HERKESN BR

HKYES VAR
II

1
 HERKESN BR HKYES VAR
II
BAARILI KADIN HKYELER
projesi kapsamnda katlmc kadnlarn
yazlarndan derlenmitir.

Editr:
Dilek Metin-Sert

2013-ANTALYA

2
ANTALYA BYKEHR BELEDYES YAYINLARI: 12

HERKESN BR HKYES VAR

II

BAARILI KADIN HKYELER PROJES SAHB:

Antalya Bykehir Belediyesi
Kltr ve Sosyal ler Dairesi Bakanl

ISBN: 978-605-63356-3-1

Proje Koordinatr:
Adem Akyrek

Proje Yrtcs:
Dilek Zeytun

Etkinlik Koordinatrleri:
Hatice Kavgac
Hatice Yeilyurt

Yayma Hazrlayan Editr:

Dilek Metin-Sert

Kitap Tasarm:
brahim Kele

Bask:
Asude Ofset
Mart 2013

Kltr ve Sosyal ler Dairesi Bakanl

Sakp Sabanc Bulvar Atatrk Park i
07070 Muratpaa Antalya
tel: 0242 238 52 70
faks: 0242 238 53 03
www.antalya.bel.tr
www.antalya.com.tr

3
4
iindekiler

Bakan Mesaj 6
Editrn Notu 7
Hepimizin Annesi: Leman Frtna, Meneke Kaya 10
Her eye Ramen, Serpil Emekliolu 14
Sosyete Pazarnn Kurucusu: Kezban Yenge, Keziban Kan 18
Benim Hikyem, iek Akba 26
Bir Kadn Giriimcinin Baar Hikyesi,
Ayen etinyrek Hamamcolu 29
Bir Kadn Turizmci, Filiz Koer 33
Emek Verince, erife Gven Kl 35
Hatra retmen, Nilgn Atasoy 37
Her Zaman Bir zm Vardr, Kemale Gnhan 41
Yaama ve Doaya Adanan Gen Bir Hayat, Bedia Tller 49
Zlfinaz, Salime Ylmaz 52
rnek Aldm lk Kadn lk retmenim, enay Kele 55
Koruyucu Meleim, Aye Kaya 58
Erkek ocuk Taknts, Fatma yibilgin 60
Meneke, Nee Karel 63
O Benim mmiyem, Hilal Yldz 66
Yaam Mcadelem, Nuray Gnc 69
Okumak stiyorum!, Sevim Yiit 78
Elif Diye Biri, Kamile Ylmaz 80
Artk Mutluyum, Dudu ahinbay am 83
Hayata Tutunmak, Yeniden, Fatma Avc 86
Kadn Olmak, Smeyya Dilmen 88
Antalya in Ne Yaptlar?, Alev Kner 89
iddetin Ykamad Kadn, Tuba erife Kiper 91
Kzm in, Nigar Duru 95
Byk Mcadelenin Umutlu Sonu, Glsm Kabaday 97
Benim Umudum Var, Mehtap z 101
Orada Bir Ky Var Uzakta, Atike zkan 116
Hayatn Renkleri, Didem Karak 119
Hediyem, Ayla Ar 127
Hayat Sollayan Kadnlarmz, Birgl etin 128
5
 Kentler sadece corafi ve siyasi yaplardan ibaret yerleim
alanlar deildir. Bir kenti anlaml hale getiren, kltryle,
sanatyla, gnlk insan ilikileri ile o kentte yaayan insanlardr.
Bu bahsettiim unsurlarn olumasnda ise kadn en nemli
faktrdr. Erkek egemen dnyada, kadnlarn hayatn her alannda
bazen anne, bazen evlat, bazen alan, bazen sanat, bazen bilim
insan olarak verdikleri var olma mcadelesi, tarih boyunca
kentlerin ve hatta lkelerin kaderinde barol oynamtr.
Bu nedenlerden tr; kadn dostu belediyecilik anlayn
benimseyen Antalya Bykehir Belediyesi olarak, yaamn her
alannda eitsizlie maruz kalan ve son yllarda adeta bir cins
kym yaayan kadnlarmz projelerimizin merkezine almaya
devam ediyoruz. Kadnlarmzn her zaman yannda olmak,
onlarn sesi olmak hedefimizin bir uzants olarak ortaya kan bu
kitap da, Antalyal kadnlarn yaadklar eitsizliklere, skntlara
kar ylmadan direnilerinin bir yansmasdr.
Geen yl olduu gibi bu yl da Kltr ve Sosyal ler Dairesi
Bakanlnn youn emekleriyle ortaya kan Herkesin Bir Hikyesi
Var isimli kitab sanki hi yaamam gibi len kadnlarmza
armaan ediyor ve bu almann ikincisinin hazrlanmasnda
emei geen herkesi kutluyorum.

