
cu a he ta c :
x2 x =
3
1 + 13
x
2
x2 x 3 0
1 13
4x + 5
2
x
2
x x 3 = 4x + 5
2
0
( x 1)( x + 1) x2 2x 4 =
x 2 2x 4 =0 x =1 5 y =1
5
, tho a ma n ie u kien (*)
2
5
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = 1 5; 1
.
Li giai
4
x + 1 + x + 3 + x + 5 = y 1 + y 3 + y 5
Bai 2. Gia i he phng trnh
2
2
80
x + y + x + y =
Li giai
ie u kien: x 1,y 5 .
386
www.TaiLieuLuyenThi.com
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
x +1 +
( x + 1) + 2 + ( x + 1) + 4 =
Xe t ha m so f(t) = t + t + 2 +
( y 5) + 2 + ( y 5) + 4
t + 4 o ng bien tren 0; + ) .
y5 +
(1)
2
2
x 1
2y3 + y + 2x 1 x= 3 1 x
.
Bai 3. Gia i he phng trnh
2y2 + 1 + y = 4 + x + 4
Li giai
ie u kien: 4 x 1 .
Phng trnh a u cu a he vie t la i d i da ng:
2y3 + y = 2
1 x
+ 1 x y =
y 0
.
1 x
2
x = 1 y
( 3;2 ) .
x3 + y3 = 3x2 6x 3y + 4
Bai 4. Gia i he phng trnh
.
2
2
x + y 6x + y 10 = y + 5 4x + y
Li giai
Phng trnh a u cu a he vie t la i d i da ng:
3
( x 1)
+ 3 ( x 1) =
( y)3 + 3.(y) x 1 =y y =1 x .
2x2 9x 8=
2x2 9x 5 +
6 x 3x + 1
) (
3x + 1 4 + 1 6 x =
0
387
www.TaiLieuLuyenThi.com
3 ( x 5)
( x 5)( 2x + 1) +
3x + 1 + 4
x5
6 x +1
0.
=
3
1
( x 5) 2x + 1 +
+
=0 x =5 y =4 .
3x + 1 + 4
6 x +1
( 5; 4 ) .
x6 y3 + x2 9y2 30 =
28y
)(
Li giai
ie u kien: x 1,y 2 .
Phng trnh a u cu a he vie t la i d i da ng:
3
(x2 )3 + x 2 = ( y + 3) + ( y + 3) x2 = y + 3 y = x 2 3 .
Thay =
y x 2 3 va o phng trnh th hai cua he ta c:
x x 1 1 + x 2 1 =
x x.
2 2
He phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
;
1 .
2+
5 5
4y + x + 7 y + 1 = 6 + x x 2
Li giai
T ieu kien cua he phng trnh va viet lai phng trnh au cua he di dang:
2 ( 2 x ) 3 ( 2 x ) 2 x = 2 (1 y ) 3 (1 y ) 1 y .
2 x = 1 y y = x 1.
388
6 + x x2 5x + 3 x =
6 + x x2 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
Gia i phng trnh nay bang ca ch bnh phng hai ve va ke t hp ie u kien
5 2 2 + 69 + 44 2
7 2 2 + 69 + 44 2
.
=
y
2
2
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t:
( x;y ) = 5 2 2 + 2 69 + 44 2 ; 7 2 2 + 2 69 + 44 2 .
cu a he, suy ra x
=
2x2 + 7 2y + 1 =
0
.
Bai 7. Gia i he phng trnh
0
( 3 x ) 2 x 2y 2y 1 =
Li giai
Phng trnh th hai cua he vie t la i d i da ng:
2x
2x =
+ 2 =
x
2y 1
+ 2y 1
2y 1 2y 1 = 2 x
2
3 x =
3,y =
3
x =
2x + 7 = x 4x + 4
Li giai
ie u kien: 1 x > 0,y > 0 .
Phng trnh th hai cua he tng ng v i: ln (1 + x ) x = ln (1 + y ) y .
1
t
1
=
< 0, t > 0 ne n f(t) la ha m nghch bie n tre n ( 0;+ ) .
t +1
t +1
V vay f(x)= f(y) x= y .
f '(t)
=
log x = 0 x 1
= x2 log2 x (1 + log2 x=
=
x 2 =
y 2
) 2 log2 x log2 x = 1
2
log2 x
389
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
The 4x2 22x =4y 18 t (1) va o (2) a ve phng trnh da ng
3
( y + 1)
+ 2 ( y + 1=
)
2x 1
Xe t ha m so f(t)= t 3 + 2t va tm c
+ 2 2x 1 .
2x 1 = y + 1 .
=
x 1,y
= 0
2x 1 = y + 1
.
Ta co he phng trnh:
2
= 2
x 5,y
2x 11x =2y 9 =
Li giai
Vie t la i (1) di dang 2x3 y 1 + 4y2 + 1 = x 4 + x2 + x2 .
2
1
1
1
2y 1 + 4y 2 + 1 =
1 + 1 + f(2y) = f ,
x
x
x
1
Trong o : f(t) =t 1 + t 2 + 1 la ha m ong bie n suy ra 2y = .
x
5 x 2 + y 2 = 6xy 1
.
Bai 11. Gia i he phng trnh
2
1
+
+
+
=
2x
2y
1
x
y
0
1 +
( )
x y
Li giai
1
ie u kien: x y 0 .
2
Phng trnh th nha t cu a he bie n o i thanh:
(x + y)
=
4 ( x y ) 1 thay va o phng trnh th hai cua he ta c:
1
1 +
2x 2y + 1= 4 ( x y ) + 1 .
xy
390
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
( x y + 1) 2x 2y + 1= 4 ( x y ) + ( x y ) .
3
( 2x 2y + 2 ) 2x 2y + 1 = 8 ( x y ) + 2 ( x y ) .
1+ 5
4
Thay ng c la i phng trnh au ta tm c nghie m cu a he phng trnh.
Xe t ha m chu y x y > 0 ta tm c 2 ( x y=
)
2x 2y + 1 x y=
3
2
2
( x y ) 3x xy + 2y + 2 + 1 =
Li giai
Ba i na y tng t ba i tre n ta kho ng x ly c o c la p hai phng trnh cua
he ne n ta xem chung co mo i lie n he na o v i nhau.
2
2
3 (1)
( x y ) ( x y ) + 3 + 1 =
.
2
2
1
2x + y + xy =
Xe t ha m so f(t)
= t
t + 3 + 1 tre n 0; + ) , ta co :
f '(t)=
t + 3 +1+
t
t+3
> 0, t 0
2
2
V vay phng trnh: (1) f ( x y ) = f(1) ( x y ) = 1 .
x = 0,y = 1
=
= 1
x 0,y
x y =
1
2
xy =
1
(
)
3
1.
x y =1
x =
,y =
2
2
4
4
2x + xy + y =
1 2
2
1
2x + xy + y =
3
1
x = 4 ,y = 4
3 1 3 1
Va y he phng trnh co bon nghie m la ( x;y ) =
; ; ; ; ( 0; 1) ; ( 0;1) .
4 4 4 4
391
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 13. Gia i he phng trnh:
2
x + y x 4 + y 4 + 3x 2 + 3y 2 2 xy 3 9 + 1 =
2
)
2 2
2
x2 y2 =
1
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
( x + y ) 3 ( x + y ) + x 2 y 2
2
2
2
1
=
x y
+ 1 =
2
2
2
( x + y ) 3 ( x + y ) + 1 + 1 =
2
2
2
x
y
1
(1)
Xe t ha m so =
f(t) t 3t 2 + 1 + 1 tre n , ta co :
3t 2 + 1 + 1 +
f '(t)
=
3t 2
3t 2 + 1
x + y =
1
y = 0 .
x y =
2
1
2
2
x = 0
1
=
x y
x y =1
y = 1
2
2
x y 4y 5xy + 2 =
3x2 xy y2 =
1
(y x)
Li giai
392
3x 4 + 6x y2 + 1 3x2 + 3y 2 + 1
www.TaiLieuLuyenThi.com
4y2 5xy + 2 0
ie u kien: 4
.
2
2
2
3x + 6x y + 1 3x + 3y + 1 0
3x2 xy y2 =
1
+1
x =
x =
1
1
1,y =
2
( x 1)( x + 1) x + x 1 = 0 x = 1
x = 1,y = 1
x = 1 5
1 5
,y
x =
2=
2
1 5
( x y ) ( x2 y ) 0 .
3( y x ) + 1
yx
Xe t ha m so f(t) =
3 x2 y
x2 y
+1
(1) .
3t 2 + 1
tre n ( ;0 ) ( 0; + ) , ta co :
t
393
www.TaiLieuLuyenThi.com
f '(t) =
1
t 2 3t 2 + 1
Ma t kha c y x va x2 y cu ng da u nen
(1) f(y x) = f(x 2 y) y x = x 2 y y =
Khi o ( y x ) =
x y
x2 ( x 1)
x2 + x
.
2
> 0 x {0;1} .
4
Thay vao phng trnh th hai cua he va tm c nghiem cu a he .
2
2x + 1
x2 + x + 1
y2 + 3
.
Bai 15. Gia i he phng trnh 2y
3
3
x ( 3y 11) = 2 ( xy x + 2 )
Li giai
ie u kien: xy x + 2 0,y 0 .
Nha n thay x =
Xe t x
1
kho ng thoa man he phng trnh.
2
1
phng trnh th nha t cu a he a cho tng ng v i:
2
y2 + 3
x2 + x + 1
=
2x + 1
2y
( 2x + 1)
+3
2x + 1
y2 + 3
4x 2 + 4x + 4
=
2x + 1
y
y2 + 3
=
(1)
y
t2 + 3
tre n ( ;0 ) ( 0; + ) ta co :
t
3
f '(t) =
< 0, t 0 .
2
2
t t +3
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 3x 4 + 4x3 =
(1 + x )
2
3
4
1 +=
x2 1 + x2
=
3
2
3
1 + x2 + 1 + x2
2
3
x6 + x 4
4
(1 + x )
2
3
+ 1 + x2
2
0, x
3
1 + x2 , x .
2
3
Suy ra 1 3x 4 + 4x3 1 + x 2 x 2 6x 2 8x + 3 0 x =
0.
2
Th lai tha y tho a ma n va y x = 0 y = 1 .
1 + x2
Do o
9x 4 12x3 + 4x2 + 3 x2 + 1 4 x 2 + 1 + 1 =
0.
3x 2x
3x2 2x =
0
2
2
2
+ x + 1 1 3x + 2 x + 1 = 0
x= 0
x2 + 1 1 =0
( x + 1)
2
1 , ta co :
f '(x)
= 12x3 12x 2 + 3x x 2 +=
1 3x 4x 2 4x + x2 + 1
.
2
2
= 3x ( 2x 1) + x + 1 1 ;f '(x) = 0 x = 0
x2 3x2 4x =1
x2 + 1
x 2 + 2 + x2 + 1
= 1 x 2 + 1
x2 x2 + 2 + x2 + 1
.
=
2
x +1 +1
395
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
x2 + 1 1 + 5x2 + 2
2
=0 x=0.
x2 3 x +
2
3
x +1 +1
x3 + 3x 1 + 2x + 1 =y
Bai 16. Gia i he phng trnh
.
3
y + 3y 1 + 2y + 1 =x
Li giai
1
ie u kien : x,y .
2
Tr theo ve hai phng trnh cua he ta c:
x3 + 4x + 2x + 1 = y3 + 4y + 2y + 1 f(x) = f(y)
1
Xe t ha m so f(x) = x3 + 4x + 2x + 1 tre n oa n ; + .
2
Ta co : f '(x)= 3x2 + 4 +
Ta co f '(x)= 3x 2 + 2 +
1
2x + 1
oa n ; + .
2
( x + 1)
( y + 1)
+ 21 y = ( y + 1) (1)
+ 21 x = ( x + 1) (2)
Li giai
ie u kien: x,y 0 .
396
www.TaiLieuLuyenThi.com
Nha n thay xy = 0 , kho ng la nghie m cu a he ne n x > 0;y > 0 .
Tr theo ve 2 phng trnh cu a he ta c
( x + 1)
+ 21 + x + ( x + 1) =
f(x) =
f(y) , trong o f(t) =
Ta co f '(t)= 2(t + 1) +
1
2 t
( y + 1)
( t + 1)
+ 21 + y + ( y + 1) .
2
+ 21 + t + ( t + 1) ,t > 0 .
t +1
2
( t + 1) + 21
Va y ham so f(t) o ng bie n tren ( 0;+ ) .
> 0, t > 0 .
+ x
( x + 1)
Xe t ha m so g(x) =( x + 1) + x
( x + 1)
( x + 1)
Ta co g'(x) = 2x + 2 +
1
2 x
x +1
( x + 1)
+ 21 =
0 (3) .
+ 21 .
>2
+ 21
x +1
> 0.
x +1
2012
(
)
y
x
y 1
x2
Li giai
0 < y < 1
0 < x < 2
.
ie u kien
y > 1
x > 2
397
www.TaiLieuLuyenThi.com
a t y= u 1 , khi o phng trnh th nha t tr tha nh x3 3x2 =u3 3u2 .
Xe t ham so f(t)= t 3 3t tre n mie n xa c nh, ta co f '(t)
= 3t 2 3 ne n n
ie u tre n mie n xa c nh. Do o f(x) = f(u) x = u x = y + 1 .
Thay vao phng trnh th hai cua he ta suy ra nghiem x = 2012 .
x2 y2 =
+1 2 y x +1 x
.
Bai 19. Gia i he phng trnh
x + 1 + y 3 + x y =
2
Li giai
ie u kien: x 1,y 3 .
Khi o phng trnh th nha t cu a he tng ng vi:
( x + 1)
+ 2 x + 1 = y2 + 2 y x + 1 = y y = x + 1 .
Li giai
3
ie u kien: 1 2x y 0 .
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
2
4
3
2 2
3
4
0
x + 4x y 2x y 12xy + 9y =
398
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
x = 4
3
x = y
1
4
y = 4
3
y 4 + 2x3 y =
1
1
y + 2x y =
3
2
2
1
0
( x y ) ( x + 3y ) =
x = 3y
x =
4
y 4 + 2x3 y =
3
1
y = 1
4
3
1
1 1 1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) =
4 ; 4 ; 4 ; 4 .
3
3 3 3
x x y y + xy + y 2 y x + 2 =
0
Bai 21. Gia i he phng trnh
.
3x y + 5 x + y xy =
0
Li giai
ie u kien: x 0,y 0 .
Co ng theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x + 1 + x=
+1
( y)
+ y (1) .
Xe t ha m so f(t)= t 3 + t tre n 0; + ) , ta co :
f '(t)
= 3t 2 + 1 > 0, t do o f(t) la ham o ng bie n tre n 0; + ) .
V vay (1) f( x +=
1) f( y ) x =
+1
Thay =
y
y.
.
Bai 22. Gia i he phng trnh
2
2
2 y 1 y xy= 2 x 1 x xy
Li giai
ie u kien: x 0,y 0 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
399
www.TaiLieuLuyenThi.com
3 x + y + x + y= 3
x + 1 + x + 1 (1) .
Xe t ha m so f(t)
= 3t 2 + t tre n 0; + ) ta co :
V vay (1) f( x + y ) = f( x + 1) x + y =
x + 1.
x + y = x + 1 + 2 x y = 2 x + 1.
Thay vao phng trnh th hai cua he tm c nghiem ( x;y ) = ( 0;1) ; (1;9 ) .
y + y2 + 9
( x y ) x2 + xy + y2 2 =
6 ln
x + x2 + 9
Bai 23. Gia i he phng trnh
x y =1 2 x2 y + 1
Li giai
2
ie u kien: y 0,x y + 1 0 .
Khi o vie t la i phng trnh th nhat cu a he d i da ng:
y + y2 + 9
.
x3 y3 2 ( x y ) =
6
x + x2 + 9
x3 2x + 6 ln x + x2 + 9 = y3 2y + 6 ln y + y 2 + 9 (1) .
Xe t ha m so f(t) = t 3 2t + 6 ln t + t 2 + 9 tre n , ta co :
f '(t)= 3t 2 2 +
t2 + 9
3
33
t2 + 9
t2 + 9
.
3
t2 + 9
t 2 + 9 8t 2
+
1
9
9
t 2 + 9 8t 2
8t 2
+
1 = 2 +
> 0, t .
9
9
t2 + 9 9
3
x x =1 2 x2 x + 1
2 x2 x + 1 =
400
x + 1 x 2 x2 x + 1 = x2 + x + 1 2x 2x x + 2 x
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
x2 x + 1 + 2x x 2 x = 0 ( x 1) + 2 x ( x 1) + x = 0
x 1+ x
3 5
x 1
.
= 0 x 1+ x = 0
2 x=
2
x= (1 x )
3 5 3 5
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
;
.
2
x y = ex ey
Li giai
ie u kien: x,y > 0 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i: ex x = ey y .
Xe t ha m so f(t)
= et t tre n ( 0;+ ) ta co f '(t)= et 1 > 0, t > 0 nen f(t) la
ha m ong bie n tren ( 0;+ ) .
V vay f(x)= f(y) x= y .
Thay y = x va o phng trnh th hai cua he ta c:
log22 x + 3log 1 x + 2 = 0 log22 x 3log2 x + 2 = 0 .
2
log x = 1
x 2 =
x 2,y
=
= 2
.
2
x 2 =
= 4
x 4 =
x 4,y
log2=
2
2x + 1
4x2 + 4x + 2 ( x y ) + 1 3x2 + y2 4x 2xy 1
log3 x y=
2
2
log3 ( 2x ) + 4x 4x + 1 = 1 2
Li giai
Phng trnh th nha t cu a he c vie t la i tha nh:
( 2x + 1)
+ 1 ( 2x + 1) log3 ( 2x + 1=
)
(x y)
+ 1 ( x y ) log3 ( x y )
401
www.TaiLieuLuyenThi.com
Xe t ha m so f(t)=
f=
'(t)
t
2
t +1
t 2 + 1 t 2 log3 t v i t > 0 , ta co
2t
1
< 0 ne n ham so f(t) nghch bie n.
t ln3
(*)
Xe t ha m so
=
f(x) log3 ( 2x ) + 4x 2 4x 2 + 1, x > 0
1
1
+
Ta co f '(x) = 4x 2
> 0 , ne n ham so n ie u ta ng.
x ln3
2
4x + 1
1
Ma t kha c: ta co f = 1 2 .
2
3
Suy ra x = 1 2 ke t h p v i phng trnh (*) ta co nghiem y = .
2
3
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = 1 2; .
2
Li giai
2
1
7 7
Ta co : 2x + y 2xy + x + 2 = ( x y ) + x + + , x,y .
2
4 4
ne n phng trnh
402
www.TaiLieuLuyenThi.com
f '(x) = 0 co to i a hai nghiem. La p ba ng bien thie n suy ra phng trnh
f(x) = 0 co to i a ba nghiem(chu y co ay la mo t tnh cha t cua nh ly Rolle).
Ma t kha c f(0)
= f(1)
= f(2)
= 0 . Do o phng trnh co u ng ba nghiem
=
x 0,x
= 1,x
= 2.
Li giai
Vie t phng trnh th nha t cu a he d i da ng: 3x +1 + x + 1 = 3y + y . T phng
trnh nay de tm c y= x + 1 . Thay vao phng trnh th hai cua he ta c:
2.3x + 2.2x 5x 2 x 4 =
0.
Xe t ham so f(x)
= 2.3x + 2.2x 5x 2 x 4 va th c hien tng t ba i toa n
tre n tm c ca c nghie m =
x 0,x
= 1,x
= 2.
y + x2 + 2x + 2 1 =
4x +1
Li giai
ie u kien: x 1,y 1 .
Phng trnh th nha t cu a he c vie t la i d i dang:
2
4x +1 + 2 ( x + 1) + x + 1 = 4y 1 + 2 ( y 1) + y 1 (1) .
( x + 1)
+ 1 4x +1
( x + 1)
1 (2) .
+ 1 x 1 =
403
www.TaiLieuLuyenThi.com
t2 + 1 t
Ha m so =
g(t) 4t t 2 + 1 t co =
g'(t) 4t ( ln 4 1) .
> 0, t ne n
2
t +1
la ha m o ng bie n tre n .
V vay (2) g(x + 1) =g(0) x + 1 =0 x =1 y =1 .
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
( 1;1) .
1
2
2
x + x + 1 y + y + 1 =
.
Bai 29. Gia i he phng trnh
4 x + 2 + 22 3x = y 2 + 8
Li giai
22
.
3
T phng trnh a u cua he de tm c y = x . Thay y = x va o phng
ie u kien: 2 x
trnh hai cu a he ta c: 4 x + 2 + 22 3x = x2 + 8 .
e gia i phng trnh nay ta co hai ca ch x ly ba ng nha n lie n h p nh
sau(xem them ky thuat va phng pha p gia i a c sa c gia i phng trnh, ba t
phng trnh vo ty ).
Cach 1: Phng trnh c vie t la i d i dang:
4
x + 2 2 + 22 3x 4 = x2 4 .
4 ( x 2)
x+2 +2
3(2 x )
22 3x + 4
=
( x 2 )( x + 2 ) .
4
3
( x 2)
x 2 =
0.
22 3x + 4
x+2 +2
x = 2
.
4
3
x2=
0
x + 2 + 2
22 3x + 4
Xe t ha m =
so f(x)
x+2 +2
4
f '(x) =
2 x+2
x+2 +2
22
x 2 tre n 2; , ta co :
3
22 3x + 4
2 22 3x
22
ne n f(x) la ha m nghch bie n tre n 2; .
3
404
22 3x + 4
22
1 < 0, x 2;
3
www.TaiLieuLuyenThi.com
4
V vay
x+2 +2
3
22 3x + 4
x 2 =0 f(x) =f(1) x =1 .
x+4
14 x
2
4 x + 2
+ 22 3x
= x x2.
3
3
4.
x2 + x + 2
x2 + x + 2
+
= x2 x 2 .
x+4
14 x
x+2 +
9 22 3x +
3
3
1
4
2
=
x x 2 1+
+
0.
14 x
x+4
9 22 3x +
9 x + 2 +
3
3
x = 1
.
x2 x 2 = 0
x = 2
2x3 4x2 + 3x=
1 2x3 ( 2 y ) 3 2y
Li giai
3
.
2
Nha n thay x = 0 kho ng la nghiem cu a he phng trnh.
Xe t x 0 vie t phng trnh th nha t cu a he d i da ng:
ie u kien: x 2,y
1
1
1 + 1 =
x
x
( 4 2y )
T ay de tm c 1
th hai cua he ta c:
1
=
x
1
1
3 2y 1 + 1 =
x
x
3 2y . Thay
x + 2 = 3 15 x + 1 x = 7 y =
3 2y
3 2y =
1
+ 3 2y .
1
va o phng trnh
x
111
(ve tra i la ha m o ng bie n, ve pha i la
98
111
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = 7;
.
98
405
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
4x2 + 1
3 4 x2 2yx 2 3 2y +
2x +=
x
Bai 31. Gia i he phng trnh
.
3
2x 2 + x3 + x + 2
2 3 2y = 2x + 1
Li giai
1 1
3
ie u kien: x 0; , y .
2 2
2
1
1
1 + 1 =
x
x
( 4 2y )
T ay de tm c 1
th hai cua he ta c:
1
1+ =
x
1
1
3 2y 1 + 1 =
x
x
1
=
x
3 2y . Thay
3 2y
3 2y =
1
2x2 + x3 + x + 2
1
( 2x + 1) 1 + =
2x + 1
x
1
1
2 + 1+ =
x
x
+ 3 2y .
2x 2 + x3 + x + 2 .
2
2
1
1
+1 + +1 1+ + 1+ =
x
x
x
x
1
Xe t ha m so suy ra 1 + =
x
1
va o phng trnh
x
2
2
+ 1 + + 1.
x
x
1 2
2
+ 1 1 + = + 1 x 2 + x 1= 0 .
x
x x
1+ 5
x =
1+ 5 3 5
2 x;y =
.
(
)
2
4
1 + 5
x =
2
1+ 5 3 5
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
;
.
2
4
2x2 11x 2y + 9 =
0
Bai 32. Gia i he phng trnh 3
2
2
y + 3y + y + 4x + 22x + 21=
Li giai
1
.
2
Phng trnh th hai cua he c vie t la i d i da ng:
ie u kien: x
( y + 1)
406
+ y +=
1
2x 1
+ 2x 1 .
( 2x + 1)
2x 1
www.TaiLieuLuyenThi.com
y +=
1
y 1
2x 1 2
.
0
y + 2y 2x + 2 =
2x2 11x 2y + 9 =
0
Xe t he phng trnh
.
2
0
y + 2y 2x + 2 =
Gia i he phng trnh nay ba ng phng pha p the tm c ca c nghiem
=
( x;y )
(1;0 ); 25 ; 3 ; ( 5;2 ) .
.
x3 2y + 1 =
0
Li giai
3
ie u kien: x 2y + 1 0 .
a t t =
x5 + 5x + t 2 + 5 t =0 x 5 + 5x =
( t ) + 5 ( t ) .
Xe t ha m so f(u)
= u5 + 5u co f '(u)= 5u4 + 5 > 0 ne n ham so f(u) n ieu
ta ng tre n , t o suy ra:
x 0
.
f(x) =
f(t) x =
t x =
x3 2y + 1
1 3
=
x + 1 x2
y
2
1
=
=
x 0,y
x = 0
2 .
1 x = x +1
x
1
1
=
1,y =
x =
2
2
1
1
Va y he phng trnh co hai nghie m la (=
x;y ) 0; ; 1; .
2
2
407
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
3
5
100
3
2 8
x y + ( x + y ) + 5x xy + 13x =
Bai 34. Gia i he phng trnh
3
3
3 .
x2 + y2 + xy 3x 4y + 4 =
0
Li giai
T phng trnh th hai cua he ta co :
x2 + x ( y 3) + y2 4y + 4 =
0
2
2
0
y + y ( x 4 ) + x 3x + 4 =
=
x
y =
( y 3)
( x 4)
(
4(x
) 0 x 43 .
1 y 7
3x + 4 ) 0
4 y2 4y + 4 0
2
2
2
x + y + xy 3x 4y + 4 =
0
x 2 + y 2 + xy 3x 4y + 4 =
0 (2)
4
Xe t ha m so f(x) =3x3 + 18x2 + 45x tre n 0; va :
3
7
g(y) =
3y3 + 3y2 + 8y 108 tre n 1; .
3
4 892
4
892
.
Ta co : max f(x) = f =
, max g(y) = g =
4
7
3
9
3
9
x 0;
x1;
3
x =
Suy ra f(x) + g(y) max f(x) + max g(y) =0 (3)
4
7
y =
x 0;
x1;
3
408
4
3.
4
3
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 35. Gia i he phng trnh:
x y x2 + xy + y2 + 15 x + y 2 = x 2 9y 2 15y + 94
)
( )
(
.
4x 2 + 4y 2 + 6x + 6y 2xy 9 =
0
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i :
x3 y3 + 15x 2x 2 + 8y 2 2xy 94 =
0
(1)
.
2
2
0
(2)
4x + 4y + 6x + 6y + 2xy 9 =
T phng trnh (2) suy ra x 3;1 ,y 3;1 .
La y (1) (2) theo ve ta c :
x3 6x2 + 9x y3 + 4y2 6y 85 =
0
(3) .
(1; 3) .
+
=
x
y
xy
5x
6y
10
0
(2)
Li giai
2
5
T phng trnh th hai cua he suy ra x ;2 ,y ;3 .
3
3
3
(3) .
2
Xe t ha m so f(t)= t 3 + 2t tre n ;2 la ham o ng bie n.
3
Do o : (3) f(y 1)
= f(x) y =
1 x.
( x;y ) = (1;2 ); 35 ; 83 .
5 8
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = (1;2 ) ; ; .
3 3
409
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
136
3
2
2
x 10y =
12
x y + x 2y + xy
Bai 37. Gia i he phng trnh
.
9
x2 + y2 + xy 7x 6y =
14
Li giai
2
5
T phng trnh th hai cua he suy ra x ;2 ,y ;3
3
3
La y (1) (2) theo ve ta c :
x3
73
x y3 3y2 4y 2 =
0 (3) .
9
Xe t ha m so f(x)
= x3
10
73
x tre n 2; va g(y) =
y3 3y2 4y 2 tre n
9
3
7
1; 3 .
10
Ta co : max=
f(x) f=
10 ; va max g(y) = g(1) = 10 .
10
7
3
x2;
x1;
10
x =
Do o: (3) f(x) +=
g(x) max f(x) + max g(y)
3 .
10
7
y = 1
x2;
x1;
3
3
x y + x + 3y + xy
Bai 38. Gia i he phng trnh
9
27 .
2
2
x + y + xy 7x 6y =
14
Li giai
10
7
T phng trnh th hai cua he suy ra x 2; ,y 1; .
3
3
La y (1) (2) theo ve ta c :
x3
Xe t ha m so f(x)
= x3
410
73
302
x y3 + 2y2
=
0 (3) .
9
27
10
73
302
tre n
x tre n 2; va g(y) =
y3 + 2y2
9
27
3
7
1; .
3
www.TaiLieuLuyenThi.com
10
4
Ta co : max=
f(x) f=
10 ; va max g(y) = g = 10 .
10
7
3
3
x2;
x1;
10
x =
3 .
g(x) max f(x) + max g(y)
Do o (3) f(x) +=
10
7
y = 4
x2;
x1;
3
3
3
2y 25
2
3
=
0
x + 2x 2xy y +
3 54
.
Bai 39. Gia i he phng trnh
1
2
2
2x x 2xy + 2y + 3y + =
0
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c :
3
2
2
2
2
x + x =y + + y + x =y + y =x .
3
3
3
3
2
Thay y= x va o phng trnh th hai cua he ta tm c ca c nghie m :
3
( x;y ) = 61 1 ; 65 1 ; 61 + 1 ; 65 + 1 .
3
3
3
3
( x;y ) = 61 1 ; 65 1 ; 61 + 1 ; 65 + 1 .
3
3
3
3
( x + 1) x 1 4y 2y 2 + 1 =
0
.
Bai 40. Gia i he phng trnh
2y 2 3xy + x + 8 =
0
Li giai
ie u kien : x 1 .
Vie t la i phng trnh th nha t cu a he d i da ng :
x 1
y 0
.
+ 2 x 1 = (2y)3 + 2.2y x 1 = 2y
2
=
x 4y + 1
411
www.TaiLieuLuyenThi.com
Thay =
x 4y 2 + 1 va o phng trnh th hai cu a he tm c nghiem
( x;y ) = ( 5;1) .
Li giai
ie u kien : 2y x + 1 0 .
La y (1) + 3.(2) theo ve ta c :
3
( x 2y ) + 3 ( x 2y ) + 3= 3
3
( x 2y ) + 3 ( x 2y ) + 3 3
1 ( x 2y ) .
1 ( x 2y ) = 0 x 2y = 0 .
.
4
( x;y ) = 3 2; 31
)(
2 13 2
2
y + 1 + 4x 15 =
0
y x + 4 x + 2
2
Bai 42. Gia i he phng trnh
.
x 2 2 x 2 + 1 = 3y + y y 2
Li giai
ie u kien : y 0 .
Phng trnh th hai cua he vie t la i d i da ng :
3
x 2 + 1 1 + 3 x 2 + 1 1=
x2 + 1 1=
( y)
+ 3( y )2
y y= x 2 + 1 1 .
Thay=
y x2 + 1 1 va o phng trnh au cu a he ta c :
3
x + x2 + 4x 7 = 0 x2 + 1
2
4
1 16 2 7
.
=
2 2 x =
2 2
2
1) 6y x 2 + 4y + 1
2x ( 2xy +=
412
2y 1 x 1
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
1
.
2
Phng trnh a u cu a he tng ng v i:
ie u kien : x 1,y
3
( x 1)
+ 3 ( x 1) + x 1=
( 2y 1)
+ 3 ( 2y 1) + 2y 1
x 1= 2y 1 x = 2y .
( x;y=) ( 0;0 ) ; 23
2;3 2 2 ; + 2;3 + 2 2 .
2
2
x3 3x2 x2 + ( y 1) + 3 + 8 = x 2 + y 2 2y
) 7(x
2
+ y 2y
Li giai
2
2
3y2 6y + =
7 3 ( y 1) + 1 3 ( y 1) + 4 2 .
x 2
3
2
2
.
4x 4x 7x 2 ( x 2 ) 4x + 4x + 1 0
x = 1
2
Ta co : 3y2 6y + 4
1
Nha n thay x = kho ng thoa man he phng trnh v vay x 2 .
2
Vie t phng trnh th hai cu a he d i da ng :
3
2
2
x 3x= x2 + ( y 1) 3 x2 + ( y 1) (1) .
2
2
(1) f(x)= f x 2 + ( y 1) x= x 2 + ( y 1) y= 1 .
413
www.TaiLieuLuyenThi.com
Thay vao phng trnh th nha t cu a he ta c x = 2 .
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ( 2;1) .
x y + 1 y 1 x =
0
.
Bai 45. Gia i he phng trnh
x + 1 y =2
Li giai
ie u kien : 0 x 1,0 y 1 .
Phng trnh th nha t cu a he c vie t la i d i dang :
y 1 y .
x 1 x =
Li giai
3
ie u kien : x 2y + 1 0 .
Phng trnh th hai cua he tng ng v i :
3
x3 2y + 1 + 5 x3 2y + 1 =
(x)3 + 5.(x) .
x 0
x 0
x3 2y + 1 =x 3
2
3
2
x 2y + 1 = x
2y = x x + 1
Thay y =
x3 x 2 + 1
va o phng trnh th nhat cu a he tm c nghiem duy
2
1
nha t cu a he la ( x;y ) = 1; .
2
414
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + 5y 6 =
0
.
x2 + x + x2 x + 4 x2 x + 4
y2 + y
= x2 x + 4
1 + x2 x + 4
1 + y2 y + 4
Li giai
Phng trnh th hai cua he vie t la i d i da ng:
y2 + y
=
x 2 + x=
2
2
1 + x x + 4 1 + y y + 4
x2 + x
y2 + y .
x = y
.
x2 y2 + x y = 0 ( x y )( x + y + 1) = 0
0
x + y + 1 =
Xe t tr ng h p va tm c nghiem cu a he phng trnh la
( x;y ) = (1;1); 5 2 69 ; 7 +2 69 .
x3 y3= 3y2 + 4y x + 2
Bai 48. Gia i he phng trnh
.
3
x + y + 3 x + 3y + 19= 105 y xy
Li giai
ie u kien : x + y 0,x + 3y + 19 0 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
3
x3 + x = ( y + 1) + y + 1 x = y + 1 .
y3 + y2 + y + 2y + 1 + 6 y + 5 105 =
0.
1
Li giai
415
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
ie u kien : y ,8y 7 + 8 3 3y 0 .
2
Nha n thay x = 0 kho ng la nghiem cu a he phng trnh.
Xe t x 0 khi o phng trnh a u cua he tng ng v i :
3
3
1 1
1
3 2y + 3 2y 1 = 3 2y .
1 + 1 =
x
x x
1
Thay =
1 3 2y va o phng trnh th hai cua he ta c :
x
18 1 3 2y
+ 9 9 4 1 3 2y
= 25 2 1 3 2y
(1 3 2y ) + 1
a t t =(1 3 2y ) ,t 0 phng trnh tr thanh:
2
18t
+ 9 9 4t = 25 2t 9 ( t + 1) 9 4t = ( 25 2t )( t + 1) 18t .
t +1
t 0
9 ( t + 1) 9 4t =
2t 2 + 5t + 25 2t 2 + 5t + 25 0
t=
2
2
2
81( t + 1) ( 9 4t ) =( 2t + 5t + 25)
1 3 2y =
2
=2
3 2y =1 +
1 3 2y =
2
1
.
y=
2x=
2
1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
;
1 3 2y
2.
13y
5
2x 3 x 4 + 3y x2 +
7x =
x
2y x + 2
Bai 50. Gia i he phng trnh
2 x y + 1 6 x y 2=
( ) + 3 2 2 ( x y ) 3( x y )
Li giai
Phng trnh th hai cu a he co ch co nhan t x y ne n ta co the tm c
t= x y khi a t an phu . D i a y s dung ha m so nh sau:
2 ( x y + 1) + x y + 1 + 2 x y +=
1 2.4 ( x y ) + 2 ( x y ) + 2 ( x y ) .
416
www.TaiLieuLuyenThi.com
x y + 1 =2 ( x y ) x y =1 y = x 1 .
8
=
13 2x 3 x 1 + 3x x 2
x
2
2 1 3
1 3
1 + 2 1=
+ 1 + 2 3
+ 1
2
x
x2 x
x
x x
x0
3
2
1 3
3
3
1 =
+ 1 2 x =x + 3x2 x3 ( 2 x ) =+
x 3x2 x3 .
2
x
x
x
13 73
x =
6
7 73
13 73
y =
x =
6
6
.
3x2 13x + 8 = 0
13 + 73
13
73
+
x =
x =
y = 7 + 73
6
Va y he phng trnh co hai nghie m la :
( x;y ) = 13 6 73 ; 7 6 73 ; 13 +6 73 ; 7 + 6 73 .
3
x
3
x + x + log2 = 8y + 2y + 1
y
.
Bai 51. Gia i he phng trnh
x 1 y 1 1 =
0
Li giai
ie u kien : x 1,y 1 .
Khi o phng trnh th nha t cu a he c bie n o i tha nh :
x3 + x + log2=
x
( 2y )
+ 2y + log2 2y
1
> 0,t > 0 .
t ln 2
417
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ( 2;1) .
2 ( x 2 ) x + 6 = 6 y
.
Bai 52. Gia i he phng trnh
2
( x 2 ) y + 2 = y + 1. x 4x + 5
Li giai
ie u kien : x 6,y 1 .
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
x2
( x 2)
Xe t ha m so f(t) =
t2 + 1
t
t2 + 1
+1
y +1
(1)
+1
tre n , ta co :
t2
t2 + 1
=
t2 + 1
=
f '(t)
y +1
( t + 1)
2
t +1
bie n tre n .
V vay (1) f ( x 2 )= f
x 2
.
y +1
2
y = x 4x + 3
y + 1 x 2=
Li giai
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i :
10 x
+ 3 10 x = 5
9y
+ 3 9 y 10 x = 9 y y = x 1
418
x + 7 + x2 2x 66 =
10 x
x + 7 4 + x 2 2x 63 + 1 10 x =
0
www.TaiLieuLuyenThi.com
x9
x+7+4
+ ( x 9 )( x + 7 ) +
x9
1 + 10 x
=
0.
1
1
( x 9)
+x+7+
= 0 x = 9 y = 8.
1 + 10 x
x+7+4
2x2 11x 2y + 10 =
0
Bai 54. Gia i he phng trnh 3
2
2
y + 3y + 4x + 22x + y + 21=
( 2x + 1)
2x 1
Li giai
1
.
2
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
ie u kien : x
( y + 1)
+ y +=
1
2x 1
y 1
2x 1 2
y + 2y + 1= 2x 1
+ 2x 1 y +=
1
y 1
x = 1
2
Ta co he phng trnh : y + 2y + 1= 2x 1
.
y = 0
2
0
x 11x 2y + 10 =
4x + 2 + 2y + 4 =
6
Li giai
1
ie u kien : x ,y 2 .
2
Phng trnh th hai cua he tng ng v i :
3
2 ( 2x + 1) + 2x +
=
1 2
y2
+ y2
(1)
Xe t ha m so f(t)
= 2t 3 + t tre n , ta co f '(t)= 6t 2 + 1 > 0, t > 0 ne n f(t) la
ha m ong bie n tren .
V vay (1) f(2x + 1)= f
y 2 2x + 1=
y 2 y= 4x 2 + 4x + 3 .
419
www.TaiLieuLuyenThi.com
4x + 2 + 2 4x2 + 4x + 3 + 4 =
6.
Ve trai la ham ong bien nen phng trnh co nghiem duy nhat x =
1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ;6 .
2
y + y 2 + 1 =
2
1
x + x + 1
x 2 1 12
Li giai
T phng trnh a u cu a he suy ra x = y .
Thay x = y va o phng trnh th hai cua he ta c :
y+
y
y2 1
35
y>0
12
2y2
35
35
y4
2y2
y +
+
=
+
= 0
2
2
y 1
y 1
y2 1 12
y2 1 12
2
5
5
5
,y =
y = x =
y
25 y > 0
3
3
3.
=
5
5
5
y 2 1 12
x=
,y =
y =
4
4
4
2
5 5 5 5
Va y he phng trnh co hai nghie m ( x;y ) =
; ; ; .
3 3 4 4
x3 3x2 + 2 + y2 + 2 1 y2 =
0
Li giai
ie u kien : 0 x 2, 1 y 1 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
3
3
( x 1) 3 ( x 1)= 1 y2 3 1 y2 .
420
1
y = 6.
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
Xe t ha m so f(t)= t 3 3t tre n 1;1 , ta co :
f '(t)
= 3t 2 3 0, t 1;1 ne n f(t) la ha m nghch bie n tre n 1;1 .
V vay: f(x 1) = f 1 y 2 x 1=
1 y2 .
x 1= 1 y 2
x 1= 1 y 2
=
= 1
x 1,y
2x x2 = 2 1 y2 + 2x 1 2x x2 = 4x 3 x = 1,y = 1
(1;1) ; (1; 1) .
x3 y3 + 3y2 3x =
2
Bai 58. Gia i he phng trnh
2
x 2 + 1 x 2 3 2y y 2 =
Li giai
ie u kien : 1 x 1,0 y 2 .
3
x2 + 1 x 2 3 2 ( x + 1) ( x + 1) =
2 .
x2 + 1 x2 3 1 x2 + 2 = 0 2 1 x2 = x2 + 2 x = 0 y = 1 .
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x3 + x 2 = y + 1 3 + y + 1 2
x= y + 1
x = 0
( )
.
5
3
y
1
=
x
y
1
0
+
+
=
x5 + y3 + 1 =
( 0; 1) .
421
www.TaiLieuLuyenThi.com
3x 1 + 4 ( 2x + 1)= y 1 + 3y
Li giai
1
ie u kien : x ,y 1 .
3
Phng trnh th hai cua he tng ng v i :
( x + y + 1)( 2x y + 4=)
1
x ,y 1
3
0
y=
2x + 4 .
Thay =
y 2x + 4 va o phng trnh th nha t cu a he ta c :
3x 1 + 2x =
8
2x + 3 .
2 ( 3x 1) + 3x =
1 2 ( 2x + 3) + 2x + 3
3x 1 = 2x + 3 x = 4 y = 12
Li giai
1
.
2
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i :
ie u kien : x
2x 1
Thay=
y
+ 2x 1= 4y3 + y y=
2x 1 .
( 2012 3x ) 4 x + ( 6y 2009 ) 3 2y =
0
.
Bai 62. Gia i he phng trnh
2 7x 8y + 3 14x 18y = x 2 + 6x + 13
Li giai
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i :
3
4x
+ 2000 4 =
x 3
3 2y
+ 2000 3 2y .
4 x = 3 2y 4 x = 3 2y y =
422
x 1
.
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
x 1
va o phng trnh th hai cua he ta c :
2
2 3x + 4 + 3 5x + 9 = x2 + 6x + 13 .
2 3x + 4 2 ( x + 2 ) + 3 5x + 9 3 ( x + 3) = x2 + x .
1
1
x ( x + 1) 1 +
+
0.
=
3x + 4 + x + 2
5x + 9 + x + 3
1
x = 0
x = 0,y =
x ( x + 1) = 0
2.
x = 1 x =
1,y =
1
Thay y =
1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y )= 0; ; ( 1; 1) .
2
y3 x x 4 =
28
Bai 63. Gia i he phng trnh
.
2
2
3
18 2
xy + 2x y + x =
Li giai
x y3 x3 =
28
18 2
34 8
=
x
x thay va o phng trnh th nha t cu a he ta c:
x
x
Ru t =
y
3
4
3 8
3
x
28 .
x x =
x
3
4
3 8 2
x, ( t > 0 ) phng trnh tr thanh : t
28 .
t t6 =
t
a
t t
=
t 9 34 8 t 3
+ 28t =
0.
2 x=
2 y= 2 2 .
2;2 2 .
423
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2015 + xy 2014 =y 2030 + y 2016
Li giai
ie u kien : x 3x + 3y 1 0 .
Nha n thay xy = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t xy 0 vie t la i phng trnh a u cua he d i da ng :
x
y
2015
x
x
= y2015 + y = y x = y 2 > 0 .
y
y
3 1
3 3+ 2
x x
3 1
+ 23 3 + 2 .
x x
7x 2 + 13x + 8= 2x 2 3 x 3x 2 + 3x 1
3
2
2
+ 1 + 2 + 1=
x
x
2
+ 1=
x
3+
3 1
x>0
x=
2
x x
8
x
13
7
3 1
.
+ = 23 3 +
x
x x2
x
2
6
89 5
( x;y ) 6 ; 6 ; 6 ;
89 5 89 5
89 5
y=
6
89 5
.
89 5
6
.
Bai 65. Gia i he phng trnh
3
2
3
162y + 27 3 = 8x 3
Li giai
Nha n thay xy = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t xy 0 vie t la i phng trnh a u cua he d i da ng :
x
30
y
2015
x
x
+ 4. = 30y2015 + 4y = y x = y 2 > 0 .
y
y
162x + 27 3 = 8x3 3 .
424
www.TaiLieuLuyenThi.com
e gia i phng trnh na y ta a ve gia i he ba ng phe p a t a n phu
8x3 3 =
6u ta c:
8x3 3 = 6u
6u = 8x3 3
.
216u3
8u3 3
6x =
162x + 27 3 =
ay la he oi xng loai II de tm c nghiem x = y la nghiem cua phng trnh :
x>0
x= cos
3
y= cos
18
18
=
( x;y ) cos 18 ; cos 18 ; cos 18 ; cos 18 .
x + x2 2x + 2= 3y 1 + 1
1
y + y 2y + 2= 3 + 1
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c :
x + x2 2x + 2 + 3x 1 = y + y 2 2y + 2 + 3y 1 .
Xe t ha m so f(t) =t + t 2 2t + 2 + 3t 1 ta co :
2
t 1
t 1
f '(t) =
1+
+3
2
( t 1) + 1
> 3t 1 ln3 +
ln3 =
3 ln3 +
t 1 + t 1
( t 1)
t 1
( t 1) + 1 + t 1
2
( t 1) + 1 .
3t 1 ln3 > 0
+1
( x 1)
+ 1 = 3x 1 3x 1
Xe t ha m so
f(x) 3x 1
=
( x 1)
( x 1)
+ 1 ( x 1) = 1 (1) .
+ 1 ( x 1) tre n , ta co :
425
www.TaiLieuLuyenThi.com
x 1
x 1
=
1
f '(x) 3
( x 1) + 1 ( x 1) + 3
( x 1)2 + 1
2
1
= 3x 1 ( x 1) + 1 ( x 1) 1
0, x
2
( x 1) + 1
x 1
ln3
Chu e 11.
426
www.TaiLieuLuyenThi.com
Phng trnh co nghiem khi va ch khi
y = ( y 7 ) 4 y 2 6y + 14 0 3y 2 + 10y 7 0 1 y
7
.
3
x = ( x 6 ) 4 x 2 7x + 14 0 3x 2 + 16x 20 0 2 x
10
.
3
10
7
Va y ta co x 2; ,y 1; .
3
3
A(x;y) = B(x;y)
2. He phng trnh co ch a ca n th c
.
C(x;y) = 0
A(x;y) 0
Xua t pha t t ie u kie n e he co nghiem la
ta tim c ra ng
B(x;y) 0
buo c gi a x,y .
Li giai
Vie t la i phng trnh th hai cu a he d i dang
x2 + 2x ( y 1) + y2 6y + 1 =
0.
'x = ( y 1) y2 6y + 1 = 4y 0 y 0 .
2
Do y 0 ne n VT =( x 1) 0 VP =1 ( y + 1) .
Do va y he co nghie m khi va ch khi=
x 1;y
= 0 th la i va o phng trnh th
hai cua he tha y tho a man.
427
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he co nghiem duy nha t ( x;y ) = (1;0 ) .
Nhan xet. Ngoa i ca ch tnh 'x nh tre n e tm ie u kie n cua y ta co the
vie t la i phng trnh nh sau
( x + y 1)
= 4y 4y 0 y 0 .
Li giai
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
10x 2 2 ( y + 19 ) x + 5y2 6y + 41 =
0.
2
Suy ra 'x =
1 x=
2.
( y + 19 ) 10 5y2 6y + 41 =49 ( y 1) 0 y =
Th lai va o phng trnh th hai cu a he thay tho a ma n.
Li giai
Vie t la i phng trnh th hai cu a he d i dang
x2 + y2 + xy 7x 6y + 14 =
0 (1) .
y = ( y 7 ) 4 y 2 6y + 14 0 3y 2 + 10y 7 0 1 y
7
.
3
x = ( x 6 ) 4 x 2 7x + 14 0 3x 2 + 16x 20 0 2 x
428
10
.
3
www.TaiLieuLuyenThi.com
10
7
Va y ta co x 2; ,y 1; .
3
3
f(x)
= x3 3x2
Phng trnh au cua he tr thanh f(x) + g(y) =
.
0 , trong o
2
g(y) = y 2y + 5
10
Ta co f '(x)
= 3x2 6x
= 3x ( x 2 ) 0, x 2; ne n f(x) la ha m ong
3
10
bie n tre n 2; . Suy ra f(x) f(2) =
4 .
3
g'(y) = y 2 2y + 5 =
Do o
( y 1)
7
+ 4 4, y 1; .
3
f(x) + g(y) 0 . V va y he
co
nghiem khi va
ch khi
f(x) =
x =
4
2
th la i tha y thoa ma n phng trnh th hai cua he .
=
g(y) 4=
y 1
)(
2
7
2
2x 1 2y 1 =xy
.
Bai 4. Gia i he phng trnh
2
x 2 + y 2 + xy 7x 6y + 14 =
0
Li giai
10
7
Theo tre n ta co 2 x ;1 y .
3
3
Khi o vie t phng trnh cu a he d i da ng
1
1 7
2x 2y =(1) .
x
y 2
1
1
Xe t ha m so f(t)= 2t v i t 1 . Ta co f '(t) = 2 + > 0, t 1 v va y f(t)
t
t2
1
1 7
Do o VT(1) =f(x).f(y) f(2).f(1) = 2.2 2.1 = =VP(1) .
2
1 2
www.TaiLieuLuyenThi.com
)(
2x2 3x + 4 2y2 3y + 4 =
18
Li giai
)(
Li giai
Vie t la i phng trnh th hai cu a he d i dang
x2 + ( y 3) x + y2 4y + 4 =
0.
x =( y 3) 4 y2 4y + 4 =3y2 + 10y 7 0 1 y
Tng t vie t la i: y2 + ( x 4 ) y + x2 3x + 4 =
0.
7
.
3
y =( x 4 ) 4 x 2 3x + 4 =3x2 + 4x 0 0 x
4
4
.
3
4 7
697
Khi o x 4 + y 2 + =
< 9 . V va y he a cho vo nghiem.
81
3 3
2
3
5
100
3
2 8
x y + ( x + y ) + 5x xy + 13x =
Bai 7. Gia i he phng trnh
3
3
3 .
x2 + y2 + xy 3x 4y + 4 =
0
Li giai
Vie t la i phng trnh th hai cu a he tr tha nh
x2 + x ( y 3) + y2 4y + 4 =
0.
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
x =( y 3) 4 y2 4y + 4 =3y2 + 10y 7 0 1 y
Tng t vie t la i: y2 + y ( x 4 ) + x2 3x + 4 =
0.
7
.
3
4
.
3
Rut xy t phng trnh th hai cua he thay vao phng trnh au cua he ta c:
2
y =( x 4 ) 4 x 2 3x + 4 =3x2 + 4x 0 0 x
4
Xe t ha m so f(x) =3x3 + 18x2 + 45x tre n 0; .
3
4
Ta co f '(x)
= 9x 2 + 36x + 45 > 0, x 0; ne n f(x) la ham ong bie n tre n
3
4
0; .
3
4 892
Suy ra f(x) f =
.
9
3
7
Xe t ha m so g(y) =
3y3 + 3y2 + 8y 108 tre n 1; .
3
4 7
Ta co g'(y) =
9y2 + 6y + 8;g'(y) =
0 y = 1; .
3 3
4
892 7
1000
Tnh c g(1) =
.
100;g =
;g =
9
9
3
3
4 80
.
Suy ra max =
g(y) g=
7
3 9
y1;
3
4
4
Do o VT(1) = f(x) + g(y) f + g = 0 .
3
3
4
.
3
431
www.TaiLieuLuyenThi.com
x y x2 + xy + y2 + 15 x + y 2 = x2 9y2 15y + 94
)
( )
(
Bai 8. Gia i he phng trnh:
4x2 + 4y2 + 6x + 6y 2xy 9 =
0
Li giai
He phng trnh tng ng vi
x3 2x2 + 15x y3 + 9y2 94 2xy =
0 (1)
.
2
2
0
(2)
4x + 4y + 6x + 6y 2xy 9 =
4x2 + 2 ( 3 y ) x + 4y 2 + 6y 9 =
0.
(3 y )
4y2 + 2 ( 3 x ) y + 4x 2 + 6x 9 =
0.
(3 x )
4 4x2 + 6x 9 0 3 x 1 .
Va y ta co x,y 3;1 .
Ru t xy t phng trinh (1) thay va o phng trnh (2) ta co phng trnh:
x3 6x2 + 9x y3 + 4y2 6y 85 =
0 (3) .
(1; 3) .
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 x y 3 4xy 3 =
0
)
(
Bai 9. Gia i he phng trnh
.
4
( x y ) 2x2 + 4xy + 2y2 + x + 3y + 1 =
0
Li giai
Co ng theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
4
( x y ) + 2 ( x y ) 2x2 + 2y2 + x + 3y 2 =0 .
4
3
( x y ) + 2 ( x y ) 3 + 2y2 2x2 + x + 3y + 1 =
0.
3
2
( x y 1) ( x y ) + 3 ( x y ) + 3 ( x y ) + 3 + ( y + 1 x )( 2x + 2y + 1) =
0.
3
2
( x y 1) ( x y ) + 3 ( x y ) + x + y + 2 =
0
y= x 1
.
3
2
( x y ) + 3 ( x y ) + x + y + 2 =
0
1
1
y= .
2
2
0.
TH2: Ne u ( x y ) + 3 ( x y ) + x + y + 2 =
3
2 ( x y ) 4xy 3 =
0
www.TaiLieuLuyenThi.com
x =( y 5) 4 y2 6y + 10 =3y 2 + 14y 15 0
5
y 3.
3
2
x2.
3
Rut xy t phng tnh th hai cua he the vao phng trnh au cua he ta c:
2
y =( x 6 ) 4 x 2 5x + 10 =3x 2 + 8x 4 0
3
x3 + 2x = ( y 1) + 2 ( y 1) (1) .
2
2
Xe t ha m so f(t)= t 3 + 2t tre n ;2 . Ta co f '(t)
= 3t 2 + 2 > 0, t ;2 .
3
3
2
Do o f(t) la ham o ng bien tre n ;2 .
3
3
3
5 8
Va y he co hai nghie m la ( x;y ) = (1;2 ) ; ; .
3 3
5y 4 x 4 6 x2 y2 2xy =
0
.
Bai 11. Gia i he phng trnh
2
2
2
5y2 + x2 =
36 2 xy 6 5y x
Li giai
4
ie u kien: xy 0,5y x 0 .
Vie t la i phng trnh th hai cu a he d i dang:
( 5y
+ x2
+ 2 xy 5y 2 + x 2 12 xy 36 =
0.
xy + 6 .
Suy ra 5y2 + x2 =
2 xy 6 (loa i do ve tra i kho ng am ve
6 hoa c 5y2 + x2 =
pha i a m).
Va y ta co he phng trnh:
434
www.TaiLieuLuyenThi.com
5y 4 x 4 6 x2 y2 2xy =
0
5y2 + x2 =
6
5y 4 x 4 5y2 + x2 x2 y2 2xy =
0
5y2 + x2 =
6
)(
5y 4 x 4 + 5y 4 x=
4
4
x =
1,y =
1
4x2 y2 + 2xy 5y 4 x=
2xy
= 1
x 1,y
=
5y2 + x2 6
5y2 + x2 6
=
Li giai
T phng trnh hai suy ra:
x2 + xy + y2 y = 0 x = y ( 4 3y ) 0 0 y
4
.
3
Ke t h p v i phng trnh a u cu a he ta c:
2
4
2 x > 0
.
x = 2y 2 =
9 3x + 1 3 6 + 1 < 0
3
3
Ma t kha c y2 + y ( x 1) + x2 = 0 y =
( x + 1)( 3x + 1) < 0 .
T o suy ra he vo nghiem.
x
121
x2 + 2x =
27 2
Bai 2. Gia i he phng trnh
.
9
2
2
0
x + y + xy 3x 4y + 4 =
Li giai
435
www.TaiLieuLuyenThi.com
Coi phng trnh th hai la phng trnh ba c hai an y, khi o phng trnh
na y tng ng v i: y2 + ( x 4 ) y + x2 3x + 4 =
0 , phng trnh na y co
nghiem ne u : y =
Khi o x
( x 4)
x
+ 2x + 27 2
4 x 2 3x + 4 0 0 x
2
4
.
3
4 8
121
+ + 27 3 = .
9
3 3
Va y da u ba ng xa y ra, suy ra x =
4
4
y= .
3
3
4 4
Va y he co nghiem duy nha t ( x,y ) = , .
3 3
x3 + 2y2 = x 2 y + 2xy
Bai 3. Gia i he phng trnh
.
2 x2 2y + 1 + 3 y3 14 = x 2
Li giai
2
ie u kien : x 2y 1 0 .
Phng trnh th nha t cu a he bie n o i thanh:
(x
2y ( x y ) =
0 , so sa nh v i ie u tren suy ra x = y , lu c na y ta thay vao
x3 14 x 2 x 2 2x 1 0 .
)(
12y + ( 7y
2y
x +1
, ( x,y )
Li giai
1
ie u kien 1 x .
2
Nha n tha y y = 0 kho ng la nghie m cu a he ne n vie t la i he d i da ng
436
www.TaiLieuLuyenThi.com
4 12
2
+ 7 x +1
x + 15 + 2 =
y
y
y
8
2x + 1 + 7 x=
+1
( 2x + 1)
y
y2
u= x + 1 0
at
2
v =
y
u2 + v2 + 14 = 7u + 6v
)(
Li giai
ie u kien: x + 2y 0 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
2
1
3
x + 2y + x + 2y y 3y 2 =0 x + 2y + y + =0 .
2
2
1
3
x + 2y =y + 1
x + 2y + 2 = y + 2
.
x + 2y = y 2
x + 2y + 1 = y 3
2
2
( x;y ) = ( 2;1) .
Chu e 12.
www.TaiLieuLuyenThi.com
No i dung chu e na y to i e cap e n anh gia he phng trnh tho ng qua ie u
kie n nghiem cu a he phng trnh va ca c bat a ng th c C ban nh Co si,
Bunhiacopski, ba t a ng th c Ve c t.
BAT ANG THC CO SI (AM-GM)
a+b
ab .
2
a ng th c xay ra khi va ch khi a = b .
n a1a2 ...an .
x + y 2xy,
(x + y + z)
438
x+y
xy
,
2
3 ( xy + yz + zx ) ,
(x + y)
2 x2 + y2 .
( xy + yz + zx )
3xyz ( x + y + z ) .
www.TaiLieuLuyenThi.com
BAT ANG THC HOLDER
nh ly(Bat ang thc Holder)
)(
V i m da y so dng a1,1 ,a1,2 ,...,a1,n , a2,1 ,a2,2 ,...,a2,n ,..., am,1 ,am,2 ,...,am,n
m
n
n
ta co : ai,j m ai,j .
j 1=
j 1 i 1
=
=
i 1=
1 + a1 1 + a2
1 + an
a1
1 + a1
a2
1 + a2
+ ... +
an
1 + an
n
n
(1 + a1 )(1 + a2 ) ...(1 + an )
n n a1a2 ...an
(1 + a1 )(1 + a2 ) ...(1 + an )
)(
Ta co : x2 + y2 a2 + b2 ( ax + by ) .
a = kx
a b
ne u xy 0 th = .
a ng th c xay ra khi va ch khi
x y
b = ky
(a
2
1
)( b
2
1
.
Da u ba ng xay ra khi va ch khi
439
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bat ang thc Mincopski
Cho a,b,c,d la ca c so th c ta luo n co :
a2 + b2 + c2 + d 2
( a + c) + ( b + d )
Li giai
2
3
ie u kien: x ,y .
3
4
( x 2 ) + ( y 3) +
3x 2 2
) +(
2
4y 3 3
=
0.
x = 2
x = 2
y = 3
.
2
y = 3
3x 2 =
4y 3 =
3
ie u kien: x
1
y0.
14
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ba i toan a nh gia tho ng qua ba t ang th c nhng cai kho nhat o chnh la d
oa n dau bang a t ta i a u?
Va y chu y en y2 xua t hie n phng trnh a u cua he. Phng trnh th hai
cu a he co y va y ta th du ng AM-GM a nh gia cho xua t hie n y2 xem sao?
S du ng bat ang th c AM-GM ta co
40x2 =
+ x y 14x 1
2
y2 + 14x 1
2
4x ( 8x + 1) ( 4x 1) 80x 2 12x + 1 .
3 4x ( 8x + 1) 96x2 20x + 2 .
1
Lu c na y dung ma y tnh bo tu i ta tm c 1 nghiem x = .
8
3
=
2
Thay ng c la i he ta co=
y
14x 1 t c h ng i cu a chung ta a
u ng.
Tie p tu c l i gia i nh sau:
S du ng bat ang th c AM-GM ta co
2 + 16x + 8x + 1
3
2 + 16x + 8x + 1
.
2 96x2 20x + 2
3
2
1
3
( 8x 1) 0 x = y =
8
2
2 3 4x (=
8x + 1)
2.16x ( 8x + 1)
1 3
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ;
.
8 2
2
12
x 12 y + y 12 x =
, ( x,y )
Bai 3. (A/A1 2014) Gia i he phng trnh:
x3 8x =
1
2
y
Li giai
ie u kien: 2 y 12, 2 3 x 2 3 .
441
www.TaiLieuLuyenThi.com
Phng trnh th nha t cu a ta co :
12 x 12 =
y
y 12 x2 .
x 12 y
x 0
= 0 x = 12 y
.
y 12 x2
=
Thay =
y 12 x 2 va o phng trnh th hai cua he ta c:
x3 8x =
1 2 10 x 2 x3 8x 3 + 2 1 10 x2 =
0.
x+3
( x 3) x2 + 3x + 1 + 2.
1 + 10 x2
V x2 + 3x + 1 + 2.
x+3
1 + 10 x2
= 0 x = 3 y = 3.
> 0, x 0 .
x2 + 12 y
va
2
y 12 x2
y + 12 x 2
.
2
x 0
a ng th c xay ra khi va ch khi
.
y 12 x 2
=
Do o x 12 y + y 12 x 2
x2 + 12 y y + 12 x 2
+
=
12 .
2
2
x 0
Do o phng trnh th nha t cua he tng ng v i:
.
y 12 x 2
=
Thay =
y 12 x 2 va o phng trnh th hai cua he ta c:
x3 8x =
1 2 10 x 2 x3 8x 3 + 2 1 10 x2 =
0.
x+3
( x 3) x2 + 3x + 1 + 2.
1 + 10 x2
442
= 0 x = 3 y = 3.
www.TaiLieuLuyenThi.com
V x2 + 3x + 1 + 2.
x+3
1 + 10 x2
> 0, x 0 .
) (
2
2
2
2
=
12
y ) 122 .
x 12 y + y 12 x x + 12 x (12 y +=
12 x 2
x 0
x 0
=
2
.
2
(12 y ) 12 x
y 12 x 2
12 y
y
x y =
=
Cach 3: Xe t hai ve c t u = x; 12 x 2 ,v = 12 y; y ta co :
u.v
= x 12 y + y 12 x2= u . v cos u,v
.
v
x 2 + 12 x 2 (12 y + y=
u .=
) 12
x
)
)
=
12 y
12 x 2
y
x 0
x 0
2
.
(12 y ) 12 x2 =y 12 x2
x y =
x 0
.
Do o phng trnh au cua he tng ng v i:
y 12 x 2
=
x3 + 3x2 y 2 y 4 + y2 2y 1 =
0
, ( x,y ) .
2x 2 + 2y 2 + 4x y 2 x 2 3x + 6 =
0
Li giai
1
.
2
Phng trnh th nha t cu a he vie t la i d i da ng:
ie u kien: 2 x 2,y
443
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
x
x
2 ( y + 1) 2y 1 .
+ 3 =
y
y
x
x
+ 3 =
y
y
2y 1
+ 3 2y 1 (1) .
x
x x
3 + 6= 3 . + 2 0 .
y
y y
y
x
.
y
1( 2 x ) +
2 x + 2 3x + 6 =
2
9 ( 3x + 6 ) .
3
3 x 3x + 15 x + 13
.
+
=
2
3
2
4x2 + 4y 2 + 7x 2y 13 0 .
4y2 2y 2 4x 2 7x + 11 .
2 ( y 1)( 2y + 1) ( x 1)( 4x + 11) (2) .
x
x
Ma t kha c t (1) ta co : + 3 =
y
y
2y 1
+ 3 2y 1 >13 + 3 1= 4 .
x x
x
1 + 2 > 0 > 1 x > y (vo ly).
y
y
y
x x
Va y y 1 1 + 2 0 x y 1 .
y y
www.TaiLieuLuyenThi.com
) (
) (
2 x2 + 2x 3x + 6 + 2y2 y 1 + 1 2 x =
0.
2 ( x 1)( x + 2 ) x2 + 3x + 3
2
x + 2x + 3x + 6
) + ( y 1)( 2y + 1) +
x 1
1+ 2 x
=
0.
=
x 1
x 1 0 =
(th la i thay tho a man).
y 1 0 =
=
y 1
Li giai
ie u kien: y 2,x 4 hoa c x 4 .
Bnh phng hai ve phng trnh a u cua he ta c
x2 16 2y x 2 16 + y 2 =0 x 2 16 y =0 .
y 0
x2 16 =y 2
.
2
x= y + 16
(x y)
+ x y = 3y 4 + ( y + 2 ) y 2 .
( x y ) + ( x y )=
) (
3
y 2 +1 +
y 2 + 1 (1) .
Xe t ha m so f(t)= t 3 + t v i t , ta co : f '(t)
= 3t 2 + 1 > 0, t .
