MEUNARODNO KRIVINO PRAVO PITANJA I ODGOVORI ZAVRNI

Pojam medjunarodnog krivicnog prava

Pod medjunarodnim krivicnim pravom podrazumjevaju se i materijalna pravvila domaceg
krivicnog prava koja je neka drzava usvojila na osnovu obaveza iz medjunarodnog prava,i to
redovno na osnovu ugovora u kojima je stranka.Pod medjunarodnim krivicnim pravom u
sirem smislu podrazumjeva se uzajamna pomoc izmedju represivnih i sudskih organa u
drzavi. Savremene konvencije koje se odnose na odredjena krivicna djela propisuju
inkriminaciju,mjere prevencije i uzajamne saradnje njihovih stranaka,kao i obavezu
ekstradikcije osumnjicenih drugoj zainteresovanoj drzavi ukoliko ih drzava stranka ne
podvrgne svom pravosudju. Vise medjunarodnih konvencija predvidja i uredjuje policijsku
saradnju izmedju drzava.Interpol i Evropol se ne sastoje od nadnacionalnih policijskih snaga
koje bi mogle direktno da djeluju na teritorij njhivoh drzava clanica.Ove organizacije samo
koordiniraju saradnju izmedju organa gonjenja u drzavama clanicama.Uzajamnu pravnu
pomoc u krivicnim stvarima drzave ugovaraju dvostranim i visestranim ugovorima, i to u
istrazi,gonjenju i u sudskim postupcima.U jos sirem smislu,pod medjunarodnim krivicnim
pravom podrazmjeva se ovlastenje neke drzave,zasnovano neposredno na medjunarodnom
pravu,da kaznjava pred domacim sudovima neke najteze medjunarodne zlocine s kojima
odnosna drzava po npravilu nema direktne veze.Tu se radi o zlocinima izvrsenim izvan
nacionalne teritorije,od strana lica koja nisu ni u kakvoj vezi s tom drzavom.Rijec je o primjeni
nacela univerzalnosti.Pod medjunarodnim krivicnim pravom u uzem smislu neki autori na
prvom mjestu podrazumjevaju ono pravo i ona pravila postupka koje direktno primjenjuju
tzv.medjunaordni krivicni sudovi.pod tim pojmom se podrazumjevaju sudska tijela
ustanovljena bilo od vise drzava ili odlukom neke medjunarodne organizacije,kada ona za to
ima dovoljnu nadleznost.
Izvori medjunarodnog krivicnog prava
U onom djelu u kojem je medjunarodno krivicno pravo dio medjunarodnog javnog prava,kao i
u svim drugim dijelovima u kojima se ono ne moze razvijati i primjenjivati van njegovih
pravia,treba ga razmotriti s pozicije izvora tog prava. Najautoritativnija ugovorna odredba
koja propisuje te izvore je l.38 stav (1) statuta Medjunarodnog suda pravde u Hagu.ta
odredba glasi: (1)sud,ciji je zadatak da sporove koji su mu podnijeti rjesava saglasno
medjunarodnom pravu,primjenjuje : a)medjunarodne konvencije,bilo opste ili posebne,kojima
se ustanovljavaju pravila izricito priznata od drzava us poru; b)medjunarodni obicaj kao
dokaz opste prakse prihvacene kao pravo c)opsta pravna nacela priznata od civilizovanih
naroda , d) pod uslovom odredba cl.89,sudske odluke i doktrinu najpozvanijih strucnjaka
javnog prava razlicitih naroda,kao pomocno sredstvo za utvrdjivanje pravnih
pravila.Navedeni izvori vaze u medjunarodnom pravnom poretku suverenih drzava i drugih
subjekata medjunarodnog prava. S obzirom na to da ugovor ne moze direktno da obaveze
drzave koje nisu njegove stranke, glavni izvor opsteg medjunarodnog prava je opsti
obicaj.Opsta pravna nacela primjenjuju se kao samostalni izvor opsteg medjunarodnog prava
ukoliko se nisu transformirala u opsti obicaj, i to najcesce putem neke konvencije o
kodifikaciji.u medjunarodnom krivicnom pravu pojedinac se smatra subjektom postupka. Na
osnovu opsteg nacela krivicnog prava nullum crimen,nulla poena sine lege,koje mnogi
nazivaju nacelom zakonitosti,navedeni izvori koje primjenjuje krivicni sudija javljaju se u

nesto drukcijem svijetlu.Iz pomenutog nacela slijedi prva pretpostavka svakog pravicnog
sudjenja,koja se tice materijalnog krivicnog prava-nullum crimen sine lege scripta;izvor
inkriminacije mora da bude zakon ili statut medjunarodnog krivicnog sudskog
tijela,dakle,pravilo pozitivnog prava u pisanom obliku.Ta pretpostavka iskljucuje inkriminaciju
direktno i jedino zasnovanu na obicajnom pravu.Ona znaci da:A)nullum crimen sine lege
certa:elementi inkriminacije moraju da budu precizno odredjena pisanom normom,sto
krivicnom sudiji zabranjuje pribjegavanje analogiji; B)nullum crime sine lege praevia:krivicno
djelo mora da bude zakonom zabranjneno u vrijeme njegovog izvrsenja ;C) nulla poena sine
lege:kazna takodje mora da bude unaprijed predvidjena pisanom zakonskom normom.

Opsta pravna nacela

Opsta pravna nacela priznata od strane civilizovanih naroda,iz l.38.stav(1)tacka (c) iz
statuta Medjunarodnog suda pravde imaju dva suprotna znacenja . Ta dvojnost pojmova
predmet je mnogih nerazumjevanja u mejdunarodnom krivicnom pravosudju. S jedne strane,
opsta pravna nacela shvataju se kao osnov svakog pravnog odnosa,bez kojih nijedan pravni
poredak,bilo unutrasnj ili medjunarodni,ne bi mogao da funkcionise.u suprotnom znacenju, u
nedostatku neke primjenjive ugovorne odredbe ili obicajnog prava,tj.u slucaju praznina u
pozitivnom pravu,tacka (c) clana38.stav(1) shvata se kao ovlastenje ili poziv sudiji da
pribjegne nacelima zajednickim unutrasnjem pravu drzava koje se smatraju razvijenim. U
prvom znacenju,opsta pravna nacela su osnov svakog prava,a u drugom ona su njegov
supsidijarni izvor u nedostatku nekog odredjenijeg pravila. Za razliku od ugovora i obicajnih
pravnih pravila opsta pravna nacela priznata od strane civilizovanih naroda nisu nastala ni sa
cijom namjerom da bi uredila neke konkretne pravne odnose izmedju konkretnih subjekata u
nekom vremenu,a jos manje da bi inkriminisala neka ponasanja koja bi se u medjunarodnom
pravnom poretku morala kaznjavati. Nacelo pacta sunt servanda upravo je takvo opste
pravno nacelo u skladu s kojim se slobodno preuzete ugovorne obaveze moraju u cjelosti i u
dobroj vjeri izvrsavati.Postoje i neka opsta nacela svakog sudskog i arbitraznog postupka u
rjesavanju sporova izmedju jednakih subjekata s autonomijom volje.Radi se o postupcima
izmedju suverenih drzava ili izmedju subjekata nelkog transnacionalnog pravnog posla,ili
izmedju fizickih i pravnih lica u gradjanskom postupku po unutrasnjem pravu. To su : nacelo
nezavisnosti i nepristrasnosti sudskog tijela ; nacelo jednakosti i obostranog saslusanja
stranaka; litispendencija;res judicata,nacelo da presuda mora biti obrazlozena i dr.Opsta
nacela krivicnog prava ,koja krivicni sudija mora da postuje u svakom postupku dostojnpm
tog imena.Ako nacela nisu unjeta u pozitivne zakone neke drzave,ona nisu zasticena
nikakvom drzavnom sankcijom.Medjutim,cak i kad su ugradjena u ustav,krivicne zakone i
zakone o krivicnom postupku,politicka vlast ih cesto ignorise i krsi bez pravnih posljeica po
samu sebe.

Opsta nacela krivicnog prava

Ovo je osnovno nacelo krivicnog prava,koje se cesto naziva nacelom zakonitosti.U skladu s
tim nacelom,krivicno djelo i kazna za to djelo moraju biti propisani prije njegovog
izvrsenja.Ono dakle,zabranjuje retroaktivnu primjenu krivicnog zakona,osim ukoliko posle
ucinjenog djela novi zakon odredi blazu kaznu.Suprotno nacelo-nullum crimen sine
poena(nijedan zlocin ne smije ostati bez kazne)iz krivicnog prava nacisticke Njemacke,nije

