Co si pojawia w XVIII wieku

Problem religii
Kosmopolityzm
Salon miejsce spotka ludzi wiatowych, filozofw gdzie wymieniali
pogldy, dyskutowali
La cour de Sceaux- ksina du Maine otrzymaa zamek de Sceaux
gdzie pokazywali si Fontenelle, La Motte, Chaulieu i La Fare. M. de
Malrieu pomagaa w organizacji zabaw wiejskich i rozrywkowych. W
1718 zostaa zatrzymana za dziaanie przeciwko Regentowi ale
zostaa wypuszczona na wolno i jej dwr sta si bardziej spokojny
i mniej jasny.
Le Salon de Mme de Lambert markiza de Lambert bya ju w
podeszym wieku kiedy otworzya swj salon na ulicy de Richelieu.
Potpiaa swobod obyczajw ktra zaistniaa w spoeczestwie.
Uczszczali do niej: Fmelon, Fontenelle, La Motte, Montesquieu,
Marivaux, Argenson, prezydent Hnault, Lecouvreur. We wtorki byli u
niej uczeni, artyci, pisarze. W rod ludzie wiatowi.
Le bureau desprit Mme de Tencin pisaa opowiadania i
pasjonowaa si ideami. Przyjmowaa z ulicy Saint Honor
filozofw: Duclos, Marmontel, Helvtrius, Mably; les hommen lettres:
opat Prvost, Piron; ilustratorw zagranicznych: lord Bolingbroke,
lord Chesterfield, Tronchin synny lekarz z Geneve.
Przed mierci przeja zwyczaje ludzi z ulicy Richelieu. Bya pena
ycia, uduchowiona. Prowadzia dyskusje, nakaniaa swoich goci do
miaoci i praktykowania na sobie wybitnych wpyww.
Le salon de Mme du Deffand przystpia z rezerw do ducha
filozofii i zdeklarowaa ch preferencji dla obyczajw i literatury XVII
wieku. Przyjmowaa encyklopedystw i ich atwo celw
przedstawiali ludziom wiatowym i ludziom pastwa. Do salonu na
ulicy Saint Dominique uczszczali Fontenelle, Marivaux,
Montesquieu.
Le royaume de Mme Geoffrin pochodzia z buruazji. Jest to
prawdziwy salon filozoficzny i encyklopedyczny. Przyjmowaa z ulicy
Saint Honor: artystw, pisarzy, uczonych. Uczszczali tam:
Marivaux, Marmontel, Grimm, Holbach, Helvtius, Alembert.
Wspomagaa Encyklopedi, zachcaa filozofw, ale rwnie
hamowaa ich nadmiern miao. Bya znana w caej Europie.
Le salon de Mlle de Lespinasse- Przyjmowaa w swojej antresoli
niektrych goci z salonu markizy Deffand. Staa si ona bardzo
znana. Pojawiali si tam Alembert, Condillac, Marmontel, Condorcet,
Turgot.
Wielkie postacie XVIII wieku
Voltaire- z buruazji
Rousseau- z buruazji
Diderot z buruazji
Materializm
pogld, wedug ktrego istnieje tylko materia.
Jednym z odmiennych pogldw od materializmu jest idealizm
ontologiczny.