V vay f(t) o ng bie n do o
(1) f(x y) = f
y 2 +1 x y=
y 2 +1.
www.TaiLieuLuyenThi.com
y 0
y 0
y 0
2
2
.
x 2 = y 2 + 16
x = y 2 + 16
x = y + 16
x y = y 2 + 1 x = y + y 2 + 1 x = y + y 2 + 1
y 0
y 0
2
x = y + 16
x = y2 + 16
2
2
y + 16 = y + y 2 + 1 y + 16 5 = ( y 3) +
y 2 1
y 0
x = y2 + 16
2
y3
y 9
= y 3+
2
y 2 +1
y + 16 + 5
.
y 0
x = 5
x = y 2 + 16
y = 3
+
y
3
1
=0
1
( y 3) 2
y 2 + 1
y + 16 + 5
y+3
y2 + 16 + 5
y+3
1
1
1
< 11
<0
y 2 +1 y + 5
y 2 +1
y 2 +1
<
2
x=
y2 + 16
nh sau:
Nhan xet. Ta co the gia i he phng trnh
x y = y 2 + 1
a t a =
2
2
2
2
2
2
2
a 1=
x 5
x = a + 2 + 16
a + 2 + 16 = a + a + 3 =
.
=
x 5=
y 3
x = a2 + 3 + a
x = a2 + a + 3
446
(a
x2
)( b
y2 , ab xy, a2 x 2
)( b
y2 0 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
Tha t va y ba t a ng th c tng ng v i:
a2 b2 2abxy + x 2 y 2 a2 x 2
)( b
y2 .
b2 x2 2abxy + a2 y2 0 ( bx ay ) 0 bx =
ay .
(x (x
2
16
)) ( y
+ 16 y 2 = 16 .
xy 0
xy 0
x2 16. y 2 + 16 = xy 2
.
2
2 2 2
2
x y
x 16 y + 16 =
x= y + 16
)(
2
1
1 2y x + x=
Bai 6. Gia i he phng trnh
1 + 2x y2 y=
1
(
2(y
) , x,y .
(
)
+ 2)
2 x2 y2 + 2
2
x2
Li giai
2
ie u kien: 1 2y x 0,1 + 2x y 2 0, 2 x 2 y 2 2 .
Co ng theo ve hai phng trnh cu a he ta c
1 2y x 2 y + 1 + 1 + 2x y 2 + x 1
( )
( )
2 x y +2 + 2 y x +2
(1)
2
2
2 y2 x2 + 2
1 2y x ( y + 1) 2 1 2y x + ( y + 1) =
2
2
1 + 2x y 2 + x 1 2 1 + 2x y 2 + x + 1 2=
( )
(
) 2 x y + 2
2
1 2y x = y 1
1 2y x 2 = y 2 + 2y + 1 .
1 + 2x y 2 =x 1
2
2
1 + 2x y = x 2x + 1
447
www.TaiLieuLuyenThi.com
x 1,y 1
x 1,y 1
2
2
.
x + y + 4y =
x
0 y =
2
2
2
2
4x 0
=
4y 0
x + y +
x + y =
x 1,y 1
x 1,y 1 x = 2
.
y =
x
y =
x
y = 2
2
x = 0
0
2x 4x =
x = 2
( 2; 2 ) .
x 8y 5 + y 8x=
5 4 24(x2 + y2 + 4)
, ( x,y )
Bai 7. Gia i he phng trnh
2
2
11x 6xy + 3y = 12x 4y
Li giai
ie u kien: x,y
5
.
8
3x.
8y 5
3x 8y 5
.1
=
+ 1
3
2 3
3
x ( 4y 1)
3
y 8x
=
5
8x 5
3y 8x 5
3y.
.1
=
+ 1
3
2 3
3
y ( 4x 1)
3
448
2
3
3
8xy x y )
(
2(x + y) x y .
3
3
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ma t kha c s du ng ba t a ng th c C-S ta co
4
2
2
1
24(x2 + y2 + 4) 4 24 ( x + y ) + 4 = 4 12 ( x + y ) + 96 .
2
Ta ch ng minh 4 12 ( x + y ) + 96
2
3
2(x + y) x y .
3
5
3 2
4
Tha t va y a t t =
x + y, t a ve ch ng minh 12t 2 + 96
2t t .
3
4
2
2
16
8
2
11x 2 6x ( t x ) + 3 ( t x ) = 12x 4 ( t x )
0
20x 2 (16 + 12t ) x + 3t 2 + 4t =
'x=
( 8 + 6t )
20 3t 2 + 4t 0
4
4
( t 2) t + 0 t 2
3
3
Do o ba t ang th c u ng.
V vay phng trnh a u cu a he tng ng v i dau ba ng xa y ra ta i mo i bat
a ng th c x = y = 1
Th lai va o phng trnh th hai cu a he thay thoa ma n.
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = (1;1)
2
'y = ( 3x 2 ) 3 11x 2 12x 0
)
)
449
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 + 65
1 + 65
y
1 + 65 3 + 15 2 + 65 + 15
6
6
.
x+y
+
=
6
6
6
3 + 15
3 15
x
6
6
1 + x 2 3 + x + 2 ( y + 1)( y + 2 )= 2x2 + y2 + 3y + 3
3
84
26x + 4y + 17 x + 3 + 6 y + 1 =
1+ y
(1 + x ) 3 + x + 2 ( y + 3y + 2) = 2x + ( y + 3y + 3) 1 + y
.
( x + 1) ( x + 3 2 )= ( y + 3y + 3) ( y + 1 2 ) (1)
( y + 3y + 3) ( y 3)
( x + 1) ( x 1) =
x+3 +2
Do
y +1 + 2
x 1
x +1
y + 3y + 3
y 3
.
> 0;
> 0 ne n ( x 1)( y 3) 0
x 1
x+3 +2
y +1 + 2
y 3
2
x 1
+ Neu
26x3 + 4y + 17 x + 3 + 6 y + 1 84 .
y
x = 1
a ng th c xay ra khi va ch khi
.
y = 3
x 1
+ Ne u
26x3 + 4y + 17 x + 3 + 6 y + 1 84 .
y
450
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = 1
a ng th c xay ra khi va ch khi
.
y = 3
, ( x,y ) .
Bai 9. Gia i he phng trnh
xy x 2 + 3 + y + 2 + 2y =
0
Li giai
ie u kien: y 0,x + y 0 .
Nha n thay y = 0 kho ng la nghiem cu a he phng trnh.
V i y > 0 vie t la i phng trnh th hai cu a he di da ng:
2
2 1
+
+ .
y
y2 y
x x 2 + 3=
Ta co p=
2
2 1
+
+ 2, y ( 0;2 ; p 2, y ( 2; + ) .
y
y2 y
x < 0
Suy ra x < 0 va x x + 3 =p 2 2
x=
p2
x x + 3 =
2
4p2 + 9 3
.
2
( 1;2 ) .
451
www.TaiLieuLuyenThi.com
Nhan xet. Nh d oa n tr c c nghie m ( x;y ) =
4x= 4y + 3 2y
1
.
2
2x 1 4x2 + 2 x 2 (1 2x ) =+
y
1
1
2 y.
=
1.
4y
4y
1
.
2
2x 1 4x 2 + 2 x 2 (1 2x ) 1 .
2x (1 2x )
1 + 2x + 2x 1
2x (1 2x ) 1 + 2x 2x
2x (1 2x ) 1 + 4x 2 2x (1 + 2x )
4x2 + 2x 2 2x (1 + 2x ) + 1 0 .
2x (1 + 2x ) 1
0 2x (1 + 2x ) =
1.
1 5
x =
4
.
2x (1 + 2x ) = 1 4x 2 + 2x 1 = 0
1 + 5
x =
4
452
1
.
4y
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 + 5
.
4
1 + 5 1
Th lai vi ( x;y ) =
; vao phng trnh th hai cua he thay thoa man.
4
2
1 + 5 1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
; .
4
2
4x=
2
( x2 + 1 + 1)(x2 y3 + 3y 2)
Bai 11. Gia i he phng trnh
, ( x,y ) .
2
2 2
2
(x + y ) + 1= x + 2y
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2 2
x 2 x 2 y3 + 3y 2
4x x + 1 1=
(x2 + y2 )2 + 1= x2 + 2y
y 4 2y + 1 =0 ( y 1) y3 + y 2 + y 1 =0 .
y = 1
1 + 3 17 + 3 33 + 3 17 3 33 .
y
=
+ TH2:
2
2
3
4 x + 1 1 = x y + 3y 2
2
2
3
Ne u 4 x + 1 1 = x y + 3y 2
.
(x2 + y2 )2 + 1= x2 + 2y
2
3
4 x + 1 1 = x y + 3y 2
.
2
2
2
2
2
2
(x + y )(x + y 1) = 2y y 1 = y 1
( )
1 x 1
.
T phng trnh th hai suy ra x2 + y2 1 0
1 y 1
453
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
4
x2
1 =
( y 1) ( y + 2 ) .
2
x +1 +1
3 x2 + 1
2
=
x2
( y 1) ( y + 2 ) (1) .
x2 + 1 + 1
y = 1
tha y thoa ma n.
( x;y ) = ( 0;1); 0; 1 +
17 + 3 33 + 3 17 3 33
Li giai
S du ng bat ang th c C-S ta co :
9
41 2
1 9
x +
=
2
2x + y 2
(9
1 9
1
+ 12 x2 +
9x +
2x + y 2
2x + y
9
3
6
9 9x +
= 9x +
2
2x + y + 9
9 ( 2x + y ) 2
9
6
2
3 + 40x 9x +
3x 2x xy + 6y 0 (1)
2
2x + y + 9
Co ng theo ve ba t phng trnh (1) co phng trnh th hai cu a he ta c:
3x 2x2 xy + 6y + x 2 + 5xy + 6y 4y 2 + 9x + 9 .
2
( x 2y + 3) 0 x = 2y 3 .
454
www.TaiLieuLuyenThi.com
x 2y 3
=
x = 3
V vay tat ca ca c da u ba ng xa y ra 2x + y= 9
.
y=3
x
1
=
9
2x + y
xy + 1
x+y4
0
+
=
Li giai
ie u kien: x 0,y 0,x + y > 1,x + y > xy .
T phng trnh th nhat cu a he suy ra he phng trnh co nghiem khi
x+y4<0.
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
2
x2 y2 xy ( x + y ) + xy ( x + y ) + 4 ( x + y ) 4
( x + y 1)( x + y xy )
=0.
x2 y2 xy ( x + y ) + xy ( x + y ) + 4 ( x + y ) 4 =
0.
2
xy ( xy x y + 1) ( x + y 2 ) =
0.
2
xy = 0
y = 2
Dau bang xay ra khi va ch khi
(th lai thay khong thoa man).
2
x = 2
x + y =
y = 0
(
)
2
xy ( xy x y + 1) ( x + y 2 ) xy
x y + 1 ( x + y 2 )
2
1
=
xy 4 )( x + y 2 )
(
4
2
455
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y =
2
2
Suy ra ( xy 4 )( x + y 2 ) 0
.
xy 4
(x + y)
Ma t kha c: xy
<
42
2
=
4 ne n x + y =
4
(x + y)
Khi o : xy 2 + 1 0 xy 1 xy
x =y x =y =1 .
.
Bai 14. Gia i he phng trnh
y 6x + 11= 10 4x 2x 2
Li giai
ie u kien : 10 4x 2x2 0, y 2 4y 2 0 .
S dng bt
ng thc AM-GM ta co:
2
x + 2x 2 = y 4y 2
2x2 + y2 + 4x + 4y 3 0
y 6x + 11=
10 4 2x =
1 + y 2 4y 2
2
(1)
4 10 4x 2x2
2
) 4 + 10 4x 2x
4
2
x 10x + 2y + 15 0 (2)
(1; 3) .
456
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien: y 1,x 3, x2 + 8x 24y + 417 0 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
( x + 3 + 6y ) y ( x + 3)= 3 ( x + 3) y + 8y2
x+3
x+3
x+3
+ 6
= 3.
+8
y
y
y
x+3
= 2 x + 3 = 4y x = 4y 3 .
y
Thay =
x 4y 3 va o phng trnh th hai cua he ta c:
4
( y + 4 )( 6 y ) = ( y + 3)
y 1 + 3y + 17 (1) .
4 ( y + 4 )( 6 y ) 2 ( y + 4 + 6 y ) =
20
Ta co :
.
20
( y + 3) y 1 + 3y + 17 3y + 17 3.1 + 17 =
4 + y = 6 y
Do o (1)
y =1 x =1 .
y = 1
y 2 + 1 y =
2
1
2x + 4x + 1
+
+
=
1 + 3x 1 + 2y 1 + 5x 1 + 4x
Li giai
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
2x + 4x 2 + 1 = y + y 2 + 1 y = 2x .
1
1 + 4x
3
=.
1 + 5x 1 + 4x
457
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ma t kha c theo ba t a ng th c Holder ta co :
1
1 + 3x
1
1 + 4x
1
1 + 5x
3
3
1 + 3x.4x.5x
3
=.
x
3
1 + 64x 1 + 4
x
x
3=
4=
5x
Da u ba ng xay ra khi va ch khi
x =0y =0.
x
x
60 = 64
+
=
2x + y (1)
Bai 17. Gia i he phng trnh:
2
3
x xy + 5x + 3= 2xy 5x 3 (2)
Li giai
ie u kien xy + 5x + 3 0 . Khi o ieu kie n e phng trnh co nghiem la
2x + y 0 .
( 2x + y )
2.2
2x + y
(3)
=
2
2
2 2x + y
2x + y )
(
2
2
( 2x + y ) 2xy
4x + 2xy + y
2x + y
2 =
=
3
3
3
2
2
458
(4)
www.TaiLieuLuyenThi.com
Hng 1: Bie n o i tng ng
e y la y + 2x = 4x 0 nhng do x = 0 khong thoa man he nen x > 0 . Do o:
x > 0
(5) 4x2 5x 3 0
.
2
x 2 2x 2 + 5x + 3= 4x 2 ( 5x + 3)
5 + 73
x
.
4
3
2
0
14x 45x 2x + 30x + 9 =
5 + 73
x
8
x=
3.
( x 3) 14x3 3x2 11x + 3 =
0
Do vi mo i x
5 + 73
th f(x)
= 14x3 3x2 11x + 3 > 0 .
8
x ( x 3)( 2x + 11)
2x2 + 5x + 3 + 6
x = 3
x ( 2x + 11)=
V i mo i x
( 4x + 7)
=
( x 3)( 4x + 7) .
( 4x + 7)
.
2x 2 + 5x + 3 + 6 (6)
5 + 73
th:
8
2
2x2 + 5x + 3 + 6 > ( 4x + 7 ) 2 ( x + 1) + x + 1 + 6
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 18. (VMO 2013) Gia i he phng trnh:
1
1
20x
2
2
sin x + 2 + sin y + 2 =
x+y
sin x
sin y
1
1
20y
2
+ cos2 y +
=
cos x +
2
2
x+y
cos x
cos y
Li giai
ie u kien: x
k
l
x
y
,y , ( k,l ) ;
0;
0;x + y 0 .
2
2
x+y
x+y
1
2
sin x
+ cos2 x +
1
2
cos x
+ sin 2 y +
1
sin2 y
+ cos2 y +
1
cos2 y
20x
20y
+
x+y
x+y
1
sin 2 x
+ cos2 x +
1
cos2 x
sin2 y +
(1 + sin 2x ) 1 + 42 =
sin 2x
Tng t ta co :
sin 2 2x
1
2
sin y
+ cos2 y +
1
cos2 y
x=
sin 2x = 1
a ng th c xay ra khi va ch khi
=
sin 2y 1 y =
Ma t kha c:
+ k
4
.
+ l
4
20x
20x
20y
20y
+
2
+
2 10 .
=
x+y
x+y
x+y x+y
x
y
=
=
x y.
x+y x+y
460
10 .
+ k,k .
4
+ 10 10 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 19.Gia i he phng trnh:
3 + 2x2 y x 4 y2 + x2 1 2x2 =
y4
Li giai
ie u kien: 3 + 2x2 y x 4 y2 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
0
(1)
4 x 2 y 1 + x2 2x 4 y 4 =
6
4
3 2
2
0
( x y ) + 1 + x 2x 2x y + x + 1 =
.
(2)
4 x2 y 1
2
4 x 2 y 1
Ta co :
+ 3 2 2
1
1 x y
(x y)
(x y)
2
+ 1 = 1 + x3 y 2
).
2
+1 4 1 =
1
.
x3 = y 2
Li giai
ie u kien: x 3 .
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
y2 y + 1 + x2 xy + y2=
x2 + x + 1 .
461
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
Ta co : VT =
2
2
1
3
1 3
y
x
y
x
+
+
+
2 2
2
2
3
1 1
3
x =
y + x y +
+
2 2
2
3
1
x y=
2
2
x2 + x + 1
= VP .
31
x+y 0.
x y xy =
2 2
3x
1
.
2
3x
1
2
2x 2 ( x 3) =
2
x
2
24 4
+3
2
x
x 2 x3
4 ( 2x
)=
4 2x3 6x2 1
2x 2 ( x 3) + 2
24
x
4
x3
6x2 1
2
24 4
2 24 4
2
3 2 3 + 2 3 2 3 + 2
x
x x
x
x
x
1
4 2x3 6x2 1
+
2x 2 ( x 3) + 2
24 4
3 2 3
x x
2x3 6x2 1 = 0 ( x 1) 3 ( x 1)
1
=
0
2
2 24 4 2 2
+ 2 3 2 3 + 2
x x x x
5
= 0.
2
1
1
.
( x 1) 3 ( x 1)= 3 2 +
3 3 2 +
3
3
2
2
1
1
1
f ( x 1) = f 3 2 +
x 1 = 3 2 +
x =1+ 3 2 +
3
3
3
2
2
2
462
www.TaiLieuLuyenThi.com
(v i f(t)= t 3 3t o ng bie n tren 1; + ) .
1
1+ 3 2 +
3
1
2
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t: ( x;y ) = 1 + 3 2 +
;
3
1
2 2+ 3 2 +
3
2
Cach 2:
u
=
a t
v
=
2 ( x 3)
3
3x
1
2
u2 + 6
x =
x = 6
u +6
Phng trnh a cho tr tha nh:
2v3 3u2 17 =
0
2
u 1 = v u2 + 6
v
u 1 =
2
2
u +6
Ta co phng trnh: 2
0.
u 1 3u2 17 =
2
)(
=
u
2 1 2(x =
3)
x =1 + 3 2 +
1
3
1+ 3 2 +
y=
2+ 3 2 +
2 1
1
3
2 .
1
463
www.TaiLieuLuyenThi.com
C. BAI TAP REN LUYEN
x2 2x + 2 + 4 y 2 2y + 2 =
2
.
Bai 1. Gia i he phng trnh
4 x + y + 3 =
3
Li gii
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
x = 1
2
2
( x 1) + 1 + 4 ( y 1) + 1 =2 y = 1 (thay vao phng trnh th hai cua
7 16 y 2 = x 1 x + 6
( )( ) .
Li giai
x 1
.
T phng trnh a u cu a he suy ra ( x 1)( x + 6 ) 0
x 6
2
V vay x =1
y =4 .
2
0
( y 4 ) =
Li giai
2
Ta co 12 x 0 x 2 3 .
T phng trnh th hai cua he ta co:
y2
xy =
9+
2 3 y xy xy 2 3 y x 2 3 .
3
x =
2 3 x =
2 3,y =
3 3
Va y x =
.
2 3
x 2 3 =
x 2=
=
3,y 3 3
464
www.TaiLieuLuyenThi.com
)(
Li giai
Co ng theo ve hai phng trnh cu a he ta c :
x + 32 x + 4 x + 4 32 x =y2 6y + 21 .
2
x + 32 x + 4 x + 4 32 x =
( y 3) + 12 .
x + 32 x
Ta co :
4 x + 4 32 x
8
(1 + 1)( x + 32 x ) =
.
(1 + 1) ( x + 32 x ) 4
Suy ra: x + 32 x + 4 x + 4 32 x 12 .
2
Ma t kha c ( y 3) + 12 12 .
x =
x =
32 x
16
Da u ba ng xay ra
.
=
y 3=
y 3
Li giai
xy > 0
x > 0
He phng trnh co nghiem khi
.
3x + y > 0
y > 0
Ta co : 3x + y = x + x + x + y 2x + 2 xy 4 4 x3 y = 4 .
Da u ba ng xay ra khi va ch khi x= y= 1 .
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = (1;1) .
x2 + y2 =
1
.
Bai 6. Gia i he phng trnh
2
2
2
16
x 9 2x + y + 1 x =
Li giai
T he phng trnh suy ra 0 x 1, 1 y 1 .
465
www.TaiLieuLuyenThi.com
Thay y2 = 1 x 2 va o phng trnh th hai cua he ta c:
x 9 1 + x 2 + 13 1 x 2 =
16 .
Ta co :
3
13
x 9 1 + x2 + 13 1 =
x 2
.3x.2 1 + x 2 + .x.2 1 x 2
2
2
3
13 2
9x2 + 4 1 + x2 +
x + 4 1 x2
4
4
))
16
)) =
=
2
2
1
3x 2 1 + x
.
Da u ba ng xay ra
x= y=
5
5
x 2 1 x2
=
Li giai
1
2
( 2x + 3) , x
1 + 2x
11
Ta co :
40 + 9y2 1 (18y + 10 ) , y
11
3 1 + 2x 2 + 2 40 + 9y2
Da u ba ng xay ra x=
1
11
5 11 .
( 6x + 36y + 29 ) =
1
2
.
,y=
3
3
x + y + 2 x2 + y2 = 2xy + 4
Li giai
ie u kien: x 0,y 0 .
T phng trnh a u cu a he ta co :
2xy + 4=
466
x + y + 2 x2 + y2 2 4 xy + 4xy 2 4 xy + xy xy 1 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ma t kha c t phng trnh th hai cu a he ta co:
6 = x 3x2 + 6xy + y 3y2 + 6xy
La i co : 2 x2 + y2 + 2xy= 4xy + 4
x + y 4.1 + 4 2= 6 .
xy 1=
x 1
=
.
Do o dau ba ng xa y ra
=
x y=
y 1
.
Bai 9. Gia i he phng trnh
2xy
y 2013 +
=
y 2 + x 2013
2014 2
y 2y + 22014 + 1
Li giai
Co ng theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
2xy
2xy
+
=
x2 + y2 .
2014 2
2014
2014
2014 2
x 2x + 2
+1
y 2y + 2
+1
Ma t kha c:
2 xy
2 xy
2xy
2xy
2 xy
+
+
=
2014 2
2014 2014
2014 2014
x 2x + 22014 + 1 2014 y2 2y + 22014 + 1
2
2
2
2
x + y 2 xy
1
2
2
5 x + 5 2 =3 + y
x
.
Bai 10. Gia i he phng trnh
1
x + x = 2 ( 3 2y )
Li giai
Nha n them 2 va o hai ve cu a phng trnh th nha t sau o cong theo ve vi
phng trnh th hai, ta c:
2 5 x2 + x +
1
1
+ 2 5 = 2y2 4y + 12 .
x
x2
467
www.TaiLieuLuyenThi.com
S du ng bat ang th c cauchy-shar ta co
(
(
)( x + 5 x ) =5
VT 10 .
1
1
) x + 5 x =5
2
2
2
x + 2 5 x 1 + 2
1 + 2 5 1 12 + 22
x
x2
Ma t kha c la i co VP = 2y2 4y + 12 = 2 ( y 1) + 10 10 .
y = 1
Va y VT= VP= 0
.
x = 1
y +1 x +1
xy + 1
.
Bai 11. Gia i he phng trnh
5 + 3 =
4
x 1
y 1
Li giai
ie u kien : x > 1,y > 1 .
Ta co :
x
y
x + y +1 x + y +1
+
=
+
2=
y +1 x +1
y +1
x +1
( x + y + 1) x 1+ 1 + y 1+ 1 2 .
) 1 + 2 xy 2 =2xyxy+ 1
2 xy + 1 .
2013
=
x 2013
y
2015 y
2015 x ( x + y + xy + 2014 )
Li giai
T phng trnh a u cu a he suy ra 1 x 1 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
1
Thay vao phng trnh au cu a he ta c : x =
y=
,x =
y =.
2
2
1
1 1 1
Va y he phng trnh co hai nghie m ( x;y ) =
;
;
;
.
2
2 2 2
4x3 + 3xy2 =
7y
Bai 13. Gia i he phng trnh
.
3
2
7
y + 6x y =
Li giai
T phng trnh th hai cua he , ta co :
Va y v i y = 1 , ta co nghiem x = 1 .
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x,y ) = (1,1) .
y3 + x2 = 64 x2 y
.
Bai 14. Gia i he phng trnh
3
y + 6= x2 + 3
Li giai
y3 + x2 = 64 x2 y
y3 + x2 8 x = 0
Ta co :
(thoa ma n).
3
y = 2
y + 6= x2 + 2 8 y 2
469
www.TaiLieuLuyenThi.com
x+2 y =
1
Li giai
ie u kien: 2 x 0,y 0,4x + y2 > 0 .
V y = 0 kho ng tho a ma n he phng trnh ne n y > 0 suy ra
x + 2= y + 1 > 1
3 7 33
x >
.
1
1
1
1 = 1 +
2
<
+
x 6
4x
4x + y2 6
y > 0
TH1: Ne u y < x 1
3 7 33
x >
1
1
1
1
1
Suy ra:
x>2
<
<
2
x
4x + y2 x x + 1 6
x + 2= y + 1 < x 1 + 1
.
Bai 16. Gia i he phng trnh
x + 12x + y 2 =
19
Li giai
ie u kien: x 4,y 1 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
2 x 4 4=
y 1 2
2 ( x 8)
2 x4 +4
y5
y 1 + 2
( x 8)( y 5) 0 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ( 8;5) .
=
u
Nhan xet:He tren hoa n toa n gia i c ba ng phe p at a n phu
v
=
x4
y 1
x2 y + y =
2x
Bai 17. Gia i he phng trnh 4
.
2
y x = 2 (1 x )
Li giai
2x
y =
1 + x2
He phng trnh a cho tng ng v i:
y 4 = x 1 2 + 1
( )
) (
4 4
2 2
( 5 x ) 1 + x y =1 + x y
Bai 18. Gia i he phng trnh
x2 y2 + x2 + x + y2 =
4
Li giai
T phng trnh th hai cua he suy ra:
5 x=
4 4
2 2
( x + 1)( y + 1)( x y + 1) 1 +
2
4 4
x2 y2 x 4 y 4 = 1 + x2 y2
).
3
471
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
(x
Ta co x 1 y 2 + y 1 x 2
)(
+ 1 x2 1 y2 + y2 =
1.
2
Da u ba ng xay ra x2 + y=
1, ( x,y 0 ) .
( 2 1) .
2 1;1 ( 2 1) .
x3 + 3x2 + 3x 1 = 0 ( x + 1) = 2 x = 3 2 1 y = 1
x 1 2 y + x y 1 =
)
( ) 0
(
.
Bai 20. Gia i he phng trnh
y
1
4y
x + xy + =
x
x
Li giai
ie u kien: x > 0,y 0 .
y
1
y
1
Ta co : x + xy + 2 x. .2 xy. =
4y .
x
x
x
x
y
x=
x x = 1 .
Da u ba ng xay ra
y = 1
xy = 1
2
2
+ 1 2y ( 2x + 1)
x 1 =
.
Bai 21. Gia i he phng trnh
x2 y2 =
3
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
2
2
1 4xy + 2y
1 4xy + 2y
x 1 +=
y + 2 +=
.
2
2
2
x2 =
y +3
y +3
x =
472
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ta co : 4xy + 2y x 2 + 4y 2 + 2y = 5y 2 + 2y + 3
y2 + 2
+ 1 5y2 + 2y + 3 y 4 y 2 2y + 2 0
( y 1) y + 2y + 2 0 y =1 x =2
2
Li giai
ie u kien: y 0,x 2 .
Ta co :
x+2 +3 y
(1 + 3)( x + 2 + 3y=)
2 x + 3y + 2 2 y2 + x + y + 3 .
x+2
3y
=
x = 1
Da u ba ng xay ra khi va ch khi 1
.
3
y =1
2
x + 3y + 2 = y + x + y + 3
( 1;1) .
2
x2 + y
2
+ 2y + x =
8
.
Bai 23. Gia i he phng trnh
x + y =
2
Li giai
ie u kien: x,y 0 .
1
x+ y =
2
x + y
2
Ta co :
x2 + y2 + x + y 4 .
2
1
x2 + y2 ( x + y ) 2
Suy ra: 2x
2 +y
+ 2y
2 +x
2 2x
2 + y2 + x + y
2 24 =
8.
473
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 24. Gia i he phng trnh:
x9 18y 27x 29
3
x y 1 = 2x + x2 + x 2
3
3
+ 7 6 3 4 ( x y + 1)
x x + 2xy 2x + 2 + ( y 2 ) =
Li giai
x 1
ie u kien: x y 1 0,
.
x 2
(
(x
+ 9 6 4 ( x y + 1) .
) 2 ( x + y ) + 2 ( x y + 1)=
+ y 1) + 2 ( x y + 1)=
+ 8 6 4 ( x y + 1) .
x2 + y
2
Ma t kha c:
x2 + y 1 + 2 ( x y + 1) + 8 2 ( x y + 1) + 8
= 2 ( x y + 1) + 2 + 2
2.3 3
2.2. ( x y + 1=
)
63
4 ( x y + 1)
=
x 1,y
= 0
x2 + y 1 =
0
Da u ba ng xay ra
.
2,y =
3
2
x =
x y + 1 =
1 1
x + y + + = 2 1 2x + 1 + 2y
x y
.
Bai 25. Gia i he phng trnh
2
2
0
x + y 7xy + 1 =
Li giai
1 1
ie u kien: 0 x , y 0 .
2 2
474
1
1
2 1 2x + y + 2 1 + 2y =
0.
x
y
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 2x 1 2x + 1 2x y2 2y 1 + 2y + 1 + 2y
+
=
0.
x
y
1
x 1 2x
x
1
y
1 + 2y y
=
0 (1) .
x
=
Do o (1)
y
=
x =1 + 2
.
1 + 2y
y = 1 + 2
1 2x
9 + 8x2 y x 4 y=
2
y3 16y3 3x2 + y
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
25 x 2 y 4 = 16y 6 3x 2 y3 + y
4
2 3
16 + ( x 2y ) = x + 5x y + y 1
(1)
(2)
25 x 2 y 4
16 + ( x 2y ) =
4y3 x
+1.
2
2
1
25 x 2 y 4 16 + ( x 2y ) 25 16 =
Ta co :
.
3 2+
1 1
4y x
x2 y = 4
Do o dau ba ng xa y ra x =
2y he na y vo nghie m.
3
4y = x
Va y he phng trnh a cho vo nghie m.
475
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 27. Gia i he phng trnh:
y6 + y3 + 2x2 = xy x2 y2
3
1
8xy + 2y3 + = 4x 4 + 3x2 + x + 2 4x2 4xy + y2 + 1
2
Li giai
ie u kien: 0 xy 1 .
Ta co :
xy x 2 y2 =
1
1
1
xy 2y 6 + 2y3 + 4x2 1 .
4
2
2
1
8xy3 + 2y3 + = 4x 4 + 3x2 + x + 2 4x 2 4xy + y 2 + 1 4x 4 + 3x 2 + x + 2
2
6
3
2y + 2y + 4x2 1
1
4
2
3
3
4x + 3x + x + 2 8xy + 2y +
2
y3 = 2x
2
2
2
1
1
1
x =
2 y3 2x + 2x2 + x + 0 2x2 =
2 (thoa ma n)
2
2
2
y = 1
x = 2
5
2 2
4 2
2 4
4 + x y + 4x y + 4x y = xy (1 xy ) + 2
Bai 28. Gia i he phng trnh
.
5 xy 2 2xy ( x + y ) = x + y 2 x2 + y2
2
Li giai
xy + 1 xy
5
+2=
xy (1 xy ) + 2
2
2
Ta co :
.
2
2
x + y 2 x + y 0
5
5
2 2
4 2
2 4
4 + x y + 4x y + 4x y 2
.
Suy ra:
5 xy 2 2xy ( x + y ) 0
2
476
www.TaiLieuLuyenThi.com
Co ng theo ve hai ba t a ng th c tren ta c:
1
xy =
2
2
x =
1 2
1 2
1
1
2
+ 2y x
0 2x y =
xy + 2x y
2
2
2
2
y =
1
2
2xy =
1
2
1
2
1 1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
;
.
2 2
2 x + y xy =
4y y x x
x 1 + y 2
Li giai
2
)(
x y x + 3 xy + 4y = 0 x = y .
( x 1)( x 2 )=
12x + 1 + 7
x 1 + x 2 .
8x2 12x 1 7 x 1 0
x 1 + x 2
x 1 + x 2 2 1 + 2 2= 1
( x 1)( x 2 ) .
( x 1)( x 2 ) 12x 1 7 (
u2 = 2x 3 + 2
x 1 + x 2
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = 2
Da u ba ng xay ra khi va ch khi
x=
2.
u = 1
2x + 1 2y + 1 = y x
Li giai
1
khi o he tng ng vi:
2
ie u kien x,y
2(x y)
2
( x y )
+ 1
= yx
2x + 1 + 2y + 1
2x + 1 + 2y + 1 .
2 2
2
+ 5 6 3 4x2 y + x
+ 5 6 3 4x2 y + x
16x y=
16x2 y=
x = y
3
4
+ 5 6 4x3 + x
16x =
4x3=
+x
) (
3
+ 5 ( 4x + 4x + 3) 2 ( 2x + 2x + 1) ( 2x 1)
2
13
3
3
4x 4x2 + 1 .2 4x + 4x 2 + 1 +
=
2
4x 2 + 4x + 3
2
2
2
T o suy ra : 16x5
Th lai tha y x =
0 x =
1
tho a ma n phng trnh tre n
2
1 1
Va y he co nghiem duy nha t ( x;y ) = ; .
2 2
x2 8y2= 2xy (1 2y )
.
Bai 31. Gia i he phng trnh
4y2 + 4y + 1
x3 + 4x =+
1
3
Li giai
T phng trnh th hai cua he suy ra x3 + 4x > 0 x > 0 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
( x 2y ) ( x + 4y2=)
Thay y =
478
x>0
0
=
x 2y .
x
va o phng trnh th hai ta c: 3 x3 + 4x = x2 + 2x + 4 .
2
1
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ta co : 3 =
x3 + 4x 3 2x.
x2 + 4 3
x2 + 4
2x +
x2 + 2x + 4 .
2
2
2
.
Bai 32. Gia i he phng trnh
18
( 3x + y 2 ) 3x + y 2 + 2x + 2y =
Li giai
x + y 1 0
ie u kien
.
3x + 2y 1 0
(1)
16
( 3x + y 2 ) 3x + y 2 + 2 ( x + y 1) =
( x + y 1) x + y 1 2 ( x + y 1) ( 3x + y 2 )
( x + y 1) ( x + y 1 2 ) + ( 3x + y 2 ) ( 2
3x + y 2 + 2 ( 3x + y 2 ) =
0
3x + y 2 =
0 (*)
3x + y 2 4
Nh va y he co nghiem khi
x + y 1 4
3x + y 2 4
1
x =
x + y 1 =
4
2.
=
3x
y
2
4
y = 9
2
1 9
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ; .
2 2
479
www.TaiLieuLuyenThi.com
xy + 1
x+y4
0
x + y 1 + x + y xy =
Bai 33. Gia i he phng trnh
.
x + y 1 + x + y xy= 2x 2 + 3y 2 3
Li giai
ie u kien: x 0,y 0,x + y > 1,x + y > xy .
T phng trnh th nhat cu a he suy ra he phng trnh co nghiem khi
x+y4<0.
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
2
x2 y2 xy ( x + y ) + xy ( x + y ) + 4 ( x + y ) 4
( x + y 1)( x + y xy )
=0.
x2 y2 xy ( x + y ) + xy ( x + y ) + 4 ( x + y ) 4 =
0.
2
xy ( xy x y + 1) ( x + y 2 ) =
0.
2
xy = 0
y = 2
Dau bang xay ra khi va ch khi
(th lai thay khong thoa man).
2
x = 2
x + y =
y = 0
(
)
2
xy ( xy x y + 1) ( x + y 2 ) xy
x y + 1 ( x + y 2 )
2
1
=
xy 4 )( x + y 2 )
(
4
2
x + y =
2
2
.
Suy ra ( xy 4 )( x + y 2 ) 0
xy 4
(x + y)
Ma t kha c xy
4
<
42
2
=
4 ne n x + y =
4
(x + y)
Khi o : xy 2 + 1 0 xy 1 xy
4
480
x =y x =y =1 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
Th lai tha y tho a ma n.
Li giai
ie u kien: x,y 0 .
T phng trnh th hai cua he ta co :
x + 3y
x2
2
4 ( x + 3y ) 4 (1 + 1) x2 + 9y2= 72
+ y2
9
x2
x + 3y 4 72
+ y2 .
9
3y x= 3y .
x=
1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = 1; .
3
4
4
4
2
8 ( xy + 7 ) x 2 + 2xy + 4y 2 14
17 x + y 14y + 49 ( x + 2y ) =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 + y2 + xy 3x 4y + 4 =
0
2
4
2
2
2
17 x + y 7 = x + 4y 28
) (
) (
Ta co : 17 x 4 + y 2 7 1.x 2 + 4 y 2 7
)) (
2
= x 2 + 4y 2 28 .
481
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 y2 7
Da u ba ng xay ra khi va ch khi =
4x2 y2 =
+7 0.
1
4
Va y he phng trnh a cho tng ng v i:
4x2 y 2 + 7 =
0
.
2
2
0
x + y + xy 3x 4y + 4 =
4
7
T phng trnh th hai cua he suy ra x 0; ,y 1;
3
3
7
Do o: 4x y + 7 + 7 > 0 ne n he phng trnh a cho vo nghiem.
3
2
3
x + 2x y + 3x 2y =
2
Bai 36. Gia i he phng trnh
.
125
2
2
( x + 1) 6x + 2y 7xy + 5x 3y + 1 =
64
Li giai
ie u kien: x 0,3x 2y 0 .
e y mo t chu t ta nha n ra:
1)
( x + 1) ( 6x2 + 2y2 7xy + 5x 3y +=
)(
((
x)2 + 1
)(
)(
Ta co ba t a ng th c: a2 + 1 b2 + 1 c2 + 1
2x y
+ 1
3x 2y
+ 1
125
3
, a,b,c 0,a + b + c = .
4
2
Ch ng minh ba t a ng th c na y ta xe t ha m so :
3
4
f(t)
= ln t 2 + 1 t,t 0;
5
2
Suy ra:
)
( ) (
125
.
(1 + a )(1 + b )(1 + c )
64
) (
5 2
5 6
125
ln t 2 + 1 ln ln 1 + a2 + ln 1 + b2 + ln 1 + c2 3ln =
ln
4 5
4 5
64
2
482
1
.
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
A p dung va o ba i toan ta co :
x = 2x y = 3x 2y =
1
1
x=y= .
2
4
1 1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ; .
4 4
1 + x2
2
1+ y
8
) 1 + y1 =
.
1
8
1 + 4 =
x
Li giai
ie u kien: xy 0 .
Nha n theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
64 .
(1 + x ) (1 + y ) 1 + x1 1 + y1 =
2
Ta co : 1 + x
1
1
2 2 2 2 1 1
1 + y 1 +
1
+
1 + 6 x .x .y .y . 4 . 4
4
4
x y
x y
)(
2
2
2
Da u ba ng xay ra khi va ch khi x=
y=
=
64 .
x = 1
1
1
.
=
4
4
x
y
y = 1
x2 + xy + y2
2 x2 + y2 + 3
Li giai
ie u kien: xy 0,x2 + y2 > 0 .
T phng trnh a u cu a he ta co :
6 = x + 6 xy y x + 3 ( x + y ) y = 4x + 2y 2x + y 3 .
483
www.TaiLieuLuyenThi.com
T phng trnh th hai cua he ta co :
6 x3 + y3
6 x3 + y3
4 x3 + y3
=
2 2 x2 + y2
x2 + xy + y2
2
2
2
2
x +y
x +y
x2 + y2 +
2
3
3
6 x +y
=
+
2 x2 + y2 x + 2 x2 + y2 x + x + y = 2x + y
3
x
2
2
x + xy + y
2x + y 3 .
x y=
x 1
=
V vay tat ca ca c da u ba ng xa y ra
.
+y 3 =
2x=
y 1
Li giai
ie u kien: x 1,y 1 .
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
y 1
x 1
+
=
1.
x
y
x 1 1+ x 1 1
y 1
x 1
2x
2
x
Ta co :
+
1.
x
y
1
y 1 1+ y 1 =
y
2y
2
x + x2 + y + 3 =
2
.
Bai 40. Gia i he phng trnh
13
2 x + 4 + 3 y + 8 =
Li giai
2
484
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + x2 + y + 3 = 2 x + x2 + y + 3 + 2 x x2 + y + 3 = 4 .
x + y =1 x 2 2 x x 2 + y + 3 x + y 1 .
(2
+ 32 ( x + 4 + y + 8) x + y 1 .
2
2
0
x + 2 x x + y + 3 =
x = 0
V vay tat ca ca c da u ba ng xa y ra
.
1
y =
x+4 = y+8
2
3
2
2
1 + 1 x = x 1 + 2 1 y
.
Bai 41. Gia i he phng trnh 1
1
2
+
=
1+ x
1+ y
1 + xy
Li giai
ie u kien: 0 x,y 1 .
Ta co :
1
1+ x
1
1
2
2
+
, xy 1 .
1+ y
1+ x 1+ y
1 + xy
1 1
Va y he phng trnh co hai nghie m ( x;y ) = ; ; (1;1) .
2 2
.
4
4
9 x2 y2
7(x y)
x 3
x y +
+
+ 3ln
0
=
64
32
8
y 3
485
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien:
x3
> 0,y 3 .
y3
4
Ta co : ( x + y ) + 3 =
(x + y)
+ 1 + 1 + 1 44 ( x + y) = 4 x + y 4 ( x + y) .
x3
> 0 2 < x,y < 3 .
y3
Xe t ha m so f(t) =
t 4 9t 2 7t
+
+ + 3ln ( 3 t ) tre n ( 2;3) .
64 32 8
( t 1)
Ta co : f '(t)
=
(1) .
(t
t+6
16 ( t 3)
tre n ( 2;3) .
Do o (1) f(x) = f(y) x = y x = y =
1
.
2
1 1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ; .
2 2
3
3
2
+ y 3 x y y + x y + 4x x
4x + y + 3x x 15 x=
)(
Li giai
ie u kien: x 0,y 0 .
a
t u
=
=
x,v
u4 + 2u3 v =
v5
6
6
5
2
3
2
3
4u + v + 3u 15u + v= 3u 4u + u v + v
)(
Ne u u = 0 v = 0 ( x;y ) = ( 0;0 ) .
486
www.TaiLieuLuyenThi.com
Xe t u > 0 a=
t v tu, ( t > 0 ) phng trnh th nha t cu a he tr tha nh:
u4 + 2u4=
t t 5 u5 u=
Thay u =
1 + 2t
t5
1 + 2t
t5
3t 5
1 + 2t
4 + t6 +
5 +
=
1 + 2t
3t 3
(t
+t+4 .
3t 5
1 + 2t
3t 5 1 + 2t
6
Ta co : 4 + t 6 +
+
+
5
4
t
.
5 +
3
+
+
1
2t
1
2t
3t
3t 3
)(
) (
= t + 22 + 12 4 + t 6 t + t 3 + 4
Da u ba ng xay ra t =1 u =v u =v =3 x =y =9 .
2
y 2 + x 4 = (x y)
Li giai
ie u kien: x 4,y 2 .
Xe t phng trnh a u cu a he ta co :
8 y ( x 2 ) 4 ( x 2 + y )
VP 8 ( x + y ) 32 .
8 ( y 2 )( x 4 ) 4 ( x 4 + y 2 )
) ( x y )2 4x + 4y + 4 = ( x y 2 )2 0 .
Ma t kha c: VT 8 ( x + y ) 32 =
V vay da u ba ng xa y ra y = x + 2 .
Thay y= x + 2 va o phng trnh th hai cua he ta c:
y 2 + y 2 =4 y =6 x =8.
487
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 45. Gia i he phng trnh:
2x2 + 4y2
2 3
= 4 (x + y) 1
xy
y x
2
( x + 1) + xy + 3x + 2y + 5 2x x ( y + 3) =
x + y+3
Li giai
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
(x
x ( y + 3)
+ 2 ( x + y + 3) =
x + y+3 .
(1 + 1) ( x + ( y + 3) )
Ta co : VT 2 ( x + y + 3)=
x + y + 3= VP .
(
(
)
)
x 1 + y2 =
2y
.
Bai 46. Gia i he phng trnh
2x
y 1 + x2 =
Li giai
2y
x =
1 + y2
Cach 1. He phng trnh a cho tng ng v i:
.
y = 2x
1 + x2
xy = 0
.
2
2
4
1+ x 1+ y =
4xy
(1 + x )(1 + y ) (
2
)(
TH1: Ne u xy = 0 x = y = 0 .
)(
TH2: Ne u 1 + x2 1 + y2 =
4.
1 + x 2 2
Ta co
1 + x2 1 + y2 4 .
2
1 + y 2
)(
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co ba nghie m ( x;y ) = ( 1; 1) ; ( 0;0 ) ; (1;1) .
Cach 2: Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x y + xy 2 yx 2 = 2y 2x 3 ( x y ) + xy ( y x ) = 0 .
y = x
.
( x y )( 3 xy ) =0
xy = 3
.
Bai 47. Gia i he phng trnh
2
x + ( y 4) + 9 =
3
Li giai
ie u kien: x 0,x + y 0 .
Ta co :
x+
( y 4)
+ 9 =3 x + 9 3 .
x = 0
.
Da u ba ng xay ra khi va ch khi
y = 4
4y2 + 3x +=
8 5y ( x + 1)
Li giai
ie u kien: x,y > 0 .
S du ng bat ang th c C-S cho phng trnh th hai cu a he ta c:
4
5 x2 +
=
x+y
(2
4
2
.
+ 12 x2 +
2x +
x+y
x+y
x
2
.
=
2
x+y
1
x+y+4
.
4(x + y)
2
2
489
www.TaiLieuLuyenThi.com
a ng th c xay ra khi va ch khi x + y =
4.
4
8
.
5 x2 +
2x +
x+y
x+y+4
Suy ra x=
+3
x2 + xy 3y + x 4 0 .
( x + 2 2y ) 0 x + 2 2y =
0.
x = 2
2
x
.
=
2
y
=
2
x
+
y
x + y =
4
2xy
=
x2 + y
x + 3 2
x 2x + 9
3 2
y 2y + 9
Li giai
Co ng theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
2xy
3
x 2x + 9
2xy
3
y 2y + 9
=
x2 + y2 .
VP =
2xy;VT
3
( x 1)
2xy
+
+8
( y 1)
=
xy + xy 2xy
+8
www.TaiLieuLuyenThi.com
Chu e 13.
Ne u a t
Tha t va y: t ax
=
2
a2 x 2 + b t 2 2atx + a2 x=
a2 x 2 + b
t2 b
x =
t b
2at
x
=
2at
t2 b t2 + b
2 2
a
x
b
t
a.
+
=
2at
2t
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
T ay suy ra mo i lie n he gi a hai bie n x,y .
Vie c con la i la the vao phng trnh con la i cu a he e tm ra nghiem cu a he
phng trnh.
Chu y. Xem them chu e ky thua t s du ng tnh n ie u cu a ham so .
4. Phng phap nhan lien hp
Ca c bai toa n va n du ng ky thua t nay toi e ca p chi tie t trong chu e 19.
5. Phng phap anh gia bat ang thc
o i v i he phng trnh co ch a ca n th c th ng a nh gia tho ng qua cac
ba t a ng th c c ba n sau(ro hn ve phng phap nay xem chu e ky thua t
a nh gia):
+ Ba t a ng th c Co si(AM-GM) cho hai so khong a m:
a+b
ab
2
2 a2 + b 2 a + b .
( x + a) + ( y + b)
492
g2 (x) + a g(x) .
g2 (x) + a g(x) ta c:
www.TaiLieuLuyenThi.com
f(x) + g(x) + f 2 (x) + a g2 (x) + a =
0.
f(x) + g(x) +
f 2 (x) g2 (x)
f 2 (x) + a + g2 (x) + a
=
0.
f(x) g(x)
=
( f(x) + g(x) ) 1 +
0.
2
2
f
(x)
a
g
(x)
a
+
+
+
f(x) + g(x) =
0
V: 1 +
>
2
2
1.
1 hoa c x + 1 + y y + 1 + x =
2
2
2x + 6xy + 5y + 5 =
2
x y + 44
x 9y2 =
2
Li giai
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
7x + 10y 0
7x + 10y 0
7x + 10y 0
7x + 10y 0
.
2
2
2
0
0
x = 5y
( x + 5y ) =
x + 10xy + 25y =
16y 2 =
16y 2 + 6y 22 =0
11
55
11 .
y =
2
x=
,y =
8
8
8
( x + y ) + ( x + 2y ) + 42 + 32 = ( x + y + 4 ) + ( x + 2y + 3)
a t u =( x + y;x + 2y ) ,v =( 4;3) ta luo n co u + v u + v .
x + y x + 2y
Da u ba ng xay ra khi va ch khi u =
kv
=
x=
5y
4
3
(xem the m ky thuat s dung tnh cha t hnh giai tch gia i he phng trnh).
x3 + 2y2 = x 2 y + 2xy
Bai 2. Gia i he phng trnh
, ( x,y ) .
2 x2 2y 1 + 3 y3 14 = x 2
Li giai
ie u kien: x2 2y 1 0 .
Phng trnh a u cu a he tng ng v i:
x = y
x x2 2y y x2 2y =
0 ( x y ) x2 2y =
0
.
2
x = 2y
) (
2 x2 2x 1 + x3 14 =x 2 2 x 2 2x 1 =x 2 x3 14 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
Cach 1: Xuat pha t t
x2 2x 1 0 ta pha i co :
3
x 2 x3 14 0 ( x 2 ) x3 14 x 2 2x 1 0 .
3
x2 2x 1 0
Do o:
x2 2x 1 = 0 x = 1 2 ( x;y ) = 1 2;1 2
2
x 2x 1 0
(
2).
x2 2x 1 u3 6v2 = 14 x3 .
3
2
u3 6v2 =u + 2v u3 6v2 =( u + 2v ) v v2 + 3 ( u + v ) + 3v =0
v = 0
(do v 0 ).
u= v= 0
Khi o ta co he phng trnh:
x2 2x 1 =
0
2
2
.
0 x 2x 1 = 0 x = 1 2
x 2x 1 =
2 x =
0
Li giai
2x + 3y 0
ie u kien: 5 x y 0 .
2x + y 3 0
5 x y va mo t a n phu
2
2
2
5 x y =u
x =3u v + 15
.
, ( u,v 0 )
2
2
2
2x + 3y
y = 2u + v 10
2x + 3y = v
5xy
www.TaiLieuLuyenThi.com
u + 2v =
7
2
2
2
2
1
3u 2 3u v + 15 + 2u + v 10 3 =
7u
v = 2
u + 2v =
7
2
2
2
4u v + 17 = 3u 1 4u2 7 u + 17 = 3u 1
v = 7 u
3u 1 0
2
4u2 7 u + 17 =
( 3u 1)
7u
v =
2
u
3
53u2 38u 15 =
0
5 x y =
1 =
u 1
x + y 4 =
x 3
=
(thoa ma n ieu kie n).
=
3y 9 =
3
v 3 2x + 3y =
2x +=
y 1
2x + 3y,b=
Khi o a2 + b2 + 4c2=
2x + y 3,c=
5 x y, ( a,b,c 0 ) .
( 2x + 3y ) + ( 2x + y 3) + 4 ( 5 x y )=
17 .
Ta co he phng trnh:
a = 7 c
a2 + b2 + 4c2 17 =
a 3
c 0
+c 7
=
=
2a =
b 3c 1
b 2 .
3c b 1 =
c 1
2
7 c + 3c 1 2 + 4c2 =
17
)
2 (
496
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
Nhan xet. He phng trnh nay ta hoa n toa n th c hie n tng t ba i toan
u
=
5x y
sau o ru t x,y theo u,v . Tuy nhien
tre n ba ng ca ch a t a n phu
=
v
2y
2
2
2 2y x + 3xy= 2x + y + 3x 1
5x y =1 + 2y x + 2 2y x
2 2y x = 6x 2y 1
2
2
2
2
2 2y x + 3xy= 2x + y + 3x 1 2 2y x + 3xy= 2x + y + 3x 1
( x y )( 2x y 3) = 0 =y
2x 3
22 35
Xet trng hp thay vao phng trnh au cua he tm c: ( x;y ) = (1;1) ; ; .
3 3
3x + 8y 1 +=
2 16y 2 + 9x
Bai 5. Gia i he phng trnh
.
x y + 7x y + 3x y = x + 7y + 2 x
Li giai
Kho ng x ly c phng trnh a u g ngoa i ieu kie n ne n chuyen h ng
xuo ng phng trnh th hai tuy nhie n no nhie u ca n . e y mo t chu t la no ch
co x,y ne n a t y = tx nh phng trnh a ng cap la hp ly nhat.
Va y ta a ve giai phng trnh vo ty .
1 t + 7 t + 3 t =
1 + 7t + 2 .
497
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
2 y +
2
8y 1 =
1 16y 2 + 12y 4
1
4 + 8y 2 = 4 4y 1 y + 1 .
2
(
)( )
1
8y
1
1
+
y+
2
y
2
1
=
( 4y 1) 4y + 4
0.
8y 1 + 1 2 y + 1
1
2
1
2 1
1
y = (do 4y + 4
> 4 =1 > 0 ) x = .
4
3
1 1
8y 1 + 1 2 y + 1
1 1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ; .
3 4
2x y + 2 x + y =
2
.
Bai 6. Gia i he phng trnh
31
3
2x + y + 2 x + y =
8
Li giai
ie u kien: 2x y 0,2x + y 0,x + y 0,x +
31
y0.
8
Nhan xet. He na y tng t he phng trnh tren khi xua t hie n e n bon can
th c kha c nhau. Tuy nhien tinh y mot chu t ta nha n ra tnh a ng ca p cu a he
phng trnh:
Nha n che o theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
31
2 2x + y + 2 x + y = 3
2x y + 2 x + y .
2x y 0
e n a y chu y ta co
3x 0 x 0 .
x + y 0
31
2 2 + t + 2 1+ t = 3
2 t + 2 1+ t .
10
10
y=
x.
13
13
www.TaiLieuLuyenThi.com
Thay vao phng trnh th nha t cu a he ta c:
2x
10
10
4
40
x +2 x+ x =2 x =
y=
2
13
13
4
23
4 + 2 23
+2
13
13
4
40
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t: ( x;y ) =
;
2
4 + 2 23 4 + 2 23
13
13
x + 3y + 2 + 3x 2y 5= 3 y + 1
Bai 7. Gia i he phng trnh
.
2x 3 y + 2 = x + y 4
Li giai
3
ie u kien: y 1,x ,3x 2y 5 0 .
2
3x 2y 5= 3 ( x 1) 2 ( y + 1)
( u + 3v )( 3u 2v=)
9v .
4v 2u 0
( u + 3v )( 3u 2v ) = 4v 2u
2.
( u + 3v )( 3u 2v ) = ( 4v 2u )
u = v
4v 2u 0
.
0
u= v= 0
( u v )( u 22v ) =
=
x 1
x 1 0 =
TH1: Neu u =
khong thoa man he phng trnh.
v=
0
y + 1 =0
y =1
www.TaiLieuLuyenThi.com
2x 3 x = 2x 6
x3
2x 3 + x
= 2 ( x 3) .
x = 3
x = 3 y =1 .
1
2 x + 2x 3 =
y2 8x + 9 3 xy + 12 6x =
1
2x2 + 2y2 + 2 ( 2 y )( 3 + x ) + 6x y =
x+2
Li giai
ie u kien: x 2,y 0,2x2 + 2y2 + 2 ( 2 y )( 3 + x ) + 6x 0,y2 8x + 9 0 .
Nhan xet. Phng trnh th nha t cu a he co ch a hai ca n ba c kha c nhau nen
kho ng hy vo ng x ly c ne n tap trung va o phng trnh th hai cu a he.
Loa i phng trnh na y toi a e ca p en trong chu e ky thua t nha n lie n
h p khi gia i he phng trnh co ch a ca n th c.
Vie t la i phng trnh th hai cu a he d i dang:
2x2 + 2y2 4xy + 10x 6y + 12 2 x + 2 =
y x+2.
yx2
.
=
2
2
y
+
x
+
2
2x + 2y 4xy + 10x 6y + 12 + 2 x + 2
2 ( x + 1 y )( x + 2 y )
x+2y
.
=
y
+
x
+
2
2x + 2y 4xy + 10x 6y + 12 + 2 x + 2
2
2x + 2 2y
1
=
(x + 2 y)
+
0
2x2 + 2y2 4xy + 10x 6y + 12 + 2 x + 2
y + x+2
y + x+2 .
500
www.TaiLieuLuyenThi.com
(
(
)
x + 2)
y x+2
y
+ 2x 2 + 2y 2 4xy + 8x 8y + 8 =
0.
x y + 2 =
0
2
+ 2 ( x y + 2) = 0
y= x+2.
0
y x + 2 =
( x + 2)
8x + 9 3 x ( x + 2 ) + 12 6x =1 x2 4x + 13 x2 4x + 12 =1
3
u 1 =
V vay
( x 2)
x2 4x + 13=
a t u=
3
u2 1 ( u 1) = u2 1 ( u 1) u2 3u = 0
u = 3.
u 3
x2 4x + 13 = 3 x = 2 y = 4 .
2x + 3y + 1 x + 3y + 5 =x 4
Li giai
ie u kien: y 1,x y 2 0 x y + 2 1 .
x y=
x 1
2 0 =
Ne u
kho ng tho a man he phng trnh.
2y + 2 =0
y =1
2
( 3y x + 4 )( y + x + 2 ) .
1
=
( 3y x + 4 ) x + y + 2 +
0.
2
+
2y
+
2
1
3y x + 4 =
0 (do x + y + 2 +
> x + y + 2 x + 1 > 0 ).
x y 2 + 2y + 2
x4
3x 3 + 2x + 1
= x 4 x = 4 y = 0.
501
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ( 4;0 ) .
2
y + 1 + y 2 =
1
x + 1 + x
.
Bai 10. Gia i he phng trnh
x 3x 2xy + 1= 4xy + 3x + 1
Li giai
ie u kien: 3x 2xy + 1 0 .
Vie t la i phng trnh a u cu a he d i da ng:
x + 1 + x 2 =1 + y 2 y =
y + 1 + (y)2 (1) .
xy
( x + y ) 1 +
1 + x2 + 1 + y2
V 1 +
xy
=
1 + x2 + 1 + y2
= 0 x + y = 0 x = y .
1 + x2 + 1 + y2 + x y
1 + x2 + 1 + y2
>
x + y +xy
1 + x2 + 1 + y2
0.
Do o (1) f(x) =
f(y) x =
y .
Nhan xet. o i v i ho c sinh l p 10 cha c trang b kien th c ve ao ha m
co the chng minh tnh ong bie n cua ha m so f(t) nh sau :
t1 ,t 2 ,t1 t 2 ta co :
2
2
f(t1 ) f(t 2 ) t1 t 2 + 1 + t1 1 + t 2
t1 + t 2
k=
=
=
1+
>0.
t1 t 2
t1 t 2
1 + t12 + 1 + t 22
)(
Suy ra ( x + y ) =+
1 x2 + 1 + y2 2 1 + x2 1 + y2 .
502
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 xy 0
1 xy
(1 + x )(1 + y ) =
1 + x
2
+ y 2 + x 2 y2 =
1 2xy + x 2 y 2
1 xy 0
xy 1
.
2
0
0
x + y =
( x + y ) =
) (
x 3x + 2x2 + 1 =
4x 2 + 3x + 1 x 2 2x 2 + 3x + 1 =
4x 2 + 3x + 1 .
)(
14x 4 27x3 9x 2 + 6x + 1 =0 2x 2 3x 1 7x 2 3x 1 =0 .
3 7
3 7
3 7
,y =
x =
x =
4
4
4
.
3 37
3 37
3 37
,y =
x =
x =
14
14
14
3 + 37 3 + 37
o i chie u la i ieu kie n ch nha n nghie=
m ( x;y )
;
.
14
14
3 + 37 3 + 37
Va y he phng trnh co nghiem duy nha
t ( x;y )
=
;
.
14
14
2
2
1
x + 1 + x y + 4 + y =
Li giai
Nhn va o phng trnh au cu a he t ng chng nh ta lien h p c va ru t
c x theo y tuy nhie n bieu th c trong ca n cu a hai bie u th c sai kha c
nhau ha ng so 1 va 4. Nen ca ch na y kho ng th c hie n c.
Ta th a t a n phu cho hai bie u th c o xem sao.
503
www.TaiLieuLuyenThi.com
u =x + 1 + x 2
1 + x 2 =u x
x =
a t
2
v =y + 4 + y2
4 + y =v y
y =
u2 1
2u , u x,v y .
(
)
2
v 4
2v
4
2
u
1 4u2
.
=
2u
u2 1
1 4u2
u2 1 1 4u2
u2 1
1 4u2
100
.
+ 10
3.
=
18
+ 56.
39.
2u
2u
2u
2u
2u
2u
)(
) (
) 78u ( u 1) 6u (1 4u ) =72u
+ 72u + 54 = 0 ( u + 1)( 2u 3) ( 2u 1 5 )( 2u 1 + 5 ) = 0
=
u
3 =
v
u = 2
1+ 5
u
u = =
2
=
v
+ x2 + 1
x=
4 + y2
y +=
1+ 5
+ x2 + 1
x=
2
5 1
4 + y2
y +=
2
3
2
2
3
3
2
2
3
5
x =
12
y = 3
1+ 5
x = 2
2
5+3 5
5 1
y = 4
1 y + y + 4 =x + 1 x .
504
www.TaiLieuLuyenThi.com
x+ y=
x2 + 1 y2 + 4 ( x + y ) = x2 + y2 + 5 2
( x + 1)( y
2
+4 .
5 2xy 0
2 4x2 + y2 + 4 + x2 y2 = 5 2xy
2
2
2 2
4 4x + y + 4 = 25 20xy + 4x y
16x 2 + 4y 2 + 20xy 9 =
0.
2
2
18
100x + 56xy + 10y 39x 3y =
u x,v y
u =
2
x+ x 3
u2 + 3
.
a t
x =
2
2u
v =
y+ y +3
v2 3
=
y
2v
u2 3
3
xy= .
2u
u
( x y ) ( x2 + y2 + xy ) = 3 ( x y ) + 4 .
2
3 9
u2 + 3 u2 3
( x y ) ( x y ) + 3xy 3 =4
+ 3.
.
3 =4 .
u u2
2u
2u
505
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ne u x 0 x + x 2 3 < x + x = x x = 0 .
Ma t kha c y + y2 + 3 > y + y 0 do o vo ly .
Va y x > 0 o i chie u v i x 3 x 3 u 3 > 1 .
Khi o 9u3 + 11u2 3u 9 > 9.13 + 3u ( u 1) + 8u2 9 > 0 .
2
u 3=
3 x 2
=
x + x 3 =
Do o (1) u = 3
.
=
v 3=
y + y2 + 3 =
3 y 1
o i chie u v i ieu kie n u x,v y tha y tho a man.
xy=
( x 3)( y + 3)
2
xy 0
xy 0
.
x2 3 y2 + 3 = xy 2
2
2 2 2
2
x y
3
x 3 y + 3 =
x y =
)(
)(
Xe t he phng trnh:
( x y )( x + y ) =
3
x y =
3
3 x + y 2 + x y 2
3
) ( ) = 3 xy +4 .
3
(
( )
( x y )
x y = 3 ( x y ) + 4
a t u =+
x y,v =
x y he phng trnh tr tha nh:
uv = 3
uv = 3
2
2
.
4
3u + v
2
=
+
v
3v
4
+
=
v
12v
16v
27
0
uv = 3
3
2
0
( v 1) v + v 11v 27 =
www.TaiLieuLuyenThi.com
Cach 3: V x + x2 3 =
y + y2 + 3 > 0 x 3 .
Vie t la i phng trnh a u cu a he d i da ng:
2
x2 3 + x2 3 + 3 = y + y2 + 3 (1) .
Xe t ha m so f(t) =
t + t 2 + 3 , ta co :
t +t
t
t2 + 3 + t
f '(t) =
1+
=
>
0 ne n f(t) la ha m ong bie n tren .
t2 + 3
t2 + 3
t2 + 3
x2 3 .
x2 y2 =
3
Khi o a ve giai he phng trnh : 3
.
3
x y = 3 ( x y ) + 4
x2 + x 4 + 1 =
1 y2 + y 4 2y2 + 2
Li giai
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i :
x2 + y2 1 + x 4 + 1
( y 1)
2
+ 1 = 0 x2 + y2 = 1 .
T x2 + y2 = 1 1 x,y 1 .
Khi o phng trnh th hai cu a he vie t la i d i dang:
4 x2 + 1 x2 + y3 3y 2 =
0.
4 + x2 4 x2
4x 2 + 4 x 4
Ta co : 4 =
=
4, x 1;1 .
x +1 x
4 x2 + 1 + x2 4 x2 + 1 + x2
2
Ma t kha c: y3 3y 2 + 4 = y3 3y + 2 = ( y 1) ( y + 2 ) 0, y 1;1 .
Suy ra 4 x2 + 1 x2 + y3 3y 2 0 .
Da u ba ng xay ra khi va ch khi=
x 0,y
= 1.
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ( 0;1) .
Bai 14. Gia i he phng trnh:
507
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
y2 + 1 + x =
1
x + 1 + y
3
2
3
2
3x + 2y + 2 + 3y + x + 2x =
1 2 y2 + x + 1
Li giai
3x3 + 2y2 + 2 0
.
ie u kien :
3
2
3y + x + 2x 1 0
Nhan xet. Nhn vao hai phng trnh vie c tm ra mo i rang buo c gi a hai an
t phng trnh a u n gia n hn. Va y ta tap trung va o no .
u2 1
x =
2u
2
u2 1 u2 + 1
x
1
u
+
=
u =x + 1 + x 2
2u
2u .
a t
, ( u,v > 0 )
2
2
v 1
v =y + 1 + y
y = 2v
v2 + 1
2
y
1
+
=
2v
=
2
2
2u
2v
2v
2u
+
+
=
uv
u
v
u
v
0
(
)
(
)
S du ng bat ang th c Co si ta co :
3x3 + 2x2 + 2 + 1 3x3 + x2 + 2x 1 + 1
+
2
2
2
2
3x + 2x + 3
1
=
= 2 x2 + x + 1 ( x + 1) 2 x2 + x + 1
2
2
508
www.TaiLieuLuyenThi.com
3x3 + 2x2 + 2 =
1
( 1;1) .