Prof. Dr. Mustafa Akaydn

Antalya Bykehir Belediye Bakan

6
 editrn notu

2012 ylnda byk bir heyecanla Herkesin Bir Hikyesi Var

kitab iin yola ktmzda, bu kitabn editrn notu ksmnda
unlar yazmtm:
kltrel almalara da arlk veren ve bu yndeki projelere
sonsuz desteini sunan belediyemizin Kadn Dostu belediyecilii
benimseyen rnlerinden birisidir elinizde tuttuunuz bu kitap.
Antalya Bykehir Belediyesi Kltr ve Sosyal ler Dairesi
Bakanlnn dzenlemi olduu Baarl Kadn Hikyeleri pro-
jesinde; Antalyada yaayan, i hayatnda ve sosyal alanda baary
yakalam kadnlarmzn, bulunduu konuma gelene kadar yaa-
dklar glkleri kaleme almalar hedeflenmitir ki yaam olduk-
lar tm olumsuzluklara karn ayakta kalmay baarm olmalar,
onlar okuyan dier kadnlara da rnek olabilsin, umut alayabil-
sin.
2013 ylnda da yine ayn heyecan ierisinde ve ayn ama-
la Baarl Kadn Hikyeleri Projesi kapsamnda hazrladmz
Herkesin Bir Hikyesi Var kitabnn ikincisini paylayoruz sizlerle.
Kadn cinayetlerinin her gn artarak devam ettii lkemizde,
yasalarla bu cins kymn nne geilebilmesini umut ediyor, dn-
yay birer k olup aydnlatan kadnlarn, hayatn ierisinde de var
olabilme hikyelerini paylayoruz yine. Her biri birbirinden ky-
metli olan bu hikyeler, ou zaman gzyalarnza hkim olama-
yacanz satrlarla ykl olsa da asl amac, gzyann ataletinden
syrp umutlu ve gneli gnleri ancak ylmadan mcadele edersek
grebileceimizi anlatmakta Ve hikyelerimizi paylaarak oa-
labileceimiz, birbirimize dokunarak glenebileceimiz yarnlara
Sz uar yaz kalr gereinden hareketle hayata geirilmi bir a-
lmadr Herkesin Bir Hikyesi Var kitab
Kadnlar tarafndan kaleme alnan ve kadnlarn tm g-
lklere gs gererek, ylgnla kaplmadan hayata tutunma
abalarn anlatan bu hikyelerin, tm kadnlara birer umut
olmasn diliyoruz.

Dilek Metin-Sert
ubat 2013

7
8
yeniden merhaba diyeceim gnee
gvdemden akan rmaklara
uzayp giden dncelerime benzeyen bulutlara
bahemde benimle birlikte kurak mevsimlerden geen
akkavaklarn bdireli bymesine
gece tarlalarnn kokusunu
bana armaan getiren
karga srlerine
yalanm halim olan ve
aynada yaayan anneme
......................
yeniden merhaba diyeceim

