Giz2013 Alb Seminari 3

Seminari Tre
Zhvillimi i Shkolls
Mirnjohe:
Projekti i financuar nga IPA 2009 Trajnimi i msimdhnsve dhe ngritja e kapaciteteve t
komunave dhe drejtorve t shkollave (i zbatuar prej konsorciumit t udhhequr nga GIZ IS)
i sht mirnjohs Deutsche Gesellschaft fr Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH pr
shfrytzimin e Programit t saj pr trajnimin e drejtorve t shkollave (2012). Gjithashtu, projekti
i sht mirnjohs edhe autorve dhe bashkpunuesve t Programit t trajnimit t drejtorve
t shkollave: Dr. Hermann Scheiring, Carmen Mattheis, Selim Mehmeti, Vesel Hoda dhe Sokol
Elshani. Prmbajtja n kt seminar sht nga Moduli 2 dhe 3 i programit t GIZ-it. I tr materiali
i rifreskuar sht hartuar pr ti marr parasysh pritjet q dalin prej udhzimit administrativ t
Ministris s Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis (MASHT) me titull Standardet pr praktikn
profesionale pr drejtor t shkollave. Ky seminar sht pjes e Programit t rishikuar t trajnimit
pr drejtor t shkollave. Seminart e rifreskuara do ti trajtojn kto standarde si nga ana e
prmbajtjes ashtu edhe nga zbatimi i tyre praktik.
Seminari u bazua n Programin e GIZ-it pr trajnimin e drejtorve t shkollave (i akredituar
nga MASHT-i m 10.02.2012 me numr zyrtar 45/12 n protokollon e certifikimit te Zyrs pr
akreditim), si dhe u rishikua nga Selim Mehmeti, Osman Buleshkaj dhe David Lynn n emr
te GIZ IS n kuadr t projektit t financuar nga EU Trajnimi i msimdhnsve dhe ngritja e
kapaciteteve t drejtorve t shkollave. Kta ekspert e perzgjodhn, integruan, rishikuan dhe
redaktuan materialin e trajnimit pr menaxhimin dhe administrimin e shkolls nga GIZ, MASHT,
projekti i BE-s Qasja Ndrsektorale n Arsim (SWAp), Programi pr Arsim Themelor i USAID-it
dhe Programi pr Zhvillimin e Msimdhnsve n Kosov (KEDP) me qllim q t krijohej nj
material gjithprfshirs, i rishikuar dhe i prmirsuar.
Vrejtje:
Ky doracak sht botuar me ndihmn e Bashkimit Evropian. Prmbajtja e ktij botimi sht
prgjegjsi vetm e Deutsche Gesellschaft fr Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH, dhe
se nuk mund t merret se i pasqyron pikpamjet e Bashkimit Evropian.
Prshkrimi i projektit:
Trajnimi i msimdhnsve dhe ngritja e kapaciteteve t komunave dhe drejtorve t shkollave
n Kosov sht nj projekt i financuar nga BE-ja prems IPA 2009 dhe menaxhohet nga Zyra e
BE-s ne Kosov. N emr t MASH-it, projekti zbatohet nga konsorciumi i udhhequr nga GIZ IS
(duke prfshir edhe Swisscontact dhe IP-consult). Projekti prbhet prej pes komponentve:
(i) krijimi dhe zbatimi i nj sistemi efektiv dhe t qndrueshm t trajnimit, si dhe krijimi i nj
programi t trajnimit; (ii) ngritja e kapaciteteve t institucioneve t arsimit t lart publik n
ofrimin e programve cilsore te aftsimit t msimdhnsve; (iii) ngritja e kapaciteteve n nivelin
komunal dhe ngritja e kapaciteteve t drejtorve komunal t arsimit; (iv) ngritja e kapaciteteve
t drejtorve te shkollave; dhe (b) informimi, komunikimi dhe shprndarja.
Prmbajtja
1. Hyrje......................................................................................................................................................................... 6
1.1. Synimi i seminarit.............................................................................................................................................. 6
1.2. Suksesi i pritur.................................................................................................................................................... 6
2. Strategjia pr zhvillimin e cilsis............................................................................................................. 7
2.1. Vizioni ................................................................................................................................................................... 7
3. Vlersimi i efektshmris s shkolls....................................................................................................... 8
3.1. Si t kuptohet nevoja pr prmirsim....................................................................................................... 8
3.2. Monitorimi dhe vlersimi i efektshmris s puns n shkoll........................................................ 9
3.3. Hulumtimi dhe vlersimi i rekomanduar pr matjen e efektshmris s shkolls.................... 9
3.3.1. far jan t hyrat, procesi dhe rezultatet?.......................................................................................... 9
3.3.2. Vlersimi dhe monitorimi bazuar n rezultate: rezultati - procesi t hyrat.........................11
3.4. Fazat e vlersimit dhe monitorimit t bazuar n rezultate..............................................................14
3.4.1. Faza e par - Prcaktimi se n ciln fush t vlersimit nevojitet prmirsim......................14
3.4.2. Faza e dyt - Prcaktimi i rezultateve t synuara..............................................................................15
3.4.3. Faza e tret - Prcaktimi i metodave t vlersimit dhe instrumenteve t monitorimit......16
4. Planet zhvillimore t shkolls....................................................................................................................17
4.1. Prkufizimi i planit zhvillimor t shkolls...............................................................................................17
5. Zhvillimi i shkolls...........................................................................................................................................18
5.1. Elementt e zhvillimit t shkolls..............................................................................................................19
5.1.1. Zhvillimi i msimdhnies..........................................................................................................................20
5.1.2. Zhvillimi i personelit...................................................................................................................................21
5.1.3. Zhvillimi organizativ...................................................................................................................................22
6. Plani zhvillimor i shkolls............................................................................................................................22
6.1. Hapat e procesit...............................................................................................................................................23
6.2. Parimet e planifikimit dhe realizimit t prbashkt............................................................................25
6.3. Hapat pr hartimin e planit zhvillimor t shkolls..............................................................................25
6.3.1. Faza 1 - Fillimi i projektit pr hartim t PZhSh-s.............................................................................26
6.3.2. Faza 2 - Prgatitja e PZhSh-s..................................................................................................................29
6.3.3. Faza 3 - Realizimi i PZhSh-s planit vjetor t shkolls.................................................................32
6.3.4. Faza 4 - Monitorimi dhe vlersimi i PZhSh-s....................................................................................33
6.4. Raporti me Kshillin drejtues t shkolls................................................................................................34
7. Fjalorth.................................................................................................................................................................35
Burimet .....................................................................................................................................................................36
Seminari Tre: Zhvillimi i Shkolls
1. Hyrje
Zhvillimi i vazhdueshm sht aspekti kryesor i procesit shkollor n shekullin e 21-t. Nj zhvillim
i till nuk ndodh me an t veprimeve t rastsishme e t shkputura. Ai sht i mundur vetm
nse rregullisht e vlersojm cilsin e shkolls dhe prgatisim plane pr prmirsimin e saj.
Kto quhen plane zhvillimore t shkolls (PZhSh). Prmirsimi sht rezultat i realizimit t ktyre
planeve.
Plani zhvillimor i shkolls (PZhSh) shrben si themel pr t gjitha veprimtarit shkollore q
synojn ofrimin e shkollimit cilsor. Planifikimi i zhvillimit t shkolls bazohet n tet fushat e
cilsis pr shkollat e suksesshme q jan prcaktuar n Seminarin 1. Planifikimi sht pjes e
detyrs s drejtorit.
Sfida e prkufizimit t objektivave dhe synimeve n nivel shkolle merr rndsi gjithnj e m
t madhe nse marrim parasysh procesin e decentralizimit dhe t lvizjes drejt autonomis s
shkolls.
1.1. Synimi i seminarit

Synimi i ktij seminari sht t mbshtet drejtort e shkollave dhe ekipet e tyre n prgatitjen
e planeve zhvillimore t shkolls. Seminari ofron qasjen pr planifikim strategjik dhe nj format
t leht pr t organizuar analizn, planifikimin dhe monitorimin e realizimit. N kt mnyr,
veprimtarit e shkolls dhe hapat pr zhvillim profesional t personelit mund t realizohen m
suksesshm dhe n prputhje me objektiva dhe synime t qarta dhe konkrete.
1.2. Suksesi i pritur

Duke marr parasysh temat e trajtuara n kt seminar, pritet q pjesmarrsit t arrijn rezultatet
themelore t mposhtme sa i prket njohuris:
- T kuptojn elementt e vetvlersimit t shkolls
- T kuptojn dhe t jen n gjendje t shpjegojn arsyet, synimin dhe qllimet e
zhvillimit t shkolls
- T kuptojn rolin e Kshillit drejues t shkolls n planifikimin e zhvillimit t shkolls
- T kuptojn dhe mojn rndsin e hapave t prgatitjes s planit zhvillimor t shkolls
- T jen n gjendje t zbatojn procesin e vetvlersimit n shkollat e tyre

- T jen n gjendje t udhheqin t tjert n hapat e prgatitjes t planit zhvillimor t
shkolls
- T jen n gjendje t prgatitin planin zhvillimor t shkolls duke prdorur formatin e
PZhSh-s
- T jen n gjendje t identifikojn dhe diskutojn me palt e interesit rreth pikave t
fuqishme dhe t dobta t cilsis s shkolls
- T krijojn dhe strukturojn nj plan realizimi q buron nga procesi i hartimit t planit
zhvillimor
Rezultatet e pritura nga pjesmarrsit n fushn e shkathtsive:

Hapi i par n kt proces sht formulimi i vizionit t shkolls. Kjo i paraprin fazs s vetvlersimit
dhe sht nj baz e rndsishme pr t. Deklarata e vizionit i prgjigjet pyetjes, Si dshironi t
bhet shkolla juaj? Prej vizionit caktohen edhe synimet e shkolls. Pas ksaj, shkolla mund ta
analizoj veten duke u nisur nga aspiratat e saj dhe pastaj t vazhdoj me hapat pr prgatitjen e
planit zhvillimor t shkolls. Nse nuk ekziston vizioni me synimet prcjellse, vlersimi i shkolls
sht i pakuptimt dhe jo i organizuar pasiq qllimi i vlersimit, bile edhe i vet shkolls, sht
i paqart. Nse i futemi nj procesi t paorganizuar vlersimi me palt e interesit, rezultati sht
ky: krijohet frustrim, humb ndjenja e qllimit dhe punohet pr realizimin e disa rezultateve q
nuk dihen mir. Nse stafi i shkolls e humb motivimin, do t jet shum e vshtir q ata t
angazhohen srish pr prmirsimin e shkolls. Nj tjetr rrezik sht q pasi t shpallet vizioni
dhe t vihen synimet pr t cilat angazhohet bashksia, shkolla t vlersohet sipas kriteresh t
tjera q nuk jan prcaktuar. Pasoj e ksaj sht hutimi dhe zhgnjimi; srish angazhimi pr
prmirsim t shkolls shuhet (dhe sht vshtir t ringjallet).
2. Strategjia pr zhvillimin e cilsis

Strategjia pr prmirsim t cilsis prfshin prcaktimin e akterve kryesor t prfshir n
zhvillimin e shkolls, prfshirjen e tyre n hartimin e vizionit dhe vnien e synimeve pr shkolln,
si dhe shpjegimin e domethnies s vizionit dhe t synimeve duke prshkruar se si do t ndryshoj
shkolla. Ajo prfshin prgatitjen e nj plani pr nxitje t pjesmarrjes aktive n prcaktimin e
vizionit, n procesin e vlersimit t shkolls, si dhe n procesin e PZhSh-s duke prgatitur dhe
realizuar plane veprimi q burojn prej procesit vlersues t shkolls. Strategjia sht pjes jetike
e orvatjeve pr prmirsim t shkolls. N kuadr t strategjis, hapi i par sht prcaktimi i
vizionit dhe vlerave t shkolls, i pasuar nga prcaktimi i synimeve dhe rezultateve konkrete q
do t dshmojn prmbushjen e vizionit t shkolls. Nse e ka vizionin, shkolla e ka m t leht
t dij far duhet t bj pr tu zhvilluar.
2.1 Vizioni
Vizioni sht nj lloj fushe e fuqis, me besime t prbashkta, q i trheq njerzit t punojn
s bashku.
Ideja e vizionit sht q t shndrroj ndrrat n realitet, ndrsa nga realiteti t nxjerr ndrra
t tjera. Vizioni ofron nj drejtim. Vlerat shrbejn si busull morale q mundson sjellje t
prshtatshme. Besimet e prbashkta prcaktojn veprimet e nevojshme pr t prmbushur
vizionin.
Pyetjet q duhen parashtruar derisa zhvillohet vizioni i shkolls jan:

far lloj shkolle dshirojm t krijojm? far cilsish do t ket ajo?