moglo ukinuti nacelo zakonitossti, niti je ono samo ikada postalo opste pravno nacelo
priznato od civilizovanih naroda.Nacelo nullum crimen nulla poena sina lege nije izricito
predvidjeno u Statutu MKTJ-a.Konvencija o ljudskim pravima predvidja da nacelo nullum
crimen sine lege obuhvata cinjenja ili necinjenja prema medjunarodnom pravu.Kada je u
pitanju medjunarodni krivicni sudija,stanje u osnovi nije drugacije,iako ovo nacelo i nejga
obavezuje.Presumpcija nevinostiokrivljenog-ovo nacelo predstavlja siljak na kopljusvakog
pravicnog krivicnog sudjenja.lex mitius-primjena blazeg zakona . Ovo pravilo je predvidjeno u
ustavu vecine zemalja. Nacelo krivice(nulla poena sine culpa) osnovno nacelo krivicnog
prava jeste da svako mora krivicno da odgovara samo za svoja sopstvena djela, a ne za
ponasanja na koja on nije mogao da utice.Nacelo pravicnog sudjenja i postupanja u
razumnom roku-ovo nacelo podrazmjeva pravo optuzenog ne samo na pravicno,nego i na
sudjenje bez nepotrebnog odlaganja.Ako sud pravosnaznom presudom ne utvrdi krivicu
optuzenog u razumnom roku,a pri tme ga drzi u pritvoru, time on sam krsi pravo optuzenog u
razumnom roku.Ne bis in idem na osnovu ovog nacela,protiv istog lica ne moze se voditi
novi krivicni postupak za djelo koje je predmet vec izrecene pravosnazne sudske odluke.
Pravo na zalbu u krivicnim stvarima-ovo pravo je akcesorne prirode, us mislu da se an njega
neko lice moze pozvati samo u vezi s tvrdnjom da joj je povrijedjeno neko drugo pravo
garantovano u toj konvenciji, za razliku od prava na pravicno sudjenje,koje se odnosi na
zastitu svih onih prava koje poznaje unutrasnje zakonodavstvo drzave stranke,bez obzira na
to da li su ona medjunarodno priznata ili nisu.Pravo na naknadu stete zbog nezakonitog
hapsenja ili pogresne krivicne presude-njegova osnova lezi u pravdi i pravicnosti,kao i
postovanju prava svakoga na slobodu i sigurnost,koje je odlukom organa neke javne vlasti
bilo prekrseno.Pitanje nezastarivosti najtezih medjunarodnih zlocina-iako se zastarjevanje
moze smatrati opstim pravnim nacelom,krivicna prava svih drzava ga ne priznaju,rokovi
zastarjevanja odredjuju se u zavisnoti od tezine zlocina koje se prepisuje okrivljenom.(kao
npr.genocid) Identitet norme-zahtjev za postojanjem identiteta normeuslov je za primjenu
ugovora o medjunarodnoj krivicnoj saradnji drzava.Aut dedere aut judicare-govori o obavezi
koju moze da preuzme drzava na cijem se podrucju nalazi lice kojem se prepisuje zlocin,da
to lice izruci drugoj drzavi,ili da ga sama podvrgne krivicnom postupku.

JURISDIKCIJA
Jurisdikcija je pojam javnog i privatnog prava pod kojim se podrazumjeva pravo i duznost
suda da postupa u odredjenoj stvari.U krivicnom procesu to se odnosi na pitanje vjerovatnog
izvrsenja krivicnog djela,ili izvrsenja krivicne sankcije.Jurisdikcija ima za cilj da uradi priej
svega odnose medju drzavama,odnsono da uradi nadleznost izmedju drzava u odredjenoj
stvari.U tom smislu jurisdikcija se moze shvatiti kao medjunarodna naldzenost i svodi se na
pitanje:koaj drzava iam pravo i duznost da postupa u krivicnoj stvari.To je differentia specifica
pojma jurisdikcije.u velikom djelu izvora medjunarodnog krivicnog prava pod jurisdikcijom se
podrazumjeva:propisivanje krivicnih djela, sudjenje za ta djela i izvrsenje krivicnopravnih
sankcija za ta djela. Ovo skoro potpuno odgovara onim shvatanjima u medjunarodnom pravu
koja govore o zakonodavnoj,sudskoj i izvrsnoj jurisdikciji.4 kriterijuma su najvaznija za
jurisdikciju:teritorijalni,personalni,predmetni i univerzalni.uslove za primjenu nacionalnog
zakona odredjuju pravila jurisdikcije,tj.jurisdikcija uredjuje poredak,odnosno rangiranje nacela
represivne vlasti.jurisdikcija moze biti teritorijalna i ekstrateritorijalna.Krivicno pravo nastoji da
stvori mrezu jurisdikcija- oan predstavlja nastojanje da se uciniocu krivicnog djela svakako
sudi.Pojedinacno,drzave mogu da zasnuju sudjenje na razlicitim osnovama.Jurisdikcija je

bitna za funkcionisanje medjuanrodnog krivicnog prava.Ona se zasniva na povezivanju

krivicnog djela s odredjenim sudom.Jurisdikciju uredjuju pravila razlicite vrste, na prvom
mjestu su obicajna pravila,pravila o jurisdikciji medjunarodnih sudova te pravila o jurisdikciji
koja su propisana u okvirima pravnog izvora o pojedinom institutu medjunarodne
krivicnopravne saradnje.Za jurisdikciju uredjenu nacionalnim propisima vazno je prije svega
da li je neko nacelo primarno ili supsidijarno. Jurisdikcija shvacena kao medjuanrodna
nadleznosz usmjerena je na rjesavanje sukoba medjuanrodne nadleznosti.Polaziste u
rjesavanju sukoba jurisdikcija je teorija djelatnosti ili psoljedice koaj je narucito vazna ako
krivicno djelo dolazi u stvarni dodir sa vise geografskih mjesta.U takvim slucajevima dolazi
do sukoba teritorijalnih i ekstrateritorijalnih nacela,a to namece postojanje hijererhije.U
rjesavanju sukoba jurisdikcija prvo se primjenjuje multilateralni,zatim bilateralni i onda
unutrasnji izvor prava.

GENOCID
Genocidom se odredjenim grupama ljudi uskracuje pravo na postojanje.Dva osnovna
obiljezja ovog zlocina su:namjerno unistavanje ili istrebljenje zasticene grupe ljudi ili clanova
grupe kao takve i depersonalizacija zrtve-zlocin se ne vrsi zbog individualnih osobina zrtve
vec samo zato sto je zrtva pripadnik odredjene grupe.Genocid se smatra medjunarodnim
zlocinom po pravilima medjunarodnog ugovornog i obicajnog prava.Osnovna medjunarodna
pravila kojima je uredjen pojam ovog zlocina sadrzana su u Konvenciji o genocidu,usvojenoj
1948 god.Medjunarodna obicajna pravila o genocidu predstavljaju obaveze erga omnes
tj.obavezuju sve drzave i daju svakoj drzavi pravo da zahtjeva da sse sa genocidom
prestane.Istovremeno,to su imperativna pravila medjunarodnog prava,od kojih nikakvo
odstupanje nije dopusteno,i koja se ne mogu izmjeniti medjunarodnim sporazumom ili
propisima nacionalnog prava.Definicija genocida odnosi se na fizicko unistavanje
tj.istrebljenje grupe i ne ukljucuje:kulturni genocid tjunistavanje jezika i kulture
grupe;istrebljenje politickim osnovama-npr.ubijanje clanova komunisticke partije u jednoj
zemlj;ekonomski genocid;ekocid.Osim genocida,kaznjivim djelima shodnol.3.konvencije o
genocidu smatraju se:planiranje izvrsenja genocida;neposredno i javno podsticanje na
vrsenje genocida,pokusaj i saucesnistvo u genocidu.Konvencija o genocidu predvidja
individualnu krivicnu odgovornost za genocid ili neko drugo djelo navedeno u l.3.pri tome
ucinilac moze biti bilo koje lice,bez obzira na to da li je rijec o licu koje upravlja
drzavom,obavlja neku funkciju ili je rijec o obicnom pojedincu. Da bi dokazao genocid tuzilac
mora da dokaze tri elementa:a)da je doslo do izvrsenja jedne ili vise radnji navedenih u l.2
Konvencije o genocidu,b)da je ta radnja uperena protiv pripadnika nacionalne,etnicke,rasne
ili vjerske grupe,c)da je radnja preduzeta s umisljajem i namjerom da se potpuno ili
djelimicno unisti grupa kao takva.Zastitni objekat genocida nije zivot i licnost covjeka nego je
to grupa ljudi koju povezuje nacionalna,etnicka,rasna ili vjerska pripadnost.Konvencija o
genocidu predvidja kako individualnu krivicnu odgovornost,tako i medjunarodnu odgovornost
drzava .

ZLOCIN PROTIV COVJECNOSTI

Sa manjim odstupanjima , danas je prihvacenoglediste prema kojem zlocini protiv
covjecnosti obuhvataju inkriminisane radnje kojima se nad civilnim stanovnistvom sistematski

ili kao dio siroko raspostranjenje prakse vrse zlocini kao sto su:ubistva ,istrebljivanje,
porobljavanje, mucenje, progon, silovanje , prisilno nestajannje kao i dr.zlocini slicne prirode
i tezine.Za razliku od genocida inkriminisanne radnje zlocina protiv covjecnosti nisu uperene
na odredjenu grupu ljudi vec uopste na civilno stanovnistvo.Pored toga za postojanje ovih
zlocina ne mora se dokazivati specifican subjektni elemenat-specificna namjera da se unisti
odredjena grupa.Ono sto ih razdvajaa od obicnih ratnih zlocina ili od izolovanih teskih krsenja
ljudskih prava jeste zahtjev da su dio siroko raspostranjene ili sistemske prakse koju vrsi ili
na koju pristaje neka vlada ili fakticka vlast.Dva glavna obiljezja zlocina protiv covjecnosti
jesu da su to zlocini usmjereni na civilno stanovnistvo i da si dio sistemske ili siroko
rasprostranjena prakse koju vrsi ili na koju pristaje neka vlada ili fakticka vlast.ucinilac ovog
zlocina moze biti bilo koje lice-ne mora se raditi o clanu vlade ili neke organizacije ukljucene
u izvrsenje zlocina,niti o licu koje je ucestvovalo u osmisljanju i planiranju napada na civilno
stanovnistvo ili o onom koji djeli ideoloska ubjedjenja koja stoje iza napada.Da bi se radilo o
uciniocu zlocina protiv covjecnosti dovoljno je da njegova zlodjela predstavljaju dio politike
neke vlade ili organizacije za vrsenje zlocina.Zlocin protiv covjecnosti obuhvataju izvrsenje
jedne ili vise inkriminisanih radnji u odredjenom kontekstu tj.u okviru rasprostranjenog ili
sitematskog napada usmjerenog protiv civilnog stanovnistva.Vrrijednosti i interesi koji se stite
inkriminacijom zlocina protiv covjecnosti jesu fundamentalna ljudksa prava civinog
stanovnistva,ukljucujuci individualna prava na zivot, slobodu, postovanje ljudskog
dostojanstva i dr.