FURU

9
 HEPMZN ANNES: LEMAN FIRTINA
Meneke KAYA

Ispartal memur bir babann kz olarak, 1925 ylnda

Ispartada dnyaya gelen Leman, ilkokulu Ispartada, ortaokulu Is-
parta ve Mardinde okur. Mardinde bir stemenle tanp evlenir.
kinci Dnya Savann son yllardr. Ekmek karneyle alnr. Zor
zamanlardr.
5 yl Mardinde kalrlar. lk ocuklar 7 aylkken lr. Einin
tayini Sivasa kar. kinci bebeklerini de burada topraa verirler. 3
ocuklar daha olur ve yine tayinle Rus snrndaki ldra gider-
ler. Senenin 7 ay karla kapl olur ldr. ocuklar okula giderken,
birbirlerine tutunarak yryebiliyorlardr ancak. Sonra Sinop
Ayanck ve ardndan da Bergamaya kar tayinleri. Bergamada
bir kzlar olur ve bu sefer de Kastamonu Boyabata kar tayinleri.
Kzn burada bir ameliyatta kaybeder. Anadolunun dousundan
batsna grev gerei dolatktan sonra tayinleri stanbula kar
bu kez.
12 Mart darbesi olur ve eine skynetim mahkemeleri ba-
kanl grevi verilir. Ancak ei bu grevi kabul etmez ve emekliye
ayrlr. Ortanca olu Doan o srada Ankara Siyasal Bilgiler Fakl-
tesi rencisidir ve krsden okulu boykota aran bir konuma
yapar. Hemen gzaltna alnr. Gzaltnda mide kanamas geirir.
Cezaevi doktoru mide kanamas geiren bu gence aspirin iirince,
oul Doan komaya girerek hastaneye kaldrlr ancak iyi bakl-
mad iin koma hali devam eder. nsafl bir asker, durumu ai-
leye haber verir. Doktorun talebi, Doana annesinin refakatinde
baklmasdr ancak komutanlar buna izin vermezler. Her kapya
bavurur. Tm kaplar yzne kapanr ama eli bo dnmek asla,
onu yolundan alkoymaz. Hemen baka bir kap bulur bavura-
cak. En son Adli Mavirden izin almas sylenir. Hemen Adli
Mavirlie gider ve izin alncaya kadar oradan ayrlmaz. Sen
git, biz emri veririz deseler de artk bu bo szlere inanmaz. Ben
yazl emir istiyorum diye diretir. Sonunda alr gerekli emri ve
koar oluna. Tam bir buuk ay sonra olu ancak oturabilir duru-
ma gelir. Ardndan yarglanr ve cezaevine konur. 1974 ylnda da
10
cezaevinden kar.
imdi srada 12 Eyll Askeri Darbesi vardr. Darbenin
yapld gnden itibaren tam 4 yl olunu gremez. Bu 4 yl
boyunca, her gece saat iki buuk aras telefon alyor diye
uyandm. Telefon almyordu ama ben yle hissediyordum.
Olum gndz arayamamtr, gece arayacak diyordum. 4 sene
boyunca her gece, ayn saatte kalkp telefona baktm.
Eim retina yrtlmas nedeniyle gremez olmutu. Has-
taneye kaldrdk. Bu arada Doan yakalanm. Polis, Doann
annesiyle babasn almak iin evimize gelmi ama biz hastanede
olduumuz iin evde niversite rencisi olan kk olumu al-
mlar. Bu senin aabeyin mi? diye sorduklarnda, kardei, ta-
nnmayacak halde olan abisine bakm ve Emin deilim olabilir
demi diye anlatyor.
Hastane dn olanlar renen Leman Frtna, der Gay-
rettepe yollarna. Kaplarda bekleme ve coplanma onun iin de
balamtr artk. Tm cezaevlerinin kaplarnda bekler, tartakla-
nr, tehdit edilir ama vazgemez olunu aramaktan.
Tam 4 yl sonra ilk kez Selimiyede grr olunu. Grnce
ona hissettirmez ama zor tanr evladn. kence bitmemitir ve
devam etmektedir. O, kaplarda beklerken annelerle tanr. On-
larla birlikte, evlatlar iin almaya karar verirler. Bylece hafta-
nn 3 gn Ankaraya gitmeye balarlar.
Ankarada, Gven Parkta toplanp grev dalm yapyor-
duk. Kimimiz Genelkurmaya, kimimiz Kara Kuvvetlerine, ki-
mimiz Meclise ve Bakanlklara dalyorduk. len olunca yine
Gven Parkta buluup simitlerimizi yiyip tekrar dalyorduk. Ne
yapp edip bir yolunu bulup taleplerimizi dile getiriyorduk. Sesi-
mizi duyuruyorduk.
Kimsenin sesini dahi karamad, ikencelerden pek ok ay-
dnn, dzen kart gencin, dnrn ldrld bir dnemde
Leman Frtna birka arkada ile yola koyulur. stanbuldan, bir
otobs duyarl insanla birlikte konaklaya konaklaya Ankaraya
Meclise gidecektir. Yollar, girdikleri her ehirde kesilir. Gnder-
mek istemezler. Eskiehirde konaklarken komutan Sizin ne ii-