Si duket shkolla e ndrrave tona?
N far shkolle dshironi t jepni msim, vijoni apo ti drgoni fmijt tuaj?
Si presim q t sillen aktert tjer pr t na mundsuar t realizojm ndrrat tona?
Vizioni nuk duhet t kufizohet nga gjendja e tanishme e shkolls son.
Aktiviteti #1
Pun n grup: prftyroni nj shkoll t mir pa komunikuar me njri tjetrin.
far vizioni fitoni?
Vizioni i shkolls zhvillohet me nj numr aktersh q prfshijn: udhheqsin e shkolls,
msimdhnsit, nxnsit, Kshillin drejtues t shkolls, prindrit, Kshillin e nxnsve dhe bashksin
e gjer. Prandaj dhe krkohet angazhim i prbashkt, sidomos i personave kryesor n shkoll.
Nevojitet prfshirja e t gjith akterve. Sfida pr udhheqsit e shkolls sht t komunikojn n
at mnyr q t gjith t prfshirt t shohin rndsin e zhvillimit t vizionit, si dhe t pasqyrojn
vlerat n t cilat beson shkolla (gj q shihet n sjelljet e nxnsve, msimdhnsve dhe prindrve)
dhe punn profesionale t udhheqsve dhe msimdhnsve t shkolls (si dshmohet nga niveli i
bashkpunimit n stafin e shkolls dhe nga sa msimdhnsit ndihmojn nxnsit t msojn).
Dika q sht e rndsishme, por mungon n shumicn e shkollave sht ideja e udhheqjes s
prbashkt, q zakonisht njihet si Udhheqja nga bashksia. Thn shkurt, ky sht nj proces i
dialogut aktiv.
Gjat nj dialogu njerzit i dgjojn t tjert duke u
Nuk mbijeton ai q sht
munduar t kuptojn far thon dhe pse. Dallimet lihen
m i madhi, m i zgjuari apo
anash derisa t merren parasysh t gjitha kndvshtrimet.
m i miri; mbijeton ai q
Pastaj kalohet n diskutim me qllim q t merret nj
prshtatet m shpejt.
vendim i prbashkt (p.sh., nj synim). Pasi t jen
Charles Darwin
vendosur synimet, pason veprimi. Pr t mos i ln shteg
hutimit, sht mir q veprimet t organizohen prmes
nj plan-veprimi t shkurtr e t qart q prcakton se kush far duhet t bj, me k dhe deri kur.
Ata q jan t prfshir n veprime apo q e kryejn punn, duhet t njoftojn rregullisht t tjert
rreth rezultateve. N kt mnyr t gjith jan t angazhuar.
Aktiviteti #2
N grupe prgatitni deklaratn e vizionit t shkolls. Diskutoni dhe mundohuni t pajtoheni si
do t jet ky vizion.
3. Vlersimi i efektshmris s shkolls

3.1. Si t kuptohet nevoja pr prmirsim
Pr t kuptuar nse ka nevoj pr prmirsim, ekspertt sugjerojn q t krahasohen rezultatet e
tanishme t shkolls me tregues shtetror apo ndrkombtar. Pr seciln fush cilsie duhen
zhvilluar tregues. Disa prej treguesve t cilsis jan t prkufizuar n Planin strategjik t arsimit
n Kosov/PSAK. Pr disa t tjer mund t zhvillohet i ashtuquajturi proces i etapave. Ky proces
shrben pr t krahasuar rezultatet dhe proceset q ojn te kto rezultate ndrmjet shkollave
t ndryshme n fusha t ndryshme. Shkolla me rezultatet m t mira pastaj shrben si model pr
shkollat e tjera. Kjo e prqendron zhvillimin e shkolls dhe shkollat mund t msojn nga njra
tjetra, rreth rezultateve t mira, por far sht m e rndsishme, rreth metodave dhe proceseve
q kan uar te kto rezultate. far jan duke br ata ndryshme dhe cilat jan mjetet pr t
pasur rezultate m t mira?
Shkolla e mir njihet me arritjet e saj n krahasime t ndryshme, si:

-
-
-
-
-
-
-
Kalueshmria n nivel shtetror pr nivelin e njjt arsimor;

Kalueshmria n nivel rajonal dhe komunal;
Niveli i kualifikimit t msimdhnsve;
Numri i rasteve t dhuns n shkoll;
Programi atraktiv i shkolls: lndt zgjedhore, veprimtarit jasht-shkollore, shkollimi jozyrtar;
Suksesi n objektiva t caktuara t shkolls;
Cilsia e msimdhnies dhe t nxnit.
Prmes krahasimeve t shumta ne shohim far e bn nj shkoll t mir.
3.2. Monitorimi dhe vlersimi i efektshmris s puns n shkoll

Vlersimi i efektshmris s shkolls duhet t prfshij t gjitha fushat e
cilsis s shkolls. Pr t mbuluar t gjitha fushat e cilsis, sht e udhs
q n monitorimin dhe vlersimin e efektshmris t prfshihen t gjith
aktert e shkolls bashk me Kshillin drejtues t shkolls.
Drejtori i shkolls e ka pr detyr q t njoftoj t gjith personat e prfshir
n veprimtari t tilla rreth koncepteve themelore q ndrlidhen me
cilsin e arsimit, si dhe rreth veorive t shkollave t mira.
Vlersimi i efektshmris s shkolls (shkalla e arritjes s rezultateve t synuara) prbn

nj baz t mir pr tu prqendruar n strategjin e prmirsimit t cilsis, n hartimin
e planeve zhvillimore t mira, si dhe n planifikimin dhe realizimin e projekteve t
caktuara q do ti ndihmojn shkolls t funksionoj suksesshm.
3.3. Hulumtimi dhe vlersimi i rekomanduar pr matjen e

efektshmris s shkolls
Hulumtimi dhe vlersimi i efektshmris s puns n shkoll sht koncept i gjer. Qasja e
shtjelluar ktu merret me vlersimin e aspekteve praktike t prgjegjsive dhe puns shkollore.
Ajo prqendrohet te rezultatet procesi t hyrat.
Pasi t prcaktojm fushat ku nevojitet prmirsim dhe synimet afatgjata dhe afatmesme
n Planin zhvillimor t shkolls, ne merremi me gjrat q duhet t ndryshojm dhe t
hyrat q na duhen. Pra, ne fillojm t mendojm far rezultate dshirojm t arrijm,
prej ku mund t kuptojm edhe mnyrn pr ti arritur ato.
3.3.1. far jan t hyrat, procesi dhe rezultatet?

T hyrat prfshijn t gjitha burimet, njerzore dhe financiare; me fjal t tjera, gjithka
q kontribuon n funksionimin e shkolls infrastruktura, materialet, ligjet dhe udhzimet
administrative, planprogrami, personeli, kualifikimi i msimdhnsve, fondet n dispozicion dhe
nxnsit natyrisht, kto jan t ndryshueshme, prandaj shkollat duhet t prshtaten dhe t
prdorin far kan n dispozicion pr t arritur rezultatet m t mira.
9
Proceset - mnyra si ofrohen shrbimet dhe mallrat e programit; gjithka q ndodh n shkoll
mund t quhet proces: mnyra e menaxhimit, kshillet dhe puna e tyre, procesi i msimdhnies,
si sillen nxnsit n klas dhe jasht saj, mirmbajtja e burimeve t msimdhnies, etj.
Rezultatet prfshijn standardet e arritura nga nxnsit karshi kritereve t prcaktuara n Ligjin
mbi arsimin parauniversitar dhe n Kornizn e Kurrikuls s Kosovs. Ktu mund t prfshihen
numri i nxnsve q e kalojn testin e semi-maturs me rezultate t mira, zvoglimi i numrit t
fmijve q e braktisin shkolln hert, si dhe sa jan t knaqur prindrit me shkolln dhe sa e
mbshtetin arsimin q zhvillohet aty duke bashkpunuar me msimdhnsit. T gjitha shkollat
kan rezultate pozitive dhe negative n t gjitha nivelet dhe n lidhje me t gjith aktert.
Kjo mund t jet e ndrlikuar, prandaj ne nuk mund t marrim parasysh t gjitha njkohsisht.
Mirpo, ne mund t prcaktojm disa rezultate m t rndsishme treguesit e cilsis s arsimit
na ndihmojn t vendosim cilat rezultate jan m t rndsishme.
Ndryshimi i msimdhnies dhe t nxnit pr t arritur rezultate m t mira
Rezultatet: p.sh.
Matura, Diplomat,
Arsimi i mtejm
Ky model vlersimi i ndrlidh tre dimensionet kryesore: t hyrat proceset rezultatet apo t
arriturat. Zbatimi i ktij modeli i mundson shkolls t kuptoj konkretisht far nevojitet n nivele
t ndryshme pr t prmbushur nj synim pr prmirsim. Shkollat duhet t prqendrohen
n faktor t cilt mund ti kontrollojn. Gjithashtu, duhet t prcaktohet se kur nevojitet
mbshtetje nga niveli komunal dhe qendor.
Pr disa synime, do t nevojiten t hyra t mdha n form fondesh ndrtimi i klasave t reja
apo prfshirja e teknologjis/kompjuterve n msimdhnie. Por, pr shumicn e synimeve,
ndryshimet e rndsishme mund t bhen brenda shkolls, p.sh., prmirsimi i msimdhnies,
pedagogjia bashkkohore, bashkpunimi ndrmjet msimdhnsve, angazhimi i Kshillit
drejues t shkolls, prfshirja e bashksis apo bizneseve lokale, etj. sht me rndsi q shkolla
t prqendrohet dhe ndrmarr masa pr synime q mund t kontrolloj. Bie fjala, si mund
t mbahen lndt shkencore pa laborator? Gj q bhet; shkolla t tjera ia kan dal mban.
Shkolla juaj mund t gjej zgjidhjen dhe tia prshtat at rrethanave t shkolls.
10
3.3.2. Vlersimi dhe monitorimi bazuar n rezultate: rezultati - procesi t hyrat

Duke filluar prej vitit 1990, shkollat dhe institucione t tjera filluan q vlersimin dhe monitorimin
ta prqendronin te menaxhimi i cilsis. Rndsia m e madhe iu kushtua rezultateve t t
msuarit arritjeve t nxnsve. Ajo q on pesh sht far dhe sa mir msojn nxnsit n
shkoll: ky sht produkti kryesor i nj shkolle, ai q e dallon nj shkoll t mir. Kto rezultate
jan n qendr t vmendjes, pastaj vijn proceset dhe aspektet organizative dhe n fund t
hyrat. Kjo qasje bn q vlersimi n shkoll t jet m objektiv, pasi rezultatet maten njjt pr
t gjith dhe mund t krahasohen me ato t shkollave t tjera duke prdorur treguesit e njjt.
Krahasimi i rezultateve duke marr pr baz arritjet e nxnsve dikton pyetjen: far i shkakton
kto dallime? Fondet? Hapsira e msimdhnies? Madhsia e klasave? Stilet e msimdhnies?
Kultura e t msuarit? Apo vlerat e bashksis (p.sh., respektimi i t drejts s vajzave pr shkollim).
Faktori m i rndsishm q prcakton cilsin e shkolls sht ajo q ndodh n shkoll proceset
ndrmjet t hyrave dhe rezultateve, n veanti procesi i msimdhnies. Prandaj, vlersimi i shkolls
q nis me arritjet e nxnsve prqendrohet n klas, n msimdhnie, si dhe n ndrveprimin
ndrmjet msimdhnsve dhe nxnsve. Si duhet t zbatohet n praktik vlersimi i till? Ja nj
shembull i nj drejtori shkolle q vlerson cilsin e shkolls s tij/saj prkitazi me rezultatet e
nxnsve q kan prfunduar klasn e nnt kt vit.
- Analiza e rezultateve nga vlersimet e jashtme si testi i maturs me notat e nxnsve gjat
vitit shkollor. Nse drejtori vren se rezultatet m t dobta gjat vlersimit t jashtm jan
n lndt e matematiks dhe shkencave, ai/ajo e thellon hulumtimin pr kto dy lnd. A jan
nxnsit e shkolls son po aq t suksesshm sa nxnsit n shkolla t tjera? Nse jo, pse?
Nse t gjitha shkollat kan rezultate t ngjashme, far mund t bjm ne si shkoll?
- Intervistohen msimdhnsit e matematiks dhe t lndve shkencore pr t kuptuar si e
shpjegojn ata prvojn e msimdhnies. Si e shohin msimdhnien e tyre? A ka ndonj
problem? Si i prshkruajn praktikat e msimdhnies s tyre, si i ndihmojn nxnsit me
vshtirsi n t nxn, si reagojn nse nxnsit nuk e zbatojn n praktik diturin e marr
n shkoll, etj.
- Nse gjat intervists s msimdhnsve, drejtori kupton q ata kan pasur vshtirsi n
prgatitjen e planeve msimore t prshtatshme dhe n prgatitjen e testeve t besueshme
pr vlersimin e nxnsve, ather problemi qndron te mungesa e njohurive dhe shkathtsive
profesionale, gj q mund t zgjidhet me an t trajnimit. Strategjit q shkolla mund t
realizoj menjher prfshijn hartimin e udhzimeve apo materialeve t tjera ndihmse n
prgatitjen e planit t ors msimore; apo nxitjen e msimdhnsve q t bashkpunojn me
kolegt e tyre q japin lndn e njjt, n mnyr q t ndihmojn dhe kshillojn njri tjetrin
rreth hartimit t testeve. Nse ka nevoj, drejtori duhet t shoh nse ka kurse t akredituara
pr zhvillim profesional t msimdhnsve. Prmirsimi i ktyre t hyrave mund t oj n
prmirsimin e rezultateve t nxnsve.
- Analiza e procesit t msimdhnies: a i njeh msimdhnsi t gjith fmijt me emr dhe
a ka njohuri pr familjet e tyre? A ofron msimdhnsi hapsir pr t msuar aktiv, do t
thot, a i nxit fmijt t marrin pjes n mnyr aktive? A prdor msimdhnsi metoda t
ndryshme apo zakonisht ligjron? Msimdhns t ndryshm mund t prdorin metoda t
ndryshme t msimdhnies bjini msimdhnsit e nj lnde bashk q t diskutojn dhe
shkmbejn prvojn e tyre; msimdhnsi q zakonisht arrin rezultatet m t mira mund
t kshilloj kolegt e tij/saj. Rezultatet m t mira mund t merren si model, nj synim q t
gjith msimdhnsit duhet t prpiqen ta prmbushin.
11
- N fund, drejtori shkruan nj raport prfundimtar drejtuar Kshillit drejtues t shkolls, ku

tregon arsyet pr mossuksesin e nxnsve n lndn e matematiks dhe ato shkencore, si
dhe masat q jan marr pr ta ndryshuar gjendjen.
- Analiza e rregullt e rezultateve t testeve mundson regjistrimin e ndryshimit dhe nxjerr
n pah kush sht prmirsuar dhe kush ka mbetur prapa e ka nevoj pr ndihm. Ky lloj
shqyrtimi duhet t bhet do vit, n mnyr q cilsia t jet e qndrueshme.
Cilsia e elementeve primare n sistemin
shkollor
Cilsia e elementeve primare n shkollat

prkatse
Ministria e Arsimit
- Strategjit dhe programet zhvillimore
- Planprogramet e msimit
- Sistemi i vlersimit
- Ligjet mbi arsimin parauniversitar
- Autonomia e shkolls
- Politikat financiare t zhvillimit t shkolls
- Sistemi informativ pr menaxhim t arsimit
(SIMA)
- Udhheqja e shkolls
Komunat
- Strategjit dhe programet zhvillimore
- Autonomia e shkolls
- Decentralizimi financiar i shkollave
Universiteti
- Planprogramet univerzitare n harmoni me
qasjet e reja q zbatohen n shkolla
- Kualifikimi i msimdhnsve
- Praktika profesionale e
- Planifikimi i puns s shkolls

