A - DENEY RAPORUNUN HAZIRLANMASI

Deney raporu veya bir teknnik rapor benzer bir manta gre hazrlanr. Bu raporlar
iin kurumlara gre deiik formatlar olabilir. Aadaki aklamalar bu konuda bir
fikir verecektir. retim yelerinin grleri dorultusunda baz farkllklar olabilir.
Laboratuar deneylerinin haftada bir defa yapld kabul edilirse, raporlar bir hafta
sonraki deneye gelirken teslim edilmelidir. Laboratuar raporunda aadaki bilgi ve
aklamalarn bulunmas gerekir.
1. n Sayfa
- Deney ad:
- Dersin retim yesi:
- Deneyi yaptran retim eleman:
- Deneyi yapan veya yapanlar:
- Deyen tarihi:
- Teslim tarihi:
2. Deneyin aklanmas
- Deneydeki elektrik veya elektronik devre emas
- Kullanlan cihazlarn adlar, model ve seri numaralar
- Deneydeki l sonular
- Deneydeki grafikler
- Hesaplamann nasl yapld bir rnek ile aklanr
3. Deneyin analizi
Bu ksmda, deneyde elde edilen sonular tartmas yaplr. l sonularnda
herhangi bir hata varsa, hata kaynaklar ve nedenleri belirtilir. Hazrlanan rapor bir
kapakl dosya iine konursa daha ciddi bir grn kazanr. Baz raporlarda,
deneyle ilgili teorik aklamalar da verilir.
Yaplan deneyler ve hazrlanan raporlar sayesinde, renciler mesleklerini daha iyi
renir, kendilerine gvenleri artar, i hayatna daha kolay uyum salar ve baarl
olurlar.

B - RNEK DENEY FY
Deney No: 5
OPERASYONEL AMPLFKATR
1. AIKLAMA
Operasyonel amplifikatrler, matematiksel ilemleri yapmak amac ile retilmi olup,
DC ve/veya AC elektriksel iaretlerin kuvvetlendirilmesinde ve ilenmesinde
kullanlrlar. Operasyonel amplifikatr veya opamp ok sayda transistrden (20
civarnda) olumu bir entegre devredir.
Opamp'lar dorudan balantl amplifikatrler olup, gerilim kazanlar byk, frekans
bantlar geni, giri direnleri byk ve k direnleri kktr.
Opam'lar ile temel olarak; eviren, evirmeyen ve fark amplifikatr yaplmaktadr. Bu
amplifikatrlerin fonksiyonel zellikleri farkl olup, zelliklerine uygun yerlerde
kullanlr. Mesela; eviren amplifikatrn giri direni kk olup, giri iareti ile k
iareti arasnda 180 derece faz fark vardr. Halbuki evirmeyen amplifikatrde, giri
direnc byk ve giri iareti ile k iareti arasnda faz fark yoktur.
ekil 5.1'de opamp ile gerekletirilmi ve bant geiren frekans karakterisdiine
sahip bir amplifikatr devresi gsterilmitir. Alt ke frekans R1- C1 ile ve st ke
frekans ise Rf- Cf ile belirlenir.
Cf
Rf
R1

C1

Vo

Vi

ekil 5.1 Bant geiren zellie sahip bir amplifikatr devresi

Giri iareti amplifikatrn pozitif (+) ucuna uygulanr. Bu devrenin orta

frekanslardaki gerilim kazanc;
Av =Vo =1+R f
Vi
Ri

bants ile hesaplanr. Kazan erisinin alt ke frekans (f L) ve st ke frekans

(fH) aadaki bantlar ile hesaplanr.
Alt ke frekans: fL= 1/2C1R1
st ke frekans: fH= 1/2CfRf
2. GEREKL CHAZ VE ELEMANLAR
- 1 adet 15V'luk g kayna
- 1 adet OP-17 Opamp
- 1 adet iaret kayna
- 1 Osiloskop
- 3 adet diren (2.2k, 39k, 82k, %1 veya %5)
- 2 adek kondansatr (C1=?, 10pF)
- Bir adet protobord
3. DENEY DEVRES
Deney devresi ekil 5.2'de gsterilmitir.

4. YAPILACAK LEMLER
- Alt ke frekansnn fL=50Hz olmas iin C1 kapasitesini hesaplaynz.
- Deney devresini kurunuz.
- Vi=0.1V (tepeden-tepeye) ve 10Hz'e ayarlaynz.
- Vo k gerilimini lnz.
- Tablo 5.1'deki frekans deerleri iin k gerilimlerini lnz ve kayt ediniz.
- Deney sresince Vi geriliminin sabit kalmasna dikkat ediniz.
- Her frekans deeri iin gerilim kazancn hesaplaynz.
- Amplifikatrn kazan-frekans karakteristiini iziniz.
- Rf=82k direnci iin stteki ilemleri tekrarlaynz.
N HESAPLAMA
C1= 1/2 fL R1=1/2x3.14x50x2.2x103=0.7F
TABLO 5.1
Vi=0.1V
Frekans (Hz)
10
20
60
100
200
600
1k
2
6
10
20
60
100
1M
2
6
10

Rf=39k
k (Vo)
Kazan (Av)

k (Vi)

Rf=82k
Kazan (Av)

C - RNEK DENEY RAPORU

Aada, raporun 1. sayfasnn veya kapana ait rnek verilmitir. ikinci ve daha
sonraki sayfalara, deneyin aklamas ve deney analizi ile ilgili ksmlar yazlacaktr.

