. .

Di Hekimlii Fakltesi Dergisi

CLT: 26, S A Y I : 4, A R A L I K 1992

TRKYE ME SULARINDA FLORRN

BLGESEL DAILIMI (I)
Bilge Hapolu*, Rian Dii**, Lcman Demir*
Ender Baak***, vat Gray ***% Nurten zer*****
REGIONAL DISTRIBUTION OF FLUORINE IN
DRINKING WATERS OF TURKEY
ZET

ABSTRACT

Bu alma Trkiye'de corafi blgelere gre ime su

larnda floriir dalm ile ilgili projenin birinci blm
dr.

This study is the first section of the project on the sub

ject of distribution of fluorine in drinking waters by geog
raphical regions of Turkey.

almamzda Marmara Blgesindeki il ve ile bazn

daki yerleim birimlerinden yerel ynetimler aracl ile
temin edilen 118 ime suyu rneinin floriir tayinleri yapl
m ve illere ait ortalama deerler saptanmtr.

In our study, fluorine contents of 118 drinking water

samples provided by the municipalities of provinces and
cities of Marmara Region were examined and the average
values by provinces were calculated.

Anahtar szckler: Floriir, me suyunda floriir,

Marmara Blgesi.

Key words; Fluorine in drinking water, Marmara Re

gion.

GR
Floriir insan vcudunda floriir; zellikle kemik
lerde, dilerde, tiroid bezinde ve deride eser miktarda
mevcuttur. Organizmaya yiyecek ve ieceklerle al
nr. Ancak besinler iinde genellikle ok az floriir bu
lunur. Deniz hayvanlar, ay ve baz cins araplar en
ok floriir ihtiva eden gdalardr. Su, arap, gaz, buhar
ve tozlarla alnan florrn hemen hepsi, gdalarla al
nan florrn ise ortalama % 80 kadar absorbe olur
(1,2,9).

tayinim amaladk. almamzn, florrn halk sa

l zerindeki etkilerini inceleyecek aratrmaclar
iin bir kaynak oluturacan umuyoruz.
YNTEM VE GERE
almamz iin Marmara Blgesinde 108 l ve
le Belediye Bakanlklarna yazlarak o yerleim bi
rimine ait ime suyu rnekleri istenmitir. Bu yerle
im birimlerinden toplam 118 ime suyu rnei temin
edilmitir.
Florr miktar tayinleri; Orion 407 A modeli ion
meter ile spesifik fluor elektrodu kullanlarak yapl
mtr (3).

nsan iin en nemli floriir kayna sudur. Suda

floriir deiik miktarlarda bulunur. Yzey sular litre
de 1 mg.dan daha az florr ierirken, yeralt sularnn
floriir oram ise iinden getikleri arazinin jeolojik ya
psyla ve temas ettikleri florrl maddelerin cins ve
miktarlarna gre deiiklik gstermektedir. rnein
volkanik orijinli blgelerde, sularda florr konsant
rasyonlar olduka yksektir (5,6,7).

Standart ayan iin; 1 ppm ve 10 ppm olmak zere

2 standart hazrlanarak alet ve standartlara gre kalib
re edilmi, toplanan sulardan her bir rnein 50 ml.sine ve standartn iine TSAB IU'den 5 ml. ilave edil
mitir.

Bu almada Marmara Blgesinden balayarak

7 corafi blgedeki il ve ile bazndaki yerleim bi
rimlerinde ime suyu olarak kullanlan sularda florr

Daha sonra sonular istatistik metodlarla deer

lendirilmi ve florr deerlerinin illere gre aritmetik
ortalamalar ve standart sapmalar belirlenmitir.

*
**
***
****
*****

.. st. Tp Fak. Halk Sal Anabilim Dal

Do. Dr. .. st. Tp Fak. Halk Sal Anabilim Dal
L.st. TpFak. Tbbi Ekoloji ve Hidroklimatoloji Anabilim Dal
. r.. st. Tp Fak. Halk Sala Anabilim Dal
Prof. Dr. .. st. TpFak. Tbbi Ekolojine Hidroklimatoloji Anabilim Dal

P r o

D r

223

Trkiye me Sularnda Florrrn Blgesel Dalm (I)

BULGULAR
Marmara Blgesi ime sularnn fluorr deerle
rinin illere gre ortalama deerleri, standart sapmala
r Tablo l'de gsterilmitir.
TABLO I : Marmara Blgesi ime sularnn
fluorr deerleri
ARTMETK ORT.