- Organizimi i shkolls
- Koncepti i bashkpunimit me prindrit
dhe nxnsit
- Planet pr zhvillim profesional t
msimdhnsve
- Pritjet e msimdhnsve
- Kultura e testimit
- Nxnsit (gjendja shoqrore, aftsit
intelektuale, njohja e gjuhve)
- Rregullat e sjelljes n shkoll
- Kushtet e shkolls, pajisjet, etj.
Prindrit dhe familja

- Niveli i arsimit
- Rrethi ku jetojn
Proceset e zhvillimit t shkolls
Elementet/standardet e procesit
Arritjet
Elementet/standardet e rezultateve
Organizimi i menaxhimit t shkolls
Arritjet / rezultatet e nxnsve
Procesi i msimdhnies dhe t nxnit
Shkollimi i mtejm
Prkujdesi pr nxnsi
Prfshirja n studime univerzitare
Rezultatet e nxnsve n shkoll
Prfshirja n tregun e puns
Kultura e bashkpunimit n shkoll
Pozita n krahasime t ndryshme (n nivel

shteti, rajoni, komune, shkolle, klase, etj.)
Burimet e nevojshme
12
Tabela e mposhtme paraqet me koncepte nj pasqyr prmbledhse t procesit t vlersimit,

bashk me disa shembuj pr rezultatet, proceset dhe t hyrat.
Nj shembull konkret:
Rezultatet e
dshiruara
Proceset e zhvillimin
t shkolls
- Procesi i
msimdhnies dhe
nxnies
(Shembull)
T
prmirsohen
arritjet e
nxnsve n
provimin e
semi-maturs
- Kujdesi pr nxnsit
- Kultura e vlersimit
- Qndrimet e
nxnsve pr
shkolln dhe
nxnien;
- Zhvillimi profesional i
msimdhnsve;
- Vlersimi i
vazhdueshm dhe
informatat kthyese
- Prfshirja e prindrve
T hyrat
Cilsia e t hyrave
- Planet msimore pr
lndt brtham;
- Testet e rregullta
- Materialet pr
msimdhnie dhe
nxnie
- Kualifikimi i
msimdhnsve
- Nxnsit (kushtet
shoqrore, shkathtsit
intelektuale dhe
njohurit gjuhsore)
- Rregullat dhe rregulloret
n shkoll (Kodi i
sjelljes)
Cilsia e elementeve
t sistemit
MASHT
- Kurrikula e re e
Kosovs
- Sistemi i licencimit
t msimdhnsve;
- Kurse trajnuese
t akredituara pr
msimdhns;
- Tekstet shkollore
Aktiviteti #3
a) Pr drejtort e shkollave fillore Zgjeroni njohurit q keni rreth vlersimit. Identifikoni
nj problem q ka ndodhur n shkolln tuaj gjat vitit q shkoi, bie fjala puna e msimdhnsve me abetaren. Nse mundeni, vlersojeni problemin n javt q vijn duke
marr pr baz monitorimin e rezultateve pr t nxjerr n pah shkaktarin e tyre.
13
b) Pr drejtort e shkollave t mesme t ulta merrni testin e maturs t vitit t kaluar, kurezultatet kan qen m t dobta nga sa jan pritur. Do tishte mir ta bnit
nj vlersim n javt q vijn duke zbatuar qasjen e monitorimit t bazuar n rezultate pr t kuptuar shkakun e nj rezultati t till.
3.4. Fazat e vlersimit dhe monitorimit t bazuar n rezultate
Se sa sht nj shkoll e suksesshme shihet nga rezultatet e saj: a u mson shkolla nxnsve
at q u duhet pr t prmbushur standardet shtetrore t suksesit dhe pr t kaluar testet me
rezultate t mira? Nj udhheqsi e mir shkolle do ti prcillte rezultatet, analizonte ato, pastaj do
t planifikonte dhe realizonte masat e nevojshme pr prmirsimin e tyre. Shtegu prej analizs s
rezultateve e deri te realizimi i masave prmirsuese sht nj proces q jep n fund rezultate m
t mira. Vini re t katr fazat e procesit t hulumtimit n shkoll. Figura e mposhtme i ilustron ato:
Prcaktimi se
n ciln fush
t vlersimit
nevojitet
prmirsim
Prcaktimi i
rezultateve t
synuara
Prcaktimi i
metodave t
vlersimit dhe
monitorimit
Instrumenti i
monitorimit
3.4.1. Faza e par Prcaktimi se n ciln fush t vlersimit nevojitet prmirsim

Shkolla sht nj sistem i ndrlikuar: n tabeln e mposhtme jan dhn shum shembuj pr
t hyrat, procesin dhe rezultatet; MASHT-i e ka br t qart far presin nga arsimi shkollor
Plani strategjik i arsimit t Kosovs (PSAK) dhe Kurrikula e Kosovs tregojn llojin e arsimit q
prftyrohet. N PSAK gjithashtu prcaktohet se si do t maten rezultatet e arsimit. Seminari yn
i kaluar pr Cilsin e arsimit ju njoftoi pr treguesit ndrkombtar dhe shtetror. Ka tregues
me t cilt maten t hyrat, procesi dhe rezultatet. Analiza e fushave t cilsis s shkolls mund
t shrbej si piknisje e mir.
Fusha ku
nevojitet
prmirsim
14
Gjendja e tanishme (bazuar n

vlersimin e br n shkoll)
Rezultati i dshiruar/synuar
(bie fjala, brenda nj viti)
Mbi 60 % e nxnsve ndjehen t sigurt
n shkoll
Kultura e shkolls
Rreth 60% jan t brengosur pr

sigurin n shkoll
Kultura e t
msuarit
Msimdhnsit u japin nxnsve

vlersim me shkrim rreth rezultatit
t tyre m pak se nj her n muaj
10% e orve nuk mbahen pr shkak
t mungess s msimdhnsit
Msimdhnsit u japin nxnsve

vlersim t rregullt me shkrim rreth
rezultateve t tyre t paktn nj her n
muaj.
M pak se 5% e orve msimore nuk
mbahen
Profesionalizmi i
msimdhnsve
Vetm nj msimdhns ka marr

pjes n trajnim pr prmirsimin
e msimdhnies dhe njohje m t
mir t lnds gjat 24 muajve t
fundit
donjeri prej msimdhnsve ka marr

pjes n trajnim profesional gjat 24
muajve t fundit
Mbi 50% e msimdhnsve mendojn

q atmosfera n shkoll sht e mir
Udhheqja dhe
menaxhimi i
shkolls
Kshilli drejues i shkolls nuk ka

mbajtur asnj takim gjat 6 muajve
t fundit
Kshilli drejtues i shkolls mban

mbledhje t rregullta do tre muaj
Infrastruktura
Mungesa e nevojtoreve pr vajza
Jan ndrtuar dy nevojtore shtes q

mirmbahen si duhet
Vlersimi i rezultateve t shkolls nxjerr n pah fushat ku nevojitet prmirsim: n kto fusha
duhet t prqendrohet vlersimi.
Kjo sht piknisja pr fardo ndrhyrjeje t planifikuar.
Shembulli 1 Nse shkolla ka vendosur t vlersoj nivelin e interesimit t prindrve pr jetn
shkollore, me synim t rritjes s angazhimit t tyre n veprimtari t ndryshme pr prmirsimin
e kushteve n shkolls, ajo duhet t prcaktoj qart se n cilat aspekte t funksionimit t
shkolls mund t kontribuojn prindrit. Ekzistojn dispozita ligjore q obligojn pjesmarrjen e
prindrve dhe duhet t zbatohen nga t gjitha shkollat. Prindrit mund t ndihmojn vullnetarisht
n fusha t ndryshme, si gjat veprimtarive jasht-shkollore t tilla si klubet e shkolls, pastaj t
bashkpunojn me shkolln pr mirmbajtjen dhe prmirsimin e infrastrukturs (meremetimi i
klasave) apo t ndihmojn n organizimin e ekskursioneve studimore e t ngjashme.
Shembulli 2 Nj shkoll q nuk sht e knaqur me suksesin e nxnsve mund t vendos t
mbaj or plotsuese pr nxnsit q kan vshtirsi n t nxn, por q nuk jan n gjendje
t paguajn msimdhns privat. Kjo mund t oj n prmirsim drastik t rezultateve t
shkolls, por duhet organizuar dhe udhhequr me kujdes.
Padyshim q veprimet q ndrmerren varen prej llojit dhe prmasave t problemit.
3.4.2. Faza e dyt Prcaktimi i rezultateve t synuara
Vlersimi dhe monitorimi bhet me nj qllim: t prmirsoj rezultatet e shkolls. Pas hulumtimit
dhe vlersimit n shkoll, projektet pr veprimtari t ndryshme duhet t prvijohen qart dhe n
prputhje me synimet e vna n Planin zhvillimor t shkolls.
Kur kuptohet nevoja pr prmirsim, dihet edhe fusha n t ciln projektet e shkolls do t
zgjidhnin mangsit. Projekti duhet t paraqes qart se si do t ndihmoj aktert e mposhtm:
nxnsit, msimdhnsit, prindrit, udhheqsin, bashksin, komunn dhe palt e tjera t
interesit q jan t prfshir n funksionimin e shkolls. Caqet e vendosura duhet t vlersohen
rregullisht me teknika statistikore t thjeshta e t besueshme.
Shembull Teknologjia informative Analiza e rezultateve t shkolls n disa fusha t cilsis
nxjerr n pah q shkolla do t mund t prmirsonte rezultatet e saj duke prfshir teknologjin
informative m tepr n msimdhnie, por edhe n administrimin e shkolls. Ky vendim do t
trajtonte probleme t ndryshme dhe shkolla mund t prfitoj n mnyra t ndryshme.
- S pari, vlera individuale e msimdhnsve n aspektin profesional dhe privat: kualifikimi
profesional,
- S dyti, prmirsimi i efektshmris s msimdhnies, lehtsimi i puns dhe kursimi i kohs,
- S treti, prmirsimi i aftsive t nxnsve n prdorimin e kompjuterve pr msim, n
jetn e prditshme dhe n pun,
- E katrta, prmirsimi i efektshmris s puns shkollore n menaxhimin e suksesit,
- N fund, rritja a nivelit t komunikimit me bashksin apo ndrmarrjet pr realizimin e
projekteve.
15
3.4.3. Faza e tret Prcaktimi i metodave t vlersimit dhe instrumenteve t monitorimit

Pr t menaxhuar realizimin e kujdesshm t masave t planifikuara, duhet t prcjellim t gjitha
veprimtarit dhe t vlersojm ndikimin e tyre: A ka ndryshuar gjendja n drejtimin e dshiruar? A
vrehen shenja t prmirsimit? A po ndodh prmirsimi me ritmin e synuar? Nse jo, pse?
Pr t vlersuar ndikimet dhe monitoruar ndryshimin, duhet t vendosim cilat metoda, mjete
dhe instrumente duhet t prdorim. Vendimi nse do t prdoret apo jo nj instrument varet nga
kta faktor:
Problemi, lloji i intervenimit q do t vlersohet

Prvoja dhe njohurit rreth prdorimit t instrumenteve t monitorimit
Koha e nevojshme pr zbatimin e instrumenteve
Saktsia e t dhnave t mbledhura.
Instrumentet q zhvillohen n shkoll bashk me msimdhnsit dhe Kshillin drejtues t shkolls

jan t dobishme pasiq ato jan br sipas nevojave t shkolls. Prfshirja e gjer n dizajnimin e
mjetit i bn pjesmarrsit t ndjehen pjes e ndryshimit; nuk ka pasur ndihm nga jasht, prandaj
motivimi i brendshm sht fuqizuar.
Mangsia e ksaj qasjeje qndron n faktin q nuk sht e leht t zhvillohen instrumente
monitorimi t mira dhe t besueshme pa ndihm nga jasht, megjithse kjo do t rriste cilsin e
nj raporti. Gjat dizajnimit t instrumenteve ekipet hartuese duhet t jen t vetdijshm rreth
kufizimeve t mundshme.
Shembuj t instrumenteve monitoruese pr intervenimet e planifikuara:
Fushveprimi i
shkolls
Rezultatet e
dshirueshme
Mbi 60% e nxnsve
ndjehen t sigurt n
shkoll
Kultura e shkolls
Mbi 50% e
msimdhnsve
mendojn q
atmosfera n shkoll
sht e mir
Metodat
Instrumenti
-Prpilimi dhe realizimi i nj pyetsori me
msimdhns, antar t Kshillit drejtues t
shkolls, si dhe kshillin e msimdhnsve dhe at
t nxnsve
- T pyeten nxnsit dhe msimdhnsit si
ndjehen
- Intervistat e strukturuara
- Pyetsori pr msimdhnsit dhe nxnsit (i
prgatitur nga shkolla)
Kultura e t
nxnit
Msimdhnsit u japin
nxnsve vlersim t
rregullt me shkrim
rreth rezultateve t
tyre t paktn nj her
n muaj.
M pak se 5% e
orve msimore nuk
mbahen
- Vzhgimi npr klasa pr t par nse praktikohet

vlersimi i vazhdueshm
- Procesverbali i mbledhjeve t rregullta t
msimdhnsve t nj klase pr t diskutuar rreth
vlersimit t nxnsve dhe prpjekjeve shtes q
do tu ndihmonin nxnsve t prmirsoheshin
- Zhvillimi i mtejm i metodave t vlersimit t
vazhdueshm
- Numrimi i orve t humbura (kontrolloni planin
mujor t msimdhnsve)
- Gjeni prqindjen e orve t humbura gjat nj
periudhe t caktuar
16
Profesionalizmi i
msimdhnsve
donjeri prej
msimdhnsve ka
marr pjes n trajnim
profesional gjat 24
muajve t fundit
Menaxhimi dhe
udhheqja e
shkolls
Kshilli drejues
i shkolls mban
mbledhje t rregullta
do tre muaj
Infrastruktura
Jan ndrtuar dy
nevojtore shtes q
mirmbahen si duhet
- Planifikoni zhvillimin profesional; shnoni afatin e

aplikimit pr kurse t ndryshme duke u bazuar n
katalogun elektronik t kurseve t akredituara t
MASHT-it
Ftesat u shprndahen t gjith antarve me koh
Agjenda sht e prgatitur
Bhet procesverbali i mbledhjeve, i cili u
shprndahet t gjithve
Jan siguruar fonde, jan miratuar planet, sht
realizuar kontrata, jan ndrtuar nevojtore
funksionale
Aktiviteti #4
Duke u bazuar n tri fazat e para t hulumtimit dhe vlersimit t efektshmris s shkolls,
prcaktoni t paktn dy fusha t mundshme ku nevojitet prmirsim n shkolln tuaj. Prftyroni
gjendjen e tanishme, pastaj prcaktoni far rezultate synoni, si dhe instrumentet monitoruese
t mundshme pr t prcjell ndikimin e masave t marra.
4. Planet zhvillimore t shkolls

