ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΡΕΒΕΚΚΑ ΠΕ70

«Η 4η Σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους»

Εκπαιδευτικό Σενάριο

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ

1. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

1.1. Τίτλος διδακτικού σεναρίου

«Η 4η Σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους
Φράγκους»

1.2. Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές

Το σενάριο διαπραγματεύεται γνωστικές περιοχές του μαθήματος της
Ιστορίας.

1.3. Τάξεις στις οποίες μπορεί να απευθύνεται

Απευθύνεται και θα εφαρμοστεί σε μαθητές της Πέμπτης (Ε) δημοτικού.

1.4 Συμβατότητα με το Α.Π.Σ. και το Δ.Ε.Π.Π.Σ.

Το θέμα είναι απολύτως συμβατό με το Α.Π.Σ. και το Δ.Ε.Π.Π.Σ, εφόσον «Η
τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους
Φράγκους» αποτελεί κεφάλαιο της ΣΤ΄ ενότητας: «Το Βυζάντιο παρακμάζει
και υποκύπτει σε κατακτητές» στο βιβλίο Ιστορίας της Ε΄ τάξης και οι στόχοι
που τίθενται άπτονται πλήρως του αναλυτικού προγράμματος της Ιστορίας.
Το σενάριο θα υποστηρίξει τη μαθησιακή διαδικασία με την παιδαγωγική
αξιοποίηση των ΤΠΕ:
 το λογισμικό "Ιστορικός Άτλαντας Centennia"
 λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης

1.5. Οργάνωση της διδασκαλίας & απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή

Οργάνωση της διδασκαλίας
Η διδασκαλία της ενότητας θα υλοποιηθεί στο δεύτερο τμήμα της Ε τάξης του
σχολείου, το οποίο αποτελείται από 16 μαθητές. Οι μαθητές θα εργαστούν σε
ομάδες των δύο ατόμων και ανάλογα με το φύλλο εργασίας θα επεξεργάζονται
το ίδιο θέμα ή θα γίνεται καταμερισμός των εργασιών.
Απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή
Θα χρησιμοποιηθεί το εργαστήριο υπολογιστών του σχολείου το οποίο είναι
πλήρως εξοπλισμένο με ικανό αριθμό υπολογιστών, εκτυπωτή, σαρωτή,
βιντεοπροβολέα (video projector), απαραίτητος για να παρουσιαστεί μέρος
της δουλειάς των παιδιών στην τάξη. Επίσης διατίθεται μόνιμη ADSL
σύνδεση στο διαδίκτυο.

1
 ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΡΕΒΕΚΚΑ ΠΕ70
«Η 4η Σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους»
Εκπαιδευτικό Σενάριο

Ως προς το λογισμικό, στα μηχανήματα που θα χρησιμοποιηθούν θα πρέπει

να είναι εγκατεστημένα το λογισμικό "Ιστορικός Άτλαντας Centennia" και το
λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης “Mapmyself”. Το σενάριο θα
πραγματοποιηθεί τις ώρες της Ιστορίας και της Ευέλικτης Ζώνης.
Γνωστικά Προαπαιτούμενα
Οι μαθητές γνωρίζουν ήδη για τις διαταραγμένες σχέσεις ανάμεσα στο
Βυζάντιο και τη Δυτική Εκκλησία, η οποία τάχθηκε με το μέρος των
εικονολατρών. Γνωρίζουν επίσης για τα μεγάλα εσωτερικά προβλήματα που
αντιμετωπίζει η βυζαντινή αυτοκρατορία και τους εχθρούς που την απειλούν.
Στοιχειώδεις γνώσεις χρήσης του Η/Υ είναι χρήσιμες.

1.6 Διδακτικοί Στόχοι

Α. Ως προς το γνωστικό αντικείμενο
• Να γνωρίσουν οι μαθητές τους λόγους που οδήγησαν τους
σταυροφόρους στην πολιορκία και την άλωση της Κωνσταντινούπολης
• Να κατανοήσουν και να κρίνουν τις ενέργειες των Φράγκων και τις
συνέπειες της άλωσης

Β. Ως προς τη χρήση των νέων τεχνολογιών

• Να οπτικοποιήσουν τις σχέσεις ανάμεσα στους πρωταγωνιστές και τα
γεγονότα της τέταρτης σταυροφορίας και της άλωσης της
Κωνσταντινούπολης επιδεικνύοντας έτσι την κατανόηση των σχέσεων.
• Να αναπαραστήσουν τη νέα γνώση με τη δημιουργία εννοιολογικών
δομών.
• Να συλλέξουν στοιχεία από το διαδραστικό χάρτη Centennia για τη
μεταβολή των συνόρων μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από
τους Φράγκους.