STANDARTSAPMA

BALIKESR

0,2025

0,1938

12

BLECK

0,0500

0.0000

BURSA

0,1111

0,0924

ANAKKALE

0,4546

0,7730

13

EDRNE

0,4867

0,5065

STANBUL

0,0827

0,0415

15

KIRKLAREL

0,3383

0,5128

23

KOCAEL

0,0779

0,0349

SAKARYA

0,0727

0,0431

11

TEKRDA

0,2452

0,1421

21

M. BLGES

0,2358

0,3859

118

LLER

SONU
Florr, eksikliinde ve fazlalnda vcut iin za
rarl etkileri olan bir elementtir. Florrn en nemli
zellii di rklerine kar koruyucu bir etki gster
mesidir (9,10). Dnyann birok blgesinde yaplan
aratrmalar, rnein ABD'de yaplan "21 ehir Ara
trmas" ile "1945-55 deneysel aratrmalar ime su
larnda 1 ppm florr bulunan blgelerde di r
prevalansmn kontrol blgelerine nazaran ok dk
olduunu gstermitir. Yine okul ocuklar zerinde

yaplan almalar sulardaki florr miktar arttka di

rklerinin azaldn gstermektedir (3,7,s,o). Ayr
ca ime sularnn florr bakmndan yeterli olduu
blgelerde kadnlarda osteoporoz ve erkeklerde aorta
kalsifikasyon prevalans dktr (io,7). teyandan
florrn fazla alnd hallerde di minelerinde ve ke
miklerde zararl etkilerine rastlanr. nsan salna
zarar verebilecek florr vcuda genellikle florr faz
la ime sular ile girer (6). 1,5 mg/It zerindeki seviye
lerde di fluorosisi grlebilir. Bu durum sparta ve
yresinde ve volkanik blgelerde dikkati ekmekte
dir (2,9). Sulardaki florr miktar 3.0-6.0 mg/lt civarn
da olduu zaman ise iskeletsel fluorosis, 10 mg/It
konsantrasyonu aldnda ise iskelet sisteminde
spondilite benzer deiiklikler yanmda nrolojik bo
zukluklarn ortaya kabilecei bildirilmektir (8,9).
Bizim almamzda Marmara Blgesinin en
yksek ortalama florr deeri 0.4867 mg/It olarak
Edirne'de, en dk deer ise 0.0500 mg/lt ile Bile
cik'te saptanmtr. Grlyor ki, blgedeki ortalama
deerler Dnya Salk rgt'nn kabul edilebilecek
deerler olarak ngrd 0.6-1.7 mg/lt dzeyinde
deildir. Ancak Krklareli merkez ilede 2 ayr su r
neinde saptanan 1,69 mg/lt ile 2.09 mg/lt deerler ile
Edirne merkez ilede bir su rneinde 1.44 mg/lt ola
rak saptanan deer dikkat ekicidir.
Marmara Blgesi'nde genel olarak ortalama flo
rr deerleri di rklerine kar koruma asndan
yeterli dzeyde deildir. Bu nedenle sulardaki florr
ieriinin uygun yntemlerle arttrlmas gerektiini
dnyoruz.

1. Aydn, A-, okun, A.N.: stanbul me Suyu Kaynakla

rnda Periyodik Fluor Tayini. Doa Bilim Dergisi, 1980 4,5-10.

6. Tanyeri Kamil: Dou Anadolu Blgesinde Endemik Fluorozis. XIV. Trk Pediyatri Kongresi, 21-26 Temmuz 1976.

2. Baysal Aye: Genel Beslenme. Hatipolu Yaynevi,

1991, Ankara (6. Bas), 124-125.

7. World Health Organization: Guidelines for Drinking Wa

ter Quality. Vol: 2, 1984,100-105.

3. Organisation mondiale de la Sant: Fluor et Sant. Srie

de Monographies, No. 59,1972.
4. Orion Research Incorporated (1990). Laboratory Producls Group, USA.
5. Sungur, T., Karapars, R., Paya, D.: Toplum Sal Y
nnden Trkiye'de me Sularnda yot ve Flour Konsantrasyon
larnn Saptanmas. Doa Bilim Dergisi, 198,15: 91-100,1981.

8. World Health Organization: Guidelines for Drinking-Wa

ter. Vol: 1,1984, 55-56.
9. Velicangil, S: Halk Sal Bilimi. Cilt 1, Gr-ay Matbaa
s, 1985, 142^5.
10. Velicangil S: Koruyucu ve Sosyal Tp. Filiz Kitabevi,
1980, 364-368.