4.1. Prkufizimi i planit zhvillimor t shkolls
N prgjithsi, hartimi i Planit zhvillimor t shkolls prfaqson hapin e par n menaxhimin e
puns t nj shkolle q synon cilsin.
Planifikimi sht nj proces q u ndihmon institucioneve dhe udhheqsve t tyre t prvijojn
dhe shtrojn rrugn q on nga gjenda e tanishme n at t dshirueshme n t ardhmen
Planifikimi bhet n tre nivele:
t menduarit pr t ardhmen/planifikimi afatgjat (3-10 vjet);
planifikimi afatmesm (2-3 vjet); dhe
planifikimi afatshkurtr/plani vjetor.
Shkollat duhet t planifikojn n t treja nivelet; vetm nse e dim ku duam t jemi pas 5 vjetsh
mund ta dim nga tia nisim. Pa nj synim afatgjat apo afatmesm, planifikimi vjetor do t ishte
i pafrytshm.
Procesi i planifikimit n shkoll nuk dallon prej atij n fusha t tjera: nse dikush dshiron t
ndrtoj nj shtpi, ai fillon duke analizuar gjendjen e tanishme, tokn e ndrtimit, mjetet
financiare dhe nevojat e famijes. Pastaj ai prcakton se far dshiron t arrij duke hartuar
planet; n fund, ai blen materialin ndrtimor dhe mjetet, si dhe merr puntor pr t shndrruar
planet n realitet. Edhe planifikimi q bhet n shkoll rrjedh kshtu: drejtori (dhe personeli) e
analizojn gjendjen e tanishme t shkolls, pastaj prcaktojn far dshirojn t ndryshojn
duke vn synimet dhe objektivat, ndrsa n fund prshkruajn far duhet br pr t arritur
ndryshimin e dshiruar, pra pr t prmbushur objektivat. Ndrtimi i shtpis dhe zhvillimi i
shkolls nuk mund t bhen vetm nga nj njeri. Pr to krkohet angazhimi i shum njerzve q
kan iden dhe synimet e njjta q shtpia/shkolla t dal e mir.
17
Zhvillimi i shkolls sht si menaxhimi i projekteve. S pasi duhen prcaktuar dhe qartsuar
qllimet. Pastaj u duhet gjetur prgjigje shum pyetjeve, para se ti hyhet planifikimit. Gjat
planifikimit t zhvillimit t shkolls duhet tu prgjigjemi ktyre pyetjeve:

Ku jemi tani?
far duhet t arrijm?
far vizioni kemi? Ku duam t jemi pas 5 apo 10 vjetsh?
far synime kemi pr t prmbushur vizionin?
Cilt prej tyre jan afatgjat, afatmesm dhe afatshkurtr?
far kemi tashm? Cilat jan zotsit dhe baza mbi t cilat fillojm?
far mund t ndryshojm? far duam t ndryshojm?
far na duhet pr t mundur t bjm kto ndryshime?
Kur/ku duhet t bjm ndryshime?
Si duhet ti realizojm ndryshimet?
Sa kushton kjo? Ku mund t gjejm fondet e nevojshme?
Cilt njerz duhet t angazhojm? Si mund t sigurojm mbshtetje shtes?
Kush do t jet prgjegjs?
Si do t monitorojm dhe vlersojm ndryshimet e bra?
Aktiviteti #5 Diskutoni me kolegt tuaj dhe mendoni se si kto pyetje mund t prdoren n procesin
e planifikimit n shkolln tuaj. Si do t prcaktonit ku jeni tani dhe far duhet t arrij shkolla, etj.?
Plani zhvillimor i shkolls u prgjigjet t gjtiha ktyre pyetjeve.
5. Zhvillimi i shkolls
N shum shtete, koncepti i autonomis s shkolls shihet si strategji pr prmirsimin e
cilsis s shkollimit dhe suksesin e shkollave n prgjithsi. Politikat e decentralizimit krkojn
prmirsimin e efektshmris s udhheqjes s shkolls prkitazi me prgjegjsit baz t
shkollave: msimdhnia dhe t nxnit. Prgjegjsit po decentralizohen prej komunave npr
shkolla. Rrjedhimisht, zhvillimi i shkolls sot sht detyr e secils shkoll, gj q sht goxha
sfid, por edhe shans i mir!
Zhvillimi i shkolls sht proces i organizuar q prfshin akter t ndryshm si msimdhnsit,
prindrit dhe nxnsit e do shkolle. Prandaj, sht e nevojshme q t merren parasysh idet e
akterve pr zhvillimin e shkolls, sidomos ato t msimdhnsve. Shkollat bashkkohore nuk
mund t udhhiqen si sisteme t mbyllura; ato duhet t ndrveprojn me aktert jasht shkolls
dhe t mundohen t ken mbshtetjen e tyre. (Shihni artikullin prjells Shkollat si sisteme t
hapura.
Zhvillimi i shkolls nuk duhet t shihet si dika krejt e ndar nga rutina e veprimtarive n shkoll,
por si nj proces dinamik ndryshimi q e bn msimdhnien dhe t nxnit m t mir, on n
rezultate m t mira t nxnsve dhe e bn shkolln m trheqse.
Ky proces nuk mund t ndodh pa pjesmarrjen e t gjith akterve pr t harmonizuar
planifikimin dhe pr t prcaktuar kush far duhet t bj dhe kur. Shkolla mund t prbush
potencialin e vet dhe t arrij rezultatet m t mira vetm me ndihmn dhe angazhimin e grupeve
si msimdhnsit, prindrit e nxnsve dhe bashksia e gjer.
18
Zhvillimi i shkolls sht nj proces i vazhdueshm prmirsimi duke ndjekur hapat q mund t
prshkruhen me ciklin planifiko-bj-kontrollo-vepro (PBKV).
Zhvillimi i shkolls sht m tepr se nj proces menaxhimi. Ai sht nj proces komunikimi dhe
angazhimi. Para se t hidhemi n veprim duhet q t gjith t jemi n nj mendje rreth misionit
(synimeve) t shkolls dhe filozofis s zhvillimit t shkolls. Gjithashtu duhet t kuptojm vlerat
normative q rregullojn ndrveprimin msimdhns-nxns dhe msimdhns-msimdhns,
etj. Kjo sht baza e fardo komunikimi q bhet ndrmjet akterve t ndryshm t shkolls, si
dhe e do veprimtarie gjat procesit.
5.1. Elementt e zhvillimit t shkolls

Cilat jan synimet e zhvillimit t shkolls? Shkollat jan sisteme t ndrlikuara; prandaj edhe
prgjigja sht e shumanshme.
Pik s pari, zhvillimi i shkolls synon t prmirsoj rezultatet e nxnsve dhe suksesin e shkolls,
t oj prpara msimdhnien e mir, cilsin e lart dhe gjithprfshirjen: zhvillimi i shkolls
on n msimdhnie dhe t nxn m t mir.
S dyti, zhvillimi i shkolls duhet t jet i atill q shkolla t funksionoj m mir: siguroni
mbshtetje sa m t gjer, prdorini burimet me zotsi, punoni si nj makin e vajisur mir me
elemente t prkufizuara mir dhe q bashkpunon dhe merr hov me prindrit dhe bashksin
e gjer: zhvillimi i shkolls duhet ta prmirsoj organizimin e shkollave.
Pr fund, shkollat jan vendi i puns pr shum njerz: msimdhnsit, stafin administrativ dhe
at mbshtets. Q t gjith kta duan t krenohen me punn dhe shkolln e tyre; ata kan nevoj
pr kushte m t mira pune, pr zhvillim profesional dhe alternativa karriere: zhvillimi i shkolls
duhet t mundsoj prkrahjen e personelit shkollor, duke prfshir rritjen profesionale.
Kto tri dimenzione t msuarit, organizimi dhe personeli jan veorit kryesore t nj
shkolle t mir. Ato kan rolin kryesor n zhvillimin e shkolls. Cilsia mund t rritet vetm pasi
tre elementt (zhvillimi i t msuarit, organizimit dhe personeli) ndrveprojn me njri tjetrin n
mnyr t barazpeshuar dhe efektive.
Si rrjedhoj, elementt e zhvillimit t shkolls vlersohen bashkarisht, si pjes prbrse t
procesit t prgjithshm. Tre elementt jan t lidhur me njri tjetrin: kjo do t thot q, pr t
arritur ndryshime n fushn e msimnxnies apo t organizimit, duhet t kemi parasysh q edhe
personeli do t preket, prandaj duhet ti angazhojm si pjesmarrs aktiv n zhvillimin e shkolls.
Kjo vlen sidomos pr msimdhnsit, q mund t bjn shum n procesin e planifikimit, si dhe
t marrin prsipr nj pjes t prgjegjsis pr realizimin e planit. Msimdhnsit dhe personeli
administrativ mund dhe duhet t japin kontributin e tyre n zhvillimin e shkolls. Mnyrat pr ta
br kt prshkruhen m hollsisht n seminarin me temn Menaxhimi i projekteve.
Marr n trsi, ndrveprimi i tre elementve sht parakusht i suksesit. Ndryshimet n
njrin prekin edhe t tjert; prandaj, sht e udhs q t gjitha veprimet t shqyrtohen dhe
planifikohen me kujdes.
19
Zhvillimi i t
nxnit
Zhvillimi i
personelit
Zhvillimi i
shkolls
Zhvillimi
organizativ
Figura 2: Elementt e zhvillimit t shkolls