11
niz var, oturun evinizde, sizi de tutuklarm! der. Leman Frtna
ise lsek de dnmeyeceiz yolumuzdan, onlar bizim ocuklar-
mz. Sokaa kma hakkmz da m elimizden alyorsunuz? diye
cevap verir ve yollarna devam ederler. Onlar hibir bask, sindir-
me alkoyamaz.
1985 ylnda ilk kez, toplam 5 dakika olmak zere bir ak
gr yaplacakt. lk kez oluna sarlp pebilecek, koklayabile-
cekti. Bayramn ikinci gnyd, sabah erkenden kalklm hazr-
lklar yaplyordu ki ei birden fenalat. Kalp krizi geiriyordu,
hastaneye kaldrld ama kurtarlamad.
Olum babasn kaybettiini, bakasndan duymamalyd.
nce olumun grne gidelim, sonra da gelip cenazemizi kal-
dralm deyip kardeimi ve kk olumu yanma alp cezaevinin
yolunu tuttum. Doanm bizi grr grmez Babam burada ol-
madna gre onu kaybettik deil mi? dedi. lk ak grmz-
d ama sarlamadk bile. Koklayamadm olumu, alamaktan. Bi-
tiverdi hemen 5 dakika, alayarak ktk grten ve cenazemizi
kaldrmaya gittik hemen. Ayn gn iinde, yllar sonra ilk defa
olumu grdm, ona ac haberi verdim ve hayat arkadam gm-
dm diye devam ediyor.
Cezaevi kaplarnda tant kadnlarla nsan Haklar
Derneini kurmak iin dolar bu defa memleketin drt bir yan-
n. 1986 ylnda kurarlar da ama bitmez ii. Bu defa dernek adna
dolar cezaevlerini. Neredeyse gitmedii cezaevi kalmaz. 1987
ylnda Meclis kapsnda yol arkada, can dostu Didar ensoyu
kaybeder.
Diyarbakr nsan Haklar Dernei eski bakan Vedat Aydn
ldrlmt, cenazesine gittik. Cenaze ok kalabalkt. Mardin
kapsna gelmeden, tepelerden ate almaya baland. Canmz
zor kurtardk. Daha nce de Cizrede kanl nevruz diye geen gn-
de de ayn saldrlarn arasnda kalm, zor kurtulmutum. Hatta
fotoraf makinesinde ektiim resimlere bile el konuldu diyor.
zal lmeden bir ay nce ankayaya karlar HD heyeti
olarak ve Cumhurbakan zala nsan Haklar Dosyasn verirler.
3 askeri darbe sdrmtr hayatna Leman Frtna. 3 o-

12
cuunu ve eini topraa vermi ama mcadeleyi brakmamtr.
Olu cezaevinden ktktan sonra da HD Genel Bakan Yardm-
cs olarak cezaevlerindeki koullar, insan haklar ihlallerini du-
yurmak iin devam etmitir mcadeleye.
Bugn 88 yanda ve hl keciine ekilmedi. O hepimizin
Leman Annesi ve Leman Teyzesi.

13
 HEREYE RAMEN
Serpil EMEKLOLU

Evlenmeye karar veren insanlar nikh masasnda yi ve kt

gnlerde, hastalkta ve salkta birlikte olmaya yemin ederler.
Mutluluun ve heyecann dorua kt o anda azlardan kan
bu szler kanun gibidir, bazen de, kanundan daha gl! Taraf-
larn samimiyetle dile getirdii bu yemin, ne yazk ki mr boyu
ayn samimiyeti ve duyguyu tamaz. Bazen erkek, bazen kadn
ama bizim gibi az gelimiliin sorunlarn yaayan toplumlarda
ounlukla kadn, nikh masasnda sylenen sonra da unutulan
yeminin madur taraf olarak, akla gelmeyen olaylarn ve aclarn
muhatab olur.
te byledir Aysunun hikyesi de. Gzel bir kzdr, Aysun.
Annesinin, babasnn bir tanesi, sevgilisi, trnana ta dese y-
rekler szlatan prensesidir. Byle bir ortamda evlilik ana gelen
Aysuna bir biri arkasna grcler gelmeye balar. Aysun, gnl-
nn snd birisine Evet! diyerek mr boyu srmesini diledii
mutluluu iin nian yzn takar.
Mutludur Aysun, verdii szlere sadktr ve kendine gre ni-
anlsnn bir tanesi, gz bebeidir. Tek znts zaman zaman
gelip giden ba arlar ve vcudundaki uyumalardr. Ama bunlar
Aysunun mutluluunu bozacak, keyfini karacak eyler deildir.
O, bir taraftan mutlu gnlerin hayalini kurmakta, dier taraftan da
eksik olan eyizlerini yetitirmek iin uykusuz geceler geirmekte-
dir. Ar ve uyumalar iin Gelir geer der ve arada bir ila alr.
Skntlarn uykusuz gecelere ve yaad heyecanlara balar. Ama
Aysunun sorunlar hafiflemek yerine daha da artar. Arlara hal-
sizlik, yorgunluk ve titremeler elik etmeye balar. Rahatszlnn
sadece yorgunlua ve uykusuzlua balanamayacak kadar ciddi
olduunu dnen Aysun, doktora gitmeye karar verir. Yaplan bir
dizi muayene ve testlerden sonra, o gne kadar adn ve anlamn
bilmedii gerekle karlar. O artk MS hastasdr. nce kabulle-
nemez. Baka doktorlar, baka hastaneler derken yorulur, ekono-
mik olarak ypranr ve hastaln kabullenmek zorunda kalr.