Li giai
Nhan xet. Ba i toa n tren to i a len mot die n a n toa n va nha n c nhie u
pha n ho i va ca c h ng x ly ep ma t cho he phng trnh d i a y to i trnh
ba y ca c ca ch tie p ca n kha c nhau he phng trnh tre n va co the to ng quat
c he la p nhieu a n.
u2 1
x =
2u
2
u2 1 u2 + 1
=
x +1 = u
u =x + 1 + x 2
2u
2u .
a t
, ( u,v > 0 )
2
2
v 1
v =y + 1 + y
y = 2v
v2 + 1
2
y
1
+
=
2v
u2 1 v2 + 1 v2 1 u2 + 1
.
+
.
=
2
2v
2v
2u
.
He phng trnh tr tha nh : 2u
2
2
2
2
u 1 u +1 v 1 v +1
3
2u . 2u + 2v . 2v =
509
www.TaiLieuLuyenThi.com
)(
) ( )(
) ( )
u2 1 v2 + 1 + v2 1 u2 + 1 =
8uv
2
4
2
4
2 2
12u v
v u 1 + u v 1 =
2u2 v2 2 =
uv= 2 + 5
8uv
u,v > 0
.
2
2 2
2 2
12u v
v
5 2+ 5
( u + v ) 2uv u v 1 =
u +=
a y la he o i x ng loai I de tm c:
5 1
5 +1
=
. 2 + 5=
,v
. 2+ 5
u
2
2
5 +1
5 1
=
. 2 + 5=
,v
. 2+ 5
u
2
2
5 5 2 4 5
5 2 4+ 5
.
=
x;y
;
.
5
2
;
;
.
5
5
2
( ) 2
2
2
22
=
x;y
( ) 52 2 ; 4 +2 5 .
5 5 2 4 5
5 2 ;
;
. 5 5 2.
2
22
x 1 + y2 + y 1 + x2 =
2
Nhan xet:. Ne u he co da ng o i x ng t c
.
x 1 + x 2 + y 1 + y 2 =
2
Tr theo ve hai phng trnh cua he ta c:
x = y
( x y ) 1 + y2 1 + x2 x = y .
Cach 2 :
510
www.TaiLieuLuyenThi.com
x
=
a t
y
=
x2 +=
1
, ( a,b > 0 )
1
1
2
b
1
y +=
2
b
1 1
a
2
a
1 2
1
1
1
1
a 2 + 2 +=
a +
4
4
a
a
1 2
1
1
1
1
b 2 + 2 +=
b+
4
4
b
b
1 a 1 . 1 a + 1 + 1 b 1 . 1 b + 1 =
3
2
a 2
a 2
b 2
b
)(
) ( )(
) ( )
a2 1 b 2 + 1 + b 2 1 a2 + 1 =
8ab
2
4
2
4
2 2
12a b
b a 1 + a b 1 =
2
2
a1b1 = 5
5
( x + y ) 1 + x + 1 + y =
1.
a2 b 2 =
2
2
( x y ) 1 + y 1 x =
1 b > 0
1
a2 + a2 b 2 b 2 =
4
2
1
2
1
a a = b1b2
.
Va y ta co he phng trnh : 1 2
a1b1 = 5
a b = 1
2 2
2
2
2
Ta co : a12 a=
b12 b=
2
2 a1a2 b1b=
2 5 b=
2
5
b12
25
2
,a=
1
b12
2
,a=
2
2
1 b1
.
=
5
b22
25
b12
b12
5
b12
5
b12
5
=
4 b14 + 5b12 25 b1 =
) b
5 1
2
2
5 1
511
www.TaiLieuLuyenThi.com
Mo i th tr ne n n gian ro i.
2
2
5
( x + y ) 1 + x + 1 + y =
Cach 4 : Theo tre n ta co
.
( x y ) 1 + y 2 1 x2 =
1
(x
)(
y 2 y2 x2 =5 x 2 y 2
=5 .
u + v =
2
u x 1 + y2
=
a t
2
2
2
2
u
v
= x2 1 + y2 y2 1 + x2
=
v y 1 + x
u + v =
2
2
2
( u + v ) ( u v )
) ( (
) (
)) = ( x
2
y2
=5
u + v =
2
5
u v = 2 .
=
5
u v =5
2
4 5
4+ 5
y
,v
=
u =
4
4
4+ 5
4 5
x
,v
=
u =
4
4
4 5
1 + y2 =
4
4+ 5
1 + x2 =
4
4+ 5
1 + y2 =
4
4 5
1 + x2 =
4
x 1 + x32 + x3 1 + x24 =
a2
Tong quat: 2
, ( ak > 0,k =
1,2,...,n ) (xem chng 3).
...
x n 1 + x12 + x1 1 + x12 =
an
512
www.TaiLieuLuyenThi.com
a x + b a2 x 2 + b + c y + d c2 y 2 + d =
e
1
1
1
1
.
a2 x + b2 a2 x 2 + b + c2 y + d 2 c2 y 2 + d =
f
u =
ax + a2 x2 + b
Ba ng phep at an phu
.
v =
cy + c2 y2 + d
x+y xy =
2
.
Bai 16. Gia i he phng trnh
x2 + y2 + 1 x 2 y 2 =
3
Li giai
Nhan xet. T phng trnh th nhat cu a he ta tha y he co nghie m khi
x+y xy >0 y>0xy>0.
v
=
2
2
uv
x y =
.
, ( u 0,v 0 )
2
2
4
4
2
2
xy
u + v = ( x + y ) + ( x y ) = 2 x + y
x+y
.
u v 2 + 2uv 2u2 v2
u4 + v4
(
)
3
+ 1 uv =
+ 1 = uv + 3
2
u v =
2
2
u v =
.
2
2 2
2 ( 2 + uv ) 2u v + 1 = uv + 3 8uv + 9 = uv + 3
u v =
2
u=
u 2 =
x 2
v 2 u 0,v 0 =
uv 0
2 2
.
=
=
0
u v + uv =
uv 0
v 0=
y 2
513
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ( 2;2 ) .
x2 + 2 + y2 y 1 x2 + 2 = y3 y (1)
.
Bai 17. Gia i he phng trnh
2x + xy + 2 + ( x + 2 ) y 2 + 4x + 4 =
0 (2)
Li giai
2
ie u kien : y + 4x + 4 0 .
Nha n tha y nha n t x2 + 2 la p lai phng trnh (1) lam ta suy ngh e n
phng trnh ba c hai phu thuo c tham so .
x 2 + 2 2 khi o (1) tr thanh:
a t =
t
t 2 + y 2 y 1 t y3 + y =
0.
(y
) (
2
) (y
y 1 4 y3 + y=
+ y 1 .
y2 y 1 + y2 + y 1
t = y
2
.
Suy ra
2
2
y y 1 y + y 1
t =
=
y2 + 1
2
) (
2x + xy + 2 + ( x + 2 ) y 2 + 4x + 4 =
0
y
=
x2 + 2
2x + x x 2 + 2 + 2 + ( x + 2 ) x2 + 4x + 6 =
0
y
=
x2 + 2
2
x 1 + (x)2 + 2 (3)
( x + 2 ) 1 + ( x + 2 ) + 2 =
Xe t ha m so f(t) =t 1 + t 2 + 2 tre n , ta co :
514
www.TaiLieuLuyenThi.com
f '(t) = 1 + t 2 + 2 +
t2
t2 + 2
( 1; 3 ) .
y2 5 x + 5 =
0
Li giai
ie u kien : x 0 .
Khi o vie t la i he phng trnh di dang:
y2 5 x + 5 =
0
(1)
0
5 y2 + 2y + 3 y2 + 5y 5 x + 2 =
(2)
( y + 1)
+ 2 + y + 1=
x+
( x)
+2
(3)
V vay (3) f( x ) =f ( y + 1) x =y + 1 .
Thay vao phng trnh au cu a he ta c :
=
y 0 =
x 1,y
= 0
(thoa ma n ieu kie n).
y 2 5 ( y + 1) + 5 = 0
=
= 5
y 5 =
x 36,y
515
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 2x + 1 3 + 2x + 1= 2y 3 y 2
)
(
)
(
Bai 19. Gia i he phng trnh
.
4x + 2 + 2y + 4 =
6
Li giai
1
ie u kien : x ,y 2 .
2
2 ( 2x + 1) + 2x +
=
1 2
y2
+ y 2 (1) .
y 2 2x + 1=
y2 .
Ha m so g(y)=
1
Do o phng trnh tren co nghiem duy nhat y = 6 x = (thoa man ieu kien).
2
1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ;6 .
2
2 x + y2 + y + 3 3 y = x + 2
Bai 20. Gia i he phng trnh
.
y3 + y2 3y 5 = 3x 3 3 x + 2
Li giai
x 2
ie u kien:
.
y 0
x+2 +3 y .
Ta co :
2
2 x + y 2 + y + 3= 2 x + 2 + ( y 1) + 3y 2 x + 2 + 3y x + 2 + 3 y .
516
www.TaiLieuLuyenThi.com
y = 1
x = 1 .
3
y = 1
3y
( 1;1) .
( x 2 )( 2y 1) = x3 + 20y 28
.
Bai 21. Gia i he phng trnh
2
2 x + 2y + y = x + x
Li giai
ie u kien: x + 2y 0 .
Phng trnh th hai cua he c vie t la i:
x + 2y + 2 x + 2y + 1 = x 2 + 2x + 1
x + 2y + 1
( x + 1)
x + 2y + 1 = x + 1
x + 2y = x
.
x + 2y + 1 =x 1 x + 2y =2 x
TH1: Ne u
x 0
x 0
.
x + 2y =x
2
2
2y = x x
x + 2y = x
( x 2 ) ( x2 x 1) =
x3 + 10 x 2 x 28 .
x = 2
.
13x2 11x 30 =0
x = 15
13
x 2
x 2
x + 2y =2 x
2
2
x + 2y = x + 4x + 4
2y = x + 3x + 4
( x 2 ) ( x2 + 3x + 4 1) = x3 + 10 ( x2 + 3x + 4 ) 28 .
x = 3
.
9x + 33x + 18 =0
x = 2
3
2
517
www.TaiLieuLuyenThi.com
o i chie u v i ieu kie n ch nhan nghiem:
2 11
2
11
x=
y = ( x;y ) =
; .
3
9
3 9
( 2;1); 23 ; 119 .
x2 + y2 + x2 y2 =
4
Li giai
e phng trnh co nghiem ta pha i co:
x+y xy >0 x+y>xy y>0.
2x 2 x 2 y 2 =4
x2 y 2 =x 2
x 2 0,8 x2 0
2 x 2 2
x 4 y 4 = 8 x2 y 4 =16x2 64 .
2
x 2 y 2 = ( x 2 )2
y= 4x 4
2 x 2 2
2 x 2 2
2
5
x =
2
16x 64 = ( 4x 4 ) x =
2 .
2
2
y = 6
y= 4x 4
y = 6
5
518
www.TaiLieuLuyenThi.com
Cach 2: Bnh phng hai ve cua phng trnh th hai cu a he ta c:
x2 + y2 + x2 y=
x + x2 + y=
2
2
4
6
2
2
2
2
x
=
x y
2
=
x y
2
x
6 x 0,x 2 0
2
2
=
6 =
2
x + x + y
2
x
2
x + y =( 6 x )
2 .
x x 2 y 2 =
2
2
y = 6
x2 y2 = ( x 2 )
Cach 3: a t a n phu
Nha n thay co s lap lai cu a hai ca n th c
x + y, x y nen ta a t a n phu
nh sau:
=
u
a t
v
=
=
x2 y2
uv
.
, ( u > 0,v 0 ) 4
v4
xy
u +=
x2 + y2
2
x+y
4
+ uv =
4.
+ u ( u 2) =
2
2
2
u v =
v= u 2
4 + 2u u2 0
u 4 + ( u 2 )4
= 4 + 2u u2
2
v= u 2
3
u= 1 +
2
.
=
1
v
2
3
5+2 6
5
x + y =1 +
x + y =
x =
2
2
2 .
3
52 6
y = 6
1 x y=
x y=
2
2
519
www.TaiLieuLuyenThi.com
Cach 4:
Nha n tha y ve tra i phng trnh th nha t co ba c 1, ve tra i phng trnh th
1
hai cua he dang ba c ne n ta a ve phng trnh a ng ca p nh sau:
2
x2 + y2 + x2 y2=
x+y xy
x2 + y2 + x2 y2 = 2x 2 x2 y2
x2 + y2 + 3 x 2 y 2 = 2x x 2 + y 2 + 9 x2 y2 + 6 x 4 y 4 = 4x2 .
4y2 3x2 0
.
3 x y = 4y 3x
4
4
4
2 2
4
9 x y = 9x 24x y + 16y
4
4y2 3x2 0
.
2
2
2
0
y 25y 24x =
2 6
x thay vao phng trnh th hai cua
5
he ta c:
x+
2 6
2 6
5
x x
x =2 x= y = 6 .
5
5
2
Hoa c n gia n ta a=
t x ty,t 1 .
Cach 5: L ng gia c hoa:
a t=
x R sin =
,y R cos , 0; =
,R
2
x2 + y2 .
R 1 + cos2 sin 2 =4
R 1 + cos2 sin2 =4
520
= 1 + cos2 sin 2
www.TaiLieuLuyenThi.com
2sin 1 0
3 2sin2
1
2sin
1
=
9 2sin2 =
1 ( 2sin 1) .
2
2
R 1 + sin cos =4
R 1 + sin 2 cos2 =4
5
2 6
5
2 6
5
=
,cos
=
,cos
sin
sin
x =
7
7
7
7
2 .
R 1 + sin 2 cos2 =4
R = 7
y = 6
2
5
.
Li giai
3
ie u kien: x .
2
Phng trnh a u cu a he c vie t la i d i da ng:
2
x 6 + x2 = y3 + 9y 2 + 28y + 30 x 2 x 4 + 1 = ( y + 3) ( y + 3) + 1 (1) .
Xe t ha m so f(t)
= t(t 2 + 1) tre n , ta co : f '(t)
= 3t 2 + 1 > 0, t .
Do o f(t) la ham o ng bie n tre n .
V vay (1) f(x2 ) = f(y + 3) x2 = y + 3 y = x2 3 .
Thay vao phng trnh th hai cua he ta c:
2x + 3 + x = x 2 3 2x + 3 = x2 x 3 .
x2 x 3 0
2
2x + 3= x x 3
2
x x 3 0
4
3
2
0
x 2x 5x + 4x + 6 =
2
x =
x =
3
3,y =
6
x x 3 0
.
2
0
( x 3)( x + 1) x 2 =
x = 2 x = 2,y = 1
www.TaiLieuLuyenThi.com
Nhan xet. Phng trnh vo ty cuo i co da ng c ba n ne n phe p bnh phng
hai ve la t nhien ngoai ra co the at an phu
=
t
1
1
2
2
2x + 3 + 2 = x + 2
x = 3
1
1
.
2x + 3 + = x +
2
2
2x + 3 + 1 = x 1
x = 2
2
2
2
3
2
y x y 1 x + y = ( x + 1) 1 x y
Bai 24. Gia i he phng trnh
x3 + 1 x 2 y =2xy
Li giai
ie u kien 1 x 1 .
Khi o phng trnh th nha t cu a he c vie t la i d i da ng:
2
0
y 1 x2 x + 1 + y2 = 0 y + x + 1 =
.
=
y
1
x
y = 0
TH1: Ne u y 2 + x + 1 = 0
th la i tha y khong tho a ma n.
x = 1
1 x 2 thay va o phng trnh th hai cu a he , ta c:
TH2: Ne u =
y
x3 + 1 x 2
2
1 x=
x 2 1 x2 .
e giai phng trnh nay ta co the quy ve giai he phng trnh hoac at an phu:
Cach 1: Nhan tha y x = 1 kho ng tho a man phng trnh.
Xe t x 1 khi o vie t la i phng trnh di da ng:
x
2
1 x
a t t =
x2
x
2
+ 1 .
+1=
0.
2
1 x
1 x2
x
1 x2
t3 t 2 t2 + 1 + 1 = 0 t3 + 1 = t 2 t2 + 1 .
522
www.TaiLieuLuyenThi.com
t 0
t t 3 + 1 0
t 1
+ 1 2t 2 t 2 + 1
t 6 + 2t 3=
6
4
3
2
0
t 2t + 2t 2t + 1 =
t 0
t 1
2 4
3
2
0
( t 1) t + 2t + t + 2t + 1 =
t 0
t 1
t 1 2 t2 + 1 + 2 t + 1 t2 + 1 2 t + 1 =
0
)
(
( (
) )( (
) )
t = 1
1+ 2 + 2 2 1
t =
2
2 2 1 2 2 2 1 1 2 + 2 2 1
a p so: ( x;y ) =
;
;
;
2 2
2
2
u = x
Cach 2: a t
, u 1;1 ,v 0;1 .
v
1 x2
=
2
2
( u + v )(1 uv ) =
2uv
u3 + v3 =2uv ( u + v ) u + v uv =2uv
2
2
1
( u + v ) 2uv =
u + v =
( u + v )2 2uv =
1
1
S= u + v 2
a t
, S 4P .
P = uv
2
2
1
S 2P =
1
S 2P =
523
www.TaiLieuLuyenThi.com
S = 2
S 2 S2 + 2 2S + 1 =
0 S2 4P P =
S2 2P =
1
S= 1 2
P = 1 2
)(
2
u =
u + v =2
2
v =
1
=
uv
2
u 1[1 ,v 0;1
u = 1 2 2 2 1
u + v =1 2
uv
1
2
1 2 + 2 2 1
v =
2
2
x =
2
2
y =
2
x = 1 2 2 2 1
1 2 + 2 2 1
y =
2
2
2
2
2
( x;y ) =
0
2x + y + 2 3x + 2y + 8 + 3x2 14x 8 =
Li giai
7 x 0
6 y 0
ie u kien:
2x + y + 2 0
3x + 2y + 8 0
524
(2)
www.TaiLieuLuyenThi.com
e y phng trnh au cu a he ta viet lai d i da ng:
3 ( 7 x ) + 2 7 x= 3 ( 6 y ) + 2 6 y
Xe t ha m so f(t)
=
(3t
(3)
+ 2 t , ta co : f '(t)
= 3t 4 + 2 + 12t 4 > 0, t .
) (
7 x =f
6 y 7 x = 6 y y = x 1.
3 ( x 5)
3x + 1 + 4
x5
11
+ 3 ( x 5) x + =
0.
15
x + 6 + 1
3
1
11
( x 5)
+
+ 3 x + =
0.
15
x + 6 + 1
3x + 1 + 4
x = 5
3
1
11
+
+ 3 x + =
0
15
x + 6 + 1
3x + 1 + 4
1
3
1
11
Do x 6
+
+ 3 x + > 0 .
3
15
x + 6 + 1
3x + 1 + 4
y3 + y2 2x 4 x + 2 =
0
(1)
4y2 7 x + 2 ( 4x 1) y2 4 =
21
(2)
Li giai
ie u kien x 2, y 2 .
525
www.TaiLieuLuyenThi.com
Khi o phng trnh (1) y3 + y2 x + 2 2
x+2
=
0.
)(
)(
y x + 2 y2 + 2y x + 2 + 2x + 4 =
0.
y x+2 y+ x+2
=
y
x+2
+ x + 2 =
0
y+ x+2
.
0
+x+2=
0
x = 2
x + 2 =
o i chie u
+x+2= 0
0
y + x + 2 =
y = 0
v i ie u kien tha y kho ng tho a man.
TH1: Ne u y + x + 2
TH2: Ne u =
y
( 4x + 1)
x + 2 ( 4x 1) x 2 =
21
(3) .
2
2
2 ) 4 20x2 + 1
( 4x + 1) ( x + 2 ) ( 4x 1) ( x =
( 4x + 1) x + 2 ( 4x 1) x 2 =
21
4
2
4x
+
1
x
+
2
+
4x
1
=
x
2
20x
+
1
(
)
(
)
21
Suy ra: 42 ( 4x + 1) x + =
2 80x 2 + 445 .
e gia i phng trnh cuoi bnh phng hai ve hoac a t =
t
17
5
.
c nghie m x =
y=
4
2
x + 2 ta tm
17 5
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ; .
4 2
x + y + 1 + 1= 4 x + y 2 + 3 x + y
( )
( ).
Li giai
ie u kien x
526
1
3
,x + y 0 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
Phng trnh th hai kho ng ru t ra c g ta i x ly phng trnh a u cua
he co nha n t chung x + y .
Vie t la i phng trnh a u cu a he d i da ng:
2
1 4 ( x + y=
)
3( x + y ) x + y + 1 .
.
2x + 2y 1 =
0 (do x + y 0 ).
Suy ra ( x;y=
) 1; 21 la nghiem duy nhat cua he phng trnh.
3
x+y + xy =
4
x+y xy =
x+y
xy
xy
x+y
Li giai
ie u kien: x + y > 0,x y > 0 .
Nha n theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x+y
) (
2
xy
= 3
x+y
xy
.4
2y = 12 y = 6 .
xy
x+y
3
x+6 + x6 =
4
x + 6 x 6 =
x+6
x6
(1)
x6
x+6
(2)
527
www.TaiLieuLuyenThi.com
Xe t ha m so f(x) =
x+6 + x6 3
x+6
.
x6
2x2 + 1
1 x y +1 y 1
=
.
Bai 29. Gia i he phng trnh
4
x ( x 2 ) + ( y 1=
) 2xy ( y 2 )
Li giai
ie u kien: y 1 .
Khi o phng trnh au cu a he tng ng v i:
2x2
=
2x2 + 1 + 1
x = 0
x y + 1 + y =
1
y +1 + y 1
2x
1 ( x;y ) =
TH1: Ne u x = 0 thay va o he ta c y =
( 0;1) .
2x2 + 1 +
=
1 x
TH2: Ne u
y +1 + y 1 .
x2 + 1
x2
x2 + 1
x2 + 1 x2 + 1
x ( x 2) + =
2 1 2x. 2 2 2 .
x
x x
x5 1 =0 x =1 y =2 .
528
2x2 + 1 + 1
www.TaiLieuLuyenThi.com
x3 3x2 + 2= y3 + 3y2
Li giai
ie u kien: x 2,y 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
3
2
3
x 3x + 2= y y + 3
( x 1) 3 ( x 1)=
2
3 x 2= y 2 + 8y
3 x 2= y + 8y
y+3
3 y+3
y + 3 x 1=
y+3 .
x 1= y + 3
Xe t he phng trnh:
3 x 2= y2 + 8y
x 1 2 =y + 3
x = 3
)
(
x 2,y 0
.
y = 1
9 ( x 2 ) = y2 + 8y
3
2
( y + 1) + y y + 1 = x + 2
Bai 31. Gia i he phng trnh
x + x 2 2x + 5 =1 + 2 2x 4y + 2
Li giai
ie u kien : x 2y + 1 0 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
2
2
y + 1 + y = 2 ( x 2y + 1)
x
1
x
1
4
+
( ) = 8 ( x 2y + 1)
529
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
2
y + 1 + y = 2 ( x 2y + 1)
2
2
y2 + 1 + y
+
=
x
1
x
1
4
4
(
)
2
2
y + 1 + y = 2 ( x 2y + 1)
x 1 + ( x 1) + 4 = 2y + 2 y 2 + 1
2
x 1 + ( x 1) + 4 =2y 2 y 2 + 1
Do x 1 +
( x 1)
+ 4 > x 1 + x 1 0 va 2 y + y 2 + 1 < 0 ne n:
x 1+
( x 1)
+ 4 > 2y 2 y 2 + 1 .
y + 1 + y = 2 ( x 2y + 1)
2
x 1 + ( x 1) + 4 = 2y + 2 y + 1
2
2
= 2 x 2y + 1
y
+
1
+
y
(
)
2
x 1 2y + ( x 1) + 4 2 y + 1 =0
2
2
= 2 x 2y + 1
y
1
y
+
+
(
)
( x 1 2y )( x 1 + 2y ) =0
x 1 2y +
2
( x 1) + 4 + 2 y2 + 1
2
2
= 2 x 2y + 1
y
+
1
+
y
(
)
x
2y
1
x 1 2y 1 +
)
=0
(
2
2
( x 1) + 4 + 2 y + 1
530
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
2
2
2
y + 1 + y = 2 ( x 2y + 1)
y + 1 + y = 4
=
=
x 1 2y 0
x 1 2y 0
1
y 2 + 1 + y =
x = 2
2
.
y = 3
x 1 2y =0
4
1 3
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ; .
2 4
C. BAI TAP REN LUYEN
5x y x y= 2x 4y
.
Bai 1. Gia i he phng trnh
2
0
x (10y x ) + x + y 11 =
Li giai
ie u kien: 5x y 0,x y 0,2x 4y 0 .
Khi o phng trnh th nha t cu a he tng ng vi:
5x y =
x + 2y=
x y + 2x 4y 5x y = 3x 5y + 2
( x y )( 2x 4y )
x + 2y 0
( x y )( 2x 4y ) x2 + 4xy + 4y2 =x y 2x 4y
( )(
)
x + 2y 0
.
x = 0
x = 10y
Li giai
1
ie u kien: x ,x + 3y 0,3x + y 0,x + y 0 .
2
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
531
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + 3y 2 x =
2x + 2y 3x + y
5x + 3y 4 x ( x + 3y ) = 5x + 3y 2 2 ( x + y )( 3x + y )
2 x ( x + 3y ) =
2 ( x + y )( 3x + y )
.
2
2x ( x + 3y ) = ( x + y )( 3x + y ) ( x y ) = 0 x = y
3x x2 1 0
2x 1 + x 3x + 1 = 0 2x 1 = 3x x 1
2
2x 1= 3x x 1
3x x2 1 0
=
=
= 1
x 1
x 1,y
2
2
0
2 2 x =
2 2,y =
2 2
( x 1) x 4x + 2 =
x =
(1;1) ; ( 2
2;2 2 .
x + y + x2 + y2 4xy =
3 xy
.
Bai 3. Gia i he phng trnh
2
2
1
2x ( x 6y ) + x + y =
Li giai
2
ie u kien: x + y 4y 0, xy 0 .
x + x2 =
1
0
Ne u y =
, he phng trnh co nghiem:
0
x=
3
3x2 = 1
1
;0 .
V i y 0 , ta xe t hai tr ng hp:
( x;y )=
x
x2
x
x
.
+1+
4 +1 =
3
2
y
y
y
y
a t =
t
x
0 phng trnh tr thanh:
y
t + 1 + t 2 4t + 1
= 3 t t+
532
1
+ t + 4= 3 .
t
t
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
u= t + 2
1
1
5
2
t
.
t +
+ t +
6 = 3 u 6 = 3 u u =
2
t
t
t =2
t = 4
x = 4y
5
Va y t +
.
=
1
1
t =
y = 4x
t
=
t 2
4
2
- V i x = 4y thay va o phng trnh th hai cua he ta c:
1
2
2
8y ( 4y 6y ) + 16y2 + y=
1 y=
1
y
= 1 x
= 4.
y>0
x
x2
x
x
.
+1+
4 + 1 = 3
y
y
y
y2
a t =
t
x
0 phng trnh tr thanh:
y
t + 1 t 2 4t + 1 =3 t t +
1
t + 4 =3 .
t
t
1
u= t + 2
1
1
2
t
t +
t +
6 = 3 u 6 = u + 3 : phng
t
t
trnh vo nghie m.
1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) =
;0 ; ( 4;1) .
3
x2 + 4y 2 2x + 4y =
(3x
+ 6xy 4y 2
x2 2x + 4 =
0
he phng trnh vo nghiem.
Ne u y= 0
2
x= 2x 4
Xe t y > 0 khi o phng trnh th nha t cua he tng ng v i:
x2
2x
x2 6x
+ 4= 3 +
4.
2 + 4
2
y
y
y
y
533
www.TaiLieuLuyenThi.com
a t t =
(t
x
phng trnh tr thanh:
y
+4
3t 2 + 6t 4 0
2t + 4 = 3t 2 + 6t 4
2
2
t + 4 ( 2t + 4 )=
(3t
+ 6t 4
3t 2 + 6t 4 0
t =1+ 5 x = 1+ 5 y .
2
2
2t
+
3
t
2t
4
=
0
(
)
) (
) (
y2 5 + 2 5 = 2 1 + 5 y y + 4 5 + 2 5 y2 2 5 + 1 y 4= 0 .
y = 1
y =1 x =1 + 5 .
4
y=
5+2 5
)
2 ( x xy + y )
.
(1 +
5;1 .
2
x xy =y
Bai 5. Gia i he phng trnh
x2 + 3y2 = 3x + 5y 3
Li giai
ie u kien: xy 0 t phng trnh th hai cua he ta co :
2
3
3
5y = x2 3x + 3 + 3y2 = x + + 3y2 > 0 y > 0 x > 0 .
2
4
=1 2
+ 1 .
y2 y
y
y
x
> 0 khi o phng trnh tr tha nh:
y
a t =
t
t t = 1 2 t2 t + 1 2 t2 t + 1 = 1 + t t
1 + t t 0
2
2 t t + 1 = 1 + t t
534
) (
1 + t t 0
2
( t 1) + t + 2 t ( t 1) =0
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 + t t 0
3 5
3 5
t 1+ t = 0 t =
x=
y.
2
2
2
t 1 + t =0
Thay x =
3 5
y va o phng trnh th hai cua he ta c:
2
2
3 5 2
3 5
13 3 5 2 19 3 5
+ 3y2 3.
y + 5y 3
y
=
y+3 0
y=
2
2
2
2
3 5
=
,y 1
x =
y = 1
2
6
y=
3 3 5
6
x =
13 =
3 5
,y
13 3 5
13 3 5
3 5 3 3 5
6
;
( x;y ) = 2 ;1 ;
.
13 3 5 13 3 5
x + 2y + 3 4x +=
y 10 y + 3y x
Bai 6. Gia i he phng trnh
.
4x + y + y + 3= 5y + 10x
Li giai
ie u kien: y 0,x + 2y 0,4x + y 9,3y x 0,2x + y 0 .
x
nen
y
x
= 2 x = 2y .
y
535
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + x2 y2
9x
=
2
2
5
Bai 7. Gia i he phng trnh x x y
.
x
5 + 3x
y =
6(5 y)
Li giai
ie u kien x y ,y {0;5} ,x x2 y2 0 .
Khi o vie t la i phng trnh th hai cu a he tha nh:
6x ( 5 y ) =y ( 5 + 3x ) 9xy + 5y 30x =0
9x
x
=6 1
5
y
(1) .
x + x2 y2
x
= 6 1 .
y
x x2 y2
x
x
+ 1
y
x
y
x = ty
= 6 1 t + t 2 =
1
2
y
x
x
1
y
y
( 6t 1) t
6t 2 6t t 2 1 2t = 0 t 3t 1 3 t 2 1 = 0 .
t = 0
t = 0
t = 0
t 1
5.
3
2
t =
3 t 1 = 3t 1
3
2
2
9 t 1 = 9t 6t + 1
5
5
x = y khi o thay va o (1) ta c:
3
3
9x
5
= 6. 1 x = 5 y = 3 (thoa ma n).
5
3
TH2: Ne u y < 0 khi o viet lai phng trnh d i da ng:
536
t 2 1 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
x
x
1
y
x
y
x = ty
= 6 1 t t 2 =
1
2
y
x
x
+ 1
y
y
( 6t 1) t +
t 2 1
t = 0
.
6t 2 2t + 6t t 2 1 = 0 t 3t 1 + 3 t 2 1 = 0
3 t 2 1 = 1 3t
t = 0
1
t
t = 0 x = 0 y = 0 (loai).
3
2
2
9 t 1 = 9t 6t + 1
Li giai
ie u kien: x , y 1 .
Khi o phng trnh au cu a he c vie t la i:
x y=
y2 1 x2 1 ( x y ) = y2 + x2 2 2
2
xy 1
( x 1)( y 1) .
x 2 y 2 2xy + 1
xy 1
x=
y.
2
0
( x y ) =
x2 + x2 x2 =1 x =1 ( x;y ) = ( ; 1) .
537
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
8
Cach 1: ieu kie n: x ,7x + y 0,2x + y 0 .
5
Khi o vie t la i he phng trnh di dang:
7x + y= 2x + y + 4
7x + y = 16 + 2x + y + 8 2x + y
.
2 2x + y 2= 5x + 8 4 ( 2x + y ) + 4 8 2x + y = 5x + 8
0
0
8 2x + y 5x + 16 =
8 2x + y 5x + 16 =
.
0
0
8 2x + y + 3x + 4y 4 =
2x + 4y + 12 =
8 2 ( 2y + 6 ) + y 5 ( 2y + 6 ) + 16 =
4 5y + 12 = 5y + 7
0
.
x 2y + 6
=
x 2y + 6
=
56
4 5y + 12 = 5y + 7 x = 5
.
x 2y + 6
y = 13
=
7x + y 0
2x + y 0
5x .
u2 v2 =
Ta co he phng trnh:
u v =
4
u = 9
u= v + 4
.
2
2
2
v = 5
8v + 24 = 2v 2
2v u v + 8 =
56
x=
7x + y =
9
7x + y =
81
5 .
2x
+
y
=
25
13
5
2x + y =
y =
5
7x + y 2x + y =
4
.
Bai 10. Gia i he phng trnh
7
5x + 10y =
2
2 2x + y
10
Li giai
Nha n che o hai phng trnh cu a he ta c:
538
www.TaiLieuLuyenThi.com
7
7x + y 2x=
+ y 2 2 2x + y
5x + 10y .
10
7x + y +
y = 2x
7
.
5x + 10y
= 5 2x + y
y = 2587x
5
369
Li giai
ie u kien: x + 2y + 3 0,9x + 10y + 11 0,12x + 13y + 14 0,28x + 29y + 30 0
He phng trnh a cho tng ng v i:
x + y + 1 + y + 2 + 9 ( x + y + 1) + y + 2 =
10
20
12 ( x + y + 1) + y + 2 + 28 ( x + y + 1) + y + 2 =
20
12u + v + 28u + v =
u + v + 9u + v =
u
5
v.
4
5
u 5
x + =
x 2
=
y +1 5 =
u = v
V vay
.
4
=
+2 4
=
v 4
y=
y 2
u + v + 9u + v =
10
Li giai
ie u kien: 2x + y 0,7x + y 0 .
539
www.TaiLieuLuyenThi.com
u
=
a t
=
v
u2 v2
=
x
7x + y =
7x + y
u
5
.
, ( u,v 0 )
2
2
=
7v 2u2
2x + y
2x + y v
y =
5
2
u + v =
2
.
u v2 7v2 2u2
2
2
10
=
2
5v + 3u 8v =
v +
5
5
15 77
u =
u= 5 v
u= 5 v
u,v 0
2
2
2
2
+
=
5v
25v
65
0
+
=
5v
3
5
v
8v
10
5 + 77
( )
v =
2
2
15 77
7x + y =
15 77
=
x 10 77
7x + y =
11 77 .
2
5 + 77
=
y
5 + 77
2
2x + y = 2
2x + y =
11x y y x =
1
Bai 13. Gia i he phng trnh
.
3
7 y x + 6y 26x =
Li giai
ie u kien: 11x y 0,y x .
u
=
a t
v
=
u2 + v2
=
x
11x y
u
11x y =
10
.
, ( u,v 0 )
2
2
=
u + 11v2
yx
y x v
y =
10
2
.
2
u2 + 11v2
u2 + v2
0
3 4v 2u2 + 7v 3 =
26.
=
7v + 6.
10
10
540
www.TaiLieuLuyenThi.com
u= v + 1
u= v + 1
u = 2
u,v 0
.
2
2
2
0
0
2v + 3v 5 =
v = 1
4v 2 ( v + 1) + 7v 3 =
1
x=
11x y =
2
11x y =
4
2.
1
1
y x =
y = 3
y x =
2
1 3
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ; .
2 2
x + 2y + 2x + 2y + 3 =
5
Bai 14. Gia i he phng trnh
.
2
5
2x + 2y + 3 + x 2y =
Li giai
ie u kien: x + 2y 0,2x + 2y + 3 0 .
x = v2 u2 3
x + 2y =
u2
, ( u,v 0 )
2u2 v2 + 3 .
v2
2x + 2y + 3
2x + 2y + 3 =
y =
2
2
2u2 v2 + 3
2u2 v2 + 3
2
2
= 5 v + 5 ( v u ) 3 2.
= 5
v + v u 3 2.
2
2
=
u
a t
v =
x + 2y
v= 5 u
5 u + 5 ( 5 2u ) 3
2.
2u2 ( 5 u ) + 3
u
=
=
v
v= 5 u
u =
2
0
99u 451u + 506 =
=
v
=
5
x + 2y =
x
2
2=
3=
2x + 2y + 3 =
3
y
23
23
x =
x + 2y =
9
22
22
=
y
2x + 2y + 3 =9
9
2
1
32
9
817
162
817
( 2;1); 329 ; 162
.
541
www.TaiLieuLuyenThi.com
3x + y + x + y =
2
Bai 15. Gia i he phng trnh
.
1
x + y + x y =
Li giai
u2 v2
x
=
2
u
3x + y =
=
3x + y
u
2
a t
.
, ( u,v 0 )
2
2
=
3v u2
v
x+y
x + y v
=
y =
2
He phng trnh tr tha nh:
u + v =
2
2
u + v =
u2 v2 3v2 u2
2
1
=
1 v + u 2v2 =
v +
2
2
7 21
u =
=
x
9 21
u,v 0
2
.
21 3
y = 2
v =
2
Li giai
Phng trnh a u cu a he vie t la i d i da ng:
y = 2x
( 2x y )( 7x 4y 12 ) =0 y = 7x 12 .
4
Xe t tr ng hp va thay va o phng trnh th hai cu a he tm c ca c
nghiem ( x;y ) =( 7; 14 ) ; ( 4; 8) .
4
x y x y + 4 + ( x y ) x ( y + 2 ) +=
x2 2x 3y + 4y2 =
0
y ( x + 1) + 2 x
Li giai
www.TaiLieuLuyenThi.com
y ( x + 1) + 2 x 0
x y x y + 4 + ( x y ) x ( y + 2 ) =
+4
y ( x + 1) + 2 x
y ( x + 1) + 2 x 0
y.
x=
0
y x 4 + 2x y + y x + x y + 2 =
)(
3
2
( x + 1) + y y + 1 = x + 2
Bai 18. Gia i he phng trnh
.
x 1 + x 2 2x +=
5 2 2x 4y + 2
Li giai
ie u kien: x 2y + 1 0 .
Vie t la i he phng trnh a cho d i dang:
2
2x 4y =
4 ( 2x 4y 2 ) =
y 2 + 1 + y
x 1+
Suy ra 4 y2 + 1 + y = x 1 +
2y + 4y 2 + 4 = x 1 +
( x 1) + 4
( x 1) + 4 .
( x 1) + 4 x 1 =2y x =2y + 1 .
5 3
Thay vao phng trnh th nha t cu a he tm c nghie m ( x;y ) = ; .
2 4
4x y + 3 y + 1 =
0
Li giai
ie u kien: x 1,y 1 .
=
u
a t
v
=
x +1
y +1
543
www.TaiLieuLuyenThi.com
) (
4 u2 1 v2 1 + 3v =
4u2 v2 + 3v 3 =
0
4uv
6u
1
0
+
=
0
4uv 6u + 1 =
64u4 12u2 1 =
4u2 6u 1 + 3. 6u 1 3 =
0
0
4u
4u
6u 1
v =
6u 1
4u
v =
4u
1
u =
2
1
3
u =
x +1 =
x =
1
u,v 0
u=
2
2
4.
2
=
v 1=
y +1 =
y 0
1
6u 1
=
v
4u
3
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ;0 .
4
.
2x2 2xy + y2 4x + 4
2
2
+ x xy + y 2x 2y + 4 =2 y
2
Li giai
Phng trnh a u cu a he tng ng v i:
x= y 1
y 2x ( x y + 1) = 0
y2 .
=
x
2
Xe t tr ng h p va thay vao phng trnh th hai cu a he tm c nghiem.
x + y x y = 4x y
Li giai
Bnh phng hai ve phng trnh a u cua he tm ra =
y 4x 4 .
Thay vao phng trnh th hai cua he ta c:
x2 16 = 2 + x 4 x 2 16 3 = x 4 1 .
544
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 5
=
x 2 16 + 3
x+5
1
0
( x 5)
=
2
+
x 4 +1
x
4
1
+
x
16
3
x5
x = 5 y = 16 .
Li giai
a t t = x + 1, ( t 0 ) t phng trnh th hai cu a he ru t ra y = t 2 + t + 2 thay
va o phng trnh th nha t cu a he ta c:
2t 2 + t + 1 +=
1
5t 2 + 2t + 1 .
Suy ra 5t 2 + 2t + 1 2t 2 + t + 1 =
1
3t 2 + t
2
2
5t
+
2t
+
1
+
2t
+
t
+
1
=
= 3t 2 + t
2
2
5t + 2t + 1 2t + t + 1
) (3t
2 5t 2 + 2t + 1= 3t 2 + t + 1 4 5t 2 + 2t + 1 =
+ t +1
t= 2
.
Bai 23. Gia i he phng trnh
2
+ y2
x 2 y 2 + y + 1 + y y3 + y 2 + 1
x =
) (
Li giai
Bnh phng hai ve phng trnh th hai cu a he ta c:
(x
)(
+ y2 + 1 y x2 = 0 y = x2 .
545
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
x2 + y2 x2 y2 + x2 + y2 + 1 =
3
2
a=
t u x=
,v y2 , ( u,v 0 ) he phng trnh tr tha nh:
u + v uv + u + v + 1 =
3
.
14
u + v + 2 uv + 2u =
x2 + 3y2 3 + 2 2x2 2y + 1 =
3y
.
Bai 25. Gia i he phng trnh
3x2 + y2 = 2y + 2
Li giai
2
ie u kien: x + 3y 3 0,2x 2y + 1 0 .
T phng trnh th nha t cu a he suy ra y 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 + 3y2 3 + 2 2x2 2y + 1 =
3y
2
2
2
2x 2y + 1 = x y + 3
x2 + 3y2 3 + 2 x2 y2 + 3 =
3y
(1)
.
2
2
2
2x 2y + 1 = x y + 3
Ta x ly phng trnh (1) nh sau:
Nha n thay y = 0 kho ng la nghiem cu a he phng trnh.
x2 3
y2
x2 3
y2
+ 3 + 2 1
x2 3
y2
=3 .
ta co phng trnh: t + 3 + 2 t 1 =3 .
t + 3 + 4 ( t 1) + 4
( t + 3)( t 1) =9 4
t 2 4t 3 = 10 + 3t
3t + 10 0
x2 3
t
2
=2 .
2
2
y2
16 t 4t 3 = 9t + 60t + 100
Va y he phng trnh a cho tng ng v i:
546
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = 1
x2 3
2
2
x =
2y + 3
2 = 2
y = 1
.
y
2
2
3 2y + 3 + y = 2y + 2
x = 1
2
3x + y = 2y + 2
y = 1
( 1;1) ; (1;1) .
x
1 y
1
3
2
2x x
xy .
Bai 26. Gia i he phng trnh 3y 4xy
2
1
2
x + 4y 2x 2y =
9
Li giai
ie u kien: xy > 0,
x
3
3y 4xy
0,3y3 4xy2 0 .
3y 4xy
a=
t t
1 y
x
+
2 x
y
)(
x
=
y
34
x
y
=
2
x
y
x
.
y
x
t6
1
t6
1
=t+
= t2 + 1 +
> 0 phng trnh tr thanh:
2
2
y
2t
3 4t
3 4t
4t 2
2t 4 1 2t 4 + 5t 2 + 3 = 0 t =
x
y
1
4
y=
1
4
2x .
1
x2 + 8x2 2 x + 2x =
9x2 2
9
2 +1 x +
1
0
=
9
547
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = 1 +
x = 1 +
1+ 2 2 + 2 2
2+ 2 2 2 +4
2 2+2 2
x =
,y
=
9
9
9
+ 2 + 2+2 2
2+ 2 + 2 2 +4
2 + 2+2 2
x 1=
=
,y
9
9
9
( x;y ) = 1 +
2 2 + 2 2 2 + 2 2 2 + 4
;
;
9
9
1+ 2 + 2 + 2 2 2 + 2 + 2 2 + 4
9
9
x
y
+
= x2 + y2 + 3xy
2
y2 + 1 y
.
Bai 27. Gia i he phng trnh x + 1 x
25
2
x + 1 + y 2 = xy
y + 1 + x
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
2
2
x x + x + 1 + y y + y + 1 =x + y + 3xy
2 25
y + 1 + x 2
x + 1 + y = xy
4
x x2 + 1 + y y2 + 1 =
3xy
2
2 25
y + 1 + x x + 1 + y = xy
y2 + 1 25
x2 + 1
x2 + 1 y2 + 1 9
=
1+
=
.
1 +
y
x 4
x
4
y
548
www.TaiLieuLuyenThi.com
x,y > 0
x +1 = 3
x =
2
y
4 x 2 + 1 = 9y 2
y2 + 1 3
y =
=
4 y2 + 1 =
9x2
2
x
(
(
)
)
2
5
.
2
5
2 2
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
;
.
5 5
12 2x2 =+
y 4
Li giai
ie u kien: 6 x 6, 1 2 y 1 + 2 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
12 2x2 = y2 + 8y + 16
2x2 + y2 + 8y + 4 = 0 (1)
.
2
2
2
2
4x + y 20x + 2y + 24 = 0 (2)
1 2y y = 25 20x + 4x
ay la he bac hai hai an tong quat a biet cach giai hoac x ly nhanh nh sau:
La y (1) + 2.(2) theo ve ta c:
x = 2
2
2
(th la i thay tho a man).
10 ( x 2 ) + 3 ( y + 2 ) =
0
y = 2
( 2; 2 ) .
Li giai
5
.
3
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
ie u kien: x
( 2y x ) ( 2y
+ x 1=
5
3
0
=
x
x
2y .
2 3x 5 + x3 3x + 9 =
7.
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = 3; .
2
2
2
4 x + y + 2 + 4y 2 ( y + 1)= 5y + 6x + 3 + 2 x + y
Li giai
3 ( x + y ) + ( y + 1) = 3 ( x + y ) ( y + 1) .
3x + 2y 1 0
2
2
2
2 .
3 ( x + y ) + ( y + 1) = 9 ( x + y ) 6 ( x + y )( y + 1) + ( y + 1)
3x + 2y 1 0
3x + 2y 1 0
.
x + y =0
y = x
x + y = y +1
x =1
4 y + 3 + 4y 2 ( y + 1)= 5y2 + 9 + 2 y2 + 1 .
e giai phng trnh nay ta anh gia thong qua bat ang thc Co si nh sau:
4 y + 3 4 + y + 3 = y + 7
VT 2y2 + 7y + 7
2
4y 2 ( y + 1) 2y ( 2 + y + 1)= 2y + 6y
Ma t kha c: 5y2 + y + 10 2y 2 7y 7 = 3y 2 6y + 3 = 3 ( y 1) 0 .
V vay da u ba ng xa y ra y =
1.
Va y tr ng h p na y he phng trnh co nghiem ( x;y ) = (1;1) .
TH2: Ne u y = x thay va o phng trnh th hai cu a he ta c:
4 2 4x 2 (1 x )= 5x 2 6x + 3 + 2 x 2 + x .
a y coi nh mo t ba i ta p da nh cho ba n o c.
550
www.TaiLieuLuyenThi.com
x +=
3 2 ( y + 1)( 3y x )
Li giai
2
ie u kien: y ,3y x 0,x 5 .
3
( y + 1)( 3y x ) .
x + 3 0
x + 3 0
x + 3 0
2
2
0 y + 1 = 3y x x = 2y 1
9 ( y + 1) 10 ( y + 1)( 3y x ) + ( 3y x ) =
Thay =
x 2y 1 va o phng trnh th hai cua he ta c:
3y 2 y + 2= 2y2 3y 2
3( y 2)
3y 2 + 2
2y
2+ y+2
) (
3y 2 2 + 2 y + 2 = 2y2 3y 2
=
( y 2 )( 2y + 1) .
1
3
= 0 y= 2x= 3.
( y 2 ) 2y + 1 +
y+2 +2
3y 2 + 2
2
2
44
y + ( y + 1) x + x y =
.
Bai 32. Gia i he phng trnh
x2 + x x2 y2 =
40
Li giai
2
ie u kien: x y 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
44
y + ( y + 1) x + x y =
2
x + x2 y 2 + y 2 =
80
551
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
2
u = 4
4
x + x y =
2
2
2
2
u + v =
y = 8
u + v =
80
x = 5
80
v = 8
y=4
44 u + v + uv =
u = 8
44
x + x2 y2 =
v + u ( v + 1) =
8
v = 4
y = 4
.
Bai 33. Gia i he phng trnh
4x 3x2 y 9xy2
3y x =
x + 3y
Li giai
ie u kien:
4x 3x y 9xy
0,x + 3y 0 .
x + 3y
e he co nghie m ta pha i co 3y x 0 .
Khi o vie t la i he phng trnh di dang:
)(
) (
2
4
2
2
5
6x5=
y x6 + 8
6x y = x + 2 x 2x + 1 + 3 x + 2
.
3
3
4x
x + 27y =
( x + 3y )( 3y x )2 =4x 3x2 y 9xy2
2
u = 2
x , ( u > 0 ) he phng trnh tr tha nh:
a t
3y
v =
( u v ) u2 + uv + v2 + 2 =
u3 v3 =
u3 + 1 =
0
2 ( u v )
2v
3
2u
v3 + 1 =
v3 + 1 =
2u
v + 1 =
2u
552
www.TaiLieuLuyenThi.com
=
u v=
u v
u = v
3
3
( u 1) u2 + u 1 =0
=
2u + 1 0
v + 1 2u
u =
=
u 1,v
= 1
1 + 5
1 + 5
.
=
u
=
,v
2
2
1+ 5
1+ 5
,v =
u =
2
2
1 + 5
.
2
2
= 1 x = 2
u = 1 x2
TH1: Ne u
2.
v = 1 3y = 1 y =
3
2 1 + 5
1 + 5
x =
=
u =
1+ 5
x2
2
2
TH2: Ne u
1
1 + 5
5 1
3y 1 + 5
y =
v
=
=
6
2
2
x
1+ 5
=
( x;y ) 2; 32 ; 2; 32 ; 1 + 5; 5 1 1 + 5 .
x + x2 + 1 =
y + y2 1
.
Bai 34. Gia i he phng trnh
x2 + y2 xy =
1
Li giai
ie u kien: y 1 .
Cach 1: Vie t la i phng trnh a u cua he d i da ng:
x y=
y2 1 x2 + 1 ( x y ) = x2 + y2 2
( x + 1)( y 1) .
2
553
www.TaiLieuLuyenThi.com
xy 0
( x + 1)( y 1) = xy x y
2
2 2
xy 0
.
2
2
x=
+ y 1 x y
=
y x 1
2
2 2
Xe t he phng trnh:
x = 0,y = 1
2
2
2
x + y =
xy 1 2x =
xy 0
1
2
.
x =
,y =
2
2
2
2
3
3
=
=
y x 1
y x 1
1
2
x =
=
,y
3
3
1 2
Th lai nghiem ch co ( x;y ) = ( 0;1) ,
;
thoa ma n.
3 3
1 2
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ( 0;1) ;
;
.
3 3
Cach 2: Vie t la i phng trnh a u cua he d i da ng:
2
y x2 + 1 .
x y2 1 =
y x2 + 1 x y2 1 =
2x y 2 1 1 =
2y x 2 + 1 + 1 y x 2 + 1 =
1 + x y2 1 .
y2 x2 + 1 = 1 + 2x y 2 1 + x 2 y 2 1 .
2
x y2 1 =0 x = y 2 1 y 2 x 2 =1 .
2
2
1
y x =
.
Va y a ve gia i he phng trnh:
2
2
1
x + y xy =
Th c hie n tng t ca ch 1.
Cach 3:
y < 0
554
y2 1 + y 2 1 + 1
(1) .
www.TaiLieuLuyenThi.com
Phng trnh (1) co da ng ha m a c trng nen s du ng ha m so .
Xe t ha m so f(t) =
t + t 2 + 1 , ta co :
t
t2 + 1 + t
f '(t) =
1+
=
> 0 ne n f(t) la ha m ong bie n tren .
t2 + 1
t2 + 1
x 0
.
y2 1 2
2
1
y x =
u x 2 =x2 + 1 x =
u =
2
)
x + x + 1 (
Cach 4 : a t
2
v =
y + y2 1 ( v y ) =y2 1 y =
u2 1
2u .
2
v +1
2v
u =
u = v
u = v
2
2
u=
u2 1 v2 + 1 u2 1 v2 + 1 4
u =
0
.
=
1 u 4u2 + 3 =
+
2u 2v
2u
2v
u=
v = 1
v= 1
v= 3
v=
y x + 1 2x + y 1 3 =
8x3
)(
)
(
Bai 35. Gia i he phng trnh
x + y + 3 y x + 1 =
3
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i :
3
3
y x + 1 2x =
y 1) 8x3
)( + y 1) 8x3 ( 3 x y )( 2x +=
(
.
3
y x + 1 = ( 3 x y )
y x + 1 = ( 3 x y )3
y2 + ( 3x 4 ) y + 2x2 5x + 3 =
( 3 x y )( 2x + y 1) =
2x
0 (1)
3
3
+
=
y
x
1
3
x
y
y x + 1 = ( 3 x y )
(
)
Coi phng trnh (1) la phng trnh ba c 2 vi an la y va tham so la x .
Ta co y =
( 3x 4 )
4 2x2 5x + 3 =
( x 2)
y= 3 2x
. Suy ra
.
y= 1 x
y3 xy = x + 1
Bai 36. Gia i he phng trnh
.
1
x 2 + y 2 =
555
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien x,y 2 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
y3 xy = x + 1
y3 xy = x + 1
.
x 2 + y 2 =1 y 2 =1 x 2
y3 xy = x + 1
y3 xy = x + 1
.
1 x 2 0
x 3
x 1 2 x 2
x +1 2 x 2
y 2 =
y =
) (
Ma t kha c y3 xy
= y y 2 x 2 22 3 2 x + 1 .
Da u ba ng xay ra khi=
x 2,y
= 3.
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ( 2;3) .
2x ( y + 1) 2y ( y 1) =
186
Li giai
2
ie u kien: x + y > 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
0
0
2xy 2y + 2x + 2y + 186 =
2xy 2y + 2x + 2y + 186 =
2
2
4
2 x + y 2x x + y = 4 + y
x 2 + y 2x x 2 + y + x2 =
2xy 2y 2 + 2x + 2y + 186 =
0
2xy 2y2 + 2x + 2y + 186 =
0
2
2
x +y x=
.
2
2
4
x + y x =
x2 + y x =2
2xy 2y 2 + 2x + 2y + 186 =
0
2xy 2y + 2x + 2y + 186 =
0
x 2
y= 4 + 4x
x2 + y = x + 2
2
2xy 2y2 + 2x + 2y + 186 =
0
0
2xy 2y + 2x + 2y + 186 =
x2
x2 + y = x 2
y= 4 4x
556
www.TaiLieuLuyenThi.com
23 + 4417
1 + 4417
=
x =
,y
.
24
6
x = 3,y = 8
4417
.
2x + y 2 + y x + 1 =
3
Li giai
x 1
ie u kien: 2x + y 2 0 .
y x + 1 0
( 2x + y 2 )( y x + 1) =9
( 2x + y 2 )( y x + 1) = 10 x 2y
x + 2y 1 + 2
2
10 x 2y 0
4 ( 2x + y 2 )( y x + 1)=
(10 x 2y )
10 x 2y 0
y2
2
2
4y = x 4x + 12 = ( x 2 ) + 8
x 1 1 +
19
1
+
2
5 y +1
( y 2 ) (10y2 + y + 12 )
5 y2 + 1
x 1 1 + 2y
19
= 0.
y +1 5
2
x 1 1 =
x = 2
0
.
= 0
0
y 2 =
y = 2
557
www.TaiLieuLuyenThi.com
( x + 7y ) x + ( y + 7x=
) y 8 2xy ( x + y )
Li giai
T phng trnh cu a he suy ra x = y (xem chu e he phng trnh o i x ng
Loa i I).
Thay vao phng trnh th hai cua he va a t t = x 2 + 2x 1 a ve phng
trnh ba c hai khong hoa n toa n(xem cuo n phng trnh, ba t phng trnh vo
ty cung ta c gia ).
Li giai
x + y 0
ie u kien:
.
3x y 0
2 4x + 2
( x + y )( 3x y ) =
1
1
x
x
.
( x + y )( 3x y ) =
1 2x 2
2
( x + y )( 3x y ) =1 4x + 4x2 x y 2 =4x 1
)
16
2
3
y=
5
5
16 .
o i chie u v i ieu kie n suy ra: x = y =
1 4.
16 16
16
13
y = 16
2
13
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y
=
) 165 ; 163 ; 165 ; 16
.
558
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + 1 = y + 2 2
Li giai
Nha n tha y y = 0 kho ng la nghiem cu a he phng trnh. Phng trnh th hai
cu a he vie t la i d i da ng:
9
( x + 3y ) = 13 x3 9xy + 27 = 13 x3 .
y
y
y
3
1
3x 3x2
1
3x 1
9x
x +
=27 +
x + x 3 =27 .
2
y
y
y y
y
y
y
2
1
1
3x
1
x 3 x + 3 x + 9 + = 0 = x + 3 .
y
y
y
y
a p so:=
( x;y )
(2
2;3 2 2 .
3y + 9y2 + 3 =
2
9
2x + 4x + 3
36
Li giai
Phng trnh a u cu a he tng ng v i:
2
2x
2x + 2x + 1 y + y 2 + 1 =
.
1 y=
3
3
3
Thay y =
2x
va o phng trnh th hai cua he ta c:
3
1 19
1 19
1 19
,y =
x =
x =
2
4
19
7x
19
2 7
2 7
3 7
x2 + x2 + x2 =
3
9
36
9
36
1 19
1 19
1 19
x =
x =
,y =
2
7
2
7
3 7
1 19 1 19
1 19 1
;
;
;
( x;y ) =
2 7 3 7 2 7 3
19
.
7
559
www.TaiLieuLuyenThi.com
y + y2 + 1 =
2
2
x + x + 4
.
Bai 43. Gia i he phng trnh
6y2 + 5y + 1= x3 + 1
Li giai
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
2
2
x + x + 1 y + y2 + 1 =1 x + x + 1 =y + y2 + 1 x =y .
2
2
2
2
2
x
Thay y = va o phng trnh th hai cua he ta c:
2
2
x
x 1
6 + 5 + =
2
2 2
x3 + 1 6x2 10x + 2=
6 x2 x + 1 4 ( x + 1=
)
x +1
6 4. =
x2 x + 1
x3 + 1 .
( x + 1) ( x2 x + 1) .
x +1
x2 x + 1
x +1
=
x2 x + 1
97 1
.
8
121
+
97
+
8114
+
530
97
121
+
97
+
8114
+
530
97
x =
,y=
144
288
x3 + y3 6x2 6y2 + 13x + 13y =
20
.
Bai 44. Gia i he phng trnh
8 8 2x + y 4 + 2
x + 2 x2 y +=
Li giai
ie u kien: x2 y + 8 0,2x + y 4 0 .
Phng trnh a u cu a he tng ng v i:
3
( x 2)
+ x 2 = (2 y) + 2 y x 2 = 2 y y = 4 x .
x ta c:
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
4
2
2
+ 2 x + 1 + =
+2 x
x
8
x
8.
+5 =
x
x
x
x
a t=
t
2
x
t 8
t + 2 t2 + 5 = 8 2 t2 + 5 = 8 t 2
2
4 t + 5 = 64 16t + t
t = 2
x
t = 22
x
3
2
x
2
x
2
=
x= 4 + 2 3
260 22 139
22
x =
=
x =
4 + 2 3,y =
2 3
260 22 139
22 139 224 .
=
x
=
,y
9
9
( x;y ) =( 4 + 2
9
9
x3 y3 xy x y + 1 = 1 x 1 y
Li giai
ie u kien: x 1,y 1,xy x y + 1 0 .
Ne u x =1 y =1 .
Xe t x,y < 1 khi o phng trnh a u cua he vie t la i d i dang:
(x
y3
yx
.
xy x y + 1 =
1 x + 1 y
( x y ) x2 + xy + y2
xy x y + 1 +
= 0x= y.
1 x + 1 y
1
( x;y ) =( 2; 2 ) .
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y
=
)
(1;1) ; ( 2; 2 ) .
561
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 46. Gia i he phng trnh:
2x2 + 4y 2
2 3
= 4 (x + y) 1
xy
y x
.
2
x + 5x + 2y + xy + 6 2x x ( y + 3) = x + y + 3
Li giai
(x
x ( y + 3)
+ 2 ( x + y + 3) =
) +(
x x ( y + 3)
x x ( y + 3)
x + y+3 .
+ 2 ( x + y + 3) = x + y + 3 + 2 x ( y + 3) .
x y+3
x
=
x ( y + 3)
=0
x =y+3.
=
x
y+3
2 ( y + 3) + 4y2
= 4
y ( y + 3)
( 2y + 3)( 6 y ) 1 .
y ( y + 3)
7y2 + 15y + 18
2y 2 + 9y + 18
4
=
y ( y + 3)
y ( y + 3)
(
16y ( y + 3) ( 2y
)
+ 9y + 18)= ( 7y
4 y ( y + 3) 2y 2 + 9y + 18 = 7y 2 + 15y + 18
81( y 1) ( y + 2 )
+ 15y + 18 .
x = 1
y = 2 y = 2
.
=
0
x = 4
y = 1
y = 1
(1; 2 ); ( 4;1) .
2 2x 3y 5 x + y =
7
Bai 47. Gia i he phng trnh
.
1
3 5 x + y 2x y 3 =
562
www.TaiLieuLuyenThi.com
Phan tch li giai. Nha n tha y he co en bon ca n th c trong o la p lai
5 x + y ne n ta a t mo t an phu u =
2
2
2
2
2
17
4u
3u
1
7
u
=
2
17
4u
v
u
7
+
=
(
)
0 u 7
u 7
.
v = 3u 1
v = 3u 1
2
2
2
0
53u 38u 15 =
4 13u + 6u + 16 = u 14u + 49
5 x + y =
1
u =1
x + y =4
x =3
.
2
2
v =
2x y =7
y =1
2x y 3 =
( 3; 1) .
x+y= xy +2
Li giai
ie u kien x + y 0,x y 0 .
=
u
a t
v
=
x2 y2 =
uv
2
2
4
4
xy
2 x + y =u + v
x+y
u= v + 2
u= v + 2
.
u v 2 + 2uv 2u2 v2
u4 + v4
( )
+ 1 = uv + 3
+ 1 = uv + 3
2
563
www.TaiLieuLuyenThi.com
u= v + 2
u= v + 2
.
2 2
2 2
9 u2 v2 + 6uv + 9
u v + 8uv + 9 = uv + 3 u v + 8uv +=
u =
u =
v+2
2 u =
0
. Nhng do u,v 0 ne n ch nhan nghiem
uv = 0
v = 0 v = 2
=
u 2,v
= 0 .
2
x = 2
x + y =
.
y
=
2
x
y
=
0
3x
+ 3x + 2y = 6y 2 (1)
y
Bai 49. Gia i he phng trnh
.
2 3x + 3x + 2y = 3x 3y + 2 (2)
Li giai
ie u kien y 0,3x + 2y 0,3x + 3x + 2y 0 .
a t u = 3x + 2y 3x = u2 2y khi o (1) tr tha nh
u2 2y
+ u = 6y 2 u2 + u.y 6y2 = 0 .
y
u = 3y
.
( u + 3y )( u 2y ) =0
u = 2y
- V i u = 3y khi o (2) tr tha nh:
2 3x 3y = 3x 3y + 2
3x 3y 1 + 1 = 0 (vo nghiem).
1
1
3x + 2y =
2y
,y =
x=
3x = 4y 2y
12
4
4y = 3x 3y + 2 =
2 3x + 2y = 3x 3y + 2
= 2
x 4,y
.
1 1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ; ; ( 4;2 ) .
12 4
x +1 2 + 3 x 1 y +1 + y +1 =
0
) ( )
(
Bai 50. Gia i he phng trnh
.
7x + ( 2 + x ) y + 1 =
5
564
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien y 1 .
u= x + 1
a t
, ( v 0 ) khi o he phng trnh tr tha nh
v
y +1
=
u2 + 3 ( u 2 ) v =
u2 + 3 ( u 2 ) v =
+ v2 0
+ v2 0 (1)
u ( 7 + v ) = 12 v (2)
7 ( u 1) + ( u + 1) v = 5
Ru t u =
12 v
t (2) thay va o (1) ta c
7+v
2
12 v
12 v
2 v + v2 =
0
+ 3
7+v
7+v
(12 v ) 3v ( 7 + v )( 3v + 2 ) + v2 ( 7 + v ) =
0.
2v2 + 5v 25
= ( v + 7) .
v =1 17
v2 + 2v 16 =
0
3
v
=
5
v2 + 3v 9 =
0
v =1 + 17
y =17 2 17
Nhng do v 0 ne n
.
3
9
v
=
5
y
=
6
2
5
2
4
9
Suy ra ( x;y ) =
17 2 17;y = 6 2 5 1 .
( )y =
4
x 1 + x 3 x y + x x = 3y + y 1
Li giai
ie u kien: x 1,y 1 .
Ne u x = 1 thay va o phng trnh th hai cua he ta c y = 1 .
Xe t x > 1 khi o phng trnh th nha t cua he tng ng v i:
x 1 y 1 + 3( x y ) + x ( x y ) =
0.
565
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
(x y)
+3+ x = 0 x = y.
x 1 + y 1
3x3 4x2 3x +=
4 0 ( 3x 4 ) x2 =
1 0
=
x
x >1
4
4
.
=
y
3
3
4 4
Va y he phng trnh co hai nghie m ( x;y ) = (1;1) ; ; .
3 3
x y + x2 + 4xy + 4y 2 =
9
Li giai
ie u kien: x y 0 .
at u = x y,v = x2 + 4xy + 4y2 , ( u,v 0 ) khi o he phng trnh tr thanh:
2
u + v =
9
u = 2
xy =
u,v 0
.