Aktiviteti #6 Sipas jush, far prfaqson secili prej dhmbzorve? Si ndikojn n njri
tjetrin? Nse do t dshironit t prmirsonit dika n shkolln tuaj, cilin dhmbzor do ta vinit
n lvizje t parin? Pse?
5.1.1. Zhvillimi i msimdhnies
Synimi kryesor i zhvillimit t shkolls sht t prmirsoj procesin e msimdhnies dhe at t
t nxnit. Zhvillimi i msimdhnies varet nga prfshirja e synimeve arsimore n programin pr
zhvillimin e shkolls me qllim t prmirsimit t msimdhnies dhe t nxnit. Rritja e cilsis
s arsimit n shkoll sht njra prej kryeprgjegjsive t drejtorit t shkolls dhe Kshillit
drejtues t shkolls. Kjo lidhet ngusht me qasjen pedagogjike pr msimdhnie t re (q n
qendr e ka nxnsin, q i siguron atij kushte dhe sht gjithprfshirse) q prqafon nj larmi
metodash (nxitja e qasjeve eksperimentale, veprimtari t ndryshme shoqrore, theksimi i rolit
aktiv t nxnsve), bn bashk lnd nga fusha t ndryshme pr qasje m gjithprfshirse, si
dhe prdor teknologjin informatike dhe instrumentet e reja mediale (teknologji informatike,
internet, softuer pr msimdhnie...)
Megjithat, zhvillimi n kt fush kushtzohet nga niveli i zhvillimit n fushn e organizimit.
Rrjedhimisht, nj grup punues q bie fjala e mbshtet msimdhnien e prbashkt pr fushat
e lndve varet nga mbshtetja organizative e shkolls. Me nj shembull edhe m t thjesht:
veprimtari t tilla si prgatitja e kurrikulave me baz n shkoll, plani i puns s shkolls, si dhe ai
pr ndarjen e detyrave t msimdhnsve, duhet t prputhen plotsisht me iden e prgjithshme
t zhvillimit t shkolls, n mnyr q realizimi t jet i qndrueshm dhe i suksessshm.
Cilsia (si dhe veorit) e nj shkolle mund t shihet m s miri n proceset e msimdhnies dhe
t nxnit q zhvillohen aty, si dhe rezultatet e treguara. N manualin Shkolla e mir gjendet nj
kapitull q flet pr 10 faktort e msimdhnies dhe t nxnit t mir. Ata faktor jan:
20
menaxhimi i klass
qartsia dhe struktura e msimdhnies
sigurimi dhe konsolidimi
veprimtaria e nxnsve
motivimi
atmosfera mbshtetse n klas
prqendrimi n secilin nxns
prqendrimi n zotsit
ballafaqimi me larmi
t ofruarit e msimit n mjedise t tjera dhe me nj organizim tjetr
Nse msimdhnsit i praktikojn kta faktor si duhet, ata ojn automatikisht n zhvillimin
e t nxnit. Prmbushja e misionit t shkollave pr formsimin e qytetarve produktiv dhe t
prgjegjshm pjesrisht buron nga msimdhnia dhe t nxnit e suksesshm.
Pasiq kto jan rezultatet m t rndsishme t nj shkolle, ajo duhet t prqendrohet m s
shumti n zhvillimin e msimdhnies.
Cilsia e msimdhnies dhe t nxnit varet nga kualifikimi i msimdhnsve, si dhe nga zhvillimi
i tyre profesional.
5.1.2. Zhvillimi i personelit
Masat pr zhvillimin e personelit nevojiten pr t harmonizuar kualifikimet e msimdhnsve
me nevojat e shkolls.
Edhe zhvillimi i personelit sht po aq i rndsishm pr zhvillimin e shkolls sa edhe ai i
msimdhnies.
Puna e nj msimdhnsi, i cili deri tani ishte konsideruar si ekspert i msimdhnies gati vetvetiu,
do t vlersohet nga drejtori i shkolls dhe inspektort. Nj vlersim i till do t bazohet n disa
standarde dhe kritere q jan prcaktuar n kornizn e Sistemit pr licencimin e msimdhnsve.
N kuadr t PZhSh-s sht mir q t merret parasysh q zhvillimi profesional i msimdhnsve
sht nj aspekt i rndsishm i cilsis arsimore: zhvillimi profesional mund t merret me
fusha t ndryshme zotsish, si njohurit pr lndn, qasja pedagogjike, parandalimi i dhuns
n shkoll, mungesat n shkoll apo braktisja e shkolls, veprimtarit jasht-shkollore dhe
kualifikimi i msimdhnsve pr arsim jozyrtar. Strvitja mund t nevojitet edhe pr shkak t
dobsive q ka msimdhnsi n pun apo kur msimdhnsit shprehin interesim apo nse
drejtori vendos t ofroj lnd t reja zgjedhore apo veprimtari jasht-shkollore, pr t cilat
duhet q s pari t strviten vet msimdhnsit. Zhvillimi i personelit mund t merret edhe
me zotsi t tjera shoqrore, si rritja e bashkpunimit n ekip apo marrja e prgjegjsive pr
shkolln dhe nxnsit jasht msimdhnies. Duke u mundsuar msimdhnsve t zhvillohen
profesionalisht, ju edhe do ti motivoni ata. Ka mnyra t ndryshme t zhvillimit profesional, si
kurset e veanta t akredituara nga MASHT-i, vzhgimi n klas dhe shkmbimi i prvojave me
kolegt, vizitat studimore, si dhe dhnia e prgjegjsive prtej vet msimdhnies, bie fjala pr
prfaqsimin e shkolls n veprimtarit e komunitetit t shkolls.
Prmbledhtazi: Prderisa sht e rndsishme t ndihmohen msimdhnsit dhe punonjsit e
tjer n fushat ku nevojitet zhvillimi profesional, pr t cilat kan interes apo q i motivojn,
mund t jet gjithashtu e nevojshme q t udhzohen dhe nxiten punonjsit t merren me fusha
pr t cilat ka nevoj shkolla. Pra, zhvillimi profesional duhet t marr parasysh edhe interesat
individual, edhe ata institucional.
21
Transparenca sht jetike gjat brjes s planeve n t gjitha fushat. Pr tu marr me nevojat e
t msuarit, Plani pr zhvillimin e personelit (ZhP) duhet t organizohet mir. Prandaj, drejtori
i shkolls duhet tua ngarkoj detyrn pr prgatitjen e planit strvitor t shkolls nj grupi
msimdhnsish q do t prfaqsojn t gjith personelin. Ky plan strvitor hyn n kuadr t
Planit zhvillimor t shkolls. Rezultatet q synohen n planin strvitor duhet t diskutohen haptazi
n ndonj konferenc drejtuar msimdhnsve. Ata msues q duan t aftsohen n njohuri,
qndrime apo shkathtsi t tjera nga ato t prfshira n plan mund t shprehin dshirat e tyre.
Sa i prket drejtorit t shkolls dhe personelit n trsi, plani strvitor u ndihmon t organizojn
dhe bashkrendojn strvitjet pr nj apo dy vitet e ardhshme. Rrjedhimisht, zhvillimi profesional
sht proces afatshkurtr, po edhe afatmesm.
5.1.3. Zhvillimi organizativ
Zhvillimi organizativ sht proces afatgjat q prqendrohet n funksionimin e brendshm t
shkolls.
Detyra 1 Formoni ekipe msimdhnsish pr t trajtuar procesin e msimdhnies n shkoll.
Gjat historis, msimdhnsit zakonisht kan punuar si m vete, pa qen t lidhur me grupin.
Shumica nuk diskutonin ndr vete rreth shtjesh q kan t bjn me proceset msimore.
Shkollat e mira kalojn prej qasjes UN dhe KLASA IME te NE dhe SHKOLLA JON. Kjo varet
n mas t madhe nga drejtori i shkolls dhe Kshilli drejtues i shkolls. Ata duhet t din t
vihen n krye, pastaj msimdhnsit do t jen t gatshm t ndjekin shembullin e tyre. Pr
kt arsye, drejtori duhet ta kuptoj procesin e formimit t ekipit. Katr fazat e ktij procesi q
jan prshkruar n materialet prcjellse mund t shrbejn si piknisje e mir. Nj tjetr aspekt
i rndsishm q duhet kuptuar sht mnyra si t motivohen msimdhnsit pr t punuar
s bashku. Nse ju gjeni mnyrn pr t shprblyer punn ekipore, ju do tia dilni t motivoni
msimdhnsit q t punojn si ekip.
Personeli administrativ dhe mbshtets ka rndsi t madhe gjat zhvillimit organizativ: A
sht sekretaria e shkolls e suksesshme? Shnimet a mbahen si duhet? Si qndron puna me
mirmbajtjen dhe pastrtin e objektit dhe t oborrit t shkolls? Materialet msimore a ruhen
me kujdes?
Si qndron puna me menaxhimin e kohs, t dokumenteve dhe mbledhjeve?
Po me komunikimin e brendshm dhe bashkpunimin me akter jasht shkolls? Kto aspekte
do t trajtohen n seminarin 4: Komunikimi, marrdhniet dhe menaxhimi; koha, dokumentet dhe
mbledhjet.
Krejt kto aspekte jan prfshir n platformn zhvillimore t shkolls. Pse? Nse bie fjala,
regjistrat nuk mbahen si duhet apo t dhnat nuk arrijn te njerzit q kan nevoj pr to, sht
e pamundur q t prmbushen synimet e dshiruara.
6. Plani zhvillimor i shkolls.

Hartimi i planit zhvillimor t shkolls sht thelbi i procesit t zhvillimit t shkolls. Nse hartohet
me prfshirjen e t gjithve, ai prkufizon qllimet pedagogjike t shkolls. Ky dokument
strategjik hartohet me angazhimin e personelit t shkolls, Kshillin drejtues t shkolls dhe
mundsisht kshilltart nga bashksia e gjer. Pas prgatitjes s Planit zhvillimor t shkolls,
duhet q t paktn dy her n vit, t kontrollohet nse ka nevoj q ai t ndryshohet pr tiu
prshtatur kushteve t jashtme. Puna e zhvillimit t shkolls sht nj tregim q smerr kurr
fund. Pra, prmirsimi sht proces i vazhdueshm.
22
Plani zhvillimor i shkolls sht i hollsishm dhe duhet t ket prafrsisht kt struktur:
I. Hyrja
- Prshkrimi i shkurtr/pasqyra e shkolls
- Fuqia ligjore periudha q prfshin PZhSh-ja, miratimi dhe ndryshimi i tij
II. Analiza e puns s shkolls (bazuar n kriteret e cilsis)
T dhnat themelore nga SMIA
Analiza e fushave t cilsis
III. Vizioni (me nj prshkrim t shkurtr)
- Synimet afatgjata
IV. Plani i menaxhimit (3-10 pika kye):
- Qllimet afatmesme
V. Planet vjetore
- Prparsit
- Arritjet kryesore
- Veprimtarit
- Prgjegjsit
- Shpenzimet
- Burimet
- Afati kohor
- Objektivat afatshkurtra
- Fushat dhe veprimtarit kye zhvillimore
- Prshkrimi i veprimtarive dhe proceseve
- Planet punuese pr projekte t ndryshme dhe prshkrimi i proceseve
VI. Plani i monitorimit dhe vlersimit
VII. Shtojca (Dokumentet prkatse)
6.1. Hapat e procesit

Analiza e puns s shkolls duhet t bazohet n t dhna statistikore, pra n bazn e t
dhnave SMIA (Sistemi pr menaxhim t informatave n arsim), si dhe shqyrtimin e fushave
t cilsis n shkoll. T dhnat statistikore informojn pr t gjith elementt e procesit t
hartimit t Planit zhvillimor t shkolls. T dhnat statistikore q prdoren n PZhSh duhet t
jen t sakta.
Vizioni sht i veant pr seciln shkoll. Ai varet nga gjendja e shkolls, e msimdhnsve, e
nxnsve dhe e drejtorit t shkolls. Pr formulimin e vizionit duhet dialog, si dhe duhen marr
parasysh normat ligjore dhe aspiratat e bashksis lokale pr fmijt e tyre. Vizioni sht zemra
e nj plani zhvillimor shkolle. Ai prfaqson orientimin filozofik t shkolls, parimet dhe vlerat e
saj. Ai bhet bashkarisht.
Pasi t jen vendosur synimet kryesore t planit zhvillimor t shkolls, bhet plani i menaxhimit.
Ky i fundit prcakton pikat zhvillimore kryesore q przgjedhen pr nj periudh prej dy deri
tre vjet. Kto aspekte kryesore paraqiten n form objektivash afatmesme, q jan konkrete,
t matshme, trheqse dhe reale (dhe prmbushen pas tre vjetsh). Rekomandohet q t mos
23
vendosen m tepr se 2-3 synime kryesore brenda nj viti shkollor, q do t thot jo m tepr se
10 aspekte zhvillimore kryesore pr nj periudh tre-vjeare.
Prej planit menaxhues rrjedhin planet vjetore. Kto plane zakonisht synojn t prmbushin
objektiva afatshkurtra t fushave dhe veprimtarive kye t zhvillimit. Prandaj, sht e rndsishme
q t prshkruhen qart dhe konkretisht veprimtarit dhe projektet. Prshkrime t tilla prbjn
bazn e planeve punuese t hollsishme, ku sht e dukshme pr t gjith se kush pr far
sht prgjegjs, deri kur, me k dhe far veprimesh do t ndrmerren. Objektivat e planeve
t veprimit shprndahen npr gjith vitin shkollor dhe prcaktojn burimet dhe personat e
nevojshm pr realizim. Ato do t shqyrtohen gjat vlersimeve t ardhshme.
Rezultatet e planeve t puns duhet t regjistrohen. Kto letra duhet t mblidhen n nj dosje
t veant, ku kan qasje t gjith msimdhnsit. E mira e prshkrimeve t tilla t hollsishme
qndron n at se nse nj msues sht i ri n shkoll, bie fjala, ai/ajo mund to msoj rreth
zhvillimit t shkolls, veprimtarive t ndryshme dhe mnyrs si t menaxhoj projektet e veta.
Ato bhen baz pr veprimtari n t ardhmen; shkolla mund tua tregoj dokumentet njerzve
nga jasht. N kuadr t ktyre dokumenteve sht e udhs q t prfshihen edhe problemet,
sfidat, dshtimet dhe t arriturat.
Monitorimi i rregullt i planeve t veprimit sht jetik pr zhvillim t mbar t shkolls. Nse
nuk ka monitorim, proceset ndalen, pastaj njerzit nuk e din far t bjn n vazhdim, detyrat
nuk kryhen, oraret e humbin rndsin dhe kshtu ngec i tr procesi i zhvillimit.
Vlersimi i prparimit t br n realizimin e PZhSh-s prfshin tre nivele. N nivelin e par hyjn
veprimtarit e prfunduara me koh (me ngjyr t gjelbr); niveli i dyt prfshin veprimtarit
realizimi i t cilave sht vonuar (me ngjyr t verdh); ndrsa niveli i tret prfshin ato veprimtari
q jan anuluar apo q kan rrezik t anulohen (me ngjyr t kuqe). Prdorimi i ngjyrave t
semaforit na ndihmon q t prcaktojm m leht cilat plane duhen ndryshuar me koh.
sht e nevojshme q t kemi nj plan vlersimi me objektiva t qarta q i prcaktojn qllimet
e vlersimit. Ky plan i cakton pyetjet kryesore q duhen prgjigjur gjat vlersimit. Ai prdor
kriteret dhe treguesit e PZhSh-s pr t matur prparimin. Ai gjithashtu prdor tregues t tjer
prkats q do t ndihmojn n matjen e rezultateve t PZhSh-s.
Plani duhet t prcaktoj cilat dokumente do t shqyrtohen n kuadr t procesit. Ky proces
merr shum koh, mirpo rezultatet e tij hyjn shum n pun. Ftojini ekspertt tju ndihmojn
rreth ktij procesi. Rezultatet e nj vlersimi mund ta shtyejn shkolln t ndryshoj disa prej
synimeve afatgjata q ka apo edhe ta ndryshoj vizionin e vet. Procesi i vlersimit sht pjes
prbrse e ciklit t prmirsimit.
Shtojca e planit zhvillimor t shkolls nuk duhet t jet vetm nj prmbledhje e t gjitha dokumenteve
t rndsishme, por edhe e literaturs s dobishme, lineve, adresave t ekspertve, etj.
Aktiviteti #8 Diskutoni rreth pyetjeve t mposhtme

Sipas jush, cilat jan pikat kye gjat planifikimit t zhvillimit t shkolls (PZhSh)?
A ka ndonj tem pr t ciln do t donit t msonit m shum?
far pyetjesh keni?
Shkmbeni prgjigjet tuaja me grupin tuaj. Pastaj n grup prcaktoni shtjet e prbashkta q
duhet t marrin parasysh t gjith pjesmarrsit.
24
6.2. Parimet e planifikimit dhe realizimit t prbashkt