RATNI ZLOCINI

Ratni zlocini predstavljaju teska krsenja obicajnih i ugovornih pravila medjunarodnog

humanitarnog prava,koja za sobom povlace individualnu krivicnu odgovornost shodno
pravilima medjunarodnog krivicnog prava.Odredbe o ratnim zlocinima predstavljaju
sekundarna pravila,koja inkriminisu krsenja primarnih pravila tj.pravila medjunarodnog
humanitarnog prava.Ratni zlocini su inkriminisana ponasanja koja povlace odgovornost
pojedinca.Da bi neko krsenje pravila medjunarodnog humanitarnog prava dostiglo obiljezje
ratnog zlocina,potrebno je da se radi o teskom krsenju tog pravila ucinjenom u kontekstu
oruzanog sukoba,kao i da je to krsenje inkriminisano,tj.da za sobo povlaci individualnu
krivicnu odgovornost.Rimski statut sadrzi do sada najkompletniju listu od 50 djela koja su
inkriminisana kao ratni zlocini i ukljucuje kaznjavanje za:teske povrede zenevskih konvencija
te A)druge ozbiljne povrede zakona i obicaja rata primjenjivih u medjunarodnom oruzanom
sukobu,b)teske povrede cl.3,zajednickog za cetiri zenevske konvencije,u slucaju oruzanog
sukoba koji nije medjunarodnog karaktera, c)kao i za druge ozbiljne povrede zakona i obicaja
primjenjivih u oruzanim sukobima koji nisu medjunarodnog karaktera.Ratne zlocine moguce
je klasifikovati prema vise razlicitih kriterijuma,ukljucujuci njihovo razvrstavanje prema tome
da li su izvrseni u kontekstu medjunarodnog humanitarnog prava ili unutrasnjeg oruzanog
sukoba,zatim prema izvoru humanitarnog prava u kojem su predvidjeni,prema radnjama
izvrsenja i prema pasivnom subjektu.Za razliku od genocida i zlocina protiv covjecnosti ,ratni
zlocini mogu biti izvrseni samo u toku oruzanih sukoba,kako medjuanrodnog,tako i
unutrasnjeg karaktera.Ratni zlocin moze biti izvrsen od strane svakog lica:cinjenica je da je

ucinilac pripadnik oruzanih snaga pomaze pri uspostavljanju veze izmedju zlocina i oruzanog
sukoba,ali nije uslov za postojanje zlocina.Radnja bilo kojeg civila moze predstavljati ratni
zlocin cak i ako se ne moze pripisati nekoj od strana u konfiktu,pod uslovom da postoji veza
izmedju te radnje i oruzanog sukoba.

Transnacionalno krivino pravo se odnosi na zloine ija je inkriminacija utemeljena

meunarodnim konvencijama.Za krivina djela transnacionalinih krivinih djela nadleni su
nacionalni sudovi. Transnaconalna krivina djela obuhvataju dvije grupe a to su meunarodni
i nacionalni interes.
Izvori medjunarodnog krivicnog prava:U onom djelu u kojem je medjunarodno krivicno
pravo dio medjunarodnog javnog prava,kao i u svim drugim dijelovima u kojima se ono ne
moze razvijati i primjenjivati van njegovih pravila,treba ga razmotriti s pozicije izvora tog
prava. Najautoritativnija ugovorna odredba koja propisuje te izvore je l.38 stav statuta
Medjunarodnog suda pravde u Hagu.ta odredba glasi:Sud,ciji je zadatak da sporove koji su
mu podnijeti rjesava saglasno medjunarodnom pravu,primjenjuje:a)medjunarodne
konvencije,bilo opste ili posebne,kojima se ustanovljavaju pravila izricito priznata od drzava
us poru; b)medjunarodni obicaj kao dokaz opste prakse prihvacene kao pravo;c)opsta
pravna nacela priznata od civilizovanih naroda , d) pod uslovom odredba cl.89,sudske odluke
i doktrinu najpozvanijih strucnjaka javnog prava razlicitih naroda,kao pomocno sredstvo za
utvrdjivanje pravnih pravila.Navedeni izvori vaze u medjunarodnom pravnom poretku
suverenih drzava i drugih subjekata medjunarodnog prava.
Meunarodni ugovori:su glavni izvor partikularnog medjunarodnog prava.Njima se ne
mogu direktno propisivati pravila opsteg medjunarodnog prava koja bi neposredno obavezala
citavu medjunarodnu zajednicu drzava.Domaci krivicni sudovi,koji spadaju u drzavne
organe,obavezni su da primjenjuju one ugovore koji su na snazi za njihovu drzavu.To je
grana opsteg medjunarodnog prava koja propisuje pravila o zakljucivanju ugovora,o
njihovom stupanju na snagu, o rezervama na ugovore, o primjeni, tumacenju, izmjenama,
nistivosti, kao i o prestanku i obustavljanju primjene ugovora.Sastoji se u saglasnosti volje
dva ili vise medjunanrodno-pravnih subjekata,sa ciljem da postigne odredjeno dejstvo u
medjunarodnom pravu,stvarajuci odnos prava i duznosti izmedju njegovih stranaka.Ugovori
mogu da budu svostrani i visestrani, mogu biti sastavljeni u jednom isnstrumentuili u vise
medjusobno povezanih instrumenat.Naizad oni mogu da budu zakljuceni u pisanom ili u
nekom drugom obliku. Svi medjunarodni ugovori koji su na snazi u nacelu jednako obavezuju
sve njihove stranke. To vazi bez obzira na organ neke drzave koji ih je zakljucio ili na akt
kojim su ratifikovani tj.potvrdjeni.U principu, izmedju ugovora ne postoji hijerarhija slicna
hijerarhiji pravnih normi i pravih akata u unutrasnjem pravu.Ovo je opste pravno nacelo bez
kojeg ne bi bio moguc pravni poredak ni jedne vrste, nikad i nigdje.To nacelo je potvrdjeno u
clanu 26. Becke Konvencije o ugovornom pravu, u kojem se navodi:Svaki ugovor na snazi
vezuje clanice i one treba da ga dobronamjerno izvrsavaju.Ovdje je nuzno odmah navesti i
clan 27. te konvencije,koji rijesava odnos postovanja ugovora i unutrasnjeg prava:Jedna
stranka se ne moze pozvati na odredbe svog unutrasnjeg prava da bi opravdala
neizvrsavanje ugovora.Pravna je obaveza svake drzave stranke da otkloni smetnje u svom
unutrasnjem pravu,kako bi svi njeni organi mogli u dobroj vjeri da izvrsavaju svaki ugovor na
snazi za tu zemlju.Ako sam ugovor ne rijesava to pitanje dejstva ugovora unaprijed Becka
konvencija o ugovornom pravu predvidja neka nuzna i nesporna pravna pravila opste

prirode.Pravilo medjunarodnog prava,podlozno mogucim izuzecima,jeste da ugovor nema

retroaktivno dejstvo.U nacelu,ugovor obavezuje svoje stranke tek od dana stupanja na
snagu.Medjutim,sve stranke nekog slobodne su da predvide njegovo retroaktivno dejsvo,i to
bilo u samom ekstu ugovora,bilo na drugi nacin.

Obiajno meunarodno pravo:Pravila obicajnog medjunarodnog prava nastaju

ponavljanim vrsenjem drzava i drugih subjekata tog prava, koje cine nejegov objektivni
element.Pri tome je odlucujuci subjektivni ili psiholoski element, tj. nastanak uvjerenja ili
svijesti kod vecine drzava da je prakssa u pitanju obavezna, i to zbog postojanja
ogovarajuceg pravnog pravilakoje to nalaze. Subjektivni element o kojem je ovdje rijec
naziva se oponio juris sive necessitatis. Drzava u pitanju postaje svijesna da bi suprotno
ponasanje od onog koje nalaze obicajno pravilo povlacilo odgovornost zbog njegovog
krsenja po medjunarodnom pravu. Ovdje se nema samo u vidu sopstveno suprotno
ponasanje nego i ponasanje drugih, od kojih se trazi izvrsenje te iste obaveze iz navedenog
obicajnog pravila. S obzirom na to da same drzave nemaju sopstvenu svijest, oponio juris je
u stvari svijest donosilaca politickih odluka u drzavama da je neka praksa njihove i drugih
drzava postala pravno obavezna.Obicajno pravo obuhvata sve vrste pravila opsteg i
partikularnog medjunarodnog prava koje nalazimo u medjunarodnoj praksi.U odnosu na
njihovu prostornu vaznost, obicajna pravna pravila mogu biti partikularna, i tada obavezuju
odredjeni krug drzava, koji je uvijek uzi od cijele medjunarodne zajednice.Za razliku od njih,
pravila opsteg medjunarodnog prava odnose se u nacelu na sve drzave i druge subjekte tog
prava bez izuzetka.Da bi neko opste obicajno pravno pravilo nastalo, potreban je communis
oponio juris. Po domasaju vaznosti, opsta obicajna pravila mogu biti jus dispositivum. Pravila
te vrste dopustaju ugovore koji su im suprotni samo izmedju nekih drzava, kao i nastanak
partikularnih obicajnih pravila koja su im suprotna, a takodje i postovanje renije stecenih
prava i pravnih situacija drzava. Karakteristika spontanog obicajnog procesa jeste da
jednoobrazna i ustaljena praksa drzava predhodi nastanku njihovog uvjerenja o pravnoj
obavezi.Neka pravila medjunarodnog krivicnog prava nastala su u tom spontanom obicajnom
procesu, iako su sva ona naknadno kodifikovana, tj. potvrdjena u univerzalnim
konvencijama.Rijec je,na primjer,o pirateriji na otvorenom moru kao medjunarodnom zlocinu
koji na osnovu nacela univerzalnosti svaka drzava ima pravo da goni i kaznjava pred svojim
sudovima.
Sudska praksa i doktrina:Pomono sredstvo za utvrdjivanje pravnih pravila , nemaju
obaveznu snagu izuzev izmedju strana u sporu. Sudske odluke nisu obavezujuci izvori ali se
ne moze poreci nastojanje Suda da bude konzistentan u svojim odlukama. Clan 38. stav
Statuta Medjunarodnog suda pravde navodi:sudske odluke i doktrinu najpozvanijih
strucnjaka javnog prava raznih naroda,kao pomocno sredstvo za utvrdjivanje prvanih
pravila.Pravo Engleske,SAD,kao i pravo nekih drugih zemalja koje slede tu pravnu
tradiciju,pretezno se razvijaju u praksi i na osnovu presedana sudova tih drzava.Prema
nacelu stare decisis et non quieta movere (treba se drzati onoga sto je odluceno i ne dirati u
ono sto je utvrdjeno), konacna sudska presuda obavezuje sudiju da o istim stvarima odlucuje
na isti nacin.U tim pravnim propisima zakonodavac inetrvenise samo kad zeli da izmjeni
razvoj prava. U tom slucaju, zakon koji usvoji pralament ima znacaj posebnog pravnog
propisa u odnosu na pravo koje se stvara u sudskoj praksi.Sistem o kojem je rijec
predpostavlja postojanje hijerarhije sudskih tijela i njohovih odluka.Samo konacne resude
najvisih sudskih organa imaju dejstvo presedana.Nasuprot tome, u kontinentalnim evropskim

