Koncepcja postpu

Spoeczestwo uczonych- Kartezjusz, teoretyzowa na temat przyrostu

wiedzy z pokolenia na pokolenie, jest to wsplnota uczonych, wsplnota
naukowcw; communit de savant
Bacon- pocztek wieku XVII Atlantyda, spoecznoci naukowcw, nauka
miaa zmienia wiat, przeoenie wiedzy na efekty pragmatyczne
Wiedza=wadza (wczeniej wadza pochodzia od Boga)
Krlowi powinni towarzyszy filozofowie, naukowcy; wadca musi by
mdry
Faworyzowa nauki empiryczne (oparte na dowiadczeniu)
Nauka ma zmienia natur, zmienia rzeczywisto
Kandyd
Co przyczynio si do napisania Kandyda:
wiat okazuje si dziwny, nie jest szczliwy, idealny
Trzsienie ziemi w Lizbonie 1955r
Bg deistyczny- wycofa si z ycia po stworzeniu praw, ma si nie
wtrca w wiat ludzi a tu nagle zsya trzsienie ziemi skandal
metafizyczny
Optymizm- neologizm, naprawd znaczy optymalizm ( co
najlepszego) pochodzi od Leibniz
Leibniz- niemiecki filozof, < yjemy w najlepszym z moliwych wiatw>.
TEODYCEA- zwrcenie sprawiedliwoci Bogu, skd jest to zo na tym wiecie?
Wedug Leibniza Bg tworzc wiat w swoim nieskoczonym umyle mia
nieskoczon ilo pomysw/planw/scenariuszy na stworzenie wiata, wybra
on najlepszy scenariusz i wszystko prowadzi do dobrego, pomimo e zdarzaj si
elementy za. Bg stworzy wiat aktem woli. Bg jest dobry. Ten wiat jest
wiatem optymalnym.

Voltaire pokazuje w Kandydzie same ze sytuacje parodiujc pogld

Leibniza
Kandyd jest parodi idei Leibniz
Okazuje si, e wiat nie jest tai najlepszy jak mwi Panglos: syfilis, wojna
7 letnia, choroby, trzsienie ziemi, o ktre trzeba obwini ludzi a nie Boga
Koncepcja utopii Eldorado, optymalny spokj i szczcie, trzeba to
miejsce opuci, bo nie jest stworzony do ycia w utopii, bo jest z krwi i
koci
Historia starej jest histori Kandyda w piguce
Dzieje si od zego do jeszcze gorszego
Kandyd- jest naiwny, szczery
Panglos- przedstawia filozofi Leibniza, wszystko i tak koczy si dobrem,
nie zmienia swoich pogldw pomimo sytuacji, jakie go spotkay;
dowiadczenie yciowe go nic nie nauczyo
Nie ma staoci na wiecie- spotkani krlowie w Paryu
Na kocu tworz wiatek, wsplnot, ale nie jest t prawdziwe ycie, nie s
szczliwi
Metafora ogrodu
Naley skoczy z niepotrzebnym filozofowaniem, nie ma, co
ideologizowa rzeczywistoci