Q plani t jet i suksesshm, njri prej parakushteve sht q t ket prfshirje sa m t gjer
n procesin e hartimit t tij. Kjo nnkupton q fillimisht duhet t sigurohemi q t prfaqsohen
t gjith aktert ky. N kt mnyr plani zhvillimor me filozofin e tij do t jet i pranueshm
pr t gjith aktert, t cilt do t jen pjesrisht prgjegjs pr realizimin e tij. Kshilli drejtues
i shkolls dhe drejtori duhet ta udhheqin procesin e prgatitjes. sht mir q t prfshihet
personeli akademik i shkolls, jo vetm pr t prfituar nga njohurit dhe prvoja e tyre, por
edhe pr ti motivuar ata t marrin pjes n realizim t planit dhe t ndajn prgjegjsin pr
projekte t ndryshme. Mnyrat si mund t kontribuojn msimdhnsit n realizimin e planit do
t diskutohen m hollsisht n seminarin q flet pr temn Menaxhimi i projekteve.
Pavarsisht faktit q Kshilli drejtues i shkolls ve prfshin prfaqsuesit e msimdhnsve,
prindrve e nxnsve, antar t tjer nga bashksia si prfaqsuesit e shoqris civile apo t
ndrmarrjeve lokale mund t prfshihen me qllim q t ken rastin t japin kontributin e tyre
dhe t shprehin kndvshtrimet e tyre.
Praktikat e tanishme tregojn q jo t gjitha shkollat respektojn parimin e prfshirjes s t gjith
akterve kryesor n procesin e hartimit t Planit zhvillimor t shkolls. Kjo e pengon realizimin
dhe i jep imazh t keq shkolls n syt e nxnsve, msimdhnsve dhe prindrve. Ky argument
mbshtetet nga hulumtimi Sa jan t knaqur prindrit, nxnsit dhe msimdhnsit me
administratn e shkolls dhe pjesmarrjen n shkoll. Sipas rezultateve t ktij hulumtimi rreth
40% e nxnsve jan t paknaqur me arsimin q marrin n shkoll; ata kan nevoj pr arsim
cilsor.1 Ky nivel besimi nuk mund t ndryshoj pa realizimin e planeve zhvillimore t shkolls.
Aktiviteti #9 Pyetje pr diskutim:
Ku qndron shkolla juaj n aspektin e prfshirjes s akterve kryesor n prgatitjen e planit
zhvillimor t shkolls?
Cili sht roli i drejtorit t shkolls n kt kuadr?
Pse duhet harmonizuar veprimet e akterve t shkolls gjat prgatitjes s Planit zhvillimor t
shkolls?
Si dhe kur e fillojm procesin e hartimit t planit zhvillimor t shkolls? do fillim sht i vshtir;
kjo vlen edhe pr nismn pr t hartuar planin zhvillimor t shkolls. Faza e par sht m e
ndjeshmja dhe m e pasigurta prej fazave t hartimit t planit zhvillimor. Pasiq n kt koh
merren t gjitha vendimet rreth procesit t prgatitjes s planit zhvllimor, sht e rndsishme
q t qartsojm rolin dhe detyrat e gjith t prfshirve. Procesi q rezulton n plan duhet t
jet i prcaktuar qart dhe transparent. Shpjegimi i hapave n ciklin e menaxhimit t projekteve
(shihni seminarin q flet pr menaxhimin e projekteve) duhet tu jepet t gjithve, n mnyr q
t gjith ta din paraprakisht far do t punohet dhe t jen t prgatitur dhe t motivuar pr
t dhn ndihmn e tyre.
6.3. Hapat pr hartimin e Planit zhvillimor t shkolls

Plani zhvillimor i shkolls sht projekt i madh, q prmban nj numr projektesh m t vogla.
Pr t kuptuar shtje si komunikimi i msimdhnsve me nxnsit dhe atmosfera q duhet t
jet e pranishme n ndrveprimin e akterve t shkolls, udhheqja profesionale e drejtorit t
shkolls do t ndihmonte n lehtsimin e dialogut dhe diskutimit.
N menaxhimin e nj projekti t till zakonisht hyjn katr faza.
1 M hollsisht msoni n hulumtimin mbi Sa jan t knaqur prindrit, nxnsit dhe msimdhnsit me administratn e
shkolls dhe mundsit pr pjesmarrje n shkoll. IQ Consultant, Prishtin.
25
Vlersimi
Realizimi
Fillimi i
procesit
Planifikimi
Figura 3: Fazat pr hartimin e planit zhvillimor t shkolls

6.3.1. Faza 1 Nisja e projektit pr hartimin e Planit zhvillimor t shkolls (PZhSh)
Bazuar n ciklin e menaxhimit t projekteve, n kt faz PZhSh-ja nis me tre hapa kryesor.
I pari, duhet t sigurohemi q vlersimi i nevojave t shkolls pasqyron rrethanat e vrteta.
MASHT-i sht duke prgatitur nj Sistemi pr menaxhim t informatave n arsim (SMIA), i cili do
t mbledh t dhna pr t gjitha shkollat.
Pr t pasur nj pasqyr t arsimit q zhvillohet n shkolln tuaj, drejtori i shkolls bashk me
stafin duhet t shqyrtoj t dhnat q i kan mbledhur pr SMIA. far domethnjeje kan t
dhnat? far ju tregojn rreth shkolls? Do t ishte shum e dobishme sikur gjat procesit t
dhnat ti tregoheshin Kshillit drejtues t shkolls, ku prfaqsohen t gjitha grupet e akterve.
Kta pastaj do t kuptonin domethnien e tyre.
Pra, hartimi i Planit zhvillimor t shkolls duhet t filloj nga t dhnat e SMIA-s, n mnyr q
t gjith ta ken t qart gjendjen e tanishme t shkolls. Tabela e ktyre t dhnave t SMIA-s
mund t gjendet n materialet prcjellse.
Ku qndron shkolla juaj sa i prket infrastrukturs, msimdhnsve, stafit t
shkolls dhe nxnsve (n baz t t dhnave t SMIA-s)?
Dobsit: far kulture dhe komunikimi ekziston ndrmjet akterve t ndryshm
t shkolls?
Si mund t mblidhen t dhna precise pr shkolln?
Cili sht roli i drejtorit t shkolls n kt drejtim?
Pyetje pr diskutim:
Hapi vijues n fazn e par t PZhSh-s sht q gjendja e tanishme t shihet sipas kritereve t
cilsis pr zhvillimin e shkolls.
Tet fushat e cilsis q jan t rndsishme pr zhvillimin e shkolls tashm jan shpjeguar n
seminarin e par. Prcaktimi i anve t fuqishme dhe dobsive q ka shkolla n seciln fush t
cilsis n krahasim me treguesit e fushave dhe vizionin e synimet e shkolls i ndihmon shkolls
26
t shoh dhe tu jap prparsi veprimeve t nevojshme pr prmbushjen e objektivave t

zhvillimit t shkolls.
VIII
Menaxhimi i
ndrtess s
shkolls
VII
Prfshirja
VI
Prqendrimi dhe
strategjia pr
rritjen e cilsis
V
Profesionalizmi i
msimdhnsve
IV
Udhheqja dhe
menaxhimi i
shkolls
III
Kultura e shkolls
II
Kultura, cilsia
dhe procesi i
msimdhnies
Krcnimet Mundsit
I
Rezultatet dhe
suksesi
Aktivitet:
N tabeln n vijim shnoni fushat e cilsis dhe aspekte t cilsis q ndrlidhen me shkolln
tuaj.
N harmoni me tet fushat e cilsis, hapi fillestar vijues n hartimin e planit zhvillimor t shkolls
sht analiza e puns s shkolls. Tet fushat e cilsis q jan marr nga platforma e cilsis
pr zhvillim t shkolls, mund t shrbejn pr analizn e gjendjes s tanishme. do grup i t
dhnave t SMIA-s mund t prfshihet n njrn prej fushave t cilsis, pastaj mund t shtohen
t dhna t tjera, si pr shembull t dhna nga vlersimi i rregullt i efektshmris s shkolls, rreth
zhvillimeve, arritjeve dhe mangsive t shkolls q prfshihen n raportet e puns s shkolls,
raportet e vlersimeve t jashtme, raportet e inspektimeve, etj. Kjo faz do t jet e leht, pasiq
fushat e cilsis jan diskutuar hollsisht gjat seminarve Cilsia e arsimit dhe Shkolla e mir.
Pas mbledhjes s t dhnave, hapi tjetr n hartimin e Planit zhvillimor t shkolls sht q
komiteti prgjegjs t diskutoj pr rezultatet e t dhnave dhe fushat e cilsis ku sipas tyre
nevojitet prmirsim. Pr aspekte t caktuara mund t jet m mir q t mbahen diskutime n
grupe t vogla para se t arrihet te rekomandimet pr prmirsim (p.sh., prgatitja e planit pr
zhvillim t personelit). Kshillohet q t uleni bashk me personelin admistrativ pr t analizuar
punt e tyre rutinore, si dhe prvojn e tyre n lidhje me fusha t sukesshme apo problematike.
N shkolla m t mdha, vet numri i t prfshirve n zhvillimin e shkolls mund t jet shum
i madh pr t mundur t punojn si nj grup: n raste t tilla, pjesmarrsit mund t ndahen
n grupe m t vogla (me 6-8 veta) varsisht prej fushs s ekspertizs s tyre dhe t ftohen q
t kontribuojn aty ku munden m s miri. Rezultatet e diskutimit n grupe t vogla duhet ti
njoftohen t gjith grupit q punon n Planin zhvillimor t shkolls.
Jan disa metoda t veanta q mund t ndihmojn n analizn e gjendjes s tanishme n grupe
t mdha, si dhe pr artitur pajtimin e t gjithve rreth problemeve m serioze q duhen trajtuar
t part.
Mendoni pr rndsin e draft-planeve n vizionin dhe synimet afatgjata t shkolls.
Analiza SWOT (ant e fuqishme, dobsit, mundsit dhe krcnimet) sht metod e mir pr t
prcaktuar arritjet dhe problemet dhe pr t arritur nj barazpesh ndrmjet anve t fuqishme
27
dhe t dobta n fusha t ndryshme cilsie. Kjo metod gjithashtu na ndihmon ti kthejm syt
kah e ardhmja dhe t kuptojm shanset, mundsit dhe rreziqet q duhen trajtuar. (Vrejtje:
shum prej dobsive m s miri rregullohen duke prdorur ant e fuqishme t shkolls).
N materialin prcjells do t gjeni prshkrimin e hollsishm t analizs SWOT.
M posht jan dhn disa pyetje q mund t prdoren gjat nj analize SWOT:
Shembuj pyetjesh q ndihmojn n prcaktimin e anve t fuqishme:
far po bjm mir? Si mund ta dim? far kemi arritur n vitin e fundit? far kemi realizuar me
sukses? Cilat projekte i kemi realizuar gjat vitit t fundit?
N cilat lnd jan nxnsit tan t mir? Sa prej msimdhnsve kan kualifikim t lart? far
kontributesh kemi marr nga bashksia apo ndrmarrjet lokale? far zotsish kan msimdhnsit
tan?
Cilat jan vlerat pozitive t shkolls?
Shembuj pyetjesh pr prcaktimin e dobsive:
far spo bjm mir?
far problemesh ka? far na zemron rreth shkolls son? A sht shkolla jon e sigurt dhe pa dhun?
far komunikimi zhvillohet ndrmjet msimdhnsve e nxnsve dhe msimdhnsve e prindrve?
A kemi nj atmosfer pozitive dhe respekti? A mund t bjm m shum q t prfshijm t gjith
fmijt? far t bjm pr t ulur mungesat dhe braktisjen e shkolls? far mund t prmirsojm?
Shembuj pyetjesh pr prcaktimin e mundsive:
A mund t presim ndryshime n t ardhmen e afrt q do ta ndihmojn shkolln? A ka ndonj ligj t
ri apo udhzim administrativ q po prgatitet nga MASHT-i dhe q do t na ofroj ndonj mundsi t
re? A ka partner t mundshm q nuk jan ftuar deri tash (p.sh., ndonj ndrmarrje lokale apo OJQ?
Kujt mund ti drejtohemi pr financim prve MASHT-it? A ka ndonj shkoll tjetr me t ciln mund t
bashkpunonojm dhe t shkmbejm materiale? Cilat institucione i prkrahin shkollat n zhvillimin
e tyre? A ka komuniteti ndonj interes q ne mund t prmbushim, bie fjala rreth lndve zgjedhore
dhe veprimtarive jasht-shkollore?
Shembuj pyetjesh pr prcaktimin e krcnimeve:
N far pengesash po hasim? A parashihet ndonj investim i rndsishm pr ruajtjen e gjendjes s
tanishme (si meremetimi i sistemit t ngrohjes/atis e t ngjashme)? A parashihen ndryshime n staf
q do t zvoglonin numrin apo t onin n humbjen e nj kualifikimi t veant (msimdhnsit e
gjuhve duan t largohen...)? A po pgatitet ndonj ligj i ri q krkon ndryshime n shkoll dhe t cilin
duhet ta zbatojm? A ka njerz q sjan t knaqur me gjendjet aktuale; si do t merreshin me t?
Cilat jan sfidat q vijn me ndryshimet e reja n Kornizn e Kurrikuls?
T gjitha pikat q nxjerrim gjat diskutimit t anve t fuqishme dhe dobsive, mundsive dhe
krcnimeve duhet ti shnojn sipas formatit t treguar m posht.
sht e rndsishme q t shqyrohet secila fush e cilsis. Pra, asnjra sduhet t anashkalohet
pasiq jan pjes prbrse t PZhSh-s.
Gjithashtu sht e rndsishme q t shnohen ato q diskutohen qart dhe thjesht.
Sugjerohet q t diskutohen shtjet e mposhtme gjat seancs plenare, si dhe gjat puns n
grupe t vogla: cilat rezultate na kan befasuar m tepr? A jan arritur ato q jan dshiruar?
Ku kemi mosprputhje m t madhe? N fund t dits, duhet t prcaktohen pikat e zhvillimit,
si dhe t testohet mundsia pr realizimin e tyre. Gjith kjo duhet t regjistrohet n formularin e
barazpeshs ndrmjet anve t fuqishme e t dobta.
28
6.3.2. Faza 2 Prgatitja e PZhSh-s