pravnim sistemima sudija u nacelu ne stvara pravo nego primjenjuje ono koje je predhodno
usvojila zakonodavna vlast. Zbog toga, osim u pravnim sistemima angloamericke
tradicije,sudski presedani ne znace vise od primjera.
Principi kojima se utvruje jurisdikcija:
Teritorijalni princip:Osnovno je pravilo da se zloin izvren na teritoriji neke drave sudi u toj
dravi pred njenim nacionalnim sudovima.Drava preduzima krivino gonjenje protiv svih
poinilaca kr. djela poinjenih na njenoj teritoriji ak iako se radi o stranim
dravljanima.Mnogo je lake objezbijediti prisustvo okrivljenog, svjedoka,oteenog, prikupiti
dokaze.Izvrenje nekih krivinih djela moe biti zapoeto u jednoj,a dovreno u nekoj drugoj
dravi,odnosno tetna posljedica moe nastupiti u drugoj dravi.U takvim sluajevima sudovi
obiju drava su po teritorijalnom principu nadleni za voenje kr. Postupka.Drava gdje je
djelo zapoeto ima nadlenost po subjektivnom ter. principu,a drava gdje je djelo dovreno
ima nadlenost po objektivnom ter. principu.Teritorijalni princip se ne odnosi samo na djela
poinjena na kopnenoj teritoriji drave,nego i na djela poinjena na drugim podrujima na
kojima se protee suverenitet te drave.Teritorijalni princip uglavnom funkcionira bez
osporavanja kad su elementi KD vezani za teritoriju jedne drave,ali kad to nije sluaj,
postavlja se pitanje koja drava ima pravo prvenstva za voenje kr. postupka.
Ekstrateritorijalni principi:Primjena ekstrateritorijalne jurisdikcije za
meunarodna,transnacinalna i nacionalna KD je razliita.Razlika proizilazi iz razliitih
interesa koji odreuju obim jurisdikcije.l.15 propisuje:U svrhu lana 16 stava 10 ove
konvencije svaka drava lanica treba donijeti mjere koje su potrebne za utvrivanje njezine
nadlenosti za kaznena djela obuhvaena ovom konvencijom,kada je navodni poinitelj
prisutan na njezinom podruju i ona takvu osobu ne izrui samo zbog toga to je njen
dravljanin.Takoe l.14 predvia: Svaka drava stranka moe takoe donijeti i mjere koje su
potrebne za utvrivanje njezine nadlenosti za kaznena djela obuhvaena ovom
konvencijom,kada je navodni poinitelj prisutan na njezinom podruju a ona ga ne izrui.
Ostale meunarodne konvencije o suzbijanju sadre iste ili sline odredbe vezane za
obavezu drava da uspostave svoju jurisdikciju za odreena KD.Postoje situacije kada
drava mora uspostaviti svoju jurisdikciju na odreenim predmetima.Jurisdikcija za
nacionalna KD je obino teritorijalna i regulisana unutranjim zakonodavstvom svake
pojedine drave.
Princip aktivnog dravljanstva:Ovaj princip je univerzalno prihvacen i neke ga drave vie a
druge manje koriste.Meunarodni sud u Hagu zakljuio je da je dravljanstvo pravna veza
koja kao podlogu ima drutvenu injenicu pripadanja,istinsku povezanost
egzistenicije,interesa,osjeanja zajedno sa postojanjem recipronih prava i obaveze.Svaka
drava svojim zakonodavstvom utvruje koje osobe imaju njeno dravljanstvo.Dva osnovna
principa na kojima se zasniva dravljanstvo su:a)Ius Soli(stjecanje dravljanstva po osnovu
roenja na teritoriji drave);b)Ius Songuin(stjecanje dravljanstva po osnovu dravljanstva
roditelja).Princip aktivnog dravljanstva je ee primjenjen u gradskim ali ponekad i u
krivinim postupcima.U novije vrijeme drave propisuju nadlenost vlastiti sudova za KD koja
njeni dravljani poine u inostranstvu bez obzira dali su te radnje inkriminalne po zakonima
drave u kojima su poinjena.U nekim drugim dravama nadlenost njenih sudova zavisi dali
se ta djela smatraju krivinim i u dravama kojima su poinjena.Ovaj princip se primjenjuje
kako poinilac nebi izbjegao svoju odgovornost.

Princip pasivnog dravljanstva:Doputa dravi primjenu njenog prava,naroito u krivinoj

materiji na djela poinjena izvan njene teritorije od osoba koje nisu njeni dravljani ukoliko su
rtve njeni dravljani.Ovaj princip nema optu primjenu kada su u pitanju obina KD ali je
znaajno zastupljen kada su u pitanju teroristika i dr. organizirana KD poinjena protiv
dravljanina neke drave upravo iz razloga dravljanstva te osobe . Primjenom ovog principa
jurIsdikciju vri drava iji je dravljanin pretrpio tetu ili povredu.Meunarodno pravo
doputa primjenu ovog principa samo pod odreenim uvjetima.Drave koje prihvataju ovaj
princip jurisdikcije predviaju da za gonjenje zloina postoji dvostruka inkriminacija odnosno
da je djelo o kojem se radi KD kako u zemlji izvrioca tako i u zemlji rtve.
Zatitni princip:Meunarodno pravo priznaje pravo dravama da kanjavaju strance za KD
poinjena u inostranstvu protiv njenih interesa za ogrenienu vrstu KD.Ovaj se princip temelji
na zatiti vitalnih interesa drave.Iako ovaj princip lako moe biti zloupotrebljen, njegova
primjena je opravdana s obzirom na nedostatnost KD protiv sigurnosti i interesa stranih
drava.Zatitni princip esto se koristi u ugovorima kojima se za specifina KD ugovara
viestruka jurisdikcija.
Univerzalni princip:Doputa dravama da vre svoju krivino pravnu jurisdikciju,a time da
primjenjuju s njom povezano vlastitio materijalno krivino pravo na KD koja se nisu dogodila
na njihovom teritoriju. Princip univerzalnosti se prihvata u dva oblika: 1) Uslovna univerzalna
jurisdikcija(ue shvatanje);2) Apsolutna univerzalna jurisdikcija(ire shvatanje).Prema ee
prihvaenom uem shvatanju samo drava koja okrivljenog dri u pritvoru moe mu
suditi.Prema irem shvatanju koje je poznato kao apsolutna univ. Jurisdikcija drava moe
goniti lica osumnjiena za meunarodne zloine bez obzira na dravljanstvo poinioca tj
rtve kao i mjesto gdje je zloin poinjen.Meutim,mnoge drave koje prihvataju apsolutnu
univ. jurisdikciju suenje oslovljavaju prisustvo okrivljenog na njenoj teritoriji. Princip
univerzalne jurisdikcije tjesno je povezan sa idejom o postojanju normi meunarodnog prava
koje stvaraju obaveze erga omnes kao i jus coglens norme koje obavezuju sve drave i
koje mogu biti promjenjena samo istim takvim normama.Princip univerzalne jurisdikcije
naroito je dobio na aktuelnosti nakon to je Belgija 1993 osvojila zakon o univerzalnoj
jurisdikciji.Belgija je 2003 god odustala od ovog zakona,usvajajuci mnogo restrektivniji zakon
o ektrateritorijanoj jurisdikciji.Danas je gotovo ope prihvaena univerzalna jurisdikcija
za:piratstvo, genocid,ratne zloine,zloine protiv ovjeanstva,agresiju te su ovi zloini
stavljeni u nadenost meunarodnog krivicnog suda.

