Professional Documents
Culture Documents
tradycja?
Tytus Czyewski- urodzony 28 grudnia 1880 w Przyszowej w pobliu
Nowego Scza, w rodzinie ziemian, wacicieli posiadoci Berdychw; do szkoy
redniej uczszcza w Nowym Sczu; wychowywa si wrd grali, od
dziecistwa poznawa ich sztuk; powraca do niej ale te wyciga z niej daleko
idce teoretyczne wnioski i wczy j do skomplikowanego systemu wasnej
sztuki;
1907- majc 27 lat odbywa pierwsz podr do Parya i zostaje tam przez 2 lata (
by to czas Picassa i Braquea, Czyewski mg obserwowa narodziny kubizmu);
spotka si ze sztuk Czannea, powstaj wtedy dwie akwarele z 1909 roku:
2
postimpresjonistyczne; Afisz I Wystawy Ekspresjonistw Polskich- wykonany
przez Czyewskiego;
Gdy kto chce tworzy (a nie naladowa) form, musi mie dwie
zasadnicze rzeczy: ide formy i materia. Idea formy musi by budowana i to z
jakiego materiau. Idea formy moe by tylko wewntrzna nie brana ze wiata
zewntrznego (chocia moe przypomina >>wiat zewntrzny<<), idea formy
to okrelenie moje osobiste i twrcze w stosunku do jakiejbd formy
>>zewntrznej<<. Idea formy to stosunek do materiau na mocy ustanowienia
linij, paszczyzn i wymiarw. Idea formy to ja sam jako motor twrczy w stosunku
do materiau. Idea formy to twr indywidualny stworzony z materiau (tu wic
artysta jest twrc a nie naladowc). Nastpnie materia to uzewntrznienie
mej formy wewntrznej moc rodkw fizycznych, a moja forma wewntrzna to
moje osobiste ycie twrcze na mocy wysiku, przez powysze ideje formy
uzewntrznione (objawione) w materiale.
4
Portret Brunona Jasieskiego 1920, wida tu prb pogodzenia przyjtych
wymaga stylu z podobiestwem, a moe raczej z wyrazem okrelajcym
osobowo modela; zabiegi kubizujce, czy mwic precyzyjniej- formizujce, nie
ingeruj tu zbyt daleko w ogln struktur dziea;
1922- od tego roku formici zaniechali wspdziaania, ich drogi rozeszy si, a
sam formizm zacz powoli pogra si w histori; Czyewski swoj lekcj
kubizmu, spoytkowan skrztnie w okresie formizmu, uzna ju za definitywnie
zakoczon; coraz bardziej zacznie go pociga kolor w jego moliwie najbardziej
czystych brzmieniach;
5
Jego nowe obrazy, malowane ok. roku 1930, jak np. Martwa natura z konikiem
oparte s na polifonii barw w ich najbardziej wyszukanych brzmieniach, faktura
jest jakby rozmigotana; takie poszukiwania zbliaj Czyewskiego do kapistw, z
tym e jego wasna formua koloryzmu musiaa by odmienna; forma, cho
uspokojona, zagodzona, pozbawiona drastycznych ostroci i zaama, nadal
wada obrazem, nadal organizuje paszczyzn ptna i ona to okrela prawa
koloru;
6
wczesne zainteresowania Skoczylasa z grup krakowsk: Skoczylas dostrzega
w ludowej sztuce tego regionu (zakopiaskiego) to, co interesowao w niej
rwnie formistw: przewag formy nad barw i elementw konstrukcyjnych nad
czysto dekoracyjnymi. Podobnie jak formici chcia wprzc ludow sztuk Podhala
do dziea wznoszenia fundamentw stylu polskiego.
Bibliografia: