Professional Documents
Culture Documents
9
PH561T
^ D U N G CHO HS GIOI
THI TRirOfNG C H U Y E N
^ O N THI THPT QUOC GIA
(2trong1)
I^NrtA'XUAT BAN
5^1. g
TS. LE XUAN S d N (CB) ThS. PHAN V I E T BAC
ThS. TRAN NHAN - C N . LE PHUC L Q
HUUTI
VO Tl
MO
LOGARIT
^ D U N G CHO HS GIOI,
THI TRI/flfNG CHUYEN
y ^ O N THI THPT QUOC GIA
DTR:
N H A X U A T B A N D A I H Q C Q U O C G I A H A NQI
Chiu trdch
ban:
Che
tdp:
Bi^n
SACH L I E N K E T
PHaONG TRINH - BAT PHUONG TRINH HLJfU TJ, VO TJ, MU, LOGARIT
Ma s5: 1L - 99OH2015
In 2.000 cudn, kh6 17 x 24cm tgi COng ti Cd phin VSn h6a VSn Lang.
Dia chl: S6' 6 Nguyn Trung Tri;c - P5 - Q. Binh Thanh - TP. Ho Chi Minh
So xua't bSn: 351 - 2015/CXB/4 - 74/DHQGHN, ngay 09/02/2015.
Quyg't djnh xuS't ban s6: 120LK-TN/QD - NXBOHQGHN.
In xong va nOp liAi chieu quy II n3m 2015.
ChUctng 1.
c-
4a
, dat dugc k h i X = -
2a
c u a b i d u t h u c A = 9xy + I0yz + 1 I z x .
LcigiaL
Thay z = \-x-y
vao ^ t a c 6
+ z(\Qy + \\x)^9xy
+ (\-x-y){\Qy
+ \\x).
K h a i trien va n i t gon ta c6
^ = - l l x ' - 1 0 / + l l x + 10>;-12xv
D o d o \ +{\2y-n)x
---^
=-llx'+(ll-12>;)x-I0/+10>;.
+ \0y^ -\0y + A = 0.
l l V 495 495
74
2
22
121
74 '
D o do ^ <
y- y + V
+
<
27
11
11
37
296
148
148
27
25
11
Dku dang thuc xay ra k h i x = ; v = : z =
^
^
74
37
74
495
0V a y gia t r i I o n n h i t ciia A la
148
V I d u 2. Cho hai s6 thuc x,y thay d6i thoa man x^ +y^ = \. T i m gia t r i Ion
nhat va nho nhat cua bieu thuc P =
1 + 2xy + 2y
Voi
= 0 ta CO
= 1 nen P = 2 .
2fx^+6xv)
Vai>;^0,datr = - t a c 6
y
Dodo
P[t'+2t
2(x^+6xy)
P^-^
- ^ =- ^
^ =
x'+2xv + 3 /
l + 2xy + 2 /
+ 3) = 2t^+\2tc>{P-2y+2{P-6)t
2/^+12^
7
t^+2t + 3
+ 3P = 0.
, _
^.l.
= ^ =
hoac x = = , j j ; = -
VTo
3
2
3
P = -6 khi x = v = p = hoac x = i = , y
VTI
713
Vl3
1 = .
Vn
Ket hop lai ta c6 gia tri nho nhdt cua P la - 6 , gia tri Ion nhdt cua P la 3.
Vi du 3. Cho a,b^O. Tim gia tri nho nhdt cua bi^u thuc
1 b
P = a' +b' +^ + - .
- .
a
a
L&igidL Xem P nhu la mot tam thuc bac 2 doi voi bien b.
Taco P = b' +2b + -K +
+a = b+
2a
la 4a' 4a'
+ 4a'
4a'
+a
+ a'>2.
-.a'
\4a-
b= 2a
a' =
4a'
3
1
Tir d o / ( a ) > 0. Dau bang xay ra khi a = ;6 = l:c = .
2
2
Vi du 5. Cho 4 s6 thuc a,6,c,/thoa man: + 6^ = 1; c - <i = 3.
Chung minh rSng F = ac + bd-cd< ^^^^
4
2^
L&igidL Tu c-d = 3 taco <i = c - 3 . Thay vaotaco
+
b
+
3)
{a
fa
+
b
+
3^
(
a
+
b
+
3\
-36
c + = ac + (b - c){c
F ^ ac + bd - cd = ac + {b - c)d
[ 2 J J + K- 3)2= -c^J + (a + b + 3)c - 3b
a + 6 + 3V fl + 6 + 3 Y ^ ^ ^ ( a + 6 + 3) 126
4
c-
> 36;abc = 1,
+ bc + ca<^(b + cY-a(b
>0
+ c) + -
<;=>(Z) + c) -2-{b
+ c) + +
>0
b+c
+z =\
loa man
1. Cho x,y,z thoa
man <
[2x'+3/+4z'=3
Tim gia tri Ion nhdt, gia tri nho nhat cua y.
2. Cho 3 so x,y,z thoa man 1'xxy++y_yz+ z+=zx5= 8 .Chungminhrang \<x,y,z<
.
3
x^ - xy + y
,.
X +xy + y
4. Cho cac so thuc a,b,c,d sao cho \ <2 \k a + b + c + d-6.
Tim gia tri lom nhat cua P = a^ + b^ +c^ +d^.
(Di thi tuyin sinh THPT Chuyen Long An 201 A)
5. Cho a,b la cac s6 thuc thoa man a + b = a^ -ab + b^.
Tim gia tri Ion nhat ciia +b^.
{De thi tuyin sinh THPT Chuyen Bdc Giang 2007)9
3. Tim gia tri Ion nhat, gia tri nho nhat cua P=
7. Tim gia tri ion nh4t cua ^ = -4(x^ - x +1) + 3|2x - 1 | , voi - 1 < x < 1.
8. Chobaso x,y,z
Chung minhrSng x^ + y^ + z^
<ll.
CO
z=1-
X-
+ 3y^ + 4z^ = 3
, do do
2x^ + 3>;^ + 4 (1 -
X-
=3
yf
,.
^ . ^ 4>
<=>6x^+8(>;-l)x + 7 / - 8 > ; + l = 0 .
i^-xviv
,,
[jj;z = x ^ - 5 x + 8 '
>'z = 8 - x ( > ; + z )
J>' + z = 5 - x
j +z =5- x
xjr-:
,f
c or
- (5 - x ) / + x^ - 5x + 8 = 0.
"
' ^
<::>-3x^+10x-7>0<l<X<-.
3
Tuong t u voi y,z ta c6 dieu phai chung minh.
3. V o i >; = 0 , t a c 6 x ; t O , P = l .
'T'
' '
^^r^^^i
^il^
ml
10
r ^^
X
Vai
;;7tO,tac6
r-/ +l
= ^
X
,
+ - +1
-,vai
t= -.
^ +^ + 1
J'
Taco
y.rs
t f +1
^=^r^y^<^/'(r'+/ + i) = ^'-^
+ i < ( p - i ) ? ' + ( p + i ) r + ( p - i ) = o.
De ton tai gia t r i lom nhSt, gia t r i nho nho n h i t cua P, phuang t r i n h n o i tren
phai CO nghiem, k h i do
A'= (P + 1 ) ' - 4(P - 1 ) ' > 0
V a i P = ^ xay ra k h i r = 1 hay
0.
^ 'v;
P-a^
+6^+c^ +
<3(a + 6 + c + ^)-8
= 10.
5. Tir a + b = a^-ab
Dodo
{a + bf-4(a
Taco
DSu
+b'
=(a
_ L
L2
+ b" =(a
+ b)^-3ab>(a
+ b)<0<^0<a
+ b)[a^-ab
+ b^)^{a
+ bf
-^{a
+ bf
=-^(a
bf.
b<4.
+ bf
<16.
bang xay ra k h i a = 6 = 2 . Vay gia tri Ian nh4t cua ct^ + 6 ' la 16.
6. Ta CO A =
x'-2oi6x+2
_riV
= 2
-2016.
rr
+ 1.
11
Do do gia tri nho nhk cua A la -508031, dat dugc khi t = 504 hay x =
504
V.Taco ^ = - 4 ( x ' - ; c + l) + 3 | 2 x - l | = - ( 2 x - l ) ' + 3 | 2 x - l | - 3
= -2x-lp+3|2x-l|-3.
Dat/ = |2x-l| v i - l < x < l nen ^e(l;3).Khid6
3
1
3^' 3 3 '
A = -t +3t-3 = - t - - < . Dau ' =' xay ra khi t = hay x- ,
4 4
^
2 ^ 4
vi -1 < X < 1. Vay gia tri Ion nh^t ciia A la .
4
8. Dat x = a + l,Z) = j + l,c = z + l. Taco a,b,ce[-2;2], a + b + c = 0.
Ta can chung minh + 6^ + < 8. Vi trong 2 s6 3 s6 a,b,c c6 hai s6 cung
d4u, giasu 6,c>0. Khi do +b^
<a^ +(b + cf = a' + {-of =2a^<%.
{b.c^Q ,
Dau " = " xay ra khi \a = -2;6 = 0,c = 2) va cac hoan vi hay
a = -2
x = -l;>' = - l ; z = 3 va cac hoan vi. TIT do ta CO dieu phai chung minh.
De xet nghiem cua mot bat phuong trinh bac hai ta dua vao dinh ly vS dSu cua
tarn thuc, no phu thuoc dau cua he so a va ddu cua A.
Gia su /(x) = ay?' + 6x + c, a 0, ls. = b^ - 4ac, ki hieu Xj, X2 (xj < X2 ) la hai
nghiem cua / ( x ) . Khi do
Tap nghiem S cua bat phuong trinh / ( x ) > 0 dugc xac dinh boi bang sau
a \
+
5 = (x,;x2)
S =R
S = R\l
* - 5 = ( - c o ; x , ) u ( x 2 ; + co)
2al
12
Tap nghiem S cua bat phuong trinh / ( x ) > 0 ducrc xac dinh boi bang sau
S =0
s = -'
S = x^;x2
2a
+
S =R
S - (-oo;xi]u[jC2; + co)
5 = (-oo;x,)u(x2; + oo)
S = R\\
5= 0
S =0
5 = (x,;x2)
Tap nghiem S cua hk phuong trinh / ( x ) < 0 dugc xac dinh boi bang sau
S =R
5=M
5 = (-oo;xi]u[x2; + oo)
5= 0
s = -'
5 = [x,;x2]
2a
Vi du 1. Tim a dk hk phuong trinh sau c6 it nh4t mot nghiem nguyen
x^-x
+ a{l-a)<0.
(1)
X,
1
nen (1) c6 nghiem nguyen khi va
13
a<0
a>\'
Vi -7/?^ +
<
+^
= 0^x
= -lp^
-lp'+-<x<p'+-.
'
'
- < 2 nen
4
^ 4
2
4 2
bat phuong trinh c6 them nghiem la 2; 3, trai voi yeu cku bai toan.
Neu a = 3, de phuong trinh c6 dung mot nghiem nguyen tuong duong voi
2 < - 7 / 7 ' + - < 3 < p ' + <4,nentaco</?'< .
2
4
14
14
Vi dy 3. Chung minh rang voi moi x > 1, ta luon c6
<2
L&igidL Ta c6 3
<2
-
14
<=>3 X
x + - <2
x' +1 + -^
^x'-l^'
N2 ^
1 <2
1 -1
o3
V
^ y
x+
x+
Xy
1^ <2 Xy 1 \2
x^-1
- 1 (vi X > 1 nen
o3
>0)
X+
x+ Datr = x + - > 2 J x . - = 2 , d a u ' = 'xayrakhi x = l,do x > l nen t>2.
X V X
Bat dang thiic can chung minh tra thanh
3r<2(^'-l)<:>2r-3/-2>0<^(2? + l)(f-2)>0,diingvi t>2.
Vi dy 4. Giai bit phuong trinh (x - 6)''+ (x - S)"* < 16.
LoigidL Taco (x-6)V(x-8)^ <16
r 1
+{m + \)x +
m-\>0.
^ 3x^ -mx + 5 ^
1<
<6.
lx^-x + \
S^-[2,m),
-{-l;-m).
16
a-3^0yxsR^
A' = 4 - a ( a - 3 ) < 0
<=>
a<-l
a>4
:0
x+1
<l,VxeR
ox - 4 x + a - 3
o
X +1
< ax^ - 4x + a - 3, Vx e M
oox^ - 5x + a - 4 > 0 , V x e M
O A = 2 5 - 4 a ( a - 4 ) < 0 ( v i a>4)
<=>
4 + V4T
a>4
4a'-16fl-25>0
-Qo;
4-741
4+V4T
-; + oo
3. Taco / ( / ( x ) ) >x<=>/(/(x))-x>0
Taco
/(/W)-^ = /(/W)-/W+/W-^
i / ( x ) + 1 - (xL+.flx+-i-W-/fx)-x-~':":7:^7,'i
'/'{x)-x']
^(x^ +(a-\)x
+ a[f{x)-x]
=[f{x)-x][f{x)
+ x + a]
el
2>0,\fxeR,
f(f{x))-x>0
<=>g(x)>0<=>x^ + ( a - l ) x + l > O o
l-a-Va'-2a-3
2
18
,\(n ad = be
a + b-\-c + d
x + ad-t
ad
x + {a + d) +
X+
be
(6 + c ) +
-e.
ad
Dat / = X + , dua ve phuong trinh bac 2 doi voi t.
\2
ax
= b,
a^O,x^-a.
X
3J. Dang x^ +
yx + aj
Cdch giai: Viet phuong trinh duai dang
X-
ax
+ 2a
b^
x+a
x+a
- + 2a
(x + aY
x+a
Dat
x+a
3.8. Dang
-^
+
X +inx + k
bx
^
= e,abc ^ 0.
X +nx + k
phuong
Cdch gidi: Gia sii v(x) ^ 0. Chia ca hai vg cho v^(x) ^ 0, r6i dat
= f d6
v(x)
x^ + a
=-{^4a + 2a X +
4c'+a^
NIU <3 + 2a < 0 thi FP < 0, > 0, do do ding thuc khong xay ra.
NSu fl + 2a = 0=>6 = 0.Tac6: (x^ + a)^ =(c + a^), tu do tim dugc x.
12x
3x
Vi du 1. Giai phucmg trinh^
z
= 1.
^
^
x'+4x + 2 x'+2x + 2
21
LoigidL
DiSukien:
Ro rang x = 0
+Ax + 2^Q,
+lx
+ 2^Q.
tuomg duong v a i
12
X + -
3
X + -
-1.
2
2
D5t X + - = ? phuang trinh t r a thanh
X
12
t+A
=1
t+2
<:>9/ + 12 = (/ + 4)(r + 2)
o r - 3 / - 4 = 0<
t = -\
t =4
V a i f = - l t a c 6 x + = - l < = > x ^ + x + 2 = 0, v 6 n g h i e m .
X
2V2.
gidL V i X = 0 khong la nghiem cua phuang trinh nen phuang trinh tuang
duong v a i
x'+4-3x + - - 2 = 0 ^
X
2^
-3
x)
2' + 2 = 0
- 3t + 2 = 0<^
Vai/ = 2<x
=2x^-2x-2 =0 x =
t =2
t = \'
lV3.
Wai t = l<^x--
= l<i:>x^ -x-2
x =- l
0^
x =2
- {
22
L&igidL Qat +x + l = t,(t >0) phuang trinh da cho tra thanh: /(r +1) = 12
r^+^-12 = 0r = 3 , d o r > 0 .
Vol/ = 3 taco +x + l = 3 <=> + x - 2 = 0 <=>''x = l
x^-2
Vay nghiem cua phuang trinh la x = -2; x = 1,
Vi du 4. Giai phuang trinh jc" + - 8JC -12 = 0.
(Di thi tuyin sinh THPT Chuyen DH Vinh 2006)
LoigiaL Ta c6
/ + 4x' - 8JC -12 = 0 <=> / + + 4x' - 4JC' - 8x -12 = 0
o (x' + 2x)' -4(x' + 2x)-12 = 0 -4r-12 = 0, vai f = x' + 2x > -1
t^-2 <^t = 6(t>-\)
t=6
<;:^x'+2x-6 = 0x = - l + V7.
Vay nghiem ciia phuang trinh la x = -1 V? .
Vi du 5. Giai phuang trinh x^ + 25x^ = 11.
(x + 5)^
(De tuyin sinh THPT Chuyen Lam Son Thanh Hoa 2013)
L&igidL *) Dieu kien x^-5.
Phuang trinh da cho tuomg duang vai
5x + -lOx'
X
x + 5 = 11<:> x + 5^ + 10-x + 5 -11 = 0
2
Dat t =
x+5
x+s;
,tac6 r + 1 0 / - l l = 0 o
N2
t^l
t^-n
x^ - X - 5 = 0
x^ +1 Ix + 55 = 0(v6 nghiem )
x+5
=1
= -11
x+5
I + V2T
ox =
1V2T
Vay phucmg trinh c6 hai nghiem x =
2
Vidu 6. Giai phucmg trinh (x^+3x +3)\ +(x^+3x + 5) =82.
(Di tuyin sink THPT Chuyen Lam San Thanh H6a 2013)
LM giaL Dat ? =
(^-1)'+
+ 3x + 4 . Ta c6
t = -2
r = 4 <=>
+ - 40 = 0 o
t =2
r =-10
Vai t = -2 taco +3x + 4 = -2<x'+3x + 6 = 0 (v6nghi?m)
Vcfi / = 2 taco x^ +3x + 4 = 2<x^ +3x + 2 = 0 o x = - l
x = -2'
Vay phucmg trinh c6 hai nghiem x = - 1 ; x = - 2 .
Vi du 7. Bilt phucmg trinh x" + ox^ + 6x^ + ax +1 = 0 c6 nghiem. Chung minh
4
rang a 7 +b 7 >-.
L&igidL
Ro rang Xg ^ 0. Ta c6
+ 1 = 0.
Xo+-
+a
Xo+-
+ 6 - 2 = 0.
1
Dat r = Xn + ta CO t\>2.
Tu do phucmg trinh tucmg duong t^+at + b-2 = 0<:^at + b = 2-t^.
24
Do do ( 2 - f = (at + bf <{a'+b'){t'+!)<:>
Tachimg minh
a'+b'>
+4
4
> - <=> 5t^ - 24t^ + \6 > 0 <^ [St^ - 4 ) ( / ^ - 4 ) > 0 ,
+ /+2
= z\
(De thi tuyin sink THPT Chuyen Phan Boi Chdu Nghe An 20\4)
L&igiaL Ta c6
(x-y)(x-2y){x-3y)(x-4y)
4y)){{x
+ y' +2 = z^
- 2y){x - 3y)) + /+2
+ 4y^)[x^-5yx
+ 6y^) +
= z'
y*+2^z\
5y\Tac6
(t'-/)(t'+/)
+ /+2
= z'<^t'+2
= z'<=>(z-t')(z
+ t') = 2.
^,
z-e=\
suy ra z = . V6 ly.
Vay phuong trinh da cho Ichong c6 nghiem nguyen.
V i du 9. Giai phuong trinh
= ~x^ - 4x + 3 .
L&igidi. Taco
x' =-x'
-4x + 3 ^x'
'x'+l
+2x^ +l^x'
x-2
4-l = - ( x - 2 )
- x + 3 = 0 (vonghiem)
={x-2)
-1V5
<=>x =
x'+x-l =0
-1V5
25
rx-n
rx+n
4- = 0<:>
X X
Xv Xj - 5
r=l
X-
x)
Dat ? = x - - , t a c 6 /^-5? + 4 = 0 o t = A
X
26
x= -\
Vcri/ = l , t a c 6 x - - = l O A ; ^ - x - 2 = 0 < ^
x=2
x'-V5x + (l-V5) = 0
x'+l
x ' + V 5 x + (l + V5) = 0
= -yf5(x + l)
=4yf3x + 5
x ' + l = - V 2 ( x + V3)
4. Ta CO x ' = 2x' + 2x - - o x ' + 2x' + 1 = 4x' + 2x + 4
4
\
x'+l-2x + -
2x.i
2J
x^+l = -
2X.1
x'-2x + - - 0
x^+2x + - = 0
V2-
X +1
5
t = -x
f
(
3 ^
3 1 =\x^<^e=x^<^
2
t + -x t5
[
2 )V 2 )
t = x
2
x = -4
25
5
x^ + jc + 24 = - x < ^ x ^ +10x + 24 = 0<^ x = -6
2
5
Voi t = -x,tac6
2'
Vai
X , taco
2
x'+x
+ 24 = -^x<^x'+l5x
2
24^0<^x=~^^-'^
-6;x-
-15Vl29
Cach khdc:
Voi X = 0, khong phai la nghiem.
Voi X 0 , tir phuong trinh (x^ +\4x + 24)(x^ + l l x + 24) = 4x^ chia cahai v l
cho x^ ta
CO
^x'+14x + 2 4 Y x^+11x4-24^
24 1 ,
= 4 o x + + 14 x + + 11 = 4.
X
X
24
Dat ^ = X + , quy ve phuong trinh bac 2 doi voi t.
X
^- .1
( t + -A
2 jV
3^
t-
2.
25
r= -
2
__5
^~ 2
29
Voi ' =
- I I + V217
Vy nghiem cua phuong trinh la x =
24
9. Voi X = 0, khong phai la nghiem cua phuong trinh.
Voi X 5t 0, chia ca hai v6 cua phuong trinh cho x^ ta c6
x'-2x-4 +- + = 0ox'+4-2 X -4 =0
X
Dat /
= X
. Ta
X
Voi ^ = 0 , t a c o
CO
4r
X
2/ = 0 <=> t = 2'
= 0<x^-2 = 0x
= +V2.
(vi
.8
30
2. PHlTOfNG T R I N H , B A T PHlTONG T R I N H B A G C A O
V A PHlTOfNG T R I N H , B A T PHlTONG T R I N H
HCTU
TI
c6 cac nghiem la
n
Dat
^2 =
0-, =
1=1
^/^y
XiX2...X.
\<i<j<n
Khi do 0> = ( - 1 ) * ^ .
1.2. Dinh ly Bezout.
Cho P(x) = aQx"
^
^
j ^ y;^
..^ =
. K h i do XQ
la nghiem ciia P(x) khi va chi khi P{x) = (x - Xo)S(x), trong do Q{x) la da
thucbac
n-l.
b..-.Am
+ a_^x->ra,{aQ^Q,n>\).
K h i do
p\a
+... + <3_,x + a
deu la so nguyen.
b) Moi nghiem nguyen ciia da thuc he s6 nguyen
P(x) = ao^" +a,x""' +... + a_,x + a
deu lauac ciia a .
7.5. Dinh ly ton tai nghiem thuc.
a) Moi da thuc bac le deu c6 nghiem thuc.
b) Gia su a,b{a<b)
P{a).P{b)
flo(^-)-(^-h)[^^
) - ( ^ ^ +PiX + qi),
a day pf -4^, <0,k + 2l = n. Noi each khac, moi da thuc dku phan tich dugc
thanh cac thua s6 bac nhkl, bac hai.
,r v
He qua:
a) Phuong trinh bac n c6 nhiSu nh4t n nghiem.
b) Phuong trinh a^x" + a , x " " ' +...+fl_,x+ a - 0,n e N c6 nhigu hon n
nghiem khi va chi khi aQ =^ a^ =...= a = 0.
1.7. Dinh ly ve ddu cua da thirc. Gia su a
0 va Xj < X j <...< x .
Khi do da thuc i ' ( x ) = a(x - XjXx - X2)....(x - x) khong doi dau trong m6i
khoang (x,;x,_^,),/ = 0 , l , . . . n , vai XQ =
Ta c6 c6 P ( l ) P ( - l ) = l . ( - 3 ) < 0
nen
= x^ +x-\>xl+Xo-l
+ x-I
< xl +
-1 = 0 vayai moi
X > X Q ,
+ax^ +bx + c.
P(x).
2
- x + m + - = 0c6 3 nghiem phan
'-
1
2
L&igidL T a c o - x ^ - m x ^ - x + m + = 0 (1)
c ^ ( x - l ) x ^ + ( l - 3 m ) x - 2 - 3 m =0
x =l
g{x) - x^ + (1 - 3m)x - 2 - 3m = 0
,5
De phuang trinh (1) c6 3 nghiem phan biet thoa man Xj + X2 + X3 > 15 khi va
chi Idii g(x) = 0 CO 2 nghiem X j , X2 phan biet khac 1 va thoa man
x,^>14
<=>|An| > 1 .
= 3m.
De X j ; x 2 ; JC3 lap thanh cap so cong thi X2 = m la nghiem cua phuang trinh (1)
Ta CO -2m^ + 9m - 7 = 0
m=l
m =
-1 + Vl5
-1-Vl5
_Thu, ,lai. ta CO, m = - l - > / l 5 thoa
. , man.
^ Vay m =
-l-4l5
jCj + ^2 + JC3 =
Suy ra:
Vi
X^X2
x^x.^ = ^2
+ X2XT.
3m
+ X^X-^=
=2^
^2
-m
-1
nen ta c6:
- m - 1 = 4 + \/2.3m <=> m =
3</2+l
Voi m = 3
^ + ,1 thay vao tinh nghiem thiy thoa man. Vay m = -
3 ^ + 1"
Bai 4. Cho P{x) la da thiic xac dinh tren [a; b] va n dilm x^, ,...,x e [a;6].
Chiing minh r&ig t6n tai c e [a; b] sao cho P{c) = [ ) + P(x^) + ... +
n
Bai 5. Cho da thuc vai he so thirc
^
Tir do de phuong trinh da cho c6 4 nghiem phan biet deu nho hon 2 khi va chi
khi (2) CO hai nghiem phan biet khac 1 va nho hem 2
0<3m + l < 4 f 1
<=>
r3
3/n + l?il
2. Xet phuong trinh x^ - 2{m + l)x^ + 2m +1 = 0
(1)
Dat t^x^,t>0 thi (1) tro thanh: /(t) = - 2(m +1)? + 2m +1 = 0.
Dd (1) CO 4 nghiem phan biet phai c6 2 nghiem duong phan biet
2
A' = m^>0
1
<=> < 5 = 2(m + l)>0<!
m>
2
P = 2m +1 > 0
m^O
Goi < ?2 la 2 nghiem cua /(O = 0, khi do cac nghiem cua (1) Idn lugt la:
De
x^,x2,x^,
x^
<^ X2
it
3. Dat
Ta
CO
m= 4
4 (thoa man). Vay m-4;m
m=
*
9
. . . . .
v3.
CO g(x,)
5m = 4m+
-5m
= 4m + 4
.
9
- PCX,) - -
Do
= 2a + 66 + 18c = - c .
+ P(x,)
)+
do
P{0)P
, . r p <0
nen
+ ... + P(x)],
g{x)
) + ... + P(x)
n
gix,)
= P{x,)--[Pix,)
g{x )^P{x)--
+ P(x,)
[P{x,)
+ ... +
+ P{x,)
+ ... +
P(x)
P{x)
Ta c6
g{Xj)>0.
x,\Xj
5. Do P{x)
= -[P{x,)
+ P{x,)
+ ... +
P{x)\.
P{x)
= (x - X, ) ( x - ^2 )....(x - x ) .
36
- V 2 = 0.
2) Ta nhSm x-yjl
^x = 2
x=3
x ' - x - V 2 = ( x - V 2 ) ( x ' + V 2 x + l) = 0
"x-V2=0
x^ + V2x +1 = 0 (v6 nghifm )
<x = V2.
'
'
ii'y-
37
3x + 2 = 0
9x'-21x-18-0
X=
3
x = -3 .
x=
2
<=>(x-V3)(x'-2V3x + l ) = 0
x-S
=0
x = V3+V2.
x'-2V3x + l - 0
x = V3-V2
5) Khai trien ve trai roi nit gon ta thu dugc phuang trinh
2x^ + lOx = 12 <^
+ 5x - 6 = 0
< ( x - l ) ( x ^ + j c + 6) = 0<
- X
+ 6x - 6 = 0
"x-l =0
x^ + X + 6 = 0
o x = l.
<=>(x-2m)(x^-3x-/n) = 0
2m
x ' - 3 x - m = 0(2).
De phuang trinh c6 3 nghiem phan biet khi va chi khi (2) c6 hai nghiem phan
bi?tkhac 2m <:>
{2mf
m^O;m^
4
-3.2m-m=0
uiifi,^ -(Ism
-9
A = 9 + 4/7j>0
38
( x - l ) ( x + 4)] +3(x-\)(x
+ 4) = x + 4
o ( x + 4 ) ( ( x - l ) ' ( x + 4) + 3 ( x - l ) - l ) = 0
(x + 4)(;c' + 2x' - 4x) = 0 <=> X ( x + 4)(x' + 2x - 4) = 0
o x = 0;x = -4;x = - l V 5 .
, ^ , ..^^
., p
x-0;x--4;x--\^.
"x<-6-V30
x > - 6 + V30
+ QO
j.
Vi dy 5. Giai bdt phuong trinh (4x + l)(l2x - l)(3x + 2)(x +1) < 4.
lo^gifli. Taco (4x + l ) ( l 2 x - l ) ( 3 x + 2)(x + l ) < 4
1 2 x ' + l l x + - - - <4
2 2
12x'+llx +
.y.