1. GENOCID
-Tvorac termina je Rafael Lemkin koji je konstruisao tu rijec od grke rijei genos i latinskog
sufiksa cide.
- l.2. Konvencije o genocidu iz 1948.definie genocid: genocid je bilo koje od navedenih
djela uinjenih u namjeri djeliminog ili potpunog unitenja jedne nacionalne,vjerske,etnike
ili rasne grupe kao takve:
a) ubistvo lanova grupe,
b) teka povreda fizikog ili mentalnog integriteta lanova grupe
c) namjerno podvrgavanje grupe ivotnim uslovima koji trebaju dovesti do njenog
djeliminog ili potpunog unitenja
d) mjere uperene na sprijeavanje raanja u okviru grupe
e) prinudno premjetanje djece iz jednu u drugu grupu
-Definicija genocida ne ukljuuje kulturni genocid, ekocid, istrebljenje po politikim
osnovama, ekonimski genocid.
- 2 osnovna obiljeja genocida: namjerno unitavanje zatiene grupe ljudi i
depersonalizacija rtve
-Meunarodna pravila kojima je ureen pojam ovog zloina sadrana su u konvenciji o
genocidu iz 1948. Ta pravila su u nepromijenjenom obliku reprodukovana u Statutu MKTJ-a,
Statutu MKTR-a, Rimskom statutu, Statutu specijalnog suda za Istoni Timor...
- Konvencija o genocidu predvia individualnu krivinu odgovornost za genocid. Da bi
dokazao postojanje genocida tuilac mora da dokae postojanje 3 elementa: 1)da je dolo
do izvrenja jedne ili vie radnji navedenih u l.2.Konvencije o genocidu, 2) da je radnja
uperena protiv pripadnika rasne,etnike, vjerske ili nacionalne grupe kao takve, 3) da je
radnja poduzeta sa umiljajem i namjerom djeliminog ili potpunog unitenja jedne grupe
kao takve.
- Zatiena grupa ljudi je grupa koju povezuje ista vjerska,etnika,rasna ili nacionalna
pripadnost. Konvencija o genocidu stiti pravo tih naroda na postojanje.
Naconalna grupa je grupa koja dijeli pravnu vezu zajednikog dravljanstva.
Etnika grupa je grupa ije lanove vee zajednika kultura i jezik.
Rasna grupa je grupa zasnovana na nasljednim fizikim obiljezjima.
Vjerska grupa je grupa iji lanovi imaju ista vjerska ubjeenja.
-

Subjektivni element- genocid je umiljajni zloin. Za njegovo postojanje trai se

utvrivanje direktnog umiljaja i namjere potpunog ili djeliminog unitenja
vjerske,rasne, etnike i nacionalne grupe kao takve. Pri tome motiv ne predstavlja
element bia zloina genocida. Nehat ili eventualni umiljaj nedovoljni su za ostvarivanje
obiljeja genocida.
l.3.Konvencije o genocidu navodi da su kanjiva sledea djela:
a) Genocid
b) Planiranje izvrenja genocida

c) Neposredno i javno podsticanje na vrenje genocida

d) Pokuaj genocida
e) Sauesnitvo u genocidu

Principi gonjenja za genocid

1) Konvencija o genocidu prije svega upuuje na teritorijalnu nadlenost sudova za
suenje nima za koje postoje osnovi sumnje da su poinili zloin genocida
2) Drugi vid nadlenosti na koji upuuje konvencija o genocidu je suenje za zloin
genocida pred meunarodnim krivinim sudovima.
3) Trei vid je suenje za zloin genocida na osnovu univerzalne nadlenosti.

Odgovornost drava za genocid

Konvencija predvia kako individualnu tako i meunarodnu odgovornost drava. Radi se
o oteanoj odgovornosti drava za genocid. Konvencija predvia da se sporovi mogu
voditi pred meunarodnim sudovima na traenje jedne strane u sporu. Konvencija ne
obavezuje drave samo da sprijee i kazne genocid ve i da se uzdre od uestvovanja
u genocidu.
2. ZLOIN PROTIV OVJENOSTI

Obuhvata inkriminisane radnje kojima se nad civilnim stanovnitvom sistematski ili kao
dio iroko rasprostranjene prakse vre zloini kao to su :
ubistva,sitrebljavanje,porobljavanje,muenje,silovanje,progon i drugi akti sline prirode.
Ne mora se dokazivati specifian subjektivni element. Ono to ih razlikuje od obinih
ratnih zloina je to su dio iroko rasprostranjene prakse koju vri neka vlada. Dva
glavna obiljeja zloina protiv ovjenosti su: 1) da su dio sistematske ili iroko
rasprostranjene prakse koju vri neka vlada,2) da su usmjereni na civilno stanovnitvo.
Zloini protiv ovjenosti nikada nisu postali predmet posebne meunarodne konvencije.
MKTJ je zauzeo stav da imaju snagu meunarodnog obiajnog prava. Dananji koncept
zloina protiv ovjenosti zasniva se s jedne strane na brojnim konvencijama
meunarodnog humanitarnog prava a s druge strane oslanja se i na meunarodno
pravo ljudskih prava. IMT je bio prvi meunarodni dokument koji definie zloine protiv
ovjenosti. Meutim, niti jedna od ponuenih definicija nije do sada ostala vaee
pravo.
Pojam je prvi put upotrijebljen 1915.godine kada su nad Jermenima poinjeni masovni
zloini u tadanjem Otomanskom carstvu.
Uinila ovih zloina moe biti svako lice i potrebno je da je uinilac ovih zloina postupao
sa umiljajem. Da bi se radilo o uiniocu ovog zloina dovoljno je da njegovo zlodjelo
predstavlja dio politike neke vlade ili organizacije za vrenje zloina.
Inkriminisane radnje zloina protiv ovjenosti su: 1) istrebljavanje, 2) ubistvo, 3)
porobljavanje, 4) deportacija, 5) zatvaranje,6) muenje(tortura), 7)seksualno
nasilje( silovanje, seksualno ropstvo, prisilna sterilizacija, prinudna trudnoa, prinudna
prostitucija), 8) progon ija je bitna karakteristika zasnovana naime na diskriminaciji, 9)
prinudni nestanak lica, 10) aparthejd, 11)ostali neovjeni akti sline prirode.
Zloin protiv ovjenosti moe se izvriti i u doba mira.Kod napada ne mora se raditi o
oruanom napadu, ve se moe raditi i o naroito tekom zlostavljanju i krenju
dostojanstva ovjeka. Da bi se radilo o npadu ne zahtijeva se upotreba sile. Kriterijum
rasprostranjenog napada je kvantitativni kriterij-moe se izraziti pomou broja rtava.

Kriterijum sistematski je kvalitativni kriterij-odnosi se na organizovanu prirodu akata

nasilja i an malu vjerovatnou da se deavaju sluajno.
Vrijednosti i interesi koji s tite inkriminacijom zloina protiv ovjenosti su
fundamentalna ljudska prava civilnog stanovnitva, ukljuujui individualna prava na
ivot, slobodu i zatitu zdravlja.
Pasivni subjekt zloin protiv ovjecnosti nisu borci vec civilna lica. Vojne osoblje koje je
rtva napada van konteksta borbe ili koje je onosposobljeno za borbu takoe uiva
zatitu po definiciji zloina protiv ovjenosti.
3. RATNI ZLOIN

Odredbe o ratnim zloinima predstavljaju sekundarna pravila koja inkriminiu krenja

primarnih pravila, tj.pravila meunarodnog humanitarnog prava. Ratni zloini su
inkriminisana ponaanja koja povlae odgovornost pojedinca. Oni su inkriminisani
meunarodnim obiajnim pravom,enevskim konvencijama iz 1949.,statutima
meunarodnih krivinih tribunala,Rimskim statutom,statut Specijalnog suda za Sijera
Leone,Statut Irakog vieg tribunala. Za razliku od zloina protiv ovjenosti i genocida
ratni zloini mogu biti izvreni samo u toku oruanih sukoba,bilo unutranjeg bilo
meunarodnog karaktera.
Bitan uslov za postojanje ratnog zloina je veza izmeu oruanog sukoba i radnje
izvrenja:potrebno, je da je zloin izvren u kontekstu oruanog sukobaili u vezi sa
oruanim sukobom. Zloini mogu postojati i ako su izvreni u vremenu i prostoru koje
nije u direktnoj vezi sa borbenim dejstvima. Da bi se neko ponaanje okarakterisalo kao
ratni zloin dovoljno je dokazati da je postojanje oruanog sukoba u znaajnoj mjeri
uticalo na sposobnost uinioca da izvri zloin, na njegovu odluku da ga izvri,na nain
izvrenja.
Ratne zloine je mogue izvriti kako u: 1)meunarodnom, tako i u 2)unutranjem
oruanom sukobu.
1) Meunarodni oruani sukob postoji ako postoji sukob vojnih snaga dvije ili vie
drava. Dok je sluaj vojnih sukoba dvije drave evidentan primjer meunarodnog
oruanog sukoba, mnogo je tee to utvrditi ako je rije ratovima za nacionalno
osloboenje,vojnoj intervenciji UN ili sukobu sa snagama koje se mogu dovesti u
vezu sa nekom dravom.
,,pod meunarodnim oruanim sukobom podrazumijeva se oruani sukob u kojem
se narod bori protiv koonijalne dominacije,i strane okupacije i protiv rasistikih
reima, koristei se pravom naroda na samoopredjeljenje, uprkos injenici da je
samo jedna drava umjeana u sukob(l.1.Protokol 1).
2) Do odluke MKTJ-a u predmetu Tadi unutranji oruani sukob niej bio od vanosti za
meunarodno krivino pravo o ratnim zloinima. Standarde postavljene u predmetu
Tadi preuzima i dodatno razrauje Rimski statut,koji dfinie unutranji oruani
sukob kao dugotrajniji oruani sukob na teritoriji jedne drave,koji se vodi izmeu
vladinih snaga i organizovanih oruanih grupa ili izmeu takvih grupa. U ovaj pojam
ulazi i graanski rat(oruani sukob izmeu organizovanih grupa u jednoj dravi).
Ratni zloin moe biti izvren od strane svakog lica:injenica da je uinilac pripadnik
oruanih snaga pomae pri uspostavljanju veze izmeu zloina i oruanog sukoba, ali
nij uslov za postojanje zloina. Takoe, radnja bilo kog civila moe predstavljati ratni
zloin pod uslovom da postoji veza izmeu oruanog sukoba i te radnje.