 pogld, wedug ktrego wszystkie myli, uczucia, decyzje pojedynczych

ludzi oraz wytwory kultury i istniejce struktury spoeczne wynikaj
bezporednio z "walki o byt", tj. z uwarunkowa materialnoekonomicznych i s w stosunku do nich wtrne.
Nie wierzy w Boga
Jest tylko materia
Np. Diderot, La Mettrie
Julien Offray de La Mettrie
Czowiek-maszyna (L'homme-machine) z roku 1748
Powizane z Descartes, ale dla niego zwierzta s maszynami, czowiek
ma dusz a zwierzta nie maj jej
Dla La Mettrie wszyscy s maszynami
Wszelkie czynnoci przypisywane zwykle duszy zale w istocie od
funkcjonowania ciaa
Czowiek jest istot wycznie materialn i dziaajc podobnie jak
maszyna
Za podstawow wadz psychiczn uwaa wyobrani, rozumian, jako
pewna czynno ciaa wystpujca zarwno u ludzi jak i u zwierzt
Rnice intelektualne midzy czowiekiem a zwierzciem uzna w zwizku z
tym za rnic stopnia
Negowa istnienie niemiertelnej duszy, a take Boga w sensie
proponowanym przez teologi nie wyklucza przy tym istnenia
stworzyciela wiata, ten jednak nie miaby niczego wsplnego z religi
Uwaa dusz za zjawisko materialne. Argumentem dla tego stworzenia
byo gbokie przekonanie o cisej zalenoci, jaka wystpuje midzy
ciaem a dusz. Przy czym dusza jest zalena od ciaa.
Istniej tylko ciaa materialne i nic poza nimi.
Wszystkie ciaa materialne znajduj si w stanie ruchu mechanicznego.
Ciaa wi si ze sob, a z tych pocze powstaje rnorodno zjawisk
istniejcego wiata.
Dusza jest jednym z przestrzennych ukadw cia.
Prawa mechaniki powinny tumaczy zjawiska powstawania cia.
Racjonalizm idee, myli mamy ju na pocztku, bo Bg je nam da przed
urodzeniem
Racjonalici przyjmuj tylko te spord elementw wiedzy i wierze, ktre
daj si uzasadni na podstawie czysto logicznego mylenia oraz
empirycznego poznania.
Haso racjonalizmu: Kantowskie Sapere aude "Miej odwag posugiwa
si wasnym rozumem".
Racjonalizm promuje ide powszechnego i swobodnego posugiwania si
wasnym rozumem, lecz bez jego absolutyzacji - rozumem stosowanym w
poczeniu ze zdobyt wiedz o wiecie.
Empiryzm odbierania wiata prze zmysy
Wedug Locke'a "tabula rasa" to umys dziecka nietknity przez adne
wpywy zewntrzne. Umys to co w rodzaju pustego zbiornika,
owietlonego jedynie przez wiato, ktre wpada z zewntrz.
Metafizyka- niepewno zbawienia, Pascal, predestynacja,
Po mierci Ludwika XIV 1715 rozpoczyna si tak naprawd wiek XVIII. (ona Maria
Teresa Hiszpaska)

Pod koniec ycia zacz by religijny, panowa najduej, bo a 72 lata razem z

okresem regencji.
Le libertinage (libertynizm):
Krgi wolnomylicieli, ktrzy odrzucali wiele norm moralnych, religijnych i
obyczajowych
Sowo to stao si ju synonimem rozwizoci seksualnej panujcej
powszechnie wrd francuskiej arystokracji
Nastpi po mierci krla
W XVII by libertinage intelektualny, spirytualny ateizm, materializm
W XVIII by libertinage intelektualny, materialny, seksualny, zwyczajw
(moeurs)
Crbillon Fils- Le sofa, aspekt rozwizoci
Ludwik XVI cito mu gow w 1793r., ona bya Maria Antonina
Ludwik XV ona Maria Leszczyska, mia wiele kochanek jak np. madame de
Pompadour, zmar w 1774r. na osp
Wpywy Descartes
Racjonalizm
Duch krytyczny (Lesprit critique), racjonalizm krytyczny jest to regua
kartezjaska, odrzucenie wszystkiego oprcz prawdy
Nie mona wierzy we wszystko, trzeba obserwowa i wyeliminowa to, co
nie jest dobre
Pierre Bayle
1647 1706
Autor opracowania naukowego powinien cakowicie zrezygnowa z
abstrakcyjnego wnioskowania, lecz opiera si jedynie na pewnych,
przedstawionych ju przez inne osoby faktw - Le Dictionnaire historique
et critique
Religia, jako zjawisko spoeczne i osobist postaw czowieka wobec ycia
W Mylach o komecie filozof zastanawia si nad problemem przyjmowania
przez ludzi wierze i utrwalaniem si w spoeczestwie przekona nawet
zupenie absurdalnych
Porednio atakowa krlw i duchownych, jako utrudniajcych proces
przyjmowania przez lud naukowych faktw
Nie odrzuca jednak cakowicie chrzecijastwa i wiary w Boga, pozostawa
praktykujcym kalwinist
Przekonywa, e prawdziwo religii chrzecijaskiej i penia prawdy o tej
religii nie jest powszechnie znana, nawet tym, ktrzy jej nieustannie
poszukuj
W Komentarzu filozoficznym broni ateistw oraz osb wahajcych si
przed przymusowym uczestnictwem w praktykach religijnych nieznana
nawet tym, ktrzy czynnie jej poszukuj
W aden sposb nie da si pogodzi rozumowego i religijnego postrzegania
wiata
DEUX PRJUGS: TRADITION ET AUTORIT
Jak doj do jakiej opinii, jest pewien sposb, ktry jest poprawny
Z jednej strony jest Examiner soigneusement (starannie) a z drugiej
paresse naturelle (lenistwo) akceptacja autorytetu, wadzy
Tradycja musi by nienaruszona
Atak na tradycj
Trzeba egzaminowa tradycj starannie np. religi