2
2
41
v 2u =
v = 7
x2 + 4xy + 4y 2 =
7
x = 5
y = 1
x y =
4
x + 2y =
7 x = 1 .
3
x + 2y =
11
y =
( 5;1); 13 ; 113 .
2 2
2
2
x + = y +
y
x
Bai 53. Gia i he phng trnh
.
3 4 x3 + y3 =
2xy
Li giai
ie u kien: xy 0 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
566
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = y
( x y ) x + y + xy = 0 x + y + 2 =0 .
xy
2x= 2x2
x= 1 y= 1 .
TH2: Ne u x + y +
2
=
0 khi o ta co he phng trnh:
xy
2
0
0
=
x + y + xy =
x + y +
xy
.
3 4 x3 + y3 =
3 4 x + y ) ( x + y ) 3xy =
2xy
2xy
(
2
0
x + y + xy =
2
0
=
x + y +
xy
.
3 8 4 3xy =
6 6
3 3
2xy
0
x y + 3x y 4 =
xy x2 y2
2
0
x + y + xy =
x
+
y
+
=
0
xy
.
xy = 1
3
3
x y 1 x3 y3 + 4 =
0
xy = 3 4
)(
x = 1
y = 1
x + y =
2
3 2
=
x
xy = 1
2
3
x + y =2
y = 2 +
xy = 3 4
3 2 +
=
x
3 2
y =
2
53 4
53 4
53 4
53 4
567
www.TaiLieuLuyenThi.com
3x + 3y =
6
Bai 54. Gia i he phng trnh
.
10
3x + 16 + 3y + 16 =
Li giai
ie u kien: x,y 0 .
Ta co :
3x + 16 + 3y + 16
3x + 3y
+ ( 4 + 4) =
62 + 82 = 10 .
3x
3y
=
x =y x =y =3.
4
4
)(
2
2
2
2
1
xy + x y + 1 + y x + 1 + x + 1 y + 1 =
.
(1 y ) x 2 + 2x + 3 = x 2 + 1
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
1 x + x2 + 1 y + y 2 + 1=
1
2
2
2
x y + y + 1 + x + 1 y + y + 1=
2
2
2
2
1 y x + 2x + 3 = x + 1
1 y x + 2x + 3 = x + 1
)
)
(
(
x + x 2 + 1 = y + ( y)2 + 1
x = y
2
2
(1 y ) x 2 + 2x + 3 = x 2 + 1
(1 y ) x + 2x + 3 = x + 1
y = x
y = x
x 1
2
2
( x + 1) x + 2x + 3 = x + 1
2
( x + 1) x2 + 2x + 3 =
568
) ( x + 1)
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
3 9 + 2 114
1
5
9
x =
+
2
2
y = x
2 3 3 9 + 2 114
.
x 1
2
3 9 + 2 114
0
2x + 3x + 4x + 1 =
1
5
9
y =
+
2
2
2 3 3 9 + 2 114
x2 + 2 + y2 + 3 + x + y =
5
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
3
2
7
2
x= 2 y
x
2
y
3
+
+
+
=
2
3
7
x + y =
3 y + 2 + y2 + 3 =
2
2
1
x =
2
y = 1
y
x=
2
.
x = 17
2 y2 + 3 + 2y 3 2 + 8 =
7
20
(
)
13
y =
20
1 17 13
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ;1 ; ; .
2 20 20
x + 2xy = x 2xy + 2
Li giai
x + 2xy 0
ie u kien: x 2xy 0 2x 0 x 0 .
2
1 4y 0
www.TaiLieuLuyenThi.com
Xe t x > 0 khi o phng trnh th nha t cua he tng ng v i:
x + 2xy x 2xy =2 2x 2 x2 4x2 y2 =4 .
x 2=
x 2
x 2
2 x 1 .
x 4x y 2
2
2 2
y = 2
x 4x + 4 = x 4x y
x
2 2
x2 + 4x 3 x 2 4x + 4 =
3
Suy ra: 2
8x 7
8x 7
+ 4x 3 + x2 4x + 4
=
x=
3
x 2 + 4x 3 x 2 4x + 4
8x + 2
1
2 y =
2 x2 + 4x 3 =
3 x2 + 4x 3 =4x + 1 x =
3
2
1
o i chie u v i ieu kie n ch nhan nghiem ( x;y ) = 2; .
2
1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = 2; .
2
x 4 y + 2 x y =
4 xy
Bai 58. Gia i he phng trnh
.
2y + x = x y
Li giai
ie u kien: x,y 0,x y 0 .
Nha n thay x = 0 y = 0 .
Xe t x > 0,y > 0 khi o he phng trnh a cho tng ng v i:
x 4 y + 2 x y =
4 xy
x 4 y + 2 x y =
4 xy
=
+
y
2
0
+
=
2y
x
x
y
0
x + x y
x = 0
4 xy
x 4 y + 2 x y =
x + 2 x =
0
.
y = 0
y = 0
y = 0
570
www.TaiLieuLuyenThi.com
x 1
x +1 1 y =
x .
Bai 59. Gia i he phng trnh
4xy + x 2 y 2 =x + y
x + y
Li giai
ie u kien: x 0,x + y 0,x 1,
x 1
0,x2 y2 0 .
x
4xy
x+y
=
x+y
x y
(x y) =
x+y
x y
(x y) =
2
(x + y)
x2 y2
x y=
x y
=
3
3
.
( x y ) ( x y ) ( x + y ) =0
x y = x + y
y = 0
x 1
x +=
1
x
x 1
x 1
x 1
.
+ 1 x +=
1
+1+ 2
x
x
x
1
x 1
x2 x + 1
x 1
x +=
1 2
= 2
x
x
x
x
x > 0
1+ 5
2
x2 x + 1
x 1 x = 2 .
= 4.
x
x
4 1 x=
x 1
x 1
1
.
2 2 1 x2 =
2 1 x 2 =+
1
x
x
x
( x + 1)
x2
x = 1
2
0
4x (1 x ) x 1 =
x = 1
3
28 3 87
1
1
x=
3 6 3 28 3 87
571
www.TaiLieuLuyenThi.com
1+ 5
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
;0 .
2
y2
2
x + y =
x + x2 + 1
.
Bai 60. Gia i he phng trnh
2
y + x2 =x + y
y + 1 y2
Li giai
ie u kien: 1 y 1,y + 1 y 2 0 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
1
x2 + 1 + x 1
= 0 x + y2 .
x + y2 1
= 0.
2
x + x2 + 1
x + x +1
x + y2 .
2x
=
0.
x + x 2 + 1 x 2 + 1 x + 1
2y2
x 1 +
= 0 x = 0 (do
2
x + x2 + 1
x + 1 x + 1
x2 + 1 + x > 0, x2 + 1 x + 1 > 0 .
y 1 y2
y
y
1 =0
=0 .
y + 1 y2
2
y + 1 y2
y
+
1
y2
y = 0
y = 0
.
2
1 y =
0
y = 1
Suy ra
=
( x;y )
.
Bai 61. Gia i he phng trnh
2
81
( x y + 2 ) + x2 + 4x + 3 y 2 1 =
572
)(
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien: x 0,y 2 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
x + y 2 = ( x + 1)( y 1) x + y 2 + 2 x ( y 2 ) =
( x + 1)( y 1)
xy 2x + 1 2 x ( y 2 ) =0
x ( y 2) 1
=0 x ( y 2 ) =1 .
x ( y 2) =
1 . Nhan tha y x = 0 khong tho a ma n he phng trnh ne n vi
x0y=
1
+2.
x
1
+ 2 va o phng trnh th hai cua he ta c:
x
Thay y=
2
1
2
x + x + 4x + 3
x
2
1
+ 2 1 = 81 4 ( x + 1)4 = 81x 2 .
x
1
2 x + 1 2 =
1 =
x =
,y 4
9x
(
)
x=
x>0
2
2
x
1
9x
+
=
(
)
=
x = 2 =
x 2,y
2
1 5
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ;4 ; 2; .
2 2
1 + 2x 2x 2 1 + =
y 4x3 y + 7x 2
Li giai
ie u kien: y 1 .
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
x = 1
.
x 2 y ( x 1) + 2x 2 3x + 1 = 0 ( x 1) x 2 y + 2x 1 = 0 2
0
x y + 2x 1 =
TH1: Ne u x = 1 thay va o he ta c y = 1 .
TH2: Ne u x2 y + 2x 1 = 0 y =
1 2x
x2
phng trnh).
573
www.TaiLieuLuyenThi.com
Thay y =
1 2x
x2
1 + 2x 2x2 1 +
1 2x
x
=4x3 .
1 2x
x
+ 7x2 2x2
( x 1) =(1 2x )
x2
1 2x 0
1 2x 0
x0
4
2
2
2 2
2
2 .
4x ( x 1) =(1 2x ) x
4x ( x 1) =(1 2x )
1
1
,y =
2+2 2
x =
x =
2
2
.
1
1
1
1
,y =
2+2 2
x =
x =
2
2
Va y
he
phng
trnh
co
1
1
;2 + 2 2 ; 1
;2 + 2 2 .
( x;y ) =
2
2
hai
nghiem
2
( x y ) ( x + 3) + ( y + 3) + xy 2 = 3y + 15y + 13
x 2 + 2x + y + 2 =
3
Li giai
ie u kien: 2x + y + 2 0 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
3
( x + 2)
+ 4 ( x + 2) =
y 3 y =
x 1.
( y + 3) + 4 ( y + 3) x + 2 =+
) (
x2 + 3x + 1 = 3 x2 1 +
( x 1)( x + 1) +
3 ( x 1)
3x + 1 + 2
3x + 1 2 = 0 .
=
0.
3
( x 1) x + 1 +
= 0 x = 1 y = 0 .
3x + 1 + 2
574
la
www.TaiLieuLuyenThi.com
x 1 + y +1 =
4
Li giai
ie u kien: x 1,y 1 .
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
( x y ) ( x y 2) = 0 yy== xx 2 .
3
Li giai
1
ie u kien: x ,y 3 .
2
He phng trnh a cho tng ng v i:
( x y )( x + 2 ) =
0
2
3 4y y + 3 + 2 2x 1
4x + 3x +=
x = y
2
3 4x x + 3 + 2 2x 1
4x + 3x +=
x = y
2x x + 3
) (
2
2x 1 1
x = y
x = 1
2x = x + 3
y = 1
1
2x 1 =
0
=
www.TaiLieuLuyenThi.com
Chu e 14.
sin x= sin x = + 2k
tan x = tan x = + k
cot x = cot x = + k
( px a ) + ( qy b )
=
c2 at
px =
a + csin
, 0;2 .
b + ccos
qy =
Da ng nay th ng i cung ca c ca n th c
a2 x2 va
b2 y 2 .
cos
2
=
5
5 1
4
5 +1
.
;cos
=
2
5
4
cos
=
12
6+ 2
5
,cos
=
4
12
6 2
7
2 3
.
;cos
=
4
12
2
576
1
1
2 sin x
cosx =
2
2
2 sin x =
2cos x .
4
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
3
- sin x 3 cos=
x 2 sin x
cos x=
2sin x =
2cos x .
2
2
3
6
1
3 sin x cos=
x 2
sin x cos x=
2 cos x .
2sin x =
2
6
3
Go c nha n o i:
- sin 2x = 2sin x cos x;cos2x = 2 cos2 x 1 = 1 2sin 2 x .
- tan 2x
=
2 tan x
2 tan x
1 tan 2 x
.
;sin 2x
;cos2 x
=
=
1 tan 2 x
1 + tan 2 x
1 + tan 2 x
Go c nha n ba:
- sin3x =
3sin x 4sin3 x;cos3x =
4 cos3 x 3cos x .
-
tan3x
tan x 3 tan 2 x
cot x cot 2 x 3
.
;cot 3x
=
1 3tan2 x
3cot 2 x 1
Go c nha n bo n:
1
2
x 1 y =
4.
Bai 1. Gia i he phng trnh
1
y 1 x2 =
Li giai
Cach 1: ie u kie n: x 1, y 1 e he phng trnh co nghie m ta pha i co
x > 0,y > 0 va y 0 < x 1,0 < y 1 .
=
x sin
a t
, , 0; .
y cos
2
=
www.TaiLieuLuyenThi.com
cos2
sin 1=
cos =
1 sin 2
1
2sin
=
sin
4
1
2 cos
=
cos
5
x =
=
12
=
= =
3 12
+ =
x =
2
12
5
=
y =
12
2 2 cos ( ) =1 .
1
2 cos ( + ) = 0
2
6 2
4
6+ 2
4
6+ 2
4
6 2
4
4
4
4
4
( x;y ) =
x,y 0
he , ta c: y 1 x 2 = x 1 y2
x2 1 y2 = y2 1 x2 x = y .
6 2
x =
1
x
0
4
.
x 1 x 2=
16x 2 1 x 2= 1
4
6+ 2
x =
4
Ta co ke t qua tng t .
x2 + y2 =
1
)(
Li giai
=
x sin
a t
, 0;2 phng trnh th hai cu a he tr tha nh:
y cos
=
578
www.TaiLieuLuyenThi.com
sin 6 = 1 =
+k .
12
3
7 11 5 19
Do 0;2 ; ;
; ;
.
4 12 12 4 12
2 ( x y )(1 + 4xy ) =
3
.
Bai 3. Gia i he phng trnh
2
2
1
x + y =
Li giai
Cach 1: V x2 + y2 =
1 ne n to n ta i 0;2 sao cho x = sin ,y = cos .
Khi o phng trnh th nha t cu a he tr tha nh:
2 ( sin cos )(1 + 4sin cos ) = 3 .
a t =
t sin cos sin cos
=
1 t2
,t 2; 2 .
1 t2
2t 1 + 4.
= 3 3 2t 2 2t 3 3 = 0 .
4
6
4 cos cos cos 2 = 3 .
12
3
6
579
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 cos 3 =
5
13
2
+ k2
=
+k
3 =
4
6
36
3 ,k .
5
7
2
3 4 = 6 + k2
= 36 + k 3
13 37 61 17 41 65
V 0;2 =
,
,
,
,
,
.
36 36 36 36 36 36
13 37 61 17 41 65
,
,
,
,
,
.
36 36 36 36 36 36
6
.
2
cos3 + sin3 =
6
.
2
3
.
cos 3 =
2
4
2
(
(
)
)
x 1 y2 =
2y
Li giai
Cach 1: Nhan tha y x =
1,y =
1 kho ng tho a man he phng trnh:
2y
x =
1 y2
.
Xe t x,y 1 khi o he phng trnh tng ng v i:
y = 2x
1 x2
a t =
x tan ,y
= tan , , ; \ he phng trnh tr tha nh:
2 2 4
2 tan
k + 2l
=
tan =
2
tan
tan
2
2
k
1 tan
3
.
tan = tan 2
= 2 + l
tan = 2 tan
= l + 2k
3
1 tan 2
580
www.TaiLieuLuyenThi.com
V , ; \ =
( k;l )
2 2 4
)(
Suy ra ( x;y ) =
( 0;0 ) ; 3; 3 ;
3; 3 .
)(
3; 3 .
x = y
.
( x y )( xy + 3) =0
xy = 3
(
(
x 1 y2 =
2y
.
Bai 5. Gia i he phng trnh
3x x3
y 1 3x2 =
Li giai
Nha n thay y =
1,x =
1
3
2y
x =
1 y2
1
Xe t y 1,x
khi o he phng trnh tng ng v i:
.
3
3x x3
y =
1 3x2
a t =
x tan , ; \ he phng trnh tr tha nh:
2 2 6
2y
tan =
2y
2 tan3
1 y2
tan =
tan =
2
1 y
1 tan2 3 .
2
tan
3
tan
y tan3
y tan3
=
=
y =
1 3tan2
581
www.TaiLieuLuyenThi.com
k
; \
tan=
tan 6
2 2
=
2 2 6
; ;0; ; .
5
5 5 5
=
5
y tan3
y tan3
=
x2 y2 =
1
.
Bai 6. Gia i he phng trnh
3
3
2
4x + 4y = 3x y + 2 3xy + 2x
Li giai
T phng trnh th nha t cu a he suy ra x2 = y2 + 1 1 x 1 .
1
, 0; \ =
y tan .
cos
2
a t =
x
cos
+=
4 tan3
3
2
cos
tan +
2 3
2
.
tan +
cos
cos
sin3 =1
0;
2
1
.
= x =
y=
sin 2 + =1
6
3
3
6
2 1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
;
.
3 3
x = 2 + 2 2 + y
Bai 7. Gia i he phng trnh
.
y = 2 + 2 2 + x
Li giai
ie u kien e he phng trnh co nghie m la :
0 x 2
x,y 0
.
0 y 2
x + 2 2, y + 2 2
Ne u x > y x y = 2 + 2 2 + y 2 + 2 2 + x < 0 vo ly .
582
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ne u x < y x y = 2 + 2 2 + y 2 + 2 2 + x > 0 vo ly .
Va y x = y x = 2 + 2 2 + x .
a=
t x 2 cos , ; .
2 2
2 cos t =2 + 2sin
t
.
2
t
t
2 cos t =2 1 + cos .
4
2 4
t
2
16
+k
t = + k2
t =
t
9
9 .
t 2 cos 4 8
2 cos
=
4
8
t
2
16
+ + k2
+k
t=
t =
4 8
7
7
2 2
V t ; =
t
,
( x;y=
)
9
7
2 2
2 2
, .
7
9
t ) ,t
( 2 cos t;2 cos=
2 2
, .
7
9
x = 2 + 2 + ... + 2 2 + y
(n da u can).
y = 2 + 2 + ... + 2 2 + x
(
(
)( )
(1 x )(1 y ) ) (1 + 3 ) =
x (1 y ) y (1 x ) 3 + 3 =
2x + 2y
xy +
2x + 2y
Li giai
ie u kien: 0 x 1,0 y 1 .
Nha n thay x= y= 0 la mo t nghiem cu a he phng trnh.
Xe t x > 0,y > 0 khi o =
a t x cosa,
y cos b, a,b 0; .
=
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
3)
2 ( cosa + cos b )
) (3 + =
.
3)
2 ( cosa + cos b )
) (1 + =
3 + 3 sin ( b=
) a) 2 ( cosa + cos b)
(
(
)(
)
(
2
2
2
2
cos a 1 cos b cos b 1 cos a
(
(
)
)
3 + 3 sin ( b=
a)
a)
1 + 3 cos ( b=
3 + 3 sin ( b=
a)
b a =
6
2 ( cosa + cos b )
2 ( cosa + cos b )
1
tan ( b a ) =
2 ( cosa + cos b )
a+b
3+ 3
=
=
cos
2
1 + cos
2.2 2.
2
b a =
6
3
2
3 + 3
a+b
cos
= 2 2 cos
2
12 .
2
b a =
a + b =
3.
b a =
1 + cos
6
a =
x cos
=
=
=
12
12
2
b =
2
y cos
4 =
4
2
2+ 3
.
2
2+ 3 2
.
;
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ( 0;0 ) ;
2
2
x + 3y2 2y =
0
) (
Li giai
ie u kien: x 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
584
) (
.
x=
1
www.TaiLieuLuyenThi.com
( )
2
1
3x + ( 3y 1) =
.
36x x + 2 3 9 x + 4 ( 3y 1)3 3 ( 3y 1) =
0
3x
= sin
a t
, 0; khi o phng trnh th hai cu a he tr thanh:
3y 1= cos
36sin3
3 3
+ 2 3 9
=
+ k
3 = + k2
7 19
0;
6
12
, ,
.
12 24 24
7 k
3 6 = + k2
= 24 + 2
sin 2 1 + cos
7 19
Suy ra ( x;y )
=
;
, , ,
.
3
3
12 24 24
=
x;y
( ) 3 ; 3 , 12 , 724 , 1924 .
2
Bai 1. Gia i he phng trnh 2x + 3y + 3 ( 2xy 3x )
.
=1
4 3xy 3
Li giai
Cach 1: ieu kie n: xy
3
.
4
=
x sin
a t
, 0;2 khi o phng trnh th hai cu a he tr thanh:
y cos
=
2sin2 + 3cos + 3 ( sin 2 3sin
=
) 2 3 sin 2 3 .
585
www.TaiLieuLuyenThi.com
cos 2 +
+ 3cos + + 2 =0 .
3
3
cos + = 1
3
.
2 cos2 + + 3cos + + 1= 0
3
3
1
cos + =
3
2
+ 3 = + k2
=
2
+ 3 = 3 + k2
=
2
+ k2
3
+ k2 .
3
+ k2
2
Do 0;2 ; ; .
3 3
( sin ;cos ) , 23 ; 3 ; .
)(
3 2x x 3y 3 =
0.
3x 4x 3y 4y =
2
)(
Li giai
=
x sin
a t
, 0;2 phng trnh th hai cu a he tr tha nh:
y cos
=
sin 6 = 1 =
+k .
12
3
5 3 13 17 7
Do 0;2 ; ; ;
;
; .
12 12 4 12 12 4
www.TaiLieuLuyenThi.com
5 3 13 17 7
; ;
;
; .
( x;y=) ( sin ;cos ) , 12 ; 12
4 12 12 4
x2 + y2 =
1
Li giai
=
x sin
a t
, 0;2 phng trnh th hai cu a he tr tha nh:
y cos
=
= k
3 = + k2
4
4
.
3
5
=
+k
3 =
+ k2
8
2
4 4
3 7 11 15
Do 0;2 0; ;2; ; ;
;
.
8 8 8
8
x2 + y2 =
1
Li giai
=
x sin
a t
, 0;2 phng trnh th hai cu a he tr tha nh:
y cos
=
2
2
.
sin 3 = 1 3 =
+ k2 =
+k
6
6
2
9
3
2 8 14
Do 0;2 ; ;
.
9 9 9
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + y2 =
1
+
=
y
x
2x
8y
8y
1
)(
Li giai
=
x sin
a t
, 0;2 phng trnh th hai cu a he tr tha nh:
y cos
=
)(
=
+k
1
48
4.
sin 4 cos 4 = 1 sin8 =
2
5
=
+k
48
4
x2 + y2 =
1
Bai 6. Gia i he phng trnh
.
3
4
2
4xy 8x y + 8y 8y + 1 = x + y
Li giai
=
x sin
a t
, 0;2 phng trnh th hai cu a he tr tha nh:
y cos
=
=k
4 + = + + k2
3
4
4
4 + = 3 + k2
=
+k
4 4
10
5
x2 + y2 =
1
Bai 7. Gia i he phng trnh
.
3
4
2
0
4xy 8x y + 8y 8y =
Li giai
=
x sin
a t
, 0;2 phng trnh th hai cu a he tr tha nh:
y cos
=
588
www.TaiLieuLuyenThi.com
=k
1
2
.
= + k
2
8
2
2
2
1
x + y =
Bai 8. Gia i he phng trnh
.
3
4
2
1
4 3y 8 3x y + 8y 8y =
Li giai
=
x sin
a t
, 0;2 phng trnh th hai cu a he tr tha nh:
y cos
=
x2 + y2 =
1
)(
Li giai
ie u kien: xy 0 .
=
x sin
3
at
, 0;2 \ 0; ;2; ; phng trnh th hai cua he tr thanh:
2 2
y cos
(16sin
)(
1
.
sin cos
=
+k
1
60
5.
sin 5 cos5 = 1 sin10 =
= 12 + k 5
x2 + y2 =
1
Li giai
ie u kien: xy 0 .
589
www.TaiLieuLuyenThi.com
=
x sin
3
at
, 0;2 \ 0; ;2; ; phng trnh th hai cua he tr thanh:
2 2
y cos
(16sin
) (
1
1
.
+
sin cos
=k
.
2
sin 5 + =
sin +
4
4
= 12 + k 3
x + 1 y2 =
1
Li giai
x = cosa
a t
, a,b 0; he phng trnh a cho tr tha nh:
y = cos b
2
1
1
cosa + 1 cos b =
cosa + sin b =
.
3
cos b + sin a =
cos b + 1 cos2 a =
3
a + = b + + k2
6
3
cos a + =
.
cos b +
6
3
a + 6 = b 3 + k2
1
3
.
,b = x = ,y =
3
6
2
2
1 3
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ;
.
2 2
590
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 y2
x =
1 + y2
Bai 12. Gia i he phng trnh
.
2
1 x
y =
1 + x2
Li giai
a t =
x tan , ; he phng trnh tr tha nh:
2 2
1 y2
tan =
1 y2
sin 2 2
2
=
tan
=
tan
1+ y
1 + y2
1 + cos2 2 .
2
1 tan
=
=
y cos2
y cos2
y =
1 + tan 2
2
2
1 + 1 tan tan = 2 tan
1 + tan 2
1 + tan 2 .
y cos2
=
tan =0
tan =1
3
1
2
17 + 3 33
tan
3
3 3 17 + 3 33
3
=
y cos2
x 0,y
=
= 1
.
x = 1,y = 0
3
2
17 + 3 33
x =y = 1
+
3 3 3 17 + 3 33
3
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
3
1
2
17 + 3 33 1
2
17 + 3 33
=
+
+
;
( x;y ) ( 0;1); (1;0 ); 3 3
3
3 33 17 + 3 33
3
3 17 + 3 33
x2 = 1 y2
.
Bai 13. Gia i he phng trnh
y2 = 1 x2
Li giai
Nha n tha y ne u ( x 0 ;y 0 ) la nghiem cu a he phng trnh th ( x 0 ; y 0 ) cung la
nghiem cu a he va y ta ch ca n xe t ca c nghiem kho ng a m sau o lay ta se
c a y u nghie m cu a he .
x = sin a
a t
, a,b 0; khi o he phng trnh tr tha nh:
y = sin b
sin 2 a =
sin a =
1 sin 2 b
cos2 b
sin b =
1 sin 2 a =
1 cos4 b .
2
2
2
sin b = 1 sin a sin b = cos a
sin b = 0
2
0sin b1
.
sin b = 1 1 sin 2 b sin b = 1
sin b = 5 1
2
2
2
5 +1 5 1 5 +1 5 +1
;
;
2
2 2
2
x 1 y2 + y 1 x2 =
1
.
Bai 14. Gia i he phng trnh
2
(1 x )(1 + y ) =
Li giai
Cach 1: ieu kie n: 1 x,y 1 .
x = sin a
a t
, a,b ; he phng trnh tr tha nh:
2 2
y = sin b
592
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
sin a cos b + sin b cosa =
1 sin ( a + b ) =
.
2
2
(1 sin a )(1 + sin b ) =
(1 sin a )(1 + sin b ) =
a+b=
2
a + b =
2
a + b =
.
(1 sin a )(1 + cosa ) =
sin a = 1 a = 2
2
cosa = 1
a = 0
a,b ;
2 2
a = 0
x = 0
y = 1
b =
2
x +1
x +1
x 1
1 x2 =
1 x
+
x
1
1
4x
( x 1)
x +1
1 x =
1 x 0 .
1 x
Ma t kha c:
x
4x
( x 1)
x +1
=
1 x x
1 x
4x
( x 1)
x +1
1 x
x +1
1 x
x + 1 1, x 0 .
(
(
)
)
y 1 3x2 =
3x x3
Li giai
1
1
kho ng thoa man he phng trnh.
Nha n thay x =
,y =
3
3
3x x3
y =
1
1
1 3x2
Xe t x
khi o he phng trnh tng ng v i:
.
,y
3
3
3
x = 3y y
1 3y2
593
www.TaiLieuLuyenThi.com
a t =
x tan , ; \ khi o he phng trnh tr tha nh:
2 2 6
3tan tan3
y =
k
y tan3
=
=
1 3tan2
,k .
8
3
tan 9
tan=
tan = 3y y
=
y tan3
1
3y
3 3
V ; \ ; ; ;0; ; ; .
4 8 8 4 8
2 2 6
8
y + 2x + 2x3 =
3x2 y
.
Bai 16. Gia i he phng trnh
2
2
x
y
1
Li giai
Nha n thay x = 0,x =
Xe t x 0,x
x=
y
3x x3
1 3x2
1
3
1
3
xy0.
a t =
x tan , ; \ ;0 suy ra x y= tan3 .
2 2 6
1
xy
x+y+xy xy
1
tan 2 3 2
x=
=
=
=
cot 6
2
2
xy
2 tan3
594
3 3
+ k ; ; ; .
10
5
10 10 10 10
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co bon nghie m la
3 3
; ; ; .
( x;y=) ( tan ;tan tan3 ) , 10
10 10 10
x2 + 4y2 =
1
Bai 17. Gia i he phng trnh
5
3
5
3
0
16x 20x + 5x + 512y 160y + 10y + 2 =
Li giai
=
x sin
a t
, 0;2 phng trnh th hai cu a he tr tha nh:
= cos
2y
2 =0
3
2
sin 5 + cos5 = 2 sin 5 + = 1 = + k ,k .
4
20
5
13 21 29 37
Do 0;2 ;
;
;
;
.
4 20 20 20 20
( x;y=)
13 21 29 37
cos
;
;
;
.
sin ;
, ;
2
4 20 20 20 20
y 2 + 1 y =
2
1
x + x + 1
.
Bai 18. Gia i he phng trnh
4y3 3y = 1 x2
Li giai
ie u kien: 1 x 1 .
T phng trnh th nha t cu a he suy ra x = y (xem chu e ky thua t s du ng
tnh n ie u cu a ha m so ).
Thay y = x va o phng trnh th hai cua he ta c: 4x3 3x = 1 x2 .
a t =
x cos , 0; phng trnh tr thanh:
4 cos3 3cos =
k
+
=
8 2 .
1 cos2 cos3= sin
= 4 + k
595
www.TaiLieuLuyenThi.com
3 5
Do 0; ; ; .
8 4 8
( cos ;cos ) , 8 ; 34 ; 58 .
2
2
1 + 1 x = y 1 + 2 1 y
.
Bai 19. Gia i he phng trnh
x ln ( y + 1) = y ln ( x + 1)
Li giai
ie u kien: 0 x,y 1 .
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
x + ln ( x + 1) = y + ln ( y + 1)
(1) .
Xe t ha m so f(t) = t + ln ( t + 1) tre n 0; + ) , ta co :
f '(t)
=
1
2 t
1
> 0, t > 0 ne n f(t) la ha m ong bie n tren 0; + ) .
t +1
a t =
x sin , 0; khi o phng trnh tr tha nh:
2
1 + 1 sin 2 =sin 1 + 2 1 sin 2 1 + cos =sin (1 + 2 cos ) .
cos = 0
0;
2
2
2sin
cos
=
2 cos
; .
3
1
2
2
2
sin
6 2
=
2
2
1 1
Va y he phng trnh co hai nghie m ( x;y ) = ; ; (1;1) .
2 2
)(
5
3
2
2
2
2 3y 10y + 3y x + 1= x + 1 y + 1
Bai 20. Gia i he phng trnh
3x 2y + 2x y = y x
596
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien: x,y 0,3x 2y 0,2x y 0 .
Nha n thay x= y= 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t x2 + y2 > 0 phng trnh th hai cu a he tng ng v i:
) (
3x 2y 2x y +
xy
3x 2y + 2x y
x y =
0.
xy
x+ y
=
0.
1
1
=0 x=y.
(x y)
+
3x 2y + 2x y
x + y
2 3x 10x + 3x
x + 1=
( x + 1)
2
6x
2x
=
4
.
2
1 + x2
x2 + 1 1 + x
a t =
x tan , 0; phng trnh tr thanh:
2
cos
=
3sin 2 4sin3 2 cos
=
cos 6
2
2
+k
0;
=
3 5
14
7
2
, , .
2
14 14 14
= 10 k 5
2
1 2y 1 x = 1 2y 2
.
Bai 21. Gia i he phng trnh
2
3
3
2
2
0
4x y 6x y + 3xy + 3x 3y =
Li giai
ie u kien: 1 x 1,1 2y 1 x 2 0 .
597
www.TaiLieuLuyenThi.com
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
3
( 2x y )
+ 3 ( 2 y ) = y3 + 3y 2x y = y x = y .
3
cos2 0
4 4
.
1 sin 2
2
= cos2 2
2
1 sin
= cos 2
2
1
1
=
x =
,y
4
4
2
2
4
1 sin 2
=
0
.
2 1 + sin 2 =1 = 7
2 3
2 3
)
x=
,y =
12
2
2
.
=
x;y
;
;
;
( )
2
2
2 2
1 x= 2y2 1 + 2x 1 y 2
.
Bai 22. Gia i he phng trnh
1
2
2
x + 1 + y x + 1 y =
Li giai
ie u kien: x 1, 1 y 1 .
T phng trnh th hai cu a he suy ra y = x (xem chu e he phng trnh
ch a ca n th c).
Thay y = x va o phng trnh au cu a he ta c: 1 x= 2x2 1 + 2x 1 x 2 .
598
www.TaiLieuLuyenThi.com
a t =
x cos , 0; phng trnh tr thanh:
1 cos
=
2 cos2 1 + 2 cos 1 cos2 .
sin 2 + cos2 0
0;
3
.
1 cos=
sin 2 + cos2
=
10
1 cos = 1 + sin 4
3
3
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = cos ;cos .
10
10
2y3 + 2x 1 x= 3 1 x y
.
Bai 23. Gia i he phng trnh
2
y= 2x 1 + 2xy 1 + x
Li giai
ie u kien: 1 x 1 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
3
3
y = 1 x
2y + y = 2 1 x + 1 x
.
2
y= 2x 2 1 + 2xy 1 + x
y= 2x 1 + 2xy 1 + x
=
y
1 x
.
1 x= 2x 2 1 + 2x 1 x 2 (1)
3
3
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = cos ; 2 cos .
10
20
599
www.TaiLieuLuyenThi.com
Chu e 15.
KY THUAT HE SO BAT NH
Dang 1: ( mx + ny ) + ( mx + ny ) + = 0 .
3
hoa c ( ax + b ) = ( cx + d ) .
Dang 2: ( x + a ) =( y + b )
Dang 3: ( x + a ) =( y + b ) hoa c ( ax + b ) = ( cy + d ) .
Chu y:
- He phng trnh ba c hai gia i c ba ng phng pha p he so ba t nh.
- Ne u trong he phng trnh co a th c ba c cao nha t la ba c 2 ta ngh en
da ng 1, ne u a th c cao nha t la ba c 3 ta ngh e n da ng 2 va ne u a th c ba c
cao nha t la 4 ta ngh en da ng 3.
- Ne u ca hai phng trnh cu a he e u vie t lai c tha nh phng trnh bac
hai cu a x hoa c y ta th cho ca c he so cu a hai phng trnh ty le vi nhau
(xem dang 2).
- Ha n che cua phng phap na y la vie c o ng nhat he so e tm ca c he so
ba t nh tre n la i a ve gia i mo t he phng trnh nhieu an, ca c bc tnh
toa n pha i he t s c ca n than va nh va y vie c gia i bai toa n bang phng phap
na y la m ng c la i t duy gia i he .
DANG 2: HE SO BAT NH LA BIEU THC CHA BIEN
A A(x,y)
=
= 0
He phng trnh co dang
.
=
= 0
B B(x,y)
www.TaiLieuLuyenThi.com
0
p(x,y) = a x 2 + by 2 + cxy + d ) muc ch la a phng trnh A + p(x,y).B =
mp
mq np
y
nq
nq
hoa
c y
=
nq
mq np
x+
mp
mp
va o hai
A = A1 (x,y)
.
phng trnh cua he ta c
B = B1 (x,y)
A1 (x,y)
B1 (x,y)
25
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
2
2 1
0
(1)
x + y =
5
Cach 1: Vie t la i he d i da ng
4x2 + 3x + 3xy + y 57 =
0
25
(2)
1
57
a x2 + y2 + b 4x 2 + 3xy + 3x + y =
0 .
5
25
4b 2 3b
a 57
2
0.
a 1 +
x + xy + y + b ( 3x + y ) b =
a
a
5 25
2
4b
3b
Ta tm ca c hang so a,b thch h p sao cho 1 + x2 + xy + y2= k ( 3x + y ) ,
a
a
k = 1
k = 1
4b
ie u na y tng ng v i 1 +
. Cho n ( a; b ) = (1;2 ) va ta
9
=
a
b = 2a
3b
a = 6
c phng trnh ( 3x + y )
7
3x + y =
119
5
.
+ 2 ( 3x + y )
=0
25
17
3x + y = 5
7
- V i 3x + y = ta co he phng trnh:
5
3x + y =
x2 + y2=
- V i 3x + y =
7
7
y = 3x
x =
5
5
10x2 42 x + 44= 0
x=
5
5
25
2
1
;y =
5
5 .
11
2
;y=
25
25
17
ta co he phng trnh:
5
17
17
3x + y =
y = 3x
5
5
(vo nghiem).
1
284
2
2
2 102
=
x +y
10x +
=
x+
0
5
5
25
602
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 1 11 2
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ; ; ; .
5 5 25 25
2x y 2 + x + 2y 2 =
) (
) 1
(
Cach 2: Vie t la i he d i da ng
.
47
( 2x y )( x + 2y ) + ( 2x y ) + ( x + 2y ) =
25
e n a y a t a n phu u =
2x y,v =+
x 2y va gia i ba ng phep the .
A= a x2 + b y2 + c xy + d x + e y + f= 0
1
1
1
1
1
1
Tong quat: Gia i he phng trnh
2
2
B= a2 x + b2 y + c2 xy + d 2 x + e2 y + f2= 0
: ( n q ) x ( m p ) y + mq np =
0 .
A1
B1
2 1 11 2
A p du ng va o ba i toa n tre n ta bie t hai nghiem la ; ; ; ne n ng
5 5 25 25
7
.
5
7
44
22
La y ie m A 0; khi o A1 = ,B1 =
k=
2.
25
25
5
a1 ka2 ,b =+
b1 kb2 ,c =+
c1 kc2 ,d =+
d1 kd 2 va e =
e1 + ke2 ,f =
f1 + kf2
Cach 2: a t a =+
Khi o k ( k 0 ) la nghiem cu a phng trnh sau:
( cd 2ae )
)(
www.TaiLieuLuyenThi.com
a y la phng trnh ba c ba o i v i k ne n luon co nghiem do o he phng
trnh tren luo n gia i c ba ng phng pha p he so ba t nh(mot tr ng h p
a c bie t cu a he na y a c ban he a ng cap).
xy 2 +y=
3
(
)
.
Bai 2. Gia i he phng trnh
x 2 + 2xy 5y 2 5x + 13y =
6
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 + y2 2xy + y 3 =
0 (1)
.
2
2
+
=
x
2xy
5y
5x
13y
6
0
(2)
x 2y + 3 =
0
1
.
2x 4y 1)( x 2y + 3) =0
(
3
0
2x 4y 1 =
TH1: Ne u x 2y + 3 =
0 khi o ta co he phng trnh:
=
= 2
x 1,y
x 2y + 3 = 0
x = 2y 3
.
2
2
= 3
+ y 3 ( y 3)=
+y 3 =
x 3,y
( x y )=
TH2: Ne u 2x 4y 1 =
0 khi o ta co he phng trnh:
3
=
x 2y +
x = 15,y =1
2x 4y 1 =
0
2
2
2
1
3
( x y ) + y =
y+ +y=
3 x = 3 + 15,y =1 +
15
2 .
15
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
=
( x;y )
(1;2 ); ( 3;3); 23
15; 1
15 3
15
; + 15; 1 +
.
2 2
2
Cach 2: a ve he a ng ca p
u =
x 1 x =
u +1
.
a t
y 2 y =
v+2
v =
2
2
( u + 1) + 2 ( u + 1)( v + 2 ) 5 ( v + 2 ) 5 ( u + 1) + 13 ( v + 2 ) =
6
u2 + v2 2uv = 2u 3v
.
2
2
u 5v + 2uv =5v u
0 ( u;v ) =
TH1: Ne u v = 0 khi o u =
( 0;0 ) .
(
(
)
)
(
(
)
)
v2 t 2 + 1 2t = v ( 2t 3)
v t 2 + 1 2t = 2t 3
2 2
v t + 2t 5 =v ( 5 t )
v t 2 + 2t 5 =5 t
Suy ra t 2 + 1 2t ( 5 t )=
( 2t 3) ( t 2 + 2t 5) 3t3 6t 2 5t + 10=
0.
t = 2
( t 2 ) 3t 5 = 0
5.
t
=
Li giai
La y (1) + k.(2) ta theo ve ta c:
605
www.TaiLieuLuyenThi.com
k = 11 / 9
Va y theo ca ch na y co ba ca ch la y gia tr cu a k va se co 3 ca ch x ly ba i
toa n theo hng tre n. Ba i toa n na y ta la y k = 1 / 31 khi o ta c
52x 2 + 224y 2 186xy 52x 44y 18.759 =
0 .
2x 4y + 37 =
0
.
( 2x 4y + 37 )( 26x 56y 507 ) =0
0
26x 56y 507 =
2x y + 2 + x + 2y 3 =
3
.
Bai 4. Gia i he phng trnh
2
2
25
x y xy + 9 ( x + y ) =
Li giai
Nhan xet. Phng trnh a u cu a he cha ca n nen ta bnh phng hai ve cu a
phng trnh a ve mo t phng trnh a th c ba c hai cu ng da ng v i phng
trnh th hai cu a he .
2x y + 2 0
Cach 1: ieu kie n
.
x + 2y 3 0
( 2x y + 2 )( x + 2y 3) =
10 3x y .
10 3x y 0
4 ( 2x y + 2 )( x + 2y 3)=
(10 3x y )
10 3x y 0
.
2
2
0
x + 9y 6xy 44x 48y + 124 =
x2 y2 xy + 9 ( x + y ) 25 =
0 (1)
Va y ta co he phng trnh
.
x2 + 9y2 6xy 44x 48y + 124 =
0 (2)
606
www.TaiLieuLuyenThi.com
) (a
2
)(
1
.
5
3x 4y 1 =
0
.
Suy ra
0
2x y + 1 =
3x 4y 1 =
0
- V i 3x 4y 1 =
.
0 khi o ta co he 2
2
25
x y xy + 9 ( x + y ) =
131 14.976
388 3 14.976
3x 1 =
;y
x =
y =
5
20
.
+
+
131
14.976
388
3
14.976
5x2 + 262x 437 =
0
=
;y
x =
5
20
2x y + 1 =
0
- V i 2x y + 1 =
.
0 khi o ta co he 2
2
25
x y xy + 9 ( x + y ) =
=
x 1;y
= 3
=
y 2x + 1
39 .
2
x 17
=
;y
0 =
5x + 22x 17 =
5
5
5
20
607
www.TaiLieuLuyenThi.com
u=
a t
v =
2u2 + v2 1
=
x
2x y + 2
5
thay ng c la i he
, ( u,v 0 ) khi o
2
2v u2 + 8
x + 2y 3
y =
5
3
u + v =
va bie n o i ru t gon ta c 4
.
4
2 2
2
2
0
u v + u v + 8u + 19v 73 =
v= 3 u
v= 3 u
.
2
2
3
2
0
0
u 1 u + 6u 17 =
u + 6u 18u 7u + 17 =
)(
Li giai
ie u kien : 2 x + y x2 y2 0 .
Chuyen ve bnh phng hai ve phng trnh a u cu a he ta c :
2 x + y x2 y2 =1 2x
1
1
x
x
.
2
2
2
2
2
2 x + y x2 y2 =
1 4x + 4x
0
5x + y 3x y 1 =
.
La y (1) (2) theo ve ta c :
608
www.TaiLieuLuyenThi.com
5x2 + ( x 1) 3x ( x 1) 1 = 0 6x2 6x + 1 = 0
x
2 x=
3 3
3+ 3
.
y=
6
6
1
nen loai.
2
3 3 3+ 3
Va y he phng trnh co nghiem duy nha=
t ( x;y )
;
.
6
2 ( x + y )( 25 xy ) = 4x 2 + 17y 2 + 105
Bai 6. Gia i he phng trnh
.
x2 + y2 + 2x 2y =
7
Li giai
Vie t la i he phng trnh d i da ng :
2
2x + 17 2 x 25 4x2 50x + 105
=
=
=
x 2.
1
2
x 2 + 2x 7
Thay x = 2 va o hai phng trnh cu a he tre n ta c :
609
www.TaiLieuLuyenThi.com
.
La y (1)
1
.(2) ta c :
21
.
TH1 : Ne u x = 2 thay va o phng trnh th hai cu a he ta c:
4 + y2 + 4 2y 7 = 0 y = 1 .
2
Li gii
Vit la i h phng trnh di dng:
1
2
2
A = x + y x + y =0 (1)
2
.
2
2
B 4x ( 2y + 3) + 8y 34 x + 21 18y
=
= 0 (2)
1
2 x 2 + y 2 x + y 4x 2 ( 2y + 3) + 8y2 34 x + 21 18y =
0.
610
www.TaiLieuLuyenThi.com
y= 1 x
.
2 ( x + y 1)( 4xy + 5x y 11) = 0
0
4xy + 5x y 11 =
1
x =
2
1
y=
x=
3
2
2
.
2x2 4x + = 0
2
3
x = 3
x=
2
2
y = 1
2
TH2: Ne u 4xy + 5x y 11 =
0 v i x =
V i x
1
kho ng thoa ma n he phng trnh.
4
11 5x
1
ru t c y =
thay vao phng trnh a u cu a he ta c:
4
4x 1
2
11 5x
11 5x 1
=.
x2 +
x+
4x
1
4x 1 2
611
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
1
3
x 1 x
2
1
1
2
2.
1
x + y + =
2
2
3
1
y + 1 y 1
2
2
2
1
1
3
va o he ta de tm
Th thay ca c gia tr a c bie t x =
,x ==
0,x
,x ==
1,x
2
2
2
c hai nghiem tre n.
He so bat nh c tm nh sau
1
2
2
(1)
A = x + y x + y =0
2
.
(2)
1 1 3 1
Tm c hai nghie m=
la ( x;y ) ; ; ; suy ra ng thang i qua
2 2 2 2
hai ie m na y la y = 1 x .
Khi o thay y = 1 x va o A va B th ta co :
2
1
3
2
2
A = x + (1 x ) x + (1 x ) = 2x 4x +
2
2
.
B= 4x2 2 (1 x ) + 3 + 8 (1 x )2 34 x + 21 18 (1 x )= 4x 2 8x + 3
3
2x2 4x +
A
1
2=
Suy ra he so bat nh la k =
=
t c ta th c hien phe p
B
2
4x2 8x + 3
1
toa n la y (1) .(2) theo ve hay 2.(1) (2) theo ve ta c:
2
105
+ 4x 2 + 17y 2
( x + y )( 25 4xy ) =
, ( x,y ) .
4
4x2 + 4y2 + 4x 4y =
7
Li gii
t x
=
3a 1
3b + 1
h phng trnh tr tha nh:
=
,y
2
2
6b3 + 9b2 = 6a3 + 14a 20
2
2
1
a + b =
612
(1)
(2)
www.TaiLieuLuyenThi.com
)
( a 1) ( 6a + 6a + 20 + 9 6b + 9a 6ab ) =
0.
3 1 a2 ( 3 2b ) = ( a 1) 6a2 + 6a + 20 .
2
a = 1
.
2
0
6a + 15a 6b 6ab + 29 =
x = 1
a = 1
+ TH1: Nu a =
1
1.
b = 0
y =
2
( 2x + 1) + ( 2y 1)
2x + 1 2 9
) 2 x 1 .
(
=9
1 y 2
( 2x 1) 9
25 4x2
.
2 ( 4x + 17 )
( 4x
4a
=
25
105
4 ( 4x + 17 ) 4x 2 25x +
4 ( 4x + 17 )
.
613
www.TaiLieuLuyenThi.com
Vy ta phi c
x 1 0
, x 2;1 .
3
2
2x 6x 15x + 145 > 0
1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = 1; .
2
( x + y ) ( 25 4 ( xy + x y ) ) =
17
+ 21y 2 .
4
17
+ 4y3 21y 2 + 18y =
0 (1) .
4
17
tre n oan 2;1 va g(y) =4y3 21y 2 + 18y
4
1
.
2
x = 1
V vay (1)
1.
y =
2
1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = 1; .
2
2
2x + 8 + 2x + 1 = 4y 3y + 2y 1
614
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
1
1
ie u kien: x ,y .
2
2
2
0
2x + 1 2y 1 + 2x + 8 4y + 3y =
2 ( x y + 1)
2x + 1 + 2y 1
+ ( x y + 1)( x + 3y 1) =
0.
2
( x y + 1)
+ x + 3y 1 =
0 (1) .
2x + 1 + 2y 1
1
1
Do x ,y ne n:
2
2
2
2x + 1 + 2y 1
> 0;x + 3y 1 0
2
2x + 1 + 2y 1
+ x + 3y 1 > 0 .
Do o (1) x y + 1 = 0 y = x + 1 .
Thay y= x + 1 va o phng trnh th hai cua he ta c:
2
x2 + ( x + 1) + 2x ( x + 1) 2x + ( x + 1) 9 =
0.
=
=
x 1
x 1,y
= 2
4x + 3x 7 = 0
7
7
3 (ch nghie m
x =
x=
,y =
4
4
4
(1;2 )
tho a
www.TaiLieuLuyenThi.com
Nhan xet: C s cua li giai bai toan da vao ky thuat he so bat nh nh sau:
Vie t la i he phng trnh d i da ng:
A = x2 + y2 + 2xy 2x + y 9 = 0 (1)
.
= 2x + 1 2y 1 + 2x + 8 4y 2 + 3y
= 0 (2)
B
2x + 1 = 2y 1 y = x + 1 khi o
A = x2 + x + 1 2 + 2x x + 1 2x + x + 1 9 = 4x2 + 3x 7
( )
( )
( )
2
2
B =2x + 8 4 ( x + 1) + 3 ( x + 1) =4x 3x + 7
A
He so ba t nh k =
=
1 t c la ta th c hie n phe p toan lay (1) + (2) theo ve
B
nh l i gia i tre n.
x3 y3 =
35
.
Bai 10. Gia i he phng trnh
2
2
2x + 3y =4x 9y
Li giai
x y3 35 =
0 (1)
Cach 1: Vie t la i he d i da ng
.
2
2
0 (2)
2x + 3y 4x + 9y =
La y (1) + k.(2) theo ve ta c:
3
x3 y3 35 + k 2x2 + 3y2 4x + 9y =
0.
x3 + 2kx2 4kx y3 + 3ky 2 + 9ky 35 =
0 (3) .
3
3a = 4k
3
Suy ra ( x 2 ) = ( y + 3) x 2 = y + 3 x = y + 5 .
Thay vao phng trnh th hai cua he ta c:
2
2 ( y + 5) + 3y2 4 ( y + 5) + 9y =
0 .
y =
3;x =
2
.
5y2 + 25y + 30 =0
2;x =
3
y =
www.TaiLieuLuyenThi.com
Cach 2: a t u =+
x y,v =
x y a c nhac e n trong chu e a t a n phu da ng
to ng hieu.
Bai 11. (VMO 2010) Gia i he phng trnh:
x 4 y 4 =
240
.
3
3
2
2
x 2y = 3 x 4y 4 ( x 8y )
Li giai
x y 240 =
0
(1)
Vie t la i he d i dang
.
3
3
2
2
+
+
=
x
2y
3x
12y
4x
32y
0
(2)
La y (1) + k.(2) ta c:
( y 2 ) y 2 7y + 22 = 0 y = 2 x = 4 .
=
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y
)
( 4;2 ); ( 4; 2 ) .
x2 + 2y2 =xy + 2y
Bai 12. Gia i he phng trnh
.
3
2
2
2
2x + 3xy =2y + 3x y
Li giai
x2 + 2y2 xy 2y =
0
(1)
Vie t la i he phng trnh d i da ng
.
3
2
2
2
0
(2)
2x + 3xy 2y 3x y =
www.TaiLieuLuyenThi.com
a t A = x2 + 2y2 xy 2y;B = 2x3 + 3xy2 2y2 3x2 y .
Thay x = y va o hai bie u th c tre n ta c A1 (x,y) = 2y 2 2y = 2y ( y 1) va
B1 (x,y) = 2y3 2y2 = 2y2 ( y 1) .
A (x,y)
1
Do o he so ba t nh la p(x,y) =
1
=
.
B1 (x,y)
y
x = y
2
.
2
0
x xy + y =
2
y 3y 2
Nhng do y 0 ne n x2 xy + y2 = x +
> 0 v va y x = y .
2
4
Tm he so bat nh:
(1;0 ); ( 2;0 ) .
B1 (x,y) = x 2 + x 2 = ( x 1)( x + 2 )
A (x,y)
Suy ra p(x,y) =
1
=
( x 1) .
B1 (x,y)
618
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
x3 3x + 2 y3 3y2 =
0 (1)
Vie t la i he d i dang
.
2
2
0 (2)
x + 3y + x y 2 =
x3 3x + 2 y3 3y2 ( x 1) x2 + 3y2 + x y 2 =
0 .
y = 0
3xy2 + xy y3 y = 0 y y 2 + 3xy x + 1 = 0 2
.
0
y + 3xy x + 1 =
x = 1
- V i y = 0 thay va o (2) ta c x2 + x 2 = 0
.
x = 2
y2 + 3xy x + 1 =
0
- V i y + 3xy x + 1 =0 khi o ta co he phng trnh
2
2
0
x + 3y + x y 2 =
2
( x;y ) =
( 2;0 ) ; 137 ; 47 ; ( 1;1) ; 21 ; 21 ; (1;0 ) .
7x 2 + 4xy 10x + y 2 2y + 3 =
0
Li giai
( x y 2 ) 7x 2 + 4xy 10x + y 2 2y + 3 =
0
619
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
3
.
x =1
6
6
Th lai tha y ca c nghiem tre n e u tho a ma n
12y 2 + 24y + 11 =0 y =1
3
3
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = 1
;1
.
6
6
x 4 + 2 ( 3y + 1) x2 + 5y2 + 4y + 11 x y2 + 10y + 2 =
0
y3 + ( x 2 ) y + x 2 + x + 2 =
0
2
B1 (x,y)
B1 (x,y) =
x
1
x
2
(
)
(
)
x 4 + 2 ( 3y + 1) x 2 + 5y 2 + 4y + 11 x y 2 + 10y + 2 =
0
y3 + ( x 2 ) y + x 2 + x + 2 =
0
(2)
(1)
y =2 x =2
2
- V i x = y thay va o (2) ta c ( y + 2 )( y 1) =0
.
1 x=
1
y =
y =
1 x=
1
2
- V i x= y 2 thay va o (2) ta c ( y 1) ( y + 4 ) =0
y =4 x =6
620
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
2
3
7
- V i x2 2x + y2 + 3y + 5 =0 ( x 1) + y + + =0 (vo ly).
2
4
Li giai
Cach 1: He phng trnh a cho tng ng v i:
9
(1)
3xy 3x + 3y =
3
2
y3 + 6y + 5
4x + 12x + 9x =
(2)
2
2
2
4 ( x + 1 + y ) ( x + 1) y ( x + 1) + y=
3y y + x + 3 .
2
2
2
4 ( x + 1 + y ) ( x + 1) y ( x + 1) + y=
3y y + xy + y .
2
2
2
( x + y + 1) 4 ( x + 1) 4y ( x + 1) + 4y=
3y ( x + y + 1) .
y =1 x
2
.
( x + y + 1)( 2x + 2 y ) = 0
y 2x + 2
=
TH2: Ne u =
y 2x + 2 thay va o phng trnh a u cua he ta c:
x ( 2x + 2 ) x + 2x + 3 = 3 2x 2 + 3x 1 = 0 .
3 + 17
3 + 17
1 17
,y =
x =
x =
4
4
2 .
3 + 17
3 + 17
1 + 17
=
=
,y
x
x =
4
4
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
( x;y )=
3 + 17 1 17 3 + 17 1 + 17
;
;
;
.
4
2
4
2
x+3
thay va o phng trnh th hai cu a he ta c:
x +1
3
x +3
x+3
4x + 12x + 9x =
+5.
+ 6.
x +1
x +1
3
)(
x2 + 3x + 4 2x 2 + 3x 1
3 + 17
x =
4
.
=0 2x 2 + 3x 1 =0
3 + 17
x =
4
3
y3 + 6y + 6
4 ( x + 1) 3 ( x + 1) =
3
3
3
0
y3 + 6y + 6
4t + y 3 ( t + 2 ) 6y =
4t 3t =
yt = t + 2
yt = t + 2
.
3
3
3
3
0
0
4t + y 3yt 6y =
4t + y 3y ( t + 2 ) =
y = t
yt = t + 2
yt = t + 2
3
y = 2t .
2
3
2
0
0
( t + y )( 2t y ) =
4t + y 3y t =
y = t + 2
Nhan xet. Cach 3 t nhien hn cach 1 nhng cung mot y tng o la phep the.
Cach 4: Vie t la i he phng trnh d i da ng:
( x + 1)( y 1) =
2
3
3
2
0
4 ( x + 1) 3 ( x + 1) + ( y 1) + 3 ( y 1) 3 ( y 1) 11 =
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + 2xy + 2y 2 + 3x =
0 (1)
Bai 1. Gia i he phng trnh:
.
2
+
+
+
=
xy
y
3y
1
0
(2)
Li giai
La y (1) + 2.(2) theo ve ta c
( x + 2y )
x + 2y =
1
.
+ 3 ( x + 2y ) + 2 = 0
2
x + 2y =
1 5
a p so. ( x;y ) = 3 2;1 2 ; 3 5;
.
(1)
(2)
Li giai
0.
La y (1) + (2) theo ve ta c ( x + y 2 )( 2x + y 3) =
a p so=
. ( x;y )
(1;1) ; ( 2; 1) .
x2 y + xy 2 + x 5y =
0
Bai 3. Gia i he phng trnh
2
0
2xy + y 5y + 1 =
(1)
(2)
Li giai
La y (1) 2.(2) theo ve ta c ( x + y 2 )( xy 2y + 1) =
0.
x2 3x + 2y2 + 2xy =
0
(1)
Bai 4. Gia i he phng trnh
2
2
0 (2)
xy ( x + y ) + x + 3y 2x 3y + 1 =
Li giai
(1)
(2)
Li giai
0 .
La y 2.(1) + (2) theo ve ta c ( x 1)( 3x y + 5) =
www.TaiLieuLuyenThi.com
0 .
Hoa c la y (1) (2) theo ve ta c ( y + 1)( x + 3y 4 ) =
x3 + 5xy2 + 42 =
0
Bai 6. Gia i he phng trnh
2
2
0
2x 5xy 5y + x + 10y 35 =
(1)
(2)
Li giai
2
2
La y (1) + 2.(2) theo ve ta c ( x 2 ) ( x + 3) + 5 ( y 1) =
0.
6x2 y + 2y3 + 35 =
0
Li giai
La y (1) + 3.(2) theo ve ta c:
5
1
2
2
y=
;x =
( 2y + 5) 3 x + 21 + y + 25 =0 21 2 5 .
;y =
x =
2
2
1 5 1 5
a p so. ( x;y ) = ; ; ; .
2 2 2 2
x2 + y2 + xy + 2x =
5y
.
Bai 8. Gia i he phng trnh
3
2
2
0
x + x y x + 2xy 6x + 3y =
Li giai
Co ng theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
y= 2 x
( x + y 2 ) ( x2 + 2x + y ) = 0
x2 2x
y =
x 2 + ( 2 x ) + x ( 2 x ) + 2x = 5 ( 2 x ) .
=
=
x 1
x 1,y
= 1
.
x2 + 5x 6 = 0
6 x =
6,y =
8
x =
TH2: Ne u y =
x2 2x thay va o phng trnh a u cua he ta c:
624
(1)
(2)
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + x 2 2x
+ x x 2 2x + 2x = 5 x2 2x .
x 0
x 0,y
=
=
= 0
x ( x + 2 )( x + 4 ) =0 x =2 x =2,y =0 .
x =
4 x =
4,y =
8
x3 + y3 =
5x
Bai 9. Gia i he phng trnh
.
3
2
2x 2 y
2x + 10x 17x + 8 =
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
3x3 + y3 10x2 + 17x 8 = 5x 2x 2 y .
( x + y 2 ) 3x2 xy 4x + y 2 + 2y + 4 =
0
y= 2 x
2
.
2
0
3x xy 4x + y + 2y + 4 =
x3 + ( 2 x ) = 5x 6x2 17x + 8 = 0
17 97
17 97
7 + 97
=
=
,y
x
x =
12
12
12 .
17 + 97
17 + 97
7 97
=
=
,y
x
x =
12
12
12
ne n
625
www.TaiLieuLuyenThi.com
x3 + y3 =
91
(1)
Bai 10. Gia i he phng trnh
2
2
4x + 3y = 16x + 9y
(2)
Li giai
3
(2)
Li giai
2
2
La y (1) 3.(2) theo ve ta c ( x 1) ( x 1) + 3 ( y 3) =
0 .
x = 1
x = 1
x = 1 .
2
2
( x 1) + 3 ( y 3) =
0
y = 3
(1; 2 2 )
x3 + y3 =
9
(1)
Bai 12. Gia i he phng trnh
2
2
x 4y
x + 2y =+
(2)
Li giai
La y (1) 3.(2) theo ve ta c:
x3 3x2 + y3 6y2 =9 3x 12y .
x3 3x2 + 3x 1 = y3 + 6y2 12y + 8 .
3
( x 1) = ( 2 y ) x 1 = 2 y y = 3 x .
x3 + ( 3 x ) = 9 x2 3x + 2 = 0
=
= 1
x 2 =
x 2,y
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 13. (VMO 2004, bang B) Gia i he phng trnh:
x3 + 3xy2 =
49
(1)
2
2
x 8xy + y = 8y 17x
(2)
Li giai
La y (1) + 3.(2) theo ve ta c:
( x + 1) ( x + 1)
x =
1;y =
4
2
.
+ 3 ( y 4 ) =0
4
1;y =
x =
3
3
2
2
2x 4y = 9 x 4y 18 ( x 8y )
(2)
Li giai
La y (1) 6.(2) theo ve ta c:
(x
) (
x 3 = y 6
y = x + 3
4
4
.
( x 3) = ( y 6 )
x 3 = 6 y
y = 9 x
x 4 ( x + 3) =1215 ( x + 6 ) 2x 2 3x + 36 =0 x =6 y =3 .
x 4 ( 9 x ) = 1215 ( x 6 ) 2x 2 15x + 72 = 0 x = 6 y = 3 .
=
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y
)
( 6;3); ( 6; 3) .
x3 + y3 =
91
(1)
Bai 15. Gia i he phng trnh
2
2
4x + 3y = 16x + 19y
(2)
Li giai
La y (1) 3.(2) theo ve ta c:
3
( 4 x ) = ( y 3)
4x = y 3 y = 7x.
www.TaiLieuLuyenThi.com
x 3 =
x 3,y
=
= 4
3
.
x3 + ( 7 x ) =91 x2 7x + 12 =0
=
= 3
x 4 =
x 4,y
(2)
Li giai
La y (1) 3.(2) theo ve ta c:
3
( x 2 ) = ( y + 3)
x 2 = y +3 y = x 5.
x = 3 x = 3,y = 2
=
4x
2y
4xy
2
Li giai
2
)(
=
x 1,y
= 1
TH1: Ne u y 2 =1 y =1
.
x = 0,y = 1
1,y =
1
x =
y2 1
, ( y 0 ) thay vao phng trnh th hai
4y
cu a he ta c:
2
y2 1
y2 1
4
.y =
2.
+ 2y2 4.
4y
4y
628
www.TaiLieuLuyenThi.com
y =
x =
1
1
0,y =
=
=
= 1
y 1
x 0,y
1
1
1
,y =
.
5y 4 6y2 + 1 = 0 y =
x =
5
5
5
1
1
1
,y =
y = x =
5
5
5
1 1
1
;
;
.
5 5 5
5
7x y3 =
8
.
Bai 18. Gia i he phng trnh
2
2
7
2x + 6 ( x y ) =
Li giai
2
2
3
8
x 2x + 6 ( x y ) y =
He phng trnh a cho tng ng v i:
.
2x 2 + 6 x y 2 =
( ) 7
6 2
2x y 3 =
x =
8
(
)
4 .
2
2
7 y= 1 1
2x + 6 ( x y ) =
6+
( x;y ) =
4
;1 +
1 6 2
1
;1
;
.
2 4
2
xy x y =
1
.
Bai 19. Gia i he phng trnh 3
2
y3 + 6y + 7
4x 12x + 9x =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
3
3xy 3x 3y =
.
3
2
y3 + 6y + 7
4x 12x + 9x =
4 ( x 1) =
y3 + 3xy + 3y 4 ( x 1) + 4y3 =
3y3 + 3xy + 3y .
629
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
2
2
4 ( x + y 1) ( x 1) y ( x 1) + y=
3y y + x + 1 .
y= 1 x
2
.
( x + y 1)( 2x 2 y ) = 0
y 2x 2
=
( x;y ) = 5 4 17 ; 1 2 17 ; 5 + 4 17 ; 1 + 2 17 .
Cach 2: Ru t y =
x +1
t phng trnh a u thay vao phng trnh th hai cu a he
x 1
ta c:
3
x +1
x +1
4x 12x + 9x +
7=
0.
6.
x 1
x 1
3
)(
x 2 x + 2 2x 2 5x + 1
5 17
x =
4
.
=0 2x 2 5x + 1 =0
5 + 17
x =
4
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
3xy 3x + 6y =
12
.
3
2
y3 + 6y 20
4x + 24x + 45x =
4 ( x + 2) =
y3 + 3xy + 12y 4 ( x + 2 ) + 4y3 =
3y3 + 3xy + 12y .
2
2
2
4 ( x + y + 2 ) ( x + 2 ) y ( x + 2 ) + y=
3y y + x + 4 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
2
2
4 ( x + y + 2 ) ( x + 2 ) y ( x + 2 ) + y=
3y y + xy + 2y .
y =2 x
2
.
( x + y + 2 )( 2x + 4 y ) = 0
y 2x + 4
=
Xe t tr ng h p thay va o phng trnh a u cua he tm c:
=
( x;y ) 7 +4 17 ; 1 + 2 17 ; 7 + 4 17 ; 1 2 17 .
x+4
Cach 2: Ru t y =
thay va o phng trnh th hai cua he ta c:
x+2
x+4
x+4
4x3 + 24x 2 + 45x +
+ 20 =
0.
6.
x
+
2
x+2
)(
x2 + 5x + 8 2x2 + 7x + 4
7 + 17
x =
4
.
=0 2x2 + 7x + 4 =0
7 + 17
x =
4
Li giai
1
x
2.
ie u kien:
1
y
2
2
(2)
B = x + y x y 2 = 0
Nhan xet. D oa n
(1)
cu a he ta c:
A= 4 x + 1 2 4 x + 1 4x 4= 4x 2 4
( ) ( )
2
B = x2 + ( x + 1) x ( x + 1) 2 = 2x2 2
A
He so bat nh la k =
=
2 tc ta thc hien phep toan lay (1) 2.(2) theo ve:
B
631
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
1
Nha n thay x = hoa c y = kho ng thoa ma n he phng trnh.