Pasivni subjekti su zatiena lica i objekti. Zatina lica su civili, ratni zarobljenici i lica
koja ne uestvuju u borbama(ranjenici,bolesnici,lica koja su poloila oruje). Tu spadaju i
lica koja uestvuju u pruanju pomoi, osoblje UN u mirovnim misijama. Zatieni objekti
su civilni objekti,nezatiena naselja, humanitarne organizacije(Crveni krst, Crveni
polumjesec,imovina,transporti)
- U Rimskom statutu ratni zloini izvreni u toku meunarodnog oruanog sukoba protiv
lica ili imovine,zatienih dredbama enevskih konvencija iz 1949.su: namjerno ubiijanje,
muenje,neovjeno postupanje, namjerno izazivanje suvinih patnji,obimna razaranja i
prisvajanja tue imovine... Rimski statut inkriminie kao ratne zloine i brojne druge
povrede zakona i obiaja rata primjenjivih u meunarodnom ili unutranjem oruanom
sukobu. Rije je o zabranjenim radnjama koje mogu biti izvrene prema zatienim
licima, objektima i imovini, ili o zabranjenim sredstvima i metodima ratovanja, kao i o
nepropisnom koritenju zastava,amblema,zatitnih znakova. Evidentan nedostatak
Rimskog statuta je izostanak eksplicitnog inkriminisanja koritenja hemisjkog, biolokog i
nuklearnog oruja kao ratnog zloina. Meutim, upotreba ovih vrsta oruja moe
predstavljati zloin shodno Rimskom statutu ako se njime vri napad a civilno
stanovnitvo, ili na civilne objekte.
- Ratni zloin je umiljajni zloin. Za njegovo postojanje trai se direktan umiljaj. Rimski
statut navodi da se oni mogu izvriti sa umiljajem i uz saznanje, a neke odredbe
medjunarodnog humanit.prava i meunarod.obiajnog prava upuuju i na eventualni
umiljaj. Postojanje oruanog sukoba nije samo objektivni uslov inkriminacije, vee je
potrebno da je uinilac svjestan faktike injenice da je radnju preduzeo u toku oruanog
sukoba ili u vezi sa tim sukobom.
- Rimski statut predvia da e MKS biti nadlean u pogledu ratnih zloina posebno kad su
poinjeni kao dio plana ili politike, ili ako su zloini uinjeni u velikom broju sliajeva.
4. ZLOIN AGRESIJE( zloin lidera)
-

Znatno se razlikuje od ostalih zloina ne samo po tome to se na usvajanje njegove

definicije ekalo do 2010.godine ve i po tome to se njeogvo postojanje vezuje za
odgovornost drave zbog krenja zabrana akata agresije predvienih u meunarodnom
pravu. On se moe izvriti samo u ime drave i samo u okviru dravne politike, ili kao dio
dravnog plana. Pojam agresije koji se spominje u l.39 Povelje UN, objanjen je u
Rezoluciji GS UN 3314,gdje se pod agresijom podrazumijeva upotreba oruane sile
jedne drave protiv suvereniteta, teritorijalnog integriteta ili politike nezavisnoti druge
drave ili na bilo koji drugi nain koji nije u saglasnoti sa Poveljom UN.
Istorijski preokret se desio na prvoj Revizionoj konferenciji Rimskog statuta u Kampali
gdje se Rimski statut u formi amandmana dopunjue definicijom zloina agresije i
prateim institutima. Meutim, uspostavljanje nadlenosti MKS-a u odnosu na ovaj
zloin odgoeno je za 2017.godinu.
Uinilac ovog zloina moe biti bilo koje lice, od generala do binog vojnika. Da bi se
neko smatrao uiniocem ovog djela niej bilo vano da je to lice donosilo odluke o miru ili
ratu, ve da je uestvovalo a aktivnostima koje su bile najznaajnije za
pripremanje,zapoinjanje i voenje agresorskog rata.
U pogledu subjektivnog elementa za postojanje zloina protiv ovjenosti zahtjeva se
umiljaj. Mora se dokazati da je optueni bio uesnik plana ili zavjere ili da su znajui za
takav plan, uestvujui u pripremi agresorskog rata, doprinosili ostvarenju njegovog cilja.
Problemi u primjeni zloina protiv mira odnose se na povredu zabrane retroaktivnosti i
naela nullum crimen sine lege.

U l.8bis Rimskog statuta navodi se da se zloinom agresije smatra

planiranje,pripremanje, otpoinjanje ili vrenje nekog akta agresije koji po svojoj prirodi,
teini i obimu predstavlja evidentno krenje Povelje UN,od strane lica koje je u poziciji
da nareuje politike ili vojne operacije neke drave ili da vri stvarnu kontrolu nad
njima.
- Pri odreivanju radnji izvrenja polazi se od kolektivnih akata drave-tj.od postupka koji
predstavljaju akte agresije. Definicija i lista akata agresije u novom lanu 8bis Rimskog
statuta ukljuuju sledee postupke: a) invaziju jedne drave na teritoriju druge drave; b)
bombardovanje ili kritenje bilo kog oruja od strane jedne drave protiv teritorije druge
drave; c)blokadu luka i obala jedne drave od strane oruanih snaga druge drave;d)
postupak jedne drave koja doputa da njenu teritoriju koju je stavila na raspolaganje
drugoj dravi ova iskoristi za izvrenje agresije protiv tree drave, itd...
- Zloin agresije moe biti izvren samo sa umiljajem, uinilac je potrebno da je svjestan
faktikog stanja koje je dovelo do toga da je ispunjen objektivni element inkriminacije.
Na konferenciji u Kampali utvreno je da se istraga za ovaj zloin moe pokrenuti na
zahtje Savjeta bezbjednosti, drave stranke ili tuioca proprio motu( iz vlastitog
ophoenja), kao i u sluaju pokretanja istrage za druge zloine u jurisdikciji MKS-a.
5. POJAM TRANSNACIONALNOG KRIVINOG PRAVA
-

Obuhvata pravila nacionalnog i meunarodnog krivinog prava koja se primjenjuju na

krivina djela koja se mogu povezati sa najmanje dva krivina zakonodavstva. Termin
komplementaran kriminolokom terminu transnacionalni kriminal. Transnacionalno
krivino pravo je pravo koje se bavi suzbijanjem kriminalnih aktivnosti koje imaju ili
potencijalno mogu imati prekogranine posljedice. Oni se oznaavaju kao zloini koji
uzrokuju meunarodnu zabrinutost. Transnac.krivino pravo sastoji se i: a) horizontalnih
ugovornih obaveza izmeu drava, b) vertikalne primjene krivinog zakonodavstva od
strane drava na pojedince u cilju ispunjenja njiovih ugovornih obaveza.
Meun.krivi.pravo je podijeljeno na meun.kriv.pravo u uem smislu(stricto sensu) i
ugovorno pravo koje se esto naziva transnacionalno k.p. Ono se bavi zloinima koji
nisu sadrani u Statutu ICC i ne kreira individualnu krivinu odgovornost po
meun.pravu. Transnacion.k.pravo namee uzajamne obaveze dravama lanicama
,,konvencija o suzbijanju da usklade nacionalno kriv.zakonod.sa konvencijama.
Termin transnacionalno krivino pravo povezuje pojmove transnacionalni kriminal i
transnacionalno pravo.
Odnos transnacion.kriv.prava prema meun.i unutranjem krivinom pravu
Meunarodno krivino pravo stricto sensu obuhvata sredinje meunarodne zloine
kojima se vrijeaju najvanije meunarodne vrijednosti. Tu spadaju genocid,zloin protiv
ovje.,ratni zloini i agresija. Za ova krivina djela ustanovljena je univerzalna
jurisdikcija. Poiniocima je sueno pred stalnim Mein.krivilnim sudom. Transnacionalno
krivino pravo odnosi se na zloine ija je inkriminacija utemeljana meunarodnim
konvencijama. Za ova krivina djela jurisdikcija zavisi od sadrine konvencije koja
obavezuje dravu da inkriminie odnosnu radnju. Poiniocima se sudi pred nacionalnim
sudovima. Imamo ovdj 4 osnova za inkriminaciju: 1) zatita univerzalnih vrijednosti koje
line temelj ljudske civilizacije;2) zatita vrijednosti od meunarodnog interesa; 3) zatita
vrijednosti od nacionalnog interesa koje imaju transnacionalni karakter;4) zatita
vrijednosti od nacion.interesa koje imaju nacion.karakter. Prvi osnov ine
meun.krivina djela, drugi i teri transnacion.krivina djela a etvrti nacionalna krivina

djela. Transnacionalna krivina djela obuhvataju dvije grupe:transnacion.krivina djela

od meunarodnog interesa i transn.kd od nacionalnog interesa. Za unutranja kd-a
nadleni su nacionalni sudovi. Unutranje nacionalno kp. Vano je za transn.kp.poto se
ono primjenjuje na voenje kd-a za koja su nadleni nacion.sudovi odnosne drave.