1 5
12x'+llx + - - 2 2 \2x'+\lx + 2- +2 <0
1 Ix - 2)(l2x'+ 1 Ix + 3) < 0 .
(12JC'+
- - 1 Ox^ - 1 Ox + 4 > 0 ( l ) .
- X -
m) = 0 <:
x'-x-/w = 0
(2)
Phuang trinh da cho c6 bon nghiem phan biet khi va chi khi hai phuang trinh
(1) va (2), moi phuang trinh c6 hai nghiem phan biet va hai phuang trinh
khong CO nghiem chung.
3
/n >
Aj = 4m + 1 > 0
- .
Tir do de phuang trinh da cho c6 bon nghiem phan biet thi m> .
4
2. Hai phuang trinh da cho c6 hai nghiem phan biet khi va chi khi
A' = l - a > 0
A' = 4 + 6a > 0
Goi x,,X2 (x, < Xj) la hai nghiem cua phuang trinh thu nhat va
X3,X4
(xj < X 4 )
X3,X4
= -2,XiX2
= a,X3
+ X4 = 45X3X4 =
-6a
41
Dodo
{x^-x^)(x^-X2)
= Xj-(x^+X2)x^+x^X2^xl+2x^
(x^-Xi){x^-X2)^xl-{x^+x^)x^+x^X2=xl+2x^
Do do {x, -X,)(x3
<=> (xj +
-x^){x,
+a
+a
^ ^ i v i Ufi
"'-^
-x,){x,-x^)<0
+ a) < 0
<=> (x3X4)^ + 2X3X4 (X3 + X4) + 4X3X4 +a(^xl + X4) + 2a(x3 + X4) +
<0
<^ 49a^ - 48a < O o O < a < ^ (thoa man diku kien).
48
49
7-V4T
-vx >
-co;
7 + V4T
7-V4I u
7+V41
-;+oo
a.
x'
x'
T u do m, =
x; m, =
.
'
2
'
2 2
Do do phuong trinh da cho tuong duong voi
2
\r
m ++X
2
x'
x^
+ = 0.
2
Tirdo xM.2
, , = - l V l - 2 m ; X34
= - - V l + 8m voi m e
'3,4
2 2
8'2
42
V o i m<-.
2 = - 1 yjl-2m
'
,.5,,
/ j. A i
-'
-f
,2
2 2
(Di thi tuyin sinh THPT Chuyen Dai hoc Vinh 2014)
XTtO
^ ^
<i> <{
x * l
r=l
t
t+i
__3-
^ :
V a i t = l, t a c o x ' - 2 x - l = 0 c ^ x = l +V2
Vai ^ =
Bihukien:
x+-
(t/m).
(t/m).
^
^
= (x^ + ?) .
x^O.
'
2+
^
Xy
2Vr
2+ -
Xj
7
x+
x+ -
3^
x+ =
Xy
Xy
X + - + -
Dat a = - ; 6 = x + - . T a c 6 (2 + af
X
b = (b + 2af
<^a'b
'Xb^b'+Aa\
<^a\b-l) = 4b{b-\)<^ 6 = 4
a'=b
Vaife = 4<=>x + - = 4<z>x^-4x + 3 = 0< x = \
x = 3'
Vai
Vay x = l;x = 3.
Vi du 3. Giai phuong trinh (x' - 4x + 5)^ - (x - l)(x - 3) = 4.
L&i giai Ta c6 (x' - 4x + s)^ - (x - l)(x - 3) = 4
<:^(x'-4x + 5 ) ' - ( x ' - 4 x + 3) = 4
c>(x^-4x + 5)^-(x^-4x + 5) = 2.
*'
\t = -\
Dat/ = x^-4x + 5,tac6 ^ ^ - f - 2 = 0<^
[r = 2
Vai t = -\a CO x^ - 4x + 5 = -1 <::> x^ - 4x + 6 = 0 (v6 nghiem).
Voi t = 2 taco x^-4x + 5 = 2 < ^ x ^ - 4 x + 3 = 0 x = l
x = 3'
Vay nghiem cua phuong trinh la x = 1; x = 3.
Vi du 4. Giai phuong trinh (x - 2)^ + (x - 3)" = 1.
LM giai Dat / = x - 3 ta c6
r=0
; = -l
Vay nghiem cua phuong trinh la x = 2; x = 3.
'
Vi du 5. Giai phuong trinh 2(2x^ - 2x - 5)^ - 4x' + 3x + 5 = 0.
v2
X
V
2j
X, si
x=3
x = 2'
-il>_il
44
2x^+4x-y-l = 0
2;;^ + 4:i; - X -1 = 0"
= X
ta CO 2x^ + 3x -1 = 0
X =
45
^ CO. 2x^
^ 2 +4xA + 2x + 5 1, =^0
Vcfi y = 2x +5 ta
<=>4x^+10x + 3 = 0<x =
-5Vl3
u
. ^ U A da~ cho
u co' nghiem
u--^ x = -3Vl7 va, x = -5Vl3 .
Vay, phuong
trinh
4
4
Vi du 7. Giai phuong trinh - + 1 - 1 8 x + 5 = 0.
L&igidL Ta CO x' - 6A:' + 15A:' - 18x + 5 = 0 <:> [x' - 3xf + 6(x' - 3x) + 5 = 0
Dat / = x' - 3 J C , ta CO f' + 6? + 5 = 0 <:i> t = - l
/ = -5
Voi / = -1 <=> x' - 3A: + 1 = 0 <=> x =3V5
Voi / = - 5 o x ' - 3 x + 5 = 0 (VN)
Vay nghiem cua phuong trinh la x =
3V5
^^-X+1
X
Dat / =
' X - X +1
. Ta CO
r ..2
- 6 x' - X + 1 + 5 = 0
6r + 5 = 0 <^
?=1
/=5
x ' - x +l = 1
x'-x +l_
^ x ' - x + l^'
Voi ? = 1
x'-2x + l = 0 o x =l
x ' + l = 0(VN)
46
Vai / - 5 <:>
' X - X
-x +1
+1
x'-x +l
= -4l
x'-(>/5+l)x + l = 0<:^X =
x'+(V5-l)x + l-0(VN)
Vay phuong trinh c6 nghiem jc = 1, x =
V5+lj2(V5+l)
<=>x =
^,
(thoaman).
4028
Voi
l-2014(x + >;) = =0<0 < zv>=x
x taco ,
x = l-2014x'
2014x'-x-
- 1A/8057
(thoa
man).
2014
4028
^ ^
2014
2014
, bat phuong
,
, , ,la, x,= -lV8057
Vay nghiem cua
trinh
, x = l>/8057
4028
4028
Vi du 10 {Tdng qudt Vi du 9). Giai phuong trinh x = 1 - a (l - ax^)2 , a la hSng s6.
Lofi giai Dat y = 1 -
Ta c6 he
X=1
- ay^
y = l-ax'
47
Day la he doi xung loai 2, each giai thuong tru ve theo ve ta luon c6 nhan tu
chung x-y.
48
x=- l
Vdi y = x thay vao (2) taco jc + 3x^ = 2 > 3 J C ^ + x - 2 = 0 o
2 .
x=
3
Voi
- - x +3x^=29x^-3x-5 =0 x = i ^ ^
3
6
Vay nghiem ciia phuomg trinh l a x = - l ; x = - ; x =
3
.
6
+
Lai
CO
Ta C O h?
aV+2a6>;-2x + 6 ' - l = 0
4x^-\2x-ay + 5-b = 0
Chpn a = 2; 6 = - 3 , ta CO he
4/-12>'-2JC + 8 = 0
[ 4 X ^ - 1 2 J C - 2 ; ; + 8 = 0'
+ y)-l0)
= 0l<=>
2y = 5-2x'
7y/l7
-14JC + 8 = 0<=>2x^-7x + 4 = 0<=>x =
+ ^ = 0^x
y=x
+9)(x' +9x) =
mt a = x^ +9x,b^x^ +9.Tac6
22{x-lf.
a-b
x-l =
^x=
4
5Vl3
Bat t = x + --l,tac6
;:i-:<^'itwr
^~~2.
^ SJ-^ijiJ .F
ft i -
50
xit\;x^-;x*0.
2
Chia ca hai ve cua phuong trinh cho {ix^ -5x + 3^(2x^ + x + 3),
2x
\3x = ,6<=>2
13
+
z
+
taco
= 6.
2x-5 + - 2x + \ ~
2x^-5x + 3 2x^+x + 3
X
t =\
D a t / - 2 x + - . T a c 6 ^ + ^ = 6 o 6 ? ' - 3 9 / + 33 = 0 11
X
t-5 t+l
t=
Vori t = l taco 2x + -^\<^2x^-x
X
Vai ^ = ta CO 2x + - = o
2
X
2
+ 3 = 0 (v6nghiem).
- 1 Ix + 6 = 0
'fi
x=2
3X=
4
i')
*'1
Vai a6 = 2 + 7?,taco
x ( x - l ) = 2 + V ^ o x ^ - x - ( 2 + V^) = 0<=^x = i^^/^^.
Vay nghiem cua phuong trinh la x =
1V9 + 4V7
2a^b^=(a + b) -9^{a-b)
^{abf
Voi
ab
= -2ta
-2ab-S
a + b = 2x-l,
, x2
+4ab-9
a-b =
-5.T\jdo
= 25 + 4ab-9 = 4ab + \6
= 0<:> ^^^^
.
\_ab - -2
\a=b-5
CO he
a^b-5
<
<^<t,
[ab = -2
b=
Tirdo b^-5b + 2 =
[{b-5)b
'a = b-5
<=> i
= -2
s-Vn
X =
5 + Vi7
b-5
+2 =0
b-5
a =
1(6-5)6 =4
ab^4
5-V41
Y*
A.
2
^
5 + 741
[b
1-V41
2
1 + ^41
1 + Vl7
X-
a =
\b'-5b
0o
b=
a^b-5
Voi afe = 4 ta c6 he -
b=
Tirdo 6 ' - 5 6 - 4 = 0 o
b=
i+VT?
Vay x =
1 + V41
, x=
8. Voi jc = 0, (l) <=> 1 < 0 khong la nghiem cua bdt phuong trinh,
Voi X ^ 0, ta CO
(1)<JC'+3JC + 2 + - +
^<0
Datr = x + - , r > 2 , t a c 6 / ^ + 3 / < 0 < i > - 3 < r < 0 < - 3 < x + - < 0 .
X
x^+1
X
x+ -<0
<0
[x<0
x'+3x + l
x+ ->-3
X
|x'+3x + l < 0
>0
52
-3-V5^
-3-V5
+ 2)' + 6( J + 2) -11J
^y(y^+\0y
^y'
=[5(y+
+ 5f =[5y^+\0y
~* ' '
2)'-I0{y+
2) + l
+ \f
is'J
<=>{y-\f
=0 0 y = l<^x-2^\<:>x
= 3.
x^+r - 2 2 = 0
x^+1
Dat r =
. T a c o 5 r + r - 2 2 = 0<
x+3
x+3^
tt == 211
x^+1
Vai ? = 2 <^ x + 3 = 2 o x ^ - 2 x - 5 = 0<x = l%/6.
Vai / = 5 < ^ ^x^+- 3^ = -<=>5x^
+ l l x + 38 = 0 \(v6nghiem).
5
. )
Vay nghiem cua phuang trinh la x = 1
Il.Taco x'+6x^+5x'-12x + 3 = 0
^(x^+3xf-4[x^+3x)
+3=0
D$t/ = x^+3jc,tac6 ? ' - 4 f + 3 = 0< t = \
t = 3'
Vai t = \a CO
Voi ^ = 3 taco
A/'
'
+ 3x = 1 <=> + 3x - 1 = 0
X=
-3ylu
'
- 3 + 713
-3
-3
+ V2T
+ V2I
,x =
.
,
12.
<x'-4x^+4x'-6(x'-2x) + 8 = 0
<(x'-2x)'-6(x'-2x) + 8 - 0
[t = 2
Dat/ = x ^ - 2 x , t a c 6 - 6 / + 8 = 0<^
Lr = 4
Vai ^ = 2 taco x ^ - 2 x = 2<=>x^-2x-2 = 0<=>x = l + V3 .
Vai r = 4 taco x ^ - 2 x = 4<=>x^-2x-4 = 0<=>x = lV5.
Vay nghiem cua phuong trinh l a x = : l V 3 , x = lV5.
. -i'
x-cos54
3 = 0 c6 A' = 12sin
nen
(l)
Sa - a + kin-
k2n
kin
,k^Z.
Vai a = ^
Voi = ^
- 3=
3x^-1
V3x
L&i gi&L DiSu kien x^^O. Nhan thiy x = - ^ khong phai la nghiem cua
V3
phuomg trinh. Ta c6 x^ - 3 =
Dat
3x^-1
V3x
x'-3x
3x'-l
1
V3'
= tan , a e
6
Tucongthuc tan 3a =
2'2
tan a r - 3 t a n a
3tan^a-l
= + kn:=>a = +
6
18
3
,ksZ.
n ^ n
kn ^7t
5 ^ , ^4
,
< + < <::> < A: < - => ^ =-1,0,1.
18
3
2
3
3
nen
In
x = tan
;x = t a n ; x = t a n .
18
18
V i du 4. T i m tat ca cac so thuc 18
x,y thoa man
56
=0<^ /-3y
z'-3z
= z.
=x
z>2.
+ y'-4y
v6 ly vi
+ z'-4z
= x[x^-2)
+ y[y^-2)
+ z[z^-2)
= 0,
x,y,z>2.
"
<=>
21a^-a
+ k2n:
13
a = 14
\2n
14
\3n
14
1
J
57
<=>t'-2nt'+1^0
<=>t'
^n^n^-I.
Suy ra x =
2
Tom lai, vai = 1 phuang trinh da cho c6 3 nghiem
X = cosa,a
s<0.
5 ' 5
, X
1
nhat X-
2
Bai 2. Chung minh rSng vai cac gia tri ciia x thoa man - l < x < l thi bit
phuang trinh sau luon dung vai cac so nguyen duang n
{i+x)"+(\-xy<r.
Bai 3. Tim t4t ca cac s6 thuc x,y,z thoa man
x
+ + + 4 - +- + - + 5
x'+y'+z'-4
yxy
yz
zx
= 6.
x-cos-
3cos
a 4cos^ -3 - 0
4x^ +4xcos+
M
\xy
yz1
Pzxj
- +- +-
_J___2
X
r 1 2^ 2
1 2^2
1 2^
X - - +
+
+
+
+ = 0
V zI X yj V y- y
z X)
_J___2
2'
_j___2
z
60
Taco x = l,>' = l,z = l khong phai la nghiem nen he tuomg duomg voi
Ix
\-x'
z X-
Dat
_2:y_
2
\-y
\-z'
V a i x = tanQr thi y-
--tm2a.
as
2,
Are{-3,-2,-1,0,1,2,3: .
^
[
Dodo as\
Zn
In
n ^ n In
;;0;;;
In
|x|>l, ta c6
2(4x^-3x)(4x'-l)
2x 4x^-3
^^^^
4x'-l
v6 nghiem.
Vai - 1 < x < l . Dat x = c o s a , a e (0;;r). Tac6
2 (4cos^a - 3cosa) (4cos^a - 1 ) = 1
61
kin
'~J>
:fi
a5
7t
klTC
a = +
7
7
Voi a = ^ , d o a e ( 0 ; ; r ) nen 0 < < ; r = > 0 < A : < - n e n A: = l , 2 .
5
5
2
, - -
'
In
An
Suy ra X = c o s : x = cos .
^
5
5
,, - .
^ k2n
, ,
Vol a = y + , t u o n g t \ r , k = 0,\,2n
3n
5n
Suy ra X = cos; x - cos-;x = c o s .
^
1
1
1
Vay phuong trinh da cho CO nghiem
fi
ir-rxi
V .
2;r
4;r
n
x = c o s ; x = c o s ; x = cos ;
3n
X = COS;x
5n
= cos.
..
nt
- ' - ^ J
Chpn a,b
+b^ +x^
^3abx<^
+{b-xf
+(x-af).
a+b+x=0
a=b= x
-X-\ 0^a^,b^
62
Lay a = i j ^ ; b - n-(a^b).
duynhatia x = -{a + b) = -
(x + i f +[x + VS)'
+b
^
- 1 + N/5^
(-X
Dodo
Taco
-i+Vs
- i f + (x + >/5)' ^ f - i + V I
>(2-^/5)'=9-4^/5.
- x - l = x + >/5>x =
x^+x + 1
x^+2x + r
1
.Khido < x ^ + x + l = v(x^+2x + l )
x'+2x + l
^
X^ + X +
>0<:>4>;-3>0<=>>'>-.
^
x^+x + 1 ^ 3
Do do
>-.
x^+2x + l 4
63
^ . , 8x-4x - 1 2 ^ , 3 . ,v2 3 3
4
4 ^
4 4
+1 3
Tu do de phuorng trinh c6 nghiem x ' + 2 x + l 4 <::>X = 1 .
8x-4x'-l 3
Vi du 4. Giai phuomg trinh (^^ +1) x ' + 2 x - l + 6 x ( l - x ^ ) = ( x ^ + l ) ' ( l ) .
LcdgiaL Xet hai truong hop
a)x^+2x-l>0op--^~f.
_ x > - l + V2
Ta CO (1) tro thanh [x^ + l)(x' + 2x -1) + 6x(l - x') = (x' +1)'
<2x'+x'-4x + l = 0 c ^ ( x - l ) ( 2 x ' + 3 x - l ) = 0<:> x =
Thu lai X = 1 thoa man.
b ) x ' + 2 x - l < 0 < ^ - l + V2 < X < - 1 + N/2.
Ta CO (1) tro thanh - ( x ' + l)(x' + 2x -1) + 6x(l - x') = (x' +1)'
o 2 x * + 8 x ' + 2 x ' - 4 x = 0 <2x(x + l)(x' + 3 X - 2 ) = 0<
-3Vl7
X = 0 v x = -1
-3Vl7
X=
16x^(x^+3) = ( 3 x ^ + l ) \
64
\6x'{x'
+3) = {4x'){4x'){x'
+3)<
fa + b + c^'
Ux'+4x'+x'+3^'
+3
ta
CO
{3x^.l)\
jc^ = 1 > x = +1
^2x^-llx + 2l''
= 4x + 4 .
= 4x-4.
a + b + c + d^'^
x ' ( l - 3 x ) = x.x.x(l-3x)<
ta
CO
x + x + x + l-3x
256
1
1
Dau bang xay ra khi va chi khi x = . Vay nghiem ciia phuang trinh la x = .
4
'
'
4
2. Tu gia thiet ta c6 x > - 1 . Ta c6
^ x ' - 3 x ' - 8 x + 40^'
8
Ta CO p\2\2\{4x
= 4x + 4 o x ^ - 3 x ' - 8 x + 40 = 8V4x + 4 .
o x = 3.
65
Dat
CO
^2x^-llx + 2 0 '
3
t = N/4X - 4 = > X =
=> x
16
Dodo
^(t'
+ St' +16)-^(r'
+4) + 2t-3t
= 0^t'-I4t'
-24? + 96 = 0 (2)
Xet / = 2 o x = 3.
Xet r ' + 4 r ' + 1 2 r ' + 1 8 / + 24 = 0(3).
Ta CO voi t <0
+3= x+
2
V
+
4
+ 3 > 0 nen ta c6
l.
V i d u t o n g ho'p C h i f c n g 1
Vi du 1. Giai phuong trinh
(2x' - 3x -18) (3x' + 2x - 27) = 4Ix^ +1 Ox' - 369x .
Ta CO x = 0 khong phai la nghiem cua phuong trinh
L&igidL
V o i x^O,
chiacahai
66
2x-32
18^
( X 9^
3x + 2- 27 = 41x + 1 0 - 369
f
-3 3
^X 9^
XJ
+ 2 = 41 V X -
2?
XJ
+ 10.
2x + l + x^
V
X JV
( 6)
6 -101. '
2 x + +1 x + ^ - 1 1 = 7
X
I XJ
x+ Dat t = x + -,t > 2V6 , phuang trinh tra thanh
V (2?
Xj + l ) ( / - l l ) = 7^
X
:>2/^-28/ + 90 = 0< t = 5
t=9
6
x=2
Vai / = 5 taco x + - = 5<x^-5x + 6 = 0>
x = 3'
X
Vai
t =9
taco
x + - = 9<^x^-9x
+ 6 = 0<^x =
9V57
2
- 4JC +1 = 0.
L&igidL
x'-5x'+Sx^-5x
+ \ 0'
x'+\-5
X
x+ -
1 + 2.
Dat >' = x + -1, taco y =x +
y =2
Ta CO
- 5y + 6 = 0<^
7 =3
+\ 0 ^ x ^ ^ ^ ^
2
3yf5
68
^2
r4.
X +
-9
+ 20
- 3 3 x + + 46 = 0
>2>/2,tac6
2 ( / - 8 / + 8 ) - 9 ( / -6>;) + 2 0 ( / - 4 ) - 3 3 ; ; + 46 = 0
<:> 2 / - 9 / + 4 / +21>;-18 = 0
<;^[y-\){y-2){y-2){2x
+ 3) = Q<^y = \-,y = 2-,y^y,y = -'^.
Chi CO
>' =
3 thoaman
x+ =
3<^x^-3x +2 =
0<
x=l
x=2
2x' - 3 x ' + 6x' - 8 x ' + 3 = 0 (2x +1)(x-1)' (x' + 3) = 0 X = Vay nghiem cua phuong trinh la x = - ^ ; x = 1.
10
1
3
2 x ' - x + l- + -2 x ' - x + 3 2 x ' - x + 7
Ldi giai Dat / = 2x^ - x +1, / > 0, phuong trinh da cho trd thanh
t =2
1 3 10
=
0
o
<:>6r-6/-12
t = -\
t+6
-t + -t+2
Voi t = -\.
x=l
V6i ^ = 22x'-x + l = 2 < i > 2 x ' - x - l = 0 o
1
x=
2
Vay nghiem cua phuong trinh la x = l;x = - ^ .
Vi du 6. Giai phuong trinh
+2x + 3 = - 2 o + 2 x + 5 = 0(v6nghiem).
Vai / = -2,tac6
+ 2x + 3, ta c6
= / + l / ^ - 4 = 0<=>/ = -2;r = 2.
4x^
= 5.
(x-2)^
Lei giai DiSu kien x
2x \
x+x-2
Dat r =
x-2
x-2
=5
..1
x-2
x-2
. Taco / ^ - 4 / - 5 = 0<i>
Vai / = - l < ; ^
if:
=5
x-2
t = -\
t=5
= -!<:> x ^ + x - 2 = 0
x=l
x = -2
= 3.
(x-fl)^
X--
x+1
Dat
x+1
2x^
x+1
.Taco r + 2 / - 3 = 0<=>
+ 2-3 = 0.
x+1
/=1
t = -2,'
1V5
1V5
70
x-1
(a + 26) +56' = 0 ( V N )
3 + Vl7
x+3
Vai a = Z?<=> x - 1 = x - l<x^-3x-2
0<x =
3 + =717
Vay nghiem cua phuang trinh la x =
28x + 3
Vi du 12. Giai phuang trinh 3x'+2 9x + x - 3 ) = 4
x-3
LcigidL DiSu kien x ?!: 3.
28X + 3 9 x ' + x + 3 3(3x'+2) + x - 3 3(3x^+2)
^
Ta CO 9x +
=
= 5^
=
+1
x-3
x-3
x-3
x-3
t =\
3x'+2
Dat
.Do do taco /(3r + l) = 4<::>3?'+/-4 = 0<
4t=x-3
Vai r = 1 o 3x'+2 = 1 <^ 3x' - x + 5 = 0 (v6 nghiem)
x-3
^ 4 3x'+2 4 ^ 2 , ^ ^
-2V58
-2V58
Vai
<=>
Vay nghiem
ciia phuang=
trinh<::>9x'
la x =+ 4 x - 6 = 0<^x =
3
x-3 3
9
f
5 ^(
10 ^
=5
Vi du 13. Giai phuang trinh x + 3
2x + 9 ^
x + UV
x + 1^
L&igidL Dieu kien x ?t - 1 . Ta c6
X +
3-x+l
^2x'+lU-l
Taco
JC + 1
x^+4x-2
Dat r =
^
x+l
Voi / = 1
2x + 9-
x+l
= 5
x^+4x-2
x+l
2 ( x ' + 4 x - 2 ) + 3(x + l )
2x^+nx-l
x+l
2(x'+4x-2)
x+l
x+l
=5
+3
t^l
, t a c 6 f(2? + 3) = 5 c ^ 2 / ^ + 3 ^ - 5 = 0 ^ _ _ 5
^
'
. ~ 2
x^+Ax-2
x+l
= l<=>x^ + 3 x - 3 = 0<=>x =
-3V2T
5
x'+4x-2
5
^ 2 1 ^ , ^
-13 + 7161
Von t =
= o 2 x +13x + l = 0<::>x =
2
x+l
2
4
,
,
...
-3V2T
-13Vl6T
Vay phuofng trinh co nghiem x
,x =
2
V i dv 14. Giai phuong trinh
+ lj
yX
'
+ 4
r x - 11 N3
VX +
2y
-2. Dat a =
x+l
Ta
CO
V a i fl + Z) = 0 ta C O
x-1
x+l
Voi a - 26 = 0 ta C O
+-
x+2
^(x-1)
= 3(x + i r ( x + 2)
x-1
,b=
x+2
a+6=0
a-2b^0
= 0o2x^+2x-l-0ox =
2(x-l)
x+2
X+l
- 1 + V3
x^ - x^ +1 x^ + 2x + 1
+
= 2- x
X + X +1
0.
, x^ + x + 1
X
X + X +1
1= 2 0
+
= 2.
72
Dat / =
x^+x + l
,
1
,tac6 / + - = 2 < = > r - 2 / + l = 0<=>^ = l
t
+ X+ 1
^-
'
I + 2V2
2
4a
Bai 6. Cho phuong trinh x** + ax^ +6x^ + cx + l = 0 c6 nghiem. Chung minh
ring a^ +b^
Bai 7. Cho 2a + 3b + 6c = 0. Chung minh rang phuong trinh ox^ + 6x + c = 0 c6
nghiemtren [O; 1].
^.
Bai 8. Giai phuong trinh (x^ + x +1) (x^ + 2x^ + 7x^ + 26x + 37) = 5 (x + 3)^.
Bai 9. Gia su a,b,c la do dai ba canh cua mot tam giac vuong c6 canh huyen
la a. Chung minh rang phuong trinh -ax^ +bx + c = 0 c6 hai nghiem phan
biet
XpXj
< X,
< X2 <
73
x-42=0
= V3.
+ \ 0 <=>x
x^+^x
Vay nghiem cua phuong trinh la x = V3 .
2. Phuong trinh tuong duong voi
( x - l ) ( x - 2 ) ( x + 7)(x + 8) + 8 = 0
o [(x - l)(x + 7)][(x - 2)(x + 8)] + 8 = 0
in
x^+6x-7 x'+6x-16 + 8= 0
2
(x'+6x) - 2 3 ( x ' + 6 x ) + 120 = 0
<^(x^+6x-15)(x'+6x-8) = 0 o x = -32V6;x = - 3 + 717.
Vay nghiem cua hk phuong trinh lax = -32V6;x = -3 Vn .
3.Tac6 x^ + 2>/7x^+7x + V 7 - l = 0
<::>x(x + V 7 ) \ V 7 - l = 0<=>x|(x + V7)^-lJ + x + V 7 - l = 0
<=>x(x + >/7-l)(x + V7+l) + x + >/7-l = 0
74
O ( A ; + V 7 - 1 ) ( X ' + ( V 7 + I ) X + I'
-(V7 + l ) V 4 + 2V7
X =
>
I+2V2
I +2V2
V
theo v l ta C O
a(x,'-X2) +
+ cx2+d
fe(xf-X2)
=0.
+ c(x,-xJ^O.
V i X, ^ X2 nen ta C O a ( x , + X 2 ) ^ + 6 ( x , + X 2 ) + c - a x , X 2 = 0 .
4ac-6'
4a^
Ta C O
{a'+b'+c')
^
Xo'+ + 1
-1
-^0 +
^2
-aXo-c-
X o ' + ^ +l
. \2
aXo+
Xo + - a x p - c V
^0 +
^0 y
Suyra
[a^+b^+c^)
^ 0 + ^
^0
^0 +
0y _
voi ?
+ 1 r+1
+ > 2.
r
4
- 2)(3^ + 2) > 0 2luon dung vi r > 2.
Mat khac j ^ > - 4 '- 4/ '- 4 > 0
Vay + 6^ + > - , dau bang xay rakhi a = b = c = ung voi = 1,
3
3
2
2
hoac a = c = ,6 = - ung vai x^ = - 1 .
7. Dat P(x) = <3x^ + ZJX + c, ta CO P{x) la da thuc xac dinh tren M.
Taco P(0) = c;P(X) = a + b + c; AP
= a + 2Z) + 4c.Ta c6
^ \ b = Q
<:>{a-b)ia'+5ab
+ 5b') = Q<^
Do do
+ X +1
0, v6 nghiem.
nen -ac>0,
C O
V2 .