Γ. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία

• να μπορούν να παρατηρούν, να μελετούν και να συμπεραίνουν
• να καλλιεργήσουν την αναλυτική και συνθετική ικανότητα

2
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΡΕΒΕΚΚΑ ΠΕ70
«Η 4η Σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους»
Εκπαιδευτικό Σενάριο

να κινητοποιήσουν τη δημιουργική τους σκέψη, την κριτική τους ικανότητα και

τη φαντασία

να αναπτύξουν πνεύμα συνεργασίας, ομαδικότητας και συνεργασίας

προκειμένου να επιτύχουν τους προτεινόμενους στόχους

να διασκεδάσουν και να βιώσουν συναισθήματα χαράς

να κατανοήσουν ιστορικές έννοιες

1.7 Εκτιμώμενη διάρκεια

Υπολογίζεται ότι απαιτούνται πέντε (5) διδακτικές ώρες.

2. Διδακτική προσέγγιση

Θεωρητική προσέγγιση
Το σενάριο στηρίζεται σε αρχές της εποικοδομιστικής προσέγγισης και στις
κοινωνικοπολιτισμικές θεωρήσεις του Vygotsky και των απογόνων του, όπου
δίνεται έμφαση στις μαθησιακή διαδικασία, στην αλληλεπίδραση των
εμπλεκόμενων μερών καθώς και στο κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον που
λαμβάνει χώρα. Ακολουθείται ένα μοντέλο καθoδηγούμενης διερεύνησης-
ανακάλυψης με έμφαση στη κριτική και στοχαστική σκέψη, στη συμμετοχική
και συνεργατική μάθηση, στη δημιουργική έκφραση. Οι μαθητές εργάζονται σε
ομάδες με δραστηριότητες αξιοποιώντας το παιδαγωγικό περιβάλλον των
ΤΠΕ στην εκπαίδευση.

Μεθοδολογική προσέγγιση
Οι μαθητές θα δουλέψουν σε μικρές ομάδες των 2 ατόμων. Η εργασία σε
ομάδες αποτελεί την ιδανικότερη εφαρμογή γιατί συνδυάζει την
αλληλεπίδραση με την τεχνολογία των υπολογιστών καθώς και
ομαδοσυνεργατικές διαδικασίες, οι οποίες είναι απαραίτητες για την
αποτελεσματική διαπραγμάτευση της γνώσης και της μάθησης. Τα φύλλα
εργασίας δίνονται σε κάθε μαθητή ξεχωριστά, δουλεύονται όμως από όλη την
ομάδα
Ο ρόλος του δασκάλου όσο οι μαθητές δουλεύουν σε ομάδες είναι
υποστηρικτικός, καθοδηγητικός, εμψυχωτικός, δίνει σαφείς οδηγίες όταν αυτό
είναι απαραίτητο, ενημερώνει τους μαθητές για το χρόνο που έχουν στη

3
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΡΕΒΕΚΚΑ ΠΕ70
«Η 4η Σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους»
Εκπαιδευτικό Σενάριο

διάθεση τους για να ολοκληρώσουν την εργασία τους. Έχει φροντίσει για τη
σωστή και εύρυθμη λειτουργία του εργαστηρίου, έχει προετοιμάσει και
μελετήσει τις ιστοσελίδες που θα διερευνηθούν, έχει ετοιμάσει τα φύλλα
εργασίας των ομάδων, έχει προβλέψει τυχόν απρόοπτα και απρόσμενες
εξελίξεις κατά τη διεξαγωγή του μαθήματος (ενεργές ιστοσελίδες, επάρκεια
μελανιού, κλπ.).