6. IZVORI TRANSNACIONALNOG KRIVINOG PRAVA

Pod izvorima transn.kp. podrazumijevamo izvore obaveza i prava za subjekte tog

prava. Djelimo ih na nacionalne i meunarodne.
1) Meunarodni izvori t.k.p.
Najautoritativnija odredba o tome ta se smatra izvorom meun.krivinog prava
sadrana je u l.38 Statuta meunarodnog suda u Hagu koji propisuje: 1.Sud iji je
zadatak da sporove koji su mu podnijeti, rjeava sagglasno meun.pravu,primjenjuje : a)
meunarodne konvencije bilo opste bilo posebne,kao pravila izriito priznata od drava
u sporu; b) meunarodni obiaj kao dokaz opte prakse prihvaene kao pravo; c) opta
pravna naela priznata od strane civilizovanih naroda i d) sudke odluke i doktrinu
najkvalifikovanijih publicista razliitih naroda kao supsidijarno sretstvo za utvrivanje
pravnih pravila.
2.Ova odredba ne ograniava pravo Suda da jedan spor rjeava exaequo et bono(fer i
pravino) ako parnine stranke na to pristanu. Ovaj l.2. i sudska praska i doktrina ne
pripadaju materiji mkp.
Izvore trans.kp i meun.kp. pronalazimo u meunrodnim konvencijama i meunarodnim
obiajima. Meunarodne konvencije se primjenjuju samo u onim drava u kojima su
ratificirane. Transnacionalno kp.je skup meunarodnih konvecnija koje se bave
zloinima transnacion.karaktera. njima se namee obaveza drava da u svom
unutranjem zakonodavstva inkriminiu odreene radnje a poinioce ili da kazne ili da
izrue. Druge odredbe sadrane u ovim konvencijama olakavaju ekstradiciju poinilaca.
Koncencije za suzbijanje i transnac.organizovanog kriminala predstavljaju primarni izvor
transnac.kp-a.( enevske konvencije o krivotvorenju kea,nacrt Konvencije o suzbijanju i
sprjeavanju terorizma Lige naroda, Konvencije za sprjeavanje ropstva, trgovine
robljem, trgovine ljudima,kompjutrski kriminal,korupciju...). Meunarodni obiaji i ugovori
ne mogu se koristiti u dravama u kojima je jedini izvor transn.kp-a, dravno krivino
zakonodavstvo. U drugim dravama meun.ugovori mogu se nposredno primjniti ali ne i
meun.obiaj, dok u treim sudovi mogu primjeniti i obiajno pravo.
2) Nacionalni izvori tkp-a
Ovdje spadajui domai pravni propisi kojima se utvruje ustrojstvo i nadlenost
sudova, propisuju kd-a, utvruje kazneni postupak, ali i oni kojima se propisuju
razliite druge mjere radi spjeavanja i suzbijanja transnac.organizovanog kriminala.
Princip legaliteta ili zakontitosti je jedan od osnovnih prinsipa tkp-a to se zakoni
smatraju osnovnim izvorom ovog prava. Za nas su znaajni zakoni koji reguliu
materiju materijalnog prava: KZ BiH, KZ FBiH,KZ BDBiH, KZ Republike Srpske.
Glava XVII KZ BiH je posveena u prvom dijelu kd-ima meun.kp stricto sensu dok
se drugi dio odnosina trnsnacion.krivina djela.

7. AUT DEDERE AUT JUDICARE( IZRUI ILI KRIVINO GONI)

- govori se o obavezi koju moe da preduzme drava na ijem se podruju nalazi lice kojem
se pripisuje zloin da to lice isporui drugoj sravi(aut dedere) ili da ga sama podvrgne svom
krivinom postupku(aut judicare). Svrha njegovog preuzimanja je da lica odgovorna naroito
za teke zloine ne izbjegnu kaznu. Najvie se predvia meunarodnim
ugovorima( multilateralni i extradicioni ugovori),zatim rezolucijom Savjeta
Bezbjednosti( samo izuzetno sadre obavezu da ili izrue ili krivino gone),meun.obiajnim
pravom(mora se dokazivati na sluaj po sluaj analizi) i optim pravnim naelima( primjenjuju
se u situaciji gdje se rijeenje nije moglo pronai u meun.obiajima i meun.ugovorima).
Ova obaveza ne postoji prema meunarodnom pravu a najmanje kao jus cogens. Tvorac
pravila je Hugo Grocijus. Ovo pravilo znai samo da se osumnjieni preda domaim
organima na dalji postupak ali ne i obavezu da on mora biti kanjen i osuen. Ova ugovorna
obaveza je uvijek vezana za princip univerzalnosti i to u dvostrukom smislu. Prvo, drava e
uhapsiti i vriti istragu nad osumnjienim koji se nae na njenoj teritoriji za djelo koje je
izvrio u inostranstvu. Drugo,ako lice ne isporui drugoj sravi drava je duna da ga
podvrgne krivinom postupku u svojoj zemlji primjenjujui princip univerzalnosti.
- Ovo naelo je evoluiralo od dvostruke do trostruke alternative: izrui ili kazni,izrui ili
krivino goni, i izrui ili krivino goni ili predaj meunarodnom sudu.
- Ekstradicija je ovisna o postojanju multilateralnih i bilateralnih sporazuma o ekstradiciji.
Ekstradicija je alternativa direktnoj jurisdikciji u inostranstvu. Ekstradicija je formalni proces
predaje optuenog ili osuenog od strane jedne srave, drugoj sravi radi kanjavanja ili
procesuiranja tog lica. Ona se razlkuje od predaje optuenog meun.krivinom sudu. Drave
svojim unutranjim zakonodavstvima propisuju postupak ekstradicije kao i uslove pod kojima
se ona doputa ili zabranjuje. Najei razlozi za zabranu su: identitet norme,politika narav
kd-a, mogunost izricanja odreenih kazni, i dravljanstvo osobe.

8. MEUNARODNA KRIVINOPRAVNA POMO

-

Odnosi se na odredbe o pravnoj pomoi jedne drave drugoj sravi u

istragama,krivinim optunicama i kanjavanje poinilaca krivinih djela. Meusobna
pravna pomo je formalna kad se ureuje meunarodnim ugovorima i domaim
zakonodavstvom. Neformalna je kad se ureuje putem bilateralne saradnje i razmjene
informacija izmeu sudskih i policijskih organa razliitih drava.
Postoje meunarodni instrumenti iji je osnov pruanje meusobne pravne pomoi:
1) EK o ekstradiciji iz 1957 sa dva dopunska protokola
2) Konvencija o transferu osuenih lica uz dodatni protokol
3) EK o meusobnom pruanju pravne pomoi u krivinim stvarima iz 1959.uz dodatni
protokol
4) UN Model ugovorao meusobnoj pravnoj pomoi u krivinim stvarima iz 1990. I iz
2007.godine
5) UN konvencije protiv transnacionalnog kriminala
6) UN Konevcnije prtiv korupcije
7) Konvencija Savjeta Evrope o kompjutersko kriminalu

- BiH je zakljuila, pruzela sukcesijom ili pristupila brojnim regionalnim,mulilateralnim i

bilateralnim sporazumima. Ima zakljuene sporazume i sa svim drava iz bive SFRJ:
Hrvatskom,Srbijom,Crnom Gorom,Makedonijom,Slovenijom. Nain i postupak pruanja
pravne pomoi u krivinim stvarima u BiH je ureen Zakonom o meunardnoj pravnoj
pomoi u krivinim stvarima.
- Meusobna krivinopravna pomo obuhvata opte i posebne vidove pravne pomoi.
1) Opti vid- ova materija je ureena meun.regionalnim i bilaterlanim ugovorima kao i
unutranjim zakonodavstvom pojednih drava. Izvori prava ovdje su: EK o meusobnom
pruanju pravne pomoi u krivinim stvarima uz njena dva protokola, i BiH je 2009.usvojila
Zakon o meun.pravnoj pomoi u krivinim stvarima. Zahtjev za pruanje optih vidova
pokree se zamolnicom koje se dostavljaju stranim pravosudnim organima na 4 naina: a)
posredstvom Minitarstva pravde,b) u hitnim sluajevima zamolnicu moe direktno dostaviti
stranom pravosudnom organu,c) u hitnim slulajevima mogu se dostaljati i primati
posredsvtom INTERPOL-a i d) posredstvom Ministarstva vanjskih poslova kad ne postoje
zakljueni meunarodni ugovori kao i kad je meunardnim ugovorm izriito predvien
diplomatskim put komunikacije.
2) Posebni vid
a) Ekstradicija( formalni postupak izruenja opuene ili osuene osobe drugoj dravi.
Znaajni su sledei dokumenti: UN Model ugovra o ekstradiciji uz dopunski protokol , EK o
ekstardiciji uz njena dva dodatna protokola.
b) Naela
naelo dvostruke kanjivosti( identitet norme)- KD povodom kojeg se trai meunarodna
krivinopravna saradnja kanjivo je u obje drave.
Naelo reciprociteta- podjednako postupanje obje drave povodom zahtjeva za pruanje
meunarodne krivinopravne pomoi.
Naelo specjaliteta- drava moliteljica moe postupati u donosu na lise ija se naime
ekstradicija trai samo u pogledu onog kd-a za koje je ekstradicija odobrena.
Naelo ekstradibilnosti- potoje kd-a za koja se ekstradicija moe odobriti i ona za koja se ne
moe odobriti. Ekstradicija se ne doputa za sitna kd-a za koje je predviena minimalna
kazna zatvora kad se ekstradicija trai radi suenja. Postupak ekstradicije- postupak za
izruenje optuenih,osumnjienih ili osuenih stranaca pokree se prema molbi strane
drave, koja se podnosi Ministarstvu pravde.
c) Priznanje i izvrenje stranih sudskih odluka- ova materija je regulisana
meun.ugovorima(Model sporazuma o prijnosu nadzora nad sulovno osuenim i sulovno
otputenim licima koji je usvojila Generalna skuptina) i unutranjim zakonodavstvom( EK o
meunarodnom vaenju krivinh presuda, EK o meunarodnim posljedicama oduzimanja
prava na upravljanje motornim vozilom,EK o nadzoru uslovno osuenih ili uslovno otputenih
lica sa dodatnim protokolom, Konvencija Savjeta Evrope o transferu osuenih lica). Zakon o
meun.pravnoj pomoi u krivinim stvarima BiH poglavlje VI-izvrenje stranih sudskih
presuda u krivinim stvarima.