X*
x'
"
"
V5
x'
x'
n
V5^13^-fe
"
1
Vs
Dau " = " xay ra < = = ^ <^ X =
^
5
x'
x'
^'i .
x'
!^^T25
= {a-\f
+{b-\f
+ b-2){{a-\f
+2(a-l)
= (b-\f
+ {b-iy
+2{b-\).
+2{b-l)
+2{a + b-2)
-{a-\){b-l)
+ (b-\f
+2] = 0
77
=0
<:>a + b-2 = 0<:>a + b = 2. Vay a + b = 2.
12. Do cac he so cua phuong trinh dku duong va phuong trinh c6 4 nghiem
thuc Xj,x^,x^,x^ thi ca 4 nghiem nay dSu am. Dodo
>0.
Theo dinh ly Viet ta c6
\{-x,){-x,){-x,){-x,)
=\
Su dung bat dang thuc Co-si cho 4 s6 -x,, - ^2, - X3, 4fl = ( - X , ) + ( - X 2 ) + (-X3) + ( - X , ) > 4 4/(-x,)
-x^,-x^,-x^,-x^
= 4a
' X
- f>:f:
> 0, ta c6
) (-X3) ( - X , ) = 4
<0;/ r 1\
<0;/
T \
./(1)<0 nen / ( x ) = 0 c6 3
78
'n
Sn In
\\n
Xlin
\ln
= 0^{a-b)
3
a +b
2
x+l
<^a = b<^
x+2
= x +2
CO
X =
1
1+ ^ "
79
ChUctng 2.
Chii y: G day chung toi chi dua ra cdc dang ca ban cho phucmg trinh, vai bat
phucmg trinh cung cd the cd dang tucmg tu. Chung ta can luu y rang, khi gidi
bat phucmg trinh, chdng hgn f (x) > 0 duang I6i chung la di tim nghiem cua
phuomg trinh / ( x ) = 0, sau do xet ddu cua f (x) tren moi khodng duac tqo
thdnh bai cdc nghiem cua phucmg trinh f (x) = 0 ,,tu do de lay nghiem cua bat
phucmg trinh f (x) > 0.
1.
V ^ = V K ^
Cdch gidi: Binh phuang hai ve, phucmg trinh tren tra thanh M ( X ) = v(x), Icem
theo dieu kien hoac u{x) > 0 hoac v(x) > 0.
2. ^4^ =
^^
Cdch gidi: Lap phuang hai ve, phuang trinh tren tuang duang vai
w(x) = v(x).
3. ^/w(x) =v(x)
Cdch gidi: Dat diSu kien v(x) > 0, binh phuang hai v l , phuang trinh tren tra
thanh
M(X) = V^(X).
4. 3/^^00
=v(x)
Cdch gidi: Lap phuang hai ve, phuang trinh tren tuong duang vai
uix) =
v\x).
=d
yl{x + a){b- x) theo t. Khi do phuang trinh da cho tra thanh mot phuang trinh
bac hai theo t.
80
Cdch giai: Dat dieu kien u{x)v{x) > 0. Xet cac trucmg hop theo diu cua v(x),
sau do chia ca hai ve ciia phuang trinh cho v(x), roi dat u{x)
v(x)
Khi do phuang trinh da cho tra thanh mot phuang trinh bac hai theo t.
, . ^7. <3|x + Vfe-jc^ J + cxylb~x^ +d = 0
Cdch giai: Dieu kien x e {-4b;4b]. Dat x + yjb-x^ =t,rh\ diln
xylb-x'^ theo t. Khi do phuang trinh da cho tra thanh mot phuang trinh bac
hai theo t.
x^+b + d = 0
8. a x + 4x^ +b + CX
Cdch giai: Dat x + Vx^ + 6 = ?, r6i biSu dien x x + ylx^+b^ theo t. Khi do
phuang trinh da cho tro thanh mot phuang trinh bac hai theo /.
9. u^(x) + aylb-au{x)=b
b > u{x). Dat Jb-au{x) = ?, t > 0 d6 dua vh he d6i
Cdch giai: Qiku kien
a
a
' u .2 (x) + at=^b
xung theo / va u{x). Do la he 2
[t^ +au(x) = b
Ghi chu: Phuang trinh dang nay c6 the tong quat hoa thanh dang
u"(x) + a!^b-au(x) - b hoac u"{x) + b = a^au(x)-b vai each giai tuang tu.
10. ifii^ - ifi^ = v(x) - uix)
Cdch giai: So sanh u(x) vai v(x). Gia su u{x) > v{x).
Suyra ^u{x) > ^v(x) => v(x) > u(x).
Do do phuang trinh da cho tuang duang vai u(x) = v(x).
'
Ghi chii: Phuang trinh dang nay c6 the tong quat hoa thanh dang
-A ^
!(u(x) - !fix) = [v(x) - uix)] A(x), trong do ^(x) > 0.
81
x = -\
x=2
Doi chieu dieu kien ta dugc nghiem cua phucmg trinh da cho x = 2.
Vi du 2. Giai phuang
1
trinh 4-x + - / - ^ - - V x + T =
f-l<x<0
+ \>Q
+ \ 1 - V - X <=>-X-
^jx + l = 1 - X -
2yf^
1 + X +1 + 2y]x + \ - 4 x
<=> 1 + V x T T = 2V--X
-l<x<
16
5
o - 2 - 5 x = 2Vx + l
(thoa man)
=
<=>x
25
4 + 25x^+20x-4(x + l)
1
1
Vi du 3. Giai phuang trinh Jx + 1 - - =x
X
x-->0
L&igiaL *)Di6ukien:
l-->0
X
x^O
o x>l
-l<x<0
Suy ra x > 1.
-x-2yf^
x+l
1^
0<^
= 0
,
l + >/5 , ,
<=>Vx - x = l < = > x =
, thoa man.
Vi du 4. Giai phuomg trinh >j2x-\ 3x-x'^
L&igidL *) Dieu Icien: x > .
2
3x-x^>0
-l +
x2
x=\
3x-x^>0
2 x - l = ( - l + 3x-x^)
x = 2-y[2
(jc-l)^(x^-4x + 2 ) - 0
x>0.
. --
'
'
4-3N/10-3X>0
10-3X>0
74
10
<=> < x <
27
3
83
84
x2-4>0
<::>X>4.
x>3
B i t phuomg trinh da cho tuong duomg vai
y]2{x^ -16) + x - 3 > 7 - x y j l i x ^ -16) > 1 0 - 2 x
+) Voi X > 5, thoa man.
+) V o i 4 < X < 5, binh phuong hai ve cua bat phuomg trinh tren ta dugc
2(x^ - 1 6 ) > 100 - 40x + 4x^ o x^ - 20x + 66 < 0 =^ 10 - V34
< X
< 5.
Ket hop ta dugc nghiem cua bat phuomg trinh: x > 10 - ^34
V i du 10. Giai bat phuong trinh V 5 x - 1 -
> V2x-4.
(Di thi DH khSi A 2005)
+ Vx + 2 V x ^ = ^
X -1
:;
85
1
V2X + 1+1
5x + 2
+ 4 = -Jl-x
+ ^Jl-2x
2x + l = V r ^ V l - 2 x <-
<^x^0
4 x ^ + 4 x + l = l - 3 x + 2x^
2. Dieu kien: x > 1.
Phuong trinh da cho tuong duong voi
x-1
De pha tra tri tuyet doi xet hai truong hop:
+ ) X > 2 , truong hop nay khong c6 nghiem.
+) 1 < X < 2 , truong hop nay c6 nghiem ^ - ^
3. Dieu kien: 4x + \/9x^ +16 > 0.
Phuomg trinh da cho tuong duong voi
'x>-2
x =0
x = l
4x + V 9 x ^ + 1 6 = x ^ + 4 x + 4
4 . ^ +1 + yjx-1
:kt^ i 2 x + 3 ^ / ^ ^ / x ^ ( ^ / ^ + ^ / ^ ) = 5x
=> ^ / x T T ^ / ] ^ ^ = X
Giai phuong trinh nay, thu lai dugc nghiem x = 0
86
^x>0
[x = - l 7 2
^^
87
+X +6 +
+x + 2 = x + X
trai ta dugc
+4 = ^sllx^ +x + 6-^]x^ +X + 2
x^+4
X
(1)
+2x-4 = 0,x>0
( x - l ) ( x ^ + 2 x 2 + 4 x + 4) = 0 , x > 0 x = l .
Vi du 3. Giai phuong trinh
A/3X' - 7 x + 3 - V x ' -2^^|3x-
- 5 x - l - V x ' -3x + 4
3x^-7x + 3>0
L&igidL *) Dieu kien:
x^-2>0
3x^-5x-l>0
x^-3x + 4 > 0
2x-4
3x-6
,
,
+
^
,
=0
V3x^-7x + 3 + V 3 x ^ - 5 x - l
Vx^-3x + 4 + V x ^ - 2
(x-2)
,V3x^-7x + 3 + V 3 x 2 - 5 x - l
\/x^-3x + 4 + V x ^ - 2 y
X = 2, thoa man.
V i du 4. Giai phuong trinh V^Thl - V 3 ^ = V2 (
^3^)
-V
88
+) V 7 + T - V 3 ^ = 0<:^X = 1
+) ^J7+l + ^ / 3 ^
V I T T + V 3 ^ + 2 ^ x 7 1 ^ 3 ^ = 2.
+ Vs^)^
Chuyrang
S.uy ra
(1)
=4+ 2V^.V3^>4
+2
>
2.
.
+Vx-1 < V3x-2.
V4x + 1
LMgiaL *) Digu kien: x > 1. Khi do b i t phuong trinh da cho tuong duong
2x-l
<=> ,
< V3x-2-V^
V4x + 1
2x-l
2x-l
V4x + 3
V3x-2+V^
(dox>l)
4 x - 3 + 2 V ( 3 x - 2 ) ( x - l ) <4x + l V ( 3 ^ - 2 ) ( x - l ) < 2
<:^3x^-5x-2<0--<x<2
3
Ket hop dieu kien, ta c6 nghiem cua bat phuong trinh la 1 < x < 2 .
Vi du 6. Giai bat phuong trinh
.
^ ,
> V2x + 3
Vx+l-Vx-2
[x>2
Nhan lien hop voi mau so cua ve phai ta dugc
Vx+T + > / x - 2 > > / 2 x + 3 o 2 x - l + 2 x / ^ . V x - 2 > 2 x + 3
<:> Vx + l . V x - 2 > 2 x ^ - x - 2 > 4 < ^ " x < - 2
x>3
Doi chieu dieu kien ta duoc nghiem cua bdt phuong trinh
V i du 7. Giai b i t phuang trinh ^^5^ +
x>2.
> V3x-2
2
L&igidL *) Dieu kien: ^ -
Vx + 3
Vx + 3
v3x-2+Vx
Ro rang x = 1 khong thoa man (1). Xet hai truang hop sau:
2
a) < X < 1. K h i do (1) tuong duong voi
^
< ,
^
^<=>V3x-2+Vx <Vx + 3
Vx + 3 V 3 x - 2 +Vx
<z>4x-2 + 2 V 3 x - 2 . V x <x + 3 < 2 V 3 x - 2 . V x < 5 - 3 x
/
< X < 1.
3
Suy ra
< X < 1.
>
yJx + 3
1
,
p^c:> V 3 x - 2 + V x >Vx + 3.
V3x-2+Vx
Vay, bat phuong trinh da cho c6 nghiem < x < 1 hoac x > 1.
Vi du 8. Giai b i t phuong trinh 2x + Vx + 1 > V3x +1
LdigidL *) Dieu kien: x > 0.
B i t phuong trinh da cho tro thanh
2X-1>V3X-VJC+TO2X-1>
^/3^ + V ^
90
1< - ^ = - ^ - 7 = o
V3x + Vx +1
<::> 4x + 1 + lSx.y[x
Vs]^+v^m < 1
+\ 1
2x + V B X . V X
1< 0O
X=
0.
l - 2 x
o(2x-l)
+ Vx + 3 + V3x + 2 J
V2x + 1 - V 3 ^
Bai 3. Giai phuong trinh
.^
Vx + 2
+ VxTT
Vx + 3 + V3x + 2
V3x + 2
1
V3x + 1.
+ l =x + 4
>/4x + l
<x
x>0.
+ X+
5x + l
-19 + 3V65
14
0<x^l
<^0<x^l
2. Dieu kien:
>/2x + l - V 3 ^ ^ 0
1-x
yl3x + 2 _ PTTl,
FT
rr~7^
<=> V2x + 1 +V3x = V3x + 2
1-x
92
x=0
<=>
-2 + 24l
o 2 = V2x2+x + 9-V2x2-x + l .
K6t hgp voi phuong trinh ban d i u ta dugc l^llx^ +X + 9 = X + 6.
Giai phuong trinh nay dugc nghiem x
5.
V2x + 9
8
0, x = .
2x
2x
<V2x+l-lC:>
V2x + 9
V2x + 9
2x
V2x + l + r
1
V2x + 9
1
c^V2x + l+l>>/2x + 9
V2X + 1+1
o 2x +1 + 2V2X+T +1 > 2x + 9
2V2X+T > 7.
, ^
<^J=<i>V2^ + l<V2^^.
V2x + 9 V2X + 1 + 1
Truong hgp nay giai ra dugc nghiem x >
45
8
93
45
6. DiSukien:
xTu-
0<x<3,x^\.
~
'
V2x + V 3 - X
>
x-l
V4x + 1
x-\
,
x>
4(6x-2x^)<9x^-12x + 4
<
Chii y: Trong nhieu truong hgp viec phdn tick thanh nhan tu dugc dinh huang
qua du dodn mot nghiem cua phuomg trinh. Dieu nay dua tren ca sa: niu
/ ( x ) = 0 CO nghiem Id x^ thi c6 the phdn tich / ( x ) = (x - x^ )yj (x), miin Id c6
su them - bat, tdch - ghep so hang phii hgp.
3x^x^+2
x=2
x=2
V2x + 1
x=4
+3x
"x<-3
L ^ - ^ w i . *)Digulcien: -
x=0
x>2
+ 3x > 0
V 2 - X + V l - x = yJ-x-3
, v6 nghiem.
x + 3>0
2x^+7x + 3 > 0
<=>x> .
2
(>/2x +1
-1)
95
2x = y/x + 3
^2x
+l - \0
[x = l
lx = 0
*) Dieu kien:
~x-3
x>-3.
4x + V x + 3 =0
2x-Vx +3 = 0
I-V193
X =
32
x=l
V i du 5. Giai phuong trinh Vx^ +4x + 3 + ^Jx^ +x = V3x^ +4x + l
x^ + 4x + 3>0
L&igidL
*) Dieu kien:
X^ + X >
3x^+4x + l > 0
x>0
x=-l
x<-3
X>
V3x + 1 .
= V-3x-
8 + 2719
96
^ . - | i : = i L = ,x.l)(.-4)
Vx+2
V2X + 1 + 3
+ ) X = 4 , thoa man.
+) x^A, phuang trinh tra thanh y[^ + 2
Chu y rang voi x > 0 ta c6
= x+l
V2X + 1 + 3
1
V^ + 2
V2X + 1+3
< - +- = ! <x + l .
2 2
-x>0
x>2
X^-2x>0<::> x = 0
x^ + 3x > 0
x<-3
+3
> yJ-3
~ ,
<x<0
2
x;^-l
2Vx + 3 > 4 + Vx^ + 2 x - 3 .
Vi du 9. Giai bat phuong trinh 2 x V x - 1 + ^^^^"^
L&igidL *)Di6ukien:
x + 3>0,x^0
x2+2x-3>0
x = -3
x>l
(1)
>0.
x^-x^-4>0
X>1
( x - 2 ) ( x ^ + x + 2 ) > 0 <::>X>2
Vay, b4t phuong trinh da cho c6 nghiem x = l,x > 2 .
98
x^ - 4 > 3 ( x - 2 ) + x^ - 4
Vx' + 1 2 + 4
Vx' + 5 + 3
x +2
x+2
>0.
Vx'+12+4
yJx'+5+3 - 3
Chu y ring
Tucmg tir,
x+2
Vx'+12+4
x+2
Vx'+12+4
x
+2
x' + 5 + 3
Tir do ta c6 x + 2
Vx' + 1 2 + 4
Do do (1) X - 2 < 0
.,fr:
(1)
x+ 2
|jc+4 <1.
0 x
<1.
x + 2 -3<0,Vx.
Vx' + 5 + 3
X < 2.
Vl-x
1. Dieu kien: x = 0
x<-2
Phuong trinh da cho tucmg duong voi ^x{x +1) + slx{x + 2) = 2x
R6 rang x = 0 thoa man. Sau do Ian lugt xet x > l,x < -2 . Giai phuong trinh
trong tung truong hop deu khong c6 nghiem. Vay, phuong trinh chi c6 nghiem
x = 0.
2. D i k kien: 0 < x < 1.
Dat N/X
[i^K^t + VrT7(i + V i + r ^ ) ]
=0
r = 1.
>0
-2<x<-l
<^
x>0
,x>-2
x +1
( V ^ - x ) = 0.
100
32
-4 < X < 0
<=>
32
<x<0
x>-3
7. Dieu kien: - x>-- 1 o x> 31 .
3
Bit phiromg trinli da cho tra thanh
+x-2<V3x + l-Vx +3
2(x-l)
(x-l)(x + 2)< V3x+T
+ Vx + 3
2
< 0 . (1)
x+ 2V3x + 1 +Vx + 3,
Voi x > - - taco x + 2 > - > V2 va V3x + 1 +Vx + 3 > V2, nen
3
3
2
2
x+2 ^
^ = > V 2 - = 0.
V3x + l+Vx + 3
V2
Do do bat phuong trinh (1) tuonng duong vai
3 < < x < l .
x-l<0
^
Vay, bit phuomg trinh da cho c6 nghiem la: - ^ < x < 1.
1.4. Phuongphdp dat &n phu hoan toan
'
a) Dat 1 an dua ve dang huu ti
Nhan xet: Truac khi dat an phu, trong mot so trucmg hop chung ta cdn nhom
cdc so hang phu hap, hoac chia cd hai ve cua phuong trinh cho mot dai luomg
phii hap.
Vi du 1. Giai phuong trinh yJx + \ V 4 - x + \j4 + 3x-x^ =5
L&igidL *) D i k kien: -1 < x < 4. Dat VxTT + V 4 - x = /.
101
Suy ra V 4 + 3 J C - X ^ =
=5 o
Dat x4x^
+2
- ? - 2 = 0<^ t = -\
= -V-I + V2.
x'*+2x^-1 = 0
+) Voi ? = 2, giai tuong ty trudng hop tren ta dugc x = V-T+Vf.
Vay, phuong trinh da cho c6 nghiem x =
+V2 , x =^ + V s .
2
4
9
+) Voi t = , khong c6 nghiem.
2
Vay, phuong trinh da cho c6 nghiem x =
\4i
102
'
+ 2) = 0ot = \.
>
x - V x + 1 x + Vx + 1 3
LdigidL *) Qihu kien: x > 0. Nhan thdy x = 0 khong thoa man.
Chia ca tu va mau cua cac phan s6 a \& trai cho Vx ta dugc
+1
>2
3
14
jc-2'
<^2{x-2) + 54^>
x-2
Ix
x-2
4~x
x-2
x 2
Dat 7 = - = t. K h i do bat phuong trinh tro thanh
2/ + 5 > y ^ ^ - ^ y ^ > 0
c^t{2t +
7){t-l)>0.
(Vx+4)(2Vx-l)>0
0<x<2
104
x>4,<x<2.
4
> V2^3x^^4x^.
x>0
L&igidL Dieu kien:
l-x^>0
^0<x<
-3 + V41
8
.2
2 - 3 X - 4 J C ' >0
x + l-x^
3(x' + x) - (1 - x) + lyjix +
^ X^ + X
<3
1-x
x^ +x
+ 2,
)(1 - x) > 0
-1>0
V 1x>
^^^>-9x'+10x-l>0<
\x
3
x<
-5 + V34
9
-5-N/34
Ket hop dieu kien (*), ta suy ra nghiem cua bat phuong trinh la
-5 + V34
-3 +
V4I
<x<
9
.
8
5 >2
1-V^
+ 3<^
1-V^
X
>3
<-l.
'
f
'
r-
'
2(x^ + 2)> 5 V ? + l
x-'+l>0<=>x>-l.
x^-x +1
'J. \
rx..:r
o 2 +2 . - ^ > 5 . . U i -
Dat
Vx^-x+1
T
X + 1
x ^ - x + 1 = r > 0 t a d u g c 2r -5t +
2>0^
^>2
;x > tt^!^
1/40 St v,b JV
-
Lo^'^ifli.
* ) D i e u kien:
X > - .
'
'
:r
-3r+3
<^(?-2)r?(/-l)2
>0
+1
106
or>2,vi
tit-iy+\>i,yt>o.
.1
Chuy r i n g
+ 3 < 9.
t>0.
+3^t^.
4)it-3)<0=>t<3.
+3
<3-x<^x<l.
- \ ^x + ylx^- \ ^
x^-l>0
L&igidL *) Di8u kien:
x-yjx^
- 1 >Oc:>x>l.
:+
Dat
>0
iV
s.
y + / 2 < | <^it-2){2t^
+4t-\)<0
ot<2,\\2t^+4t-\>0yt>\.
ylx^-\<\6<^\<x<^.
32
. /
Nhan xet: Phuomg phdp ddt dn phu hodn todn de dua ve he phuomg trinh
thumg duffc dp dung vdo giai cdc phuang trinh dang u" {x) + b =
a^au{x)-b
hodc cdc phuang trinh chica hai cdn thicc; moi can thicc duac ddt cho mot dn
phu, sau do khai thdc quan he giita hai bieu thicc trong cdn de thiet lap
phuang trinh cho hai dn moi.
107
(M + v)^ - 3MV(M + v) = 2
[wv = l
v=l
(v - l)(v - 2)(v^ + 3v +12) = 0 o
v=2
Tir do giai dugc nghiem cua phuong trinh da cho x = 0, x = 3.
Vi du 4. Giai phuong trinh V4-3Vl0^^3x = x - 2
10
x<
4-3VlO-3x>0
Dat x - 2 = ;; ta dugc 4 - 3 ^ 4 - 3 7 =
108
u +v =3
uv = 2
Tir do giai ra w, v roi sau do giai dugc nghiem ciia phuong trinh da cho
X = -\,x = 2.
Vi du 6. Giai phuong trinh yj3-x +1 = x^ - 2 x
W +
wv
L&igidL *) DiSu kien: x < 3. Dat x-\ y phuong trinh da cho tro tharih
72^ +2=
{y + z)(y-z)
=y +z
-i+Vs
5
I- X
3 + 75
z
Vi du 7. Giai phuong trinh 6\/6x + 4 + 4 = x''
L&igidL Dat yf6x + 4 = y ta thu dugc he
x^=6>' + 4
,
z^(x-y){x
+xy + y +6)^0ox
= y.
/=6x +4
Tu do giai dugc nghiem cua phuong trinh x = -2,x = 1 73 .
-V-
X C V-
+ 1 = a, ^3x-
+ ^{3x-lf
=l
(a-b)[a^+b^+ab)
=\
+ ^9x^-1 =1
\ 6 ta c6
a^+b^+ab
a'-b'^2
a^+b^+ab
a-b
(Jb + lf
+b^ +{b +
=2
l)b^\
=2
' ~
'
''^ ^-i^im
m^mv
f._ j _
( 3 - 2 x f = x + 2>; + l
.
(x->;)(2x + 2>;-5) = 0
(3-2>;) - 3 x + l
x=
8:
11 + V73
,x =
a + b>l
\ =>a^+
<3
a'+b'=3
a > l + V2 x > 3 + V2
-2<x<2
0<a<2
- X>g + ( C - X]- Da/ 2 an (^ira ve phuang trinh tich
Vi du 1. Giai phucmg trinh 5VJC^TT = 2{x^ +2)
L&i gidi *) Di^u kien: x > - 1 . *
Dat Vx+T = w>0,Vx^ + 1 = V > 0 taCO + = + 2.
Khi do phuong trinh da cho tra thanh
l w
5WV = 2 ( M ^ + V ^ ) O ( 2 W - V ) ( M - 2 V ) - 0 .
iiiiO
'
+) V o i a-bta
dugc nghiem x =
=0
+ ) V o i 3a - 26 = 0 ta dugc nghiem x = 8.
Vay phuong trinh da cho c6 nghiem x = ^
V i du 5. Giai phuong trinh 3xylx^ +1 = x V
, x = 8.
-19x -16.
b = y[7 -x + \,a>0,b>0.
+ b + 6a) = 0
<;=>3a-b = 0, v\ + b + 6a>0.
Suy ra 3Vx + l = Vx^ - x + 1 x ^ - 1 0 x - 8 = 0 < x = 5 V 3 3 , t h o a m a n d i g u k i e n .
Vay nghiem cua phuong trinh la x = 5 V33.
V i du 6. Giai phuong trinh x + 2 ^ 7 - x = 2 V x - l + V-x^ + 8 x - 7 + 1
L&i gidi. * ) D i e u kien: l < x < 7 .
112
-b
+ 2b = 2a + aboia-2)(a-b)
= 0.
-b^ <^{a-b){a
+ b-\)
= Q.
(1)
Chu y ring ve trai cua (1) luon Ion han 1 vai mgi x , nen (1) v6 nghiem.
Vay phuang trinh da cho c6 nghiem duy nhdt ^
2ab<a^-4(\-b)^(a-2)(a
o
Vx' + 2 x - l - 2
2-2b)>0
V x ^ + 2 x - l + 2 x >0.
(1)
x > - l + V6
x > - l + V6.
x<-l-V6
77/2. x < - l - V 2 . Khi do V x ^ + 2 x - l + 2 x < 0 , nen (1) tra thanh
> / x ^ + 2 x - l - 2 < 0 < - l - V 6 < x < - l + V6.
113
Ket hop dieu kien cua trucmg hop nay ta dugc - 1 - V 6 < x < - 1 - V2.
Vay nghiem cua b i t phucmg trinh da cho la - 1 - V6 < x < - 1 - V2 ;
X > - \
y/6.
- Vx j + \Jx^ -x .
ab<:>ia^-b){b-a)<0
>b, hay
x>y/x-\.
Bat phucmg trinh nay nghiem dung vai moi
x>l.
'
x>
LM gidu *) DiSu kien: x^ - 2x^ - 3x + 4 > 0
< X < \
X- 4)
+ 3 (x -1)
<
4 ^ ( x -1) (x^ -
X- 4)
I + V17
-x-4=b> 0 ta duac
b^+3a^
<4ab<:>ia-b){3a-b)<0
>/x^<\/x^-x-4
hay
3yf7-i>ylx^-x-4
Tir do giai dugc nghiem 3 < x < 5 + 2V5
'
114
. .T .r
^miaiv:- -
IX + 3
4x + 9
28
cho x ta dugc
= 0<^
(1)
2
2=r+3.
t=3
t = -2
f ( 2 / ^ + ? 2 - 9 / - 2 ) = 0.
/ =0
/=2
A^JA-X^
f=0
r = 3"
116
' 8
Thay vao (1) giai dugc nghiem cua phuong trinh ban dau ^ ~ ^
-l<x<0
1
6. Dieu kien: x > 0
x>l
1
Chia ca hai ve ciia phuong trinh da cho cho x ta duoc x + 2
X
Dat ^ X
= / > 0 ta duoc
+ 2t-3 =
0c^t^\.
1V5
7. Di6ukien: x > l .
Phuong trinh da cho tuong duong voi
2(x^+x + l ) + 3 ( x - l ) = 7 ^ ( x - l ) ( x ^ + x + l '
2 + 3 . - ^ = 1 - = 7.
X
+ X+
VX
+ X+
1
>-2
x-1
Oat ^
+X +
x-1
= / > 0. Khi do ta CO
- 7/ + 2 = 0 <=>
1
t= 3
t = -\
r-3/-4 = 0 t = 4
+) Voi ^ = - 1 , khong thoa man.
+) Voi t = 4 ta CO nghiem ciia phuong trinh ban dau x =
117
5 + V29
-3 + 4vi
x,x =
.
<4
4
12. Phuang trinh da cho tuang duang vai
118
27^27(3x - 2) + 46 = (3x - 2)^ - 46
Dat 3x - 2 = a, ^27a + 46 = Z) ta dugc
27b = a'-46
27a = 6^-46
Khidotaco a ^ - 2 7 a - 4 6 = 0<(a + 2 ) ( f l 2 - 2 a - 2 3 ) = 0
3+
2V6
Tir
nghiem=cua
13. do^5 thu
+ xdugc
= a,^2-x
b phuoTig
tadugc trinh da cho x = 0,xa + b + ab = -\ a + b + ab = -l
{a + bf -3abia + b) = l
'a = ~l,b^2
a = 2,b = -\
Tu do thu dugc nghiem cua phuong trinh da cho x = -6,x-?>.