 Tradycja wadzy
Tytu monarchw europejskich REX FRANCJE DEO GRACJE/DEI
GRATIA REX FRANCJA wadza krla pochodzi od Boga
XVIII wiek w to nie wierzy, wadza nie pochodzi od Boga, krl
nie jest przedstawicielem Boga na ziemi, wadza jest
wytworem ludzkim demokracja w pniejszym czasie
Jest fasz naukowy i jest prawda naukowa metoda kartezjaska
LA MORALE INDPENDANTE DE LA RELIGION
Odkrycie owiecenia
XVIII wiek jest kilka religii na wiecie, moralnoci/morale s podobne.
XVII jak kto jest ateist i nie wierzy w Boga nie ma moraw
XVIII religia nie jest powizana z moralnoci
Moralno jest niezalena od religii
LES DROITS DE LA CONSCIENCE ERRANTE prawo do bdnego sumienia
Le commentaire philosophique zaprosi jak najwicej ludzi na
wita/imprezy.
XVIII nie toleruje nietolerancji
XVIII relatywizm
LE DICTIONNAIRE HISTORIQUE
1695 1697
Artykuy nazw poprawnych historycznie, geograficznie
Artykuy s krtkie, agodne
Kady artyku posiada cz prawdziwoci historycznych i cz
kamstw czy niepewnoci
Bayle jest nieprzejednany
Bernard Le Bouyer (ou Le Bovier) de Fontenelle
1657 1757
By prekursorem metody porwnawczej w badaniach nad religiami,
Autorem traktatu De l'origine des fables, w ktrej stwierdzi zadziwiajc
zgodno midzy wierzeniami staroytnych Grekw i Indian.
W 1686 opublikowa Rozmowy o wieloci wiatw, gdzie da wyraz
swojemu sceptycyzmowi w poznaniu otaczajcej nas rzeczywistoci.
Jest wierzcym pesymist progresu
LA DENT DOR
Historia cudu
Przed uformowaniem konkluzji trzeba najpierw zbada fakty
Zawsze jest przyczyna i skutek
Dziecku wypad zb i na jego miejsce wyrs zoty zb, ktry mia
by wysany od Boga na pocieszenie cierpicych chrzecijan przez
Turkw. Byo kilka ksiek, teorii na temat tego zba. Okazao si, e
kto chcia wywoa cud umiejtnie przyklejajc pytk zota do zba
Wpywy Kartezjusza powinno si byo najpierw uda do zotnika,
aby to sprawdzi a nie dopiero na koniec to zostawi
Zawsze trzeba si upewnia za nim si wycignie wnioski
LEON DASTRONOMIE DANS UN PARC
Ujte jest to w entretiens sur la pluralit des mondes: astronomia w
zasigu wyksztaconych tylko
Entretiens s podzielone na 6 wieczorw, w ktrych s pytania
dotyczce Ziemi, ksiyca, planet, gwiazd. Czytelnik ma szanse na
refleksj

Idee:
Sceptyzm dotyczcy metafizyki
Wiara w metody naukowe
Omieszenie ludzi, ktrzy wierz, e s w centrum
wszechwiata
Potwierdzenie relatywizmu
Wiara w progres, ktry sprawia, e czowiek jest panem
natury
Jest duo wiatw
Wielo wiatw
Tekst jest o: spacerowa wieczorem po parku, otoczenie
zainspirowao go do compliments galants / komplementy eleganckie/
w odniesieniu do markizy, wacicielki tego ogrodu. Powoli staway
si one jednak bardziej naukowe.
Pokazuje prciosit(metafory) autora i sztuk okazania z wesooci
myli niewdzicznych
IRONS NOUS DAANS LA LUNE?
Odpowied jat TAK
Wiara w progres
Duch ludzki udoskonalany jest od czasw prymitywnych
Teks jest o: czeka na progres naukowy, wzrastajce moliwoci
materialne, nie ma pomysu, czym jest czowiek