14
 Aysun, bir taraftan kesin bir tedavisi olmayan bu hastala
kendini altrrken, dier taraftan da canndan ok sevdii nian-
lsn teselli etmeye alr. Ama bir akam, hastalktan daha da
ac gerekle karlar. Birlikte gelecek hayalleri kurduu nianls,
parmandan kard yz Aysunun titreyen avucuna koya-
rak Ben seninle hayatm karartamam der ve ekip gider. Has-
talktan, hatta lmden bile ar gelen bu terk edilmilik karsn-
da Aysun tek kelime bile syleyememi ve solgun yanaklarndan
akan gzyalar ile olduu yere ylmtr.
Tm yaam istei yok olan Aysuna ilk gnlerde annesi, baba-
s ve yakn evresi ila olsa da, gn getike artan terk edilmilik
duygusu ve daha da arlaan hastalk bulgular, onu iine kapank
biri haline getirir. Odasndan kmayan, yemek yemeyen, uyuma-
yan, yaamak dahi istemeyen biri olmu, adeta karanlk dehliz-
lerde kaybolmutur. Yaknlarnn szleri ve destei are olmaz,
gnden gne daha da ktye gider. Aysun, hi kimseyi grmek
ve konumak istemez. Yaama isteini yitirdiinden yeterli gda
da almayan Aysun; dizleri titreyen, ayaklar zerinde duramayan
bir hayalet olmutur.
Kzlarnn gz gre gre yok olduunu gren aile, uzun u-
ralar, tetkik ve tedavilerden sonra Aysunu eski gnlerdeki ka-
dar olmasa da terk edilmiliin acsndan biraz olsun uzaklatrr,
ilalarla hastaln kontrol altna alr ve yeniden hayata tutunma-
sn salar. Artk vefaszl fazla dert etmeyen, yiyip, imeye, gl-
meye balayan Aysun, eski gzelliine ve salna tekrar kavuur
ve yeniden evlenme teklifleri almaya balar.
Nihayet tekliflerden birini kabul ederek evlenir. Hastalk ve
vefaszlk onu yenememitir. Artk mutludur. stelik gzeller g-
zeli bir kz ve onu ok seven bir kocas vardr. Unuttuu hayaller,
baharda aan kr iekleri gibi yeniden canlanr. Ama talihsizlik
Aysunun peini bir trl brakmaz, kt kader onu tekrar dipsiz
kuyulara ekmeye kararldr. Ei hi beklemedii bir anda artk
kendisiyle birlikte olamayacan ve ondan ayrlmak istediini
syler.
Aysunun hayatndaki karanlk gnler yeniden balar. Gn-
den gne arlaan hastal, babasnn lm ile daha da artar
15
ve Aysunun depresyonu tekrarlar. Annesi ve kk kzyla yalnz
kalr. Aclarn, aresizliin ve kendine gvensizliin penesinde
kvranmaya balar.
Kendini ve ailesini geindiremeyecek durumda olan Aysun,
kardelerinin ve komularnn yardm ile ban sokacak bir gece-
kondu alr. Devletin verdii bakm parasnn byk bir ksmyla
taksitlerini deyerek elinde kalan az bir para ile de geinmeye a-
lr. Kendini dnecek hali yoktur, lmeyecek kadar yer, doru
drst uyumaz, kimselerle konumaz ve doal ihtiyalarn bile
karlayamaz hale gelir.
te byle bir dnemde, toplum merkezindeki retmen
arkadalarmzla birlikte alan taramas yaparken karlatm
Aysunla. Komular u evde bir kadn var ve ok kt durumda.
Geri kurslara gelip gidecek hali yok ama belki bir yardmnz
dokunur dediler. Hi duraksamadan kapnn zilini aldm Hasta
ve yal bakm kursuna alamasam bile belki baka konularda yar-
dmm dokunur diye dndm. Kapy bir kz ocuu at. Ar-
dnda anneannesi olduunu rendiim bir kadn, bizi ieri davet