2
2
1
1
Xe t x > ,y > khi o lay (1) 2.(2) theo ve ta c:
2
2
) ( 2y 1
2x + 1 ) =
0.
4y2 4y 4x 4 2 x2 + y2 x y 2 +
2y2 2y 2x 2 2x +
2 ( y x 1)( y + x ) +
2y 1
2 ( y x 1)
2y 1 + 2x + 1
2x + 1 =
0.
=
0.
1
=
2 ( y x 1) y + x +
0.
2y
1
+
2x
+
1
y = x + 1 (v y + x +
1
2y 1 + 2x + 1
>
1 1
=
0 ).
2 2
2x2 + x + x + 2= 2y 2 + y + 2y + 1
, ( x,y ) .
2
2
x
2y
2x
y
2
0
+
Li giai
1
ie u kien: x 2, y .
2
Xe t ha m so f(t) = t 2 + t + t + 1 v i t 1.
632
(1)
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ta co f '(t) =2t + 1 +
1
2 t +1
; f "(t) =2
3
; f "(t) =0 t = .
4
4 (t + 1)3
3 1
Suy ra f '(t) f ' = > 0 v i mo i t (1; + ).
4 2
6
2
2 1
Suy ra nghiem (x; y) cua he la (1; 1), ; .
3 6
x + 2=
2y + 1 hay =
x 2y 1 the vao phng trnh th hai
2
2
(2)
B = x + 2y 2x + y 2 = 0
(1)
A= 2 2y 1 2 2y2 + 2y 1 y= 6y 2 + 7y + 1
(
)
(
)
.
V i x = 2y 1
2
B= ( 2y 1) + 2y2 2 ( 2y 1) + y 2= 6y2 7y + 1
A
He so ba t nh ca n tm la k =
=
1 t c ta la y (1) (2) theo ve ta co li
B
gia i cu a ba i toa n tre n.
www.TaiLieuLuyenThi.com
2x2 + 2 x + y 1 34= 2xy + x
, ( x,y ) .
2
2y + 2 x + y 1 34 =xy + 2y
Li giai
ie u kien: x 2,y 1 .
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x = 2y
.
2x 2 2y 2 = 3xy + x 2y ( x 2y )( 2x + y 1) = 0
1
2x + y =
x+2
2x +2
2 ( x + 2)
2x + 2
=
0
1
2
( x + 2 ) 3 ( 2x 5)
0
=
.
2x + 2
2x +2
x2
x + 2= 0 x= 2 y= 5
( 2;1); ( 2;5) .
Li giai
Cach 1: He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 + y2 + xy + 2x 5y =
0
(1)
3
2
2
0
x + x y x + 2xy 6x + 3y =
Tm he so bat nh:
(2)
B1
2x + 3
B1 =x ( x 1)( 2x + 3)
634
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
La y (2x + 3).(1) + 3.(2) theo ve ta c:
0.
( x y ) ( x2 + 2xy 10x + 3y 24 ) =
x;y ) ( 0;0 ) ; (1;1) ; ( 2;0 ) ; ( 6;8) .
a p so: (=
Cach 2: Rut y =
x3 + x2 + 6x
x2 + 2x + 3
a u ta c:
(
( x + 2x + 3)
x ( x 1)( x + 2 )( x + 6 ) x 2 + x + 6
2
x 0
x 0,y
=
=
= 0
x 1
x 1,y
=
=
= 1
.
0
=
x =
0
2 x =
2,y =
8
6 x =
6,y =
x =
.
2
x + 2x ( x + y 3) =3y
V i y = 0 x = 0 .
x2 + 2x
2
+ x+ y3=
y
V i y 0 vie t la i he phng trnh di dang:
2
x + 2x
y ( x + y 3) =3
x2 + 2x
u
=
e n a y a t
y
v = x + y 3
u + v =
2
.
a ve he phng trnh oi x ng loa i I
uv = 3
3x2 + xy 9x y 2 9y =
0
.
Bai 25. Gia i he phng trnh
3
2
0
2x 20x x y 20y =
( 0;0 ); ( 2; 1)
www.TaiLieuLuyenThi.com
A1 (x,y)
= 9y ( y + 1)
A (x,y)
9
.
p(x,y) =
1
=
B
(x,y)
20 ( y 1)
20y ( y + 1)( y 1)
B1 (x,y) =
1
Li giai
3x2 + xy 9x y 2 9y =
0 (1)
Vie t la i he phng trnh d i da ng
.
3
2
0 (2)
2x 20x x y 20y =
x = 2y
3x2 + xy 9x y 2 9y =
0
.
2
2
0
18x + 15xy 60x 10y 80y =
9
; .
( 0;0 ) ; 18
13 13
Tm he so bat nh: Nhan tha y he co hai nghiem ( x;y ) = ( 0;1) ; (1;0 ) khi o
ng tha ng i qua hai ie m na y la x = 1 y thay ng c la i hai phng trnh
cu a he ta c:
2
A (x,y)
2
A (x,y)
1 = y ( y 1)
p(x,y) =
1
=
1 y .
B1 (x,y)
B1 (x,y)
= y 2 ( y 1)
Li giai
x2 y2 + 3x + 3y 3 =
0 (1)
.
Vie t la i he d i dang
2
2
0 (2)
x y 4xy 3y + 2y x + 1 =
636
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y 1 =
0
( x + y 1) ( 3y2 + xy 2y + 2 ) = 0
2
0
3y + xy 2y + 2 =
0
x + y 1 =
- V i x + y 1 =
.
0 khi o ta co he phng trnh 2 2
0
x y + 3x + 3y 3 =
1
x 0;y
=
= 1
x + y =
.
2 2
= 0
x 1;y
=
x y = 0
- V i 3y2 + xy 2y + 2 =
0 khi o ta co he phng trnh:
3y2 + xy 2y + 2 =
0
.
2
2
0
x y 4xy 3y + 2y x + 1 =
x = 3
Co ng theo ve hai phng trnh ta c ( x 3)( xy 1) = 0
0
xy 1 =
x 4 4x 2 y + 3x2 + y2 =
0 (2)
Tm he so bat nh: Nha n tha y he co hai nghiem ( x;y ) = ( 0;0 ) ; ( 2;2 ) khi o
ng tha ng i qua hai iem na y la y = x .
Thay ng c la i hai phng trnh cu a he ta c
A1 (x,y) =
x ( x 2 )
B (x,y)
p(x,y) =
1
=
x ( x 2) .
2
A1 (x,y)
= x2 ( x 2 )
B1 (x,y)
Li giai
Nha n thay x = 0 va x = 2 th he co nghiem ( x;y ) = ( 0;0 ) ; ( 2;2 ) .
Xe t v i x {0;2} khi o la y x ( x 2 ) .(1) + (2) theo ve ta c
) (
x ( x 2 ) x 2 2xy + x + y + x 4 4x 2 y + 3x 2 + y 2 =
0.
x = y
( x y ) 2x3 x 2 + x y = 0 3
.
2
0
2x x + x y =
637
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = 0
- V i x = y thay ng c la i (1) ta c 2x x2 =0
(loa i do x {0;2} ).
x = 2
2x3 x2 + x y =
0
- V i 2x3 x2 + x y =
0 khi o ta co he phng trnh
2
0
x 2xy + x + y =
2x x2 + 1 y = 0 y = x 2 + 1 (do x 0 ).
2x3 + x2 + 1 = 0 ( x 1) 2x 2 x 1 = 0 x = 1 y = 2 .
(3) .
x2
( k 4 + ky )
=
=
(k
x2
la so chnh phng.
4 y2 6y + 22ky + 9 22k .
y = 0 2k 2 16k + 24
) 4(k
2
)(
4 k 2 + 80k 20 = 0 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
)
( x + y ) 2 ( x + y ) 35 = 0 ( x + y + 5)( x
x 4 4x 2 + y 2 6y + 9 + 2 x2 y + x2 + 2y 22 =
0.
2
+y7 = 0 .
- V i y =5 x2 thay va o (1) ta c x 4 + 6x 2 + 32 =
0 (vo nghie m).
- V i y= 7 x2 thay va o (1) ta c:
)(
x 4 6x 2 + 8 =0 x 2 2 x 2 4 =0 x = 2 x =2 .
Suy ra ( x;y ) =
2;5 ; ( 2;3) .
)(
22 x2
x2 + 2
22 x2
x2 + 2
va o phng trnh au cu a he ta c:
2
22 x2
22 x2
6.
+9=
x 4x +
0.
x2 + 2
x +2
4
639
www.TaiLieuLuyenThi.com
Chu e 16.
Ca n ba c n cu a so ph c:
=
z n r ( cos + i.sin )
=
z
+ k2
+ k2
r cos
+ i.sin
=
,k 0,1,...,n 1 .
n
n
Mo t so a ng th c th ng s dung.
- z= x iy .
- z2 = x2 y2 + 2xyi .
- z3 =
x3 3xy2 + 3x2 y y3 i .
- z 4 = x 4 6x 2 y2 + y 4 + 4 x3 y xy3 i .
- z5 =
x5 + 5xy 4 10y2 x3 + i y5 + 5x 4 y 10x2 y3 .
640
www.TaiLieuLuyenThi.com
i i ( x yi )
xi + y
.
=
=
2
2
z x +y
x2 + y2
1
=
z2
x2 y2
(x + y ) (x
2
2xyi
2
+ y2
1
Dang 1: F x;y;
= 0 z = x + yi .
x2 + y2
1
Dang 2: F x; y;
z=
x+y
x +i y .
1
Tong quat: F x k ;y k ;
2k
ax + by 2k
z
, ( a,b > 0,k ) =
ax k + i by k .
(
(
)
)
6 x ) x2 + y2 =6x + 8y
(
.
V du. Gia i he phng trnh
( 3 y ) x 2 + y 2 =8x 6y
=
6 x
6x + 8y
6x + 8y
+
6
x=
x +y
x2 + y2
8x 6y
8x 6y
y=
+
3
x2 + y2
x2 + y2
(
(
)
)
x x2 3y2 =
1
.
V du 1. Gia i he phng trnh
1
y 3x2 y2 =
641
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai phc hoa:
Vie t la i he phng trnh d i da ng:
2
3
1
x3 3xy2 =
1
x 3xy =
x3 3xy2 + 3x2 y y3 i =+
1 i.
3
3
2
2
i
1 i y + 3yx =
y + 3yx =
z3 = 1 + i z3 = 2 cos + i.sin .
4
4
=
z
k2
k2
2 cos +
+ i.sin + =
,k 0,1,2 .
3
3
12
12
Li giai
Nha n thay ve tra i cu a hai phng trnh cu a he cu ng ba c ba ne n ta ngh en
phng pha p o ng ba c
) (
0
x + y 4xy =
1
x = 3
y = x
2
.
2
2
1
1
x x 3x =
y=
3
TH2: Ne u x2 + y2 4xy =
0 e n a y ta hoa n toan co the ru t x theo y hoa c
y theo x the vao he tuy nhie n lu c sau c phng trnh ba c ba ma ca c he so
)(
)(
)
(
xy 3 ( x + y ) 16x y =
1.
xy x2 3y2 y2 3x2 =
1 xy 3x 4 + 3y 4 10x2 y2 =
1.
2
642
2 2
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ke t h p v i x2 + y2 4xy =
0 ta a ve gia i he phng trnh:
xy 3 x 2 + y 2 16x 2 y 2 =
1 xy 3.16x2 y2 16x2 y2 =
1
2
2
x2 + y2 4xy =
4xy
0
x + y =
1
xy =
xy =
3
xy
=
2 4
23 4
.
23 4
3
2
2
x + y =
2
4xy
6xy
x + y =
( x + y ) =
3
2
3 3 3 5 2 3
3 3 3 5 2+ 3 3
3
3
3
5
;
;
3
3
2
2
2
2
2
1 1
( x;y ) =
3 ; 3
Nhan xet. L i gia i ph c ho a cho ta nghiem nhanh go n tuy nhie n khong bieu
die n tr c tiep c nghiem nh l i giai a i so thuan tu y nh tre n.
B. BAI TAP MAU
2x + 5y = xy + 2
Bai 1. Gia i he phng trnh 2
.
2
x + 4y + 21 = y + 10x
Li giai
Cach 1: Vie t la i he phng trnh d i da ng:
2i ( xy + 2 2x 5y ) =
0
.
2
0
x + 4y + 21 y 2 10x =
( x + iy ) 10 ( x + iy ) 4i ( x + iy ) + 4i + 21 =
0 (1) .
z =
Suy ra
z =
( 2i + 5) 4i 21=
2i + 5 + 2 2 ( i + 1)
.
2i + 5 2 2 ( i + 1)
16i= 8 (1 + i ) .
643
www.TaiLieuLuyenThi.com
(
(
)
)
x + iy =5 + 2 2 + 2 + 2 2 i
x =
5 + 2 2,y =
2+2 2
.
x
5
2
2,y
2
2
2
=
x + iy =5 2 2 + 2 2 2 i
( x;y ) =
(5 + 2
)(
2;2 + 2 2 ; 5 2 2;2 2 2 .
2 5y
2 5y
x =
2y
x =
2y
.
2
2 5y
2 5y
2
2
2
0
0
y 4y x + 10x 21 =
y 4y 2 y + 10. 2 y 21 =
2 5y
2 5y
x=
=
x
2y
2y
.
2
4
2
3
2
2
0
0
y 8y + 24y 32y 48 =
y 4y + 8 y 4y 48 =
) (
2 5y
2 5y
x =
x =
2
y
2y
y 2 4y 4 y 2 4y + 12 =
2
0
0
y 4y 4 =
)(
x =
5 + 2 2,y =
2+2 2
.
x =
5 2 2,y =
22 2
x3 3xy2 x + 1= x 2 2xy y 2
Bai 2. Gia i he phng trnh
.
3
2
2
2
y 3x y + y 1= y 2xy x
Li giai
z2 = x2 y2 + 2xyi
Cach 1: a t z =x + iy 3
.
x3 3xy2 + 3x2 y y3 i
z =
644
www.TaiLieuLuyenThi.com
x3 3xy2 x + 1 x 2 + 2xy + y 2 =
0
3
2
2
2
0
i y + 3x y y + 1 x 2xy + y =
) (
)
(
)
x 3xy + ( 3x y y ) i (1 + i ) ( x y + 2xyi ) ( x + yi ) + 1 + i .
z (1 + i ) z z + 1 + i = 0 ( z 1) ( z iz 1 i ) = 0 .
z = 1
x + yi = 1
x = 1,y = 0
( z 1)( z + 1)( z 1 i ) =
0
1 x + yi =
1 x =
1,y =
0.
z =
z =1 + i
x + yi =1 + i
x =1,y =1
(
(
)
)
( x 1) x2 1 =
y 2 2xy ( y 1)
x 2 2xy ( x 1)
( y 1) y2 + 1 =
x = 0
TH1: Ne u 2xy ( x 1) = 0 y = 0 .
x = 1
y2 + 1 =
0
- Ne u x = 0 he tr thanh
he vo nghiem.
2
0
( y 1) y + 1 =
( )
( x 1) x 1 =
( ) 0 x =1 ( x;y ) =( 1;0);(1;0)
Ne u y = 0 he tr thanh
0
(1 x ) =
y = 0
0 = 0
- Ne u x = 1 he tr thanh
( x;y ) =
(1;0 ); (1;1) .
2
0
y = 1
( y 1) y =
645
www.TaiLieuLuyenThi.com
( x 1) ( x2 1 y2 ) 2xy ( y 1)
=
( y 1) ( y2 + 1 x2 ) 2xy ( x 1)
2
( x 1) =
( y 1) x =
y=
1 kho ng tho a ma n ie u kien 2xy ( x 1) 0 .
3x y
3
=
x + 2
x + y2
.
Bai 3. Gia i he phng trnh
y x + 3y =
0
x2 + y2
Li giai
Cach 1: He phng trnh a cho tng ng v i:
3x y
3x y xi 3yi
3
=
3 0
x + =
x + yi +
2
2
x +y
x2 + y2
iy x + 3y .i =0
yi x + 3y .i =0
x2 + y2
x2 + y2
3 ( x yi ) ( y + xi )
0
x + yi +
3=
x2 + y2
yi x + 3y .i =
0
x2 + y2
a t z = x + yi
(1)
1 x yi i
y + xi
.
=
, =
z x2 + y2 z x2 + y2
z= 2 + i
3i
.
3 = 0 z2 3z + 3 i = 0
z
z= 1 i
x + yi =2 + i
x =2,y =1
.
1 i
1,y =
1
x + yi =
x =
(1; 1) ; ( 2;1) .
646
www.TaiLieuLuyenThi.com
3xy y2
=
3x
xy + 2
x + y2
x 2 + 3xy
=
0
xy 2
x + y2
.
+
+
=3 ( y + 1)( y 1) =0
2
2 2y 3 1
y =1 x =2
2
+
+y
2
2y
(
(
(1; 1) ; ( 2;1) .
)
)
6 x ) x2 + y2 =6x + 8y
(
.
Bai 4. Gia i he phng trnh
( 3 y ) x 2 + y 2 =8x 6y
Li giai
Cach 1: Nhan tha y x= y= 0 la mo t nghie m cu a he phng trnh.
Xe t x2 + y2 > 0 khi o vie t la i he phng trnh d i dang:
6x + 8y
6x + 8y
6
=
+
6 x
x=
2
2
x +y
x2 + y2
8x
6y
8x
6y
3 y
y=
=
+
3
2
2
2
2
+
+
x
y
x
y
6x + 8y
6x + 8y + 8xi 6yi
=6
=6 + 3i
x + 2
x + yi +
2
x +y
x2 + y2
iy + 8x 6y .i = 3i
x + 6x + 8y = 6
x2 + y2
x2 + y2
647
www.TaiLieuLuyenThi.com
6 ( x yi ) + 8 ( y + xi )
x + yi +
= 6 + 3i (1)
x2 + y2
.
x + 6x + 8y =
6
x2 + y2
a t z = x + yi
1 x yi i
y + xi
.
=
, =
2
2
z x + y z x2 + y2
z =4 + 2i
x + yi =4 + 2i
x =4,y =2
6x + 8y
6
=
x + 2
x + y2
x2 + y2
6xy + 8y2
=
6y
xy + 2
x + y2
.
Xe t v i xy 0 vie t la i he phng trnh di da ng:
8x 2 6xy
=
3x
xy + 2
x + y2
+y
2y
3
2xy + 8 = 3x + 6y x =
648
www.TaiLieuLuyenThi.com
y =1 x =2
y = 2 x = 4 .
4
y = x = 0
3
ta t nhie n tm c ( x;y ) .
x3 3xy2 =
4
Bai 5. Gia i he phng trnh
.
3
2
4 3
y 3x y =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x3 3xy2 =
x3 3xy2 =
4
4
.
3
3
2
2
3
2
i y 3x y =4 3i
x 3xy y 3x y i =4 + 4 3i (1)
a t z= x + yi khi o (1) tr thanh:
2
2
z3 =4 + 4 3i =8 cos
+ i.sin .
3
3
2 k2
2 k2
=
z 2 cos
+
+ =
+ i.sin
,k 0,1,2 .
3
3
9
9
2
2
8
8
14
14
Suy ra ( x;y ) = 2 cos ;2sin ; 2 cos ;2sin ; 2 cos
;2sin
.
9
9
9
9
9
9
x 4 6x 2 y 2 + y 4 =
8 3
.
Bai 6. Gia i he phng trnh
3
3
2
x y xy =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
649
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 2
4
4
8 3
x 4 6x 2 y 2 + y 4 =
8 3
x 6x y + y =
.
3
3
3
3
8i
8
i 4x y 4xy =
4x y 4xy =
8i
i 4x3 y 4xy3 =
a t z =x + yi z 4 =x 4 6x 2 y 2 + y 4 + i 4x3 y 4xy3 .
Khi o phng trnh (1) tr thanh:
+ k2
+ k2
( x;y ) = 2 cos 24 ;2sin 24 ; 2 cos 1324 ;2sin 1324 ; 2 cos 2524 ;2sin 2524 .
Nhan xet. Qua hai ba i toa n tre n hoa n toan x ly c vi he cho ba c 5,6,7
va ie u lu y la he da ng na y la he a ng ca p tuy nhie n ba c cao va nghie m le
ne n kinh nghie m la ca c em s du ng so ph c nh tren.
1
2
3x 1 +
=
x+y
.
Bai 7. (VMO 1996) Gia i he phng trnh
7y 1 1 =
4 2
x+y
Li giai
ie u kien: x 0,y 0,x + y > 0 .
Nha n thay xy = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
V vay ie u kie n cu a a n e he phng trnh co nghie m la x > 0,y > 0 .
Khi o vie t la i he phng trnh di dang:
x
2
1
=
=
2
x+
3x 1 +
x+y
3
x+y
.
y
4
2
7y 1 1
4 2
y x+y =
x+y
Ta a
t u
=
650
=
x,v
www.TaiLieuLuyenThi.com
u
2
= (1)
u + 2
u + v2
3
v
2
v
=
4
(2)
7
u2 + v2
u vi
2
u +v
+4
2
i.
7
2
3
+4
2
2
2
+ 4 i z + 1= 0 .
i z2
3
7
7
2
2
+ 4 i + 2 21 + 21 2i
7
3
z
x + yi
=
2
2
+ 4 i 2 21 21 2i
7
3
=
z
x + yi
2
;
( x;y ) =
3
3
7
2
2
i + 2 21 + 21 2i
7
3
2
.
2
2
+ 4 i 2 21 21 2i
7
3
2
+4
21;2
2 21
.
7
2
(1)
.
(2)
Li giai
La y (1) + i.(2) theo ve ta c:
x2 y2 2x 3y 2 + i ( 3x + 2xy 2y 4 ) =
0.
2
( x + yi ) ( 2 3i )( x + yi ) 2 4i =
0.
z2 ( 2 3i ) z 2 4i
2 i
2,y =
1
x + yi =
x =
z= 2 i
www.TaiLieuLuyenThi.com
(
(
)
)
( 2x 1) x2 + y2 + 2y =
0
Li giai
2y
2y
2y=
+ 2x 1 0
=
+ 2x 1 0
x2 + y2
x2 + y2
x2 + y2 + 2x 1 =0
a t z= x + yi ta co phng trnh:
2i
+ 2z 3i 1 = 0 2z 2 ( 3i + 1) z + 2i = 0 .
z
2
2
41 4 i
Phng trnh na y co =
8 10i =
( 3i + 1) 16i =
1+
=
z
Suy ra:
1
z =
41 4 + 3
41 4 + 3 +
41 + 4 .
41 + 4 i
3
+ 41 4
x 1=
,y
=
4
3+
41 + 4 i 1 41 4
x =
,y
=
41 + 4
2
41 + 4
4
( x;y ) = ( 0;0 ); 1 +
41 + 4 1
;
41 4 3
;
4
41 4 3 +
;
4
41 + 4
.
(1)
(2)
Li giai
La y (1) + i.(2) theo ve ta c:
( x + yi ) ( 2 i )( x + yi ) + ( 3 3i )( x + yi ) 2 + 2i =
0.
652
www.TaiLieuLuyenThi.com
a t z= x + yi khi o ta co phng trnh:
z3 ( 2 i ) z2 + ( 3 3i ) z 2 + 2i = 0 ( z 1)( z + 2i )( z i 1) = 0 .
z = 1
( z 1)( z + 2i )( z i 1) =0 z =2i .
z = i + 1
x + yi = 1
x = 1,y = 0
x + yi =
2i x =
0,y =
2 .
x + yi =i + 1 x =1,y =1
(1;0 ); ( 0; 2 ); (1;1) .
Li giai
La y (1) + i.(2) theo ve ta c:
4
0.
( x + yi ) (1 + 2i )( x + yi ) ( 4 + i )( x + yi ) (1 4i )( x + yi ) + 1 + 3i =
z = 1
( z + 1) ( z 2 i )( z 1 i ) z = 2 + i .
z= 1 + i
z =
x + yi =
x =
1
1
1,y =
0
z = 2 + i x + yi = 2 + i x = 2,y = 1 .
z =1 + i
x + yi =1 + i
x =1,y =1
2 2
xy2
0
=
2x 2 2 + 1 2x 1 2 2
y
x y +1
.
Bai 5. Gia i he phng trnh
2
y
2+ 2
=
4x + 2 2
x y +1
)(
Li giai
ie u kien: y 0 .
653
www.TaiLieuLuyenThi.com
Vie t la i he phng trnh d i da ng:
2
2x
2x 2 2 + 1 2x
=
2 +1
y
2
2
2x +
y2
2.
y
2. 2x. 2 + 2 + 1 . 2 +
=0
2
y
y
2x 2 +
y2
( )
a
t u
=
=
2x,v
2
, ( v 0 ) khi o he phng trnh tr tha nh:
y
2
2u
2
=
2 +1
u v 2 + 1 u 2
u + v2
2v
0
(2)
=
2uv 2 + 1 v + 2
u + v2
(1)
La y (1) + i.(2) ta c: ( u + vi )
2 + 1 ( u + vi )
2 ( u vi )
u2 + v2
=
2 +1 .
a t z= u + vi ta co phng trnh:
) (
2
=
2 + 1 z3 2 + 1 z 2 + 2 + 1 z 2 =
0.
z
z
u + vi
2
2
=
=
1 i 3
z 1 i 3 u=
.
z 2 z2 z + 1
=
+ vi
2
2
1+ i 3
1+ i 3
=
=
z
u + vi
2
2
z2
2 +1 z
)(
u =
2,v 0
=
1
2 6
,y =
x =
3
1
3
2 2
.
u =,v =
2
2
1
2
6
x =
,y
=
1
3
3
2
2
,v
=
u 2=
2
654
www.TaiLieuLuyenThi.com
=
2x,y :
2
ta a ve mot phng
y
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x3 3xy2 =1
x3 3xy2 + 1 =0
3
3
2
2
3
2
i y 3x y = 3i
x 3xy y 3x y i =1 + 3i
a t z= x + yi khi o (1) tr thanh:
(1)
2
2
z3 =1 + 3i =2 cos
+ i.sin .
3
3
=
z
2 k2
2 k2
+
+=
2 cos
+ i.sin
,k 0,1,2 .
3
3
9
9
2
2
8
8
Suy ra: ( x;y ) = 3 2 cos ; 3 2 sin ; 3 2 cos ; 3 2 sin ;
9
9
9
9
3
14 3
14
; 2 sin
2 cos
.
9
9
x 4 6x 2 y 2 + y 4 =
3
(1)
(2)
Li giai
La y (1) + 4i.(2) theo ve ta c:
x 4 6x 2 y 2 + y 4 + 4 x3 y xy3 i =
3 +i.
3
4
1
( x + yi )= 2
+ i. =
2 cos + i.sin .
2
2
6
6
655
www.TaiLieuLuyenThi.com
=
x + yi
+ k2
+ k2
6
6
2 cos
+ i.sin=
, ( k 0,1,...,3) .
4
4
( x;y )
+ k2
+ k2
4
2 cos 6
; 4 2 sin 6
=
, ( k 0,1,...,3) .
4
4
)
)
(
(
x x 4 10x2 y2 + 5y 4 =
3
(1)
(2)
Li giai
La y (1) + i.(2) ta c:
3
5
1
( x + yi )= 2
i. =
+ i.sin
2 cos
.
2
2
6
6
+ k2
+ k2
6
=
x + yi 5 2 cos 6
+ i.sin=
, ( k 0,1,...,4 ) .
5
5
( x;y )
+ k2
+ k2
5
2 cos 6
; 5 2 sin 6
=
, ( k 0,1,...,4 )
5
5
6
1
2 4
4 2
6
(1)
x 15y x + 15y x y =
2
Bai 9. Gia i he phng trnh
3
6yx5 20y3 x3 + 6y5 x =
(2)
656
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
La y (1) + i.(2) theo ve ta c:
1
3
.
x 6 15y 2 x 4 + 15y 4 x2 y 6 + i 6yx 5 20y3 x3 + 6y 5 x = + i
2
2
6
1
3
( x + yi ) = + i
=cos + isin
2
2
3
3
+ k2
+ k2
=
x + yi cos 3
+ isin 3 =
,k 0,1,...,5 .
6
6
He phng trnh co sa u nghiem la:
+ k2
+ k2
3
3
cos
;sin
=
, ( k 0,1,2,3,4,5) .
6
6
( x;y )
1
y 7 21x 2 y 5 + 35x 4 y3 7x 6 y =
(1)
.
(2)
Li giai
La y (1) i.(2) theo ve ta c:
( x + yi ) =
1
2
+ i.
1
2
+ i.
1
2
= cos + i.sin
4
4
2
+ k2
+ k2
4
4
=
x + yi cos
+ i.sin =
, ( k 0,1,...,6 )
7
7
+ k2
+ k2
=
cos 4
;sin 4
, ( k 0,1,...,6 ) .
( x;y ) =
7
7
657
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 11. Gia i he phng trnh:
8
3
2 6
4 4
6 2
8
x 28y x + 70y x 28y x + y =(1)
2
1
8yx 7 56y3 x5 + 56y 5 x3 8y 7 x =(2)
Li giai
La y (1) + i.(2) ta c:
x8 28y2 x6 + 70y 4 x 4 28y 6 x2 + y8
3
1
+ i 8yx 7 56y3 x5 + 56y 5 x3 8y 7 x = + i. .
2
2
8
( x + yi ) =
3
1
+ i. = cos + i.sin
2
2
6
6
+ k2
+ k2
=
x + yi cos 6
+ i.sin 6 =
, ( k 0,1,...,7 )
8
8
He phng trnh co tam nghiem la:
+ k2
+ k2
=
cos 6
;sin 6
, ( k 0,1,...,7 ) .
( x;y ) =
8
8
(
(
)
)
2 x ) x2 + y2 =
5x + 5y
(
.
Bai 12. Gia i he phng trnh
( 5 y ) x2 + y2 =5x + 5y
Li giai
Nha n thay x= y= 0 la mo t nghiem cu a he phng trnh.
Xe t x2 + y2 > 0 khi o vie t la i he phng trnh d i dang:
5x + 5y
5x + 5y
=2
=2
x + 2
x + 2
2
x +y
x + y2
y + 5x + 5y = 5
yi + 5x + 5y .i = 5i
x2 + y2
x2 + y2
658
www.TaiLieuLuyenThi.com
5 ( x yi ) + 5 ( xi + y )
x + yi +
= 2 + 5i
x2 + y2
yi + 5x + 5y .i =
5i
x2 + y2
(1)
5i 5
= 2 + 5i z2 ( 5i + 2 ) z + 5i 5 = 0 .
z
z = 2i + 1 x + yi = 2i + 1 x = 2,y = 1
.
z = 3i + 1 x + yi = 3i + 1 x = 3,y = 1
2x
=
2
(1)
3x 2
x + y2
.
Bai 13. Gia i he phng trnh
3y + 2y =
4
(2)
x2 + y2
Li giai
2 ( x yi )
La y (1) + i.(2) ta c: 3 ( x + yi )
=2 + 4i .
x2 + y2
a t z= x + yi khi o ta co phng trnh:
2
= 2 + 4i 3z2 ( 2 + 4i ) z 2 = 0 .
z
z =1 + i
x + yi =1 + i
x =1,y =1
z = 1 + 1 i
x + yi = 1 + 1 i
x = 1 ,y =1
3 3
3 3
3
3
3z
(1;1) ; 13 ; 13 .
5x + 7 5y
7 (1)
=
x + 2
x + y2
.
Bai 14. Gia i he phng trnh
7
5x
5y
=
0 (2)
y + 2
x + y2
Li giai
La y (1) + i.(2) theo ve ta c: x + yi +
5 ( x yi ) + 7 5 ( xi + y )
x2 + y2
=
7.
659
www.TaiLieuLuyenThi.com
a t z= x + yi khi o ta co phng trnh:
5 + 7 5i
= 7 z2 7z + 5 + 7 5i = 0 .
z
z =7 5i
x + yi =7 5i
x =7,y = 5
.
z = 5i
x + yi = 5i
x = 0,y = 5
z+
( 7; 5 ); ( 0; 5 ) .
5x y
=
3
(1)
x + 2
x + y2
+
x
y
Li giai
La y (1) + i.(2) theo ve ta c: x + yi +
5 ( x + yi ) ( xi + y )
x2 + y2
=
3.
5i
= 3 z2 3z + 5 i = 0 .
z
3+
z =
z =
137 11 1
+ 11 + 137
2
4
2
137 11 1
11 + 137
2
4
2
)
)
137 11
i
2
137 11
i
2
3+
=
( x;y )
3
x;y
=
( )
660
137 11
1
2
; 11 + 137
2
8
137 11
1
2
; 11 + 137
2
8
137 11
;
2
137 11
.
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
16x 11y
=
11
(1)
x + 2
x + y2
x2 + y2
Li giai
La y (1) + i.(2) theo ve ta c: x + yi +
16 ( x yi ) 11( xi + y )
x2 + y2
= 11 17i .
a t z= x + yi ta co phng trnh:
z+
16 11i
= 11 17i z 2 (11 17i ) z + 16 11i = 0 .
z
z =
x + yi =
x =
i
i
0,y =
1
.
z = 11 16i
x + yi = 11 16i
x = 11,y = 16
Li giai
La y (1) + i.(2) theo ve ta c : x + yi +
6 ( x yi )
= 3 2 +i.
x2 + y2
6
z + = 3 2 + i z2 3 2 + i z + =
6 0.
z
Ta co =
(3
2+i
=
24 6 2i =
7
2 + 3i .
3 2 + i + 2 + 3i
z =
2
Suy ra
3 2 + i 2 3i
z =
2
661
www.TaiLieuLuyenThi.com
3 2 + i + 2 + 3i
x + yi =
x 2=
2,y 2
=
2
x = 2,y =1
3 2 + i 2 3i
x + yi =
2
(2
)(
2;2 ;
2; 1 .
12
2
x 1
=
y + 3x
.
Bai 18. (VMO 2007) Gia i he phng trnh:
y 1 + 12 =
6
y + 3x
Li giai
ie u kien: x 0,y 0,y + 3x > 0 .
a t u = 3x 0,v = y 0 .
Khi o he phng trnh tr tha nh:
u
12
12u
2
=
2 3
(1)
=
1 2
u 2
2
2
3 u +v
u
v
+
.
12v
v 1 + 12 =
=
v+
6
(2)
6
u2 + v2
u2 + v2
12 ( u vi )
= 2 3 + 6i .
u2 + v2
12
= 2 3 + 6i z2 2
z
3 + 3i z 12= 0 .
(
(
)
)
z = 3 + 3i + 3 + 3i = 3 + 3 + 3 + 3 i
.
z= 3 + 3i 3 3i= 3 3 + 3 3 i
3+ 3
12 + 6 3
y= 3 + 3
y =
v =
662
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 x
=
1+ y
x +
+y
x
Li giai
ie u kien : x 0,y > 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
2 x
=
1
x y +
2
x+y
x y + 2 xyi +
2 y
1
2 xy x + y =
a t=
z
x yi
x+y
) =1 + i .
x + yi ta co phng trnh:
2
= 1 + i z3 (1 + i ) z + 2 = 0 ( z 1 i ) z2 + (1 + i ) z 1 + i = 0 .
z
z= 1 + i
z= 1 + i
1+
5 2
1 + 2 + 5
.
2
=
z
i
2
2
z + (1 + i ) z 1 + i =0
1 2 + 5
5 2
1 +
+i
2
2
z2 +
nghiem z = 1 + i .
x = 1 x = 1
.
x + yi = 1 + i
y = 1 y = 1
Li giai
663
www.TaiLieuLuyenThi.com
Vie t la i he phng trnh d i da ng:
(
(
)
)
( x + 1) x2 + 1 =
y 2 2xy ( y + 1)
x 2 2xy ( x + 1)
( y + 1) y2 1 =
Li giai
Vie t la i he phng trnh:
(
(
)
)
x + 1 2 x2 + 1 =
y 2 2xy ( y + 1)
)
(
.
2
( y + 1) y 2 1 =
x 2 2xy ( x + 1)
3 1
1 5
a p so: ( x;y ) = ; ; ( 1; 1) ; ; ; ( 0; 1) ; ( 0;1) .
2 2
3 3
664
www.TaiLieuLuyenThi.com
Chu e 17.
a) Ne u u.v = u . v khi va ch khi to n ta i k 0 sao cho u = kv .
b) Ne u u.v = u . v khi va ch khi to n ta i k 0 sao cho u = kv .
c) Vi hai vec t ta co u + v u + v dau bang xay ra khi va ch khi u,v cung hng.
d) M ro ng cho ba ve c t ta co u + v + w u + v + w .
( )
( C) : ( x a) + ( y b)
=
R 2 co tam I ( a; b ) , ba n knh R .
b) ng tha ng d ca t ng tro n
o ng tha ng ca t
ba n knh R1 ; ng tron ( C2 ) : ( x a2 ) + ( y b2 ) =
R 22 co ta m I2 ( a2 ; b2 ) ,
ba n knh R 2 .
I1I=
R1 + R 2
2
Hai ng tron tiep xuc nhau khi va ch khi
I2 R1 R 2
I1=
khi o
665
www.TaiLieuLuyenThi.com
ca u ( S) : ( x a ) + ( y b ) + ( z c ) =
R 2 co tam I ( a; b;c ) , ba n knh R .
Ma t phang ( P ) tie p xu c vi ma t ca u ( S) d I; ( P ) =
R khi o ( P ) tie p xu c
v i ( S) ta i duy nha t mo t iem M ( x 0 ;y 0 ;z 0 ) la hnh chie u vuong go c cu a
I tre n ma t pha ng ( P ) .
Bai toan 5. Cho tam gia c nho n ABC va M la mo t iem tuy y na m trong ma t
pha ng khi o go i T la mo t iem nhn ca c ca nh BC,CA,AB d i cu ng mot
go c 1200 th T nam trong tam gia c ABC va MA + MB + MC TA + TB + TC .
B. BAI TAP MAU
Bai 1. Cho he phng trnh :
) (
m 2 + 2m x + 1 m 2 y + m 2 2m 2 =
0
x2 + y2 + 2x 9 =
0
( x1;y1 ) va ( x2 ;y2 ) . Tm m e P = ( x1 x2 ) + ( y1 y2 )
Li giai
m 2 + 2m x + 1 m 2 y + m 2 2m 2 =
0
) (
Nghiem cua he a cho la toa o giao iem cua ng tron ( T ) co tam I ( 1;0 ) ,
) (
0.
ban knh R = 10 va ng thang d : m 2 + 2m x + 1 m 2 y + m 2 2m 2 =
ng tha ng d luo n i qua ie m co nh N (1;2 ) .
V =
IN 2 2 < R ne n N nam trong ng tro n do o ng tha ng d luo n ca t
ng tro n ta i hai iem pha n bie t A,B hay he phng trnh a cho luo n co
hai nghiem pha n bie t.
2
) (
) (
2 m 2 1 + m 2 + 2m .2 = 0 m =
666
1 3
.
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y + z =
3
2
2
Bai 2. Gia i he phng trnh x + y + z2 =
.
3
2014
2014
2014
+y
+z
=
3
x
Li giai
x;y;z ) ,v (1;1;1) ta co :
Xe t hai =
ve c t u (=
u.v = x + y + z = 3 = x2 + y2 + z2 . 12 + 12 + 12 = u . v .
Da u ba ng xay ra x : y : z =
1:1:1 va x + y + z =
3 suy ra x= y= z= 1 .
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y;z ) = (1;1;1) .
2
(x + y + z)
ta co
ngay x= y= z= 1 .
Bai 3. Gia i he phng trnh :
x2 2y 2 7xy =
6
2
x + 2x + 5 + y 2 2y + 2 =
x2 + 2xy + y 2 + 9
Li giai
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
( x + 1)
( x + 1)
+ 22 + ( y 1) + 12 = ( x + y ) + 32 .
Xe t hai ve c t u =
( x + 1;2 ) ,v =
( y 1;1) ta co : u + v u + v suy ra
+ 22 +
( y 1)
+ 12
(x + y)
+ 32 .
x +1 y 1
=
x = 2y 3 .
2
1
Thay =
x 2y 3 va o phng trnh au cu a he tm c ca c nghie m:
Da u ba ng xay ra
( x;y ) =
( 1;1) ; 25 ; 14 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + y2 + y ( x + z ) =
0
2
.
0
x + x + y + 2yz =
2
2
3x + 8y + 8xy + 8yz = 2x + 4z + 2
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x x + y + y y + z =
) ( ) 0
(
.
0
x ( x + 1) + y ( 2z + 1) =
2
2
2
2
4 ( x + y ) + 4 ( y + z ) =( x + 1) + ( 2z + 1)
2 2
Khi o :=
a.b 0,a.c
= 0,4b
= c .
x = 0
1
TH1 : Ne u a =0
z = .
2
y = 0
a.b = 0
b / /c
c = 2b
TH2 : Ne u a 0 a.c= 0 2 2
.
c = 2b
2 2
4b = c
4b = c
x = 0
x + 1= 2 ( x + y )
+ Ne u c =
2b
1
he ta c z = .
2
x + 1 =2 ( x + y )
y =
+ Ne u c =
2b
z =
2z + 1 =2 ( y + z )
a u cu a he ta c:
2
1 + 3x
2 thay va o phng trnh
3
x
4
1 + 3x 1 + 3x
3x
2
x2 + =
5x + 2 0 (vo nghie m).
x + 5x + =
2
2
4
1 1 1
Va y he phng rnh co hai nghie m ( x;y;z ) =
0;0; ; 0; ; .
2 2 2
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
2
2
2
2
2
2 6
x + y + (3 z ) + y + z + (3 x ) =
2
2
2
2
2
2
2 6.
y + z + (3 x ) + z + x + (3 y ) =
z 2 + x 2 + ( 3 y )2 + x 2 + y 2 + ( 3 z )2 =
2 6
Li giai
Co ng theo ve ba phng trnh cua he ta c:
2
x2 + y2 + ( 3 z ) + y2 + z2 + ( 3 x ) + z2 + x2 + ( 3 y ) =
3 6.
u + v + w=
x2 + y2 + ( 3 z ) + y2 + z2 + ( 3 x ) + z2 + x2 + ( 3 y )
2
(x + y + z) + (x + y + z) + (9 x y z)
3 ( x + y + z 3) + 54 3 6
y : z : x =
(3 z ) : (3 x ) : (3 y )
x : y : z =
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y;z ) = (1;1;1) .
m
x 1 + y 2 + z 3 =
Li giai
ie u kien : x 1,y 2,z 3
a t X = x 1,Y = y 2,Z = z 3, ( X,Y,Z 0 ) .
X+Y+Z=
m (1)
.
He phng trnh a cho tr thanh : 2
2
2
m (2)
X + Y + Z =
Ne u m < 0 he phng trnh vo nghiem.
669
www.TaiLieuLuyenThi.com
Xe t v i m 0 : khi o phng trnh (1) la ma t pha ng ( P ) : X + Y + Z m =
0
nam trong goc phan tam th nhat cua he truc toa o OXYZ . Phng trnh (2)
m ,( m 0) .
m 0
m = 0
.
m
= m
m = 3
3
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t khi=
m 0,m
= 3.
y2 + z2 =
50
y2
2
x
xy
169 tnh gia tr cua bie u th c P = xy + yz + zx .
+
+
=
2
z2
144
=
x + xz +
2
Li giai
y2 z2
=
52
+
2
2
2
y2
He phng trnh a cho tng ng v i: x + xy +
132 .
=
2
2
z2
122
=
x + xz +
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 8. Tm m e he phng trnh sau co nghiem th c dng :
x + y +
y + z +
z + x +
xy +
xy =
16xy
yz =
25yz
zx =
36zx
yz + zx =
m xyz
Li giai
1 1
1
+ +
25
=
y z
yz
Khi o :
.
1 + 1 + 1 =
36
z x
zx
1
1
1
+
+
=
m
y
z
x
a
ta
=
1
1
=
,b =
,c
x
y
a2 + ab + b2 =
42
1
b2 + bc + c2 =
52
.
, ( a,b,c > 0 ) he phng trnh tr thanh:
z
c2 + ac + a2 =
62
m
a + b + c =
1
absin1200 + bcsin1200 +casin120 0
.
2
ab + bc + ca =
5 21
Ma t kha c co ng theo ve ba phng trnh a u cu a he ta c :
2 a2 + b2 + c2 + ab + bc + ca = 77 2 ( a + b + c ) 3 ( ab + bc + ca ) = 77
671
www.TaiLieuLuyenThi.com
=
a+b+c
77 + 15 21
=
m
2
77 + 15 21
.
2
77 + 15 21
.
2
x A + x B + xC x + a
=
xG =
3
3 G x + a; y + b .
3
y A + y B + yC y + b
3
=
=
y
3
3
G
Do tam gia c ABC e u ne n G o ng th i la tr c tam tam gia c ABC suy ra:
x+a
y+b
0
x a
+ y b
=
3
3
GA.BC = 0
a x x + a y + b y b =
GB.AC = 0
( ) 0
3
3
2
2
0
0
x ( 2a x ) + y ( 2b y ) =
x y 2ax + 2by =
.
2
2
2
0
0
2ax + y a b =
a ( 2x a ) + ( y + b )( y b ) =
TH1 : Ne u a =
0y=
b x =
3b .
TH2 : Ne u a 0 t phng trnh th hai cu a he suy ra x =
Thay x =
a2 + b 2 y 2
va o phng trnh th nha t cua he ta c :
2a
2
a2 + b 2 y 2
0.
y2 + y2 a2 b2 + 2by =
2a
672
a2 + b 2 y 2
.
2a
www.TaiLieuLuyenThi.com
x= y= a= b= 0
2
0 x =
( y b ) + a2
3b a;y =
3a b .
( y + b ) 3a =
x = 3b a;y = 3a b
Ket luan : Ne u a= b= 0 he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ( 0;0 ) .
2
( x;y ) =(
)(
3b a; 3a b .
3b a; 3a b ;
Nhan xet. Nh a trnh bay trong cuo n hnh gia i tch pha ng Oxy vie c tm cac
iem B,C c th c hie n ba ng phe p quay ta co ket qua tng t .
C. BAI TAP REN LUYEN
Bai 1. Gia i he phng trnh:
3x + 4y =
26
.
2
2
2
2
10
x + y 4x + 2y + 5 + x + y 20x 10y + 125 =
Li giai
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
2
( x 2 ) + ( y + 1) + (10 x ) + ( 5 y ) = 82 + 62 .
Da u ba ng xay ra
( x 2 ) + ( y + 1)
(10 x ) + ( 5 y )
10 .
x 2 10 x
=
3x 4y
= 10 .
y +1 5 y
x 4 + 25y 2 2 =
0
Li giai
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
2
( x + y ) + ( x + 2y ) + 42 + 32 = ( x + y + 4 ) + ( x + 2y + 3) .
Xe t hai ve c t u =( x + y;x + 2y ) ,v =( 4;3) , ta co : u + v u + v
673
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
( x + y ) + ( x + 2y )
Suy ra:
+ 42 + 32
( x + y + 4 ) + ( x + 2y + 3)
x + y x + 2y
=
x=
5y .
4
3
Thay vao phng trnh th hai cua he ta c:
Da u ba ng xay ra
1
1
y=
x=
1,y =
1
5
5.
625y 4 + 25y2 2 = 0 y2 =
25
1
1
x=
1,y =
y =
5
5
1
1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) =
1; ; 1; .
5
5
x2 + y2 + z2 =
1
Bai 3. Gia i he phng trnh
.
0
2x y + 2z + 3 =
Li giai
Xe t ma t ca u ( S) co ta m la go c to a o O ( 0;0;0 ) , ba n knh R = 1 .
Ma t pha ng ( P ) : 2x y + 2z + 3 =
0.
Ta co d O; ( P ) =
3
22 + (1)2 + 22
= 1= R ne n ( S) tie p xu c v i ma t pha ng
2x + y + 4z 5 =
0
Bai 4. Gia i he phng trnh 2
.
2
2
0
x + y + z + 2x + 4y + 6z 7 =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2x + y + 4z 5 =
0
(1)
2
2
2
21
( x + 1) + ( y + 2 ) + ( z + 3) =
Phng trnh (1) la ma t pha ng
( P ) : 2x : + y + 4z 5 =0 va
(2)
21 .
(2) la ma t ca u
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ta co d I; ( =
P)
=
21 R ne n ( S) tiep xu c v i ma t
phang ( P ) , suy ra nghiem cua he la toa o hnh chieu cua I tren mat phang ( P ) .
x =1 + 2t
y =2 + t
y =1
( x;y;z ) =
(1; 1;1) .
z
=
3
+
4t
z
=
1
2x + y + 4z=
t 1
5 0 =
(1; 1;1) .
Li giai
x + y + 2z + m 2 =
0
(1)
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
2
(2)
( x m ) + y + z =1 m
0 va (2) la phng
Phng trnh (1) la ma t pha ng ( P ) : x + y + 2z + m 2 =
Li giai
He ba t phng trnh a cho tng ng v i:
x 1 2 + y 2 2 + z2 4
(1)
) ( )
(
2
2
x2 + ( y 1) + ( z + 1) m + 2
(2)
675
www.TaiLieuLuyenThi.com
TH1 : Ne u m + 2 < 0 m < 2 he phng trnh vo nghie m.
TH2 : Ne u m = 2 he phng trnh tr tha nh:
x = 0
x 1 2 + y 2 2 + z2 4
) ( )
(
1 .
y =
2
2
x2 + ( y 1) + ( z + 1) 0
z = 1
m+2 .
y2
2
9
+z =
3
z2 + zx + x2 =
16
Suy ra=
OA x;OB
=
y
3
=
;OC z .
676
www.TaiLieuLuyenThi.com
Chu e 18.
0.
( px + qy + r ) .A(x,y) =
Li giai
ie u kien 2x + y 1 0,x + 2y 2 0 .
2x +=
x 0
y 1 0 =
th la i tha y kho ng tho a ma n.
Ne u
2 0 =
x + 2y=
y 1
Va y 2x + y 1 va x + 2y 2 co t nha t mo t so dng.
Khi o vie t la i (1) d i da ng:
x y +1
2x + y 1 + x + 2y 2
+ ( x y + 1) =
0 .
1
( x y + 1)
+ 1 = 0 x y + 1 = 0 .
2x + y 1 + x + 2y 2
677
www.TaiLieuLuyenThi.com
V i y= x + 1 thay va o (2) ta c:
2
x2 + ( x + 1) 2x ( x + 1) + 4x 3 ( x + 1) = 0 x 2 = 0 x = 2 .
Suy ra y = 3 .
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ( 2;3) .
2
y
(1)
x x y =
3 xy
Bai 2. Gia i he phng trnh
, ( x,y )
2 x2 + y2 3 2x 1 =
11
(2)
Li giai
1
ie u kien x y 0,x ,x2 x y 0 .
2
x = 0
thay va o (2)
Ne u x2 x y =
0 t (1) suy ra y = 0 va x2 x = 0
x = 1
tha y khong tho a man.
3 xy
=
x2 x y
3=
x y 1
x2 x y
( x + y )( x y 1)
=
x2 x y
+ 3 x y +1
x y 1
xy
( x y 1)
+
0
=
2
2
3 xy
3
x
x
y
+ x y +1
x+y
(3)
xy
+ 3 x y +1
x+y
x2 x y
V vay (3) x y 1 = 0 y = x 1 .
2
678
2x 1 2
) (( 2x 1)
2x 1 + 3 ( 2x 1) + 4 2x 1 + 5 =
0.
>0 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
2x 1 = 2 x =
5 3
5
. Suy ra ( x;y ) = ; .
2
2 2
5 3
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ; .
2 2
, ( x,y ) .
5
x 2y x + 1 =
xy7
Li giai
ie u kien: x 2y 0,x y 7 0 .
Phng trnh a u cu a he tng ng v i:
(1 y ) ( x + y 2 ) + ( x + y 4 ) (1 y ) =0 .
(1 y )( x + y 4 ) + ( x + y 4 )(1 y ) =
0.
x+y +2
1+ y
y = 1
1
1
=0
.
(1 y )( x + y 4 )
+
0
x + y 4 =
x + y + 2 1+ y
(
5(
x8
5
.
=
x 2 + x +1 x 8
x 2 + x + 1 =3 ( x 8) 5
) (
x 2 1 + 5
x 2 + x + 1 + 3x 24 =
0.
x + 1 2 + 3 ( x 3) =
0.
5
5
( x 3)
+
+ 3 = 0 x = 3 ( x;y ) = ( 3;1) (thoa ma n).
x +1 + 2
x 2 +1
3x 8 x + 1
5
=
0
2x 11
(1) .
679
www.TaiLieuLuyenThi.com
8
11
ie u kien: x ; + \ .
3
2
Xe t ha m so f(x)
=
3x 8 x + 1
8
11
5
v i x =
D ; + \ ta co
2x 11
3
2
3
1
10
3 x + 1 3x 8
10
f '(x) =
+
=
+
> 0, x D
2
2
2 3x 8 2 x + 1 ( 2x 11)
2 ( 3x 8)( x + 1) ( 2x 11)
V 3 x + 1 3x 8=
6x + 17
9x + 9 3x 8=
9x + 9 + 3x 8
>0.
8 11
11
x = 3
x = 3 y = 1
.
Ta co f(3)
0
= f(8)
= 0 . Do o (1) f(x) =
x = 8 x = 8
y = 4
2
2
=
y
b
=
y
b
b
=
y
a 1 b2 + a2 (1 b ) + 2b2 + 4b 6 =
0.
a (1 b )(1 + b ) + a2 (1 b ) + ( b 1)( 2b + 6 ) =
0.
(
(1 b ) ( b ( a 2 ) + a
(1 b ) a (1 + b ) + a2 2b 6 =
0.
2
+ a 6 = 0 (1 b )( a 2 )( b + a + 3) = 0 .
=
x+y =
2
a 2
x + y 4
.
y = 1
b 1=
y 1
680
www.TaiLieuLuyenThi.com
Chu y. Nhie u ho c sinh sai la m khi cho ra ng (1) co nghie m duy nha t v la
8 11
ha m o ng bie n. ieu ca n lu y la f(x) ong bie n tren mo i khoang ; va
3 2
11
tre n khoa ng o .
8
x 4 lu c o ta ch
3
8
ca n xe t ha m so f(x) tre n oa n ;4 va co nghiem duy nhat x = 3 .
3
Li giai
ie u kien: x 2y 0,4x 5y 3 0 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
(1 y ) (
(1 y ) .
x y 1 + x y + 1 = 2 + ( x y 1) y .
x y 1
x y +1
+ x y 1 ( x y 1) y =
0.
1 y
( x y 1)
+1 y =
0.
x y + 1
1
1
=
( x y 1)(1 y )
+
0.
x y +1 1+ y
x =
y 1
y 1 0 =
.
1 y = 0
y = x 1
2x
(1) .
681
www.TaiLieuLuyenThi.com
) (
2 x2 x 1 + x 1 2 x =0 .
1
x2 x 1 2 +
0.
=
x 1+ 2 x
1 + 5
1+ 5
.
=
y
2
2
1 x 2
x 2 x =
=
1 0
x
1 + 5 1 + 5
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ( 3;1) ;
;
.
2
Cach 2: (1)
.
2
2
2x x 3 = 2 x
2x2 x 3 0
1+ 5
1 x 2
.
2
x=
2
2
0
4x 7 x x 1 =
)(
, ( x,y ) .
2
2
y ) 2 2 ( x y 1)
x + y xy ( x y ) + y ( x =
Li giai
ie u kien: x 2,x y,x + y xy ( x y ) 0 .
2
3
2
( x y ) + ( x 2 )( x y ) = 2 ( x y )
.
682
www.TaiLieuLuyenThi.com
(x y)
2
+ ( x 2 )( x y ) 2y ( x y ) = 2 ( 2 x + y )
x2 + y2
( x 2 )( x y ) + 2y ( x y )
x y 2 = 0 y = x 2.
y + y 2 + 1 =
2
2
x + x + 1
, ( x,y ) .
3
3 x2 + 1 4y ( x=
+ 3) 5 13x + 5x 2
Li giai
3
ie u kien: 13x + 5x 2 0 .
Nhan xet. Phng trnh a u cu a he co da ng tch e nha n lien h p quen
thuo c. Tuy nhien ba i toa n sai le ch hang so 1 ba ng ha ng so 2. Do va y khong
n thua n x = y . e y phng trnh th hai cua he pha n t 4y xua t hie n
trong 1 phng trnh ch co ch a x. V va y suy ngh c ba n la ru t y theo x.
Va y ta ca n nha n lie n h p cho ca hai nha n t cu a phng trnh a u cu a he .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
2
+ 1 2 x 2 + 1 x
2
2
y + y =
2 x + 1 2x = y + y + 1
.
2
2
2
x + x2=
x 2 y + 1 2y
+ 1 2 y + 1 y x + 1 +=
Ba ng ca ch loa i bo
683
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 y + y 2 + 1 2 y 2 + 1 2y
2 2 x 2 + 1 2x x 2 + 1 + x =
3 x2 + 1 5x = 4y 3 x2 + 1 4y = 5x .
13x3 + 5x 2 .
x2 + 3x 0
3
2
0
( x 1) x 6x + 3x 2 =
x2 + 3x 0
x = 1
3
3
3
3
0
x =2 + 3 + 9
( x 1) 3 ( x 1) ( x + 1) =
3 2 5
x 1,y
=
=
4
x =2 + 3 3 + 3 9,y =
2+ 33+ 3 9
+1 5 2 + 3 3 + 3 9
=
( x;y ) 1,; 3 24 5 ; 2 + 3 3 + 3 9;
2+ 33+ 3 9
+1 5 2 + 3 3 + 3 9
.
Nhan xet. Ngoa i ra ta co the th c hie n nhan lie n hp roi bie n o i tng
ng nh sau:
= 2 y2 + 1 x2 + 1 .
x + x2=
+ 1 2 y 2 + 1 y x + 2y
2
x2 + 4xy + 4y=
4 y2 + 1 4
( x + 1)( y + 1) + x
2
5 4xy 0
5 4xy 0
5 4xy 0
2
2
2
0
( 5x + 4y ) 9 x + 1 =
3 x + 1 = 5x + 4y
+1
2 2
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 7. Gia i he phng trnh:
Li giai
2
y x+2.
yx2
.
=
y + x+2
2x2 + 2y2 4xy + 10x 6y + 12 + 2 x + 2
2 ( x + 1 y )( x + 2 y )
x+2y
.
=
y + x+2
2x2 + 2y2 4xy + 10x 6y + 12 + 2 x + 2
2x + 2 2y
1
=
(x + 2 y)
+
0
2x2 + 2y2 4xy + 10x 6y + 12 + 2 x + 2
y + x+2
y + x+2 .
(
(
)
x + 2)
y x+2
+ 2x 2 + 2y 2 4xy + 8x 8y + 8 =
0.
x y + 2 =
0
2
+ 2 ( x y + 2) = 0
y= x+2.
0
y x + 2 =
Thay y= x + 2 va o phng trnh th hai cua he ta c:
y
x = 0
2
.
x + 4 ( x + 2) = 0
x = 3
o i chie u v i ieu kie n ch nhan nghiem x = 0 y = 2 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 8.Gia i he phng trnh:
Li giai
2
x3 + x2 + y2 +=
xy y
(x
y2
x + xy + 1
y.
+ y2 + xy ( x y + 1)
2
3 x3 + x2 + y2 + xy + y 3 x3 + x2 + y2 + xy + y2
y =x +1
y ( y + 1)( y x 1)
=
x + xy + 1
( x 1)
x + 1 x2 1 + x 1 + x 3 =
0.
x2 1
x 2 1.
x 1 1 + x 1 1+ x 2 =
0.
x2
x 1 +1
x2
x 1 +1
0.
+x2=
x2 1
1
( x 2)
+
+ 1 = 0 x = 2 y = 3 .
x 1 +1
x 1 + 1
2y2 + 18x 2 + 2
(1)
25y + 9 9xy 4 =
2
x
y
+
1
(2)
Li giai
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
=
(x y) 1 +
0 (3) .
2
2
8x 12xy + 8y + x + y
(x + y)
+ 7(x y) + x + y x + y + x + y 0
Do o (3) ( x y ) = 0 x = y .
Thay vao (1) ta c:
20x 2 + 2
2
25x + 9 9x
=
4
x x2 + 1
2
9x 9x
=
4
2 25x 4 5x2
x2 + 1
)(
) = 0 2x
( x + 1)
2
1 = 0 x =
1
.
2
1
1
1
. Suy ra ( x;y ) =
;
.
2
2
2
1
1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
;
.
2
2
Li giai
2 x2 + y2 + 2 ( 5x 3y ) 4 ( xy 3) =
y + x+2
2 x2 + y2 + 2 ( 5x 3y ) 4 ( xy 3) = x + y + 2 + 2 y ( x + 2 )
2 ( x + 2 ) 4y ( x + 2 ) + 2y 2 + x + 2=
+ y 2 y ( x + 2)
2
2(x + 2 y) +
x+2 y
0
x + 2 y =
=0
y= x+2 .
0
x + 2 y =
687
www.TaiLieuLuyenThi.com
Thay vao (2) ta c:
( x + 2)
4 ( 2x + 2 ) + 17 3 x ( x + 2 ) 3 ( 2x + 2 ) + 18 =
1.
( x 2)
x2 4x + 13 x 2 4x + 12 =
1
a t u =
( x 2)
+ 9 =3 ( x 2 ) + 8 + 1 (3) .
u3 + 1 = u + 1 u3 u2 2u = 0 .
2
x2
5y2
4
x2
5y2
4
+
=
0
3y
y
2
2
x +y +
x y +
2
2
2 5y2
1
1
0
x
+
3y
y
4 2
2
2
2
x y +
x +y +
2
2
5y2
y 5
.
x=
4
2
2x
Thay y =
va o phng trnh th hai cu a he ta c:
5
x2=
x + 2x =3 x =1 y =
688
2
5
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = 1;
.
5
=
y
0
.
0
2y y 2 x2 y2 =
y 0
2
2
2
=
2
2
y 2 x y
4 x y
y
=
.
Bai 2.Gia i he phng trnh
2
2 xy
x + 16 ( y x ) + y =
Li gii
ie u kien: x 0,y 5 .
Khi o phng trnh th hai cu a he tng ng vi:
y 2
x2 + 16 ( y x )=
xy y
x2 + 16 ( y x ) y2 2y ( x y )
=
2
xy + y
x + 16 ( y x ) + y
x 16
2y
(x y)
=
0
xy + y
x 2 + 16 ( y x ) + y
(1) .
Ta ch ng minh x < 16 .
Tha t va y t phng trnh a u cua he ta co :
2
3
11
x 3 x + 3= 3 y 5 y y 5 + x 3 x + 3 + = 0 .
2
4
11
11
7 + 6 10
x 3 x + 3 + 0 x + 9 ( x + 3) 3 x
< 16 .
4
4
4
Do o (1) x =
y.
Thay y = x va o phng trnh th nha t cu a he ta c:
2x
= 3
2
x + 3 + x 5 4x=
9 2x 2 + 2 x 2 2x 15 .
689
www.TaiLieuLuyenThi.com
2x2 9x + 9 0
9 x 2x 15 = 2x 9x + 9
2
81 x 2x 15 =
) ( 2x
9x + 9
x=
6.
.
Bai 3.Gia i he phng trnh
2
16x 2 y=
+ 5 6 3 4x2 y + x
Li gii
1
ie u kien: x,y .
2
1
1
Nha n tha y x = hoa c y = kho ng la nghiem cu a he khi o phng trnh
2
2
th nha t cu a he tng ng vi:
2(x y)
2
= 0 x= y.
+ x y = 0 ( x y ) 1 +
2x + 1 + 2y + 1
2x
1
2y
1
+
+
+
16x 4 =
+ 5 6 4x3 + x .
16x 4 =
+ 5 6 4x3 =
+ x 3.3 2.4x. 4x 2 + 1 2 + 4x + 4x 2 + 1 .
2
( 2x 1) 2x 2 + 2x + 1 0 x =
1
1
y= .
2
2
1 1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ; .
2 2
3
y+2
3
+ 4 2x x3 + x2 + 2x2 1 +
2x + x ( y + 1) + 3y=
x
690
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li gii
1
3
x 0,y
2
1
2
3
x=
x > 0
x ( y + 1) 0
2.
ie u kien:
3
2
y
1
x + x 0
y = 3
1 + y + 2 0
1
x = 2
TH1: Ne u
th la i he tha y kho ng tho a ma n.
y = 3
TH2: Neu x > 0,y 1 khi o bien oi phng trnh th nhat cua he di dang:
x y 1 + 2y + 3 2x + 1 = 0 x y 1 +
2(y + 1 x)
2y + 3 + 2x + 1
= 0.
2
=
( x y 1) 1
0.
2x
+
1
+
2y
+
3
x y 1 =
0 (do 1
2x + 1 + 2y + 3 2
=
2x + 1 + 2y + 3
2x + 1 + 2y + 3
> 0 ).
x +1
.
x
1
2x3 + x2 + 3x
=
+ 1 2x 2 x + 1 +
+2.
1
2x2 x + 1 + =
+ 2 2x x 2 ( x + 1) + 2x x 2 + 2
x
x
1
x x 2 + x + 1 + x x 2 + + 2 = 2x3 + x 2 + 3x + 1
x
691
www.TaiLieuLuyenThi.com
a ng th c xay ra khi va ch khi:
2
x=
x +=
1 2+
1
1+ 5
x>0
.
x 2 x =
1 0
=
x
x
2
1+ 5 5 1
Suy ra he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
;
.
2
2
1
1
2x 2 2x x + 1 +
+2+x+ +3=
0.
x
x
1
1
1
Ta co : 'x = x + 1 +
+ 2 2 x + + 3 = x + 1
+2 0.
x
x
x
1
1+ 5
x>0
1 0
x
+ 2 x2 x =
=
x
2
x + 1 y2 + y + 2 + y 1 x2 + x + 1 = x + y
)
( )
(
Bai 5.Gia i he phng trnh
.
x2 + x x y + 3= 2x2 + x + y + 1
Li gii
ie u kien: x y + 3 0 .
Phng trnh th hai cua he c bie n o i tha nh:
(x + x)
(x + x)(
x y +=
3 2 x2 + x ( x y 1) .
x y + 3 2 + x y 1 = 0 x2 + 1 .
x y 1
xy+3 +2
+ x y 1 = 0
x2 + x + 2 + x y + 3
x2 + x
( x y 1)
+ 1 = 0 ( x y 1) .