1694-ur Voltaire

1718-poszed do Bastylii za napisanie Edypa

Listy angielskie
Jest to reporta
Geneza: Voltaire wyzwa Chevalier de Rohan na pojedynek, bo Voltaire nie
by szlacheckiego pochodzenia. Rohan by zdegustowany, zdenerwowany
byskotliwoci Voltaire i doci mu, e Voltaire to nie jest jego prawdziwe
nazwisko a ten mu odpowiedzia, e on zaczyna now, dobr linie nazwiska
de Voltaire a ten le koczy swoj. Ludzi de Rohan pobili Voltaire, ten szuka
sprawiedliwoci, ale niczego nie znajduje. Majc kontakty z anglikami
jedzie do Anglii, jako ofiara systemu, uprzedze klasowych.
Jest to bomba, ktra miaa uderzy w reim francuski
Kady z listw jest porwnaniem Francji absolutystycznej z Angli
nowoczesn
Tre listw:
Wielka Brytania- monarchia konstytucyjna, tolerancja religijna, trjpodzia
wadzy
Francja- wadza absolutna, odwoanie edyktu nantejskiego 1685r; w kraju
ma by jeden wdz, jeden nard, jedna religia, monarchia absolutna
Zaczyna od kwakrw eby mc przej dalej do innych, jest to
zaprzeczenie totalne sytuacji we Francji, miao to zainteresowa innych do
czytania, bo bya to religia rewolucyjna pod wieloma wzgldami
Konkluzja na temat religii: gdzie mamy 1 religi tyranizuje/ dominuje ona
wszystkich, jest to fanatyzm, gdy s 2 to mog one si zabija wzajemnie a
jak jest znacznie wicej to wszyscy yj w spokoju (30)
Anglikanizm- katolicyzm, krl jest gow kocioa i nie uznaje Papiea, nie
wyklucza innych religii, chocia jest dominujce
Kwakrzy- zaprzeczenie religii katolickiej, nie ma ksiy, nie ma hierarchii,
Chrystus by anty-hierarchiczny, Chrystus moe by skandalem Bg si
umniejsza, by jednym z wielu mesjaszy. Kobiety mog mwi, prowadzi
mody podczas ich spotka waloryzacja kobiet; wszyscy mwi sobie na
ty, nawet do krla i jest to przesanie Chrystusa rwno, nie ma
wyszych ani niszych. Kady ma prawo zabiera gos, kady moe by
natchniony duchem witym.
List o handlu
Ludzkie talenty si nie marnuj w Anglii
Ten list pokazuje, e Anglia jest nowoczesna
Jest moliwo rozwoju indywidualnego dla kadego
Liberalizm
Handel rozwija Angli
We Francji szlachta nie moe si zajmowa handlem gdy jest to dla
nich habice
W Anglii szlachcic moe zajmowa si handlem
W Anglii kady pracuje dla dobra kraju
Wymiana idei poprzez handel
List o szczepieniu ospy
We Francji nie mona byo szczepi, bo to jest ingerencja w dzieo
Boga
Anglia ukazana jest, jako nowoczesna, szczepienia wprowadzone na
szerok skal
Kartezjusz i Newton

 Newton jest bardziej nowoczesny

Czowiek wyjeda z kraju
Kartezjusz-przeraenie przed prni, midzy planetami jest materia
subtelna a nie prnia
Newton- grawitacja wszystko spaja, nie ma adnej materii
Nie ma materii subtelnej a wszystko spaja grawitacja
Czowiek, ktry wyjeda z Anglii do Francji wyjeda ze wiata
penego do wiata pustego
Pascal
Krytyka Pascala
Czowiek epikurejski- nowoczesny, cieszcy si nowoczesnoci,
czowiek ma by aktywny
Czowiek przed nowoczesny zalkniony, przeraony wiatem,
pascalowski, ycie to jest loch i patrzymy przez krat od celi jak nas
zabijaj, my yjemy najduej i nie powinnimy si smuci, zwierzta
yj krcej
Westminster abbey i opactwo w Saint-Denis
W Saint-Denis chowano tylko krlw, ciaa aktorw wyrzucano do
mieci albo na obrzea cmentarzy, bo aktorzy, jako imitatorzy rl,
ktre Bg przydzieli ludziom s skazani na potpienie
W Westminster chowano aktorw, filozofw, krlw, astronomowie,
wielcy literaci
Voltaire po powrocie do Francji wyda listy i musia ucieka. Ukry si u swojej
kochanki Mme du Chtelet, ktra bya uzdolnion matematyczk i fizyczk,
naukowcem. Ona oprcz niego miaa rwnie innego kochanka.
Lata 60 we Francji
Zmiady nikczemnikw
Afera Calasta- syn chcia si przechrzci na katolicyzm, znaleziono go
powieszonego i oskarono jego ojca o to i go skazano gdy by on
protestantem. Jego ona zwrcia si do Voltaire o pomoc i rozpocza si
akcja przywrcenia honoru tej rodzinie, rehabilitacji.
Walka z naduyciami nietolerancji
Voltaire walczy z fanatyzmem religijnym
Le Mondain- wiatowiec
Cieszenie si wiatem
Epoka elaza zacofanie, ludzie cieszyli si, bo nie mieli nic
Wiek zoty epoka postpu, epikureizm, czowiek powinien si cieszy
yciem
Duo rozrywek
Epikureizm klasyczny
Epikureizm XVIII wieku postp, czowiek moe si coraz bardziej cieszy
yciem
LIST PIERWSZY - CZWARTY O KWAKRACH
Nosili surduty bez fadw po bokach, bez guzikw na kieszeniach i
rkawach, kapelusz z opadajcym rondlem
Posiek rozpoczynali i koczyli modlitw do Boga