14. Dieu kien: x > - 1 .
Dat 4x + \ a , ^ = 6 taCO
b<a-\
, / ,\
a 2 - 11 = 0A3 ( a > 0 ) ^ a ^ - l < ( f l - l )
0<a<l
a>3
-l<x<0
Tu do thu dugc nghiem cua bit phuong trinh ban diu x>% '
15. Dieu kien: x>l.Phuong trinh tuong duong vai
(3x - 6)V(x-l)(x^+x + l) = x(x^ + X +1) -18(x -1).
{3a'b -a'b^)-(3ab-b')
+(\Sa' -2b^) = 0
o a^bi3a -b)- b{3a -b) + 2{3a - b){3a + b) = 0
<^(3a-b){a^b + b + 6a) = 0c>3a-b=-0 (vi a>0,b>0).
^9(x-\)
= x^ + x + \ox^ -Sx + \0 = 0^x = 4y[6.
Vay nghiem cua phuong trinh la x = 4 V6.
16. Dat
= a,^[7+2 = 6 ta dugc
a + Z) = l + afe<=>(a-l)(6-l) = 0 ^ a = l x = 0
6 =1 x = -l
1
4x + 9
= -y + = z thuduoche
4
4
Tir do giai ra nghiem ciia phuong trinh ban dSu x = ^'^^^^ ^x= ^
2
28
V7
28
14
14
1.5. Phuangphdp ddt an phu khong hodn todn
a) Dat 1 an dua ve phuong trinh tham so la an ban ddu
Vi du 1. Giai phuong trinh 2(1 - x)Vx^ + 2 x - l = - 2x - 1
L&igidL *) Dieu kien: x^ + 2x - 1 > 0.
Dat V ? + 2x - 1 = / > 0. Khi do phuong trinh da cho tro thanh
/ ^ + 2 ( x - l ) / - 4 x = 0.
(1)
Xem (1) la phuong trinh bac hai an t (x la tham so) ta giai ducrc nghiem
't = 2
J = -2x
+) Voi ^ = 2 ta CO Vx^ + 2 x - l = 2 x = -1 V6.
+) Voi t = -2x ta CO -y/x^ + 2 x - l = - 2 x , phuong trinh v6 nghiem.
120
+ 2x +1
L&igiaL Dat Vx^ +1 = ^ > 1. Khi do phuang trinh da cho tra thanh
^^+2(x-l)/-4x = 0 ( 2 ^ - l ) ( ? - 2 x + l)= 0
< / = 2 x - l , vi 2 r - l > 0 .
Tu do giai ra nghiem cua phuang trinh da cho ^ = -
x2+2 x = l +2
_/=x-r
^2+(x + i y + 2(x + l ) = 0 o ( t - 2 ) ( / - x + l ) = 0
+) Vai ^ = 2 ta c6 Vx^ - 2 x + 3 - 2
x = 1 V2
(1)
{It - x){lt + X + 8) = 0.
121
+) V o i 2t-x
+) V a i 2/ + X + 8
0 ta c6 2y]^-2x^
4V2
L- = .^^Ljt^l
X
l-i>0
LMgidL
*) Dieu kien:
x-->0
X
Vi
X>
0 suy ra
X>
1.
x-\
Dat
t^-{l
x-1
-t>0.
+ 3^Ix + \)t + 2x = 0.
Giai phuong trinh tren nhu phuong trinh bac hai theo t ta dugc
f =2(l +V ^ ) ; ^ = - l + V ^
+) V o i r = 2(1 + V-v + 1 ) ta CO
nghiem v i
x-1
+) V o i t^-\ Vx + 1 ta CO
dugc ( x - V x + T = 0 .
122
{a-b-l){2a-b-2)
=0
x^ =y + 2
{x-y){x
+ y)^x
+y
X-
1 ta
CO X -
V 2 - x = 1 <::> x = i - t ^
,x = -2.
+ y + 2) = 0
ta CO 2x +1 = Vx + 2 . Giai ra nghiem x -
4
1
7
Vay, phuong trinh da cho c6 nghiem x = - . x = .
4'
4
10Q
-(x^ - X - 1 ) = 2 ^ 2 ( 2 x - l ) + x 2 - x - l
x=l
5V89
X =
16
Vi du 4. Giai phuong trinh x^ - 6%/6x + 4 = 4
Ldtigial Dat A/6X + 4 = ^ ta dugc he phuong trinh
x-' - 6>' = 4
I J
7
\
y - 6 x =4
^(x-
+ 6 > 0.
2x^ =x + \ 2y
^(x-y)ix
+ y) =
-(x-y)
2y^=3x + \
x= y
x + y = -\'
Tir do giai dugc nghiem cua phuong trinh da cho x =
3vr7
+ 5 = (x + l)Vx^ - 4 x
+ 5
1 X + 2 + xV2x + l
n>- ^ r--- u
Bai 4. Giai phuong trinh
v2x + l
T"
- y j x +2
+3
r ^ + 2 ( x - i y - 2 x + l = 0<(/-l)(/ + 2 x - l ) = 0
.1 nb
+ X=
0 <=>
t=\
t = x'
- (2 + VrT7)/-2(1 + x) + 4 V m - 0
t = 2yl\ ^
t = 2-sf\ ^'
125
4. Dieu kien:
=--.
2
^X + yj2x + \^0
<^ (t-x)(^t-yj2x
't^x
+ 1^ = 0
J = yj2x + \
yj2x + \>0
{a-b)[a^
-a-2)
= 0.
= 0.
x+ -
V
Lei giai *) Dieu kien: ^ -
- 2
^
1
1 .
+x +
2 - + - =4
x^
X
(1)
4r-
+ X<
2 va
X
Suy ra 42-x^
+x+
X^
126
^
1
1 ^
2-+= 2
+ V13-3JC
13
^/ai. *) Dieu kien: 1 < X < .
Theo b i t dSng thuc Cosi ta c6
V ^
A/2X-2+V13-3X
= ^ ( 2 . V ^ ) + ^ ( 2 . V 2 ^ ) + ^ ( 2 . V l 3 - 3x)
4+ x+ l
4 + 2X-2
4 + 13-3X
= 1 -yjs-x^
>-!>!- Vs-x^
Vai
X >
0 ta c6
-(x-ir(x+i)<o.
Ta CO ( V 3 - X + VxTT)^ = 4 + 2 V 3 - x . V x + T > 4 .
Suy ra
Mat Idiac, t u dieu kien cua phuang trinh ta c6 -2 < x - 1 < 2, nen
^ ( x -1)^ < 2, dau dang thurc xay ra khi x = -1 hoac x = 3.
(2)
Tir (1) va (2) suy ra nghiem cua phuang trinh da cho la x = -1 hoac x = 3.
Vi du 6. Giai phuang trinh \l2x^ - 1 + x V 2 x - l = 2x^
L&igidL
V2x-1
= 2.
, V 2 X - 1 , , V2x^-1
<1.
Vai dieu kien cua bai toan ta c6
<1 va
X
x'
Suy ra
z +X
<
2.
+ x - 1 +V4-x2 +yl2x-x^
=3
128
> 2
(1) "
"
< X
< 2.
Khido
x-l\ hx-x^
^t +
^fl^
: - l + V 4 - x 2 +^l2x-x^
D a u d a n g t l i u c x a y r a k h i x = 0 hoac
>3.
x-2.
:1
( x - l ) ( 3 x + 2)
Vx + 2+>/2x + l
2x + \lx^+x
+2
(1)
1-x
i. x > l . Khido
V ^
129
ta c6
* *"'
_^
(1)
That vay, (1) tirong duomg voi + >/ 2 - < 2 , dung (theo bat dang thuc Cosi).
X
(2)
1 . 4 2 _ l , i , l
\
<2.
Tir(l)va(2)tadugc 2 ^ ^ - V 2 x - 1 + 2 V ^ - ^ 2 x - l > 2 .
Dau dang thuc xay ra khi x = 1.
Vay, phuong trinh da cho c6 nghiem duy nhit x = 1.
Vi du 12. Giai phuang trinh IsVx-x^ + 9ylx + x^ =16
LcngidL *) Dieu kien: 0 < x < 1.
'
Ap dung bat dang thuc Bunhiacopski va Cosi ta c6
4
V x - x ^ = - V x + x^
3
<:>X = 5x = 8 - 5 x
^
Vay, phucmg trinh da cho c6 nghiem duy nhit ^ = ^
131
2
Suy ra yjlx"-2x
-x^jlx^
+1 <
-
X =
-1.
-V2x = Vx' +1
Vay, phucrng trinh da cho c6 nghiem duy nhit x = - 1 .
Vi du 14. Giai phuomg trinh xyllx^ +2 + V6x^ - 2 =3x^+1.
L&igidL *) Di^u Icien: 6x^ - 2 > 0 <=>
^ ^>
3'
V^7r^=i.2.V^^<l^=^.
2
<=> X =
1.
"x = 1
x-lV2'
132
3X(N/X-2
+ V4-x) =
+9
v v fu:.
V ^ + V4^<l^ + i^ = 2
< ( x - 3 f + 2 = x 2 - 6 x + ll
"r
Dau dang thuc xay ra khi x = 3.
^ ^: 0 . -v;:^ lyjid
2. Dieu kien: 0 < x < .
^ ^ i
2
ChuyrSng 0 < l - 2 x < l . Suyra 2>/Gc + ^ l - 2 x >2x + ( l - 2 x ) = l.
Diu ding thuc xay ra khi x = 0.
3.KhiD do
i k kien:
'
' ^ > 3.
, 0 < ^x < 1. .Suyra V3x + 4 + V2x+>/l-x
VV3x2 x+ +4v>r2^ > i
Dau dang thuc xay ra khi x = 0.
133
,^
<i<^
+ yjl-x
y/l-X
2<x<4.
l+x-2
1+4-x
+
= (x -1)^ + 1 .
X
Taco ^<1
cho Vx ta dugc
2(V^ + > / 2 - x ) = 2 + V ^ + ^ .
^
Vx
Danh gia 2 ( V x + > / 2 - X ) < 4 < 2
+ N/X+-^-
TV
10
Tt
kin
y2
1
J
(ksZ).
kin
'id
136
t + = + k27r
4
n
4J 2
12
(A:6Z)
7^
t + = + k27r
4 6
/ = + )t2;r
12
Do
< / < , va sin/ - cosf > 0 nen khong c6 t thoa man.
2
2
<=>
? + =
4
+ k2z
,
/ = 5^ + k27r
+ A:2;7-
r=
f + =
12
A:2;T
(keZ)
6
Do - < / < 4, va sin/-cosf
<Onen t =12-. Suy ra x = - s i n
2
2
12
12
^, x = -sin 5;r
Vay, phuong trinh da cho c6 nghiem x = >/2
4
12
35
Vi dy 4. Giai phuong trinh x +
L&igidL *)Di6ukien: x >\.
Tu phuong trinh da cho ta thdy x>0. Suy ra x > 1.
Dat x = -^,te
. Khi do phuong trinh da cho tra thanh
sin?
1 = 35 osmf + cos/ = 35
1
.
sm/cosr.
smt cost 12
12 ;
1
- + -
35
1
sin?
1
sin?
3
5
4
-20x^ +6x<:>x
^Q,x^yf3,x^-7=.
v3
1
+x
+
2
14
7
7t k2n:
St = + t + k27r
2
t = +
10
5
Do - < ? < , nen ta c6 cac gia tri cua ? la
2
2
^
3;r
_ n
_57t
3;r
_ n
Tijr do thu dugc nghiem cua phuong trinh da cho x = tan?,, / = 1,2,...,5.
Vi du 6. Giai phuong trinh ^ l + V l - x ^ U(}-xf
->/(l + x)^] = 2 + V l - x ^
Dat x = cost,0<x<7r.
. t
t
3 ^
3 ^
sin+ cos 2V2 sin c o s - = 2 + sin?
2
2
2
2)
it
1 + sincos = 2 + sin?
4i sin it c o s
2
2
1
o - V 2 c o s / ( 2 + sin/) = 2 + sinf <^cos/ = 1 = > x =
V2
4i
Vay, phuong trinh da cho c6 nghiem x = Vi du 7. Giai phuong trinh 64x^ -Wlx^
+ 56x^ - 7 =
2yll-x^
(Di thi Olympic 30/4)
(1)
v2
It^--2t
+ kl7r
k2n
/= +
18
n
lt = - + 2t + k27r
2
9
k2n
+
10
5
Do f e [O;^] va cosf ^ 0 nen ta c6 cac gia tri cua t la
_ n
_57V
_ I3n-
_ \ln
^l8''2
"T''^ ^TF''^ =
_'in
_ln
"To
yl\-2x
+ -Jl + lx
x = -cost,0<t
t
<;r.
t
l-2x
l + 2x
1
1
Loti gidL *) Dieu kien: < x <
Dat
sin+ cos
+ ,
\ 2x
\-2x
(sinr-l)(sin r + 2sin / + 2) = 0
<sin/ = l 0 / = + A:2;T,yteZ.
8
3
cos/
-+2
= 3 r - <:ii>8(l + cosr) =
sinr
suit
sin^ t
sin^ t
Suy ra sin/ = - .
Tu do dugc nghiem cua phuong trinh da cho x = -3
+ V2T
4V3
-3
+ V2T
= x|l + 2VI-A;^ j
3x
x2
= 6V2
x +x
+ x\l\-x^ = 1 - 2x^
141
n;i t: ^ . 3t
t
<,V2cos = 2Smcos- o
2
2
2
cos = 0
2
. 3/
1
sin--^
.
2 V2
n
0 u
2 >
I 0;2 .
1
^1
. ^
. 2
sinr cos/ ,
smt = 1 - sin t -4 sin/
V.4
COS/ + I
^
,^
. ^ 1
<^
= cos/(cos/ +1)
sin2/ = - .
4sin/
2
Doi chieu dieu kien ta c6 /, = ./o = .
' 12^
12
<=>
142
t-,--,tA--~.
12
Tir do suy ra nghi?m
cua phuang
trinh da1 cho
1
X = 1 ,x =
-,x\=sin , x =
sinsin 12
sm-12
12
12
3. Dieu kien: |x|>3.
^
12^
cost
,t e
<=>sinr,+ cos/ =
4l\nlt
"sin2/ = l
<=>l + sin2r = 2sin^ 2/<z> sin2/ = -^i'
2
Doi chieu dieu kien cua t ta c6 t - .
4
K2
2/ =
J
cos 2 / = sin/
t^kln
= - + / + A;2;r
2
D6i chiiu digu kien cua t ta c6 / = . Suy ra x = ^ .
6
V3
1
5. Dieu kien:
2/
Dat x = sin/,
n k27t
t =+
6 3
/ = + k2n:
2
< x < .
4
143
i5y[5'
71 kin
t = +
10
7t
144
/= +
6
5
kin
3
'
2^
10^
10
'
(1)
/(x) = 0
= = , - l < x < 3 .
-l<x<3
V 3 ^ =2 V m ^ ^
= 2V^.
Taco / ( - l ) = 4 , / ( 3 ) - 2 , /
(2)
T u ( l ) v a (2) t a c o
V ^ + 2V3^
= 2N/5
o x = .
5
x> f
x =l
x =- l
145
va / ( - 2 ) = / ( I ) = - 2 , / ( - l ) = / ( 2 ) = 2 .
Suy ra
<2,VXG[-2;2].
(1)
Matkhac (^y/l + x+y/2~xf
=4 + 2yl4-x^ > 4
Suyra V2 + x + V 2 - x >2,Vxe[-2;2].
(2)
V2 + x + >y2-x =2
Tir(l) va (2) ta c6
x = +2.
x^-3x = 2
Vay, phuong trinh da cho c6 nghiem x = + 2
x^+2x^-2
Vi du 3. Giai phuong trinh x + Vl-x^ =
x+2
L&igidL *) Dieu Icien: - 1 < x < 1.
Xethamsd / ( x ) = "^^^^ ~^ = x^
^tren-l<x<l.
x+2
x+2
'x = - l
-3 + V5
Taco / ' ( x ) = 2x +
;
(x + 2r
Bang bien thien cua / ( x ) :
;/'W =
X
fXx)
fix)
0o
-1
X=
= ^
0
-1
1
1
3
Vay, fix)<^<\<x
x +5
+ Vx + 2
=1
x'+5
L&igidL
Xethamsd / ( x ) = ^ l i = , x > - 2 .
x'+5
T a c o fXx) =
-p==jL; / ' ( x ) = 0 x = 1.
Ta CO / ( - 2 ) = 1, / ( I ) - V6, l i m / ( x ) = 1 .
x +5
+ Vx + 2 > l , V x > - 2 .
L&igidL
18
2+2x + l
= 2 2x + l +
2x + l
(1)
3x
.,-2<x<2.
3x^
^-2
/(x) = 0
< X<
4^-3x^ = 3x
<^x = l .
147
Taco / ( - 2 ) = - 2 , / ( 2 ) = 2 , / ( l ) = 4.
Suy ra - 2 < f{x) < 4, Vx e [-2; 2 .
Xet hai truomg hop sau
1
9
a) < x < 2 . K h i do 2x + l +
>6.
2
2x + l
9
Vay,taCO sfX + ^\2-?>x^ < 1 2 < 2 2x + l + 2x + l
D i u ding thuc xay ra khi x = 1.
b) - 2 < x < - - . K h i d 6 2x + l + ^ < - 6 .
2
2x + l
Vay, ta c6 S^x + V l 2 - 3 x ^ j > - 6 > -12 > 2 2 x + l + -
2x + l
+ , ^
= >/3 + 2 x - x ^
V2-X
Vx
Led giai *) Dieu kien:
3 + 2x-x^ >0
<=>0<x<2.
.t lib ;v
0<x<2
Xet ham s6 / ( x ) = - ^ +
J-,0<x<2.
Vx V 2 ^
Taco /'(x) =
^ + =L_,0<x<2.
2Vx^
2yli2-xf
'0<x<2
o x =l .
Taco / ( I ) = 2, lim / ( x ) = lim / ( x ) = +oo.
Suyra
/(x)>2,Vxe(0;2).
(1)
0
Matkhac, V3 + 2x-x^
= V 4 - ( x - l ) ^ <2
(2)
148
Taco w'(^) = - 7 l =
V2x
2V3-X
(1)
= -x^ + 6 x - 7
Taco / ( x ) =
Suyra/'(x) =
+ 1, 3 < x < 5
V12+?
2x
; /'(x) = 0 x = 2
-l,-l<x<3
. V l 2 + x2
Tinh cac gia tri / ( - l ) , / ( 2 ) , / ( 3 ) , / ( 5 ) tathudugc
<9
(1)
/ ( X ) > / ( 2 ) = 9,VXG[-1;5
(2)
(1)
2.
'
150
(1 '
=10,Vxe - ; 2 .
/oN
f{x)<f
36
Trong khi do 5 x - 2 +
5x-2
8
2 > 1 2 - 2 = 10, dau dang thuc xay ra khi x = - .
5
g
Suy ra, truong hop nay phuong trinh c6 nghiem ^ = ^
2
b) -2 < X < . Xet tuong tu truong hop tren, trong truong hop nay ta thu dugc
U^-x'^ > - 8 > - 1 2 > 5 x - 2
5x-2
Nen truong hop nay Ichong c6 nghiem.
4. Dieu kien: - 1 < x < 3. Viet lai phuong trinh da cho thanh
- V 3 + 2 x - x ^ = Vx + 2
Vx +1 + V3 -
~H
.
^ ,
^ - V 3 + 2x-x^
Vx + l + V 3 - x
Of
+ 2.
2
Vay,
.
^ .
-V3 + 2 x - x ^ < l < V ^ , V x g [ - l ; 3 ] . A
Vx+1+v3-x
Dau dang thuc xay ra khi x = - 1 .
D ^}'\
S.DiSukien: < x < 3 .
2
^
XethamsS / ( x ) =
-iTi'ih
+V2x-3,-<x<3.
l+v3-x
2
1^^
;v a
'^J;ni
. ., -
- ; . (4
Phuong phap ham so don dieu dua tren cac ket qua co ban sau day:
1. Neu ham so y = f(x) don dieu tren K thi phuong trinh / ( x ) = 0 c6 khong
qua 1 nghiem
T6ng quat: NSu f'(x) lien tuc va c6 n nghiem tren K thi phuong trinh
/ ( x ) = 0 CO khong qua +1 nghiem tren A^.
2. N6u ham so >- = / ( x ) d6ng bin, ham y = g(x) nghich bien tren K thi
phuong trinh / ( x ) = g(x) c6 khong qua 1 nghiem tren K.
3. Ngu ham s6
f (x) don dieu tren K thi phuong trinh
^ "
/ ( " ) = / ( v ) <=> w = V voi M,V G/iT.
Phuong phap ham so don dieu thuong dugc su dung de giai cac phuong trinh
CO mot trong hai dang sau day:
Dang 1. Phuong trinh / ( x ) = 0, trong do chung ta c6 ihk lap dugc bang biSn
thien ciia ham y-f (x). Dang 1 nay c6 cac truong hgp dac biet:
- Ham y = f(x) don dieu tren khoang D.
k
dcm dieu de ket luan do la tat ca cac nghiem cua phuong trinh da cho. Truong
hop phuong trinh khong c6 nghiem tren K thi dua vao dac diSm
/ ( x ) trenATdg kSt luan.
, '.^
F ( w ( x ) ) = F ( v ( x ) ) , trong do y = F{t) la
6-x
3 + VX + 3
4~x
+ Vx + 3 , 0 < x < l .
1+>/r~x
.[^-t.
J<%
d a 1 CM}
x = 1.
r
^
2X-1
1
^
1
Taco/'(y)=
,
+ ,
>0,x>-.
2
2Vx^-x + 5 V 2 x - 1
Suy ra / ( x ) dong bien tren khoang
'
1 = =x+1 + Vr^~
\
^2(\-x)
^'^O'O^^^'^.
V4^.V^(l + V 4 ^ )
Suyra f(t)
ddngbilntren [0;4].
CO X
= 1. , 3 7 ,
+ 5/,r G M . Ta c6 f{t)
(1)
154
Xet ham s6 f(t) = P+t tren R. Ta c6 f'(t) = 3t^ +1; f \ t ) > 0 vai moi t eM.
Suy ra ham /(t) d6ng biln tren R. Do do
(1)/(2x) = / ( V 2 x + l)2x = V2x + l
' "
r2x>0
i + v^
[4x^=2x + l
x=^^^
4
Vi du 6. Giai phuong trinh (x^ -l)V2x + l
4x'
LM giaL *) Dieu kien: X > - ^ .
x +\
x^+\
. - r,:
.- ,
> 0.
^^jmx ; ) \
(1)
155
. . . . .3 . - 1
Xethamso^ f{t)
=
t-t,t>--.
Taco f\t) =
3r-\>0^ ^ ^ ; / ( o ) = / ( i ) = o.
_1
2
+ 0
0
-
V30
+C0
3
8
<
Xet cac truang hop sau:
--<x+l<0
a) < x < - l . K h i d 6 2
/ ( x + l ) > 0 > / ( V 2 x + 3).
. 2
0<V2x + 3 <1
Dau dang thiic xay ra khi x = - 1 .
J"
b) - l < x < 0 . K h i d 6 0 < x + l<l<>/2x + 3=:^/(x + l ) < 0 < / ( V 2 x + 3).
Suy ra phuong trinh khong c6 nghiem trong truong hop nay.
VH}'v
c) x > 0 . Khido x + l>l,V2x + 3 > 1 .
Do /{t) dong bien tren khoang 1 ; + co , nen phuong trinh (1) tuong duong
voi / ( x + l) = / ( V 2 x + 3)<z>x + l = V2x + 3 c^x = V2.
' \1
-Vl-xV
156
Taco f\x) =
-3
( \^
2' 2
(V2^}
Do do ham f{x) nghich biSn tren 1 1
2'2
Ta thay / ( I ) = 0 nen bit phuong trinh tuong duong voi
f{x)<f{\)<:>x>\.
Ket hop dieu kien ta suy ra nghiem cua bit phuong trinh la 1 < x < .
2
Vi du 9. Giai bit phuong trinh V3x + 1 > (1 - x)^ + 2.
L&igidL Dieu kien:
x>-^.
(1)
= 4x - 3 + >/3x^+6.
'
'
V 3 ? + 1 3 - V 3 ? + 6 - 4 x + 3 = 0.
Taco f'[x) = 3x
(HSGNgheAn 2007)
LM giai Phuong trinh xac dinh vai moi x e M.
Ta thay x = 0 la mot nghiem cua phuong trinh
1
Xet X > 0, chia2V?^-r
hai ve phuong
trinh
+ 4 + 2 =trinh
3 ^ 2cho
^ - 1 x+ Vva4 fdat
^ - 4/ ^= +9 .ta dugc phuong(1)
khi do phuong trinh (1) trothanh
Dat u = y}lt-\,
V W ^ + 1 5 + 2 = 3M + VM^+83M + N / M * + 8 - V M ^ + 1 5 - 2 = 0.
(2)
/(M) =
1
3 + 3M= . V ? + 8
VM^+8
+ 15+2 voi
u<-\.
u<-\.
VM^ + 15
u<-\.
158
Neng(w)>g(-1) = 2. '
Vay X = 0, X = 1 la nghiem cua phucmg trinh da cho.
1
Vi du 12. Giai phuang trinh fc + 1-3 x + 2' (HSGNgheAnlOB)
fx>-l
L&igidL Dieu kien: [ x ^ l 3
Phuang trinh da cho tuomg duong voi
(x + 2 ) ( V ^ - 2 ) = fc + l - 3
(x +1)Vx+T +
= 2x +1 + ^2x +1.
(1)
Xet ham s6 f[t) = t^+t vai t eR. Ta c6 / ' ( / ) = 3/^+1>0 vai moi / e R .
Suy ra ham so / ( / ) dong bi8n tren M.
Khi do (1) o / ( V ^ ) = / ( ^ 2 x + l) o
x>
2
(x + l / = ( 2 x + l)^
x.-l
x.-i
2
x=0
i + Vs
x3-x'-x =0
x=
Doi chieu dieu kien ta dugc nghiem cua phuang trinh da cho la
X=
0 va
X=
x=0
1 + N/5
X =
2
Vi du 13. Giai phuang trinh -2x^ + lOx^ - 17x + 8 = 2x^^5x-x^.
L&igidL Ta thay x = 0 khong la nghiem cua phuang trinh.
Vai X 0 thi phuang trinh da cho tuang duang vai
X
x^ x^
-1.
159
Dat t = -,
do t^O
YSLphuofngtrinhtrathanh
(*)
Xet ham so f{u) = u^+2u tren R. Ta c6 / ' ( ) = 3u^ + 2; f'(u) > 0 vai moi
X=
Suy ra
MGE.
2/ - 1 = ^ 5 / ' - 1
^5t^-Ic^Sp-nt^+6t
=0
't = 0 (Ictm)
/ =
17V97
16
16
16
17V97'
2)(VT+xT? +1) = 0.
r i^.)]
(4x + 2 ) | V l + 7 + ? + l j = -2
-3x 2 + y]9x^+3
<=> (2x
+ l)(v^4 + 4x + 4x^ + 2 = - 3 x 2 + V 9 ? + 3 )
(1)
ddngbilntren R.
t^^.
160
> V 3 ^ - V ^ .
x^-2x + 3>0
L&igidi. *) Dieu kien: - x ^ - 6 x + l l > 0
C:>1<X<3.
(1)
3-x>0;x-l>0
Ta CO bat phuomg trinh da cho tuong duong voi
Vx^ - 2x + 3 + V x ^ > Vx^ - 6x +11 + V J ^ X
^V(^-l)^+2 +
V ^ > V ( 3 - x ) ^ + 2 + V 3 ^X
(2)
t>0.
Ta CO fXt) = -fJ
+ ^;f'{t)>0
t' + 2 24't'
Do do ham s6
f{t)
/(3-x)c:>x-l>3-xc^x>2.
Doi chilu vai diSu kien (1), ta c6 nghiem cua bdt phuomg trinh la 2 < x < 3.
Bai tap phan 2.3
Bai
ai 1. Giai phuomg trinh ( 5 x - 6 )
=x^.
- 3x +1 = V s - S x ^
-jL=.
J voi ^ > 1 .
; / ' ( 0 > Q vai moi r > l .
2V(^-1)'
Suy ra / ( O dong bien tren ( l ; + oo).
Do do phuomg trinh da cho tuomg duomg vai
/ ( 5 x - 6) = / ( x ) <^ 5x - 6 = X c:> X = ^ (thoa man).
3
Vay phuong trinh c6 nghiem duy nhat ^ = ~
2. Dieu kien:
: i-'X
x + l + >/x^+x + l > 0
^2x + >/4x^-2x + l>0.
Taco
f + l + 2 ? - l
=1+
= !+
162
Dc y rang
::'
,^
4+2t-\
=V(2/-l)^+3+2/-l>|2/-l| + 2f-l>0.
Suy ra f\x) > 0 vai moi x thuoc tap xac dinh. Do do ham s6 d6ng biSn tren
tap xac dinh.