Vizioni i shkolls prshkruan si do t duket shkolla n t ardhmen: si do t jen msimdhnia
e t nxnit, marrdhniet, komunikimi dhe m e rndsishmja, rezultatet e shkolls pas dy-tre
vjetsh.
Vizioni dhe misioni i Ministris s Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis (MASHT) t prfshir n
Strategjin e arsimit parauniversitar n Kosov pr 2007 2017 ofron nj shembull t mir t
formulimit t aspiratave organizative:
Filozofia: T gjitha qeniet njerzore jan individ me t dreja t barabarta. Puna dhe
komunikimi yn duhet t jet i bazuar n respekt t ndrsjell.
Vizioni: Kosova shoqri e dijes, e integruar n rrjedha evropiane me mundsi t barabarta pr
zhvillim personal t t gjith individve, t cilit i kontribuojn zhvillimit t qndrueshm ekonomik
dhe shoqror.
MASHT-i ka vendosur far duhet br pr t prmbushur vizionin n deklaratn e misionit: Ndrtimi
i nj sistemi arsimor gjithprfshirs, q siguron kushte pr formim cilsor t t gjith individve duke
kultivuar shprehi t t nxnit gjat gjith jets dhe vlera t qytetaris demokratike.
Formulimi i vizionit t shkolls (eventualisht edhe i misionit) duhet t prfaqsoj idet e t
gjitha grupeve t prfshira, pasiq vizioni duhet ta motivoj gjith shkolln dhe bashksin pr
t punuar drejt ofrimit t arsimit m t mir t mundshm pr fmijt e tyre.
Ja shembuj pr deklaratn e vizionit dhe misionit. Vizioni: zhvillim i plot i t gjith nxnsve t
shkolls n harmoni me vlerat e arsimit gjithprfshirs dhe krkesat e shoqris s prparuar dhe
demokratike. Misioni: ofrimi i kushteve pr arsimim cilsor t t gjith nxnsve prmes kultivimit t
shprehive t t msuarit gjat gjith jets dhe vlerave t qytetaris demokratike.
Synimet burojn prej vizionit dhe tet fushave t cilsis s shkolls. Ato synohen t prmbushen
brenda dy deri pes vjetsh. Disa synime mbesin m gjat; objektivat pr prmbushjen e
synimeve ndryshojn n koh varsisht prej ndryshimeve q ndodhin n shkoll.
Shembulli i vizionit t shkolls s par t prbashkt gjermane: Shkolla e s nesrmes sht vendi
q fuqizon t gjith t prfshirt n mendje, trup dhe shpirt, sht nj shkoll q mson dhe q
shron. sht nj vend q bashkon, ndrton ura dhe e sheh larmin si pasuri (kultura, brezat,
aftsit, gjinia) dhe ku t msuarit mund t prjetohet si takim pr ndarjen e diturive, n nj
frym nderimi dhe kureshtjeje. Kjo shkoll shihet si sistem i hapur n ndrveprimin me lagjen,
qytetin dhe rajonin e saj. Prindrit jan msimdhns dhe nxns - ... Shkolla jon e nesrme
do tu shrbej njerzve pas 1-99 + vjetsh. Ajo do t udhhiqet nga njerz q kan aftsi dhe
zemr pr t rritur cilsin dhe pr t shtuar gzimin q njerzimi do t mbaj n jet. Ky vend i t
nxnit dhe msimdhnies formsohet n mnyr aktive nga t gjitha palt. Ai do jet piktakim
i dituris, respektit, hares dhe suksesit.
Pr t prmbledhur, n kt faz prkufizohen hollsisht problemet dhe detyrat.
Prqendrimi sht te planifikimi n prputhje me objektivat afatgjata/vizionin, me fondet q
kemi n dispozicion dhe stafin e punsuar.
Aktivitet pr lexues: Varsisht prej kontekstit t shkolls ku punoni, t dhnat rreth
institucionit dhe analiza diagnoza e gjendjes dhe e synimeve t vna e prbn misionin
dhe vizionin e institucionit tuaj.
29
Problemet dhe detyrat e prcaktuara duhet t shoshiten mir ashtu q t dalin n pah
shkaktart dhe masat pr prmirsim t tyre.
Ky sht parakushti pr t vendosur si t zgjidhet nj problem.
Tabela e mposhtme tregon q nj problem mund t analizohet edhe m tej.
Kjo n parim sht mnyra si t formulohen objektivat pr t gjitha mangsit/problemet
kryesore. Numri i synimeve nuk duhet t kufizohet vetm n kt faz, por rekomandohet q
objektivat t formulohen qart dhe n mnyr t matshme.
Nr.
Mangsit
Shkaktart
- Nuk ka transport t
organizuar;
- Prindrit nuk
bashkpunojn me
shkolln;
Nivel i lart i
atyre q braktisin
shkolln (15%)
ndrmjet klass s
6-t dhe t 9-t
- Varfria e familjeve n
zonn e shkolls: t rinjt
duhet t punojn n
shtpin e tyre;
- Mungesa e masave pr t
ndihmuar nxnsit;
Pasojat
Synimet
- Nxnsit nuk
e prfundojn
arsimin fillor;
- Delikuenca e
fmijve;
- Dmtimi i
imazhit t
shkolls;
Niveli i braktisjes
s shkolls t
bjer nn 10% n
qershor t 2012-s.
- Tensionet
politike;
- Prindrit nuk e din vlern e

- Etj.
arsimit;
- etj.
B
Rezultati i ktij ushtrimi do t jet nj list me disa probleme dhe detyra me t cilat duhet t
merreni.
Pasiq jan t pakta shkollat q mund ti realizojn t gjitha brenda vitit, shtrohet pyetja: far
t bhet s pari?
Fushat e cilsis:
30
Fushat kryesore t zhvillimit n periudh tre-vjeare
Prgjigja sht: t radhiten. Ndonjher nj shkoll zgjedh t merret me nj problem t thjesht

vetm sa pr t treguar sukses; disa t tjera zgjedhin t merren me nj problem q ka rndsi
parsore dhe zgjidhja e t cilit do t prmbushte m tepr se nj objektiv.
Prparsia vendoset n prputhje me synimet dhe vizionin. Kjo bhet sipas nevojave dhe
mundsive t organizats, si dhe n baz t urgjencs dhe rndsis s problemit. Vendosja e
prparsis duhet t diskutohet n Kshillin drejtues t shkolls, si dhe n mbledhjet e personelit
t shkolls.
Nj metod pr t kuptuar mendimet e nj grupi m t madh sht q secili antar t notoj me
pik detyrn q e sheh si m t rndsishmen. Ju mund ti shkruani detyrat e prcaktuara n nj
letr dhe ti ngjitni ato n tabel nse nuk keni hapsir, detyrat mund ti shnoni me A, B e
kshtu me radh.
Kjo mund t bhet n mnyra t ndryshme: secili antar mund t ket vetm nj pik apo tri pik
kur kan m shum pik mund tia japin 2 njrs detyr dhe nj tjetrs apo t gjitha pikt tia
japin nj detyre apo tri detyrave nga nj pik, n harmoni me at q e konsiderojn si prioritare.
Figura e mposhtme ilustron ushtrimin pr vnien e prparsis ndr pikat zhvillimore kye.
Figura 4: Vlersimi i modelit pr vendosjen e prparsis

Detyra me m shum pik padyshim shihet si parsore nga shumica e grupit. Kjo vot e grupit
duhet t respektohet nse nuk merret parasysh duhet t bhet pr arsye t fuqishme dhe
bindse.
Shum shtje t rndsishme mund t zgjidhen pa pasur nevoj pr fonde shtes. N
fakt, pr shum prej shtjeve m t rndsishme krkohet thjesht q t ndryshohen sjelljet
dhe t ket angazhim pr t prmirsuar gjendjen. Si shembuj mund t marrim motivimin e
prindrve dhe antarve t bashksis t marrin pjes n funksionimin e shkolls; zbatimin e
Kodit t mirsjelljes pr rritjen e siguris n shkoll; apo mbikqyrjen e oborrit t shkolls pr
t rritur sigurin dhe pastrtin. Pastaj duhet t sigurohemi q t gjith msimdhnsit e kan
prgatitur orn msimore me shkrim, q listat n ditar kontrollohen dhe plotsohen do dit
dhe q regjistrohen mbledhjet pr t dshmuar q msimdhnsit diskutojn pr problemet e
msimdhnies dhe planifikojn veprime t veanta pr secilin nxns prej atyre q jan n rrezik
t braktisin shkolln. Kjo ka t bj me kulturn e shkolls dhe zbatimin e politikave t shkolls.
Hapi i radhs sht t bhet lista e problemeve dhe t krijohet nj pasqyr pr far duhet t
bhet dhe kur, duke filluar me prparsin nj, pastaj dy e kshtu me radh.
Padyshim q detyrat me prparsi duhen kryer sa m shpejt q t jet e mundur; prandaj, n
orarin e bashkangjitur do t shnohet edhe koha kur do t trajtohet problemi. Orari mundson
31
nj cikl 3-vjear realizimi: shumica e problemeve nuk mund t zgjidhen brenda nj viti. Kto
fusha kryesore t zhvillimit prbjn programin e zhvillimit t shkolls pr 2-3 vjett e ardhshm.
Orari tregon tre vite financiare, secili i ndar n katr erek.
Kjo mundson q planifikimi i fillimit t aktivitetit t bhet n nj tremujor, gj q mjafton pr
shqyrtimin. Shihni mostrn n materialet prcjellse t ktij seminari.
6.3.3. Faza 3 Realizimi i planit zhvillimor t shkolls Plani vjetor i shkolls
Planet vjetore t shkolls prgatiten duke u bazuar n pasqyrn tre-vjeare.
Plani vjetor i shkolls sht plan veprimi q prcakton kush far duhet t bj deri kur dhe me
k pr t arritur sukses. sht mir q t planifikohet n hapa t vegjl n kuadr t platforms
s planifikimit afatgjat t elementve kryesor.
Pyetjet kryesore pr kt faz jan:
far zhvillimesh kryesore do t ndodhin gjat vitit t ardhshm? Cilat veprimtari do t
trajtohen s pari; cilat mund t presin? Cili do t jet hapi i par pr zgjidhjen e problemit t par?
far treguesish do t kemi? Pr t mundur t shohim q i kemi prmbushur synimet tona, sht
me rndsi q t specifikohet far kemi n mendje kur themi q duhet t prmirsohet puna
ekipore e msimdhnsve?
Pr t vlersuar prparimin sht e dobishme t caktohen disa tregues dhe arritje kryesore:
puna ekipore e msimdhnsve prmirsohet kur ata takohen rregullisht (far do t thot
rregullisht?). Koncepti rregullisht mund t prkufizohet n mnyr konkrete:
T gjith msimdhnsit e nj lnde duhet t takohen dy her n muaj pr tre or gjat orarit t
puns pr t prgatitur lndn bashkarisht;
Materialet rreth prgatitjes s orve msimore duhet t jen n dispozicion t t gjith antarve
t grupit (n serverin apo bibliotekn e shkolls)
Si mund t kontrollohen kta tregues? Prshkruani procedurn dhe instrumentin q prdorni pr
t prcaktuar arritjet kryesore, pr shembull procesverbali i mbledhjeve, materialet e prgatitura
bashkarisht, masat dhe konceptet e prbashkta t vlersimit, intervistat me msimdhns.
Kush jan personat/grupet q kan prgjegjsin? Prcaktoni personat q duhet t angazhohen
pr t arritur rezultatin. Bie fjala, msimdhnsi q sht prgjegjs pr udhheqjen e programit
t zhvillimit profesional do t duhej t udhhiqte dhe mbikqyrte realizimin e Planit t zhvillimit
profesional t shkolls.
Kujt far ndihme i nevojitet? Pyetjet e mposhtme ndihmojn n prcaktimin e ndihms s
nevojshme: A kemi hapsir t mjaftueshme dhe teknologjin e nevojshme informatike pr
mbledhjet tona? A kemi materiale t mjaftueshme, libra, etj.? A ka nevoj pr buxhet personi/
grupi prgjegjs?
Kur duhet t kryhet puna? sht shum e rndsishme q t caktohet nj dat, pr shembull 15
janar 2014, si dhe t prcaktohet kur duhet t kryhet puna dhe kur duhet t monitorohet.
Cilt jan treguesit e suksesit pr ne? Kshilli drejues i shkolls e vlerson rregullisht zhvillimin
e puns, si dhe diskuton me individt prgjegjs pr mnyrn si mund ti ndihmojn prparimit.
Pr tiu prgjigjur si duhet pyetjes: A ishim t suksesshm? duhet t mbshtetemi n kriterete
vna n kuadr t treguesve/arritjeve kryesore.
32
Shihni modelin e planit n materialet prcjellse