etti. Kk ama mtevaz eyalarn yerletirildii odann bir k-
esinde, bizimle hi ilgilenmeyen, konumayan, ksa hamleleri-
ni dizlerinin zerinde srnerek gerekletiren Aysun vard. Biz
bykanne ve torunla konuurken dinlemeyen ve ilgilenmeyen
Aysun, konu toplum merkezinde yaplan eitici faaliyetlere gelin-
ce ban kaldrarak gzlerimin iine bakt ve Hocam, keke ben
de salam olsaydm da kurslara katlsaydm dedi. Ben bakm
nine ve torundan Aysuna kaydrarak scak bir ifade ile Gemi
olsun kzm, ok zor gnler geirdiini duydum, Allah yardmcn
olsun dedim ve bir ey sylemesine frsat vermeden Arzu eder-
sen seni yal ve hasta bakm kursuna alabilirim. Ayn yerde bo
vakitlerinde bilgisayar kursuna da devam edebilir, alacan ser-
tifikalarla zrl altran iyerlerinde ie bile girebilirsin diye
ekledim.
Anlattklarm ilgiyle dinleyen Aysunun gzlerinde belli be-
lirsiz bir sevin prlts olutu. Ama kendine gveni yoktu. Israr
ettim Gelirsen sadece kendinin deil, kznn ve annenin de ha-
yatn deitirebilirsin dedim. Dnd, istekli olduunu grerek,
16
srar ettim. Sonunda Evet dedi. Evet demesine ramen gelece-
inden emin deildim, Evet szn hatr iin sylediini d-
nyordum. Kursla birlikte renciler de snfa girmeye balam-
lard ve ben hl ayn fikirdeydim. 35 yllk meslek hayatmn, her
eitim yl balangcnda olduu gibi, bir taraftan heyecanlanyor,
dier taraftan da ak olan kapdan Aysunun girmesini istiyordum.
Tam derse balayacaktm ki Aysun, komusunun ittii zrl bi-
sikleti ile snf kapsnda belirdi ve yine komusunun kolunda sra-
sna oturdu. Bartsnn altnda, ykayp zenle tarad salar
ve tertemiz giysileri ile ilk defa okula balayan bir rencinin
heyecann yanstyordu.
Btn snf duygulandk, alamakl olmutuk. Mutlu bir ifade
ile Aysuna dnp, Ho geldin Aysun dedim. Aysun bir yandan
hasta ve yal bakm kursuna devam ederken, dier yandan bilgi-
sayar eitimi alyor, bo zamanlarnda da fizik-tedavi ve rehabili-
tasyon merkezinde tedavisine devam ediyordu. 1. dnem bitmi,
Aysun derslerindeki baary hastalndaki dzelmelerle dllen-
dirmiti. Artk yz glyor, defalarca darbesini yedii hayata daha
bark bakyordu. Yiyor, gzel giyiniyor, konuuyor ve en nemlisi
desteksiz yryebiliyordu. Evi uzak olduu iin akl bisikletle ge-
lip gidiyor ama merdivenleri yardmsz kacak kadar kendine g-
ven duyuyordu.
Deerli kurs hocas zgl Hanmdan ald ders ve destekle
ok gzel bilgisayar kullanyor, hastaya bakacak gc olmasa da na-
sl baklr ok iyi biliyor ve eer imkn tannrsa zrllere mahsus
bir ite baarl olacann sinyallerini veriyordu. Aysun, annesi ve
kz imdi ok mutlu, orbada tuzu olan bizler de!
Yedii darbelerle hayata ksm, depresyonun penesin-
de lmn eiine gelmi, dizlerinin stnde srnen mutsuz ve
umutsuz bir gen kadn, yeniden yaama dnmt. Bu noktaya
gelmesinde en byk pay Aysuna aitti.
Ne mutlu yrd yolda ona k tutan toplum merkezimize,
ne mutlu deerli retmenlerimize ve Aysunun iyilemesinde sev-
gisini ve emeini esirgemeyen fedakr komusu Fahriye Aydn a...