Khido (!)<
(*)
' '
fe^-l
"x = 0
17V97
x=
16
17 + V97
16
(2)
Xet ham s6 f(t) = t^ + 2t tren R. Ta c6 f\t) = 3/^ + 2 > 0 vai moi t eR. Do
do ham / ( / ) dong bien tren R. Suy ra
( 2 ) o / ( 2 x + 3) = / ( ^ 4 x + 5 ) < 2 x + 3 = ^ 4 x + 5
<:>(2x + 3)^=4x + 5 o 8 x ^ + 3 6 x ^ + 5 0 x 4 - 2 2 = 0
"x = - l
< ( x + l)(4x^+14x + l l ) = 0 o
-7V5
x=
163
- 7 + V5
-2<x<3.
= 0.
-x^ +x-l
Ta CO
1
f\x)
2 V ^
voi moi XG(-2;
^ .-2x + l;/"(x) = ^
2V3^
'
4^(x + 2f
3). Do do phuong trinh f\x)
4^1
-2<0
(3-xf
X +
-4(x'-x-l)
^
^
(2-x)-V8-3x'
1+
( 2 - x ) + V8-3x^
4
=0
= 0.
(1)
= 0 (2) v6 nghiem.
( 2 - x ) + V8-3x^
8
Taco / ' ( x ) = - l -
'3'V3
3x
^ ^ ; / ' ( x ) = 0<::>x = - - ; /
V8-3x'
V3
6 + 4>/6
V3
164
/
Do do
= 2-
+1
= 2 + ^, ^ > 0 .
1
fix)
>1-
SuyraO</(x)<^^.
8
1
> 0. Nen phuomg trinh (2) v6 nghiem.
+V3
6 + 4^/6
- x - 1 = 0 <=> x =
1V5
1V5
7. DieuIcien: x > .
3
Khi do bat phuang trinh da cho tuang duang vai
( V ^ - V 3 x - 2 ) + (x'-x-2)<0
2(2-x)
V ^
+ (x-2)(x + l ) < 0
+ V3x-2
<(x-2)
-2
+ X +
^yxT2+^/3x-2
1 <0
(1)
-2
, = + x + l vai x > .
Xet ham so / ( x ) = ;
Vx + 2 + V3x - 2
3
1
3
+
2
Taco/'(x) = l + ^ - ^ " ^ ^ ^ > 0 vai moi x > - .
3
(Vx + 2 + V 3 x - 2 ) ^
Do do ham / ( x ) dong h\kn tren
Suyra / ( x ) > /
5
3 ^
. 2
. > 0 vai moi X > .
3 V2
- 3
8. Dieukien:
-2<x<
22
V22-3X + 4
y/x + 2+2
3(2-x)
4(x-2)
< z > ( x - 2 ) x + 2-
4
yJx + 2+2
=0
V22-3x + 4
x=2
x + 2-
> / ^ +2
4
Xethams6 / ( x ) = x + 2
CO
/'(x)
=0
22
V22-3X+4
=l+
(1)
V22-3X+4
+ -
Vx + 2+2
Ta
V X + 2(N/X + 2 + 2 ) " ^ V 2 2 - 3 X ( N / 2 2 - 3 X + 4 )
xe
-2;
22
22
3^
Mat khac, ta thay / ( - I ) = 0 nen x = -\a nghiem day nhat cua (1).
Vay nghiem cua phuong trinh la x = 2, x = - 1 .
9. Phuong trinh da cho tuong duong voi
8x^-36x^+54x-27 + 2x-3 = 3x-5 +
<^(2x-3)^+2x-3 = 3x-5 +
fc-5
(2)
fc-5.
/ ( 2 x - 3) = / ( ^ 3 x - 5 ) o 2x - 3 = ^3x - 5
8x^-36x^+51x-22 = 0o(x-2)(8x^-20x +l l ) - 0
166
X=
2
5 + V3
5 + V3
1^ = 87 - 12x
0 < x < 87
12
144x^-2137x +7569 = 0 ,v6 nghiem
Vi du 2. Giai phuong trinh ( l - V l - x ) . ^ 2 - x = x.
LofigiaL Dieu kien: x < 1.
Phuong trinh tuong duong voi
X ^ 2 - X =X(1
+ Vr^) <:> x = 0
^ 2 - x =l + Vroc
v = ^ 2 - x , u > 0. Khi do ta c6 he
u = v-1
[v^-(v-l)^=l
(*)
u = v-1
[v^-v^+2v-2 = 0
167
fu = v - l
fv = l
(v-l)(v^+2) = 0 [u = 0.
Suy ra x = 1. Vay nghiem cua phucmg trinh la x = 0, x = 1.
Vi du 3. Giai phuong trinh (Vx +
^
x>l.
/ I
- 1 ) yjx^-x+
\ J
7 ^
= 1
L&igidL *)Dieulcien:
-x+
=- = - V x < z > 4
Vx-1 2
x-1
+4t-\>0yt>\.
Vay, ;
^ I^-V3
VX+1+V3-X
168
Mat khac (
V
yJJ^f
= 1 + l^I^.yfJ^
> 1 . Suy ra
+V3^>1,VXG[-1;3].
(2)
T u ( l ) v a (2) t a d u g c
slx +
l+yj3-X
*) D i e u kien: x > 0 .
Nhan thay x = 0 khong phai la nghiem cua phuomg t r i n h da cho, v i vay x > 0 .
K h i do phuong trinh t u o n g duomg v a i
x +
1+
+ ^t + l
V X + -X + 7 = 4
=A.
= 2.
x<-l
0<x<l
Dat
4^
x^+l
-2(x-x^) = (x2+l)Vx-x^
l - 2
x-x^
(x^.l)2
yjx-x^
x^+l
/ =- l
= t ta duoc 2 r + / - 1 = 0 <:>
1
2
169
^,keZ.
Doi cliieu dieu kien ta chon cac gia tri ciia k\a k = -l,k = 0.
1;
(1)
+) X
^x{x +
l)>^>4^
Dat
t=
x'
! /-IS
x'
x^
t=2
2
t= 3
* Voi t = 2 , t a c 6 2 - - + ^ = 4 ^ 2 x ^ + 3 x - l = 0x =
X
Nghiem x =
^^5^mandieukien.
3
* Voi t = - , ta CO 2 - - + ^ = -<14x^-27x + 9 = 0 o X = 2 , thoa man
X
9
3
3
X=
7
dieu kien.
... , .
Vay nghiem
cua phuong trinh, la x = -3
XI-
+ V17
3
3
, x = ,
x =.
<=>
6x-l
^ V6x-1
V6x-1
. N/6X-1 ^ ,
r-4.
+ 3 > 0 <
>3 hoac
<1.
x+1
x+1
x+1
(x + i y
+)
+)
x>2 + V2
x<2-V2.
K6t hop diSu kien ta c6 nghiem la x > 2 + yfl, < x < 2 - V2.
6
Vi du 10. Giai phuong trinh
yjlx^-3x-4.
x^-x
V x+1
-3 = 0 ( v i x > 1 nenx + 1 # 0 )
=3
= - 1 (ktm)
x+1
<=> x^ -
x = 5 + V34
_x = 5-^34
(ktm).
-Df^xi
172
(x - 1 ) ( - 2) + (x - 3)(2x + 3) = 0
o (x - 1 ) - ^ ^ ^ ^ + (x - 3)(2JC + 3) = 0
Vx+1+2
O(X-3)
,vm+2
+ 2X + 3 = 0.
+) x = 3, thoaman.
+)
+ 2x + 3 = 0.
Vai x > -1 ta c6
yJx
+ l+2
. .,
"^ = 2
_ 3 x V 2 x - l = 2(x^ - 2x +1)
Phuang trinh (1) tuomg duomg vai
2(2x-1) + 3 x . y 2 x - l - 2x' = 0
2 . ^ ^ + 3 . ^ ^ ^ ^ - 2 = 0.
X
l2x-\
Dat t = -,
t>0.
2 / ^ + 3 r - 2 = 0 c ^ ( 2 f - l ) ( / + 2) = 0 c ^ ^ = ^
2t
t>0.
V4 + x + V l 6 - x < 4
V4+I + 2
(2 + Vl6-x)(4 + V l 6 - x )
(2 + V I 6 - x ) ( 4 + V I 6 - x ) - ( V 4 + X + 2)]< 0. (1)
Vai - 4 < x < 1 6 taco (2 + Vl6-x)(4 + V l 6 - x ) > 8 > V 4 + X + 2,
hay (2 + Vl6-x)(4 + V l 6 - x ) - ( V 4 + x + 2)>0.
Do do bat phuomg trinh (1) tuong duong voi
x<0
<::> -4 < X < 0.
[-4<x<16
'
a:.;rnEU'itfc,
' '
Xet X > - 1 . Khi do bat phuomg trinh da cho tuong duong voi
'
' M . . .
4 ( V ^ - 2 ) + 2(V2x + 3 - 3 ) < x ^ - x ^ - 2 x - 1 2
4 (
x - 3 ) + / 4(x-3) <(x-3)(x^ + 2x + 4)
Vx + 1+2 V2X + 3+3
o(x-3)
4
+
V^m + 2
V2X + 3+3
- ( x + i r - 3 <o.
-(x + l)^-3<0.
+
V ^ + 2 V2X + 3 + 3
VI v a y
-1 nen
Vi
X>
(1)
,
, .
<3,
V x + 1 + 2 V2X+3+3
'L If;"-'
x > - l + V2
x<-l-V2
Dat v x ^ + 2 x - l =a, I- x-b. Khi do bat phuong trinh da cho tro thanh
2ab<a^ -4(l-b)^ia-2)ia
Ux'+2x-l-2
2-2b)<0.
Ux^ + 2 x - l + 2x
<0.
(1)
t) mi 1
; til
^ 6 x + l = 2x o
- 6 x - 1 = 0.
(2)
ksZ.
STT
'^-
^ ' ^~
'
(1)
f(t)=^t^+t,te
Neu
-Qo:
Suyra
(l)<^
/(3x-5) = / ( V ^ ) c ^ 3 x - 5 = V ^
3x-5>0
< x = 2.
'^|(3x-5)^=x-l
De y rang phuong trinh da cho c6 the viet tuong duong thanh
(4-3x)^+4-3x = x - l+ V x ^ .
(2)
Dodo ( 2 ) o / ( 4 - 3 x ) = / ( V ^ ) < 4 - 3 x = V 7 ^
4-3x>0
25-713
<=>x =
(4-3x)^=x-l
18
25-Vl3
18
3yJ\-x^
l-x2
-l^JT^-(x-5)V^-3x
+ 31 = 0.
,
^ =
Vx^ + X - 2
>
- X
.
^ ,-^=>
V2x-Vx +1
^
3-2x
^"'^^^
x-1
^(x-lf
^x'-x
^-z
l-x^
^ r
= 3V1 -
^ x^
X+
, r
^ = 3V1 l-x^
177
<^ ,
+2
-3.
+2t +
3)^0<^t^\
x-x
-X
-X.
Chu y ring dAu 6 hai v4 cua phuong trinh nay d6i lap nhau. Tu do suy ra
nghiem cua phuong trinh x = 0, x = 1.
3.Dat V x ^ + 2 = w > 0 , V x ^ + 2 x + 3 = v > 0 .
Ta CO
2x +1, hay
x =
178
+ .
2.-==
= x + 2.(l)
Vx + 1 + 2 V2X + 3 + 3
_Vai ;c > - 1 ta c6 Vx+T + 2 > 2 va V2x + 3 + 3 > 2.
Suyra-p=:L + . ^
< - + - = l < x + 2.
Vx + 1 + 2 V2X + 3 +3 2 2
_
Do do phuomg trinh (1) tuong duong vai
Vx+I + 2 V2x + 3 + 3 >x = - l .
x+2= l
Vay, phuong trinh da cho c6 hai nghiem la x = - = 3.
5. Dieu kien: X > 8. Phuang trinh da cho tuomg duong vai
x-l + ^(x-l)'
* 1
i
2?
(1)
vai r > 1.
, ,
(2)
;r.
3t = - - + k27r^
2
Do ^<t<n
kAn
t= 5
t=
k27r
ATT
nentac6 U = ,tj
= An.
5^
7
ATT
ATT
x<-2
x>l,x:7t-,x;^2
<-x-^l x^+x-2
> 0 . (1)
+X-2-X ( 3 - 2 x )
x^
<
x
<
7
2
x>2 180
8. Dieu kien:
x>0,xi^\.
<=>
x-\
x-\
(1)
< V3X + 25
<=> V2JC.VXTI<12
+x-72<0
=^x>8.
^fl^ + \ x
(x-l)x(x-2)-0
< x = 0,x = l , x = 2.
181
ChUcfng 3.
, in oam,^
<
a
a'
a
a'"-b'"=iabr,^
=
vai a , 6 > 0 , m 6 E .
'
1 I
a"* = _ , ^ a ' " = a " vai a > 0,6 e ! , / , e Z \
a
2. Cac npi dung ve giai tick:
thi x M,
,^
Ham s6 mvi y ^
V a i a>\,
,
= a"" dong bien.
tac6 cac giai han sau lim a" = +oo, lim a" = 0.
JC->+<
X->-00
V o i 0 < a < 1 ta CO cac giai han sau lim a" = 0, lim a"" = +oo.
182
5^,;;
; -n,
, ? / :i)
Day la cae dang eo ban va noi ehung hau het cae phuong trinh mu va
logarit tir ea ban den nang cao deu phai thong qua. Trong goc nhin nay, eon
mot so dang pho bien nhu phat hien tinh doi xung de chia va dat n phu, biSn
doi ap dung eong thuc thich hop de dua ve eung ca so, ...
4. Cdc dfing bat phuang trlnh mu ca ban:
Tuang ung voi cae dang cua phuong trinh, bat phuong trinh ciing eo eac dang
cabannhusau:
"
N6u 6 < 0 thi bit phuong trinh nghiem dung vai moi x.
Ngu 6 > 0 thi ta CO x> logh neu a > 1 va A:< logh neu a<\.
NSu i > 0 thi ta CO jc> log^ h nlu o < 1 va x < log h neu a > 1.
'
Tuy nhien, ro rang trong vice giai cae bat phuong trinh thi doi khi danh gia
true tidp la khong kha thi va do khong phai la mot dang thuc nen viec bien doi
cung khong the linh boat duge. Trong phan nay, ehung ta se nhac lai mot dinh
w
li lien quan den viec xet dau cua ham so tren mot mien lien tue nhu sau:
Cho ham s6 f (x) lien tuc tren mien D. Gid sir phuomg trinh / ( x ) = 0 c6
dung n nghiem phan biet la x^,x^,x^,...,x^^ D. Khi do, giira cdc khodng
183
= 1,-1 thi ddu cua ham so f{x) khong doi vd triing vai ddu cua
mot diem bdt ki thuoc khodng do.
Ta ihky rSng k^t qua nay cung tuong tu nhu viec lap bang xet diu cho mot
ham so, mot cong viec kha quen thuoc. Khi do, nlu xet mot bit phuomg trinh
CO dang / ( x ) < 0 hoac / ( x ) > 0 , ta chi can xet phuong trinh tuong ung la
/ ( x ) = 0 roi giai no ra de tim cac nghiem, xet ddu cua ham s6 giua cac khoang
do (thay cac gia tri cu thI vao) r6i so sanh voi yeu cSu 6k bai la hoan tit. Cach
nay giup ta tan dung dugc cac bien doi dudi dang dang thuc cua mot phuong
trinh cung nhu han che dugc viec lam dung cac tinh chat cua ham s6 va tinh
toan phuc tap.
Ngoai ra, ta ciing c6 cac danh gia sau (dang rut ggn cua cac danh gia da neu
d tren):
(a-\)(x-y).
x{a-b).
-1024^.
2112
12X+8
J = 2"3 .2'^
= 2>^
2"^^3
, o
1 ^ + ^ = 1OV^
x-1
3
184
Dat/ =
0,taCO
't = 2
3/^+2/ + l = 0
'
De thay phiromg trinh thu hai v6 nghiem nen phuang trinh tren c6 nghiem la
t = 2.
Vai t = 2 thi X = 4 nen phuang trinh tren c6 nghiem la x = 4.
Vi du 2. Giai phuang trinh 2"' = 1 6 ' ' .
L&igidL Ta c6
4-2'
^2-"
-.2"^
<=>4x = x + 2<=>jc = - .
3
Vay phuang trinh da cho c6 nghiem duy nhat la ^ = " j
2x-3
3^^-'-4^
4x-6
=183^'-'-2^
6-3x
x'-4
6-3x
(x - 2)
x-2
x=2
=0
x(x + 2) + 31og32 = 0
(x + 1)' +31og3 2 - l = 0
D I thiy phuang trinh thu hai v6 nghiem nen phuang trinh ban dau c6 nghiem
la
= 2.
x^-l.
185
2x
=6'^'.
x=l
[l"''-
6 (2"*
J.
O 26 5^
=26-r
5'
=r
logjS-l
64
6-31og,5
'
--i^^ -
--
Vay phuomg trinh da cho c6 hai nghiem phan biet la x = 0,x = log.
64
125
Ta
CO
3^^ >
/ I
X >
J- ,
x<0'
. !'
(*)
-X
^ ,
186
NSu \x-\\-x>0^x<-
- 2x > 1 - 4x +
<=>
>\-2x,
- 2x +1 < 0, v6 nghiem.
4" +2x-4
Vf du 7. Giai bat phuong trinh sau
< 2.
x-1
-Neu <
4^-2<0
4^<2
x<log,2 =
x-l>0
x>l
x>l
4^-2>0
f4^>2
x-l<0
[x<l
1
x>log42 = 1
2 o-<x<l.
2
x<l
?5X
L\
(DHKinh
187
.3j
= 1 < x = 0.
CO
3(x-l)
5^-2 '
2-
3x-3
=2'-5'<=>5^-'=2'" -
3-x
5^-'=2-
log, 5 =
3-x
o(x-3)
log2 5 + - = 0<::>
X =
x = -log5 2
xj
=4-5'*\
188
1
x=l
5(jc-2) = - ( x ^ + x + 3 ) x ^ + 6 x - 7 = 0<=>
x = -7
kn:,keZ.
"x>3
X < -3 + log2 7
Vay nghiem cua bit phuomg trinh da cho la x G (-00; -3 + log^ 7) u (3; +00).
1. Xet bat phuomg trinh
'^^
^
. 2-3^-4-2^-(3^-2^) ^
3^-3-2^
^<0<=>
<0.
Taco
:
3^-2^
3'-r
Ta xet 2 truong hop:
.3V
2)
<3
x<0
189
dat t =
, dua
A fl'^+ B
'
',duavg ^r^+5/ + C = 0 .
1
3^=1
t =\
>=3
/=3
'x = \
x =0
jc-3
3x+l
_ 2.
2 ^+2+2
2 ^"^2
o4
x+2
<8
3--^
^2
'
_2
+ 2-2
_2
=8-2
-3-2 -2 = _ i
190
Dat y^l
1
> o , t a c 6 4 / - 3 ; ; =-1(:i; + l)(2>'-l)'= 0 7 = - .
^ -1 o
= - l x = 3.
2 da xcho
+ 2c6 nghiem la jc = 3.
Vay phuomg trinh
Do do 2
Lei gidl Dat / = 4"^ > 0. Ta c6 phuomg trinh {m + 3)/^ + {2m -1)/ + w +1 = 0.
Ta can tim m sao cho phuomg trinh nay c6 2 nghiem t^,t^ thoa man
0 < /, < 1 < ^2 .
Tmoc het, ta can tim dieu kien de phuomg trinh nay c6 2 nghiem deu duomg,
tucla
(2m-l)^-4(w + l)(m + 3)>0
A>0
11_
S > 0 <=>-i 2m-\
m + 7>>0
20
P>Q
m+1
>0
l/n + 3
Dat tilp M = r -1 <=> / = M +1 thi ta dua \k phuong trinh
(m + 3)( +1)^ + {2m - 1)(M + l) + m + l = 0<(w + 3)M^ + (4m + 5)M + 4/w + 3 = 0.
Tiep theo, ta can tim m sao cho phuomg trinh tren c6 2 nghiem u trai diu,
dieu nay tuomg duomg vai
3
^ , .
(w + 3)(4w + 3)<0-3</n<.
' '
4
Ket hcfp cac dieu kien lai, ta c6 -1 < w < - .
Vi du 4. Tim m dl phuomg trinh sau c6 nghiem duy nhat thuoc [0;1]
22-2^ _
+m+2=0
191
L&igidL
1
^x-\
+ m + 2 = 0.
1
Dat / = > 0 , ta thay xe[0;1]<=>/e[1;2]. Ta can tim m sao cho phuong
trinh da cho c6 dung 1 nghiem thuoc midn [1;2]:
-t + m + 2 = 0.
1
-2.
+ 2.2-"^'-' - 2 = 0.
2 / ' =
"/ = - 1
0
1
t= 2
2^'-'
=-<^l[I+5-x
< x ^ - 3 x ^ + 2 x - 6 = 0 ( x - 3 ) ( x ^ + 2 ) = 0<;c = 3
Vay phuomg trinh da cho c6 nghiem la x = 3.
V i du 6. Giai bat phuomg trinh 36^'^""'+64"'^"''> 100-48"'^"-*.
L&i gidL Bat phuomg trinh da cho tuong duong voi
36 ( 6 ^ ' ^ ^ - ' + 64 (8^'"^-')'> 100 6^'""-' 8^'^^-'
/
36
-100
+J:-6
+ 64 > 0
v4.
192
-25-
+ 16>0
4)
Dat / =
4,
- Vai r < l , t a c 6
x^+x-6>0<:>
x>2
16
9 .
/<1
t>
'/'^-^
16
-Vai / > ,tac6
v4j
-i-Vi7 ^
<^x^+x-6<-2<;^x^+x-4<0<^
4j
-i-7i7
-i+Vn
u[2;+oo).
+ (2 - V3)
^2-V^L&igidL
(2-fV^P
(2 +
Dat ^ = (2 + V
N/3
( 2 - V 3 ) + (2-V3p"-'(2-V^) = 4
+ (2 - V
= 4
t + - = 4<=>t^-4t + \ 0^
t
- V o i / = 2-73 ( 2 + >/3r'-'^ =2-73 x ' - 2 x = - l x = l .
- V a i t = 2 + S<^{2^SY-^'
=2 + S<^x^-2x
= \<^x = \y[2.
-1 +
_22+--
=3
= (l + 2^1-2^^) 2"
zx-2
=9A-5'
(DubikhdiA2003)
9 r - 1 0 / + l = 0<=>
1
9
x=l
x = -2"
x=0
^ - V o i t = - thi 3 ' ' " ^ - ' = - x ' + x = 0
9
9
x =- l
Vay phuomg trinh da cho c6 4 nghiem la x = -2, x = -1, x = 0, x = 1.
2. Xet phuomg trinh 2 ' ' - 2'^""^' = 3.
Dat / = 2''
, ^,. v
>0,tac6 / - y = 3 < / ^ - 3 / - 4 = 0
':w
^V + - ^
/=4
x=2
x=- l
Vay phuong trinh da cho c6 nghiem la x = - l , x = 2.
3. Xet phuang trinh 2'"-6-T
+ ^ = 1.
2^
^ 3 _ 6 / - l + l ^ = l / ^ - 3 . / ^ . - + 3-/-
=1
2^
t =
= l<=>r^-/-2 = 0-
r =- l
/ =2
1.
> 0.
1.
ta dugc
Dat / =
/ 2 f
v2.
> 0 thi ta CO
>2.
2)
+ / > 2 <^ (/ - l){t^ + / + 2) > 0 <=> / > 1.
v2y
Dodo
>lx>0.
195
= (l + 2^1-2'^) 2'.
yjx-t^
r=0
1 = (1 + 2tf (1 - 0 t{At^ - 3) = 0
4 4
= -2<^x = -\.
x<4
4-x>0
9 + 8 - 3 ^ - 9 ^ >0
(3^-9)(3^+l)<0^|3^<3
<:>0<X<4.
V4-Jc
>
x<4.
6-vriY r6+vrT
94
25
196
Chu y r&ig
(6
+ y/U
6-vrT
6+ViT
>0 thi
'6-VrT
t
Ta CO phuang trinh r + - = 25?^-94t + 25 = 0^t = "^"^ -^^VlT
25
t 25
^ 47+i2Vn ^
Vai r =
, ta C O
25
'
= 2.
[ 5
Vai. = ^ Z ^ , t a c 6 ^ ^ ^ ^
25
47-12Vri
25
< X=
-2.
'
^9t^-36t<0<^0<t<4.
. j - \
Ket hap lai, ta duac x < 2 la nghiem cua bat phuang trinh da cho.
3) Phuang phap phan tich
Nhan xet: Trong nhieu tinh huong, ta gap phdi cdc phuang trinh khd rdc roi
vd ddi hoi cdn phdi phdn tich bieu thirc tuomg ung thdnh nhdn tic de Idm dan
gidn hoa phuang trinh han roi xu ly rieng le timg phuang trinh nhdn tu. Ta
Cling CO the coi x hogc bieu thuc ham mu lien quan den x Id bien, thdnh phdn
con lai Id tham sd de tinh delta vd de bien ddi han.
197
= 25
x =0
x=2
2x - 3 = 0
<=>x = \ ^ , x = - l , x = 3
Vay phuong trinh da cho c6 cac nghiem la x = V2, x = -1, x = 3.
V i du 3. Giai phuong trinh ( V 3 - l ) " " ' % x ( V 3 = x ' +1.
L&igidL
f r- -
Phuong trinh da cho tuong duong voi (nhan them 2 v6 cho (yfs+lf'^''' > 0 ) :
(V^+if"[(V3-i)'""+x(V^+if'^]
\
-
= (V^+i)'"^^(x^+i)
2'-'+x(V3+lp"=(V^-flp(x^+l)
O x + x(V^ + l p "
" ;
\21og2J:
21og2Jt
+ 1 = V3 + 1
<=> X
(x^+l)o
= -^^
{a-b)(ab-1)
= 0 <=>
'a = b
ab = \
a
198
.-N
; -
=0
ma'!
-1) + 2 = 0.
(Du bi khSi D 2006)
-1) +1 = 0
-l2
-1) = 0
+ cos'(2" + 7 - 1 ) = 0
2"+sin(2"+>'-l) = l
cos(2"+>'-l) = 0
Do cos(2" +
-1) = 0
sin(2" +
-1)
"
TT
= --\ k27r,k e Z .
,
10x'+22
2t +
2 ^/
^'-9x
x'<24-x +
199
2 / ^ - [ x ^ - x + 24)t + 22 + 9x + \0x^-x^
I
<0.
+ 24f - 8 ( 2 2 + 9x + lOx' - x ^ )
,
+1
(2/-x^-x-2)(/ + x-ll)<0
2-2^-x'-x-2>0
2r-x'-x-2>0
<=>
r+ x-ll<0
2'+x-ll<0
<=>
2-2^-x'-x-2<0'
2/-x'-x-2<0
r+ x-ll>0
Xet ham s6 / ( x ) = 2" + x -11 thi / ' ( x ) = 2Mn 2 +1 > 0 nen no dong biSn tren R.
Mat khac, / ( 3 ) = 0 nen ta c6 / ( x ) > 0 x > 3 va / ( x ) < 0 x < 3.
Xet ham s6 g(x) = 2 - 2 " - x ' - x - 2 tren M. Taco
g\x) = 2 2^ In 2 - 2x ii> g'Cx) = 2-2^ (In 2f-2=^
Mat khac g(0) = g(l) = g(2) = 0 nen phuomg trinh g(x) = 0 c6 ba nghiem la
X
= 0,x = l,x = 2.
Lap bang xet ddu ciia ham s6 g(x) tren cac khoang (-oo;0),(0;l);(l;2);(2;+oo),
ta c6:
g(x)>0xe(0;l)u(2;+oo).
.
g(x)<0XG(-oo;0)u(l;2).
200
\g(x)>0
\fix)<0
0<x<lvx>2
X <
<=>
0<x<l
g(x)<0
x<0vl<x<2
f(x)>0
x>3
2<x<3'
<
- ax2" + al^yjlx-x",
tham s6.
voi a la
- r V '
.^
Voi a = - l , taco
xV2x - x' < x' + x2' - 2" V2x - x'
S-^^CH^
<x<ei>2x-x^<x^<::>x-x^<0<=>0<x<l.
v^
ulM -
- x^
>0^a<
- x < 0 , suy ra
2^-x2Mn2 ,
- va
1
/ ' ( x ) = 0 <z> 2 " - x 2 M n 2 = 0 X = e [1;2].
In2 ^ ^
Khao sat ham s6 / ( x ) tren mien [1;2], ta thdy / ( x ) > /(1) = ^ va suy ra a < ^ .
201
2'" + 2 ' ' / + 2 ' ' / + / ' + / ' = 2 ' / ' + 2 * ' + 2'"r + 2 ' / ' + 2 ' ' / \
Ro rang nSu thay t = T thi c6 ding thiic nen phuong trinh tren c6 nghiem
/ = 2"^. Taphan tich nhu sau
- -^,
(2'" - 2 ' " / ) + (2'"/-2'"e) + ( 2 ' " t - 2 ' " ) + [t' -2U^)-^[t'
2'" ( 2 ' -t) + 2''t(2'
<^[2''-t)(2''+2'U
o (2" -1) [[2'^
o (2" - 1 ] [2'' -
+ 2^U^-2''-t^-t')
+1[2"' -t')-
-2U') = 0
[2' -t)-^
(T -t) = 0
=0
2'^ [2''
'
=0
mmA -^s.