=0
xy+3 +2
xy+3 +2
x y 1 = 0 y = x 1.
( x + 1)
x 2 x + 2 + ( x 2 ) x2 + x + 1 = 2x 1 .
u=
692
x2 x + 2
x2 + x + 1
www.TaiLieuLuyenThi.com
Khi o phng trnh tr tha nh:
v2 u2 + 1
v2 u2 + 1
+ 1 u +
2 v =v2 u2 .
2
2
u = v
.
( v u )( u + v + 1)( u + v 3) = 0
3
u + v =
1 1
7 1
1
7
T o tm ra nghie m: x = ,x =1,x = ( x;y ) = ; ; ( 1; 2 ) ; ; .
2
8
2 2
8 8
1 1
7 1
Va y he phng trnh co ba nghie m la ( x;y )= ; ; ( 1; 2 ) ; ; .
2 2
8 8
xy + ( x y ) xy 2 + x =y + y
.
Bai 6. Gia i he phng trnh
4
( x + 1) y + xy + x (1 x ) =
Li gii
xy 2 0 .
xy + ( x y )
xy + ( x y )
xy 2 y + x y =
0.
xy 2 y 2
xy 2 + y
xy
x+ y
=
0.
y + xy 2
1
(x y)
+
0
=
x+ y
xy + ( x y ) xy 2 + y
(1) .
( x 1) ( x + 2 ) + 2 2 y +
x +1
xy 2 0 .
Do o (1) x =
y.
Thay y = x va o phng trnh th hai cua he ta c:
693
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = 1
( x + 1) 3x x = 4 ( x 1) x x 4= 0 1 + 17 .
x =
2
x0
1 + 17 1 + 17
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = (1;1) ;
;
.
2
2
x3 + x 2 + 2y + 1= x 2 y + y + 1
Li gii
ie u kien: x2 + 2y + 1 0,y > 1 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
x2 ( x y ) + x2 + 2y + 1 ( y + 1) =
0.
x2 ( x y ) +
x2 y2
x 2 + 2y + 1 + y + 1
=
0.
x+y
2
=
(x y) x +
0 (1) .
2
x
+
2y
+
1
+
y
+
1
( 2x 1)
x +1 =
10 .
Li gii
ie u kien: y 0,x + y 0 .
Nha n thay y = 0 kho ng la nghiem cu a he phng trnh ne n v i y > 0 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
x2 + xy 2y2 + x + y 2y =
0.
694
www.TaiLieuLuyenThi.com
( x y )( x + 2y ) +
xy
x + y + 2y
=
0.
1
=0 x=y.
( x y ) x + 2y +
x + y + 2y
x3 5x2 + 14x =
4 6 x2 x + 1 .
3
( x + 1) + 3 ( x + 1) = 8x 2 8x + 8 + 3 8x2 8x + 8
x+
=
1
8x 2 8x + 8 =
x 1
.
Bai 9. Gia i he phng trnh
x + y + x y = 3x 4y + 4
Li gii
ie u kien: x + y 0,x y 0 .
Nha n thay x + y =
0 kho ng thoa man he phng trnh. Xe t v i x + y > 0 .
Phng trnh th nha t cu a he vie t la i d i da ng:
(x y)
(x y) +
7x 2 14xy + 7y 2
2 2x 2 3xy + 2y 2 + x + y
=
0
2
7
=0 x=y.
( x y ) 1 +
2 2x2 3xy + 2y2 + x + y
1
2
2
x + x + 1 y + y + 4 =
.
Bai 10. Gia i he phng trnh
100x2 + 56xy + 10y 2 39x 3y =
18
695
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
Th c hie n tng t ba i ta p mau so 6 t phng trnh a u cu a he ta c:
16x 2 + 4y 2 + 20xy 9 =
0.
2
2
18
100x + 56xy + 10y 39x 3y =
4y2 + 20xy =
16x 2 + 9
.
2
100x 2 + 39x + 18
10y + ( 56x 3) y =
S du ng ky thua t he phng trnh ba c nha t hai an ta tm c
1
5+3 5
V i x = y =
.
2
4
1
184x 2 30x + 9
3 20x
V
i x ta co y2 =
.
=
,y
2
4
2
x= 0 VN
2
184x2 30x + 9 3 20x
Ta co phng trnh
=
5
8.
4
x=
,y =
2
12
3
5 8 1 5+3 5
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) =
.
; ; ;
4
12 3 2
2
2
2
1 1
x + x + 1 y + y + 1 =
,x ; .
2 3
18x3 + 16y 2 + 40xy + 34x 2 =9 1 + 2x.3 1 3x
Li giai
Tng t bai tap mau so 06 va bai tap ren luyen 10 t phng trnh au ta co:
40xy =
9 16 x 2 + y 2 .
( x;y ) = 0; 34 .
696
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + y2 y= ( 2x + 1)( y 1)
Li giai
2
T phng trnh a u cu a he ta co ( x y + 1) = 0 y = x + 1 .
5
.
3x 8 x + 1 =
2x 11
, ( x,y ) .
x + 2y + 1
3 2 1 x +
x + y +=
2x + y
Li giai
ie u kien: 0 x 1,x y 0,x + y + 3 0,2x + y 0,
x + 2y + 1
0.
2x + y
T phng trnh a u cu a he ta c:
( x y 1) (
( x y 1)
x 1 + x y 1 + 2 = 2x y + (1 x ) x y .
x 1
x +1
( x 1) (1
xy .
x = 1
1
=0
.
( x 1)( x y 1)
+
x +1
x y +1
y= x 1
y = 0
2y + 2
=
( x;y )
y+2
y = 2
+ TH2: Ne u y = x 1 2x + 2 = 2
(1;0 ) .
x 1 +1 x = 1 y = 0 .
.
Bai 14. Gia i he phng trnh
2
2y ( x y ) + 2= x x + y
Li giai
697
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
2
ie u kien: 2xy x 0,2 xy 0 .
He phng trnh co nghiem khi y > 0 .
Nhan xet: The 2 xy2 =x2 2y ( x y ) t phng trnh hai va o phng trnh
a u ta c mo t phng trnh a ng ca p.
Khi o :
2xy x2 + x2 2y ( x y ) = 2y 2xy x2 y + 2y2 + x2 2xy y = 0
2xy x 2 y 2
2xy x 2 + y
y2 + x2 2xy
2y 2 + x 2 2xy + y
=
0
2
1
1
=
(x y)
0
2y2 + x2 2xy + y
2
2xy x + y
x = y
2y2 + x2 2xy=
x = y
x=
y.
2
2 ( x y ) =
0
2xy x2
2 = x x + x2 x3 + x2 2 = 0 ( x 1) x2 + 2x + 2 = 0 x = 1 y = 1 .
Li giai
2
ie u kien: 3y 2y + 3x + 6 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
y 3x 2 + 3y2 2y + 3x2 + 6 7x2 + 7 =
0
2
2
0
3y 4x 3y + 3x + 1 =
3y2 4x2 2y 1
=
0
y 3x 2 +
698
www.TaiLieuLuyenThi.com
3y2 4x2 3y + 3x + 1 + y 3x 2
y 3x 2 +
=
0
3y2 2y + 3x2 + 6 + 7x 2 + 7
2
2
0
3y 4x 3y + 3x + 1 =
y 3x 2
=
0
y 3x 2 +
1
( y 3x 2 ) 1 +
=
0
2
2
2
3y 2y + 3x + 6 + 7x + 7
3y 2 4x 2 3y + 3x + 1 =
0
x =
1,y =
1
y =
y =
3x + 2
3x + 2
7
25 .
2
2
x =
,y =
=
+1 0
=
+7 0
3y 4x 3y + 3x
23x + 30x
23
23
7 25
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ( 1; 1) ; ; .
23 23
Nhan xet: Ba ng ky thua t nha n lien h p va s dung phe p the tre n ta co the
sa ng ta c ra t nhie u ba i toa n hay co da ng tng t . Van dung ke t h p ca c phe p
toa n nay co nha c e n mo t la n na trong ky thua t s du ng tnh n ie u cu a
ha m so .
2x + y + 1 + 2 3 7x + 12y + 8= 2xy + y + 5
Li giai
e y pha n tch phng trnh a u cu a he d i dang:
5x2 + 2xy + 2y 2 + 2x 2 + 2xy + 5y 2
=
4x + y + ( x + y ) +
2
(x + y)
+ x + 4y
2
2
1
2
2
2
4x + y + ( x + y ) y + ( 3x + y )
2
Ta co :
.
2
2
1
2
2
2
( x + y ) + x + 4y x + 2 ( x + 3y )
Ma t kha c:
699
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
2
1
1
y + ( 3x + y ) + x 2 + ( x + 3y )
2
2
2
(x + y)
3x + y + x + 3y
+
9 ( x + y ) = 3 x + y 3( x + y )
Da u ba ng xay ra x = y 0 .
Thay y = x va o phng trnh th hai cua he ta c:
3x + 1 + 2 3 19x + 8= 2x 2 + x + 5 .
0.
x + 1 3x + 1 + 2 x + 2 3 19x + 8 + 2x2 2x =
1
x+7
x x
+ 2.
2
x + 1 + 3x + 1
( x + 2 ) + ( x + 2 ) 3 19x + 8 +
19x + 8
+ 2 =
0
x= 0 x= y= 0
.
x2 x = 0
x= 1
x= y= 1
xy + ( x y ) xy 2 + x =y + y (1)
Bai 17. Gia i he phng trnh
x 1 + y 1 =
4
(2)
Li giai
ie u kien x 1,y 1 .
xy 2 y=
xy y 2 + ( x y )
xy + ( x y )
xy 2
y x
)=
yx
.
xy 2 + y
y+ x
x + xy 2
1
(x y)
+
=0 x=y
x+ y
xy + ( x y ) xy 2 + y
700
www.TaiLieuLuyenThi.com
(Do x + xy 2 0 ).
Thay y = x va o phng trnh th hai cua he ta c:
2 x 1 = 4 x = 5 y = 5.
(1)
(2)
Li giai
2
ie u kien x + 2 ( y 1)( x y ) ,xy 0
x2 y2 + 2 ( x y )( y 1)
y 2 xy
.
=
2
+
y
xy
x + 2 ( y 1)( x y ) + y
x + 3y 2
y
=
(x y)
+
0.
2
x + 2 ( y 1)( x y ) + y y + xy
2y xy 0
2
2
x + 2 ( y 1)( x y ) = 4y 4y xy + xy
2y xy 0
2
2
0
6y 4y xy xy + 2x 2y x =
2y xy 0
0
4y y xy + ( y x )( 2y + x ) =
701
www.TaiLieuLuyenThi.com
2y xy 0
2 yx
+ ( y x )( x + 2y ) =
0
4y .
+
y
xy
2y xy 0
4y2
x=
y.
+ x + 2y =
0
( y x )
y + xy
x ( 4x 5) + x ( x 3) + 3 = 0 5x 8x + 3 = 0
3.
x 3 =
x 3=
=
,y
5
5
5
2
3 3
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = (1;1) ; ; .
5 5
4x2 + 4x 9 x y + xy =
3y
(
)( )
(1)
(2)
Li giai
e phng trnh co nghiem ta pha i co y 0 do o x 0 .
Vie t la i (1) di dang
4x 2 + ( 4x 9 )( x y ) 2y =y xy .
y (y x)
.
=
4x 2 + ( 4x 9 )( x y ) + 2y y + xy
4x2 4y2 + ( 4x 9 )( x y )
8x + 4y 9
y
=
(x y)
+
0 (3) .
2
4x + ( 4x 9 )( x y ) + 2y y + xy
Ma t kha c t (2) ta co 16 ( x + 2 )( y + 2x ) = 9 ( x + 3) 8x + 4y =
2
9 ( x + 3)
9x2 + 36x + 45
Do o 8x +=
4y 9
=
9
>0 .
2 ( x + 2)
2 ( x + 2)
V vay (3) x =
y.
Thay y = x va o (2) ta c:
702
9 ( x + 3)
2 ( x + 2)
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = 1
.
4 3x ( x + 2 ) =3 ( x + 3) 39x + 42x 81 =0
x = 27
13
2
2
2
4x + ( 4x 9 )( x y ) = 9y + xy 6y xy
3y xy 0
.
2
2
0
8x 9x 5xy + 9y 9y + 6y xy =
3y xy 0
2
2
0
8 x y + y 6 xy 5x y 9 ( x y ) =
) (
3y xy 0
y 25x
+
+
=
x
y
8x
8y
9
0
(
)
6 xy + 5x + y
Do 8x + 8y +
y 25x
6 xy + 5x + y
9 = 8x + 4y 9 + 4y +
y 25x
6 xy + 5x + y
703
www.TaiLieuLuyenThi.com
Chu e 19.
1
5 x2 + y2 3
x + 2 + 3 y=
, ( x,y ) .
( 2x 1)2 + ( 2y 1)2 =
18
Li giai
2
x + 2, y 1, 5 x 2 + y 2 3 va tho ng
x2 + y2 3 =x + y + 1 ( x + 2 ) + ( y 1) =x 2 + y 2 3 .
1
5 x2 + y2 3
x + 2 + 3 y=
.
2
2
( x + 2 ) + ( y 1) = x + y 3
704
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ro ra ng khi viet la i he d i dang tre n ta ch ca n s du ng phe p the e tm
mo i lien he gia 2 ca n thc a u tie n.
Tha t va y ta co
5 ( x + 2 ) + ( y 1) .
x + 2 + 3 y=
1
( x + 2 )( y 1) + 9 ( y 1=) 5 ( x + 2 ) + ( y 1) .
x + 2 6 ( x + 2 )( y 1) 4 ( y 1) =
0.
x+2+6
)(
x + 2 2 y 1 4 x + 2 + 2 y 1 =
0.
=
x 4y 6
x + 2= 2 y 1
x = 2 .
4 x + 2 + 2 y 1
y = 1
+ TH1: Th la i ( x;y ) =
+ TH2: V i =
x 4y 6 thay va o phng trnh th hai cu a he ta c:
2
( 8y 13) + ( 2y 1)
=
18 .
y 2
x 2,y
=
=
= 2
0
68y 212y + 152 =
19
26
19 .
y =
x=
,y =
17
17
17
26 19
; .
( 2;2 ); 17
17
4
2
3 ( 2 x ) 2 y = 2 y +
x +1
, ( x,y ) .
2
x + xy x + y 2 2 y2 + 2 = x + y
Li giai
ie u kien: 2 y 2 .
Phan tch tm li giai:
V i hnh th c phng trnh a u cu a he tha t kho e khai tha c c g.
Phng trnh th hai cua he co nhan t i cung v i
2 y2 da ng ba c 2 ne n
Ta co : x2 + xy x + y 2 = x 2 + x ( y 1) + y 2 .
705
www.TaiLieuLuyenThi.com
Coi ay la tam th c ba c 2 cu a x ta co : x =
( y 1)
4 ( y 2) =
( y 3)
1 y y + 3
1 y + y 3
= y + 2 .
= 1 hoa c x =
2
2
Do o phng trnh th hai cu a he tng ng v i:
Suy ra x =
( x + 1)( x + y 2 )
2 y2 = x + y 2 .
4
2
4
3 ( 2 x ) 2 y = 2 y +
2
x +1
3 ( 2 x ) 2 y = 2 y + x + 1
x + y 2 =
x + 1 x + y 2 2 y2 = x + y 2
(
)(
)
( x + 1) 2 y 2 =
1
x + y 2 =
0
3 ( 2 x ) 2 y2 = 2 y + 4
x +1
( x + 1) 2 y2 =
1
2
3 ( 2 x ) 2 y = 2 y + x + 1
(1)
(2)
y= 2 x
Ta co : (1)
2
4 .
3 ( 2 x ) 2 ( 2 x ) =x +
x +1
3 ( 2 x ) 2 ( 2 x )2 3. ( 2 x ) + 2 ( 2 x ) =
3
2
.
4
4
4
= x +1+
1 2 ( x + 1) .
1 = 3
x +
x +1
x +1
x +1
706
www.TaiLieuLuyenThi.com
x > 1
x > 1
x + 1 2 y2 =
5x
5x
)
(
=
y
=
y
x +1
x +1
3 ( 2 x ) = ( 2 y )( x + 1) + 4
1
x + 1 2 y2 =
2
1
)
(
2 y = 2
( x + 1)
23 3
x =
23
x > 1
5 15 3
y =
5x
26
=
y
+
x
1
+
2
3
3
x =
25x 2
1
23
=
2
2
2
( x + 1)
( x + 1) y = 5 + 15 3
26
3 5 15 3 2 + 3 3 5 + 15 3
;
;
;
.
26 23
26
Nhan xet. a y la mot bai toa n hay va kho mau cho t cu a ba i toa n la pha n
tch tha nh nha n t t phng trnh th hai cu a he. oa n x ly phng trnh
lu c sau ca n khe o le o.
x x 3 2 =+
) 2 y3 + 3y2 , x,y .
(
Bai 3. Gia i he phng trnh
(
)
3 x 3= y2 + 8y
Li giai
ie u kien: x 3,y 0 .
a t t =
x ( x 3) = 2 + t 2 3 t x ( x 3) 2 = t 3 3t .
3
( x 2 ) 3 ( x 2 ) = t 3 3t (1) .
www.TaiLieuLuyenThi.com
Do o (1) f ( x 2 ) = f(t) x 2 = t x = t + 2 .
Thay vao phng trnh th hai cua he ta c:
)(
)( )
+ 6t + 3) =
0t=
2
3 t 1 = t 2 3 t 2 + 5 9 ( t 1) =t 2 3 t 2 + 5 .
t 4 + 2t 2 9t 6 =
0 ( t 2 ) t 3 + 2t 2
(v t 3 + 2t 2 + 6t + 3 > 0, t 3 ).
V i t = 2 y + 3 = 2 y = 1 x = 4 .
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ( 4;1) .
Nhan xet. Sau khi at nh tre n suy ngh e n vie c a phng trnh ve da ng
ha m a c trng va va n e cu a ta lam tm mo i lie n he gi a x va t. Muo n va y ta
co mo t cong cu ra t ma nh la May tnh cam tay va ta th c hie n nh sau:
Bc 1. Nha p va o may tnh so 1000 va ga n va o bie n nh A.
Bc 2. Nha p va o phng trnh tre n au co t ta thay ba ng A.
2
Cu the nh sau: X ( X 3) 2 = A3 3A .
Bc 3. Nha n SHIFT +SOLVE ma y hien ke t qua 1002 t c la x = t + 2 hay
3
Ngoai ra sau khi bien o i phng trnh ve da ng nh tre n ta co the pha n tch
nha n t nh sau:
( x t 2 ) x 2 + ( t 4 ) x + t 2 2t + 1 =
0 (1) .
Do x 3,t 3 ne n
2
x2 + ( t 4 ) x + t 2 2t + 1 = ( x 1)( x 3) + ( t 1) + tx 3 > 0 .
V vay (1) x t 2 = 0 x = t + 2 .
Bai 4. Gia i he phng trnh:
6x y 6x 2y =
5
, ( x,y ) .
2
2
9x y + 4y 6x 2y = 6xy 4y + 12x + 2
Li giai
ie u kien: 3x y 0 .
2(3x y) + y 6x 2y =
5
.
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
2
(3x y) 2(y 6x 2y ) =
a t: u =
3x y, v =
y
6x 2y, ( u 0 ) khi o he phng trnh tr tha nh:
708
www.TaiLieuLuyenThi.com
2u + v =
5
u = 2
hoa c
2
2
2
v = 1
u 2v =
26
u =
7 .
v = 17
5
2
u= 2
3x= y + 2
3x y =
x =
TH1: Ne u
3
=
1 y 2 1
6x 2y =
y=
v 1
y = 3
26
26
=
=
u
3x y
7
7
TH2: Ne u
.
17
17
v =
y 6x 2y =
7
7
26
9 + 2 91
x =
3x y =
7
21
(tho a ma n ieu kie n).
17
17
2
91
+
y 52 =
y =
7
7
7
5 9 + 2 91 17 + 2 91
Va y he co hai nghie m la ( x;y ) = ;3 ;
;
.
21
7
3
x + x2 3 =
y + y2 + 3
Bai 5.Gia i he phng trnh
, ( x,y ) .
x3 y3 = 3x 3y + 4
Li giai
Phan tch tm l i gia i:
Ba i toa n co nhie u hng tie p can:
+ Phng trnh th nhat cua he cha 2 can thc vay n gian chuyen ve ve dang:
x y=
y2 + 3 x2 3 .
x2 3 + x2 3 + 3 = y + y2 + 3 .
709
www.TaiLieuLuyenThi.com
+ Ngoai ra to i trnh bay vi ban o c 1 phng pha p kh ca n kha c o la
u =
x + x2 3
phe p a t:
.
v =
y + y2 + 3
x2 + a; y2 + b .
ie u kien: x 3 .
u x,v y
u =
x + x2 3
u2 + 3
a t
.
x =
2u
v =
y + y2 + 3
v2 3
y =
2v
u2 3
3
xy= .
2u
u
( x y ) ( x2 + y2 + xy ) = 3 ( x y ) + 4 .
2
3 9
u2 + 3 u2 3
( x y ) ( x y ) + 3xy 3 =4
+ 3.
.
3 =4 .
u u2
2u
2u
Ne u x 0 x + x 2 3 < x + x = x x = 0 .
Ma t kha c y + y2 + 3 > y + y 0 do o vo ly .
Va y x > 0 o i chie u v i x 3 x 3 u 3 > 1 .
Khi o 9u3 + 11u2 3u 9 > 9.13 + 3u ( u 1) + 8u2 9 > 0 .
2
u 3=
3 x 2
=
x + x 3 =
.
Do o (1) u = 3
y
1
=
v 3=
y + y2 + 3 =
3
710
www.TaiLieuLuyenThi.com
Cach 2:
Bie n o i phng trnh a u cu a he tha nh:
xy=
y2 + 3 x2 3 x2 2xy + y2 = x2 + y2 2
( x 3)( y + 3) .
2
xy 0
xy 0
x2 3 y2 + 3 = xy 2
.
2
2 2 2
2
x y
3
x 3 y + 3 =
x y =
)(
)(
Xe t he phng trnh:
( x y )( x + y ) =
3
x2 y2 =
3
3 x + y 2 + x y 2
3
) ( ) = 3 xy +4 .
3
(
( )
x y = 3 ( x y ) + 4
( x y )
a t u =+
x y,v =
x y he phng trnh tr tha nh:
uv = 3
uv = 3
2
2
4
3u + v
2
=
3v + 4
0
v
v 12v 16v + 27 =
uv = 3
3
2
0
( v 1) v + v 11v 27 =
x2 3 + x2 3 + 3 = y + y2 + 3 .
x2 3 x 2 y 2= 3 .
, ( x,y ) .
3
y +1 +
= x + 2y
x +1
711
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
Phan tch tm li giai:
Ba i toa n co pha n tng t ba i toa n 2 v i 2 a c iem phng trnh a u ch a
ca n th c; phng trnh th hai co da ng pha n th c.
+ Va y a u tie n quy o ng phng trnh au cu a he ta co ngay nha n t
( x + 1)
y +1.
y + 1 sang pha i ro i
( x + 1) y + 1 = ( x + 2y )( x + 1) 3
x + 1 y + 1 0
2y2 7y + 10 x ( y + 3) = ( x + 1) 2 ( x + 1) y + 1 + y + 1 .
( x + 1) y + 1 = ( x + 2y )( x + 1) 3
Thay ( x + 1) y + 1 =
tre n ta c:
2y 2 7y + 10 x ( y + 3) =
( x + 1)
2 ( x + 2y )( x + 1) 3 + y + 1 .
x= 1 y
2
.
x2 + 3x ( y 1) + 2 ( y 1) = 0
x= 2 2y
2
y
2
y
1
y
y
1
+
=
( )
2
( y 2 ) ( y + 1)=
(y
y +1
y 2
y 2
4
2 3y 2 15
6
2
3
2
0
0
y 3y + 6y 2y 3 =
y + y y + =
2
4
5
3
712
www.TaiLieuLuyenThi.com
(vo nghie m).
TH2: Ne u x= 2 2y thay va o phng trnh th hai cu a he ta c:
( 3 2y )( 3 4y ) 0
+
=
3
2y
y
1
3
4y
(
)
2
2
+
=
3
2y
y
1
3
4y
(
)( ) (
)
x = 2
y = 0
( 3 2y )( 3 4y ) 0
( 3 2y )( 3 4y ) 0
x =4 15 .
2
3
2
y
4y
24y
21
0
+
=
0
4y 24y + 21y =
6 + 15
y =
2
108
6
4xy + 33 2y 3
12x + y =
Bai 7. Gia i he phng trnh
, ( x,y ) .
2
8 xy 2y 8y + 4 = ( x y )
Li giai
ie u kien: x 2,y
3
.
2
4 ( xy 2y ) + 8 xy 2y + 4 = ( x + y ) .
2 xy 2y + 2
2
=( x + y ) 2 xy 2y + 2 =x + y .
( x 2) y + 2 = x + y ( x 2) 2 ( x 2) y + y = 0 .
x2 y
=0 x2 = y y =x2.
12xy 6y + 108
4xy 2y + 36
.
=
y
4xy + 33 + 2y 33
713
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 ( 2xy y + 18)
4xy + 9 + 2y 3 3y =
0.
2xy y + 18 =
0
.
3y
4xy + 33 + 2y 3 =
TH1: Ne u 2xy y + 18 =
0 khi o ta co he phng trnh:
2x ( x 2 ) ( x 2 ) + 18 =
2x2 5x + 20 =
0
2xy y + 18 =
0
0
y
x
2
=
y= x 2
y= x 2
4xy + 33 + 2x 3 =
3y khi o ta co he phng trnh:
4x ( x 2 ) + 33 + 2 ( x 2 ) 3 = 3 ( x 2 )
3y
4xy + 33 + 2y 3 =
.
y= x 2
y= x 2
4x2 8x + 33 + 2x 7= 3 x 2
( ) x = 8 .
y = 6
y= x 2
4x2 8x + 33 + 2x 7= 3 ( x 2 ) ta th c
hie n nh sau:
4x2 8x + 33 15 + 2x 7 3 = 3x 24 .
4x2 8x 192
4x2 8x + 33 + 15
4 ( x 8)( x + 6 )
2
4x 8x + 33 + 15
2x 16
2x 7 + 3
2 ( x 8)
2x 7 + 3
=
3 ( x 8) .
3 ( x 8) .
=
4 ( x + 6)
2
( x 8)
+
3 =0 (1) .
4x2 8x + 33 + 15
2x 7 + 3
V i mo i x
7
2
2
ta ch ng minh
2
2x 7 + 3 3
4 ( x + 6)
4x2 8x + 33 + 15
<
7
7 4x2 8x + 33 > 12x 33 .
3
714
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ( 8;6 ) .
Nhan xet. Mo t so he phng trnh co mo t phng trnh c ta o tha nh t 1
hang ang thc c ban. Ta can kheo leo phan tch e nhan ra hang ang thc o.
+ Ro ra ng ta co the x ly phng trnh au cua he ro i the vao phng trnh
con lai. Tuy nhien viec the nh vay a ve 1 phng trnh vo ty het sc phc tap.
(
(
)
)
( 6 x ) x2 + y2 =6x + 8y
(1)
(2)
Li giai
2
15 y
.
4 2
y = 0
15
2x thay va o (2) ta c:
2
- V i =
y
9 21
Va y he phng trnh co bon nghie m la ( x;y ) = ( 0;0 ) ; (1;2 ) ; ( 2;4 ) ; ; .
4 4
.
Li giai
715
www.TaiLieuLuyenThi.com
la p la i 2 phng trnh cu a he va ca c nhan t kha c ch la
Ta tha y
ta la i co da u hie u cu a ky thua t so ph c. D i ay to i
ch trnh ba y l i gia i theo 1 hng kha c o la suy ngh nha n che o 2 phng
trnh cu a he tm nha n t chung. Hai ca ch kia xin da nh cho ba n o c.
ie u kien 2 x 2,y 0 .
Khi o vie t la i phng trnh th hai cu a he d i da ng:
)(
3x x3 2 y + 2 y 2 y x3 =
0 x3 2 y 3x 2 y =
0 .
4 x 2 + 3x x3 3x =
4 x2
(1)
x3 3x 0
x3 3x 0
6
4
2
6
4
2
4 x2
0
x 6x + 10x 4 =
x 6x + 9x =
x3 3x 0
.
2
4
2
0
x 2 2 x + 4 2 x + 4 + 2 2 =
x=
2+
)( ( )
9
2 y=
(2 + 2 ) .
4
Cach khac: a t=
x 2 cost,t 0; va:
(1) 2 cos3t =2sint cos3t =cos t .
2
716
( 2;16 );
2 + 2;
9
2+ 2 .
4
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 y 2 x
+=
+2
x
y
x
y x 2 + 1 =
1
3x2 + 3
(1)
, ( x,y ) .
(2)
Li giai
De nha n thay t phng trnh a u cua he co c nha n t chung y 2x .
ie u kien x > 0 khi o y > 0 .
Vie t la i (1) di dang:
y x + y2 = 2x x + 2xy ( y 2x )
x + y = 0 y = 2x .
2x .
3x2 + 3 x2 + 1 2x 3 =
3
khi o vie t la i phng
2
2x
2x
2
trnh di dang x=
+1
x2 + 1 = 0
(3)
2x 3
2x 3
3
2x
Xe t ha m so f(x)
tre n
= x2 + 1
; + .
2
2x 3
Ta co :=
f '(x)
x
x2 + 1
2 3
( 2x 3 )
> 0, x
; + ne n f(x) la ham
2
o ng bien tre n
; + .
2
3 . Suy ra ( x;y ) =
3;2 3 .
3;2 3 .
.
Li giai
y 1 + 5
.
ie u kien: y2 + 2y 4 0
y 1 5
717
www.TaiLieuLuyenThi.com
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x2 + 9 x2 + 4 + y y 2 + 2y 4 =
1.
x2 + 9 x2 + 4 + ( y + 1)
5
x2 + 9 + x2 + 4
( y + 1)
5 =
2.
+
y +1+
( y + 1)
=
2.
5
a t u =
x2 + 4 + x2 + 9,v = y + 1 +
( y + 1)
( y + 1)
5 =
10 .
5 ta co he phng trnh:
2
2
u + v =
10
5
u 5=
x 0
x +4 + x +9 =
.
5 5
2
v
5
y
2
=
2
+
=
y + 1 + ( y + 1) 5 =
5
u v
ie u kien: xy ( x + y ) 0 .
Li giai
x + y 2 2xy
)
2
1
(
+
=
xy
x + y xy
He phng trnh tng ng vi:
.
2
2
1
( x + y ) 2xy x + y =2 ( x 1)
718
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y 2 1
x + y +1
2
) + 2 =
(
=
0
( x + y 1)
2
xy
x + y
xy
x
y
+
.
2
2
x + y 2 2xy 1 =2 x 1 2
1
)
( )
( x + y ) 2xy x + y =2 ( x 1)
(
x+y
2x (1 x ) = 2 ( x 1) 3x 2 4x 1 = 0
2 7
2 7
1+ 7
,y
=
=
x
x =
3
3
3 .
2+ 7
2+ 7
1 7
,y
=
=
x
x =
3
3
3
TH2: Ne u
2
x + y +1
2
th hai cua he ta c:
2
( x + y + 1) = x 1 2 .
2
1
x y
= 2 ( x 1)
( )
x+y
x+y
x 1 0 =
x 1
=
x + y + 1 =0
y =2
Suy ra x 1
.
x 1
x + y + 1 0
x + y + 1 0
x + y > 0
x + y > 0
Th lai ( x;y=
)
( x;y ) = 2 3 7 ; 1 +3 7 ; 2 +3 7 ; 1 3 7 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
ie u kien 4 x 1 . Khi o vie t lai (1) d i dang
2y3 + y =
1 x ( 3 2x ) =
1 x 2 (1 x ) + 1 = 2
1 x
Xe t ha m so f(t)
= 2t 3 + t ta co
o ng bien tre n ( ; + ) .
+ 1 x
(3) .
1 x .
1 x y =
( 3;2 ) .
Li giai
La y (1) (2) theo ve ta c:
2
9 + 8x2 y x 4 y2 16 + ( x 2y ) =1 + y 16y5 3x2 y2 + 1 x2 5y3 x2 + y
( x 4y ) + 1 1,x,y
25 ( x y 4 ) 5 1 + 16 + ( x 2y ) , x,y
=
Ma t kha c:
9 + 8x2 y x 4 y2=
x = 2
o ng thi, ie u na y tng ng v i x 2y = 0
.
y = 1
2
3
0
x 4y =
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ( 2;1) .
Bai 15. Gia i he phng trnh:
2 x2 y 4 + 2xy 2 y 4 + 1= 2 3 2 x y 2
x y2 + x =
3
720
(1)
(2)
, ( x,y )
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien x y2 0,x2 y 4 + 2xy2 y 4 + 1 0 .
) ( xy + 1) y = ( 6 4 2 ) y
(3) .
a t u =
xy 2 + 1
y
xy 2 + 1
y2
xy 2 + 1
1 = 6 4 2 .
y2
2t + 4 2 6 0
t 1 = 2t + 4 2 6
2
2
t 1= 4t + 4 4 2 6 t + 4 2 6
) (
t= 3 .
3y2 1
xy 2 + 1
x =
=3
y2
2
.
V vay ta co he phng trnh y
2
4
3y
1
y
1
2
=
3
x y + x =
y2
y2
3y2 1
3y2 1
=
x
=
x
y2
.
y2
4
2
4
2
2
6
0
0
3y y y 1 =
y 1 y + 2y + 1 =
8+6 2
x = 2 x =
2
3+2 2
y = 1 2
y = 1 + 2
)(
x=
2,y2 =
1 ( x;y ) =
( 2; 1) .
( 2; 1); ( 2;1) .
x3 2y = x2 x ( 2y + 1)
(1)
(2)
Li giai
721
www.TaiLieuLuyenThi.com
T (1) ( x 2y ) x 2 x + 1 = 0 x = 2y .
Thay vao (2) ta c 2y2 2y + =
3
2y2 4y =
4y + 1 + 6y + 4 .
4y + 1 ( y + 1) + 6y + 4 ( y + 2 ) .
1
1
y2 2y 2 +
+
0 .
=
4y + 1 + y + 1
6y + 4 + y + 2
y = 0
. Suy ra ( x;y ) = ( 0;0 ) ; ( 4;2 ) .
y2 2y =0
y = 2
Li giai
Cach 1: He so bat nh ch a bie u th c cu a bie n
xy x y 1 =
0
Vie t la i he d i dang 3
2
3
0
4 x 12x + 9x + y 6y 7 =
Nha n thay y = 1 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t y 1 khi o la y (2) 3 ( y + 1) .(1) ta c
4 x3 12x2 + 9x + y3 6y 7 3 ( y + 1)( xy x y 1) =
0 .
x + y 1 =
0
2
.
( x + y 1)( 2x y 2 ) = 0
0
2x y 2 =
- V i y = 1 x thay va o (1) ta c:
x (1 x ) x (1 x ) 1 =0 x 2 + x 2 =0 (vo nghiem).
- V i =
y 2x 2 thay va o (1) ta c:
722
(1)
(2)
www.TaiLieuLuyenThi.com
5 17
1 17
;y
=
x =
4
2
.
x ( 2x 2 ) x ( 2x 2 ) 1 =0 2x 2 5x + 1 =0
5 + 17
1 + 17
=
;y
x =
4
2
( x;y ) = 5 4 17 ; 1 2 17 ; 5 + 4 17 ; 1 + 2 17 .
y +1
t phng trnh (1) the vao (2) ta c
y 1
( y 1)
)(
= 0 y2 y + 2 y2 y 4
=0 .
3
y3 + 6y + 6
4 ( x 1) 3 ( x 1) =
y ( x 1) =x + 1
3
3
4 ( x 1) + y = 3 ( x + 2y + 1)= 3 2y + y ( x 1)
y ( x 1) = x + 1
3
3
3y ( x + 1=
4 ( x 1) + y=
) 3y2 ( x 1)
3
V vay 4 ( x 1) + y3 3y2 ( x 1) =
0.
Ba i ta p tng t xem them chu e he so ba t nh.
Bai 18. Gia i he phng trnh:
y + 3y2 2y + 3x2 + 6 = 3x + 7x2 + 7 + 2
2
2
0
3y 4x 3y + 3x + 1 =
(1)
(2)
Li giai
2
ie u kien 3y 2y + 3x + 6 0 .
723
www.TaiLieuLuyenThi.com
Vie t la i he d i dang:
y 3x 2 + 3y2 2y + 3x2 + 6 7x2 + 7 =
0
.
2
2
3y 4x 3y + 3x + 1 =
0
3y2 4x2 3y + 3x + 1 + ( y 3x 2 )
y 3x 2 +
=
0
2
2
2
.
3y 2y + 3x + 6 + 7x + 7
3y 2 4x 2 3y + 3x + 1 =
0
1
( y 3x 2 ) 1 +
=
0
2
2
2
.
3y
2y
+
3x
+
6
+
7x
+
7
3y 2 4x 2 3y + 3x + 1 =
0
y 3x + 2
y 3x + 2
=
=
.
2
2
2
2
0
0
3 ( 3x + 2 ) 4x 3 ( 3x + 2 ) + 3x + 1 =
3y 4x 3y + 3x + 1 =
x =
1;y =
1
y 3x + 2
=
7
25 .
2
x =
;y =
0
23x + 30x + 7 =
23
23
7 25
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ( 1; 1) ; ; .
23 23
( )
x2 + 2y2 = 2x 4y + 3
(1)
(2)
Li giai
La y (1) (2) theo ve ro i ru t go n ta c
2
x2 + x x 2 + 1 =( y + 1) + ( y + 1)
( y + 1)
+ 1 (3) .
Xe t ha m so f(t) =
t 2 + t t 2 + 1 tren ( ; + ) ta co :
f '(t)= 2t + t 2 + 1 +
t2
t2 + 1
2t + 2
t 2 + 1.
= 2 t + 2t 0, t ( ; + )
t2 + 1
t2
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
Suy ra =
( x;y ) 43 ; 23 ; ( 1; 2 ) .
(1)
(2)
Do o xy 1 .
Ma t kha c cu ng theo Co si ta co :
x 3x2 + 6xy + y 3y2 + 6xy
V vay xy = 1 ie u na y ke o theo ta t ca ca c da u a ng th c xa y ra x = y = 1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = (1;1) .
x 9y 5 + y 9x 5= 2x 2 + 2y 2
Bai 20. Gia i he phng trnh
.
2
2
x 9x 5 + y 9y 5= 2x + 2y
Li giai
725
www.TaiLieuLuyenThi.com
Nhan xet. a y la he o i x ng loai II phng pha p gia i dang he na y la tr
theo ve hai phng trnh cu a he .
5
5
ie u kien x ,y .
9
9
Khi o tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c
x
) (
9x 5 9y 5 =
0 .
9y 5 9x 5 + y
(x y)
9y 5 9x 5 = 0
9(x y)
9y 5 + 9x 5
= 0 x= y .
9x 5 2x = 0 9x 5 = 2x (do x
9 5x = 4x2 ( x 1)( 4x + 9 ) = 0 x =1 y =1 .
5
).
9
2 x + y 1= x 4 1 4 2x 1 + y 4 + 1
(1)
(2)
1
1
Do x ,x + y 1 3x + y + 3 = x + y + 2x + 3 1 + 2. + 3 > 0 do o y = x .
2
2
- Ne u y = x thay va o (1) ta c 2 2x 1=
2 2x 1 + 4 2x =
1 1 x4
)(
726
2x 1 + 1 .
2x 1 + 1 2 4 2x 1=
1 x4
2x 1 + 1 .
2 4 2x 1 1= x 4 x 4 + 1= 2 4 2x 1 .
a t
( x 1)
2x 1 =
y a ve he phng trnh:
2x 1 + x 4 + 1 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
4
2y
x 4 + 1 =
2y
x + 1 =
.
4
2
2
0
2x
( x y ) ( x + y ) x + y + 2 =
y + 1 =
x = y
x = y
.
3
2
0
0
( x 1) x + x + x 1 =
x 2x + 1 =
x= y= 1
1
2
3
x
y
1
17
3
33
=
=
3
3 17 + 3 33
1 2 k 1 2 k
i k
y ) (1;1) ;
+ ;
+ v=
( x;=
3 9k 3 3 9k 3
17 + 3 33 .
Li giai
ie u kien x
17
19
.
,y
4
9
x 17 4x 2 + y 19 9y 2 =
3
Vie t la i he d i dang
.
2x + 17 4x 2 + 3y + 19 9y 2 =
10
u2 17
2
u =2x + 17 4x 2
= x 17 4x
4
.
a t
2
v =3y + 19 9y 2
v 19
2
y 19 9y
=
6
Khi o he phng trnh a cho tr tha nh
2
u2 17 v2 19
36
2
+
=
3 3 u 17 + 2 (10 u ) 19 =
.
4
6
u + v =
v 10 u
10
=
5u2 40u + 75 =
u 5=
u 3
0=
.
=
v 10 u
=
v 5=
v 7
727
www.TaiLieuLuyenThi.com
u = 5 2x + 17 4x 2 =
5 17 4x2 =
5 2x
- V i
.
v = 5 3y + 19 9y 2 =
19 9y 2 =
5
5 3y
1
x 5 / 2;y 5 / 3
x =2 x =
2
.
17 4x 2 =25 20x + 4x 2
y = 15 117
2
2
19 9y =25 30y + 9y
18
Suy ra ( x;y=
) =x 2; 15 18117 ; 21 ; 15 18117 .
2x + 17 4x 2 =
u = 3
3 17 4x 2 =
3 2x
.
- V i
2
v = 7 3y + 19 9y 2 =
7 19 9y =
7 3y
x 3 / 2;y 7 / 3
17 4x 2 =
9 12x + 4x 2 he na y vo nghie m.
2
2
19 9y =49 42y + 9y
Va y he phng trnh co bon nghie m la :
2
x
( y + 2 ) ( x + 1)( y + 1)
x + x + 1 =
.
Bai 23. Gia i he phng trnh
4x y + 1 + 8x
= 4x2 4x 3 x + 1
Li giai
ieu kien x > 1;y 1 khi o bien oi phng trnh th nhat cua he tr thanh:
x3 + x 2 + x
= ( y + 2)
x +1
3
x
x
=
+
x +1
x +1
( x + 1)( y + 1)
( y + 1)
x3 + x ( x + 1)
( x + 1)
x +1
= ( y + 2) y + 1 .
y + 1 + y + 1 (1) .
Xe t ha m so f(t)= t 3 + t tre n ( ; + ) .
Ta co f '(t)
= 3t 2 + 1 > 0, t ( ; + ) do o f(t) la ham ong bien tren ( ; + ) .
728
www.TaiLieuLuyenThi.com
x
V vay (1) f
= f
x +1
Thay
y +1 =
4x2
+ 8x =
x +1
x
x +1
y +1
4x2 4x 3
x +1
2x
2x
+ 2 = ( 2x 1)
x +1
y=
+1
trnh:
a t u =
2x
x +1
x
x +1
x +1
y +1 .
x +1
2x
+ 2 =2x + 1
x +1
+ 2 = 2x 1
2x
x +1
2x
x +1
2x + 3 = 0
+ 2x + 1 =0
(2)
2x + 3 = 0 2x = ( 2x 3) x + 1
(3) .
) ( 2u 5) u 2u 2u 5u +=2
( u 2 ) ( 2u + 2u 1) = 0 u = 2 (do u 1 ).
2 u2 1=
0.
V vay
x +1 = 2 x = 3 y +1 =
3
5
y= .
2
4
5
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = 3; .
4
2y 2 + 2y x + xy
2 2x 2y 3 =
2y 2 + 2y 3x + 2
Li giai
2x 2y 3 0
.
ie u kien 2
2y + 2y 3x + 2 0
Khi o phng trnh th nha t cu a he c vie t la i d i da ng:
729
www.TaiLieuLuyenThi.com
2x +3y = 24y + 2
x= y + 2
2
2
2x = 22y2
x
2y
=
(1; 1) ; ( 8;6 ) .
( 4y
+ 2y + 2
4y2 2y 3 = y + y3 .
3
3
4y 2 2y 3 + 4y2 2y 3 =
( y) + ( y ) (1) .
Xe t ha m so f(t)= t 3 + t tre n ( ; + ) . Ta co ;
f '(t)
= 3t 2 + 1 > 0, t ( ; + ) ne n f(t) la ham ong bie n tren ( ; + ) .
Do o (1) f 4y2 2y 3 =
f( y) 4y 2 2y 3 =
y .
y 0
1 10
22 4 10
.
y
2
=
=
x
2
3
9
y
4y 2y 3 =
Va y he phng trnh co ba nghie m la :
Li giai
Phng trnh th nha t cu a he c vie t la i d i dang:
3
( x + 2)
6 ( x + 2 ) =y3 6y2
(1) .
x = ( y 4 ) 4 y 2 6y + 9 0 3y 2 + 16y 20 0 2 y
Tng t vie t la i d i da ng y2 + ( x 6 ) y + x2 4x + 9 =
0 ta c
730
10
.
3
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
y = ( x 6 ) 4 x 2 4x + 9 0 3x2 + 4x 0 0 x
Suy ra 2 x + 2
4
3
10
.
3
10
Xe t ha m so f(t)= t 3 6t 2 tre n 2; ta co :
3
10
f '(t)
= 3t 2 12t= 3t ( t 4 ) 0, t 2; .
3
10
Do o f(t) la ham nghch bie n tren 2; .
3
V vay (1) f(x + 2) = f(y) y = x + 2 .
x2 + x ( x + 2 ) + ( x + 2 ) 4x 6 ( x + 2 ) + 9 =
0 .
x = 1
.
3x2 4x + 1 = 0
x = 1
3
1 7
Suy ra ( x;y ) = (1;3) ; ; .
3 3
1 7
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = (1;3) ; ; .
3 3
2 y3 x3 = 6x2 + 7x y + 3 (1)
.
Bai 26. Gia i he phng trnh
9 2
2 3 y + 2 ( y +=
1)
x + 4 (2)
Li giai
3
(3) .
Xe t ha m so f(t)
= 2 t 3 + t ta co f '(t)
= 6t 2 + 1 > 0, t nen la ha m o ng
9x2 +=
16 2 2 2 x + 2 ( x + 2 ) .
731
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bnh phng hai ve cua phng trnh ta c:
9x2 + 16
= 4 2x + 4 + 4 ( 2 x ) + 4 2 4 x2 .
9x2 + 8x 16 2 4 x2 32 =
0
0 (1)
2 2 4 x2 x 2 2 4 x2 + x + 8 =
2 2 4 x2 x = 0
y=
+1.
2
2 x=
x
3
3
8 4 x =
4 2 4 2
2 4 x2 a phng trnh ve :
at 2 16t + 8x 32 + 9x2 2a 4 x 2 =
0.
at 2 16t + ( 9 + 2a ) x2 + 8x 8a 32 =
0
2t = x
2
2
4t 2 16t + x 2 + 8x =
0 ( 2t + 4 ) =
( x + 4 ) 2t =x 8 .
16 8 2x = 9x + 8x 32
2
2
256 8 2x = 9x + 8x 32
) (
9x2 + 8x 32 0
4 2
4 2
x
y
2
=
=
+ 1.
2
3
3
0
9x 32 9x + 16x + 32 =
)(
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
2
x+2
2 x + y + 2 ( 5x 3y ) 4 ( xy 3) 3 y =
y 2 4 ( x + y ) + 17 x + 3 y =
2
(1)
(2)
Li giai
Nha n tha y phng trnh (2) co hai ca n th c ba c kha c nhau ne n ta kho ng the
x ly t phng trnh nay c va ta tap trung x ly (1) . ieu na y chu ng ta
ngh e n (1) phan tch c nha n t .
Vie t la i (1) di dang:
2 x2 + y2 + 2 ( 5x 3y ) 4 ( xy 3) 2 y =
2 x2 + ( 5 2y ) x + y2 5y + 6
2 x2 + y2
y x+2 .
yx2
.
=
x+2 + y
+ 2 ( 5x 3y ) 4 ( xy 3) + 2 y
2 ( x + 2 y )( x + 3 y )
2 x2 + y2
yx2
.
=
x+2 + y
+ 2 ( 5x 3y ) 4 ( xy 3) + 2 y
2(x + 3 y)
1
(x + 2 y)
+
0 .
=
x+2 + y
2 x2 + y2 + 2 ( 5x 3y ) 4 ( xy 3) + 2 y
2(x + 3 y)
1
x+2y=
0 , do
+
>0
x+2 + y
2 x2 + y2 + 2 ( 5x 3y ) 4 ( xy 3) + 2 y
( x + 2)
4 ( x + x + 2 ) + 17 = 3 x 2 4x + 13 = 3 .
x2 4x + 4 = 0 x = 2 y = 4 .
=2
1 x2 + y2
4
1 x2 + y2
(1)
.
(2)
Li giai
733
www.TaiLieuLuyenThi.com
ie u kien 0 x2 y2 < 1 .
x + y x + y x2 y2
( )
15
4
1 x2 + y2
.
La y (1) + (2) va (1) (2) theo ve ta c:
x y + ( x y ) x2 y2 1
=
2
2
4
+
1
x
y
(x
)(
y2 1 x2 + y2
1 x2 + y2
) = 15 x
6
y2 =
15
.
6
15
x y
16 = 2
4x y 15 =
32 + 7 15
x =
16
.
7
4y
x
15
=
15
y= 7 + 2 15
y x 16 7
=
4
1
16
32 + 7 15
x + y2 y x + 3y2 =
0
21
Li giai
ie u kien x + 3y2 0 .
Vie t la i (1) di dang x + 3y2 y x + 3y2 2y 2 =
0 .
x + 3y2 =
y
2
2
.
x + 3y + y x + 3y 2y =
0
+
=
x
3y
2y
734
(1)
(2)
www.TaiLieuLuyenThi.com
- Ne u
y 0
x + 3y2 = y
thay va o (2) ta c
2
x = 2y
4y 4 + y 2 + 1
=
0 (vo nghiem do 4y2 3y + 1 > 0 ).
21
4y2 3y + 1 +
- Ne u
y 0
x + 3y2 =2y
thay va o (2) ta c:
2
x = y
y 4 + y2 + 1
=
0 .
21
y 2 3y + 1 +
) (
(y
2 y y +1 y + y +1 +
2.
y2 y + 1
y2 + y + 1
a t u
=
y2 y + 1
21 y 2 + y + 1
)(
0 (3) .
1 =
42u2 + u 1 = 0 ( 7u 1)( 6u + 1) = 0 u =
V vay
) =0 .
+ y + 1 y2 y + 1
21
21 y2 + y + 1
y2 y + 1
1
(do u > 0 ).
7
1
y=
1
2
= 28y 70y + 28 =0
2 .
7
21 y 2 + y + 1
y = 2
y2 y + 1
1 1
Suy ra ( x;y ) = ; ; ( 4;2 ) .
4 2
1 1
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = ; ; ( 4;2 ) .
4 2
x3 + y3 + 3 ( y 1)( x y ) =
2
2
Bai 30. Gia i he phng trnh
(x y) .
x +1 + y +1 =
Li giai
ie u kien: x,y 1 .
Phng trnh a u cu a he tng ng v i:
735
www.TaiLieuLuyenThi.com
x3 + y3 + 3xy 3y2 3x + 3y 2 =
0
( x + y 2 ) x 2 xy + y 2 + 2x y + 1 =
0.
y= 2 x
2
2
0
x xy + y + 2x y + 1 =
(1)
y2 y ( x + 1) + ( x + 1) =
0 y =+
3 ( x + 1) 0 .
( x 1) 4 ( x + 1) =
Suy ra x + 1 =0 x =1 y =0 .
Th lai tha y kho ng tho a ma n.
Xe t y= 2 x thay va o phng trnh th hai cua he ta c:
( x 1)
x +1 + =
3x
( x 1)
4 + 2 x + 2x
=
+3
4 + 2 4 ( x 1)
x 1 2
)
(
. a t t=
=
4
4 ( x 1) , ( 0 t 2 )
(4 t )
2
4=
+ 2t
t t 3 8t=
8 0
)(
t ( t + 2 ) t 1 + 5 t 1 5 = 0
t = 0 .
0 t 2
x = 3
x = 3,y = 1
2
.
4 ( x 1) =0
1 x =
1,y =
3
x =
x2 2y
x2 2y 2y x2 + 2
=
5 + 16
.7
5 + 16.4
Li giai
iu kin: 4y + 11 0 .
Phng trnh th nht ca h tng
ng vi:
736
www.TaiLieuLuyenThi.com
5 + 4.4x
7
2 2y +1
x2 2y +1
t
5 + 4.4
2 x2 2y 1
2 x2 2y 1
(1) .
1
4
Xt hm s
f(t) 5. + 4. l hm nghch bin trn .
=
7
7
) (
Do
o : (1) f x2 2y +=
1 f 2x 2 4y 1
x2 2y + 1= 2x 2 4y 1 2y = x 2 2 .
Thay 2y
= x 2 2 va o phng trnh th hai ca h ta c:
x3 + 5x2 + 17x +=
7 2 x2 + 4
2x2 + 7 .
3
3
2
( x + 2 ) + ( x + 2 ) + x=
+ 2 2x 2 + 7 + 2x 2 + 7 + 2x 2 + 7 .
2
x +=
1
x = 1,y =
x = 1
2
2
.
2x + 7
7
x 3,y
x = 3 =
=
2x2 + 7 =
t a v h phng trnh:
2x2 + 7 =
t
3
2
x + 5x + 17x + 7 =
2x2 + 7 =
t2
.
3
2
3
t2 + 1 t
x
5x
17x
7
t
t
+
+
+
=
+
x3 + 7x2 + 17x + 14 = t 3 + t 2 + t ( x + 2 ) + ( x + 2 ) + x + 2 = t 3 + t 2 + t .
Ta c kt qu nh li gii trn.
3
2
=
1
x +1 x + y
.
Bai 32. Gia i he phng trnh
1
1
+
=
2
y 1 x + y
737
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien: x > 1,y > 1,x + y 0 .
a t u = x + 1,v = y 1, ( u,v > 0 ) he phng trnh tr tha nh:
3
2
3 2
1
=
5
u 2
u + v =
2
u +v
.
1
1
1
1 +
+
=
2
=
2
v u2 + v2
v u2 + v2
2u
v = 5u 3
2u
v =
1
1 +
5u 3
=
2
2
2
2u
0
5u 12u + 3 =
5u 3 u2 + 2u
5u 3
6 + 21
u =
u,v > 0
5
1 + 21
v = 10
6 + 21
32 + 12 21
=
=
x +1
x
5
25
.
1 + 21
61 + 21
=
=
y 1
y
10
50
32 + 12 21 61 + 21
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
;
.
25
50
( x y + 2 ) x + 1 = y
Li giai
ie u kien: 1 x 1,y 0 .
Nha n thay x = 1 kho ng thoa man he phng trnh.
Xe t x 1 khi o png trnh th nha t cu a he tng ng v i:
( x y + 2)
x +1 x +1 =
( x y + 1) x + 1 =
y x +1 .
y x 1
y + x +1
1
= 0 y = x +1.
(x + 1 y) x + 1 +
y
+
x
+
1
738
www.TaiLieuLuyenThi.com
Thay y= x + 1 va o phng trnh th hai cua he ta c:
x + 1 4 1 x = 3x + 1 + 2 1 x .
Ta co he phng trnh:
u2 + v2 2
u2 + v2 2
=
=
3 2
3
2
v)
u v + 1 + 2v
v)
2u2 2 + 1 + 2v
u ( 4 =
u ( 4 =
2
2
3u2 + 4u + 2
2
2
2
u +v =
2
u +
2
=
u2 + v2 =
2
u+2
3u2 + 4u + 2 v = 3u + 4u + 2
v ( u + 2 ) =
3u2 + 4u + 2
u+2
v =
u+2
=
= 1
u 1,v
u,v 0
2
2
=
,v 2
u =
5
5
x +1 =
1
1 x =
1
x = 0 y = 1
2
3
2.
x +1 =
x =
,y =
5
5
5
2
1 x =
2
5
( 0;1); 35 ; 25 .
x + 1 4 1 x = 3x + 1 + 2 1 x ta co the bie n
o i a ve tch nh sau: 2 x + 1 1 x
)(
x +1 + 1 x 2 =
0.
2
8
2
=
10
3x 4xy + 12y +
2
Bai 34. Gii h phng trnh
.
x
2y
(
)
2
2
2x 16y + 4xy =x + 2y 2
Li giai
iu kin: x 2y 0 .
739
www.TaiLieuLuyenThi.com
H phng trnh tng ng vi:
2
2
8
=
10
2 ( x 2y ) + ( x + 2y ) +
2
( x 2y )
.
2
( x 2y ) 2
3 ( x 2y )( x + 2y ) ( x 2y ) =
2
2
2 x 2y 2 + ( x + 2y ) + 2
x 2y
.
1
3 ( x + 2y ) x 2y x 2y =
a t u =x 2y
2
,v =x + 2y he phng trnh tr tha nh:
x 2y
17
12
,v =
u=
2u2 + v2 =
2
.
19
19
3v u =1
= 0
u 1,v
=
2
17
x = 1,y = 2
=
x 2y
x 2y
19
1
1
x =
,y =
12
2
4
x + 2y =
.
19
41 + 3 353
3 353 7
,y =
2
x =
=
1
76
152
x 2y
x 2y
41 + 3 353
3 353 + 7
x + 2y =
,y =
0
x =
76
152
3 353 3
;
( x;y ) =1; 21 ; 21 ; 14 ; 41 + 76
41 + 3 353 3 353 + 7
;
;
76
152
353 7
152
2
x2 + y=
+ 4 2 x xy + y y + x
Li giai
ie u kien: x,y 0 .
740
www.TaiLieuLuyenThi.com
u4 + v4 +=
4 2 u3 v + v3 + u
u + v + uv =
3
3 u
v = u + 1
4
3 u 3 u 3
.
u
3
u4 + 3 =
+
+4 2 u .
+ u
u +1 u +1
u +1
3 u
v =
u +1
.
x = 1 x 1
u 1=
=
u,v 0
.
=
v 1=
y = 1 y 1
3
Bai 36. Gia i he phng trnh
.
x 1)
(
xy + 2x = ( y + 3)
y+2
Li giai
3
( x 1)
ie u kien:
y+2
0,y 2 .
Khi nhn va o phng trnh th hai cu a he mang dang da p ham so neu ta vie t
3
c d i da ng:
( y + 2)
y+3
( x 1)
x
2x2 2x ( 2y + 3) + 5y2 6y + 9 =
0 'x =
2
2
0 ' =
5y 2y ( 2x + 3) + 2x 6x + 9 =
y
( 2y + 3)
( 2x + 3)
(
5 ( 2x
)
6x + 9 ) 0
2 5y2 6y + 9 0
2
741
www.TaiLieuLuyenThi.com
4 10
4 + 10
6y 2 24y + 9 0
y
.
2
2
2
6x 42x + 36 0
1 x 6
( x 1)
y+2
( y + 2)
y+3
( x 1)
x
y+3= x y = x3.
2x2 + 5 ( x 3) 4x ( x 3) 6x 6 ( x 3) + 9 =
0.
x 4 =
x 4,y
=
= 1
.
3x2 30x + 72 =0
=
= 3
x 6 =
x 6,y
.
Bai 37. Gia i he phng trnh
3x 1 x 2 y + xy 5 4x3 + 3x3 y 7x =
0
)
(
Li giai
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
3 9
3
3
+ 1 + 1 x = y = .
x x2 + 1 + 1 =
2
y
y
x
Thay y =
3
va o phng trnh th hai cua he ta c:
x
( 3x 1) 3x 2 4x3 + 9x2 7x =0 .
( 3x 1) ( 3x 2 x )= 4x3 12x 2 + 8x .
3x 1
x 2 3x2 + 2 x +
0
=
3x 2 + x
=
x 1,y
= 3
x = 1
x 2 3x + 2 = 0
3.
x 2,y
=
x = 2 =
2
3
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = (1;3) ; 2; .
2
742
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + y2 y= ( 2x + 1)( y 1)
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x y +1 2 =
y= x + 1
(
) 0
x 3,y
=
= 4
5
5
=
= 9
x 8,y
3x 8 y =
3x 8 x + 1 =
2x 11
x + y 12
5
ta thc hien nh sau:
3x 8 x + 1 =
2x 11
2x 9
5
=
3x 8 + x=
+1
3x 8 + x + 1 2x 11
3x 8
3x 4
x+7
+=
x +1
5
5
( 2x 9 )( 2x 11) .
5
( 2x 9 )( 2x 11) 4x + 3 .
5
9x2 24x + 16
x2 + 14x + 49
x +1
4x2 11x + 96
25
25
.
+
=
3x 4
x+7
5
3x 8 +
x +1 +
5
5
3x 8
4 9
1
1
1
x2 11x + 24 + .
+ .
0.
=
5 25 3x 8 + 3x 4 25 x + 1 + x + 7
5
5
x = 3
.
x2 11x + 24 =0
x = 8
x3 + xy 2 12x y= 4x 2 + 6y 2 + 7
.
Bai 39. Gia i he phng trnh
3
2
y + x y x + 2y =1 2xy
Li giai
Nham c nghie m e p x =
1,y =
0 ne n ta a t an phu x =u 1,v =y he
phng trnh tr tha nh:
(
(
u u2 + v2 =+
( u 7 ) u2 + v2 =+
u v + 7 u2 + v2
u v
v u2 + v2 + 1 = u
v u2 + v2 = u v
743
www.TaiLieuLuyenThi.com
u = 0
x = 1
Tr ng hp u2 + v2 =0
.
=
v 0=
y 0
Ta xe t u2 + v2 > 0 .
u+v
(1)
u 7 =2
u + v2
.
He phng trnh tng ng vi:
u
v
v=
(2)
u2 + v2
u vi + v + ui
La y (1) + i.(2) theo ve ta c: u + vi 7 =
.
u2 + v2
u + vi 7
=
u vi + v + ui
=
u2 + v2
1 i
+ z2 7z i 1 = 0 .
z z
Phng trnh so ph c cuo i th c hie n n gia n.
( x;y ) = ( 1;0 ); 10
4
8
2
.
;
.
4
8
2
(
(
)
)
( 6 x ) x2 + y2 =6x + 8y
.
V i he phng trnh gia i ba ng so ph c ban au
( 3 y ) x 2 + y2 =8x 6y
(
(
)
)
a p s: ( x;y ) =
744
www.TaiLieuLuyenThi.com
9
1
32 y 4 x 4
2 =
2
y
Bai 40. Gia i he phng trnh x
, ( x,y ) .
4
4
3x =
y 2 x y
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh tng ng vi:
2 x4
2 x4
2
4
4
+ 32x 4 y 4 x 4
9x =
9x
=
+
32x
y
2
2
y
y
.
2
y + 2 x4 y4
y2 + 4 x 4 y 4 + 4 x 4 y 4 y
3x =
9x =
x4
4
4
4
y2 + 4 x 4 y 4
2 + 32x y x =
y
y 2 x4 y4
3x =
(
(
)
)
+ 4 x4 y4 y
4
4
4 2
4
4
2
4
4
x y + 32x y y x 4y x y
3x =
y 2 x4 y4
4y3 x 4 y 4 =
0
.
)(
(
) )
(
)
0
( x y ) ( 2y 1) 36x y =
3x =
y 2(x y )
x y 2y 1 6x y 2y 1 + 6x y =0
)(
)(
) .
(
y 2(x y )
3x =
x 4 y 4 1 32x 4 y 2 4y 2 x 4 y 4 4y3 =
0
3x =
y 2 x4 y4
4 2
x 4 y 4 =
x = 0
0
TH1: Ne u x 4 y 4 =0
(loa i).
0
3x y =
y = 0
2y3 1 + 6x 2 y =0
TH2: Ne u 2y 1 + 6x y = 0
y 2 x4 y4
3x =
3
)
745
www.TaiLieuLuyenThi.com
2y3 1 6x 2 y =0
2y3 1 + 6x 2 y =0
2 2
3x y 2y3 + 6x2 y =2 x 4 y 4
2x 4
3x 6x y =
) (
2y3 1 + 6x 2 y =0
3
2
1
2y + 6x y =
x0
.
2
3
3
2
=
x
3
6xy
2x
0
+
=
2x
6xy
3
2 +1
2 x + y 3 =
=
x
3
4
)
(
x + y =
2
2 .
3
3
=
x
y
1
2 1
2
2 ( x y ) =
y = 2
2y3 1 6x 2 y =0
2y3 1 6x 2 y =0
2y3 1 6x 2 y =0
3
2
4
4
2 2
2x 4
3x + 6x y =
3x y 2y 6x y =2 x y
) (
2y3 1 6x 2 y =0
3
2
1
2y 6x y =
x0
.
2
3
3
2
0
3
x 3 + 6xy 2x =
2x 6xy =
3 1
Ta co : x3 3xy2 + 3x2 y y3 i = i .
2 2
a t z =x + yi z3 =
3
1
10
=
i
10
10
Ta co
: 3i
=
v i cos =
Suy=
ra z3
Do o x
=
746
3i
.
2
3
10
,sin =
, ;0 .
10
2
5
( cos + isin =
)z
2
5
2
+ k2
3
10 ( cos + isin ) .
6=
cos
,y
5
2
5
+ k2
+ k2
+ isin
=
cos
,k 0,1,2
2
3
3
+ k2
3
6=
sin
,k
0,1,2 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co bon nghie m la :
( x;y )
3 2 +1 3 2 1 5
+ k2
+ k2 6 5
;
;sin
,k 0,1,2 .
=
; 6 cos
2
2 2
3
3
2
v i cos =
3
10
,sin =
, ;0 .
10
2
, ( x,y ) .
46 16y ( x + y ) 6y + 4 4x + y =8 4y
Li giai
4x + y 0
.
ie u kien:
46 16y ( x + y ) 6y 0
2
46 16y ( x + y ) 6y = 4x + 24x + 36
x 3
2
.
2
0
4x + 16xy + 16y + 24x + 6y 10 =
Ke t h p v i phng trnh a u cu a he ta c:
x + 2y + 2 4x + y =
1
2
2
0
4x + 16xy + 16y + 24x + 6y 10 =
x + 2y + 2 4x + y =
1
2
0
4 ( x + 2y ) + 6 ( 4x + y ) 10 =
747
www.TaiLieuLuyenThi.com
u= x + 2y
a t
, ( v 0 ) he phng trnh tr tha nh:
=
4x + y
v
u= 1 2v
1
u + 2v =
.