2.1 Διδακτική προσέγγιση με ΤΠΕ

Η αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία ευνοεί την αλλαγή
του παραδοσιακού διδακτικού μοντέλου και τη χρήση σύγχρονων διδακτικών
προσεγγίσεων. Με τη χρήση λογισμικών και κατάλληλων φύλλων εργασίας
αναδεικνύεται το μαθητοκεντρικό μοντέλο της διερευνητικής μάθησης μέσα
από την αναζήτηση της γνώσης στις πηγές.
Το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης αξιοποιείται δημιουργικά και
εποικοδομητικά από τους μαθητές αφού διευκολύνει τους συσχετισμούς των
εννοιών και τη βαθύτερη κατανόηση των σχέσεων, λειτουργώντας και ως
πολυμεσικό και υπερμεσικό εργαλείο. Η εννοιολογική χαρτογράφηση είναι μια
ειδική τεχνική οπτικοποίησης των σχέσεων ανάμεσα σε διάφορες έννοιες.
Η χρήση του ιστορικού άτλαντα Centennia στοχεύει στην ενίσχυση του
ενδιαφέροντος του μαθητή για την ιστορία μέσα από την οπτικοποίηση των
εδαφικών διαφοροποιήσεων που συντελέσθηκαν στην Ευρώπη. Η οπτική
απεικόνιση των γεγονότων μέσα από τους χάρτες και τις αλλαγές τους
συμβάλλουν σημαντικά στην αφομοίωση της γνώσης.

2.2 Το προτεινόμενο σενάριο

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Α. 1η διδακτική ώρα
Την 1η διδακτική ώρα δίνεται στους μαθητές το 1ο φύλλο εργασίας
(σχεδιάγραμμα μαθήματος) και γίνεται διαπραγμάτευση των δύο πρώτων
στόχων οι οποίοι αφορούν, την κατάσταση δηλαδή που επικρατούσε στη
βυζαντινή αυτοκρατορία, τα πρόσωπα και τα γεγονότα που σχετίζονται με τις
σταυροφορίες και ειδικότερα το ιστορικό πλαίσιο της τέταρτης σταυροφορίας
(σύνδεση με προηγούμενη γνώση – επέκταση).
1ο Φύλλο Εργασίας

4
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΡΕΒΕΚΚΑ ΠΕ70
«Η 4η Σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους»
Εκπαιδευτικό Σενάριο

Β. 2η διδακτική ώρα
Την 2η διδακτική ώρα στο εργαστήριο πληροφορικής δίνεται στα παιδιά το 2ο
Φύλλο Εργασίας (Eξοικείωση με τον ιστορικό άτλαντα Centennia) και στη
συνέχεια το 3ο φύλλο Εργασίας.
2ο Φύλλο Εργασίας
3ο Φύλλο Εργασίας

Γ. 3η διδακτική ώρα
Δίνεται το 4ο Φύλλο Εργασίας και τα παιδιά προσπαθούν στο χαρτί να
απεικονίσουν το νοητικό χάρτη που μπορεί να δημιουργηθεί για το μάθημα.
4ο Φύλλο Εργασίας

Δ. 4η +5η διδακτικές ώρες

Στο εργαστήριο πληροφορικής τα παιδιά γνωρίζουν το λογισμικό
εννοιολογικής χαρτογράφησης Mapmyself (http://www.mapul.com/)
και ακολουθώντας τις προφορικές οδηγίες του δασκάλου φτιάχνουν το δικό
στους νοητικό χάρτη για την 4η σταυροφορία και την άλωση της
Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους.

2.3 Επέκταση –Αξιολόγηση

• Χρησιμοποιώντας το λογισμικό Centennia μπορούμε να δώσουμε τις
χρονολογίες των άλλων τριών σταυροφοριών ζητώντας από τους
μαθητές να παρατηρήσουν τις εδαφικές ανακατατάξεις που
προκλήθηκαν από κάθε σταυροφορία. Τα παιδιά μπορούν να
μελετήσουν τους χάρτες της πρώτης και της τελευταίας (4ης)
σταυροφορίας και να συγκρίνουν τις δύο σταυροφορίες σε ότι αφορά
την κατάληξή τους. Από τη σύγκριση των χαρτών θα διαπιστώσουν ότι
ο υποτιθέμενος στόχος των σταυροφοριών (η κατάληψη της
Ιερουσαλήμ) επιτεύχθηκε μόνο στην πρώτη σταυροφορία ενώ στην
τέταρτη φάνηκαν οι πραγματικοί λόγοι των σταυροφοριών.

5
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΡΕΒΕΚΚΑ ΠΕ70
«Η 4η Σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους»
Εκπαιδευτικό Σενάριο

• Η αξιολόγηση της εργασίας των μαθητών είναι:

α) διερευνητική σε όλη την πορεία του προγράμματος όπου αξιολογείται η

υπάρχουσα γνώση των μαθητών, το ενδιαφέρον που εκδηλώνουν για το θέμα
αλλά και για τη χρήση των εργαλείων και οι τυχόν δυσκολίες που προκύπτουν

β) διαμορφωτική για ανατροφοδότηση και αναδιατύπωση στόχων και

γ) τελική από τους μαθητές και τη δασκάλα.

5ο Φύλλο Εργασίας