= 1 <=>x = 0.
3
v4y
4;
CO khong qua 1 nghiem. Ta lai thay x = l thoa man nen phuong trinh c6
nghiem duy nhdt la x = 1.
Vay phuong trinh da cho c6 2 nghiem la JC = 0, x = 1.
*"
H ^' i
B a i tap p h a n 3
52-^-3^-2+5^^+3x^2
^ 625 125"' +1
T +r{2-7>x) = 6x^-x'-\\x
+6
202
+ 3 2"" >
\log,4r
2 + 8x +12
> logj-t
Ino. r
T2
3
7. Tim a sao cho phuang trinh sau c6 dung 2 nghiem
^
X = logj 2
<=>
,
3
x = -l,x = -
-2x'-3x+2
2x'-3x + 2 = 0
y+3x +2= 0
-1 = 0
r*
3" = 3
x=l
2" = 8
x=3
- 2)(x - 3) = 0
X
^ ( x - \)ix - 2)(2" + X - 3) = 0
= l,x = 2
2'^ + X - 3 = 0
Ptiuomg trinh cuoi c6 ve trai d6ng biSn nen c6 khong qua 1 nghiem. Ta nhdm
thiy x = 1 thoa man nen phuang trinh da cho c6 2 nghiem la x = l,x = 2.
5. Xet bat phuang trinh 4x' + 2x 2"'"' + 3 2"' > x' 2"' + 8x +12.
Ta bien doi nhu sau
x ' (4 - 2^') + 2x(2^' - 4) + 3(2'' - 4) > 0
<:> (T'
x^l.
log,((3^/5+6){3^/5-6)) _
logJ(3^/5+6)+log,(3^y5-6) _
log,(375+6)
Iog,(3,/5-6)
logj(3V5-6)
X
\ogy{i45+6)
^ X
1083(375+6) _
N^ X
'
log3(3r^-6)
1
* X
log,(3V5+6)_
log3(3v/5-6)
X
* X
log,(3x^-6)
^ X
^106,(375+6) L _ ^log,(3V5-6) \ ^ l o g , ( 3 V i - 6 ) _ ^
(^log3(375-6) _ ^ ) ( ^ l o g 3 ( 3 / 5 + 6 ) _ ^ ^ ) ^ ^ ^
^-06,(3^5-6) _ ^ ^
204
+3a-x\
x ' - 3x + 2 = 0
3^+ax' = 0
phuong trinh c6 it nhat mot nghiem am, khac voi hai nghiem x = l , x = 2 o
tren; do do, khong thoa man.
Vay dieu kien can tim la a>0.
-r^
'
i i . , > - t . H - ^ T J H D 3.icf
tiX
4i
yf3y+(2-yf3y=4\
h){2+y[3y+{2Sy=r.
L&igidL a) Ta bien doi phuong trinh da cho thanh
2 + V3
2-V3
= 1.
2 + ^/3
2 V3
,
< 1 nen ve trai cua phuong trinh la ham nghich
2 + V3
2
~
y
3iaX A
= 1.
. ^ ' r , . ,
nen ta co cac truong hop sau:
2-V^
2-S
V
= 1 va
2 + V3
lomhom 1.
Do do, phuomg trinh da cho v6 nghiem.
Vi du 2. Giai b i t phuang trinh sau 2^"' + 3"' < 3'^"' + 2^^^'.
LM gidi
Ta thay rSng n^u x = \i hai \h cua b i t phuang trinh bSng nhau. Ta xet cac
truong hap sau
-N6u X > 1 => X + 2 < 2x +1 thi 2"' < 2'^"',3^"' < 3'-^"' ^ T^^ + 3^"' < 2'^"' + 3'^"',
thoa man.
_ ^
-Neu X < 1 thi bat dang thuc a tren doi chiSu va khong thoa man 6k bai.
Vay b i t phuang trinh da cho c6 nghiem la ;c > 1.
, i-:,.,
9-4
+ 2 UJ>2V2^'^^
-2 ^^^=2-V2^'^
^"^ >2V2^=4.
Ta CO 3=^'' + 2'"'^ < 3'^'^ + 3""''. Ta se chung minh rSng s^"^'"^ +3'^ < 4 .
That vay, dat / - 3'^'". Do 0 < cos^ x < 1 nen 1 < r < 3 . B i t ding thuc c i n chung
minh tuong duang v a i / + - < 4 < ( / - ! ) ( / - 3 ) < 0 , dung.
206
/ ^2
-3 = 9-4
X =2
<:> x = 27r.
(2 + V2r'"-(2 + V2)'
4i
1+
-{2-42T'^'
(*)
-\cos2jr
A life
-(2-V2r^'^>0.
Trong tnrong hop nay, phuang trinh (*) a tren khong dugc thoa man.
- Neu cos 2JC < 0, lap luan tuang tu truomg hgp tren.
' ^
- N8u COS2JC = 0 thi (*) dugc thoa man va phuang trinh da cho c6 nghiem la
x ^ - + k-,k&Z.
4 2
=
'
Vi du 5. Giai bdt phuang trinh sau 5^ + 4' < - ( 3 ' + 2' +1).
Ldi giai Ta thay rang J: = 1 la nghiem cua phuang trinh
5^+4^=^(3^+2^+1).
207
v4.
V4y
^1
V
, 5 , 9 ,
+1 < +1 = va
4
4
v4y
1 2
4 4
3
4
3
2
> + + - = - .
v4.
Suy ra
^5V
+ 1
v4.
v4.
V4y
^2Y
/1
f 2Y
v4.
- Neu jc> 1 thi de dang thay rang bat dang thurc tren doi chieu va khong dung
voi dh bai.
Vay nghiem ciia bat phuong trinh da cho la x e ( - o o ; l ) .
Vi du 6. Giai phuong trinh sau 3^' + 3""^' + 3"' - 3"^'"'.
L&igidL
Tu do suy ra 3"' + 3'''' + 3"' > 3"^'^' va dang thuc xay ra khi jc = 2.
Thu lai ta thay thoa man.
Vay phuong trinh da cho c6 nghiem duy nhat la x^2.
M(
2^+4^
V
J
= 144
M
<4<144, dodo x > 0 .
Suy ra
2^
Bai 5. Giai phuang trinh sau 2""''" + cos2x = 3"' + (2 + x' )'^'''
; X > U iJ-i^^ ,
Bai 6. Giai bit phuang trinh x'' - 4x + 4 > 2'"^''
,r .
Bai 7. Giai bat phuang trinh x(2" -1) + (2x -1)(9" - 3) + (3x - 2)(64' -16) > 0
Huang dan giai bai tap phan 4
1. Ta CO (x - l)(x + 2) = x^ - 2 + X nen ta biln d6i phuang trinh nhu sau
(x'-2)(e'-l) + x(e''-'-l) = 0.
-Neu x(x -2) = 0<
"x = 0
+
X
x^-2
= 0.
Ta thay rSng e'' -\a x luon cung dSu v a i nhau nen vg trai luon duong va
phuong trinh da cho trong truong hop nay la v6 nghiem.
Vay phuong trinh da cho c6 3 nghiem la x^O,x
2. Xet phuong trinh 3' + 3"^ = 2 cos^
Ta CO 3"" + 3
2cos^
x'^'-x^
> 2yfy~-3~'
42.
x'^^-x
= k7r,k e Z .
-^b'-a-b)
9 (a + b^ '
z
V
1 (ab^
2
a'+b'\
n _
z
V
J
X
(2b
2a >
x\
yab)
2a
2a
a+b
a+b
2a
- 1 x + \.
2b
2b ^
2b
a+b
a+b
2{a + b)
<
a+bJ
a+b
a+b
- 1 x + \n
- 2 x + 2 = 2.
+b''-a-b)>Q;
210
nen xia'+b''-a-b)>0,
tuc la ve trai
Do do, phuong trinh trong truang hgrp nay ciing khong c6 nghiem.
Ngoai ra, ta thy rang x = 0 va x = 1 nghiem dung phuong trinh da cho.
Vay phuong trinh da cho c6 nghiem la x = 0,x = \.
4. Xet phuong trinh 2'"^' + 2'-'^ =
^.
log3(4jc'-4x + 10)
16
l o g 3 ( 4 x ' - 4 x + 10)
2
r2x + l = 3 - 2 x
2A;-1 = 0
1
Vay phuong trinh c6 nghiem la x = - .
5. Xet phuong trinh 2"'^'^ + cos2x = 3"' + (2 + f^"^.
Taco cos^x<l va cos2x<l nen 2""'"^+ cos2x< 2 + 1
3.
Ngoai ra, x^ > 0 va |x| > 0 nen 3"' +(2 + x^y^W > i + 2 = 3.
Dang thuc phai xay ra nen x = 0.
Vay phuorng trinh da cho c6 nghiem duy nhdt la x = 0.
6. Xet b i t phuong trinh x^ - 4x + 4 > 2'"^''.
i i f L :
^'^^^ ^ "
x^l.
^.
Vai x<^
Vai x>^
xeR.
Ta phat b i l u hai dinh l i quan trong dung trong cac bai toan lien quan duai day.
- Dinh li Lagrange. Cho ham s6 / ( x ) : [a, b]-^R
vi tren (a,b). K h i do, ton tai mot s6 thuc c e ia,b) sao cho / ' ( c ) = / ( ^ ) ~ / ( ' ^ ) ,
b-a
- Dinh li Rolle. Cho ham s6 f{x): [a,b]
tren {a,b), d6ng thoi / ( a ) = / ( b ) . K h i do, t6n tai mot s6 thuc c e {a,b) sao
c h o / ' ( c ) = 0.
Mot so he qua thuang diing cua cac dinh li nay la:
(1) N6u ham s6 / ( x ) : [ a , 6 ] ^ E lien tuc tren [a,6] va kha v i tren {a,b) va
phucmg trinh / ( x ) = 0 c6 A: nghiem thuoc {a,b) thi f'{x) = Q c6 it nhit
nghiemthuoc
k-\
{a,b).
(2) Ngu f(x): [a, 6] ^ R lien tuc tren [a, 6] va kha v i tren (a, 6), d6ng thai
dao ham cap k cua ham / ( x ) khong doi dau tren f{x) = 0 thi phuang trinh
/(;c) = 0 CO khong qua ^ nghiem phan biet thuoc (a, 6).
Ta cung nhSc lai cac dang cua bdt dang thuc Bernoulli g i n liSn voi danh gia
trong ham so mu la:
(1) V a i 0<a^l
thitaco
a' >ia-Y)x + \,
x<Ovx>l
a" <(a-l)x
0<x<l
+ l,
(2) V a i x>0 thi x" > a{x-1) +1 vai moi a > 1 va dang thuc xay r a k h i
sjC
x= l.
Chung minh.
.-2
(l)Xethams6/(x) = a ^ - ( a - l ) x - l .
Ta CO f'{x) =fl^In a - (fl -1),/"{x) = a" (In af > 0 nen phuang trinh f{x) = 0
CO khong qua hai nghiem phan biet.
Ta lai thiy /(O) = /(1) = 0 nen jc = 0,x = 1 la hai nghiem cua phuang trinh
f(x)-O.Yebang
e (-oo;
Tir do de dang suy ra bat dang thuc can chumg minh la diing.
(2) Ta xet ham s6 f(x) =
x"-a(x-l)-\,x>0.
Ta CO fix) = ax"-' - o = aix"-' -1), /'(x) = a{a - Ox""' > 0 nen ham s6 da
cho dat gia tri nho nhat tai nghiem ciia phucmg trinh / ' ( x ) = 0 hay
/ ( x ) > / ( l ) = 0.
Do do, taduac
x''>a(x-I) + l , V x > 0 , a > l .
-' Tiep theo, ta se xet cac vi du su dung ham s6 de giai theo 2 loai la true tiSp
va gian tiep.
5.1. Diing ham so ddnh gid true tiep
Trong phdn nay, ta xet cdc bdi todn c6 dang / ( x ) = 0 vd trong do, hdm
f(x)
CO dgo hdm cdp J, 2 hoac 3 dong bien. Khi do, so nghiem cua phuomg
trinh da cho dicac biet chinh xdc vd de hodn tat lai gidi, ta chi can nhdm ra
cdc nghiem do.
Vi dy 1. Giai phuomg trinh sau 8'(3ac + l) = 4.
'
12
(3x + l)-
3x + l
VOI X 6
' in
thi
nen day la ham d6ng bien.
>0,X6
^ ^^
phucmg trinh
da cho CO nghiem duy nhdt la ^ = ~Vi du 2. Giai phucmg trinh (2 - x)(2 + 4") = 6.
LcigiaL Do 2 + 4"" > 0 voi moi x e R nen phucmg trinh da cho tuomg duomg voi
214
'
"
2 + 4'
(2 + 4')'
/'(0 = 04"+4'(4-6.1n4) + 4 = 0.
Day la phuong trinh bac hai theo bi^n 4' nen no c6 khong qua hai nghiem. Do
do, phuong trinh f'{t) = 0 c6 khong qua hai nghiem (m6i gia tri duong cua 4'
cho ta dung mot gia tri cua t). Tu do, ta thay phuong trinh / ( / ) = 0 c6 khong
qua ba nghiem.
Mat khac ta cung c6 /(O) = /(1) = / ( ^ ) = 0 nen cac gia tri nay cung nghiem
dung phuong trinh ban dSu. Vay phuong trinh da cho c6 ba nghiem la
x = 0,x = \,x = ]-.
,
^. ,^
Vi du 3. Giai cac phuong trinh sau
a) r^^'cosX + 2cos'x = 2"'^'^"' + 4cos'jc.
,j
-
1
b) Dieu kien xac dinh ^ > ~ 2 "
Phuong trinh da cho tuong duong vai 3' + x = 3'^'*^''^" + logj(2x +1).
D I tli4y ham s6 / ( / ) = 3' + / e M d6ng b i l n tren R va phuomg trinh tren
chinhla / ( x ) =/(log3(2x + l)) nentaducrc x = log3(2x + l ) o 3 ' ' = 2 x + l .
Phucmg trinh nay c6 dang b i t ding thuc Bernoulli nen no c6 nghiem la
x = 0,x = \a day ciing chinh la hai nghiem ciia phuomg trinh da cho.
V i du 4. Giai phuong trinh 5" + 4^ = 3" + 2" +1 Ox' - 6x.
L&igidL Xet ham s6 f(x)
xeR
Ta tinh dugc / " ( x ) - 5" (In 5)' + 4" (In 4)' - 3" (In 3)' - 2" (in 2f.
Ta thay x < 0 khong phai la nghiem ciia phuong trinh da cho v i nSu ngugc
lai thi
5^ + 4' < 3^ + 2MOx' - 6x > 0 => 5' + 4^ < 3' + 2' +1 Ox' - 6 x , mau thuln.
Do do x > 0 = > / ' ' ( x ) > 0 . Suy ra phuong trinh / ( x ) = 0 c6 khong qua ba
nghiem phan biet. Hon nua, ta ciing c6 /(O) = /(1) = / ( 2 ) = 0 nen phuong
trinh da cho c6 dung ba nghiem la x = 0, x = 1, x = 2 .
5.2. Dung ham so de ddnh gid gidn tiep
Cdc bdi xet trong cdc vi du ducri day tuang doi kho horn va tinh dcm dieu cua
cdc ham chua duac nhln nhdn ngay tic ddu, thdm chi, ta chua tim duac bieu
thuc tuang minh cua ham cdn xet ma phdi thong qua mot so buac bien doi.
V i du 5. Giai phuong trinh sau 2'' + 3'' = 2" + 3"^' + x + 1 .
LdigidL
- Nlu 2^ < X +1 thi 2'' - 2^"' < 0; 3'' - 3^"' < 0; x +1 - 2^ > 0 nen phuong trinh
khong thoa man.
- N8u 2"^ =x + l thi phuomg trinh da cho thoa man va khi do, nghiem ciia no
cung la nghiem cua 2"^ = x +1. Day la phuomg trinh dang Bernoulli nen c6 2
nghiem la x = 0,x = l.
Vay phuong trinh da cho c6 hai nghiem la x = 0,x = 1
Vi du 6. Giai phuong trinh 2014'' (Vx^ +1 - x] = 1.
Lcri gidL Chu y rSng Vx^ +1 - x | Vx^ +1 + x j = 1 nen ta c6
2014^ =-p=L = y[7+l+x
Vx'+l-x
2014-"=^=i
va
= Vx^+l-x.
Vx'+l + x
Tu day suy ra 2014^-2014-^ = 2x.
Xet ham s6 /(x) = 2014" - 2014"" - 2x, x E ,
ta CO fix) - (2014" + 2014"') In 2014 - 2 > 2 In 2014 - 2 > 0, theo hk dSng thuc
Cauchy.
Do do, /(x) la ham dong bien nen /(x) = 0 c6 khong qua 1 nghiem. Ta lai c6
/(O) = 0 nen phuomg trinh /(x) = 0 c6 nghiem duy nhat la x = 0.
Thu lai vai phuong trinh ban dku, ta thiy thoa man.
Vay phuomg trinh da cho c6 nghiem la x = 0.
5.3. Dung dinh liLagrange v&i cdc phirang trinh co dang f{a) = f (b)
Trong dang nay, ta cung se xet mot ham so de giai quyet nhieng khong phdi
la bien x thong thuang ma bien duac chon dua vao cdc he so hogc ca so cho
truac, bien x duac xet dual dang tham so. Day la mot dang phuong trinh thu
vi va each dung dinh li Lagrange de giai quyet la hieu qua nhdt.
217
"
^1
a) 3" + 7 ^ = 2 - 5 \
b) 9^(3^+2^) = 2^(8'+ 7^)+ 5^(5^-2^).
L&i giaL a) Phuomg trinh da cho tuomg duomg vcri 3"^ - S'' = S'' - 7"^.
Xet ham s6 / ( / ) =
- (/ + 2)'", trong do
suyra/(3) = / ( 5 ) .
Ta thay ham so nay lien tuc tren R nen no cung lien tuc tren [3;5], theo dinh l i
Lagrange, ta c6
/(3)-/(5)
3c (3; 5 ) : / ' ( c ) =
= 0 hay xo (c"""' - (c +1)"""') = 0.
3-5
Tir ding thuc nay, ta thay
trinh da cho thi Xg = 0 v x,, = 1. Thu lai, ta thiy ca hai nghiem nay d^u thoa
man.
' '
'
--'^
10'+12'-16'-25'=12'+14'-18'-27'
'*
(*)
1u
10-12
Do do, neu x^ la nghiem cua phuomg trinh (*) thi no phai thoa man
c'-' + (c + 2)'"-' - (c + 6)'"-' - (c +15)'"' = 0
<:> Xo = 0 V c'"-' + (c + 2)'"' = (c + 6)'"""' + (c + 15)^"'
218
= 1 vi n l u
fXu - f ,
>1
a) x'^^'-10"'^^=2x.
,-
-J
b) 9"'"-4'"^^=2cosjc.
L&igidi a) *)Dieukienxacdinh: 0<x^\.
; v -I'l
;i :
.-
Phuong trinh da cho chinh la / ( 2 ) = / ( 6 ) . Ham s6 nay lien tuc tren [2,4], kha '
vi tren (2,4) nen theo dinh l i Lagrange thi ton tai so thuc c e [2,4] thoa man
1
--'
X = JCQ la nghiem ciia phuong trinh da cho. Thu hai gia tri nay true tiep vao .
phuong trinh da cho, ta thay thoa man.
Vay phuong trinh da cho c6 hai nghiem la x = 1, x = 6.
b) Phuong trinh da cho CO the viet lai la
32COS. _
22COS.
phuong trinh tren chinh la / ( 2 ) = / ( 3 ) . Ham so nay lien tuc tren [2,3] va kha '
vi tren (2,3) nen theo dinh l i Lagrange, ton tai c e (2,3) thoa man
219
27x + 4 -5"
2)
2)
Xet ham s6 / ( x ) =
= 4x + 2
v2.
<9>
/V) =
.2,
r9>
/ -> \
- 4 x - 2 = 0.
'3^
'3^
.2,
.2,
221
4. Xet ham s6 / ( x ) = 12" +13" +14" - (2" + 3" + 4" + 870x' - 2400x' +1560x).
Ta
CO
(x) = 12\(ln 12)' +13^(ln 13)' +14\(ln 14)' - 2^(ln 2)' - 3".(In 3)' - 4\(ln 4)'.
Ta thay rang trong phuong trinh da cho, x phai la s6 khong am vi neu ngugc
lai thi theo bat dang thurc Bernoulli thi
12" > l l x + l;13" >12x + l;14" >13x + l .
/^
^ 1 ^ ' " ^
Dao ham cap 4 khong doi dau nen phuong trinh / ( x ) = 0 c6 khong qua 4
nghiem.
Mat khac, ta cung c6 /(O) = / ( I ) = / ( 2 ) = / ( 3 ) = 0 nen phucmg trinh / ( x ) = 0
CO dung 4 nghiem la X = 0,x = l,x = 2,x = 3.
5. Xet phuong trinh 4^-1%
+ V2x + 1 + 4x 5" + 4x +1 =
Dodo
(a' +
= 2x + l^5'=4x
b))^0.
+ l.
222
= (1 + 2^p^^ 1 +
(;: -
Xet ham s6 /(M) (M +1)'" - u'", trong do la nghiem cua phuomg trinh tren,
suyra/(l) = /(2).
Ta thdy ham s6 nay lien tuc tren R nen no cung lien tuc tren [1;2], theo dinh li
Lagrange, ta c6
^ nsi
Tir dang thuc nay, ta thay = 0 v = 1, tuc la neu la nghiem ciia phuomg
trinh da cho thi = 0 v = 1.
- Vori/ = 0, taco log2(l + V x ) = 0<::>l + >/x =l<;=>x = 0.
- Vai / = l,tac6 log,(l + >/x) = l1 + V x = 2 < = > x - 1 .
Thu lai, ta thay ca hai nghiem nay deu thoa.
Vay phuomg trinh da cho c6 hai nghiem la x = 0, x = 1.
7. Xet bdt phuomg trinh a"" > x + l (chu y la bk phuomg trinh nay c6 dang
Bemolli a" >{a- l)x +1 nhung doi hoi dung vai moi x nen diSu kien cua a
phai manh hom ciia dieu kien ciia bat dang thuc Bemolli, tuc la a > 2).
223
1=^ < 0
nen
fix)
x'
'
, >0
do
Suy ra h{x) > h{0) = 0, dan den g'(x) > 0 nen g{x) nghich bign va
. , ,. ln(x + l) ,
g(x)>lim^
^ = 1.
Do do, dk hk ding thuc (*) dung vai moi - I < x < 0 thi ta can c6
In a < 1 <=> a < e.
Tu hai truong hap tren, ta thiy chi c6 gia tri a = e la thoa man.
Vay vai moi x e M, ta luon c6 bat dang thuc e"" > x +1.
6) V i du tong hgrp
Trong phdn nay, ta se xem xet mot so bai yeu cdu bien doi cdc dang thuc
hogc cdc dang phuomg trinh mil va logarit khong mdu muc.
224
Vi du 3. Goi T la tap hop cac cap so thirc duofng a,b phan biet thoa man dSng
thuc ct =}f. Chung minh rang ton tai duy nhdt mot s6 thuc khong phu
thuoc a,h sao cho gia tri nho nhat cua ham so
x-a + X - 6|+|x - 2|+|x - 3| dat tai /^^ {x^) vai mpi cap gia tri
(fl,6)r.
Lcfi gidL Khong mk tinh t6ng quat, ta gia su a<b, theo nhan xet tren thi
0<a<e<b.
Theo bat dang thuc ve gia tri tuyet doi, ta c6
x-a + x-b + x-2 + x-3 > {x-a) + {b-x)\ \(x-2) + {3-x)
b-a+l
{x-2)(3-x)>0,ix-a)ib-x)>0^2<x<3,a<x<b.
Tuy nhien, do ham so nay xet moi cap (a,b)eT va khi b-a-^0 thi x - > e .
Do do, gia tri XQ trong de bai neu chinh la e.
Vi du 4. Giai phuong trinh nghiem nguyen sau \0 + \V +6" =^yj3j .
L&igidL a) Do ve trai nguyen nen ve phai ciing phai nguyen, suy ra
^.^
y\>\<i:> y > 2 .
- N6u >' = 3 thi 11 +10' + 6' = 27 10' + 6' = 16. ve trai tang theo biln x nen
phuong trinh nay c6 nghiem la jc = 1.
- Neu y>3 thi (73) chiahet cho 9 va de thay x > 2. Ta c6
ll + 1 0 ' + 6 ' = l l + (9 + l ) ' + 6 ' = l l + ^ C ; 9 ' - ' + 6 ' =12 + | ; c ; 9 ' - ' + 6
/=0
/=0
D I thiy rang ^C^9''"' +6"^ chia hk cho 9 va ve phai cung chia hk cho 9
<=0
nhimg 12 khong chia het cho 9 nen trong tniong hgfp nay phuong trinh nay
khong CO nghiem nguyen nao thoa man.
Vay phuong trinh da cho chi c6 nghiem la x = 1 , = 3.
Vi du 5. Hay xac dinh tat ca cac cap so duong a,b sao cho voi moi so nguyen
ducmg n va vai moi nghiem thuc x ciia phuong trinh W x = log2(2^x + l ) ,
ta luon CO
a""+6"" >2 + 3x.
L&igidL Dieu kien xac dinh cua phuong trinh la x > ^ .
In
Phuong trinh da cho tuomg duong vai 2""'' = In^x +1 <=> 2*"'"^^ = 4n^x + 2.
Dat / = 2n^x +1, ta c6 2' = / +1. Day la phuong trinh Bernoulli nen c6 hai
nghiem la ^ = 0,/ = l .
Suy ra phuong trinh da cho c6 hai nghiem la x = 0,x = -
1
4n2
Xet bat ding thuc a"" +b"'- >2 + 3x. Dieu kien 0<a,b^l.
-i?
- Voi x = 0 thi a''" + 6''" = 2 = 2 + 3x, bit ding thuc dugc thoa man voi mpi
a,b.
-Voi x = ^ , b4t ding thuc da cho tro thanh
4n'
+b
^ __L __L ^
>2^<:> a'"' +b'"'
a-'+b
t _
3 1
2 4'
227
Bit ding thurc nay phai dung vai moi n nen yfab <e4e <^ ab<e^
thi
+b
^
\-
> 1 + 2-
4 y
Vi du 6. Chung minh r i n g nSu A,B,C la cac goc cua mot tam giac thi phuomg
trinh sau luon c6 4 nghiem phan biet 3^" ^'^ = sin + sin + sin .
2
2
2
L&i giai a) V a i A, B, C la ba goc cua tam giac thi 1 < sin ^ + sin
Thatvay,dat X = ^ ^ , F = ^ ^ , Z = ^ ^
2
2
2
X + Y + Z^;r
thi 0<X,Y,Z<n:
+ sin ^ ^ ^
va
Ta CO
/ . Z
^
A
B
C
sin + sin + sin = cos Z + cos F + cos Z = - 2
sm
2
2
2
2
Do do, ta xet phuang trinh an jc c6 dang 3
3 3
+- < - .
2 2
1
2
r2j
x^-2x
Khao sat ham s6 tren miSn tuomg ung, ta c6 diSu phai chung minh.
Vi du 7. Tim tdt ca cac gia tri a dg bdt phuang trinh sau nghiem dung vai moi x
L&i giai Dat ^ = S'' > 0. Bat phuang trinh da cho tra thanh
fl/^+9(a-l)/
9/ + 1
/'+9/ + 1
228
Bit phucmg trinh da cho nghiem dung vai moi x khi va chi khi
9^ + 1 1
a > max
Xet ham s6 / ( / ) = ^^^^,t
t'+9t + \
Ta CO /'(O =
-9r-2t
< 0,
> 0.
> 0 nen day la ham nghich biSn.
Suyra/(0</(0) = l .
Dodo
9^ + 1
< 1,
t'+9t + \
b) 4 c o s ' - - 3
7
+ 1>
2 cos
7
^
cos
L&igidL a) Ta c6 biSn d6i x ^^"'''^^ >x\Ta xet cac truomg hop:
-14
-Neu jc> 1 thi taphai c6 -{3x + 7)>7<^x<,
khongthoaman.
14
-Neu 0<x<\i ta phai c6 -(3X + 7)<7<^3X + 7 > - 7 < : : > X > - Y , dung.
Vay nghiem cua bit phuomg trinh da cho la x e (0;1).
b) Ta CO bien doi:
COS
4cos
2 ^
COS
2cos^
rCOS 3;r^
+ COS
I 7 j I 7;
JC
>
COS
7 )
, a
i
37r
27r
n .
De thay rang 0 < cos < cos < cosy < 1.
^x
229
nY
cos >
7
COS
7 )
(
3;r^
f 2;r^ nen bdt phuong trinh cung nghiem dung.