2
2
2
0
0
4 (1 2v ) + 6v 10 =
4u + 6v 10 =
u = 1
v = 1
u= 1 2v
u = 1
2
u = 17
(v n v 0 ).
=
v
1
0
11
11v 8v 3 =
3
v =
11
3
x=
x + 2y =
1
x + 2y =
1
7 (tho a ma n ie u kien).
V vay
4x
+
y
=
1
4x
+
y
=
1
y = 5
1
2
3
2x + y + = 3 x + x + 3 ( y + 1)
Bai 42. Gia i he phng trnh
, ( x,y ) .
3
2
x y + 2 + 1 = 9(x y) + 7x 7y
Li giai
ie u kien: x y 0 .
Nhan xet. T phng trnh th hai cu a he la phng trnh vo ty o i v i x y
ne n th c hie n tm x y t phng trnh th hai cu a he
x y, ( t 0 ) phng trnh th hai cu a he tr tha nh:
a t t =
t + 2 + 1= 9t 2 + 7t t + 2 7t + 1 9t 2 =
0
2
+ 1 + 3t =
0.
+ (1 3t)(1 + 3t) =
0 (1 3t)
t + 2 + 7t
t + 2 + 7t
2(1 3t)
1
3t =1 x y = (do
3
2
t + 2 + 7t
+ 1 + 3t > 0,t 0 ).
1
Thay y= x va o phng trnh trnh th nhat cu a he ta c:
3
748
www.TaiLieuLuyenThi.com
3x2 =
x3 + 4x + 2 ( x + 1) + ( x + 1) = x3 + 4x + 2 + x3 + 4x + 2 (1) .
3
Xe t ha m so f(a)
= a3 + a ta co f '(a)
= 3a2 + 1 > 0, a .
V vay f(a) la ham o ng bie n. Do o
3
(1) f(x + 1) =
f ( x3 + 4x + 2) x +=
1
x3 + 4 x + 2 .
1 + 13
1 13
1 + 13
,y =
x =
x =
6
6
6 .
3x2 x 1 = 0
1 13
1 + 13
1 + 13
,y
=
=
x
x =
6
6
6
=
( x;y ) 1 6 13 ; 1 + 6 13 ; 1 + 6 13 ; 1 +6 13 .
26
3
2 161 2
y xy
( x + y ) 7xy + 2 = x +
6
3
2 , ( x,y ) .
Li giai
ie u kien: 7xy + 2 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
6 ( x + y ) 7xy + 2= 6x 2 + 161y 2 52xy 9
2 6 x 2 + 25y 2 10xy 1
6x 7xy + =
2
6y 7xy + 2= 11y + 8xy 3
( x + 6y )
( x + 6y ) ( x + 6y ) 7xy + 2 2 ( 7xy + 2 ) .
x + 6y
= 2 7xy + 2
.
x + 6y 2 7xy + 2 x + 6y + 7xy + 2 =0
x + 6y =
7xy + 2
)(
749
www.TaiLieuLuyenThi.com
TH1: Ne u
7xy =
+2
x + 6y
x + 6y 0 he phng trnh tr thanh:
2
x + 6y
x2 + 25y2 10xy 1
x. 2 =
x2 + 6xy = 2x 2 + 50y 2 20xy 2
2
2
3xy + 18y = 11y + 8xy 3
6y. x + 6y = 11y 2 + 8xy 3
) (
2
3
7y 5xy =
7y2 5xy =
3
2
2
0
0
3x + 164y 88xy =
( x 2y )( 3x 82y ) =
.
2
3
3
7y 5xy =
7y2 5xy =
x =
2,y =
1
=
= 1
x 2,y
x = 2y
82
3
,y =
.
3x = 82y
x =
389
389
2
3
7y 5xy =
82
3
,y
=
x =
389
389
82
3
o i chie u v i ieu kie n ch nhan nghiem ( x;y ) = ( 2;1) ;
;
.
389 389
TH2: Ne u
2
6y ( x + 6y ) = 11y + 8xy 3
2
2
2
2x 2 + 25y 2 4xy =
1 3 2x + 25y 4xy = 47y + 14xy
.
2
3
47y 2 + 14xy =
47y + 14xy =
3
( x 2y )( 6x 14y ) =
6x2 + 28y2 26xy =
0
0
.
2
3
3
47y + 14xy =
47y2 + 14xy =
750
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
1
,y =
x =
5
5
2
1
x = 2y
x =
,y
=
5
5
.
3x = 7y
7
3
x =
,y =
2
3
47y + 14xy =
239
239
7
3
x =
,y
=
239
239
( x;y ) = 25 ; 15 ; 7 ; 3 .
239
239
( x;y=) ( 2;1); 25 ; 15 ;
239
82
3
;
;
.
239 389 389
3
6x 7xy + =
2 6 x 2 + 25y 2 10xy 1 (2)
x = 2y
.
3 ( x 2y ) 7xy + 2 = ( x 2y )( 3x 32y )
3 7xy + 2 = 3x 32y
Xe t tr ng h p va ta co ke t qua nh l i gia i 1.
Sau ay la mot so bai toan tng t danh cho ban oc ren luyen
1. Gia i he phng trnh:
( 6 6x y ) xy =
5 18x 2 21xy + 24x 11y + 5y 2 2 (1)
, ( x,y )
TH1: Ne u 2x + y + 2 =0 y =2x 2
xy 5 =x ( 2x 2 ) 5 =2x 2 2x 5 < 0 he phng trnh vo nghiem.
751
www.TaiLieuLuyenThi.com
TH2: Ne u
xy 5 = 3x y + 1 thay va o (2) ta c:
( 3x + y )( 3x y + 1) =2y2 + 2y + 6xy + 2 .
=
y 3x 1
.
( 3x y 1)( 3x y + 2 ) = 0
y 3x + 2
=
+ V i =
y 3x 1 thay va o phng trnh th hai cua he ta c
( 6x 1) x ( 3x 1) 5 =2 ( 3x 1)
+ 2 ( 3x 1) + 6x ( 3x 1) + 2 .
( 6x 1) 3x2 x =
5 2 ( 6x 1) .
( 6x 1) 3x 2 x 5 2 =
0.
1
x =
6
1
=
x
x =
3x2 x 5 =
2
1+
=
x
1
1
x = ,y =
6
2
109
1 109
1 + 109
.
x =
,y =
6
6
2
1 + 109
109
1 + 109
=
,y
x =
6
6
2
=
( x;y ) 1 6109 ; 1 + 2109 ; 1 + 6109 ; 1 + 2 109 .
+ V i =
y 3x + 2 thay va o phng trnh th hai cua he ta c
2 ( 3x + 2 )
( 6x + 2 ) x ( 3x + 2 ) 5 =
+ 2 ( 3x + 2 ) + 6x ( 3x + 2 ) + 2 .
( 3x + 1) 3x2 + 2x 5 =2 ( 3x + 1) .
1
( 3x + 1) 3x 2 + 2x 5 + 2 =0 x = ,y =
1.
3
=
( x;y ) 1 6109 ; 1 + 2109 ; 1 + 6109 ; 1 + 2 109 .
3x2 y2 + ln 1 x 2 3ln 1 y 2 =
0
752
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
1 x 2 > 0
1 < x < 1
.
ie u kien :
2
1 < y < 1
1 y > 0
Nhan xet. Nhn va o hai phng trnh vie c tm ra moi ra ng buo c gi a hai bie n
t phng trnh th hai cua he kha thi.
u2 1
x =
2u
2
u2 1 u2 + 1
=
x +1 = u
u =x + 1 + x 2
2u
2u .
a t
, ( u,v > 0 )
2
2
v 1
v =y + 1 + y
y = 2v
v2 + 1
2
y
1
+
=
2v
=
2
2
2v
2v
2u
0
2u
uv ( u + v ) + ( u v ) =
2
Xe t ha m so f(t) =
t + t 2 + 1 ta co
t +t
t
t2 + 1 + t
t2 + t
f '(t) =
1+
=
>
= 0.
t2 + 1
t2 + 1
t2 + 1
t2 + 1
3x2 x2 + ln 1 x 2 3ln 1 x 2 =
0
x 2 ln 1 x 2 =
0 (2) .
Nhan thay x la nghiem cua phng trnh th x cung la nghiem cua phng trnh.
Va y ta ch ca n xe t v i x 0 .
Xe t ha m so g(x) =x 2 ln 1 x 2 v i x 0;1) ta co .
g'(x)= 2x +
2x
1 x2
0, x 0;1) .
753
www.TaiLieuLuyenThi.com
Do o g(x) o ng bien va g(0) = 0 ne n phng trnh (2) co nghie m duy nha t:
x = 0 tre n 0;1) .
x2 4x =
5 4y y 1 2 x y
, ( x,y ) .
2
4y
2
x 4x ( y + 1) + 4y + 4y 5 =
3
y xy
Li giai
x y
.
ie u kien:
y x y 0
x2 4x =
5 4y y 1 2 x y
.
2
4y
2
x 4x 5 + 4y + 4y 4xy =
3
y xy
2
2
5
x 4 y x y =
4y
2
4y y 1 2 x y + 4y + 4y 4xy =
3
y xy
) (
2
2
5
x 4 y x y =
4y
4y y 1 2 x y + y + 1 x =
3
y xy
2
2
5
x 4 y x y =
.
4y = 0
3 y x y x 2y + 2 x y =
1
754
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
x 4 y x y
+ TH1: Ne u y= 0
y = 0
5
=
x = 1
x2 4x 5 =
0
y = 0
ch nha n nghiem ( x;y ) = ( 5;0 ) .
x = 5
y = 0
y = 0
+ TH2: Ne u
y x y x 2y + 2 x y =
1
2
2
5
x 4 y x y =
y x y x 2y + 2 x y
)(
=
1
u2 v2 =
5
Suy ra v ( u v=
)
2 2
u v2
25
2
2
( u v ) 25v ( u v ) 2 ( u + v )=
0 .
u = 9v
2
.
25v ( u v ) 2 ( u + v ) =
0 (do u v ).
2u = 3v
1
9
+ Ne u u = 9v thay va o (1) ta c: 80v2 =
5 v=
u=
.
4
4
+ Ne u 2u = 3v thay va o (1) ta c: u2 =9 u =3 v =2 .
=
u 3=
x 3
x 3=
x 3
V i
.
v 2=
y 2
2y 2 x y = 2
y 1= 3 y
x =
3
3
u = 3 x =
(vo nghiem).
V i
2y 2 x y =2
y + 1 = 3 y
v = 2
=
u
V i
v
=
9
9
9
9
=
x =
x =
x
4
4
4
4
.
1
1
1
9
2 83 3
2y 2 =
xy
y
2y = 2
y=
4
4
4
4
8
755
www.TaiLieuLuyenThi.com
9
9
x =
u =
x =
4
4
4
V i
(vo nghiem).
1
1
1
9
v =
2y 2 x y =
2y + = 2 y
4
4
4
4
83 3
.
x2 + y2 + 2xy 2x + y 9 =
0
Bai 46. Gia i he phng trnh
, ( x,y ) .
2
2x + 8 + 2x + 1 = 4y 3y + 2y 1
Li giai
1
1
ie u kien: x ,y .
2
2
Vie t la i he phng trnh d i da ng:
x2 + y2 + 2xy 2x + y 9 =
0
.
2
0
2x + 1 2y 1 + 2x + 8 4y + 3y =
2 ( x y + 1)
2x + 1 + 2y 1
+ ( x y + 1)( x + 3y 1) =
0.
2
( x y + 1)
+ x + 3y 1 =
0 (1) .
2x + 1 + 2y 1
1
1
Do x ,y ne n:
2
2
2
2
> 0;x + 3y 1 0
+ x + 3y 1 > 0 .
2x + 1 + 2y 1
2x + 1 + 2y 1
Do o (1) x y + 1 = 0 y = x + 1 .
Thay y= x + 1 va o phng trnh th hai cua he ta c:
756
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
x2 + ( x + 1) + 2x ( x + 1) 2x + ( x + 1) 9 =
0.
=
=
x 1
x 1,y
= 2
4x + 3x 7 = 0
7
7
3 (ch nghiem (1;2 ) tho a
x =
x=
,y =
4
4
4
=
B
A = x2 + y2 + 2xy 2x + y 9 = 0 (1)
= 0 (2)
2x + 1 2y 1 + 2x + 8 4y2 + 3y
Nhan xet. D oa n
2x + 1 = 2y 1 y = x + 1 khi o
A = x2 + x + 1 2 + 2x x + 1 2x + x + 1 9 = 4x2 + 3x 7
( )
( )
( )
2
B =2x + 8 4 ( x + 1) + 3 ( x + 1) =4x2 3x + 7
A
He so ba t nh k =
=
1 t c la ta th c hie n phe p toan lay (1) + (2) theo ve
B
nh l i gia i tre n.
x3 + 3x2 y 2 y 4 + y2 2y 1 =
0
, ( x,y ) .
2x 2 + 2y 2 + 4x y 2 x 2 3x + 6 =
0
Li giai
1
.
2
Phng trnh th nha t cu a he vie t la i d i da ng:
ie u kien: 2 x 2,y
x
x
2 ( y + 1) 2y 1 .
+ 3 =
y
y
x
x
+ 3 =
y
y
2y 1
+ 3 2y 1 (1) .
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
x
x x
3 + 6= 3 . + 2 0 .
y
y y
y
2 x + 2 3x + 6 =
1( 2 x ) +
2
9 ( 3x + 6 ) .
3
3 x 3x + 15 x + 13
.
+
=
2
3
2
4x2 + 4y 2 + 7x 2y 13 0 .
4y2 2y 2 4x 2 7x + 11 .
x
x
+ 3 =
y
y
2y 1
+ 3 2y 1 >13 + 3 1= 4 .
x x
x
1 + 2 > 0 > 1 x > y (vo ly).
y
y y
x x
Va y y 1 1 + 2 0 x y 1 .
y y
) (
) (
2 x2 + 2x 3x + 6 + 2y2 y 1 + 1 2 x =
0.
758
2 ( x 1)( x + 2 ) x2 + 3x + 3
2
x + 2x + 3x + 6
) + ( y 1)( 2y + 1) +
x 1
1+ 2 x
=
0.
x
.
y
www.TaiLieuLuyenThi.com
=
x 1
x 1 0 =
(th la i thay tho a man).
y 1 0 =
=
y 1
, ( x,y ) .
5
x 2y x + 1 =
xy7
Li giai
ie u kien: x 2y 0,x y 7 0 .
Phng trnh a u cu a he tng ng v i:
(1 y ) ( x + y 2 ) + ( x + y 4 ) (1 y ) =0 .
(1 y )( x + y 4 ) + ( x + y 4 )(1 y ) =
0.
x+y +2
1+ y
y = 1
1
1
=0
.
(1 y )( x + y 4 )
+
x + y + 2 1+ y
x
+
y
4
=
0
(
5(
5
x8
5
.
=
x 2 + x +1 x 8
x 2 + x + 1 =3 ( x 8) 5
) (
x 2 1 + 5
x 2 + x + 1 + 3x 24 =
0.
x + 1 2 + 3 ( x 3) =
0.
5
5
( x 3)
+
+ 3 = 0 x = 3 ( x;y ) = ( 3;1) (thoa ma n).
x +1 + 2
x 2 +1
759
www.TaiLieuLuyenThi.com
3x 8 x + 1
5
=
0 (1) .
2x 11
8
11
ie u kien: x ; + \ .
3
2
Xe t ha m so f(x)
=
3x 8 x + 1
8
11
5
v i x =
D ; + \ ta co
2x 11
3
2
3
1
10
3 x + 1 3x 8
10
f '(x) =
+
=
+
> 0, x D
2
2
2 3x 8 2 x + 1 ( 2x 11)
2 ( 3x 8)( x + 1) ( 2x 11)
V 3 x + 1 3x 8=
6x + 17
9x + 9 3x 8=
9x + 9 + 3x 8
>0.
8 11
11
x = 3
x = 3 y = 1
.
Ta co f(3)
0
= f(8)
= 0 . Do o (1) f(x) =
x = 8 x = 8
y = 4
2
2
=
y b=
y b
b = y
a 1 b2 + a2 (1 b ) + 2b2 + 4b 6 =
0.
a (1 b )(1 + b ) + a2 (1 b ) + ( b 1)( 2b + 6 ) =
0.
(
(1 b ) ( b ( a 2 ) + a
(1 b ) a (1 + b ) + a2 2b 6 =
0.
2
+ a 6 = 0 (1 b )( a 2 )( b + a + 3) = 0 .
=
x+y =
2
a 2
x + y 4
.
y = 1
b 1=
y 1
www.TaiLieuLuyenThi.com
Chu y. Nhieu ho c sinh sai la m khi cho ra ng (1) co nghiem duy nha t v la
8 11
ha m ong bie n. ieu ca n lu y la f(x) o ng bie n tre n mo i khoa ng ; va
3 2
11
tre n khoa ng o .
8
x 4 lu c o ta ch
3
8
ca n xe t ha m so f(x) tre n oa n ;4 va co nghiem duy nhat x = 3 .
3
, ( x,y )
4
x x y+7 =
x +1 x 1 4
) (
Li giai
ie u kien: x 1,y 7 .
Phng trnh a u cu a he tng ng v i:
( x y + 1)
3x y +1 = x y + 1 +
3x y +1
( x y + 1)
+1 .
1 (1) .
+ 1 1 =
Xe t ha m so =
f(t) 3t t 2 + 1 t v i t ta co
=
=
1 3t t 2 + 1 t ( ln3 1) > 0, t
f '(t) 3t ln3 t 2 + 1 t + 3t
2
t +1
) (
x x+8 =
x +1 x 1
4.
x x2 + 8x
= 8 x2 1 x x 2 1 .
761
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + 8 x2 + 8x = 8x x x2 1 .
x+8
x + 8 x= 8x x x2 1 .
8 x+8
8x
=.
x + 8 + x x + x2 1
)
x ( x + 8) ( x 1) =x .
8 x + 8 x + x2 =
1 8x
( x + 8) ( x2 1) =x
x + x+8 .
2
x 1
8x2 x =
=
8 0
x
1 + 257
17 + 257
.
=
y
16
16
1 + 257 17 + 257
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) =
;
.
16
16
x3 + y3 + x + y + 3 x + y =
11
Li giai
ie u kien: y 0,x + y 0 .
Nha n thay y = 0 kho ng la nghiem cu a he phng trnh.
V i y > 0 vie t la i phng trnh th hai cu a he di da ng:
x x 2 + 3=
Ta co p=
2
2 1
+
+ .
y
y2 y
2
2 1
+
+ 2, y ( 0;2 ; p 2, y ( 2; + ) .
y
y2 y
x < 0
Suy ra x < 0 va x x2 + 3 =p 2 2
x=
p2
x x + 3 =
4p2 + 9 3
.
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
+ TH2: Ne u y ( 2; + ) ta co :
x3 + y3 + x + y + 3 x + y > 13 + 23 1 + 2 + 3 1 + 2 =
11 (he phng trnh
vo nghiem).
( 1;2 ) .
Li giai
ie u kien: y > 1,11 + 6x
3
>0.
y 1
( x + 1)( y 1) ( x + 1)
( x + 1)
( x + 1)
+=
1
+ 1 =y .
y
=
y 1
1
+1
y 1
y 1
(1) .
Xe t ha m so =
f(t) t t 2 + 1 ta co :
f '(t)
=
t2 + 1 +
t2
t2 + 1
> 0, t .
1
y 1
8 3x 2 x3 3x + 1 ( 2 x ) =
8 3x2 ( 2 x ) .
8 8
Chu y 2 x + 8 3x2 > 0, x ; ne n ta th c hien nha n lien h p
3 3
nh sau:
763
www.TaiLieuLuyenThi.com
( x + 1) x x 1 +
2
4 x2 x 1
2 x + 8 3x2
4
x2 x 1 x + 1 +
2 x + 8 3x2
=
0.
0 (2) .
=
8 8
Xe t ha m so f(x) = 2 x + 8 3x 2 tre n oa n ; ta co
3 3
3x
f '(x) =1
8 3x2
;f '(x) =0 8 3x 2 =3x .
2
x 0
.
x=
2
2
3
9x
8 3x =
8
8 2 6+4 6 8
8
Ta co f =
.
2+
;f
;f
2
=
=
3
3
3 3
3
3
Suy ra 2
8 8
8
6+4 6
, x ;
f(x)
.
3
3
3 3
Do o x + 1 +
4
2 x + 8 3x2
x +1+
6
3+2 6
>
8 8
7
+ x > 0, x ;
.
4
3 3
1 5
9+3 5
=
,y
x =
1 5
2
2
2
.
Do o (2) x x 1 = 0 x =
2
1+ 5
93 5
=
,y
x =
2
2
( x;y ) = 1 2 5 ; 9 + 23
5 1+ 5 9 3 5
;
;
.
2
x3 3x + 1 = 8 3x 2 x3 3x + 1
764
=8 3x2 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
Th c hie n tm nghie m cua phng trnh na y ba ng ma y tnh cam tay nh sau
(a p du ng v i FX 570ES PLUS va Vinacal 570ES PLUS).
=
8 3X2 .
1 5
.
2
8 3x2 .
V=
i x
1 5 3 + 5
1 5
3+ 5
. Ta co iem th nha t A
;
=
y
.
2
2
2
2
V=
i x
1+ 5 3 5
1+ 5
3 5
. Ta co iem th hai B
;
=
y
.
2
2
2
2
(x
3x + 1
=8 3x2 x3 3x + 1 + 3x2 8 =0 .
x6 6x 4 + 2x3 + 12x2 6x 7 =
0.
765
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 x 1 =
0
.
x 2 x 1 x 4 + x3 4x 2 x + 7 = 0
4
3
2
0
x + x 4x x + 7 =
)(
V i chu y
4
1
1
1 1789
x + x 4x x + 7= 8 x + 35 x + + 9 x + +
4
4
4 32
2
2
1
5
1
1 189
= 8 x +
+ 5 x + + 9 x + +
> 0, x .
4 2
4
4 32
2
( 3y + 1 + 1)(x 5x + 4) = 15y 6xy
Li giai
1
ie u kien: y .
3
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 + 3y 2 + x 3y + 1 =
0
2
2
x 5x + 4 3y + 1 + x + 6xy 5x 15y + 4 =
0
x2 + t 2 3 + xt =
2
2
0
0
x + xt + t 3 =
2
2
2
2
0
0
x + 2tx 7x 5t + 9 =
x 5x + 4 t + x 5x + 4 + t 1 ( 2x 5) =
Co ng theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
t 2 + ( 3x 5) t + 2x 2 7x + 6 =
0 (1) .
t= 2 x
.
( t + x 2 )( t + 2x 3) = 0
t= 3 2x
+ TH1: Ne u
t= 2 x
t= 2 x
.
t =2x 2
2
2
2
0
+
=
x
x
2
x
2
x
3
0
x + xt + t 3 =
(
)
(
)
766
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
x 1=
x 1
=
t= 2 x
x =
.
2
=
1 y 0
0
t 1=
x 2x + 1 =
3y + 1 =
+ TH2: Ne u
t= 3 2x
t= 3 2x
t =3 2x 2
2
2
2
0
0
x + xt + t 3 =
x + x ( 3 2x ) + ( 3 2x ) 3 =
x = 1
t= 3 2x
t = 1
2
( x;t ) =(1;1) ( x;y ) =(1;0 ) v t 0 .
x = 2
0
3x 9x + 6 =
t = 1
( 3x 5)
4 2x2 7x + 6 =
( x 1)
. T o tm
c t theo x.
+ Neu mo t phng trnh cu a he ch co
3y + 1 ta co the a t a n phu ro i du ng
x + y +1
) 5( x +
2
x + y + 1 =
2
.
y + 1 + 6 =0
x + y + 1 =
3
=
( x;y ) 7 23 5 ; 16 23 5 ; 4 17;17 2 17 .
Nhan xet.
767
www.TaiLieuLuyenThi.com
=
y +1
5 7x
2 < x
x+2
0.
( x + 1) + 3 ( x 1) . 5x+7x2 + 5x+7x2 =
x 4 15x3 + 56x2 x 1 =
0.
)(
x2 8x 1 x2 7x + 1 =
0.
5
73 5
x2 8x 1 =
0 2< x 7 x =
.
2
x2 7x + 1 =
0
x= 4 17
Ta co ke t qua tng t .
Bai 53. Gia i he phng trnh:
3y2 + 1 + 2 x +=
1) y 4y x 2 + 2y + 1
(
, ( x,y ) .
y ( y x ) =3 3y
Li giai
2
ie u kien: x + 2y + 1 0 .
Ta co the pha n tch phng trnh a u cua he nh sau
4y2 4y x 2 + 2y + 1 + x 2 + 2y + 1 x 2 2xy + y 2 =
0.
2
2
2y x 2 + 2y + 1 = ( x y ) .
2y x2 + 2y + 1 = x y
x 2 + 2y + 1 = 3y x
2
2
+
+
=
+
+
=
+
2y
x
2y
1
y
x
x
2y
1
y
x
+ TH1: Ne u
768
x2 + 2y + 1 = 3y x
.
x2 + 2y + 1 = 3y x
y ( y x ) =3 3y
5
do o
7
www.TaiLieuLuyenThi.com
3y x 0
3y x 0
9y2 2y 1
2
2
2
x + 2y + 1= 9y 6xy + x x=
6y
y y x =3 3y
)
(
2
y y 9y 2y 1 =
3 3y
6y
3y x 0
y = 1
9y 2y 1
=
x
x = 415 .
6y
51
2
3y 20y + 17 =
17
0
y =
3
+ TH2: Ne u
x2 + 2y + 1 = y + x
.
x 2 + 2y + 1 = y + x
y ( y x ) =3 3y
y + x 0
y + x 0
2
2y y2 + 1
2
2
x + 2y + 1= y + 2xy + x x =
2y
y y x =3 3y
)
(
2
y y 2y y + 1 =
3 3y
2y
x = 1
2y y2 + 1
.
=
x
2y
y
=
1
3y2 + 4y 7 =
0
415 17
Va y he phng trnh co hai nghie m la ( x;y ) = (1;1) ;
; .
51 3
Cach 2: a t t =
x 2 + 2y + 1 suy ra 2y = t 2 x 2 1 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
t 2 4yt + 3y 2 + 2xy x 2 =
0.
Ta co y ' = 4y 2 3y 2 + 2xy x 2 = ( x y ) .
Suy ra t = 2y ( x y ) = 3y x hoa c t =2y + ( x y ) =x + y .
Th c hie n tng t ca ch 1 ta co ke t qua tng t .
Nhan xet. V i he phng trnh co 1 phng trnh cua he ch ch a 1 ca n th c
ho n h p cu a ca hai bie n x va y tho ng th ng x ly nhom thanh nha n t
chung. Trong l i gia i tre n ta nho m ve ha ng a ng thc da ng A 2 = B2 hoa c co
the a t a n phu kho ng hoan toan luo n th c hie n c v phng trnh o ba n
cha t a pha n tch c thanh nha n t .
Bai 54. Gia i he phng trnh:
4x=
2
( x2 + 1 + 1)(x2 y3 + 3y 2)
, ( x,y ) .
(x2 + y2 )2 + 1= x2 + 2y
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2 2
x 2 x 2 y3 + 3y 2
4x x + 1 1=
2
2
2
(x + y ) + 1= x2 + 2y
3
4
+ TH2: Ne u:
2
2
3
4 x + 1 1 = x y + 3y 2
2
2
3
4 x + 1 1 = x y + 3y 2
(x2 + y2 )2 + 1= x2 + 2y
2
3
4 x + 1 1 = x y + 3y 2
.
(x2 + y2 )(x2 + y2 1) = 2y y 2 1 = y 1 2
( )
1 x 1
T phng trnh th hai suy ra x2 + y2 1 0
.
1 y 1
770
www.TaiLieuLuyenThi.com
Khi o bie n o i phng trnh au cua he tha nh
4 x2 + 1 1 x2 =
y3 + 3y 2 .
2
4
x2
1 =
( y 1) ( y + 2 ) .
2
x +1 +1
3 x2 + 1
2
=
x2
( y 1) ( y + 2 ) (1) .
2
x +1 +1
y = 1
tha y thoa ma n.
( 0;1); 0; 13 +
2
2
1
x2 xy + y2
x + x + 1 y y +=
Li giai
ie u kien: x 3 .
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
y2 y + 1 + x2 xy + y2=
x2 + x + 1 .
2
Ta co VT =
2
2
1
3
1 3
x
+ x y +
y +
2 2
2
2
3
1 1
3
x =
y + x y +
+
2 2
2
3
1
x y=
2
2
x2 + x + 1
= VP
31
x+y 0.
x y xy =
2 2
3x
1
.
2
771
www.TaiLieuLuyenThi.com
Vie t la i phng trnh d i da ng:
x2 2 ( x 3) 1=
2x 2 ( x 3) 2 =
3x
1
2
2x 2 ( x 3) =
2
x
2
24 4
+3
2
x
x 2 x3
4 ( 2x
)=
4 2x3 6x2 1
2x 2 ( x 3) + 2
24
x
4
x3
6x2 1
2
24 4
2 3 24 4
2
3
2 3 + 2 2 3 + 2
x
x x
x
x
x
1
4 2x3 6x2 1
+
2x 2 ( x 3) + 2
24 4
3 2 3
x x
2x3 6x2 1 = 0 ( x 1) 3 ( x 1)
1
=
0
2
2
2 24 4 2
+ 2 3 2 3 + 2
x x x x
5
= 0.
2
3
1
1
.
( x 1) 3 ( x 1)= 3 2 +
3 3 2 +
3
3
2
2
1
1
1
f ( x 1) = f 3 2 +
x 1 = 3 2 +
x =1+ 3 2 +
3
3
3
2
2
2
1
1+ 3 2 +
3
2
( x;y ) =1 + 3 2 + 31 ;
2 2+ 3 2 + 1
3
2
Cach 2:
u
=
v
=
772
2 ( x 3)
3
3x
1
2
u2 + 6
x =
x = 6
www.TaiLieuLuyenThi.com
u +6
Phng trnh tr thanh:
2v3 3u2 17 =
0
u 1 = v u2 + 6 2
v
u 1 =
2
2
u +6
Ta co phng trnh: 2
0.
u 1 3u2 17 =
2
)(
u3 + 6u 2 =
0.
=
u
2 1 2(x =
3)
x =1 + 3 2 +
1
3
1+ 3 2 +
y=
2+ 3 2 +
2 1
1
3
2 .
1
2
Nhan xet. Ba i toa n a ve gia i phng trnh vo ty vi ky thua t nha n lie n
h p he t s c khe o le o. Ba n o c re n luye n ba i toa n tng t sau:
x 2 3 ( x 3) 5x + 4 = 5x 2 4 .
3
2x3 + y 3 y 3 + 2xy 6x 5x 4
(
(
, ( x,y ) .
x=
0
Li giai
ie u kien: x 0,y 3 .
=
=
a
y3
y a2 + 3
a t
, ( a,b 0 )
3
2
b = x3
x = b
( 2b
) (
+ a2 a + 2a2 5b2 b =
0 ( a b ) a2 + 3ab + 5b2 =
0.
a = b
a = b
2
.
2
0
a + 3ab + 5b =
a= b= 0
773
www.TaiLieuLuyenThi.com
x = 0
+ TH1: Ne u a= b= 0
thay va o phng trnh au cu a he tha y
y = 3
kho ng thoa ma n.
+ TH2: Ne u a = b y 3 = x3 y = x3 + 3 .
Thay =
y x3 + 3 va o phng trnh au cu a he ta c
( x + 3)
3
x 3 +=
3 32x2 24 .
x3 + 3
x2
(x
4 3
x3 + 3 32 24
=
= 8 .
x
x x3
x x3
4 3
x3 + 3
=
8 8
1 .
3
x
x x
4x2 + 3 x3 + 3 2x x3 + 3 + 4x 2
8 x3 4x 2 + 3
=
.
3
3
x
x x + 3 + 2x
x3 + 3 2x x3 + 3 + 4x 2 8
x 4x + 3
+ =
0 (1) .
x3
x3 x3 + 3 + 2x
V i mo i x dng ta co
x3 + 3 2x x3 + 3 + 4x 2 8
+
>0.
x3
x3 x3 + 3 + 2x
x = 1
3 21
3
2
2
.
V vay (1) x 4x + 3 = 0 ( x 1) x 3x 3 = 0 x =
2
3 + 21
x =
2
=
=
x 1
x 1,y
= 4
2
2
774
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he phng trnh co hai=
nghie m la ( x;y )
21 .
(1;4 ); 3 + 2 21 ;30 + 6
=
x3 4y 2 3
x3 + 3
.
,( y > 0)
2
y3 4x 2 3
=
x3 y3= 4 y2 x2 ( x y ) x2 + xy + y2 + 4x + 4y = 0 .
x = y
2
.
2
0 (1)
x + xy + y + 4x + 4y =
x = 1
x 0
+ TH1: Ne u x = y x + 3 = 2x 3
3 + 21 .
2
0
x
=
x 4x + 3 =
2
3
x 8y 5 + y 8x=
5 4 24(x2 + y2 + 4)
, ( x,y ) .
5
.
8
3
2 3
3
x ( 4y 1)
3
8x 5
3y 8x 5
y 8x
3y.
.1
=
5
=
+ 1
3
2 3
3
y ( 4x 1)
3
x 8y
=
5
3x.
775
www.TaiLieuLuyenThi.com
Co ng theo ve hai ba t a ng th c tren va s du ng AM-GM ta c
2
3
3
8xy x y )
(
2(x + y) x y .
3
3
Ma t kha c s du ng ba t a ng th c C-S ta co
x 8y 5 + y 8x 5
2
2
1
24(x2 + y2 + 4) 4 24 ( x + y ) + 4 = 4 12 ( x + y ) + 96 .
2
Ta ch ng minh 4 12 ( x + y ) + 96
2
3
2(x + y) x y .
3
5
3 2
4
Tha t va y a t t =
x + y, t a ve ch ng minh 12t 2 + 96
2t t .
3
4
2
2
16
8
2
11x 2 6x ( t x ) + 3 ( t x ) = 12x 4 ( t x )
20x 2 (16 + 12t ) x + 3t 2 + 4t =
0
'x=
( 8 + 6t )
20 3t 2 + 4t 0
4
4
( t 2) t + 0 t 2
3
3
Do o ba t ang th c u ng.
V va y phng trnh a u cu a he tng ng v i dau bang xa y ra ta i mo i ba t
a ng th c x = y = 1
Th lai va o phng trnh th hai cu a he thay thoa ma n.
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = (1;1)
Bai 58. Gia i he phng trnh:
7
2 y 2 x + 2 +1 = y x
2
2 , ( x,y ) .
2
0
x 5x + 16x + 4y + 8 + ( 4x + y + 4 ) =
776
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien: x 2,y 2,5x2 + 16x + 4y + 8 0 .
Nhan xet. Phng trnh a u cu a he ch a 2 ca n thc tinh y nhan ra ne u at
hai an phu tng ng la a va b th a ve phng trnh ba c hai to ng qua t suy
ngh e n vie c pha n tch tha nh nhan t .
=
a
a t
b
=
y= 2 a2
.
, ( a,b 0 )
x b2 2
x+2
=
2y
7
2
2
a ( 2b + 1) =2 a b 2 .
2
2
a = b
.
a2 + b2 2ab + b a =
0 ( a b )( a b 1) = 0
a= b + 1
2y =
2 y =
y = x
.
x + 2 + 1 y = x 1 2 x + 2
x+2
( 3x + 4 ) .
x 5x2 + 12x + 8 + ( 3x + 4 ) =
0 x 5x2 + 12x + 8 =
x 0
x =
2 x =
2,y =
2
.
2
4
2
+
+
=
+
=
=
x
5x
12x
8
3x
4
x
1
x
1,y
1
(
)
+ TH2: Ne u y = x 1 2 x + 2 ta phai co
5x2 + 16x + 4 x 1 2 x + 2 + 8 0
x 0
5x2 + 12x + 4 8 x + 2
777
www.TaiLieuLuyenThi.com
Hng dan giai bai toan 1
ie u kien: x y + 2 0,x + y 2 0 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
(x + y)(
xy+2 2 = yx+2
( x + y )( x y 2 ) = y x + 2
xy+2 +2
x+y
x+y
=
>0.
( y x + 2) 1 +
0 y = x 2 do 1 +
xy+2 +2
xy+2 +2
x 2
.
2x
1
2
x
2
(
) ( )
2
16
2 ( x 2 )( 2x 1) =
x 2
x 2
2
2
0
0
8x 24x + 18x 20 =
( 2x 5) 4x 2x + 4 =
x=
5
1
y= .
2
2
5 1
Va y he phng trnh co nghiem duy nha t ( x;y ) = ; .
2 2
b= x + y
( a 2 )( b + 1) = 0 a = 2 x y + 2 = 2 y = x 2 .
Ta co ke t qua tng t .
Bai 59. Gia i he phng trnh:
x= 3 y + 1 + y x3 1
, ( x,y ) .
2x3 3x y 2 = x 2 2x + 1 + 1
Li giai
ie u kien: x 1,y 0 .
Nha n thay x = 1 hoa c y = 0 kho ng thoa ma n he phng trnh.
Xe t v i x > 1,y > 0 phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
778
www.TaiLieuLuyenThi.com
x 3 y + 1 + x3 1 y =
0.
x3 y 1
+ x3
y +1 +
y +1
1
x3 y 1
x 2 + x 3 y + 1 +
x3 1 y
x3 1 + y
0.
=
+
0.
=
x3 1 + y
y +1
x3 y 1 = 0 y = x3 1 .
Thay =
y x3 1 va o phng trnh th hai cua he ta c:
x3 =
3x 1 x 2 2x + 1 + 1 .
( x + 1) x2 =
2x 1 x 2 2x + 1 + 1 x .
( x + 1) x 2x 1 +
( x + 1) x 2x 1 +
( x + 1) x 2x 1 +
x x2 1 2 2x + 1
2 2x + 1 + 1 + x
) =0 .
x x 4 2x 2 + 1 4 ( 2x + 1)
2 2x + 1 + 1 + x x2 1 + 2 2x + 1
x x 4 2x 2 + 1 4 ( 2x + 1)
2 2x + 1 + 1 + x x2 1 + 2 2x + 1
x x2 + 2x + 3
2
x 2x 1 x + 1 +
2 2x + 1 + 1 + x x2 1 + 2 2x + 1
x2 2x 1 = 0 x = 1 + 2 y = 6 + 5 2 v x > 1 .
)
)
=
0.
=
0.
0.
=
y +1 +
y +1
1 (1) .
779
www.TaiLieuLuyenThi.com
3
Xe t ha m so f(t) =
t + t 3 1 v i t 1 , ta co :
t2
f '(t) = 1 +
3
( t 1)
3
> 0, t > 1 .
y +1 x =
y + 1 y = x3 1 .
b
=
2
a=
2x + 1
2x + 1
2
b =2a + 1
2 2x + 1 + 1 3
xb
x 3x 1 =
2
2
a=
2x + 1
a=
2x + 1 (2)
b2 =2a + 1
b2 =
2a + 1 (3) .
2
2
2
x = bx + 3x + a 2x = a + bx + x
x2 = a + b + 1 (4)
+ Ne u =
a b =
x a =
x
Ta co ke t qua tng t .
x >1
x >1
2x + 1
x 2 2x =
1 0
=
x 1+ 2 .
2
1
1 2y x + x=
1 + 2x y2 y=
1
(
2(y
) , x,y .
(
)
+ 2)
2 x2 y2 + 2
2
x2
Li giai
ie u kien: 1 2y x 2 0,1 + 2x y 2 0, 2 x 2 y 2 2 .
780
www.TaiLieuLuyenThi.com
Co ng theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
1 2y x 2 y + 1 + 1 + 2x y 2 + x 1
( )
( )
2 x2 y2 + 2 + 2 y2 x2 + 2
(1)
2
2
2 y2 x2 + 2
1 2y x ( y + 1) 2 1 2y x + ( y + 1) =
2
2
1 + 2x y 2 + x 1 2 1 + 2x y 2 + x + 1 2=
( )
(
) 2 x y + 2
1 2y x 2 = y 2 + 2y + 1 .
2
2
1 + 2x y =x 1
1 + 2x y = x 2x + 1
x 1,y 1
x 1,y 1
2
2
.
x + y + 4y =
x
0 y =
2
2
2
2
4x 0
=
4y 0
x + y +
x + y =
x 1,y 1
x 1,y 1 x = 2
.
y =
x
y =
x
y = 2
2
x = 0
0
2x 4x =
x = 2
( 2; 2 ) .
Sau ay la mot so bai toan tng t danh cho ban oc ren luyen
1. Gia i he phng trnh:
4y2 + 3x +=
8 5y ( x + 1)
, x,y + .
2
4
x+3
5 x +
=
x+y
781
www.TaiLieuLuyenThi.com
Hng dan giai bai toan 1
ie u kien: x,y > 0 .
S du ng bat ang th c C-S cho phng trnh th hai cu a he ta c:
4
5 x2 +
=
x+y
(2
4
2
.
+ 12 x2 +
2x +
x+y
x+y
x
2
.
=
2
x+y
1
x+y+4
.
4(x + y)
2
2
4
8
.
5 x2 +
2x +
x+y
x+y+4
Suy ra x=
+3
x2 + xy 3y + x 4 0 .
( x + 2 2y ) 0 x + 2 2y =
0.
x = 2
2
x
.
=
x+y
y = 2
2
x + y =
4
782
www.TaiLieuLuyenThi.com
CHNG 3.
Chu e 1:
HE OI XNG LOAI I
cu a he .
Do vay he co nghie m duy nha t khi va ch khi x 0 = y 0 .
Thay vao he ta tm c ca c gia tr cu a tham so .
ieu kien u: Th la i v i ca c gia tr cu a tham so xem he co nghie m duy
nha t khong?
DANG 2. TM IEU KIEN E HE OI XNG LOAI I CO NGHIEM
o i v i he o i x ng loa i I e he co nghie m khi va ch khi S2 4P .
S 0
.
Ne u ca c nghiem la kho ng a m ta pha i co the m ieu kie n
P 0
1
1
Ba i toa n th ng ga p ca c to ng oi x ng x2 + x,y2 + y ; x + ,y + ,... lu c
x
y
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
x2 +
1
1
= x + 2 = x + 2.
x
x
x2
x3 +
1
1
= x + 3 x + .
x
x
x3
x4 +
4
2
1
1
= x + 4 x + 2 6 .
x
x
x4
5
3
1
1
1
1
x +
= x + 5 x + 3 x + 10 x + .
5
x
x
x
x
Li giai
S= x + y 2
a t
, S 4P khi o he phng trnh tr tha nh:
P = xy
S + P = m + 1
SP = m
(1)
(2)
e he co nghiem duy nhat th (2) pha i co nghiem duy nha t, ieu na y tng
ng v i (2) = 0 S2 4P = 0 x = y .
m
x 2 + 2x m 1 =
0
x = 3
Khi o he tr tha nh:
2
3
2
2x = m
0
x + 2x m 1 =
e he co nghie m duy nhat th (3) pha i co nghiem duy nha t
x =3
m
m
3
=1 m =2 .
2
2
Th lai he ta c:
xy + x + y =1 xy + x + y =1 xy + x + y =1
.
2
2
2
x y + y x =
xy ( x + y ) =2
xy ( 1 xy ) =2
784
(3)
www.TaiLieuLuyenThi.com
xy + x + y =1
x + y =2 x + y =
1 x + y =2
y=
x=
1 .
1 xy =
2
1
1
1
xy =
xy =
xy =
xy =
ch khi x 0 = y 0 . Thay va o he ta c
x2 + 2x m 1 =
0
0
0
.
3
2x 0 = m
3 x 2 + y 2 2 ( x + y + xy ) =
15
x3 + y3 =
m
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
15
3 ( x + y ) 2xy 2 ( x + y + xy ) =
x + y 3 3xy x + y =
)
( ) m
(
S= x + y 2
a t
, S 4P khi o he phng trnh tr tha nh:
P = xy
3S2 2S 15
=
P
3 S2 2P 2 ( S + P ) =
15
3
3S2 2S 15
3
m
S 3SP =
S
3S.
m
3S2 2S 15
P =
3
S + 6S2 + 45S
m
=
(1)
3S2 2S 15
5S2 + 2S + 15 0, S .
8
Nh va y e he phng trnh co nghie m th phng trnh (1) co nghiem S tre n
ta p so th c.
Ta co : S2 4P S2
785
www.TaiLieuLuyenThi.com
Mo t phng trnh ba c ba luo n co nghiem ne n gia tr cu a m la ta p so th c.
x + y= 2m 1
Bai 3. Gia s ( x;y ) la nghie m cu a he 2
.
2
2
x + y = m + 2m 3
2
2m 1) m 2 2m + 3 3m 2 6m + 4
(
2
x
+
y
2xy
=
m
+
2m
3
(
)
xy =
=
2
2
(x + y)
4xy ( 2m 1) 4.
3m 2 6m + 4
.
2
4m 2 4m + 1 6m 2 12m + 8 2m 2 8m + 7 0
3m 2 6m + 4
tre n
2
4 2
4+ 2
m
2
2
4 2 4 + 2
;
.
2
2
2
2
4
2
4
1
khi m = 1 ,gia tr l n nha t cu a P ba ng
2
11 + 6 2
4+ 2
khi m =
.
4
2
m
x + y xy =
Li giai
ie u kien x 0,y 0 khi o he phng trnh a cho tng ng v i:
=
S
x+ y 2
a t
, S 4P khi o he phng trnh tr tha nh:
P = xy
786
www.TaiLieuLuyenThi.com
S = m
S = m
2
m2 m .
m
P =
S 2P P =
3
m 0
S 0
m =
0
2
He co nghiem tr c tie n ta phai co
m m
(1)
0
P 0
m 1
4 2
m m m 2 4m 0 0 m 4 .
3
Ke t h p v i ieu kie n (1) ta pha i co m = 0 1 m 4 .
Ma t kha c S2 4P m 2
x + y= 2m + 1
Li giai
Nhan xet. Da ng toa n nay a e ca p e n trong phan ng du ng cu a to ng tch
o i x ng trong ba i toa n tm c c tr,d i a y xet di go c o tm ie u kie n e
he phng trnh co nghiem.
ie u kien x 1,y 1 .
=
u
Khi o at
v
=
x +1
y +1
u + v =
m
u + v =
m
u + v =
m
2
2
m 2 2m 3 .
2
u + v 2= 2m + 1 ( u + v ) 2uv = 2m + 3 uv =
2
S = m
S= u + v 2
a t
, S 4P khi o he phng trnh tr tha nh
m 2 2m 3 .
P = uv
P =
2
0
P 0
m 2 2m 3
2
2
m 4m 6 0 2 10 m 2 + 10 .
Ma t kha c: S2 4P m 2 4.
787
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ke t h p v i ieu kie n (1) suy ra 3 m 2 + 10 .
Va y gia tr ca n tm cua tham so m la 3;2 + 10 .
S + P = m + 1
.
SP = m
na y tng ng v i: S = m + 1 > 0
m>0.
P= m > 0
m 2
m 2
X2 4X
m2 4
1
2
m 2
2
m 1
X22 4X1
1
4m
1
4
m
4
1
o i chie u v i ieu kie n m > 0 khi o 0 < m m 2 .
4
1
Va y gia tr ca n tm cua tham so m la 0; 2; + ) .
4
Bai 7. (TSH Khoi B 2007) Xa c nh ta t ca ca c gia tr th c cua tham so m e
1
1
5
x + x + y + y =
x3
y3
Li giai
788
www.TaiLieuLuyenThi.com
Nhan xet. He na y co da ng o i x ng gi a x va y va xua t hie n hai bie u th c
1
1
tng ng la x + va y + , ne n ta se tm ca ch bien o i phng trnh th
x
y
hai cua he theo hai bie u th c nay.
He phng trnh a cho tng ng v i:
1
1
5
x + x + y + y =
x
y
x
y
1
1
5
x + x + y + y =
1
1
3
3
(x + ) + (y + ) = 15m + 5
x
y
1
1
5
x + x + y + y =
1
1
5
x + x + y + y =
(x + 1 )(y + 1 ) =8 m
x
y
1
u= x +
x
a t
( u ; v 2) khi o he phng trnh tr tha nh:
v= y + 1
u + v =
5
u,v la nghiem cu a phng trnh: t 2 5t + (8 m) =
0 (1).
uv= 8 m
He phng trnh co nghiem khi va ch khi phng trnh (1) co 2 nghiem thoa
ma n t 2 .
5
T (1) ta co : m =
f(t) =
t 2 5t + 8,( t 2) f '(t) =
2t 5 f '(t) =
0 t =.
2
5 7
Ta co : f(2) = 22;f(2) = 2;f( ) = ; lim f(x) = + .
2 4 t
789
www.TaiLieuLuyenThi.com
e (1) co 2 nghie m pha n bie t ( t 2 ) th ng tha ng y = m ca t o th ham
so y = f(t) .
7
m2
la
La p ba ng bie n thien ham so f(t) , d a va o ba ng bie n thie n 4
22 m
gia tr can tm.
Li giai
(x + y)
( )
4xy 2a
) (
4 3b =
2 4 32a 2 12a + 8.3a 36 0 (1) .
( ) 3(3
Xe t ha m so f(a) = ( 2 ) 3 ( 3 2 ) .2 ( 3
3
m = ( x + y ) 3xy ( x + y ) xy = 2a
a
2a
2a
2 .2a 32a 2
2 a
(2)
2 tre n 1, + ) .
2
1
2
1
Ta co f '(a) =
8 ln8 + 6.2 ln 2 27. .ln 9. .ln > 0 v i mo i a.
3
3
3
3
a
3
3
m3
x y + x y =
Li giai
+ ie u kien ca n:
790
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ta co : x y + x3 y3 = x y 1 + x 2 + xy + y 2 = x y ( 2 + xy ) .
2
Suy ra m 6 =
( x y ) ( 2 + xy ) =
(1 2xy )( 2 + xy )( 2 + xy )
Nhng do xy
1 2
1
x + y 2 =ne n:
2
2
3
1 2xy + 2 + xy + 2 + xy 5
5
m = (1 2xy )( 2 + xy )( 2 + xy )
= m
3
3
3
6
5
.
3
5
khi o a ng th c xay ra:
3
1
x2 + y2 =
1 x + y =
( )
1
xy =
xy = 1
3
5
.
3
Bai 10. Tm tat ca cac gia tr thc cua tham so m e he phng trnh sau co nghiem:
2 ( x + y 1) + 2xy x y + 2= x 2 y + xy 2 + x + y
3 x + 3 y + 2 xy =
m
Li giai
Nhan xet. Nhn va o hai phng trnh cua he, tha y phng trnh th hai co
ch a tham so m va khong tm c moi lie n he gi a x va y, do o ta ngh
e n vie c bien o i phng trnh th nha t cu a he xem co ru t c x theo y hay
kho ng, hay la mo t bie u th c gon nhe hn phng trnh th nha t.
xy 0
.
ie u kien:
x + y 1
( xy + 1)( x + y ) +
x+y .
791
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 ( x + y 1) x + y=
x+y2
2 ( x + y 1) + x + y
( xy + 1)( x + y 2 ) .
( xy + 1)( x + y 2 ) .
x + y =
2
= xy + 1 .
2 ( x + y 1) + x + y
m=
x + 3 2 x + 2 x (2 x) .
xe t ha m so f(x) =
x + 3 2 x + 2 x ( 2 x ) ,x 0;2 .
1
1
2 2x
.
Ta co f '(x) =
+
3
x (2 x)
3 x 2 3 3 ( 2 x )2
f '(x) =
0
1
3
3 x2
2
33
( 2 x ) 3 x2
+
2
2
3
3 x (2 x)
(2 x)
2 2x
x (2 x)
2 2x
x (2 x)
0
=
= 0 x =1 .
min f(x)
= f(0)
= f(2)
=
x 0,2
3
Ta co f(0)= f(2)= 2;f(1)= 4
= f(1)
= 4
m ax f(x)
x 0,2
2m4
= xy + 1 .
2 ( x + y 1) + x + y
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 1. (TSH Khoi D 2004) Tm ca c gia tr cu a m e he sau co nghiem:
x + y =
1
1 3m
x x + y y =
Li giai
ie u kien: x,y 0 .
u = x
a t
, ( u,v 0 ) he phng trnh tr tha nh:
v = y
u + v =
1
1
u + v =
1
u + v =
.
3
3
1 3m
u + v =
uv = m
( u + v ) 3uv ( u + v ) =1 3m
S =1 0
0m .
4
P= m 0
1
Va y gia tr ca n tm cua tham so la 0; .
4
x + y + xy =
1
Bai 2. Tm m e he phng trnh sau co nghiem 3
.
3
m
x y + xy =
Li giai
S= x + y 2
a t
, S 4P he phng trnh tr tha nh:
P = xy
S + P =
1
P = 1 S
P = 1 S
3
2
3
2
=
S
S
2P
m
=
S
2S
1
S
m
=
+
m
S
2S
2S
(1)
(
)
S 2 + 2 2
.
Ta co : S2 4P S2 4 (1 S) S2 + 4S 4 0
S 2 2 2
S 2 + 2 2
.
Va y he phng trnh co nghiem (1) co nghie m
S 2 2 2
Xe t ha m so f(S) =S3 + 2S2 2S tre n ; 2 2 2 2 + 2 2; + , ta co :
793
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 10
S =
3
.
f '(S) =3S2 + 4S 2;f '(S) =0
2 + 10
S =
3
min
S ;2 2 2 2 + 2 2;+
f(S) = f 2 + 2 2 = 26 16 2 .
2 ( x + y ) + xy =
1
.
Bai 3. Tm m e he phng trnh sau co nghiem
m
x3 + y3 =
Li giai
S= x + y 2
a t
, S 4P he phng trnh tr tha nh:
P = xy
2S + P =
1
P = 1 2S
P = 1 2S
3
2
3
2
m
m
m =S + 6S 3S
S S 3P =
S 3S (1 2S) =
(1)
S 4 + 2 5
.
Ta co : S2 4P S2 4 (1 2S) S2 + 8S 4 0
S 4 2 5
S 4 + 2 5
.
Va y he phng trnh co nghiem (1) co nghie m
S 4 2 5
Xe t ha m so f(S) =S3 + 6S2 3S tre n ; 4 2 5 4 + 2 5; + , ta co :
f '(S)
= 3S2 + 12S 3 > 0, S ; 4 2 5 4 + 2 5; + .
(
(
)
)
m f 4 2 5 =76 34 5
Va y he phng trnh co nghiem
.
m
4
+
2
5
=
76
+
34
5
m 76 34 5
Va y
la nh ng gia tr ca n tm.
m 76 + 34 5
794
www.TaiLieuLuyenThi.com
xy + x + y =
3
Bai 4. Tm m e he phng trnh sau co nghiem 4
.
4
m
x + y =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
xy + x + y = 3
x + y = 3 xy
2
2
.
2
2
2x 2 y=
2x 2 y=
2
2
x
y
2xy
m
3
xy
2xy
m
+
)
(
)
(
x + y = 3 xy
.
2 2
2
2 2
m
x y 8xy + 9 2x y =
2
a t t = xy khi o m =
(t
8t + 9
2t 2 (1) .
(t
8t + 9
2t 2 tre n ( ;1 9; + ) , ta co :
min
t( ;1 9;+ )
f(t)
= f(1)
= 2.
Li giai
x + y + x + y 2 2xy =
8
( )
795
www.TaiLieuLuyenThi.com
S2 + S 8
P
=
S + S2 2P =
2
8
.
2
m
P ( P + S + 1) =
S + S 8 S + S 8 + S + 1 =
m
2
2
S2 + S 8
P =
4
S + 4S3 11S2 30S + 48
m
=
(1)
S2 + S 8
S2 + 2S 16 0 1 17 S 1 + 17 .
2
S = 1
17
S =1 +
2
Ta co : f 1 17= 16;f(=
1) 16;f 1 + 17= 16;
17
33
17
33
f 1
= ;f 1 +
= .
2
16
2
16
33
Va y
;
min
f(t) =
max
f(t) =
16 .
16 t 1 17;1+ 17
t 1 17;1+ 17
33
m 16 .
16
33
Va y gia tr ca n tm cua tham so la ;16 .
16
x2 + x + y2 + y =
8
796
)(
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
u = x2 + x = x + 1 1
2
4
a t
, u,v .
2
4
1 1
2
v = y + y = y +
2
4
uv = m
(1)
1
He phng trnh co nghiem (1) co hai nghiem t .
4
m 16
m 16
'= 16 m 0
1
1
1
.
t1
t1 + t 2
t1 + t 2
4
2
2
1
1
1
1
1
t 2 4
t1 + t 2 + 0
t1t 2 + 4 ( t1 + t 2 ) + 16 0
4
4
m 16
m 16
1
33
33 m 16 .
2
16
m
16
1
1
m + 4 .8 + 16 0
33
Va y gia tr ca n tm cua tham so la ;16 .
16
u = x
a t
, ( u,v 0 )
v = y
797
www.TaiLieuLuyenThi.com
xy = uv
2
2
.
u + v 2 2uv 2u2 v2
2
2
x
y
x
y
2
xy
2xy
+
=
+
(
)
2
2
( u + v ) 2uv 2u2 v2 + =
2uv 8 m 2 2uv 2u2 v2 + =
2uv 8
m
m
u + v =
u + v =
4
2
2 2
8 m 4 4m 2 uv + 2u2 v2 =
8 2uv
m 4m uv + 2u v + 2uv =
=
u + v m
u + v m
uv 2 2
uv 2 2
m
m
u + v =
uv 2 2
Va y v i m 2 4 2 he phng trnh co nghiem
.
m 4 =
64 4uv m 2 4 2
u + v =
m
m 4 64
2 2
4 m2 4 2
m 4 64
m 2 4.
24 2 < m 24 8 .
2
4 m 4 2
m 0,m 2 4 2
3
x + y =
798
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y xy =
3
Bai 7. Tm m e he phng trnh sau co nghiem
.
m
x + 1 + y + 1 =
Li giai
ie u kien: x 1,y 1,xy 0,m 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
x + y 3
xy = x + y 3
2
.
xy = ( x + y 3)
2
m
x + y + 2 + 2 ( x + 1)( y + 1) =
m2
x + y + 2 + 2 xy + x + y + 1 =
Do x + y 3 x,y 0 he phng trnh co nghie m khi va ch khi:
(x + y)
4xy .
x + y 2 ( x + y 3)
x + y 6
2
2
.
( x + y ) 4 ( x + y 3)
x + y 2 ( x + y 3)
x + y 2
Va y t = x + y 3;6 .
( t 3)
Khi o m 2 = t + 2 + 2
+ t + 1 (1) .
2t 5
t 2 5t + 10
( t 3)
+ t + 1 tre n 3;6 , ta co :
Ta co=
f(3) 9,f(6)
= 16 . Suy ra 9 m 2 16 3 m 4 (v m 0 ).
Va y gia tr ca n tm cua tham so la 3;4 .
x2 + y2 =
1 m
).
x + y 1
ie u kien: x + y 0,x + y 1 .
799
www.TaiLieuLuyenThi.com
a) Nha n tha y neu ( x;y ) la nghiem cu a he th ( y;x ) cu ng la nghiem cu a he . Va y
he phng trnh co nghiem duy nhat trc tien x = y khi o thay vao he ta c:
2
1 m
2x=
2x
= x2 + 1
Ng c la i v i =
m
x2 + y2 1=
x + y = xy + 1
) x = 1
2x 1
m
=
=
2 1
2 +1
)(
2 +1
(x + y)
x + y 1
2xy 1=
2 +1
)(
x + y 1
x + y = xy + 1
2
x + y ) 2 ( x + y 1) 1=
(
x + y = xy + 1
)(
x + y 1=
2 +1
x + y = xy + 1
)(
2 +1
).
x + y 1
) x + y 1= (
x + y 1
2 +1 .
x + y +1 .
x + y = xy + 1
2 + 1 khong thoa
ma n.
Va y khong to n ta i m e he phng trnh co nghiem duy nha t.
S= x + y 2
b) a t
, S 4P,S 0,S2 2P 1 .
P = xy
( ) 1 m S 1
P +1
S 1
S =
P =
S=
(1)
1 m S 1
.
P= S 1
He phng trnh co nghiem:
S2 2 0
S2 4 ( S 1)
S2 4P
)
(
S 0
S 0
S 0
S 0.
2
2
2
S 2P 1 S 2 ( S 1) 1 ( S 1) 0
P= S 1
P= S 1
P= S 1
800
x + y 1
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y he co nghie m khi va ch khi S 0 . De thay (1) luo n co nghiem S = 1 do
o he phng trnh luo n co nghiem v i mo i m.
Bai 9. Tm ta t ca ca c gia tr th c cua tham so m e he phng trnh sau co
nghiem th c:
2 1
1
2
4
x + 2 +m + y + 2 +m =
x
y
.
1
2
1
x + y + xy =
Li giai
xy x + y 0
)
(
1
ie u kien: x2 +
+m0.
x2
2 1
y + 2 + m 0
y
2
2
2 1
1
2
4 m + 2 +x 1 + m + 2 +y 1 =
x + 2 +m + y + 2 +m =
x
y
x
y
x+y
1
1
x+y
2
2 + xy =
x + y =
y
1
u= x
x
a t
khi o he phng trnh tr tha nh:
v= y 1
2
2
4.
m+2+u + m+2+v =
2
u + v =
2m + 4 + u2 + v2 + 2
u + v =
2
( m + 2 ) + ( m + 2 ) ( u2 + v2 ) + u2 v2 =16 .
2
2m + 4 + ( u + v ) 2uv + 2
u + v =
2
( m + 2 ) + ( m + 2 ) ( u + v )
2
2uv + u2 v2 =
16
801
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
m + 2 ) + 4 ( m + 2 ) + u2 v2 2 ( m + 2 ) uv =4 m + uv
.
(
u + v =
2
4 m + uv 0
2
2
( m + 2 ) + 4 ( m + 2 ) + u2 v2 2 ( m + 2 ) uv= u2 v2 + 2 ( 4 m ) uv + ( 4 m )
2
u + v =
16m 4
4 m + 12 0
m 11
4 m + uv 0
16m 4
16m 4
.
16m 4 = 12uv uv =
uv =
12
12
u + v =
=
=
u + v 2
u + v 2
2
16m 4
Ma t kha c ( u + v ) 4uv 4 4uv uv 1
1 m 1.
12
Va y 11 m 1 .
2
2
m + 2 + u2 0
2m + 4 + u + v 0
.
Ma t kha c
2
2
2
m + 2 + v 0
m + 2 + u m + 2 + v 0
)(
2m + 4 + u + v 2 2uv 0
( )
2
2
( m + 2 ) + ( m + 2 ) ( u + v ) 2uv + u2 v2 0
16m 4
2m + 4 + 4 2. 12 0
2
m + 2 2 + m + 2 4 2. 16m 4 + 16m 4 0
) (
)
(
12 12
16m 4
0
2m + 4 + 4 2.
12
m 13 .
2
m + 2 2 + m + 2 4 2. 16m 4 + 16m 4 0
) (
)
(
12 12
802
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
u= x
x
Ma t kha c v i moi u,v th he
luo n co nghiem ( x;y ) .
v= y 1
2
2
.
x + y2 m
1
+ x2 y2
=
2
x+y
x+y
Li giai
ie u kien: x + y 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
x 4 + y 4 =m + 1
m +1
( x + y ) 2xy 2x2 y2 =
1 + 2x2 y2
1
2 2
+ x2 y2
=
2
2 2 2x y
2
x+y
x+y
x y + x + y =
2x2 y2
2 2
2x y
Ma t kha c:
(x + y)
2x2 y2
4xy
4xy 4x 4 y 4 16xy 16x 2 y 2 + 4x 5 y 5 .
2 x2 y2
xy 0
.
xy x 4 y 4 x3 y3 4xy + 4 0 xy ( xy 1) x3 y3 4 0
3
1 xy 4
Suy ra=
t xy,t 2;0 1; 2 .
T phng trnh a u cu a he ta co :
2t 2
16t 8
m + 1=
2t 2t 2= 2t 2 +
2
2 t
2 t2
Xe t ha m so f(t) =
2t 2 +
16t 8
(2 t )
2
16
t5
(2 t )
2
16
t5
(2 t )
tre n ( 2;0 ) 1; 2 ) .
803
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ta co :
f '(t) =
( t 2)
Ch ng minh c f '(t) > 0, t ( 2;0 ) va f '(t) > 0, t 1; 2 ) .
m > 1 .
m + 1 2
m 1
f(1) m + 1 < lim f(t)
t 2
Va y m > 1 la gia tr can tm.
x + m + y + m =
2
.
Bai 11. Tm m e he phng trnh sau co nghiem
2
2
2m 2
x + y =
Li giai
ie u kien: x + m 0,y + m 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
x + y + 2m + 2 xy + m x + y + m 2 =
4
( )
2
2
( x + y ) 2xy =
2m
S= x + y 2
a t
, S 4P he phng trnh tr tha nh:
P = xy
2
S + 2m + 2 S + mS =
4
S + 2m + 2 P + mS + m 2 =
4
2
.
S2 2P =
2m 2
S2
m2
P
=
2
4 2m S 0
S2
2
4 2m S 2
+ mS =
S
2
4 + mS =( 4 2m ) 2 ( 4 2m ) S + S2 .
2
S2
2
=
P
m
2
2
S
=
m2
P
804
www.TaiLieuLuyenThi.com
4 2m S 0
S2 + 8S = ( 4 2m ) .
S2
=
P
m2
S + 2m 0
4 2m S 0 x + m y + m 0 S + 2m 0
2
)(
)
2
S
2
S
P + mS + m 0 + mS 0
P =
m2 2
S2
2
2
2
2
2
S 4 m
4m S
2
2
x + m 0
4 2m S
4m S
2
4 2m S
4 2m S
y + m 0
2
Ke t h p v i S2 + 8S = ( 4 2m ) suy ra
1
m2.
2
1
Va y gia tr ca n tm cua tham so m la ;2 .
2
x + y + 4 =
2xy
Li giai
xy 4
2
2
.
Ta co : ( x + y ) 4xy ( 2xy 4 ) 4xy x 2 y 2 5xy + 4 0
xy 1
Suy ra t = x + y 4 do x,y 1 .
Khi o phng trnh th hai cu a he tng ng vi:
x+y
2=
m
(x + y)
2xy + x + y + 5 + x + y
=
2t m t 2 + 1 + t
=
m 2t t 2 + 1 t
(1)
Xe t ha m so =
f(t) 2t t 2 + 1 t tre n 4; + ) , ta co :
805
www.TaiLieuLuyenThi.com
t
1
> 0, t 4
=
=
1 2t t 2 + 1 t ln 2
f '(t) 2t ln 2 t 2 + 1 t + 2t
2
t
+
1
t
+
1
17 4 , t 4 .