Rekomandohet q t gjitha pikat kryesore t zhvillimit t trajtohen njjt apo m saktsisht,
detyrat me prparsi q duhen realizuar gjat planit vjetor t shkolls dhe n secilin vit t Planit
zhvillimor t shkolls.
Shtjellimi i planit vjetor t shkolls (q pasqyron Planin zhvillimor t shkolls) mund t prfshihet
edhe n modele t tjera, por n kt rast sugjerohet q t shqyrohet modeli i mparshm dhe t
merren prej tij t hyra pr modelin e radhs q do t vendoset n planin vjetor t shkolls.
Modeli i nj plani vjetor
Fushat e cilsis:
Veorit e cilsis:
Prparsit:
Nr.
Arritjet
kryesore
Veprimtarit
Prgjegjsit
Shpenzimet
Burimet
Afati
Plani zhvillimor i shkolls duhet t prfshij edhe planin buxhetor. Lista e shpenzimeve t
parapara pr veprimtari t planifikuara brenda nj kohe t caktuar duhet t prfshihet n kt
plan. Plani buxhetor duhet t jet n prputhje me synimet, objektivat dhe veprimtarit e
prkufizuara. N kt faz duhet t prfshihen vetm shpenzimet e prgjithshme, prderisa
buxheti i plot prgatitet gjat fazs s shqyrtimit t projektit.
Plani vjetor i shkolls duhet t miratohet dhe vlersohet n periudhn e rregullt.
Ekipi redaktues e prfundon dhe redakton Planin zhvillimor t shkolls dhe planin vjetor dhe
pastaj e dorzon kt edhe njher pr miratim. Pasi t miratohet dokumenti, ai mund t
publikohet n internet, n uebfaqen e shkolls, n buletinin informativ apo revistn e shkolls.
6.3.4. Faza 4 Monitorimi dhe vlersimi i PZhSh-s
Realizimi i Planit zhvillimor t shkolls monitorohet dhe vlersohet gjat gjith procesit. Kjo faz
sht e rndsishme sepse na informon rreth gjendjes dhe cilsis s PZhSh-s.
far monitorohet n PZhSh?
N Planin zhvilimor t shkolls ne i monitorojm veprimtarit dhe rezultatet e prcaktuara pr
fushat e cilsis. Baza pr monitorimin e veprimtarive qndron n planin e veprimtarive, derisa pr
monitorimin e rezultateve jan treguesit q shprehen n synime t matshme dhe kritere t puns.
Monitorimi i PZhSh-s bhet duke mbledhur t dhna, duke i regjistruar dhe analizuar ato pr t
formuluar prfundimet dhe rekomandimet pr ndrmarrjen e masave korrigjuese me qllim t
arritjes s rezultateve t synuara dhe t planifikuara brenda afatit dhe me burimet n dispozicion.
T dhnat q sigurohen me monitorimin dhe vlersimin e PZhSh-s prdoren pr qllime t
ndryshme: pr t udhhequr pikat referuese, pr t menaxhuar, pr t raportuar, pr t korrigjuar,
si dhe pr t msuar t tjert.
Shqyrtimi i prparimit t arritur n realizimin e PZhSh-s bhet n tre hapa. S pari, vlersohet nse
veprimtarit jan kryer me koh (t shnuara me t gjelbr); s dyti, prcaktohet cilat veprimtari
33
jan realizuar me vones (t shnuara me t verdh); dhe s treti, shnohen veprimtarit q jan
anuluar apo q rrezikohen t anulohen (t shnuara me ngjyr t kuqe). Pastaj bhet vlersimi i
nevojave q duhen prmbushur n vijim, sipas dritave t semaforit.
Shihni modelin e tabels s monitorimit n materialet prcjellse. Ajo prfshin fushn e cilsis,
pikat e referimit, prparimin e br, vshtirsit, arritjet dhe perspektivn/reagimet.
Grafiku i mposhtm tregon rrethin e vlersimit, i cili prdoret pr t kontrolluar nse projektet
dhe veprimtarit, planet dhe objektivat vazhdojn t jen n linj me vizionin dhe filozofin. Pr
m tepr, ai shrben si instrument pr t kontrolluar nse projektet e veanta tregojn sukses
dhe nse prmbushen synimet afatshkurtra.
6.4. Raporti me Kshillin drejtues t shkolls

Zhvillimi i shkolls duhet t udhhiqet nga bordi drejtues. Drejtori e formon bordin drejtues dhe e
emron kreun e bordit n bashkpunim me msimdhnsit. Pas fazave fillestare, rekomandohet
q drejtori t zgjedh si kryetar t bordit nj msimdhnsi t shquar.
Rekomandohet q bordi drejtues t mos ket m tepr se 10 antar dhe t mbetet i njjti gjat
gjith periudhs s hartimit t planit zhvillimor. Bordi e udhheq t gjith procesin n mnyr
t besueshme (prgatitja paraprake, mbshtetja, publikimi, kshillimi, t dhnat, dokumentimi)
dhe sht n kontakt me grupet e projekteve t tjera dhe partnert e jashtm. Transparenca
arrihet prmes raportimit t rregullt n konferenca apo prmes publikimit t t dhnave n
buletint informativ, revistat e shkolls, uebfaqet e shkolls, etj.
Bordi drejtues i Planit zhvillimor t shkolls i raporton Kshillit drejtues t shkolls, i cili i miraton
planet dhe rekomandimet pr prmirsimin e shkolls.
34
7. Fjalorth
Efektshmria Arritja e rezultateve t dshiruara.
Efikasiteti Arritja e rezultatit t dshiruar duke prdorur sa m pak burime (si para, materiale,
koh, eskpertiz, etj.)
Instrumenti i vlersimit Mjetet q prdoren pr t matur, vlersuar dhe gjykuar pr cilsin e
nj rezultati t arritur.
Misioni Deklarata e synimit q nj institucion ka prgjegjsi t realizoj.
Modeli i drejtimit Proces i organizuar q prdoret pr t planifikuar prmirsimin e nj
shkolle (apo organizate tjetr). Ai nis me formulimin e vizionit nga ana e akterve t shkolls, i
cili prcakton far dshiron t arrij shkolla brenda nj periudhe t caktuar. Modeli i drejtimit
bazohet n pyetje si: Ku duam t arrijm? Cilat vlera kan rndsi pr ne? far ndryshimesh
duhet t bjm n praktikat e msimdhnies? Pse? Si mund ta bjm kt? Si duam q nxnsit
tan t ndrveprojn, msojn dhe bashk-krijojn? Thn shkurt, modeli i drejtimit t shkolls
sht platform udhzuese drejt zhvillimit t shkolls.
Monitorimi Procesi i krahasimit t vazhdueshm t rezultateve t pritura me ato t arritura.
Prdorimi i metodave sistematike pr mbledhjen e t dhnave q masin prparimin drejt nj
synimi apo objektive. (Synimi i monitorimit sht t ndihmoj q puna n shkoll t jet m e
efektshme dhe e frytshme.)
Objektiva Qllimi pr t arritur nj rezultat konkret (zakonisht brenda nj kohe t caktuar);
synimet zakonisht prkufizohen nga objektivat konkrete pr realizimin e tyre.
Piksynimi Arsyet pse bhet dika; zakonisht shprehet me synime apo rezultate.
Plani vjetor i shkolls Veprimtarit q do t mundsojn prmbushjen e objektivave t
caktuara gjat nj viti shkollor.
Plani zhvillimor i shkolls Vendimet rreth asaj q duhet br n t ardhmen; kto vendime
prqendrohen n aspekte t shkolls q antart e saj duan t prmirsojn.
Rezultati Rrjedhoja a veprimeve t ndrmarra.
Standardet Niveli i cilsis s puns i dshiruar apo pritur.
Synimi Qllimi pr arritjen e rezultateve t dshirueshme.
Treguesit Sjelljet e dukshme apo t dshmueshme q tregojn gjendjen e dikaje; pr shembull,
ulja e numrit t grindjeve n fushn e lojs tregon q dhuna fizike n shkoll sht duke rn.
Treguesit e cilsis Dika q tregon si sht gjendja karshi cilsis s dshiruar t rezultateve.
Vzhgimi Procesi pr t vrejtur apo par dika.
Vizioni Deklarata q prshkruan gjendjen q dshiron t arrij shkolla; deklarat q pasqyron
synimet dhe besimet e prbashkta dhe shrben pr t orientuar veprimet e shkolls. Vizioni
shrben si busull morale pr sjelljen e personelit t shkolls dhe t Kshillit drejtues t shkolls.
Vlersimi Gjykimi rreth cilsis dhe vlers s rezultateve t arritura n krahasim me proceset e
synuara; p.sh., matja e zotsis s nxnsve apo vlersimi i cilsis s nj procesi si msimdhnia.
Zhvillimi i msimdhnies Procesi i organizuar pr zhvillimin e njohurive dhe shkathtsive t
msimdhnsve prkitazi me procesin e msimdhnies t nxnit, n prputhje me rezultatet
q parasheh planprogrami pr nxnsit, si dhe me hulumtimin e br n nivel ndrkombtar
rreth praktikave m t mira t msimdhnies.
35
Zhvillimi i personelit Proceset, planet dhe veprimtarit pr prmirsimin e aftsive t

individve q punojn n nj organizat (p.sh., shkoll), duke prfshir prmirsimin e proceseve
t nevojshme pr t rritur cilsin e puns ekipore pr arritjen e rezultateve t dshiruara.
Zhvillimi i shkolls Hapat q ndrmerren pr t prmirsuar cilsin e puns s shkolls n
t gjitha aspektet. Ai prfshin prmirsimin e msimdhnies, zhvillimin e personelit, zhvillimin
organizativ dhe (ndonjher) infrastrukturn. Piksynimi i prgjithshm i ktij zhvillimi sht t
prmirsoj cilsin e prvojs s t msuarit pr nxnsit, si dhe t prmirsohen rezultatet e
tyre arsimore.
Zhvillimi organizativ - Proces afatgjat i menaxhimit me t cilin prmirsohet dhe shtohet
aftsia e nj organizate (p.sh., e shkolls) pr t prmbushur synimet e dshiruara.
Burimet
Manuali pr buxhet dhe financa t shkollave, IDEP, financuar nga Banka Botrore dhe realizuar
nga MASHT-i.
Fullan, M. (2001): T kuptuarit ndryshe i ndryshimit n arsim. Edualba, Prishtina.
Goddard, T., Duraku, N., Ninaku, Xh. (2006): Hyrje n menaxhimin e arsimit. Udhzues pr
strvits. KEDP, Prishtin.
Grup autorsh (2005): Prmirsimi i puns s nj organizate, ADEA, Prishtin.
Baumann, H.W. (2004): Plani zhvillimor i shkolls, GTZ, Prishtin.
Popovci, Dukagjin (2009): Planifikimi sipas metods s platforms logjike (Manual pr
administrator t arsimit). KEC, Prishtin.
36

Giz2013 Alb Seminari 3

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giz2013 Alb Seminari 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Seminari Tre

Seminari Tre: Zhvillimi i Shkolls

1.1. Synimi i seminarit

1.2. Suksesi i pritur

- T jen n gjendje t zbatojn procesin e vetvlersimit n shkollat e tyre

Seminari Tre: Zhvillimi i Shkolls

Rezultatet e pritura nga pjesmarrsit n fushn e shkathtsive:

2. Strategjia pr zhvillimin e cilsis

far lloj shkolle dshirojm t krijojm? far cilsish do t ket ajo?

Vizioni nuk duhet t kufizohet nga gjendja e tanishme e shkolls son.

Seminari Tre: Zhvillimi i Shkolls

3. Vlersimi i efektshmris s shkolls

Seminari Tre: Zhvillimi i Shkolls

Shkolla e mir njihet me arritjet e saj n krahasime t ndryshme, si:

Kalueshmria n nivel shtetror pr nivelin e njjt arsimor;

Prmes krahasimeve t shumta ne shohim far e bn nj shkoll t mir.

3.2. Monitorimi dhe vlersimi i efektshmris s puns n shkoll

Vlersimi i efektshmris s shkolls (shkalla e arritjes s rezultateve t synuara) prbn

3.3. Hulumtimi dhe vlersimi i rekomanduar pr matjen e

3.3.1. far jan t hyrat, procesi dhe rezultatet?

Seminari Tre: Zhvillimi i Shkolls

Seminari Tre: Zhvillimi i Shkolls

3.3.2. Vlersimi dhe monitorimi bazuar n rezultate: rezultati - procesi t hyrat

Seminari Tre: Zhvillimi i Shkolls

- N fund, drejtori shkruan nj raport prfundimtar drejtuar Kshillit drejtues t shkolls, ku

Cilsia e elementeve primare n shkollat

- Planifikimi i puns s shkolls

Prindrit dhe familja

Organizimi i menaxhimit t shkolls

Arritjet / rezultatet e nxnsve

Procesi i msimdhnies dhe t nxnit

Prfshirja n studime univerzitare

Rezultatet e nxnsve n shkoll

Prfshirja n tregun e puns

Kultura e bashkpunimit n shkoll

Pozita n krahasime t ndryshme (n nivel

Seminari Tre: Zhvillimi i Shkolls

Tabela e mposhtme paraqet me koncepte nj pasqyr prmbledhse t procesit t vlersimit,

Seminari Tre: Zhvillimi i Shkolls

3.4. Fazat e vlersimit dhe monitorimit t bazuar n rezultate

3.4.1. Faza e par Prcaktimi se n ciln fush t vlersimit nevojitet prmirsim

Gjendja e tanishme (bazuar n

Rreth 60% jan t brengosur pr

Msimdhnsit u japin nxnsve

Msimdhnsit u japin nxnsve

Vetm nj msimdhns ka marr

donjeri prej msimdhnsve ka marr

Mbi 50% e msimdhnsve mendojn

Seminari Tre: Zhvillimi i Shkolls

Kshilli drejues i shkolls nuk ka

Kshilli drejtues i shkolls mban

Mungesa e nevojtoreve pr vajza

Jan ndrtuar dy nevojtore shtes q

Seminari Tre: Zhvillimi i Shkolls

3.4.3. Faza e tret Prcaktimi i metodave t vlersimit dhe instrumenteve t monitorimit

Problemi, lloji i intervenimit q do t vlersohet

Instrumentet q zhvillohen n shkoll bashk me msimdhnsit dhe Kshillin drejtues t shkolls

- Vzhgimi npr klasa pr t par nse praktikohet

Seminari Tre: Zhvillimi i Shkolls

- Planifikoni zhvillimin profesional; shnoni afatin e

4. Planet zhvillimore t shkolls

Seminari Tre: Zhvillimi i Shkolls

Seminari Tre: Zhvillimi i Shkolls

5.1. Elementt e zhvillimit t shkolls