YILDIZ TEKNK NVERSTES

ELEKTRK - ELEKTRONK FAKLTES
ELEKTRK MHENDSL BLM
ELEKTRONK LABORATUARI
DENEY RAPORU
Deney Ad
OPERASYONEL AMPLFKATR
Dersin retim yesi
Prof. Dr. Halit PASTACI
Deneyi yaptran retim Eleman
Ar. Gr. Naci EN
Deneyi Yapanlar
08012033 Ahmet GLEN, Grup:1
08013042 Billur AFAK, Grup:2
Deyen Tarihi
21.02.2008
Teslim Tarihi
28.02.2008

(2. ve daha sonraki sayfalar aadaki gibi olabilir)

DENEY DEVRES

KULLANILAN CHAZ VE ELEMANLAR

- 1 adet 15V'luk g kayna, Hewlett Packard, Model 200, Type 5
" OP-17 Opamp'
" iaret kayna, Hewlett Packard, Model 745
" osiloskop, Tektronix, Model T922
- 3 " diren (2.2k, 39k, 82k, %1)
- 2 " kondansatr (0.7F, 10pF)
- 1 " protobord
L SONULARI TABLOSU
Vi=0.1V=Sabit
Rf=39k
Frekans (Hz)
k (Vo)
Kazan (Av)
(volt)
Vo/Vi
10
0.4
4
50
1.2
12
100
1.4
14
500
1.6
16
1k
1.8
18
5
1.8
18
10
1.8
18
50
1.8
18
100
1.5
15
500
1.0
10
1M
0.7
7
5
0.1
1
10
0.05
0.5
fH1=400kHz

Rf=82k
k (Vi)
Kazan (Av)
(volt)
Vo/Vi
1.7
17
2.5
25
2.9
29
3.5
35
3.7
37
3.8
38
3.8
38
3.7
37
3.4
34
2.8
28
2.4
24
1.6
16
1.2
12
fH2=190kHz

KAZAN ERLER
Kazan

Av
50
Rf=82k

40
30

Rf=39k

20
10
1
0

10

10

fL

10

10

10

KAZAN BAINTILARI:
Frekans dzleminde kazan bantlar,
Z1 =R 1 +1/j C 1
Rf
Zf=R f||1/j C f=
1+j C fR f

eitlikleri kullanlarak aadaki gibi ifade edilebilir.

Tm frekanslardaki kazan ifadesi,
Rf
j C 1 R f
Av =1+ Zf =1+ 1+j C fR f =1+
Z1
R 1 +1/j C 1
(1+j C fR f)(1+j C 1 R 1 )

Alak frekanslardaki kazan ifadesi ( XCf=1/ Cf= ile),

Rf
Av =1+

R 1 (1+1/j C 1 R 1 )

5
10 fH2 fH1 10
190kHz 400kHz

Frekans(Hz)

Yksek frekanslardaki kazan ifadesi (XC1=1/ C1 =0 ile),

Rf
Av =1+
R 1 (1+j C fR f)

Orta frekanslardaki kazan ifadesi,

Av =Vo =1+R f
Vi
Ri

eklinde yazlabilir.
RNEK HESAPLAMA:
Rf=39k
Rf=82k

iin;

Av =Vo =1+R f =1+ 39 =18.73

2.2
Vi
Ri

iin;

Av =Vo =1+R f =1+ 82 =38.27

2.2
Vi
Ri

fH1= 1/2CfRf=1/2x10x10-12x39x10-3=400kHz
fH2= 1/2CfRf=1/2x10x10-12x82x10-3=190kHz
SONULARIN ANALZ:
Deneysel sonular ile teorik sonular iyi bir uyum iindedir. rnek hesaplamada
teorik olarak Rf=39k iin Av=18.73 ve Rf=82k iin Av=38.27 kazan deerleri elde
edilmitir. Bu deerler orta frekanslardaki maksimum deerlerdir. Alt ke frekans
her iki durum iin ayn olup, hesapland gibi f L=50Hz civarndadr. st kesin
frekans ise 39k iin 400kHz ve 82k iin 190kHz civarndadr. Bu ke
frekanslardan sonra kazan erisi frekansn her 10 katnda 10 deimektedir. Bir
baka deyile kazan erisinin eimi alak frekanslarda 20dB/dekad ve yksek
frekanslarda -20dB/dekad seviyesindedir.
Dier nemli bir sonu ise; kazancn artmas ile st ke frekansnn kkd
veya amplifikatrn bant geniliinin azalddr. Kazan bant geniliinin sabit
olduu partik olarak da gsterilmi olmaktadr (400x18=7200, 190x38=7220).