) )
17 4 .
17 4 ; + .
x + 1 + y + 1 =
3
Bai 13. Cho he phng trnh
m
y x + 1 + x y + 1 + x + 1 + y + 1 =
6
y x + 1 + x y + 1 + x + 1 + y + 1 =
x +1 + y +1 =
x + 1 + y + 1 =
3
3
6
6
x + 1 ( y + 1) + y + 1 ( x + 1) =
x + 1 y + 1 x + 1 + y + 1 =
x +1 + y +1 =
3
x +1 y +1 =
2
x +1 =
2
x = 3
y +1 =
1
y = 0
.
x = 0
x +1 =
1
y = 3
y +1 =
2
( ) ( )( )
806
x +1
y +1
www.TaiLieuLuyenThi.com
u + v =
3
u + v =
3
3
u + v =
2
2
=
u+u+v m
( u + v ) m uv = m3
u 1 v + v 1 =
uv
) (
m
=
0
3
(1)
4m
= 9 3 0
27
.
S = 3 0
0m
4
m
=
P
0
3
27
Va y gia tr ca n tm cua tham so la 0; .
4
1
1
5
x + x + y + y =
x2 + 1 + y2 + 1 =
m
x2
y2
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
1
1
1
1
5
5
x + + y + =
x + + y + =
x
y
x
y
2
2
21 m
1
1
x + 1 y + 1 =
x + x + y + y = m + 4
x
y
2
1
u= x +
x
a t
, u 2, v 2 he phng trnh tr tha nh:
1
v= y +
807
www.TaiLieuLuyenThi.com
u + v =
5
t 2 5t +
21 m
=0 m =2t 2 10t + 21
2
(1)
5
.
2
m 49
La p ba ng bie n thie n suy ra e (1) co hai nghiem t 2 17
.
m9
2
m 49
Va y gia tr ca n tm cua tham so la 17
.
m9
2
1
1
5
x + x + y + y =
1
1
3
3
x +
m
+y +
=
x3
y3
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
1
1
5
x + + y + =
x
y
3
3
1
1
1
1
m
x + x 3 x + x + y + y 3 y + y =
1
1
5
x + + y + =
x
y
1
1
1
1
1
1
x + x + y + y 3 x + x y + y x + x + y + y = m + 15
808
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
1
1
1
=
5
=
5
x + + y +
x + + y +
x
y
x
y
1
1
1
1
110
m
125 15 x +
y + =m + 15 x + y + =
x
y
x
y
15
1
u= x +
x
a t
, u 2, v 2 he phng trnh tr tha nh:
v= y + 1
u + v =
5
t 2 5t +
110 m
=0 m =15t 2 75t + 110 (1) .
15
m 320
.
He phng trnh co nghiem (1) co hai nghiem t 2 65
m 20
4
1
1
5
x + x + y + y =
x 4 + 1 + y 4 + 1 =
m
x4
y4
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
1
1
5
x + x + y + y =
.
4
2
4
2
x + 1 4 x + 1 2 6 + y + 1 4 y + 1 2 6 =
m
x
x
y
y
1
u= x +
x
a t
, u 2, v 2 he phng trnh tr tha nh:
v= y + 1
809
www.TaiLieuLuyenThi.com
u + v =
5
u + v =
5
.
4
4
2
2
2 2
+
+
+
=
u
v
4
u
v
4
m
=
+
m
2u
v
92uv
529
=
m 2u2 ( 5 u ) 92u ( 5 u ) + 529 (1) .
u 7
Xe t ha m so f(u)
= 2u ( 5 u )
2
u 7
92u ( 5 u ) + 529 v i 2 u 3 .
u 2
.
257 m 49
8
m 2209
Va y gia tr ca n tm cua tham so la 257
.
m 49
8
1
1
5
x + x + y + y =
x5 + 1 + y5 + 1 =
m
x5
y5
Li giai
1
u= x +
x
ie u kien: xy 0 . a t
, u 2, v 2 .
1
v= y +
810
www.TaiLieuLuyenThi.com
5
3
1
1
1
1
= x + 5 x + 3 x + 10 x + = u5 5u3 + 5u ;
Ta co : x +
5
x
x
x
x
Va y 5 +
5
3
1
1
1
1
= y + 5 y + 3 y + 10 y + = v5 5v3 + 5v
y
y
y
y
y5
5
u + v =
He phng trnh a cho tr thanh: 5
3
5
3
m
u 5u + 5u + v 5v + 5v =
u + v =
5
5
3
m
5 ( u + v ) 3uv ( u + v ) + 5 ( u + v ) =
u + v =
5
= 25 u2 v2 22uv + 101
m
m 15125
Th c hie n tng t ba i toan tre n ta tm c 1025
.
m 125
16
1
5
( x + y ) 1 + =
xy
x2 + y2 1 + 1 =
m
x2 y2
Li giai
ie u kien: xy 0 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
1 1
1 1
5
5
x + y + + =
x + y + x + y =
x y
2
2
1
1
x2 + y2 + 1 + 1 =
x + x + y + y = m + 4
x2 y2
811
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 1
1 1
5
5
x + y + + =
x + y + + =
x
y
x y
2
21 m
1
1
1
1
x + 1 y + 1 =
+
+
+
+
+
=
+
x
y
2
x
y
m
4
x
y
2
x
y
x
y
1
1
Suy ra x + ;y + la hai nghie m cu a phng trnh:
x
y
t 2 5t +
Ta co x +
21 m
=0 m =2t 2 10t + 21
2
(1)
1
1
2, y + 2 . Do o he phng trnh co nghiem khi va ch khi
x
y
(1) co nghiem t 2 .
Xe t ha m so f(t) = 2t 2 10t + 21 tre n ( ; 2 2; + ) .
Ta co : f '(t) = 4t 10;f '(t) = 0 t =
5
.
2
Ba ng bie n thie n:
t
f '(t)
f(t)
5
2
+
17
2
49
17
la gia tr ca n tm.
2
x2 + y2
3
3
x +y
812
1
8
1 +
=
xy
.
3
1
m
1 +
=
xy
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
x + y2
3
3
x +y
) 1 + xy2 + x 1y
) 1 + x 3y
2 2
2 2
8
=
3
1
+
m
=
xy x3 y3
2
2
2
1
1 2x 2y
2
1
1
x
y
8
+
+
+
+
+
=
x + + y + =
8
x
x2 y2 y
y
x
2
2
3
3
x3 + y3 + 3x + 3y + 3x + 3y + 1 + 1 =
1
1
m
x
y
m
+
+
+
=
y
x
y2 x2
x3 y3
y
x
1
u= x +
y
a t
v= y + 1
1
u= x +
xy + 1 uy =
uy vx
y =
Tr c tie n xe t he phng trnh:
.
xy + 1 vx =
xy + 1 vx
v= y + 1 =
x
TH1: Ne u u = 0 v = 0 (do x 0 ).
Khi o he phng trnh co nghiem xy = 1 .
vx
TH2: Ne u u 0 y = thay va o phng trnh th hai ta c:
u
2
vx
+ 1= vx vx 2 uvx + u = 0
(1)
u
uv 4
He co nghiem khi phng trnh (1) co nghie m u2 v2 4uv 0
.
uv 0
uv 4
Va y ta ca n tm ieu kie n cu a tham so sao cho
.
uv 0
Thay u,v va o he ta c:
u + v 2 2uv =
u2 + v2 =
8
u2 + v2 =
8
8
)
(
.
3
2
2
3
16
m
m
u + v =
( u + v ) u + v uv =
( u + v )( 8 uv ) =
813
www.TaiLieuLuyenThi.com
2
uv = ( u + v ) 8
u + v) 8
(
uv =
2
.
3
u
v
8
+
(
)
u
v
( ) + 12 u + v
m
=
( u + v ) 8
=
m
( )
2
S2 8
P=
S= u + v 2
2
a t
.
, S 4P khi o
P
=
uv
S3
+ 12S (2)
m =
2
Ta co :
2
S2 8
S 4.
2
4 S 4
2 2 S 2 2
S2 4P
S2 8
S 4
.
S =
4
=
P uv 4
4
S = 4
P uv 0
=
S2 8
2 2 S 2 2
0
2
Va y e he phng trnh co nghiem ta ca n tm m e phng trnh (2) co
2 2 S 2 2
nghiem tho a ma n S = 4
.
S = 4
2 2 S 2 2
S3
Xe t ha m so f ( S) =
+ 12S v i S = 4
2
S = 4
3S2
;f '(S) =
0S=
2 2 .
2
La p ba ng bie n thie n suy ra:
m = 16
m= f ( 4 )
m f 4
=
=
m 16
16 2 m 16 2 .
( )
16 2 m 16 2
f 2 2 m f 2 2
Va y gia tr ca n tm cua tham so m la 16 2;16 2 .
Ta co : f '(S) =
12
814
( )
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 20. Tm cac gia tr cua tham so m e he phng trnh sau co ung hai nghiem:
x + xy + y =
m
2
2
1 2m
x + y + xy =
Li giai
S= x + y 2
a t
, S 4P khi o he phng trnh tr tha nh:
P = xy
S + P = m
P = m S
2
2
S P =1 2m
S + S =1 m
Ma t kha c:
2
S>
m=
1 S S (1) S + 4S > 4 1 S S 5S + 8S 4 > 0
5 .
S < 2
2
2
S>
Va y he phng trnh co ung hai nghie m (1) co nghie m
5 .
S < 2
2
11
Xe t ha m so f(S) =
.
1 S2 S tre n ( ;2 ) ; + m <
5
25
11
Va y gia tr ca n tm cua tham so m la ; .
25
x2 + y2 = 2 (1 + m )
815
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ng c la i v i m = 0 he luon co hai nghiem ( x;y ) = ( 1; 1) ; (1;1) .
Va y khong to n ta i gia tr cu a tham so e he co nghiem duy nha t.
x2 + y2 =
m
.
Bai 22. Tm m e he phng trnh sau co nghiem
1
x + y xy =
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x + y 2 2xy
1 + xy 2 2xy
= m
(
)
(
) = m x2 y2= m 1 (1) .
x + y =1 + xy
x + y xy =1
x + y =1 + xy
(x + y)
Li giai
S= x + y 2
a t
, S 4P khi o he phng trnh tr tha nh:
P = xy
5S =
S 4m
4P 4 =
.
S P =1 m
P =5m 1
4
2
1
Va y gia tr ca n tm cua tham so la ; 1; + ) .
4
Li giai
816
www.TaiLieuLuyenThi.com
He phng trnh a cho tng ng v i:
1
x =
2
x + y =
1
x + y =
1
1
x = y
y =
2
2
2
0 2
( x y ) x + xy + y m =
x
xy
y
m
0
+
+
x + y =
(1)
2
2
0
x + xy + y m =
He phng trnh co ba nghie m pha n bie t (1) co hai nghie m pha n bie t
1 1
kha c ; .
2 2
y = 1 x
Ta co (1) 2
0 (2)
x x + 1 m =
= 1 4 (1 m ) > 0
1
3
3
.
4
x + xy + y = m + 2
.
Bai 25. Tm m e he phng trnh sau co nghiem
xy ( x + y ) = m + 1
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x + y = m + 1
x + y + xy = m + 2
xy = 1
x + y =
1
xy ( x + y ) = m + 1
xy= m + 1
(x + y)
m + 1 2 4.1 m 1
( )
.
4xy
m 3
12 4. m + 1
( )
3
Va y gia tr ca n tm cua tham so la ; 1; + ) .
4
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y + xy= 2m + 1
sau luon co nghie m:
2
xy ( x + y ) = m + m
x + y + xy= 2m + 1
xy = m
.
) m ( m + 1) x + y =m
xy ( x + y=
xy= m + 1
V i x + y = m + 1,xy = m ta co :
(x + y)
4xy = ( m + 1) 4m = ( m 1) 0, m .
m +1 2 =
( ) 4m m = 1
.
= 4xy
=
2
m= 2 2 2
m
4
m
+
1
(
)
+ ie u kien u:
- V i m = 1 he phng trnh tr tha nh:
x + y =
2
x + y =
y =1
1
xy = 2
- V i m= 2 2 2 he phng trnh tr tha nh:
x + y = 3 2 2
xy= 2 2 2
he na y co hai nghiem ( x;y ) =
1;2 2 2 ; 2 2 2;1 nen
x + y = 2 2 2
xy= 3 2 2
kho ng tho a ma n.
818
)(
www.TaiLieuLuyenThi.com
- V i m= 2 + 2 2 he phng trnh co nhie u hn mo t nghiem ne n khong
tho a man.
Va y gia tr ca n tm cua tham so la m = 1 .
x + y =
3
Bai 27. Tm m e he phng trnh co nghiem ( x;y ) ,x 4
m
x + 5 + y + 5 =
Li giai
ie u kien: x 4,y 0 .
a t u=
x,v=
v= 3 u
u + v =
3
u2,v 0
2 u3.
2
2
u
5
v
5
m
+
+
+
=
2
u2 + 5 + ( 3 u ) + 5 =
m (1)
Xe t ha m so f(u)=
f '(u) =
u
2
u +5
u2 + 5 +
u3
( u 3)
(3 u)
+ 5 tre n 2;3 , ta co :
;f '(u) = 0 u
+5
( u 3)
+ 5 = ( 3 u ) u2 + 5 u =
3
2
Ta co f(2) =
3 + 6,f(3) =
5 + 14 .
Suy ra 3 + 6 m 5 + 14 .
Va y gia tr ca n tm cua tham so la 3 + 6; 5 + 14 .
Bai 28. Chng minh ra ng he phng trnh sau luo n co nghie m v i mo i gia tr
x + y = m + 1
cu a tham so: 2
2
2
x y + xy = 2m m 3
Li giai
x + y = m + 1
.
He phng trnh a cho tng ng v i:
xy ( x + y ) = ( m + 1)( 2m 3)
819
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y = m + 1
2
( x + y ) 4xy =
= 2m 3
xy
( m + 1)
4 ( 2m 3) = m 2 6m + 13 > 0, m
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x + y =
m
m
x + y =
.
2
2
2
= m 3
6 m
( x + y ) 2xy =
xy
( x + y ) 4xy m 2 4 m 2 3 2 m 2 .
Khi o P= xy + 2 ( x + y=
) m 2 3 + 2m=
( m + 1)
4 4 .
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 + y2 =
x2 + y2 =
m
m
2
2
m 2 3m + 2 .
2
2x2 y2 =3m 2
x +y
x2 y2 =
820
www.TaiLieuLuyenThi.com
m 2 3m + 2
m 2 4.
0
=
2
3 5 m 3 + 5
2 m 3 + 5
.
S =m 0
m 0
3 5 m 1
m 2
2
P m 3m + 2 0
2
m 1
x + y =
m
.
Bai 31. Tm m e he phng trnh sau co nghiem
m
x + y xy =
Li giai
ie u kien: x 0,y 0 .
a
t u
=
=
x,v
u + v =
m
u + v =
m
u + v =
m
2
2
m m .
2
m
m
( u + v ) 3uv =
uv =
u + v uv =
3
m2 m
m 2 4.
0
=
3
m = 0
.
S =m 0
1
m
4
2
P m m 0
=
3
2
( x + y ) =
4
Li giai
821
www.TaiLieuLuyenThi.com
x2 + y2 = 2 ( m + 1)
0
x + y + 2 =
(1)
(2)
(3)
2 ( m + 1) , ( m > 1) .
Ta co d=
( O;d1 ) d=
( O;d 2 )
2
= 2 ( m + 1)
d ( O;d1 ) = R
12 + 12
0.
m=
2
( O;d 2 ) R =
d=
2 ( m + 1)
2 2
1
1
+
chung v i ( C ) .
chung v i ( C ) .
x3 y3= m ( x y )
co ba nghiem
Bai 33. Tm m e he phng trnh sau
1
x + y =
pha n bie t ( x1;y1 ) , ( x 2 ;y 2 ) , ( x3 ;y3 ) trong o x1 ,x2 ,x3 la p tha nh ca p so cong
va co hai so co tr tuye t oi l n hn 1.
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
1
x = y =
( x y ) x2 + xy + y 2 m =
2
0
1
x + y =
x + y =
1
2
2
0
x + xy + y m =
822
www.TaiLieuLuyenThi.com
1
x = y =
x = y =
2
2
y =1 x
.
y =1 x
2
2
0 (1)
x 2 + x ( 1 x ) + ( 1 x ) m =0
x + x + 1 m =
Yeu cau bai toan tng ng vi (1) co hai nghiem phan biet x1 ,x2 thoa man:
= 1 4 (1 m ) > 0
1
2. =
1 1 =1
x1 + x 2 =
1 4m 3 > 1
m > 3.
x1 > 1
2
x2 > 1
1 + 4m 3 > 1
x + y + xy =
m
Bai 34. Tm m e he phng trnh sau co nghiem 2
.
2
m
x + y =
Li giai
S= x + y 2
a t
, S 4P khi o he phng trnh tr tha nh:
P = xy
P= m S
S + P = m
P = m S
.
2
2
2
2 ( m S) =
m
S =
S 2P m
S + 2S 3m
Ta co : S2 4P S2 4 ( m S) S2 + 4S 4m .
Ma t kha c m =
Suy=
ra m
S2 + 2S
S2 + 2S
do o S2 + 4S 4.
S2 4S 0 0 S 4 .
3
3
S2 + 2S
0;8 .
3
www.TaiLieuLuyenThi.com
S= x + y 2
a) a t
, S 4P khi o he phng trnh tr tha nh:
P = xy
S2 2P + P = m + 6
S2 + 2S = 2m + 6 (1)
2S + P = m
P = m 2S
Ta co : S2 4P S2 4 ( m 2S) S2 + 8S 4m .
Ma t kha c: m =
S2 + 2S 6
suy ra:
2
S2 + 2S 6
2S2 8S 24 0 2 S 6 .
2
He phng trnh co nghiem (1) co nghie m 2 S 6 .
S2 + 8S 4.
S2 + 2S 6
tre n 2;6 , ta co :
2
f '(S) =
S + 1;f '(S) =
0S=
1 .
Xe t ha m so f(S) =
7
Ta co : f(2) =
3;f(6) =
21;f(1) =
.
2
7
Suy ra gia tr can tm cu a tham so la ;21 .
2
2
2
2
2
= 21
x 3,m
x + 4x = m
x + 4x = 3x 6
2x 4x 6 = 0 =
3
x =
3,y =3 ne n kho ng tho a man.
3
2x + xy + 2y =
x = 3,y = 3
x2 + xy + y2 =
27 x = 3
TH2: Ne u m = 21 : khi o he tr tha nh:
21 y = 3
2x + xy + 2y =
www.TaiLieuLuyenThi.com
x 3 x + 1= 3 y + 2 y
Bai 36. Tm m e he phng trnh sau co nghiem
.
m
x + y =
Li giai
ie u kien : x 1,y 2 .
x +=
y 3 x +1 + y + 2
.
Vie t la i he d i dang :
x + y =
m
=
u
a t
v
=
x +1
y+2
u2 + v2 3= 3 ( u + v )
3 ( u + v ) =
m
2
2
u2 + v2 =m + 3
m
u + v 3 =
m
u + v =3
2
.
u + v ) u2 + v2
(
1 m2
=
m 3
uv
2
2 9
m
1 m2
m 3 =
t+
0 (1) .
3
2 9
m2
m2
=
2
m 3 0
9
9 + 3 21
m
0
m 9 + 3 15 .
2
3
1 m2
m 3 0
2 9
9 + 3 21
825
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 37. Tm m e he phng trnh sau co nghiem thc x,y 0 :
xy ( x + y ) = x2 xy + y2
1
1
m
3+ 3=
y
x
Li giai
T phng trnh a u cu a he ta co :
xy ( x + y )
x2 y2
a=
t u
x2 xy + y2
x2 y2
1 1 1
1
1
.
+ =
+
x y x2 xy y2
1
1
=
,v
, ( u,v 0 ) khi o u + v = u2 uv + v2 ;
x
y
Va m = u3 + v3 = ( u + v ) u2 uv + v2 = ( u + v ) .
u + v = u2 uv + v2
Tr c tie n ta pha i co m 0 va e y :
2
v 3v2
u + v = u uv + v = u +
> 0, u,v 0
2
4
u + v = u + v 2 3uv
m m
u
+
v
( u + v)
(
)
uv =
( )
uv =
.
3
2
( u + v ) =
u + v =m
u + v =m
m m
=
0
(1)
3
He co nghiem tho a ma n ye u cau tre n (1) co nghiem u,v 0 .
m m
0
= m 4.
0 < m 16
3
.
m m
m 1
=
0
P
3
826
www.TaiLieuLuyenThi.com
Chu e 2.
HE OI XNG LOAI II
3x =y 2y + my
.
2
3
2
=
+
3y
x
2x
mx
Li giai
+ ie u kien ca n:
Gia s he phng trnh co nghiem ( x 0 ,y 0 ) , khi o ( y 0 ,x 0 ) cu ng la nghiem
cu a he ne n e he co nghiem duy nha t th tr c he t x 0 = y 0 .
x0 = 0
Thay vao he ta c x 03 5x 02 + mx 0 =
0 2
0(*)
x 0 5x 0 + m =
He co nghie m duy nha t th (*) hoa c vo nghie m hoa c co nghiem ke p x = 0 ,
= 25 4m < 0
25
m = 0
+ ie u kien u:
25
, khi o he phng trnh tng ng v i:
V i m >
4
2
2
2
3x = y y 2y + m= y ( y 1) + m 1 0
x,y 0 .
3y2= x x2 2x + m= x ( x 1)2 + m 1 0
(
(
)
)
) (
x x2 5x + m + y y2 5y + m =
0.
2
2
5
25
5
25
x x + m + y y + m =0 x =y =0 .
2
4
2
4
25
th he co nghie m duy nha t ( x;y ) = ( 0;0 ) .
Va y v i m >
4
25
Ket luan: Va y m >
la nh ng gia tr ca n tm.
4
827
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 2. Ch ng minh ra ng he phng trnh:
x
y
=
e 2014 2
y 1
x
y
=
e 2014
x2 1
Li giai
ie u kien: x > 1, y > 1 .
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x
y
x
y
ex
=
ex ey =
ey
(1) .
2
2
2
2
x 1
y 1
x 1
y 1
Xe t ha m so f(t)
= et
f '(t) = et +
t
t2 1
( t 1)
2
t 1
tre n ( ; 1) (1; + ) , ta co :
khoang ( ; 1) va (1;+ ) .
V i x > 0,y > 0 ta co (1) f(x)= f(y) x= y .
Thay vao phng trnh th nha t cu a he ta c:
x
ex 2014 +
=
0 (2) .
2
x 1
x
ex 2014 +
lie n tu c tre n (1;+ ) , ta co :
Xe t ha m so g(x) =
2
x 1
1
3x
g'(x) = ex
;g''(x) = ex +
> 0, x > 1 ne n
2
2
2
2
2
x 1 x 1
x 1
x 1
co ung hai nghie m tren (1;+ ) . T o suy ra he phng trnh co ung hai
nghiem x > 0,y > 0 (pcm).
828
www.TaiLieuLuyenThi.com
C. BAI TAP REN LUYEN
x + 1 + y 2 =
m
.
Bai 1. Tm m e he phng trnh sau co nghiem
y
+
1
+
x
2
=
m
Li giai
ie u kien: x 2,y 2,m 0 .
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x + 1 + y 2 y + 1 x 2 =0
xy
x +1 + y +1
yx
y2 + x2
) (
x +1 y +1 +
y 2 x 2 =0
=
0.
1
1
=
(x y)
0
x +1 + y +1
2
+
y
x=
y (do
1
x +1 + y +1
1
x2 + y2
> 0 ).
Xe t
ham
so
f(x)=
x + 1 + x 2 o ng
(1) .
bien
tren
2; + ) nen
f(x) f(2) =
3 v i mo i x 2 .
Li giai
+ ie u kien ca n:
829
www.TaiLieuLuyenThi.com
+ ie u kie n u :
V i m < 0 khi o tr theo ve hai phng trnh cua he ta c:
x = y
.
xy ( x y ) = y2 x2 ( x y )( xy + x + y ) = 0
0
xy + x + y =
xy + x + y 0 . V va y x = y .
Li giai
+ ie u kien ca n:
3
1
( x y )( x + y + 3) =
0
y+
x=
( x + 1) =
4
2
(thoa ma n).
2
3
3
1
x
+
1
=
y
+
( y + 1)2 =
(
)
x+
y=
4
2
Va y gia tr ca n tm cua tham so la m =
3
.
4
x3 = 2y + x + m
.
Bai 3. Tm m e he phng trnh sau co nghiem duy nha t
3
y = 2x + y + m
830
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x3 y3 = y x ( x y ) x2 + xy + y2 + 1 = 0 y = x .
Li giai
+ ie u kien ca n:
2
2
y
=
1
x
x
y
1
+
=
x
x
y
1
+
=
(
)
( )
1
Va y gia tr ca n tm cua tham so la m = .
2
.
2
mx
y + ( m + 2 ) y =
831
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x2 y2 + ( m + 2 )( x y )= m ( y x ) .
x = y
.
( x y )( x + y + 2m + 2 ) = 0
0
x + y + 2m + 2 =
2 x =
2,y =
2
x =
y
x
7y
my
Li giai
+ ie u kien can:
(1)
He phng trnh co nghiem duy nha t khi (1) vo nghie m hoa c co nghiem kep
'= 16 m < 0
x 0 =0 '= 16 m= 0 m > 16 .
02 8.0 + m =
0
832
www.TaiLieuLuyenThi.com
+ ie u kie n u : V i m > 16 :
(
(
)
)
x x2 + m =y 2 + 7x 2
) (
x x2 8x + m + y y2 8y + m =
0.
2
2
x ( x 4 ) + m 16 + y ( y 4 ) + m 16 =0 x =y =0 .
Li giai
V i mo i gia tr cu a tham so m he phng trnh tren luo n co nghiem
( x;y ) = ( 0;0 ) . Vay gia tr can tm cua tham so la tap so thc.
Bai 8. Tm ca c gia tr cua tham so m e he phng trnh sau co nghie m:
x + 1 + 3 y =
m
.
m
y + 1 + 3 x =
Li giai
ie u kien: 1 x 3, 1 y 3 .
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
x +1 y +1 + 3 y 3 x =
0.
x + 1 3 x=
y + 1 3 y x= y .
x + 1 + 3 x (1) .
x + 1 + 3 x = 4 + 2 ( x + 1)( 3 x ) 4
Ta co :
x + 1 + 3 x 2(x + 1 + 3 x) =
2 2
833
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 x +1 + 3 x 2 2 .
Li giai
V i mo i m > 0 co ng theo ve hai phng trnh cua he ta c:
Bai 10. Tm cac gia tr cua tham so m e he phng trnh sau co nghiem duy nhat
xy + x 2 = m ( y 1)
2
xy + y = m ( x 1)
Li giai
+ ie u kien ca n:
He phng trnh co nghiem duy nha t khi (1) co nghie m duy nha t
m = 0
.
= m 2 8m = 0
m = 8
834
www.TaiLieuLuyenThi.com
+ ie u kie n u :
xy +=
x 0
x2 0 =
(tho a man).
V i m = 0 he phng trnh tr tha nh:
2
0
y = 0
xy + y =
xy + x 2 = 8 ( y 1)
x = 2
2
y = 2
xy + y = 8 ( x 1)
7 + y + 11 x 4 = m 4 3 10 3m
L i gia i
Tr theo ve hai phng trnh cu a he ta c:
7 + x 11 x =
7 + y 11 y x = y .
1
2 7+x
7 + x + 11 x tre n 7;11 , ta co :
1
2 11 x
;f '(x) = 0 11 x = x + 7 x = 2 .
La p ba ng bie n thie n cua f(x) suy ra (1) co nghie m duy nha t khi va ch khi:
4 + m 4 3 10 3m =
6
m 2 =4 3 10 3m m =
3.
835
www.TaiLieuLuyenThi.com
Chu e 3.
HE ANG CAP
) (
(1)
Li giai
T hai phng trnh trong he ta co : m =
x2 + xy + y 2
2x2 + xy y2
1
TH1: Ne u y =0 m = va he co nghiem
2
1
;0 .
2
t2 + t + 1
2
2t + t 1
1
(3) . T (1) ta co : 2t 2 + t =
(2) .
x
, khi o ta c:
y
1
> 0 t > ( t < 1) .
2
y
t ( ; 1) ; + .
2
836
www.TaiLieuLuyenThi.com
Xe t ha m so f(t) =
f '(t) =
t2 + t + 1
tre n khoa ng ( ; 1) ; + , ta co :
2t + t 1
2
t =3 7
.
;f '(t) = 0 t 2 + 6t + 2 = 0
2
2
t
3
7
=
2t + t 1
t 2 + 6t + 2
14 + 5 7
28 + 11 7
2
2m 1 .
2
7x + 4xy + 2y
2m + 5
Li giai
5x2 + 4xy 2y 2 3
( 4x + 2y=
)
16x2 + 16xy + 4y 2
Suy ra e he co nghie m th ca n
18
.
2m + 5
18
5
0 2m + 5 < 0 m < .
2m + 5
2
5
Ba y gi ta chng minh v i m < th he bat phng trnh co nghie m.
2
1
x =
5x2 4xy + 2y2 =
3
7 , suy ra he na y co nghiem.
(*)
2
2
3
21x + 12xy + 6y =
y = 2
18 v i m < 2 .
2
2
21x 0 + 4x 0 y 0 + 6y 0 = 3 < 3
2m + 5
www.TaiLieuLuyenThi.com
5
Va y gia tr ca n tm cua tham so la m < .
2
2
18
.
2m + 5
2m 1 , ( k > 0 ) .
2
2
7kx + 4kxy + 2ky k.
2m + 5
.
7k
5
.
2
k
1
2
k
1
5k
16k
3
0
=
+
+
=
(
) ( ) ( )
k = 1
x2 2xy 2x + 2 m
x 2xy 2x + 2 m
2
2
2
2
2
2 x xy + 2y x + x 2xy 2x + 2 3m 2 ( x 2y ) + 2 ( x 1) 3m
) (
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
3
=
xy=
t ( t + 2 ) x
( xy + 2 ) x3
9
Ne u m =0 t = he phng trnh vo nghiem.
2
9
Va y m 0 t 0; ; 2 .
2
=
t
t 2t + 9 )
y = 3 (
t ( t + 2 ) .3
t ( 2t + 9 )
m
2t 2 + (13 m ) t + 18
= 0 (1) .
Va y he phng trnh co ba nghiem pha n bie t khi (1) co hai nghie m pha n biet
9
t 0; ; 2 .
2
2
=
(13 m ) 144 > 0
m < 1
18 0
8 2 13 m + 18 0 m > 25 .
(
)
m 0
81 9
13
m
18
0
(
)
2 2
4m
+
4m
12
+
105
Li giai
e cho n gia n ta a t a = m 4 4m 3 + 4m 2 12 + 105 .
Nha n thay x = 0 kho ng la nghiem cu a he phng trnh:
839
www.TaiLieuLuyenThi.com
Khi o at t =
y
he phng trnh tr tha nh:
x
5t 2 + 4t + 2
x2 1 2t 3t 2 =
5t 2 + 4t + 2
=
a
8.
8
a = 8.
3t 2 2t + 1
2
3t
2t
1
+
1
a
x2 2 + 4t + 5t 2 =
1 2t 3t > 0
1 < t < 3
(
(
)
)
Xe t ha m so f(t) = 8.
(1)
5t 2 + 4t + 2
1
tre n 1; , ta co :
3
3t 2t + 1
11 105
t =
2t + 22t + 8
2
2
.
f '(t) = 8.
;f '(t) = 0 2t + 22t + 8 = 0
2
+
11
105
3t 2t + 1
t =
2
1
2
t 1;
1
3
1
Va y he phng trnh co nghiem (1) co nghie m t 1; a 105 3 .
3
m 4 4m 3 + 4m 2 12 + 105 105 3 m 4 4m 3 + 4m 2 9 0 .
m 3
.
( m 3)( m + 1) m 2 2m + 3 0
m 1
Li giai
T he phng trnh suy ra: m = 11.
TH1: Ne u y = 0 khi o m =
840
x2 + 2xy + 3y2
3x2 + 2xy + y2
11
he phng trnh co nghiem
3
11
;0 .
www.TaiLieuLuyenThi.com
t 2 + 2t + 3
2
3t + 2t + 1
t 2 + 2t + 3
3t 2 + 2t + 1
(1) v i t =
x
.
y
tre n ta co:
t =2 3
.
;f '(t) = 0 t 2 + 4t + 1 = 0
2
2
t
2
3
=
3t + 2t + 1
t 2 + 4t + 1
) (
) (
11 2 3 m 11 2 + 3 .
) (
Li giai
T he phng trnh suy ra: m = 3.
x2 + xy 2y2
x2 xy + y2
TH1: Ne u y =
0m=
3 x =
3 he phng trnh co nghiem 3;0 .
TH2: Ne u y 0 khi o m = 3.
Xe t ha m so f(t) = 3.
t +t 2
t2 t + 1
t2 + t 2
2
t t +1
(1) v i t =
x
.
y
tre n ta co:
3 7
t =
2t + 6t 1
2 .
f '(t) = 3.
;f '(t) = 0 2t 2 + 6t 1= 0
2
3+ 7
t2 t + 1
t =
2
841
www.TaiLieuLuyenThi.com
3 7
3+ 7
Suy ra min f(t) =f
=1 2 7;max f(t) =f
=1 + 2 7 .
2
2
t
t
Li giai
V i x = 0 he ba t phng trnh tr tha nh:
y2 m
y2 m
2m + 1
y
max
m
,
la nghiem cu a
2m + 1
2
2
2y 2m + 1 y
he ba t phng trnh.
Do o he a cho kho ng the co nghiem duy nha t. Vay kho ng ton ta i m e he
co nghiem duy nha t.
Bai 4. Tm m e he ba t phng trnh sau co nghie m duy nha t:
x2 + 2xy + 2y 2 m
2
2
x 4xy y m
Li giai
2
2
2
x2 4xy y2 0
x 4xy y 0
842
( 0;0 ); (
m;0
ne n kho ng co
www.TaiLieuLuyenThi.com
x + y =
0
x = 0
.
=
y 0
y = 0
2
2
x 4xy y 0
Li giai
Ne u y = 0 he phng trnh a cho vo nghie m.
Xe t y 0 khi o a t t =
x
ta co :
y
t > 1
y 2 ( t 1) =
12
2 2
t2 t
=
26 12. = 12t
y t t = 26 + m
m +
t 1
2
2 1 m
x + 2xy 7y
1+ m
Li giai
He ba t phng trnh a cho tng ng v i:
3x2 + 10xy 5y 2 < 2
1 m .
2
2
2x
4xy
+
14y
2.
1+ m
2
4
1 m
.
( x + 3y ) <
1+ m
m +1
843
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ta ch ng minh v i m < 1 th he ba t phng trnh co nghiem.
Tha t va y xe t he phng trnh:
3x2 + 10xy 5y 2 < 2
.
2
2
1
x 2xy + 7y =
He na y luo n co nghiem ( x 0 ;y 0 )
3x2 + 10x y 5y2 < 2
0 0
0
0
Khi o
.
1 m
2
2
, m < 1
x 0 + 2x 0 y 0 7y 0 = 1
1+ m
+
x
xy
4y
m
4
Li giai
He ba t phng trnh a cho tng ng v i:
2
2
2
2
2
2
3x 4xy + y < m
3x 4xy + y < m
.
2
2
2
2
2x 2xy + 8y 2 ( m + 4 )
( x 3y ) < m 2m 8
( x;y ) = ( 0;0 ) .
Li giai
La y (1) + k.(2) theo ve ta c:
844
(1)
(2)
www.TaiLieuLuyenThi.com
( k + 4 ) x2 + ( k 3) xy + ( 4 2k ) y2 6 + km .
3 k
.
( k + 4 )( 4 2k ) =
2
2 130 5
k=
k 3
9
4
k
4
4
2k
9
6k
k
+
+
)(
)
2 130 + 5
(
k =
9
Khi o m.k + 6
Ne u k
=
k + 4x 4 2ky
0 m.k 6 .
2 130 5
54
.
m
9
2 130 5
2 130 + 5
54
Ne u k =
.
m
9
2 130 + 5
Va y
54
2 130 5
mm
54
2 130 + 5
la nh ng gia tr ca n tm.
845
www.TaiLieuLuyenThi.com
Chu e 4.
KY THUAT S DUNG TNH N IEU
CUA HAM SO - X LY BAI TOAN HE PHNG TRNH
CO CHA THAM SO
A. NOI DUNG PHNG PHAP
Noi dung ch nay toi xin trnh bay vi cac ban bai toan Bien luan h
phng trnh da vao tnh n iu ca ham s. Cac bai toan cha tham s
gii bng phng phap tnh n iu ca ham s thng xut phat t Bai
toan tm ieu kien cua tham so e phng trnh, bat phng trnh co nghiem.
Phng phap chung e giai cac bai toan dang nay o la kh tham so a bien
ve mot ve (ve trai) va a tham so ve mot ve (ve phai) cua phng trnh. Xet
mien gia tr cua ham so cha bien t o suy ra cac gia tr cua tham so can
tm. Vi cac bai toan bien luan chung ta can lu y kien thc ve dau cua tam
thc bac hai
Xe t tam th c ba c hai f(x) = ax2 + bx + c, (a 0); = b2 4ac
b
x1 x 2 =
S =+
a
Phng trnh co hai nghiem th theo vie t ta co
c
P x=
=
1x 2
a
Da u cu a f(x):
a > 0
+ f(x) > 0, x
2
= b 4ac < 0
a < 0
+ f(x) < 0, x
2
= b 4ac < 0
a > 0
+ f(x) 0, x
2
= b 4ac 0
a < 0
+ f(x) 0, x
2
= b 4ac 0
Phng trnh f(x) = 0 co hai nghie m tra i da u khi va ch khi P < 0.
Phng trnh f(x) = 0 co hai nghie m phan bie t cu ng da u khi va ch khi:
( x x + 1)3
Phng trnh f(x) = 0 co hai nghie m phan bie t kho ng a m khi va ch khi:
846
www.TaiLieuLuyenThi.com
= b2 4ac > 0
>0
S =
a
P= a 0
Phng trnh f(x) = 0 co hai nghie m phan bie t a m khi va ch khi:
= b2 4ac > 0
<0
S =
a
P= a > 0
b
S
x1 < x 2 < = <
2a
2
af() > 0
= b2 4ac > 0
b
S
x 2 > x1 > = >
2a
2
af() > 0
www.TaiLieuLuyenThi.com
Khng ma t tnh tng qua t gi s a > 0 va f(x) = 0 co hai nghim phan bit
b
b +
<
=
x2
2a
2a
xu ly nh sau:
=
x1
tu y thuo c ye u ca u ba i toa n ta co bo n h ng
= b2 4ac > 0
- Nu x1 < < x2 b
b + .
<<
2a
2a
= b2 4ac > 0
.
- Nu x 2 > x1 >
b
=
>
x1
2a
= b2 4ac > 0
.
- Nu x1 < x 2 <
b +
=
x
<
2
2a
Cach 4. Du ng nh ly vie t
= b2 4ac > 0
= b2 4ac > 0
x1 < < x2
2
(x1 )(x2 ) < 0
x1x2 (x1 + x2 ) + < 0
= b2 4ac > 0
= b2 4ac > 0
Nhan xet. Noi dung cua cach dung nh ly ao ve dau cua tam thc bac hai
vi cach 4 co noi dung giong nhau ch khac nhau ve hnh thc ap dung. Ch
duy nhat cach hai dung tnh n ieu ham so oi khi giai quyet bai toan
nhanh gon nhng mot so trng hp khong kh c tham so dang t do th ta
khong lam c theo cach nay. Con ba cach con lai phu hp vi kien thc lp
10 hoan toan dung nhng kien thc c ban. Ca bon cach eu dung c trong
trng hp kh c tham so m ve trang thai t do (thong thng la bac 1 oi
vi m). e hieu ro hn cac em xem li giai chi tiet cac bai tap mau ben di.
848
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ba i toan tm ieu kien cua tham so thng quy ve s dung tnh n ieu cua
ham so, thng la tm gia tr ln nhat, gia tr nho nhat cua ham so tren mot mien
ieu kien e bai cho trc (hoac xuat phat t ieu kien cua phng trnh).
Mo t phng trnh co dang G(x, m) = 0 ta pha i bie n o i phng trnh ve dang
f(x) = g(m), trong o g(m) la mo t ha m o i v i tham so va mie n xa c nh
a y la D = [a; b] hoa c (a; b) hoa c (a; +) hoa c (; a),
Sau khi bie n o i ta c mo t so da ng phng trnh, ba t phng trnh sau:
g(m)
= f(t), t D min f(t) g(m) max f(t)
tD
tD
g(m) f(t), t D co nghiem vi moi t thuoc D khi va ch khi g(m) max f(t) .
tD
g(m) f(t), t D co nghiem vi moi t thuoc D khi va ch khi g(m) min f(t) .
tD
t=
Ne u xua t hien
ax + b cx + d .
a + bx; c bx ( a + bx )2 + ( c bx )2 = a + c, th a t:
a + bx = a + c.sin
;
c bx = a + c.cos
1 tan 2
2 ; cos =
2
Va s du ng he th c sin
1 + tan 2
1 + tan 2
2
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
Dang 1. Tm ca c gia tr cu a tham so e phng trnh G(x, m) = 0 co nghiem
tre n mie n D.
Bc 1.Vie t la i phng trnh d i da ng f(x) = g(m).
Bc 2. Kha o sa t tm gia tr l n nha t, gia tr nho nha t cua f(x) tren D (hoa c
la p ba ng bien thie n), gia =
s a min f(x) f(x)=
A max f(x) .
xD
xD
xD
Bc 3. Tm ie u kien cu a tham so
+ Phng trnh f(x) g(m) g(m) A =
max f(x)
xD
Bc 4. a ra ke t lua n.
Dang 3. Tm cac gia tr cua tham so e bat phng trnh f(x) g(m) hoac f(x) g(m)
v i mo i x D.
+ Phng trnh f(x) g(m), x D g(m) a =min f(x)
xD
Lu y. V i da ng a t t=
ax + b + c ax th ta co
Va s du ng Bunhiacopski ta c t
b+c;
Ngoai ra s du ng Co si ta co ngay:
850
2(b + c) .
www.TaiLieuLuyenThi.com
t 2 b + c + ax + b + c ax = 2(b + c) t 2(b + c)
10 3x + 3x 1 th t 3; 3 2
Cha ng han vi t =
V i cac bai toan tm ieu kien cua tham so e phng trnh co nghiem duy nhat
thong thng chung ta lap luan. Gia s x0 la nghiem cua phng trnh th x0 la
nghiem cua phng trnh va do o e phng trnh co nghiem duy nhat khi va ch khi
x0 = x0 x0 = 0 va thay vao phng trnh ta tm c gia tr cua tham so m. Tuy
nhien can co bc th lai xem phng trnh co nghiem duy nhat hay khong.
B. BAI TAP MAU
Bai 1. Tm ca c gia tr cua tham so m e he phng trnh sau co nghiem th c:
4
2
x +1 y =
m
Li giai
ie u kien: y 0 .
Phng trnh a u cu a he tng ng v i:
2
1
1
5
x
y
x
1
x
1
y
3
y
+
+
+
+
( ) ( ) ( ) 2 2 2 = 0 x = y .
24
x 2 + 1 x (1) .
x 2 + 1 x tre n 0; + ) , ta co :
=
f '(x)
1
=
3
2 x
x2 + 1
x x 4 x2 + 1
2 4 x2 + 1
< 0, x 0 ne n f(x) la ha m
4
lim x 2 + =
1 x
x +
x2 + 1 x2
=
lim
4
x + 4 2
x + 1 + x2
4
4
lim x 2 + 1 x 2
x +
.
1
= 0
x + 4 2
4 2
2
2
x + 1 + x x + 1 + x
lim
www.TaiLieuLuyenThi.com
Va y e he phng trnh co nghie m (1) co nghiem ta pha i co 0 < m 1.
Va y gia tr ca n tm cua tham so la 0 < m 1 .
Bai 2. Tm ca c gia tr cua m e he phng trnh sau co nghiem th c
(3 x) 2 x 2y 2y 1 =
0
3 y 1 m 10 2x
= 2 4 y2 1
(1)
(2)
Li giai
ie u kien: x 2;y 1 .
Khi o phng trnh (1) tng ng v i:
(1 + 2 x) 2 x = (1 + 2y 1) 2y 1 f( 2 x ) = f( 2y 1) , trong o :
f(t) =
(1 + t) t ,(t 0) .
Ta co f '(t)=
t+
1+ t
2 t
f( 2 x ) = f( 2y 1) 2 x = 2y 1 x = 3 2y 1 < 2,(y 1) .
Thay x= 3 2y va o (2) ta c : 3 y 1 2m y +=
1 2 4 y2 1(1) .
Do vay ta ch ca n tm m e phng trnh (1) co nghie m y 1 .
Chia ca hai ve cu a (1) cho
3
a
t t
=
y + 1 ta c:
y 1
y 1
2m =
24
y +1
y +1
(i) .
3 2
y 1
m
t t.
0 t < 1 . Khi o phng trnh (i) tr thanh:=
2
y +1
1
.
3
1
1 1
1
1
La i co : f(0) =0;f( ) = ;f(1) =
f(t) < .
3
6
2
6
2
1
1
m < chnh la gia tr cu a m e he
6
2
www.TaiLieuLuyenThi.com
1 1
Va y gia tr ca n tm cua tham so la ; .
6 2
Li giai
(x2 x)(2x y) =
m
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
x x + 2x y =1 2m
1
2
u = x x
Ta a t
4 .
=
v 2x y
u2 + (2m 1)u + m =
uv = m
0 (1)
.
Khi o he tr tha nh:
u
v
1
2m
+
=
v=
1 2m u
1
4
1
u2 + u
, T (1) m(2u + 1) = u2 + u m =
.
4
2u + 1
Xe t ha m so f(u) =
Ta co : f '(u) =
La i co : f(
u2 + u
lie n tu c tre n oa n
2u + 1
2u2 + 2u 1
(2u + 1)2
4 ; + .
1 + 3
.
0u=
f '(u) =
2
1 5 1 + 3
2 3
)=
;f(
)=
; lim f(u) = .
u+
4
8
2
2
2 3
.
2
853
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 4. Tm ca c gia tr cua m e he phng trnh sau co nghiem th c duy nha t:
x3 + 6x = 3x2 + y3 + 3y + 4
, ( x,y ) .
m x2 + 9 = x y + y 3 x 3
Li giai
3
Ta co (1) ( x 1) + 3 ( x 1) = y3 + 3y (3) .
Xe t ha m so f(t)= t 3 + 3t , ta co f '(t)
= 3t 2 + 3 > 0, t v vay f(t) la ham
x + x 4 x 1 x 3 .
x + x 4 x 1 x 3
m=
(3) .
2
x +9
Xe t ha m so f(x)
=
x + x 4 x 1 x 3 u(x)
tre n 4; + ) .
=
2
v(x)
x +9
Trong o:
1
u(x) = x + x 4 x 1 x 3 =
2
v(x)= x + 9 > 0
x + x 1
x3 + x4
<0
, x 4
Ta co :
u'(x)
=
v'(x)
2 x3 x4
x
x2 + 9
Suy ra f '(x)
=
x3 + x4
854
2 x x 1
x + x 1
> 0, x > 4
> 0, x 4 .
u'(x)v(x) v'(x)u(x)
v2 (x)
tre n 4; + ) .
Ta co f(4)
=
1 3
=
; lim f(x) 0 .
5 x+
www.TaiLieuLuyenThi.com
Nha n tha y vi mo i nghiem x , ta c mot nghie m tng ng y . Do va y e
he co nghiem duy nha t (3) co nghiem duy nha t
Va y
1 3
m<0.
5
1 3
m < 0 la gia tr can tm.
5
3
m( 3 x8 + x2 + 3 x2 + 1) + (m 1) 3 x 4 =
2y x 4
.
Li giai
x = 0
xy = 0
+ Ne u m =0 (*) 3
.
3 4
4
2y x
y
x =
8 6 2
4
4
8
6
4
2
4
m(t + t + t + t + 1) = (2y + 1)t
m(t + t + t + 1) + (m 1)t = 2yt
(1)
(2)
1
1
3
m(t + 3 + t + ) =y
t
m(t 4 + 1 + t 2 + 1 + 1) = 2y + 1
t4
t2
1
1
1
1
1
1
1
+ t 3 + =(t + )3 3(t + );t 4 + =(t 2 + )2 2;t 2 + =(t + )2 2 .
3
4
2
2
t
t
t
t
t
t
t
1
a t u =
t + ( u 2) , Khi o HPT tr tha nh:
t
3
m(u 3u + u) y=
m(u3 2u) y
.
2
2
2
4
2
m[(u 2) 2 + u 2 + 1] = 2y + 1 m( u 3u + 1) = 2y + 1
m(u3 2u) = y
.
4
3u2 + 1) 2m(u3 2 u) + 1 (3)
m( u =
855
www.TaiLieuLuyenThi.com
+ He co nghiem khi va ch khi (3) co nghie m u 2 .
Ta co : (3) m(u4 3u2 + 1 2u3 + 4u) =
1
1
=
f(u) =
u4 2u3 3u2 + 4u + 1
m
m > 0
1
.
3
m 1
m
m 0
.
Va y gia tr ca n tm cua m la :
m 1
x (m + 2)x + 2m + 3 0
(1)
(2)
co nghiem
Li giai
ie u kien: x 1 .
Khi o ta co : (1) 72x +
72x +
x +1
x +1
72+
x +1
+ 1006(2x + x +=
1) 72+
+ 2012x 2012 .
x +1
+ 1006(2 + x + 1) .
V i f(t)
= 7t + 1006t , ta co f '(t) = 7t ln 7 + 1006 > 0 , suy ra f(t) o ng bie n
tre n R, va t (*) 2x + x + 1 2 + x + 1 1 x 1 .
Va y he phng trnh co nghiem khi va ch khi (2) co nghiem x [ 1;1]
x2 (m + 2)x + 2m + 3 0 co nghiem x [ 1;1]
=
m g(x)
Ta co : g'(x) =
x2 2x + 3
;x [ 1;1] . m min g(x) .
x2
x[1;1]
x2 4x + 1
(x 2)2
g'(x) = 0 x = 2 3 [ 1;1] .
Ta co : g(1) =
2;g(2 3) =
2 2 3;g(1) =
2 min g(x) =
g(1) =
2 .
x[1;1]
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 7. Xa c nh gia tr tham so m e he phng trnh sau co nghiem th c
3
1
2
2
(x + ) x + 2x + 3 + (x + ) x + 1 + 2x + 2 0
2
2
3
log
(3 x 2 + 1) log 2 (m 2x)
m2 +1
m +1
(1)
(2)
Li giai
u =
a t
v=
u2 = x2 + 1
v2 u2 2
.
x=
2
2
2
x 2 + 2x + 3 > 0 v = x + 2x + 3
x2 + 1 > 0
3 2
0 < 3 x + 1 m 2x
Ta co : f '(x) =
2+
2
3
f '(x) =
0x=
1 .
(1)
(2)
Li giai
Ta co (1) (x + 1)(x 4) 0 1 x 4 .
Phng trinh: (2) m 2 + 15m f(x) =x3 3 x x .
Va y he phng trnh co nghem khi va ch khi, ba t phng trnh (2) co
nghiem thuo c [ 1;4] , khi va ch khi m 2 + 15m max f(x) .
x[1;4]
857
www.TaiLieuLuyenThi.com
x3 + 3x2 (1 x < 0)
Xe t ha m so f(x) =
.
x3 3 x x =
3
2
x 3x (0 x 4)
3x2 + 6x(1 x < 0)
Ta co f '(x) =
f '(x) =
2 .
0x=
0;x =
2
3x 6x(0 x 4)
Ta co f(=
1) 2;f(0)
= 0;f(=
2) 4;f(2)
= 4;f(4)
= 16 .
T o suy ra: max f(x)
= f(4)
= 16 .
x[1;4]
(1)
(2)
co nghiem th c.
Li giai
1 x 1
ie u kien
.
0 y 2
(*) .
Xe t ha m so f(u)
= u3 3u2 tre n oa n 0;2 , ta co :
f '(u)
= 3u2 6u 0, u 0;2 , suy ra f(u) nghch bien tre n oa n 0;2 .
1 x 2 v 0;1 (i) v2 + 2v 1= m .
ha m
so
g(v) = v2 + 2v 1 lie n
tuc
tre n
oa n
v 0;1
0;1 ,
ta
co
www.TaiLieuLuyenThi.com
2 xy y + x + y =
5
Bai 10. Tm m e he phng trnh sau
co nghiem thc.
m
5 x + 1 y =
Li giai
y ( x 1) 0
.
ie u kien: x 5
y 1
(1)
1 x + y
=
4 vo nghiem, ne n he vo nghiem
x 1 + y
= 4 x 1 + y = 4 , a t t =
y 0;1 x = t 2 4t + 5 .
4t t 2 + 1 t 2 (*) .
Xe t ha m so f(t) =
Ta co f '(t) =
2t
4t t
3t 2 + 4t 4 = 0 t =
Ta co =
f(0) 1;f(1)
=
t
1 t
;f '(t) =0 ( 2 t ) 1 t 2 =t 4t t 2 .
2
0;1 .
3
2
3;f =
3
5
.
3
m
, 3 la gia tr can tm.
3
859
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 11. Tm gia tr cu a m e he phng trnh sau co nghiem:
3
2
x
y
3x
mx
y
1
Li giai
Nhan xet. Nha n tha y la phng trnh th nha t cu a ch a tham so va kha ph c
ta p, do va y vie c tm ra mo i lie n he gi a x va y la kho ng kha quan. Ta bien
o i t phng trinh hai, e y a y chnh la phng trnh a ng ca p do va y se
ru t c x theo y.
ie u kien: y 0,x 1 .
Nha n thay y = 0 kho ng la nghie m cu a he phng trnh, ta xe t y > 0 khi o
phng trnh th 2 cu a he tng ng vi:
2
x
x
x
8x2 3xy + 4y2 + xy = 4y 8 3 + 4 +
= 4 , en a y ta a t
y
y
y
t=
x
ta a ve phng trnh:
y
0 t 4
8t 4 3t 2 + 4 = 4 t 4
t = 1 x = y
2
2
8t 3t + 4 = 16 8t + t
1 x 1 x3 3x 1 m
x (1 x ) x .
Nha n
1 + 3x x3
x x x2
1 + 3x x3
x x
=
f(x) (1) .
a
y x =
860
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien: x > 1, 3x + y > 0 .
Thay y= x + a t phng trnh th hai vao phng trnh au cua he ta c:
x +1
ex ex + a= ln ( x + 1) ln ( 2x + a ) ex 1 ea ln
= 0 (1) .
2x + a
Ta ch ng minh phng trnh (1) co nghiem duy nhat v i moi a > 0 khi o he
phng trnh co nghiem duy nhat vi mo i a > 0 .
x +1
a
Xe t ha m so f(x) = ex 1 ea ln
tre n 1; .
2
2x + a
Ta co : f '(x)
= e x 1 ea
a+2
a
< 0, x 1; ,a > 0 .
2
( 2x + a )( x + 1)
a
Ma t kha c lim f(x) = +; lim f(x) = x 0 1; sao cho f(x 0 ) = 0 .
+
x 1
a
x
a
Do o phng trnh (1) co nghiem duy nha t tre n 1; . Ta co ie u phai
2
ch ng minh.
Bai 13. Tm ca c gia tr cua tham so m e he phng trnh sau co hai nghiem
th c pha n biet
x3 y3 + 6y2 + 2 = 3x + 9y
.
2
2
2
0
x + ln 1 x 3ln 4y y 3 + m =
Li giai
ie u kien: x < 1,4y y 3 > 0 1 < x < 1,1 < y < 3 x,y 2 ( 1;1) .
2
x3 3x = ( y 2 ) 3 ( y 2 ) (1) .
m= 2 ln 1 x 2 x 2 (2) .
861
www.TaiLieuLuyenThi.com
e he phng trnh co hai nghie m pha n biet (2) co hai nghiem pha n biet
0x=
0.
2x =
2x
+ 1 ;g'(x) =
2
1 x
1 x
4x
2
2
m
x
y
x
y
4
+
Li giai
He phng trnh a cho tng ng v i:
x2 + 2
x2 + 2
y = 2
y = 2
x +1
x +1
2
2
m x + y x y =
4
2
4
0
( m 1) x + 2 ( m 3) x + 2m 4 =
.
(1)
0 (2) .
a t t = x 2 khi o (1) tr tha nh: ( m 1) t 2 + 2 ( m 3) t + 2m 4 =
2
=' ( m 3) ( 2m 4 )( m 2 ) > 0
2.
2m 4 =
m=
0
2 ( m 3)
>0
S =
m 1
862
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
2
5
2
x + y + xy x + y + 1 = m
4 .
He phng trnh a cho tng ng v i:
2
5
x2 + y + xy =m
=
u x2 + y
a t
, ( u > 0 ) he phng trnh tr tha nh
v = xy
5
u + v ( u + 1) = m 4
.
u2 + v = m 5
5
5
2
2
v = m u
v = m u
4
4
5
5
1
2
2
u + ( u + 1) m u = m
u m u u = 0
4
4
4
5
2
v = m 4 u
(do u > 0 ).
m = u2 + u + 1
Ta co u2 + u +
V i m >
1 1
1
> , u > 0 m > .
4 4
4
1
he phng trnh luo n co nghiem tho a man ie u kie n x2 + y > 0 .
4
=
u x2 + y
v= x u x2 x3 ux + v= 0 .
Tha t va y
v = xy
1
.
4
2x y m =
0
.
Bai 3. Tm m e he phng trnh sau co nghiem duy nha t:
1
x + xy =
Li giai
ie u kien: xy 0 .
Phng trnh th hai cua he tng ng v i:
x 1
.
xy =1 x
2
xy = x 2x + 1
863
www.TaiLieuLuyenThi.com
Nha n thay x = 0 kho ng thoa man he phng trnh.
Xet x 0 suy ra y =
x2 2x + 1
. Thay vao phng trnh th nhat cua he ta c:
x
x2 2x + 1
x 2 + 2x 1
=mm=
(1) .
x
x
2x
He phng trnh co nghie m duy nhat (1) co duy nhat mot nghiem tho a
ma n 0 x 1 .
Xe t ha m so f(x) =
Ta co : f '(x)= 1 +
x2 + 2x 1
tre n ( ;0 ) ( 0;1 .
x
1
x2
khoang xa c nh.
La p ba ng bie n thie n suy ra e phng trnh (1) co nghie m duy nha t thuo c
khoang ( ;0 ) ( 0;1 m > 2 .
8 5 2y + 4 5 2y + 2 4 6 x + 2 6 x =
m
Li giai
5
.
2
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
ie u kien: x 6,y
8x3 + 2x =
5 2y
+ 5 2y 5 2y = 2x .
2x + 2x + 2 4 6 x + 2 6 x =
m (1) .
www.TaiLieuLuyenThi.com
Xe t ha m so f ( x) =
Ta co f ( x=
)
=
1 1
+
2 4 (2 x)2
1
2 (2 x)
4
2x
1 1
2 4 (2 x)3
1
4
2x
1
4
6 x
1
2 (6 x)
4
1
6 x
1
+
4
(6 x)3 2 x
1
=
6 x
+
4
(6 x)2
1
1
4
2x
4
2x
6 x
1
4
6 x
1
f(x)
f(x)
3 2+6
2 3 + 4 12
2 6+2 6
4
Nhn va o ba ng bie n thien suy ra e phng trnh co hai nghie m pha n bie t khi
va ch khi 2 6 + 2 4 6 m < 3 2 + 6 .
Va y gia tr ca n tm cua tham so la 2 6 + 2 4 6 m < 3 2 + 6 .
Nhan xet. Nhn va o ba ng bie n thien suy ra:
+ Phng trnh co nghiem duy nha t khi va ch khi=
m 3 2 + 6 hoac:
2 3 + 4 12 < m < 2 6 + 2 4 6 .
Li giai
1 x 1
ie u kien
.
0 y 2
(*) .
Xe t ha m so f(u)
= u3 3u2 tre n oa n 0;2 , ta co :
f '(u)
= 3u2 6u 0, u 0;2 , suy ra f(u) nghch bie n tre n oa n 0;2 .
865
www.TaiLieuLuyenThi.com
Do o phng trnh (*) tng ng v i f(t) = f(y) t = y y = x + 1 .
Khi o x2 1 x 2 + 3 2y y 2 + m =0 x 2 + 2 1 x 2 + m =0 (i) .
a t v=
1 x 2 v 0;1 (i) v2 2v + 1= m .
Xe t ham so
g(v) =
v2 2v + 1 lie n tuc tren oa n
0;1 , ta co
v 0;1
2
y + 1 + y 2 =
1
x + 1 + x
x3 3y 3 m( x 1 y )3
Li giai
ie u kien: x 0,y 1,2x + y 0 .
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
x + 1 + x2 =
(y) + 1 + ( y)2 x =
y .
phng trnh o i da u.
ie u kien: x 1.
Khi o nha n ca 2 ve cua ba t phng trnh v i ( x + x 1)3 > 0 , ba t phng
trnh tr tha nh: m ( x 3 3 x + 3 )( x + x 1 )3 .
Xe t ha m so f ( x ) = ( x 3 3 x + 3 )( x + x 1 )3 tre n [1; +).
Suy ra e ba t phng trnh co nghiem la m min f ( x) .
x[1; + )
866
www.TaiLieuLuyenThi.com
u( x ) = x 3 3 x + 3 1
3
v( x ) = ( x + x 1 ) > 0
3 1
+
2 x
, x 1 .
2
( x + x 1) > 0
x 1
1
Suy ra f ( x) = u( x)v( x) + v( x)u( x) > 0 . Ham so f(x) ong bie n tre n khoa ng [1;
+). Do o min f ( x ) = f (1) = 1, x 1 . e bat phng trnh co nghie m khi
x[ 1; + )
( x y ) x2 + xy + y2 + 4 =
3 x 2 2y 2 + 9y + 8
11 + 2 ( 2x y ) y2 = 2m + 5 + 2y x2
Li giai
Phng trnh th nha t cu a he tng ng v i:
x3 y3 + 4 ( x y ) =
3x2 + 6y2 + 9y + 8 .
3
( x + 1) + x + 1 = ( y + 2 ) + y + 2 x + 1 = y + 2 y = x 1 .
11 + 2 2x ( x 1) ( x 1) = 2m + 5 + 2 ( x 1) x 2 .
x2 + 4x + 12 = 2m + x 2 + 2x + 3 .
2m = x2 + 4x + 12 x 2 + 2x + 3 (1) .
ie u kien: 1 x 3 .
He phng trnh co nghiem (1) co nghie m tre n 1;3 .
Xe t ha m so f(x) = x2 + 4x + 12 x 2 + 2x + 3 lie n tu c tre n 1;3 , ta co :
x + 2
x + 1
f '(x) =
;f '(x) =
0.
x 2 + 4x + 12
x 2 + 2x + 3
( x + 2 ) x 2 + 2x + 3 = ( x + 1) x 2 + 4x + 12 .
( x + 1)( x + 2 ) 0
0.
x=
2
2
2
2
( x + 2 ) x + 2x + 3 = ( x + 1) x + 4x + 12
867
www.TaiLieuLuyenThi.com
Ta co : f(=
1)
7,f(0)
=
3,f(3)
=
15 .
min f(x) =
f(0) =
3; max f(x) =
f(3) =
15 .
x 1;3
x 1;3
3
15
.
m
2
2
3
15
.
m
2
2
x3 + ( y + 2 ) x2 + 2xy =
2m 3
.
Bai 8. Tm m e he sau co nghie m th c
x 2 + 3x + y =
m
Li giai
x2 + 2x ( x + y ) =
2m 3
.
He phng trnh a cho tng ng v i:
x 2 + 2x + x + y =
m
a t u = x2 + 2x =
( x + 1)
v= m u
uv =
2m 3 v= m u
2
.
2m 3 m = u 3 (1)
m
u + v =
u ( m u ) =
u+2
u2 + 4u + 3
=
2
( u + 2)
u2 3
tre n 1; + ) , ta co :
u+2
( u + 1)( u + 3) 0, u 1 nen
2
( u + 2)
f(u) la ha m o ng bien
tre n 1; + ) .
Suy ra f(u) f(1) = 2, u 1 . Va y (1) co nghiem m 2 .
Va y gia tr ca n tm cua tham so la
2; + ) .
1
Bai 9. Tm m e he phng trnh sau co nghiem duy nha t va x ;1
2
x2 x =
y
3 1 x2 2 x3 + 2 x2 y
868
+1 =
m
www.TaiLieuLuyenThi.com
Li giai
ie u kien: 1 x 1 .
T phng trnh th nha t cu a he suy ra x2 y =
x . Thay vao phng trnh
th hai cua he ta c:
3 1 x 2 2 x3 + 2x 2 + 1 =
m (1) .
1
He phng trnh co nghie m duy nha t va x ;1 (1) co nghie m duy
2
1
nha t tre n ;1 .
2
1
Xe t ha m so f ( x) = 3 1 x2 2 x3 + 2 x2 + 1 tre n oa n ;1
2
Ta co f ( x) =
3x
1 x
3
x
+
1 x2
x + 2x + 1
3 x2 + 4 x
3
1 x2
Do x ;1 3x + 4 > 0
2
x + 2 x + 1
3x + 4
x3 + 2 x2 + 1
3x + 4
> 0.
V vay f ( x) = 0 x = 0 .
Ba ng bie n thie n
1
2
f(x)
f(x)
1
3 3 22
2
D a vao ba ng bie n thien suy ra e phng trnh co nghie m duy nha t khi va
m = 1
ch khi
4 m <
22 + 3 3
2
Nhan xet. He phng trnh co hai nghiem phan biet khi va ch khi:
3 3 22
m < 1.
2
869
www.TaiLieuLuyenThi.com
Bai 10. Ch ng minh he phng trnh sau luo n co hai nghiem th c v i mo i m:
x2 2my =
m+3
y2 y + 3 + m 2 =
0
Li giai
Phng trnh a u cu a he c vie t la i d i da ng:
( 2y 3y + y )
( 2y 3y + y )
y2 y + 3 + m 2 = 2x3 3x2 + x
y2 y + 3 + m 2
3
2
= 2 (1 x ) 3 (1 x ) + 1 x
x2 x + 3 + m 2 .
(1 x ) (1 x ) + 3 + m
870