- NSu jc < 0 thi
>
cos
cos
V
7 ;
I
7 J
Do do, nghiem cua bat phuong trinh da cho la x e R.
V i du 9.
a) Giai bdt phuong trinh e"^ + cos JC > 2 + JC - y .
2^"'+6JC-11
jc-2
>4.
L&igidL a) Ta se chung minh rang voi cosx > 1 voi moi JC.
That vay, do neu thay x boi -JC thi b i t dSng thuc khong d6i nen ta c6 th6 gia
su
JC >
0.
JC^
'
/''(x) = l - c o s x > 0 .
Do do / ' ( x ) d6ng bien va ta c6 / ' ( x ) > / ' ( O ) = 0, dan den / ( x ) d6ng biSn va
/ ( x ) > / ( 0 ) = 0.
Chii y rang ta cung c6 e"" > x + 1 voi moi x nen cong hai bat dang thuc lai, ta
dugc e'' + cos X > 2 + X - ^ . Bat phuong trinh da cho c6 nghiem voi moi x.
b) Dieu kien x^2. Bat phuong trinh da cho tuong duong - - > 0.
x-2
Chu y rang phuong trinh 2"'^ + 2x = 3 c6 v trai tang va x = 1 thoa man nen no
CO nghiem duy nhat la x = 1.
230
Dithay 2 ^ ' ' + 2 x < 3 < x < l va 2 ' " ' + 2 x > 3 < x > l .
Xet 2 truong hop:
-Neu
- Neu
2"-'+2x-3>0
x-2>0
<
fxf x > l.
<=> S
o
x>2
X >
fx<l
2^-'+2x-3<0
< ^
x-2<0
2.
< 1.
[x<2
- cos x + x va
/ ' ( x ) = e'' +1 + sin X > 0 nen phuang trinh / ( x ) = 0 c6 Ichong qua 2 nghiem.
Chii y rang ham s6 / ( x ) lien tuc tren M va
lim / ( x ) = +00,/(O) = -2 < 0, lim / ( x ) = +oo nen phuang trinh da cho c6 dung
2 nghiem.
"
'
b) 6^+1 = 8^-27^-'.
Bai 2.
a) Cho X la nghiem cua phuang trinh (3 + 272/
=(N/2-1)"+3.
i.
Chung minh rang x ciing la nghiem cua phuang trinh (V2 +1)"" = 2cos-^.
^
'
b) Biet rang so thuc a thoa man phuang trinh 4"^
1
= 2 cos ox c6 dung
4"^
2014 nghiem thvrc. Hoi phuang trinh 4"^+-^ = 2 (cos ox+ 2) c6 bao nhieu
nghiem thuc?
Bai 3. Giai phuang trinh 2^'"^' + l o g ^ x = V
231
b) 3" (4" + 6" + 9") = 25" + 2 16\ chi Todn hoc tuSi tre 2008)
Bai 5. Giai cac phuong trinh sau:
a) fix) = 0 voi f{x) = x + e'' -e\
b) (x + 6) 5'"i""'i -
= (x +1) 5" - 1 + 5"^' +1 (De thi chon doi tuyen DHSP 2011)
Bai 6.
a) Giai phuong trinh sau
= o^^-'^ -a^cos^- +^2sin^x
+
_ ( ^ + ^)2cos^.
_^2cos^. ^ ^ ^ ^ ^ ^
+ 3"''
= 2'^' + 2-^" + 9.
2--2x + l ^ ^ ^
2"-l
^2011'"+2011"
. , 6-3"
10
b)
>
vol X
X
2x-\
>
0.
x<0.
x>0.
Taco
fix)
ln2
ln3
+
ln6
+
+ 12x'-4x + l > 0 .
6' J
Vx>0.
Suy ra ham s6 nay dong bign va phuong trinh f(x) = 0 c6 khong qua mot
nghiem. Ta thiy / ( I ) = 5 + 4 + 3 + 2 -
1 1
+ - +
+ 4 - 2 + 1-16 = 0.
2 3 6
Vay phuong trinh da cho c6 nghiem duy nhSt la x = 1.
b) Phuomg trinh 6"^ +1 = S'' - 27'"' c6 thg vigt lai la
(3-' f + (_2- )3 +1^ = 3 3"-' {-2') 1.
a+b+c^O
Mot ket qua quen thuoc la a +b +c = 2>abc <=>
a =b=c
vol moi
a,b,csR.
Do do, tir phuong trinh tren, ta dugrc 3"^"'-2"^+1 = 0 < 3 ' + 3 = 3-2" hoac
3 ' - ' = - 2 ^ = 1 (khong t6ntai x ) .
Ta se chung minh phuong trinh 3"^ + 3 = 3 2"^ chi c6 khong qua hai nghiem.
That vay, xet ham s6 / ( / ) = 3 ' + 3 - 3 - 2 ' , r e M. Ta c6
/ ' ( O = In 3 3' - 3 In 2 2', f'{t) = 0 In 3 3' - 3 In 2 2' = 0
31n2
v2y
233
Dao ham ciia ham s6 nay c6 nghiem duy nh4t nen ham s6 / ( / ) d6i dku khong
qua hai \kn, tiic la phuomg trinh f[t) = 0 c6 khong qua hai nghiem.
Ta lai thay rang / ( I ) = / ( 2 ) = 0 nen t = \,t = 2 nghiem dung phuomg trinh
/(0
= o.
r '
(V2-l)^
2
<:>3a = + k27r<^a^
+
3
9
k,keZ.
tiic la
'
*-
^t"^
Trong cac gia tri nay, chi c6 2cos^ > 0 nen suy ra t = (j2+\y = 2 c o s ^ .
b) Phuomg trinh thu hai c6 the viet lai la
2 ^ - = 2cos
2'
2
= 4cos <=>
2'
]_
(1)
^ '
ox
1
ax
2 _ _ = _ 2 c o s y (2)
234
Gia su
x^,x^,x^,...,x2o^^
" -iSo
4 - - i . = 2cosax,
- Xet phuomg trinh (1), dat ;c = 2/, ta c6 4' - - ^ = 2cosa^. Theo gia thilt thi
phuomg trinh nay c6 2014 nghiem phan biet la
trinh (1) tuomg ung c6 2014 nghiem phan biet la
x^,X2,x^,...,x2o^^
nen phuomg
2x2x2,2x^,...,2x2^^,.
- Xet phuomg trinh (1), dat x = -2t, ta cung c6 phuomg trinh 4' - ^ = 2 cos
. '
Theo gia thiet thi phuomg trinh nay c6 2014 nghiem phan biet la
X|,jr2,x3,...,X2(,i4
nen phuomg trinh (2) tuomg ung c6 2011 nghiem phan biet la
2x^,-2x2,~2x^,...,2x2()^^^
x^,x2,x^,...,X2o^^
Bai 3. Xet phuomg trinh 2"'^"' + log^ x = 2'*'. Dieu kien x > 0.
Ta CO
r''''
+ log2
X
Y'^'^
Y''
+ \og2 (X +1) *
~i~ 1
235
Xet ham s6 / ( / ) = 2' + log^ t,t>0 thi /'(O = 2' In2 + > 0.
/In2
Do do / ( 0 la ham so dong bien va phuong trinh da cho chinh la
/(x^ +
) = / ( j c +1) o
'
a) Phuong trinh da cho tuong duong voi 5"" - 6"' = 4" - 5"'.
Gia su X = XQ la nghiem cua phuong trinh tren. Ta xet ham so sau
f{t) = f'' -{t + \f' voi / > ! .
Taco
f'{t)^x/''-'-xlf^-'=x/^-'
Ta thdy r i n g / ' ( / ) = 0
0<
XO <
1 thi
Xo - X o
<
XQ/"""""
<
1.
Do do, voi moi t > 1 thi dang thuc tren chi xay ra khi x^ = 1.
Tir cac diSu tren, suy ra diSu kien can cua Xo la nghiem cua phuong trinh da
cho la XQ = 0 hay x^ = 1. Thu lai ta thay thoa man.
Vay phuong trinh da cho c6 2 nghiem la x = 0, x = 1.
b) Ta bien doi nhu sau:
3-(4- + 6- + 9-) = 25^ + 2 16^
^12^+14^-16^-25^=14^+16^-18^-27"
236
Gia sir
Phuong trinh da cho chinh la /(12) = /(14) va ro rang / ( / ) lien tuc tren
(12; 14) nen theo dinh ly Lagrange, ton tai c e (12;14) sao cho
/ ' ( c ) = / ( l ^ ) ^ = 0.
12-14
Do do, ta dugc
Xo (c'"-' + (c + 2)"-' - (c + 4)"-' - (c +13)""-') = 0
x,=0
y-'
JCQ
- 1 < 0 thi
c""-'>(c + 4)"-',(c + 2)'"-'>(c + 13)"-'
"
Ta C O danh gia
Suy ra fix)
= 1 + 2xe'' - e" va
- f.
1
> 0 => x' - X > - - ^ 2(1 + 2x' )e"'-" > le"'-" > 2e"\
> 0 Vx e M. Do do fix)
Mat khac / ' ( 0 ) = 0. Hon nua x = 0 la diem cue tieu cua ham so nen
/ ( x ) > / ( 0 ) = 0.
Vay X = 0 la nghiem duy nhat cua phuong trinh fix)
= 0.
237
iii
J.
US; t.
+ l)(5'"'^"
5^-1
- l ) = 5(5'-5'-IH)
X <
5'+-
5^-5'-l-'U5^_5i-(i-)^0.
D o d o (x + l ) ( 5 ' ' - l ) = 0x
= -l.
,| _ j . ^ 5 ' - ( i - ) _ (5- _ 1) _ 1 ^ 0 va
t h i5 ^ - 1
=5"-l,suyra
5"
5'"l''~'l =
5'+<'"^> = 5^ 5^'''
(jc + 2)(5'-^-5^) = 0
5^"^ = 5"
l , ,v
Bai6.
a) Ta b i l n d6i n h u sau
o (a + bf''"'"
-a^"^"'" -b^''"'"
= {a + by'''' -a^""''
-b^""''
238
,2sin'jr
2sin'JT
(_b_
1-
a + b,
a+b
1-
= (a + b)
,
a+b
sin^A:>-
a+b
(_b_
\a + b
a + b,
X 2sin^ JT
\ sin X
a
ya + bj
a
a +bJ
a
a + b ya + bj
< a +b
a +b
nen
\^ jc
a
1a+b
a ^
ya + bj
+*
= n0.
a+b
2cos' X
2 cos X
Trong khi do 1 -
>11
a + b,
a
Ka + b)
1
- Neu sin ;c < - thi cung dan den mau thuan tuomg tu.
Do do sin
l-cos2x
X= - <
1
71
, TT
= -<^cos2x = Oo x = + k,k&Z.
2
4
2
(d
<=> jc,, = 1.
nen dang thuc xay ra Idii ;c = 1, thoa man dieu kien c6 nghiem duy nhat.
Vay gia tri can tim cua a la a = -6.
239
Bai 7.
a) Phuang trinh da cho c6 the viet lai la
X 3^'-' + (x' -1) 3^ +1 - X - jc' = 0 (x' -1)(3^ -1) + x(3^'-' -1) = 0 .
Xet cac truong hop sau
- Neu X = 0,x = 1, ta thay cac gia tri nay deu thoa man nen phuang trinh tren
CO cac nghiem la x = 0,x = 1.
- N I U X 9t 0, X 9t 1, ta biSn doi tiep phuang trinh thanh
3^1 3^^' 1
+
= 0.
X -1
X
3'-l
Vai /^0,taxethams6 sau / ( / ) = e
~
'
'
R\{0}.
3'-l
3' - 1
> 0, tuc la
neu nguac lai / < 0 thi ta ciing c6 3' - 1 < 0 => /(O =
/(0>0,Vx^O.
Phuang trinh cuoi a tren chinh la / ( x ) + /(x^ -1) = 0 nen de thay rang no v6
nghiem.
Vay phuang trinh da cho c6 dung ba nghiem la x = 0,x = 1.
b) Ta xet bien doi sau
^
Ta CO
^sin^ x+cos^ J:
9 2
2+
2~^^
Dang thuc xay ra trong hai bat dang thuc tren khi va chi khi x = 0.
Vay phuang trinh da cho c6 nghiem duy nhit la x = 0.
240
Bai 8. a) Dieu kien xac dinh la x>0. B i t phuong trinh nay tuong duong voi
12^+16"-18^-32^ ^ 1-N/2
3\4"+4''-2\3'"-2'"
27" + 36" + 48" + 64"
J2x " 3'" + 4".3'" + 3".4'" + 4'"
2^" (3" + 4") - 2" (3^" + 4^") ^ 1 - V2
2'"
1 - V2
2"
(3"+4")(3"+4")
<=>
2"
1 ^
2'"
+- ^ >
3"+4" ^
3^"+4^"
1
V2^
2'
1
+ -p,/>0.Tac6
Xethamso sau f(t) =
3' +4' yft
/ T ^
+4^/{()=-
'
I n - + 2' ln2
2
/ T
n2
<0
+ 2'
.2,
nen ham nay nghich biSn tren (0; + 0 0 ) .
Bat phuong trinh tren tuong duong voi
fix)
. .
K6t hop voi didu kien ta dugcbit phuong trinh da cho c6 nghiem la (0;+c).
b) B i t phuong trinh da cho truong duong voi 3^"''^ + 3 > 4 3""' (*)
Theo bat dang thuc Cauchy cho bon so duong, ta c6
3'"'-' + 3 = 3'"'-' +1 +1 +1 > 4.3 2 > 4.3-1 ^
nen bat phuong trinh nghiem dung voi moi x.
c) Xet bat phuong trinh
2'-"-2x + l
2"-l
cungdiuvoi \
Ta cung thay rang ham so g(x) = 2" - 1 la ham d6ng bien va g(0) = 0 nen
g(0) > 0 o X > 0 nen g{x) cung dau voi x .
241
Suy ra bat phuong trinh da cho tuomg duomg vod -- > 0 <=> 0 < x < 1
X
^4024
^^20.2^2012^^+2012^
x^^^+x^"<20lP+20ir
Dat 2012 =
jx'^-'+x^-'<(>;-l)'^+(>;-l)'^"
Bat phuomg trinh thu nhdt tuomg duomg vol
x^' -
<=>ix''-y'')ix'+y''+\)>0
D I thiy x^ + ^''^ +1 > 0 nen ta duac x^ > y'.
Tathay x^ > y >^lnx > xln>'<=>
>
X
>'
>
.
2012
Ta lai dat 2011 = z , bit phuomg trinh thu hai tuomg duomg vai
x'^+x'<z''+z\
^i.
,
.
^
Inx ln2011
Bien doi tuomg t u nhu tren, ta duac <
.
^
X
2011
Do do, he bdt phuomg trinh da cho tuomg duomg vai
hi2012 Inx In 2011
2012
2011
< 0,
> 3.
242
x>0
b) Xet phuong trinh
>
jc
. Di6u kien:
1-
2x-\
6-y>-^ol-y>-A_.
2x-\
Voi x> ta c6: 1 - S'' < 0 < - nen bat phuomg trinh v6 nghiem.
2
2x-\
V a i 0 < X < ^ . Xet ham s6 f{x) = 1-3' tren
CO
CO fix)
. Dodo
g'ix) = -
10
(2x-l)^
^-3'
f{x)>f
ln3<0.
= 1-V3.
<0.
. D o d o ^ W < g ( 0 ) = -5.
1^
v''2,
Bai 10.
a) Ta b i l n d6i bk phuomg trinh nhu sau 3^'-" - 1 + (x' - 4)3''"^ > 0.
Ta xet cac truomg hop sau:
-Neu x>2 hoac x<-2
thi
" -
243
Do do, nghiem cua bat phuomg trinh da cho la (-00; -2] u [2; +c3o).
b) Xet bat phuong trinh a""'^" > 2 cos^ jc, VJC e M . DiSu Icien 0 < o ^ 1.
Dat / = 2cos^ X => 0 < / < 2 . Yeu cau bai toan tuong duong vai viec tim so thuc
a > 0 sao cho
a'-' > ^ V ^ e [ 0 ; 2 ] .
Ta thay rang vai t = Q thi bat dang thuc dung va khong phu thuoc vao a nen ta
chi can xet Q<t<2. Lay logarit nepe hai ve cua bat dang thuc, ta c6
-
( r - l ) l n a > l n / , V / e ( 0 ; 2 ] (*)
De thay bat dSng thuc nay cGng luon dung vai t = 1 nen ta chi can xet hai
khoang sau:
- Neu r 6 ( 0 ; l ) thi / - l < 0 , l n ^ < 0 , (*) tuomg duang vai \na<y^.
thuc nay phai dung vai moi t e (0;1) nen In a < lim
Bat dSng
= 1.
\na>j^.
B i t ding thuc nay phai dung vai moi t e (0; 1) nen In a > lim
= 1.
Do do, ta can phai c6 In a = 1 a = e de thoa man ca hai bat ding thuc tren.
Thu lai, vai a = e, ta can chung minh / - l > l n / , V / e ( 0 ; 2 ] . Xet ham s6
/(M) =
M-l-lnM,w6(0;2].
nen f{u)
la u = l nen / ( M ) > / ( l ) = l - l - l n l = 0
e (0; 2] la dung.
244
ChUcfng 4.
P H l / d N G TRINH, BAT PHLfdNG T R I N H L O G A R I T
A. Tom t ^ t ly t h u y l t
1) Cdc cong thuc Men doi dai so:
X
log> = =
log* a
log l = 0,log
. - i - I -
NSu 0 < a < 1 thi cac ham s6 >'= log^ X nghich bien.
.^
Voi 0 < a < 1 ta CO cac giai han sau lim log^ x = -oo, lim a"" = +oo,
dieu.
Phuang trinh log^ / ( x ) = log^, g(x) vai a ;^ * thi c6 cac truong hap sau:
- NSu (a - \)(b -1) < 0 thi hai ve cua phuang trinh c6 tinh dan dieu khac
nhau, phuang trinh c6 khong qua 1 nghiem va ta can nham true tiep ra
nghiem do.
245
- Neu a^b \a (a-\)(b-\) >0 thi ca hai vg dhu c6 cung tinh dan dieu
ta dat an phu (dat ca hai ve dat thanh cung mot biSn mai) dl mu hoa hai
ve va chuyen ve mot phuang trinh mu khac.
Day la cac dang ca ban va noi chung hau het cac phuang trinh mu va logarit tu
ca ban den nang cao deu phai thong qua. Trong goc nhin nay, con mot s6 dang
pho bign nhu phat hien tinh d6i xung dk chia va dat in phu, hikn d6i ap dung
cong thuc thich hap de dua ve ciing ca so, ...
Day la cac bai toan ve mu va logarit thuang xuat hien trong cac ky thi Dai hoc.
Ben canh do, ta ciing c6 the giai bang each su dung danh gia bSng cac hit dSng
thuc quen thuoc hoac su dung tinh don dieu ciia ham s6 thong qua viec khao
sat true tiep hoac dung dinh ly RoUe va Lagrange. Cac bai lien quan dSn giai
tich nhu thi thuang kho horn va doi nhiSu danh gia phuc tap hon.
- Vai 0 < a 9i 1 va Of > 0 thi log x cung dku vai {a - l)(jc -1).
-Vai 0 < a ^ l va jc,>'>0 thi log^x-log^>' cungdauvai
(a-\){x-y).
-Vai 0<a,b^\0 thi log^jc-log^x cung dau vai x{a-b).
B. P h i p c n g p h a p giai
7 ,
1 + J l + 41og,2 .
=log32 + / / = ^
^ , d o />0.
LMgidL
log, ( X
2)^ +1 = i log, (4 -
X)' + i
log, ( X + 6)'
(*)
L&i giai
Taco x'^^-a'>0a'"^'"^-o'>0<:>a"'^^-fl'>0.
Theo nhu nhan xet o tren thi a'' - a ^ cung dau voi {a - l)(x - y) voi moi
x,>'e]R,dod6
a'ozU
_a'>Q^(^a-l)(log^
Ta lai c6 log^ x - log y cung din voi (a - l)(x - >') voi moi x, IR, do do
(a-l)(log,x-V2)(log,x + V2)>0
( a - l)(log X - log
)(log, x + log
) > 0 ( a - 1 ) ' (x -
)(x - ^ )
^0
1
^ > 0 <=> a - 1 > 0. Ta c6 cac truomg hop sau
[a^;a~^].
- Neu a > 1 thi nghiem cua bat phuong trinh la (0; a""^ ] u {1} u [a^; +oo).
V i du 5. Giai phuong trinh sau log ( l 0 5"^ +15 20"^) = ;c + log 25.
L&igidL *) Dieu kien: x > 0.
Phuong trinh da cho tuong duong voi:
10-5^+15-20^ =25-10^
;c = 0
2 <=>
X = logj
2^ = 3
x =0
x = l-log23'
^- >
log,
P'^^
5(x - 1 )
5x-5
+ log, (X - 4) log, 5 = 1
log, (x - 4) =
l + log^S
1 + log5 2
Chu y rang
l + log5 2
logjlO
logs x + x - 6
x^^4
>1.
x-4
x-4
248
jc>25
jc>25.
jc>4
x<25
- Neu l o g 5 X - 2 < 0
<=>x<4.
x-4<0
x<4
Kt hop lai, ta ttidy bit piiuomg trinh da cho c6 nghiem la x G (0;4) U (25;+OO) .'
Bai 5. Giai phuong trinh log^ -2 \og^^3- log, - = logj x + log3 x + log, x - 1 .
Bai 6. Tim dieu kien cua a de ton tai x thoa man he didu kien
X
y-4>5'
l + log2(a-x)>log2(xVl)
Bai 7. Giai phuong trinh log^ (x - Vx^ -1) log, (x + Vx^ -1) = log^o (x + Vx^ - 1 ) .
249
10g27(log3^) =
10g3(lOg27^) +
1 1
f\
\
-<=>-10g3(lOg3x) = log3 - 10g3
+ -
2
1 1
- logj (log3 x) + log3 3 + 3 = 0 ^ logs (log3 x) = 1 l o g 3 X = 3 o X = 27.
Vay phuong trinh c6 nghiem la x = 27.
3. Xet phuong trinh logj x' + log, - = l o g ^ (125x + 6). Dieu kien x > 0. Ta c6
log3 x^ + log^
2x = ^125x4-6
(x - 2)(16x' + 32x' + 64x + 3) = 0
"x = 2
16x'+32x'+64x + 3 = 0
V i X > 0 nen phuong trinh sau v6 nghiem. Vay phuomg trinh da cho c6 nghiem
duy nhdt la x = 2.
4. DiSu kien: x > 0. Ta c6 cac bien doi sau
4- _ 2"^' - 3 = ( 2 " - 2 2^ - 3 = (2^ +1)(2" - 3) va
x+\_
4 2 " - 4 ^ + 3 = 2-2^-4^+3 = - ( 2 ^ + l ) ( 2 ^ - 3 ) .
x+l
2^=3
10g2 X = -1
X = logj 3
1
X=
X+
log,
X logj
X.
Ta thiy x = 1 thoa man phuomg trinh. Xet x ^-^ 1 thi phuomg trinh tren tucmg
duomg voi
? + ! + ! = 1
logjX
logjX
= 30
logjX
250
'
l + log2(a-x)>log2(x^+l)
X
rv5
+ -
CO nghiem duy nhat la x = 2 nen nghiem cua bdt phuong trinh thur nhdt la
[2;+00).
a - 11
(*)
[2;+00).
x"
1
Dat g(x) = Y + x + - . Ta c6 g'(x) = 2x^+1 > 0,Vx > 2
21
tren
[2;+co)
21
<=>
l o g ^ C x - V x ' - I ) = log2o5
+ Vx' -1 = 1
x-Vx'-l
=4''
^3.4iog,(.-2) ^ Q
<=>
^ \ o z , x ^ ^
_^_2^o%,x
_|_ g _
2^og-,(x-2)
y<'g3(^-2)
2log3(j:-2)
= 2"''^-''<^-^' = 2
_Q
_^^^2^o%y(x-2)^^
_Q
-6- , ,
+8 = 0.
2log3(Jt-2)
> 0, ta CO
t =2
t=4
= 2 logj ^ = 1 <=> = 3 jc = 3.
x-2
jc-2
x-2
log^/;A
Dat 2^
- 20 < 0.
Suyra/<4<22
Vay nghiem cua bat phuong trinh da cho la < x < 2,x ^ 1.
'
Vi du 3. Giai bat phuong trinh log, (4^ + 4 ) > log, (2'^"' - 3 2^)
2
,,
Xet bat phuong trinh log, (4^ + 4 ) > log, (2'""' - 3 2^).
252
Dat/ = 2" > 0 thi r ' - 3 / - 4 > 0 ( / + l ) ( / - 4 ) > 0 < i > r > 4
Suy ra 2"^ > 4 <=> X > 2. Do do, nghiem cua bit phuong trinh da cho la A: > 2.
Vi du 4. Giai phuong trinh sau 4'^^'" -x'^'' = 2.3'^^'^'.
Lo"/^/di. *) Di^ukien jc>0.
Ta biSn d6i nhu sau:
^l+logjJT _ g l o g 2 J C _ 2.32+21082;:
2lOB2^^^
3l0g2-'
2lOg2
Dat r =
31082
= 18
/2^'82^
> 0, ta CO
31082
Nlog2
9
,
\
= - <=> log, X = -2
X =- .
4
4
Vay phuong trinh da cho c6 nghiem la x = - .
4
Vi du 5. Giai phuong trinh sau log^Cx-l)^ +log4(x-l)^ =25.
Do do
+ 9 log] (x -1) = 25
log4(x-l) = l
log,(x-l) = - l
"x = 5
<=>
5
x=
4
1
7=.
yj2
I
253
log, X
1
=
l + logjxj
+-
logjX
l + 31og2X
log^ 2x' 2
Dat / = logj X thi
1 /'(I+ 30+ /(! + /) 1
+\t
1 + 3/ = 2 <;:> (i+30(i+/r
Thu gon va phan tich thanh nhan tu, ta ducrc
(/-l)(5/^+4/ + l) = 0 o t = l
5/^+4/ + l = 0"
Do do, phuong trinh thu hai v6 nghiem logj x = 1 < x = 2.
Vay phuong trinh da cho c6 nghiem la x = 2.
2x
Vi du 7. Giai b4t phuong trinh sau log^ 2 - x -4<V5.
V
1
2
2V
log2 2x - 2 Iog2 2x - + 2
2-x
2-x
Dat t = log 2x thi ta dua ve
2-x
( / - 2 ) ( / + 2 ) > 0 -3 < / < -2
<0<(/-2)(/ + 2)< VS [(/-3)(/ + 3 ) < 0
2</<3
2x
2
l
<
^
<
i
<
x
<
-3<Iog3 2 - x <-2
8 2-x4
9
17
2x
4
8
4
<
^
<
8
2 < log,
<3
2
x
<
x
<
2
x
L3
5
So sanh voi dieu kien ban dau thay thoa man.
^ 2 2'lu (A 8^
Vay tap nghiem ciia bat phuong trinh la
35
U7'9
254
Baitapphan2
-iog
hog
log2^(log2
log3^^7
x)
+(log2x)
=1
(DHKinhtiqudc
Bai 5. Giai phuong trinh log^^^^^^,^, x + log^.^^^^^^^x' = l o g , , , , , , ) X
Bai 6. Giai bdt phuong trinh 16 log^^^, x - 3 log3^ jc^ < 0
dan 2001)
-log,x + w = 0
(Du bi khdi B 2003)
2(log2
=0
log2
V
log2
theo co s6 2 , ta c6:
= 10g2
J
1
3
2 + log2 X log2 ^ 2
^ <=> 2 + logj
= 3 log2 x
j
y= \
= 0<^ y-2
l0g2 X = 1
logj X = 2
x =
2
x = 4'
3. Xet phuong trinh logj^ -(log2 x)^ +(log2 x)^ = 1. Di6u kien 0 < x - .
log Ta CO log2, - =
X
. Dat
log2 2x 1 + logj X
\y
c>{\-y)[(\
72
1
Voi yv ==
,tac6
-- Vai
\, taco
x =x2'= 2=2.^ =
2
= 0
y=\
yf-/
+ \f ^l,x\24x
+ \)^\
log, x(24x + \y
-+-
log^,
ta c6 the b i l n d6i
(24x +1)
log.(24x + l)
1
- = - . Quy dong va rut gon, ta dugc
r=l
3 ? ^ - / - 2 = 0 > ( / - l ) ( 3 / + 2) = 0 >
__2. ~
2
2
Vai / = , t a c 6 log,(24x + l) = - x ^ =24x + l . Dat y = x^ > 0 , ta c6
3
3
\ 2 4 / +1 <^ (2>'-1)(12y* +6y' +3y' + 2y + l) = 0<:> y = ^.
^
1
1
Khi do, ta CO x^ = - <=> X = - , thay vao dieu kien xac dinh, ta thay thoa man.
2
8
Vay phuong trinh da cho c6 hai nghiem la x = - , x = 1.