17
 SOSYETE PAZARININ KURUCUSU:
KEZBAN YENGE
Keziban KAN

Hzna yetiilemeyen bir i kadn. Farkl bir alan, farkl bir

sektr. Allmn uzanda ky havas, ky yemei, ky kahvalt-
s. nsanlarn bir ekilde kyden gelip ehre yerletii ve sonrasn-
da da hep iinde yaatt ky zlemi, gzlerinde tten bir hayal
te bu hayali gerekletirdi Kezban Yenge.
ocukluum dier ocukluklar gibi deil, ok farkl geti.
Uzak bir da ky, kyn mahallesi ve bu mahallenin uzak bir
kesinde gzlerimi atm hayata. Yol yok. Baka bir ev yok.
Ailemden baka insan da yok. Ancak uzaklardan duyabiliyoruz
insan sesini. Ailem; anam, babam, 3 kardeim ve ben. Alda ke-
ilerimiz ve ineklerimiz, kuzlukta olaklarmz. Bize en yakn ar-
kadalar bunlar. Gzn a hayvan sesiyle, akama kadar gez toz
hayvanlarla. Eve gel, yorgun yemek piir, bulak yka, yat uyu.
Ertesi gn yine ayn. te ben byle bir dnyada domuum.
Bydm ve okul yam geldi. Mahalle ocuklaryla beraber
ky okuluna gittim. Ve burada insanlar grdm, glmeyi, ko-
numay rendim. Baka insanlar ve baka ocuklar da varm
dnyada dedim. Okul uzakt. Gnmzn yars yolda geiyordu.
Ama sevincim yorgunluumu unutturuyordu. Sadece evdeki ta-
vuklarm ve olaklarm zlyordum. Baka sesler, baka trk-
ler dnyam geniletiyordu. ok abuk bydm. nsanlara mer-
haba demeyi rendim. Beraber glmeyi rendim. Kyde at ve
eeklerden baka arabalar da grdm. Yoldan gelip geen insanlar
vard.
Kyn amurlu yollarna doyamadan okulum bit-
ti. Ve kaldm yine keilerimle bir cra kede. Nasl geti 5 yl
anlamamtm. Gnlerim yine hep ayn ekilde gemeye balad.
Sabah hayvanlar yemle, otlatmaya gtr, eve dn, yemek, bulak
ve ertesi gn yine ayn. Okulda grdm, rendiim hayat hep
hayallerimde yaatyordum. En yakn arkadam da radyo idi.
Evde gaz lambamz bile yoktu. nk bize gre ok lkst o. am
18
ras gecemizi aydnlatan bir jeneratrd sanki. Yemeimizi hep
odun ocanda piirirdik, tp nedir bilmezdik. En gzel anlarm,
pnarn banda, uzak kyl ocuklar ile oturup glmekten
ibaretti. te ben glmeyi o zaman rendim. Ve hep glyorum.
Yllar ok abuk geti. ocukluuma doyamadan bydm.
Belki de bymek zorunda kaldm. 14-15 yalarnda bir gen kz-
dm artk. Hayallerim ocukluk ve gen kzlk arasnda gezerken
grc usul ile evlenme teklifi aldm. nceleri sadece gldm.
Evlilik, ocukluk oyunlarmn bir parasyd sanki, evcilik oyu-
nu gibi. Bir gn akamn alaca karanlnda, ra nda kocam
olacak insan grdm. Anne ve babasyla beni istemeye gelmiler.
Sonra tekrar ve yine tekrar. Annem : Seni bir retmen istiyor
kzm. retmenmi, dnr msn? diye sordu. Ben de hi
dnmeden Keilerden bktm, belki retmene gidersem rahat
ederim dedim. ocuka bir dnce ile buralardan gitme pla-
n kurmutum. ehir grmedim, televizyon, sinema grmedim.
Hep, hayal dnyam zorladm bu alanda. Alaca karanlkta grd-
m kiiye beni verdiler. Sz yz takld. Artk 15 yanda bir
gen kz oldum.
Bir gn davarlarmz gderken yanl bir tepeye gitmiim
ve boyan denen zehirli bir ot yemi keilerimiz. Bu yzden birka
tanesi ld. Anam fkeyle bana ilenerek Evlenip de keilerden
mi kurtulmak istiyorsun? dedi. Ben zehirli otu nereden bilirim.
Anacmn bu laf ok zoruma gitmiti. Bu arada nianlmdan
gelen ilk mektubu da grdler. Evlilik iin hazrlklar balad ve
mahkeme karar ile yam bytld. Bylece 16 yamda gelin
oldum. lk kez anamn kucandan ayrlarak ok uzak bir ehre
Diyarbakr a gittim. Sanki dn olmayan bir yola gidiyordum.
Evlilik muamelesi iin Antalya ya gittiimde, ilk kez bir ehir gr-
mtm. Daha uzak yerleri de evlendikten sonra grdm.
Diyarbakrn cra bir kynde 3 yl kaldm, retmen eim-
le. Burada hayatn tadn, tuzunu, ince yanlarn grmeye ve ya-