d) Ustupanje i preuzimanje krivinog gonjenja- omoguava da se poiniocu kd-a sudi u

dravi njegovog prebivalita. Model sporazma o prijenosu podataka u krivilnim stvarima, EK
o prijenosu postupaka u krivilnim stvarima, EK o kanjavanju saobraajnih delikatana
putevima, Zakon o meun.pravnoj pomoi u krivinim stvarima BiH.
e) Sprovoenje stranca preko tritorije BiH- ministar pravde moe dopustiti sprovoenje
preko teritorije BiH lica iz strane drave ije izruenje trai strana drava, ali ne i lica koje je
dravljanin BiH kao i da se izvrenje ne trai za Vojno ili politiko kd.
9. SARADNJA SA MEUNARODNIM KRIVINIM SUDOVIMA

Ovdje je interesantna saradnja drava sa Meunarodnim krivinim sudom za bivu

Jugoslaviju(MKSJ) i saradnja sa stalnim Meunarodnim krivinim sudom (MKS).
Saradnja drava sa ovim sudovima je obavezna.
a) Statut MKSJ je usvojen kao aneks uz rezoluciju Savjeta bezbjednosti UN 827 od
25.V.1993. lanove MKSJ-a bira Generalna Skuptina UN sa spiska koji usvaja
Savjet bezbjednosti i to na obnovljivi mandat od 4 godin. Tuioca MKSJ imenuje
Savjet bezbjednosti. Ovaj statut pravno obavezuje sve drave lanice UN-a, a to su
danas skoro sve drave. l.29 Statuta MKSJ, pod naslovom ,,Saradnja i pravosudna
pomo glasi:
1) Drave moraju saraivati sa Meinarodnim sudom u istarzi i gonjenju osoba
optuenih da su poinila teka krenja meunarodnog humanitarnog prava.
2) Drave moraju bez nepotrebnog odgaanja udovoljiti svakom zahtjevu za pomo
ili nalogu koje je izdalo pretresno vijee, to uljuuje:
-utvrivanje identiteta i pronalaenje osoba
-uzimanje iskaza i dostavu dokaza
-uruenje dokumenata
-hapenje osoba
-dovoenje optuenih pred Meun.sud

Obaveza saradnje sa MKSJ proizilazi z rezolucije Savjeta bezbjednosti 827 UN,l.29 Statuta
Suda, bilateralnih sporazuma:ugovor o sjeditu izmeu mksj i Holandije, izmeu drave i
mksj i nacionalnog zakonodavstva.
Novo pravilo 54bis pod nazivom Nalozi za dostavu dokumenata koji se upuuju dravama po
kojem drava moe odbiti saradnju sa MKSJ-om: mora navesti osnovu po kojoj tvrdi da e
interesi njene nacionalne bezbjednosti biti ugroeni, moe od sudije zatraziti da se za pretres
o prigovoru odrede odgovarajue zatitne mjere...
MKSJ ne moe sam prisiliti dravu da ispunjava svoje obaveze niti moe dravama zbog
toga nametnuti sankcije ali moe sainiti izvjestaj o neizvrenju obaveza od strane drava i
podnijeti ga Savjetu sigurnsti UN. MKSJ je nadlean za kanjavanje 4 grupe zloina: tekih
krenja enevskih konvencija iz 1949, krenja zakona ili naime obiaja rata, zloina protiv
ovjenosti i genocida.
b) Statut MKS je prihvaen u boliku meun.konvencije otvorene za pristup svim
dravama svijeta. Stupio je na snagu 1.VI.2002. U nadlenosti MKS-a spada
kanjavanje za zloin genocida,zloin protiv ovjen.u ta spada aparthejd,iroke
grupe ratnih zloina kao i zloina agresije. MKS je komplementaran domaim

sudovima. Svaka drava lanica Rimskog statuta moe ako tako odlui da uputi neki
predmet njegovom tuiocu. To isto moe uiniti i Savjet bezbjednosti UN. To znai i
da svka od 5stalnih lanica Savjeta bezbjednosti moe da sprijei takvu odluku.
Konano,i tuilac moe da otvori istragu po sopstvenoj inicijativi. Savjet bezbjednosti
moe svojom odlukom da na 12 mjeseci odloi svaku istragu. MKS nema nadlenost
u odnosu na djela uinjena prije stupanja na snagu njegovog Statuta. Ovim su
unaprijed amnestirani svi jo uvijek ivi krivci za najstranije zloine izvrene poslije
Drugog svjetskog rata. Drave lanice su dune da u potpunosti sarauju sa sa
Sudom kako u fazi istrage tako i u daljem potupku koji se vodi protiv optuenog lica.
Sud moe izdati nalog za hapenje osobe u svakom trenutku nakon otpoinjanja
istrage.

Pod izvjesnim okolnostima drava moe ograniiti saradnju sa MKS:

1) Ako drava potpisinica primi konkurentni zahtjev od druge drave za izruenje iste
osobe zbog istog djela
2) Ako bi pomo MKS naskodila bezbjednosti te drave
3) Ako je pruanje pravne pomoi zabranjeno u dravi od koje se pomo zahtijeva, na
osnovu pravnih naela opteg karaktera
4) Ako bi sud zathijevao od drave da postupa suprotno svojim obavezama po
meunarodnom pravu a vezano za dravni ili diplomatski imunitet lica ili vlasnitva
tree drave.
*Multilateralni sporazumi o pravnoj pomoi
- EK o meusobnoj pravnoj pomoi u krivinim stvarima iz 1959. sa dva dopunska protokola.
BiH je ratifikovala ovu konvenciju i protokole. Po KZBiH kanjiva su kd genocida,zloina
protiv ovjenosti i ratnih zloina. Po ovoj konvenciji i protokolu drave mogu traiti:
svjedoenje vjetaka ili svjedoka iz druge drave, prijenos dokumenata,privremeni premjetaj
pritvorene osobe iz druge drave, prikrivenu i zajedniku istragu sa organima druge drave.
-EK o ekstradiciji, E. konvencija o prijenosu postupaka u krivinim stvarima iz1972.BiH je
ratifikovala ovu konvenciju. EK o nezastarijevanju krivilnih djela zloina protiv ovjenosti i
ratnih zloina. BiH je ratifikovala ovu konvenciju.

*Relevantno zakonodavstvo BiH za saradnju..

-BiH je usvojila nekoliko zakona u cilju saradnje sa meun.krivinim sudovima:
1) Zakonu o ustupanju predmeta od strane MKSJ tuilatvu Bih i koritenje dokaza
pribavljenih od MKSJ u potupcima pred sudovima u BiH.
2) Memorandum o razumijevanju izmeu kancelarije Tuilatva MKSJ i Tuilatva BiH
3)Zakon Repulike BiH o izruenju na zhtjev MKSJ
4) Zakon FbiH o izruenju na zahtjev MKSJ
5) Zakon RS o saradnji RS sa MKSJ

6) KZ BiH u glavi XVII inkriminie kd iz Statuta MKSJ i MKS:genocid, ratne zloine i zloine
protiv ovjenosti.
7) Zakon o meunarodnoj pravnoj pomoi u krivinim stvarima BiH
8) Zakon o primjeni odreenih privremenih mjera radi efikasnog provoenja mandata MKSJa te drugih restriktivnih mjera.

10. PRAVOSUDNA SARADNJA PO UGOVORU IZ LISABONA

Ugovor iz Lisabona bavi se pravosudnom i policijskom saradnjom ne razmatrajui
pitanje reorganizacije naina pravosudne i policijske saradnje. Ugovor usmjerava
pravosudnu saradnju na meusobno priznanje sudskih presuda drugih drava lanica
to je najvea znaajka ovog dijela ugovora.
- Evropski parlament i Savjet odluujui u skladu sa redovnim zakonodavnim postupkom,
usvajaju mjere za:
a) Utvrivanje pravila i postupaka kojima se osigurava priznavanje svih oblika presuda i
sudskih odluka u itavoj Uniji
b) Sprjeavanje i rjeavanje sukoba nadlenosti meu dravama lanicama
c) Potporu osposobljavanja sudaca i sudskog osoblja
d) Olakavanje saradnje meu sudskim ili drugim odgovarajuim tijelima srava lanica u
vezi sa kaznenim postupcima
- Evropski parlament i Savjet mogu ditektivama donesenim u skladu sa redovnim
zakonodavnim postupkom utvrditi minimalna pravila poterbna za olakavanje
uzajamnog priznavanja presuda i sudskih odluka, te policijske i pravosudne saradnje u
kaznenim stvarima s prekograninim elementima. Pravila se odnose na:
a) Uzajamno prihvatanje dokaza meu dravama lanicama
b) Prava pojedinca u krivinom postupku
c) Prava rtava krivinog djela
d) Sve druge posebne aspekte krivinog postupka koje je Savjet unaprijd odredio
odlukom. Savjet odluuje jednoglasno uz prethodnu saglasnost E.parlamenta
- Podruja naroito tekog kriminaliteta sa prekograninim elemntima su: trgovina
ljudima,terorizam, seksualno iskoritavanje ena i djece, nezakonita trgovima
drogom,pranje novca,korupcija...
- E.parlament i Savjet uredbama donesenim u skladu sa redovnim zakonodavnim
postupkom utvruju ustroj, funkcionisanje, podruje djelovanja i zadatke
Eurojusta( agnecija EU). Ti zadaci mogu ukljuivati:
a) Pokretanje krivinih istraga i predlaganje pokretannja krivinog progona koji provode
nadlena nacionalna tijela.
b) Koordinaciju istraga i krivinih djela protiv finansijskih interesa EU
c) Jaanje pravosudne saradnje. Tim se uredbama utvruju i aranmani za ukljuivanje
E.parlamenta i nacionalnih parlamenata u ocjenu aktivnosti Eurojusta.
-