^ >>',
8
. ^:-, . ,
6. Xet bat phuang trinh 16 log^^^j x - 3 logj, x^ < 0.
x>0
1
Dieu kien
3V3
3'
16
3^"^^^
l o g 3 27x^
Dat / =
l o g ,
'
.u^
thi
8/
cOo
l o g 3 3x
3/
2/ + 3 / + 1
^
< 0 <=>
^^^^jX
31og3X
21og3X + 3
2t^-t
(2/ + 3)(r + l )
l o g 3 X +
^
t(2t-\)
<0
< 0.
(2/ + 3)(/ + l )
Lap bang xet dau cho bat phuang trinh, ta thu dugc
257
' 2
Vay nghiem cua bat phuong trinh da cho la x e
3V3'3
7. Didu kien x > 0. Ta biSn doi phuang trinh da cho thanh
( l o g 2 x ) ' + l o g 2 X + w = 0.
Dat/
= l o g 2 X thi t^+t
+ m = 0.
+ r + w hay
t^-2
log2 X = 1
log2 X = -2
<=>
x =2
1
X =
1
Vay phuomg trinh da cho c6 nghiem la x = 2, x = .
>i
x+ l>0
<::>X>0.
L&i gidL *) Ta thiy Vx^ +1 + x > 0, Vx^ +1 - x > 0 nen phuong trinh da cho xac
dinh tren E .
Ta CO I V ? + l + X JI V ? + l - ^) = 1 nen phuong trinh da cho c6 th8 \ik lai la ^
l0g3(l0g5(V^-x)) = l 0 g , ( l 0 g 3 ( V ^ - x ) ) . ! 4 U v . i . : G
5
Dat a = log; (Vx^ +1 - x). Ta c6 log3 a = log, a. Ro rang tinh don dieu cua hai
5
ve khaclog;
nhau
nen phuong
khong
nghiem,
thiy a== -1thoa
(Vx^n
- x) = 1trinhVx^c6 +1
- X =qua
5 <=>mot
Vx^n
= x +ta5<x
. nen
Thu lai ta thay thoa man. Vay phuong trinh da cho c6 nghiem la x =^ Vi du 3. Giai phuong trinh sau 2 \og^ cot x = logj cos x. -,:,, ^ r,
L&igidL *) Digu kien cosx > O,cotx > 0 <=> x e {k27r,^ + k27r),k e Z .
Dat 2 logj cot X = logj cos x = r. Ta c6
12
J nit r . . - n ^- u '4(i'
cos^a COS^fl ^ ,
Mat khac cot a = =
Va k^r nen
4'
<:>3' =12'+4'
4' + v3. = 1 (*)
3'sin= a 1-cos
a
1-4'
Ve trai la ham tang theo biln / nen phuctng trinh nay c6 khong qua mot
nghiem. Ta lai thay / = -1 thoa man phuong trinh nen (*) c6 nghiem duy nhat
la / = - l .
Tu r = -l,suyra cosx = :^x = + A:2;z-,A:eZ (do dieu kien xac dinh diu).
3
Vay phuong trinh da cho c6 nghiem la ^ = y + k2^,k e Z.
A y r - ^ i U '
259
y x = log^ y = log^ (x + y) = t.
L&i giau *) Dat logg
^3^
\1j
-1V5
42'- 1
=0
a = -i+Vs
.
X 9'
3'
. ^ ^
X - l + Vs
.
Hon nua = = = a nen ta duoc =
y 6' 2'
- y
.1
log2X = ( 6 - x ) '
f logj X = (6 - x)'
[1 + log2 X = (7 - x)'
a +1
1
a +1
= 1.
1
Do 0 < a
< 1 nen ta c6 the xet cac truong hop sau
a+1 a+1
- NSu / > 1 thi
Y>^+
a+1
a
a+1
+
a +1
- Neu r = 1 thi
a+1
a+1
<
1
a + 1)
a
a+1
a+1
1
= 1, loai.
, 1 .
= 1, loai.
a+1
" + ^ = l,th6aman.
a+1 a + 1
+ x(3 - ^p*'
= x^ +1
Bai 5. Chung minh rang phuong trinh 2 log, (>/x + 2Vx j = log4 x c6 nghiem x^
thoa man 2 cos ^ > 2014 sin 4xo + V2
Bai 6. Giai phuong trinh sau log; 3 + V3'' + l ] = log4 (3'' +1)
Bai 7. Giai phuong trinh sau 3'^^' = x^ - 1
261
^ = ^ ^''
1. Xet phucmg trinh log^ X =^ logj (\/jc + 2^. Di^u kien X > 0.
Dat log, X = logj (Vx + 2) = / thi
x = 7'
2 = 3' nen suy ra
V^ +
(V7)'+2 = 3'
v3.
+2
= 1.
D I thiy trai la ham nghich bien theo / nen phuong trinh c6 khong qua 1
nghiem. Thu true tiSp, ta thiy t = 2 thoa man. Khi do x = 49.
Vay phuong trinh da cho c6 nghiem duy nhit la x = 49.
2. Xet phuong trinh sau log2 (logj x) = log3 (log2 x). Di^u kien x > 1.
Dat
log2
log3X = 2'
t^ log2X = 3'"
'2^
+2
.3;
= 1.
D I thay vl trai nghich bien nen phuong trinh c6 khong qua 1 nghiem.
Thu true tiep, ta thay t = 1 thoa man. Khi do x = 1.
Vay phuong trinh da cho c6 nghiem duy nhat la x = 1.
4. Xet phuong trinh (3 + >/5)'^^" + x(3 - V5)'^" = x' +1. Qiku kien x > 0.
Chu y rang (3 + >/5)(3 - Vs) = 4 nen
Ta CO phuomg trinh
..2
^'
2
.2
thi (3 + y/sf"^*"
2ifx^ = \og^ x.
4'+2-2' =6'
.3.
+ 2-
= 2',suyra
= 1.
/2V
+ 3-
-1 thi
/(l) = | + ^ - l > 0 , /
r3^
.2j
CO e
(2^
.3;
+2
rn
.3.
3>/3
-1<0
2V2+2
-1 =
n yl2 , .
cos>cos= va
2
4
2
4'2
/ ~ \
Ax^{7i;2n)
^
'
--'^-'^^^
263
Dat log,(3 +
= log,(3" + l) = t thi
3+Vy+T = 5'
3^+1 = 4'
x >1
- 1 > 0 < x < - l
V - l = 3'
x^2'
nen
4' = 3 ' + l o + = 1.
UJ
V6 trai la ham nghich biSn nen phuomg trinh tren c6 khong qua 1 nghiem. Thu
true tiep, ta thay / = 1 thoa man. K h i do, x = 2.
Vay phuomg trinh da cho c6 nghiem duy nhat la jc = 2.
264
Vi du 2. Giai b i t phuong trinh logj JC + logj (jc +1) > log^ (x + 2) + log, (x + 3).
L&igiaL *) DiSu kien x > 0.
De thay neu x = 2 thi hai ve cua b i t phuong trinh bSng nhau.
Ta se xet them cac truong hop sau:
X
x+2
x+1
x+3
- Neu X > 2 thi >
> 1,
>
> 1, ta c6 day bat dang thuc sau
2
4
3
5
X
x+2
x+2
logj - > log2 ^ - > log4 ^ - ^ log2 X > log^ (x + 2 ) .
logj
> logj
> log;
^^^<ix^+2>2^/77Tf^/77l-lf >0.
x^+2
x^+1
= 3x'-2x\
x^+1
Ap dung bat dang thuc Cauchy, ta c6: logj
X
2x
> log2 = logj 2 = 1.
X
Ta cung c6: /(1) = 1, lim /(x) = 0, lim /(x) = -oo nen x = \ cue dai eiia ham
s6f{x).
Suy ra / ( x ) < /(I) = 1. Tu do ta eo: log^
> - 2x\
X
'
-2.
log2(l-x)
log2X
\ b l + a 2 .2
b
a
^{a + \f +ib + \f -{a + b + 2) = 0
Do a + A + 2 < 0 nen (a + lf +(J) + \f -{a + b + 2)>0 va dang thue ciing xay ra
khi
va chi
khi
a = b = -1
hay
logjO -x)
= log2 x = -1 <^ x =
^ .
tai mot so hiru han diem va vi vay, phucmg trinh da cho c6 hiiu han nghiem.
Vi du 7. Cho so thirc a > 1. Hay tim t i t ca cac bo ba s6 thirc {x, y, z) vai |>'| > 1
thoaman
log^ {xy) + log, {x'Z + xyzf +
8+ ^4z-/
= 0.
>l,z>,xy>0.
4
= log^ (x;;) + 2 log, (xy) + 2 log, (x'y' + 7) + 4 > log^ (xy) + 2 log, (xy) + 2 log, (xy) + 4
= (log,(xy) + 2)^>0 ;
(do a > 1 nen log,(xV^
xy = log(^;^) + 2 = 0
4z = /
=1
xy = 1
1
Z -
4
/=1
1
1
xy = - =
2 a'
/
9
a^yfl
1.,
, vol
2
' ' '4J
V
+ 4J = logj
+8
22-|;t-sino+l|
2(^x-sma
^=
yjl"
/ V+\ log^^j
/
+ l +1]
=0
2-yJX
- N6u x(x +1) < 0, ap dung hk ding thuc e' > / + 1 ln(/ +1) < /,
> - 1 , ta c6:
l n ( x ^ + x + l ) + x'' + x = l n [ x ( x + l) + l ] + jc(x + l ) ( x ^ -x + \)
+ \)<0.
=2|_y-sina-l|.
+ 2>' - 2 - 2 sin a = 0 .
= - 1 V3 + 2sina .
Chii y r i n g
- 1 + V3 + 2sina < sin a + 1 V3 + 2sina < sin a + 2
o 3 + 2 sin a < sin^ a + 4sin a + 4 > sin^ a + 2sina + l>0<=> (sin a +1)^ > 0
Do do, trong truang hop nay, phuomg trinh c6 hai nghiem thoa man dieu kien.
-Neu j ; - s i n a - l > 0 < = > > ' > s i n a + l thi
/
=2(;;-sina-l)<
- 2 ^ +2 + 2sina = 0 (*)
Ta can tim sin a sao cho phuomg trinh nay c6 dung mot nghiem thoa
J > sin a +1.
Taco A' = l - ( 2 + 2sina) = - l - 2 s i n a > 0 < = > s i n a < - - .
2
269
- Neu sin a =
thi ta dugc
+1 = 0 <=> >' = 1.
1
- Neu - 1 < sina < - - thi phuong trinh c6 2 nghiem phan biet
CO
< ^
< y^ va ta can
Chu y r i n g phuong trinh (*) cung c6 dang {y-y^){y-y2) = ^ nen diSu kien
tren tuong duong
(sin a + \f - 2(sin a + l) + 2 + 2sino<0<::> sin^ a + 2 sin a +1 < 0 , v6 ly.
-n
a = + k27i:
a =^
+ )t2;r
log^^,(2^+l)''=log^^,(2-V^)"'<2^+l = 2 - V ^ 2 ^ + V ^ = l
Do x>0 nen 2"^ >2'' = l , V x >0 nen 2'^+Vx >1 vadSngthucxay rakhi x = 0.
Thu lai ta thay thoa man.
Vay phuong trinh da cho c6 nghiem duy nhdt la JC = 0 . ' ^ - '
I ^ *
6. Ta se chung minh log2(l + 2'')>logj 3'+(V2)
Ta xet 2
" '
^72^
log2(l + 2^) > log3(3^ +(72)') <=> log^ 2^(1 + ^ ) >10g3 3^(1 +
)
v 3 .
'
1 ^
o x + log^ 1+>X
2^ J
Tathdyrang log^ 1 +
+ l0g3
10g2
V
1^
'
>l0g3
f
1 \
1+-
>log3
1+
V
^ /
1+-
1 ^
>log3 1 +
V
^J
V
r
V2
3 ,
. ^.. i ^ /
cuoi 6 tren dung va bat dang thuc da cho dung voi x > 0 . ,
y+[yf2j
, o p'l
= 3x'+2 +
X
2x + l
+ X +
>0,Vx(
= 0 c6 khong qua mot nghiem.
,, ^..
271
+1 = 2" + 2t.
+1 = 2/<=> ( / - I ) ' = 0 / = l .
+ X
= xMn 1 +
+"1.
- l = x x' In 1 +
V
1
X
-1
J
< x xln
V
-1 = x
xj
1.1
xMn 1 +
x \
-1
-1
vai / > 0.
-2.
2t + l
tJ
Ta CO e'(t) = z +
2/ + 1
,t>0.
7 = ;
-1
'-
= 0.
Suy ra g(t) > 0 hay / ' ( / ) > 0, tuc la / ( t ) la ham s6 dong bien.
272
<=> x = 1, do x > 0.
a=>a5^-.
Xet ham s6 f{y) = 7^ + 6>^, >^ e M . Ta c6 f'(y) = 7 n n 7 + 6 > 0 nen day la ham
dong bien. Dang thuc cuoi 6 tren chinh la / ( / ) = / ( a ) nen ta c6 duoc a = t
hay 7 ^ = 6 0 + 1.
' '
'
. Taco:
f\x)
f"(x)
-+-
(2x + l)ln3
-+
(4x + l)ln5
16
z
(2x + l)Mn3
(6x + l)ln7
(4x + l)Mn5
-3.
36
1
< 0 voi moi x > .
(6x + l)Mn36
'
6
<0.
(6"+19)ln5'
(7^+2)ln3
6Mn6
7Mn7
r
r+2
Suy ra f{x)
nghiem
x-l.
x-l.
JC > 1.
+In- i2- - 4 ( x - l ) ,
r(x) =
- ^ - 4 < - ^ - 4 < 0 .
In 2
In 2
Do do, phucmg trinh f{x) = 0 c6 khong qua 2 nghiem. Ta cung thSy ring
/ ( I ) = / ( 2 ) = 0 nen phucmg trinh f{x) = 0 c6 dung 2 nghiem x = 1, x = 2.
D e t h i y t r e n c a c m i ^ n [l;2],(2;+co) t h i d d u c u a / ( x ) khongddi.
Thu true t i l p , ta thdy / ( x ) > 0,x e [1;2] va / ( x ) < 0 voi xe(2;+oo).
Vay nghiem cua bat phuong trinh da cho la x e [1; 2].
274
I-
Bai 3. Tim so thuc m dk phuong trinh sau c6 nghiem thuc trong doan
(/-l)log^(x-2)^+4(/-5)log
2)[log2 (x
+ 4m-4
=0
Bai 5. Giai hit phuong trinh log, | l + 2yJx^-x + 2^ + log, (x^ - x + ? ) < 2
Bai 6. Giai bdt phuong trinh
+
3''-2x-l
>Q
.) t ^ ' , ^ tf
2x + l
x>
2.
x^l
Ta c6:
- 8 logjCx - 1 ) ' - Iog2 (2x +1)] = (x - 1 ) ' - 8(2x +1) - 24
8
= 1+
/in 2
/>0.
Suy ra / ( 0 d6ng biSn tren (0; +oo). Phuong trinh ban dku chinh la:
f[ix-\y]
<=>x - 1 8 x - 7 =
0 "x = 9 - 2 V 2 2
_x = 9 + 2>/22
'
: -
Ta thay rang cac nghiem tim dugc deu thoa man diSu kien ban dku.
Vay phuong trinh da cho c6 hai nghiem la x = 9 + 2V22,x = 9 - 2V22.
[2^+4 = 2"
2. Xet phuong trinh log^ [2" + 4) + log^ (4'^' +17) = 7 . Dat
, taco:
[4^"'+17 = 3'
Tu do thay vao phucmg trinh da cho ta dugc: 4(2" - 4)^ - 3^' +17 = 0.
Dat / = l o g , ( x - 2 ) , x
te[-l;l
4/^-4
( / ^ - / + 1)
.
/'-5/ + 1
-;/'(0 = 0 < / = l.
7
Ta CO /(1) = -3, / ( - I ) = . Lap bang bien thien cua /(0 tren doan [ - 1 ; l ] , ta thSy
/ ( r ) lien tuc va nghich bien tren doan [ - 1 ; 1 nen m e
-4
15 x + \
4
x-2
Ta xet dao ham cua cac ham so tuang ung a m6i ve cua phuang trinh
(log, (X - 3) + log3(x - 2))' =
(x-2y
x-2
-3
x +1
(x-3)ln2
va
> 0
(x-2)ln3
Suy ra ve trai la ham so dong bien theo x , ve phai la ham nghich bien theo x
nen phuang trinh da cho c6 khong qua mot nghiem.
Thay x = 11 vao phuang trinh thi thay thoa man.
Vay phuang trinh da cho c6 nghiem duy nhat la x = 11.
276
x^-x + 7 = t^+5.
Do do bit phuong trinh da cho tra thanh logj (1 + 2t) + log, (t^+5)<2.
Xet ham s6 / ( 0 = log, (1 + 2t) + log, (t^+5)-2
vai / > 0.
2/
'
'
+
> 0 thi day la ham dong bien.
(l + 201n5 ( / ' + 5 ) l n 9
^
Ngoai ra, ta cung c6 / ( 2 ) = 0 nen / ( r ) < 0 vai moi t<2.
Ta CO f'(t) =
= 0.
277
6. V i du tong hgfp
s
Trong phdn nay, ta se xem xet mot so bai tap tong hap ve phuong trinh, bat
phuong trinh, he phuong trinh mil lien quan den cdc dang Todn da neu.
Vi du 1. Giai phuong trinh sau 2 +A" Xog^ x = 0, _
L&i giai *) Dieu kien A: > 0. Ta thay neu x > 1 thi logj x > 0 va 4"^ > 0 nen ve
trai duong, khong thoa man.
Ta chi cin xet 0 < X < 1. Xet ham so / ( x ) = 2 + 4Mog2 x, x e (0; 1) thi
/ ' ( x ) = 4"ln41og2X + -
4-
xln2
4" r
n
ln2 ln4-lnx +
X
In 4 In x + - > 0, Vx e (0; 1)..
1
' '
^
1
V
Dat = >'>! thi dua bat dang thuc tren ve ln4-ln + >;>0<=>-^>ln4.
X
y
\ny
= 0<=>>' = ^ nen khao sat
Dat g{y) = - ^ vai ;;>1 thi g\y)=^^-,g'(>')
ln>'
ln>'
ham so nay tren mien (l;+oo), ta c6 g{y) > g(e) = e.
D l thiy e > 2 nen
> 2^ = 4 => e > ln4. Do do
> ln4,V>' > 1.
ln_y
Dodo / ' ( x ) > 0,Vx (0;1) nen ham so / ( x ) da neu dong bien tren (0;l).
Tacungco /
9t
^ -'-
= 2k vai diSu
'
/(O) =
0 va lim/(t) = +oo.
278
= j^-^>0
n e n / = Olacirc
(DiDH
LaigiaL
khoi A 2007)
ro<x^i
Dieu kien \
[log3(9^-72)>0
0<X9tl
<=>
<
[9^-72>l
< 2.
+ log2X (log2X +
l)>0.
log2X
^3 + /^^
r/(/+i)>o
(/ + l ) > 0 - ^
/>0
/<-l
x > 1.
u(l;+co).
+ ^2 > 4.
d\r)h x,y>0.
=8
(W-V)'
) + 80 = 0
=0
wv = 4
+b
+ +
>4.
a
Vi du 5. Giai bat phuorng trinh
0<x +
l5^1
<=>x(-l;0)u
TathdyrSng log, \/2x^-3x + l > 0 - 3 x
3
+1
fo-il
<=> X <
0.
3)
1
, ta thay bit phuong trinh
'2J
x>-l
-l<x<0
x>5
x'-5x>0
4^ _
^^-(,,4)
+(^4-3)^
<8 .
Ldigiau
* ) T a c 6 r - 2 j c - 3 > 0 nen
5-(y-4) > 3-iog,5 ^ 5-iog,3 = 5-'
+ 4) > _ i ^
^ <
_3.
Dodo
4 H - | > ' - 1 +{y + 2f =-Ay + {y-\) + {y + 3,f =-Zy-\ {y + 7>f > 9 - l + 0 = 8.
=0
x =-l,x=3
<=>
y = -7>
y^-3
{1-2').
11-3^ > 0
7-2'>0
nen;
log,(ll-3^)<2=>3^>7^x>-.
Xet ham so f(x) = l o g ^ O l - 3 ^ ) - l o g 3 ( 7 - 2 " ) , - < x < 3 . Ta c6
f'ix) =
Do
X > :
-3Mn3
2Mn2
-3"
T
+
^
<
+
( l l - 3 ^ ) l n 2 ( 7 - 2 ^ ) l n 3 11-3^ 7-2^
ll-2'-7-3'
(ll-3^)(7-2^)
11
^3 ^
> ^11.2^-7.3^ < 0 , s u y r a / ' ( x ) < 0 , V x e - ; 3
v2y
7
V2
2
Ham so nay nghich bien nen c6 khong qua mot nghiem. Dong thoi / ( 2 ) = 0
nen x = 2 la nghiem duy nh4t cua phuong trinh / ( x ) = 0.
Vay phuong trinh da cho c6 nghiem duy nhit la x = 2 .
(1)
sin(cos x) = X (2).
cos(sinx) = x (3)
b) Goi a,p,/
'
Ian lugt la nghiem cua cac phuong trinh (1), (2) ''3).
^ ^Q
2x-\
^^,c6it
_^iog,i5
4nn4-2'\n2-\.
De thay rang phuomg trinh f'(y) = 0 c6 dung mot nghiem k va f'(y) duong
trenmi^n ik,+oo) vaamtrenmiSn {-00; k).
/ - , \3
= 4 n n 4 - 2 M n 2 - l = ln2(22 - 2 ^ - 1 ,
Ta Cling thay rang / ' > 0 do / '
,4
3
/1 >
10
m a l n 2 > l o g 2 > va 2 ^ - 2 ^ > - 2 = h a y / '
= ln2(22 - 2 ^ ) - l > 0 .
^
10
3
3
Do do A: < . Ta ciing c6 /(>>) = 2 ' - i
+ y=^ f(y)>0,yy
4
< nen
4
m>o.
Ro rang A: l a d i l m cue tieu cuaham s6 nay nen f(y)>
f(k)>0.
282
Bai 2.
a) Xet ham s6 tuong ung voi phuong trinh (1) la / ( x ) = x - cos x .
Do - 1 < cosjc < 1 nen ta chi can xet x e
Taco / ' ( x ) = l + sinx>0,Vxe
2'2
2'2,
nen day la ham dong bien.
Hon nua, do / ( 0 ) < 0 , / ( l ) > 0 va day la ham lien tuc nen phuong trinh
/ ( x ) = 0 CO nghiem duy nh4t. Ta c6 diSu phai chung minh.
Cac phuong trinh (2) va (3) dugc chung minh tuong tu.
b) De thay or, /?, 7^ G (0, l ) . Bat dang thuc can chung minh tuong duong voi
In y3 In Of In /
<
<In/
Xet ham so g{i) = , 0 < / < 1. , _ ^
Ta CO g'(0 - ^ ^1"^ > 0 nen ham so nay dong bien tren (0,1). Do do, de chung
minh b i t ding thuc cu6i 0 tren, ta chung minh p <a
<y.
Gia su P>a
thl y-cos(sin7)
pyXna <ap\ny.
^^,x
^ < 0.
2x-l
.1
i^l.
2x-4
thi / ( x ) , g ( x ) la cac ham s6 d6ng b i l n
K i hieu / ( x ) = log3x; gix) = 2x-l
tren m6i khoang thuoc tap xac dinh.
Ta xet cac truong hop sau:
(1) Neu 0 < X <.
1 Khi do bat phuong trinh tuong duong: / ( x ) > g ( x ) . Ta c6:
fix)<f
0 i
283
V '2j
v6 nghiem.
(2) Neu ^ < jc < 1. Khi do bat phuong trinh tuong duong: /(jc) >
Ta c6:
= log3^>-0,5>-l>g(l)>g(x).
Suy ra truong hop nay bat phuong trinh c6 nghiem la
(3) Neu 1 < ;c < 2.Khi do bat phuong trinh tuong duong: /(;c) < g{x). Ta thiy
/ ( x ) > / ( l ) = . 0 = g(2)>gW.
Suy ra bat phuong trinh v6 nghiem.
(4) Neu 2 < JC < 3. Khi do bat phuong trinh tuong duong: / ( x ) < g{x). Ta c6:
f{x) > / ( 2 ) = log3 2 > 0 , 6 > 0 , 4 = | = g(3) > g(x).
Suy ra /(jc) > g(x). Do do, b i t phuong trinh v6 nghiem.
(5) Nea
''^^
[t'-t-\og,a
=0
(*)
Phuong trinh da cho c6 nghiem duy nhit khi (*) c6 dung 1 nghiem duong hay
-t = log; a CO dung 1 nghiem duong.
Xet ham s6 f{t) = t^-t
Taco: f\t)
= 2t-\
/'(0 =
0/=i; /W = - 7 '
/ ( 0 ) = 0-
2
\2)
4
Dua vao bang bien thien, ta suy ra phuong trinh / ( / ) = log5a c6 dung 1
nghiem duong khi
a>\
log5a>0
log.a^--
a=
Bai 5. Dieu kien jc> 0. Phuong trinh da cho tuomg duong vai
log]X + logjx + m = 0; xe(0;\).
Dat / = logj X . Vi lim log^ x = -oo va lim log x = 0, nen
xe(0;l)=>/e(-oo;0).
Ta c6: -t-m = 0, t <0<:> m = -t^ -t, t <0. Lap bang biSn thien cho ham s6
f{t) = -t -t vai t <0 de suy ra ket qua. Vay gia tri m can tim la m<.
4
Bai 6. Xet he diSu kien r"^-^"*'^~^^.Dl thSy {x,y,z) = (2,3,5) va cac hoan
xyz = 30
vi cua chung thoa man he phuong trinh da cho.
Chii y rang log, xlog, y log, z ^ ^"^^""^^"^ = 1 vai moi bo hoan vi tren.
In21n31n5
Vay CO it nhat 3! = 6 bo thoa man.
Bai 7. Dat a = log^(x' +2),b = log,(x' + 3),c = l o g s + 5) thi a,b,c>\.
Chu y rang log, 2 , 2 =
^ =
^-^
= .
+4 iog2(2x'+4) l + log2(x'+2) \ a
Tuong ty log , 3 = - \
; log
5= \ .
^"^^ 1 + logj (x' + 3)
1 + logs + 5)
Ta se chung minh bdt ding thuc ^ ., + ^ - ^ > - vai a,b,c>\
+
T>
\ a<=> \ b ; l + c ^ l>+ abc
1 + fl' l + b^~l + ab (l + a^)il + b^) l + ab
thong qua bat dang
(2 +thuc
a'+ ^6'sau)(1
+ + ab)
^ >> ^2(1+ a^+b^+
vai a,b>la^b^)(*).
l + a' 1 ++6'ab{a^l ++b^)>2
ab
^2 + a^+b^+2ab
+ 2a' +2b^ + 2aW
That vay, <^{a-bf{ab-l)>0
Bit ding thuc cu6i
1 dung1 nen
. 2 (*) dugrc chung
2 + a ' +minh.
6' . 2
Do do
1
1
1
1 ^ 2
2 ^ 4
^ - ; = > l + abc
l + a^ + 1 + 6'r + l + c'r + l + abc > l + ; + l + c^yfab
285
nensuy ra
r- +
\ a' \ b'
Tir do suy ra
log,,
r- +
l + c'
r->
l + abc
vm
a,b,c>\.
2 + W , 3 + log,, , 5>
1 + ^logj ix'+2) log3 (x' + 3) log3 {x' + 5)
= a > 0, ta CO
'
- x'""^'' = x'"^'' x = ox va
Q
Q
Q
Q
Q\
Q\
Q
'
9
a
X =
2
3
Tir do taCOphuorngtrinh x^-ax +a^ = 0 ( 3 x - a ) ( 3 x - 2 a ) = 0 2a
x=
Ta CO 2 truong hop:
- Neu ^ = ~ thi ta dugc
X =
jr
- Neu X = ^
X=
thi ta dugc
2x'^''
? r
2
2
logj X = logj 5 logj X + log3 - log3 x(l - logj 5) = log, -
2
'^'3
logj X = l0g3 - <::> X = 3
'
log, 3
logj?
,
-
286
QYaiHag
31
66
80
82
gidi t i c h
135
167
177
Chtfdng 3. PHLfCfNG T R I N H , B A T P H l / d N G T R I N H MU
A. T6m tat ly thuyet
182
184
190
197
205
212
6) V i d u t 6 n g hcfp
224
231
245
246
246
251
258
264
271
6. V i du tdng hcfp
278
287
y-
Email: nhasachhongan@hotmail.com
2 0 C N g u y e n Thi M i n h Khai - Q.1 - T P . H C M
DT: 3 8 2 4 6 7 0 6 - 3 9 1 0 7 3 7 1 - 3 9 1 0 7 0 9 5 F a x : 3 9 1 0 7 0 5 3
3858699
N i n g
- TP. Vinh
*DT:
- DT:
- 15
Le T h a i T o - VTnh L o n g - DT:
3823421
-<
ISBN: 978-604-62-2269-9
3554777
3839599
3818891
*DT:
37924216
0907845219
935092
763842
G i a : TO.OOOd