Nie s ochrzczeni
Nie przyjmuj komunii jest za to komunia serc
Sakramenty s ludzkim wymysem, bo w Biblii nie ma o nich mowy
Nie zdejmuj kapeluszy jak z kim rozmawiaj
Mwi od razu na ty
Nie kaniaj si nikomu
Nie chodz na zabawy, spektakle, gry, bo wtedy napenialiby serca
gupstwami
Nie skadaj przysig
Nie prowadz procesw
Nie chodz na wojn
Nie boj si mierci, bo to jest chwila, ktra czy ich z Bytem Bytw
Cierpi w milczeniu
Kobiety zasaniaj twarze wachlarzami
Entuzjazm jest choroba zaraliw
Nie mog by posami w parlamencie, ani piastowa adnych urzdw, bo
nie przysigaj
Zajmuj si handlem
Dzieci ich chc by inne i si wstydz, gdy ludzie nazywaj ich kwakrami i
przyjmuj protestantyzm, bo taka jest moda

LIST DZIESITY O HANDLU

Dziki handlowi, ktry prowadzi do dobrobytu czowiek jest wolny
Handel stworzy flot angielsk
Kupiec angielski porwnany do obywatela rzymskiego
Szlachcic angielski, ktry trudzi si handlem jest poyteczny dla pastwa i
przyczynia si w pewnym stopniu do uszczliwienia wiata
Szlachcic francuski, ktry nic nie robi tylko si puszy do niczego si nie
przyczynia i nie jest poyteczny
LIST DWUDZIESTY PITY- SUR LES PENSES DE M.PASCAL
Pascal
Pokazuje czowieka w wstrtnym dniu
Pobudza ona do malowania wszystkiego w zym wietle, pesymistycznie
Pisze przeciwko naturze ludzkiej, religii jezuickiej
Mwi o przeklestwie ludzi
Czowiek jest szczliwy i nie powinien si nad tym zastanawia
Voltaire
Uwaa, e nie jestemy tacy li
Chrzecijastwo uczy prostoty, humanizmu, yczliwoci; ch obnienia do
metafizyki i to jest wanie rdo bdw
Filozofowie tylko maj cel uczenia religii, to nie jest ich filozofia, ktra
powoduje do walki
Filozof dziaa do ukazania, e religia Jezusa jest prawdziwa a inne nie s
Jest Bg, ale racje/dowody, ktrymi podpieraj chrzecijanie jego obecno
powoduj tworzenie ateistw
Natura ukazuje nam, e jest Bg, gdy wszystkie subtelnoci, bystroci
maj take sabe strony
Czowiek szczliwy czowiek ani za wesoy, ani za smutny, za bogaty czy
za biedny, bez ambicji i bez zazdroci
Nasza egzystencja nie jest a taka za jak mylimy

 Porwnanie wszechwiata do wizienia a ludzi do kryminalistw

Mylenie, e, Ziemia, ludzie, zwierzta musz by na rozkaz opatrznoci
jest myleniem czowieka mdrego
ydzi musz oczekiwa ich oswobodziciela, ktry jest tylko dla nich
Nie prawd jest, e, prawo ydowskie jest jednym z najstarszych
Nie prawd jest, e nazwa prawo nie bya znana przed Homerem
Nie prawd jest, e Grecy i Rzymianie wzili prawa ydowskie
Trzeba kocha wszystkich i wszystko
Mio, wsplne potrzeby tworz wsplnot
Zwierzta maj amour- propre
Czowiek jest urodzony do dziaania
Los natury ludzkiej nie jest ani eby by zakuty w kajdany ani eby by
zamordowany
Czowiek ze wszystkich zwierzt jest najbardziej idealny, najbardziej
szczliwy i najduej yjcy
Czowiek powinien zastanawia si nad swoim losem