amaya altm. obanlktan gelip hanmla ilk admm atm-
tm. Kyller beni en st dzeyde gryorlard. ok ksa srede
kyllerle kaynatm. lerinde, alarnda, zor, skntl, ac, tatl
gnlerinde hep yanlarnda oldum. Burada ky artlarnda sebze
yetitirmeye baladm ve aa diktim. Aile btemize katkda bu-
19
lunmak iin urayor, topluma yararl olmaya alyordum. Ve
ok ksa srede ufkumu genilettim. Dar emberleri krdm.
Eimin tayini Konyann Karapnar ilesine kt. Bu arada
18 yanda ilk bebeimi de kucaklamtm. Rzgr erozyonuyla
bouan bu ilede 4 yl kaldm. Ayamn tozuyla daha ilk gn-
den hal tezghyla tantm. Bebeim henz krklk iken hal
dokumaya balamtm. Eim okuldan gelince, ilme atma yar
yapyorduk. lk halmz dokuyup tccara verince, tccar da para-
mz verdi. Bizim hzmza hayran kalp bahi bile verdi. Ve ben
hal dokuyup satarak eimin maayla yarmaya baladm. ev-
rede rnek gsterilirdim. Hep, glckler sayordum etrafma.
evremdekiler de alkan, gle ve yardmsever bir insan olarak
gryorlard beni.
Eim sade yaamay ok seven bir insand ve ben onu ret-
menliinin dna tadm. Karapnarda kaldmz yllarda ky-
lnn arpa, buday, mercimek, nohut ilerinde altk. Gnn
boluklarn ve hafta sonlarn deerlendirdik. Hep ek gelirler
yaratmaya alyorduk. 1988 ylnda 40 dnm mercimek ektik.
Kyller ve retmen arkadalar ard Nasl yapacaksnz? Bu
kadar yere nasl bakacaksnz? dediler. Biz o insanlara cesaretle
almann, sabrn ve azmin zaferini gsterdik. Gndzleri mer-
cimek tarlasnda alr, akamlar da gece yarlarna kadar hal
dokurduk. Bizim bu istek ve alkanlmz birok insana rnek
olmutu. Konya/Karapnar yllarmz 4 yl gibi ksa bir srede
bitirdik. Zonguldak ilinin Devrek ilesine tayin olduk. nsanlarla
ok abuk kaynaan bir yapya sahibim. Glcklerimle burada
da insanlar mest ettim. Lahana, msr tarlalarnda alarak
insanlarn arasna kartm. Ormana mantar aramaya, yemeklik
otlar bulmaya, kestane toplamaya giderdik. Antalyada yaplan
turfanda sebzeciliin kk bir rneini burada yaptm. Basit bir
tnelde stma sistemi ile mevsiminden nce sebze yetitirdim.
Ve bir ilk balatm oldum. Ky ormannda ak alanlara
am ve kestane fidan dikiliyor, zaman gelince de apalanp
baklyormu. Bunu baka yerlerden gelen insanlar yapyormu.
Kyn gen kzlarn yanma topladm Neden elinizin altndaki
ekmei bakasna yediriyorsunuz? diye sordum ve blgenin
orman efliine giderek Kymze yaplacak orman ilerini
20
biz yapmak istiyoruz dedim. Kyn genleri ile birlikte aylarca
orman ilerinde altk. Hep bana dua ettiler, teekkr ettiler.
Kye bir gelir kayna salam olduk.
Zonguldakta ok kalmadk ve 1991 ylnda memleketim
olan Antalyaya dndk. Eimin tayini Antalyann Kumluca ile-
sine kt ve beni 2 ocuumla kyde brakp gitti. Kymzde
tarmsal amal kalknma kooperatifinin tevikiyle cam sera kre-
disi aldk. Bir sera yaptk. Ben o seraya balandm. Bebeklerimle
beraber hep ona baktm. Topran hazrladm, ektim, suladm,
byttm. lalamas, gbrelemesi derken her trl iini yaptm.
Kn ayazlarda sabahlara kadar soba yaktm. Kyde bir numaral
serac oldum. Eim 130 km. uzakta 3 yl alt. Eve hafta sonlar
ara sra gelirdi. Her geliinde de benim ilerimle mutlu olurdu.
Eimin Kumluca yllar da nihayet bitti ve komu kyn
okuluna tayini kt. Bana projelerini anlatarak Sen yaratc bir
kadnsn, her ii en iyi ekilde baarrsn dedi. Benim de dn-
celerimi alarak projeyi ortaya serdik. Kyllerimiz kendi kabuk-
larna ekilmi, kabuunu krp evreye, darya alamam in-
sanlard. Antalya gibi gzel, klar lk geen, denizle i ie olan,
turizmin de bel kemii olan bu ehre sadece 10-15 km. uzaktaki
bir kyde yayoruz oysaki. Kymzde ok byk bir potansiyel,
ehre ak bir gzelliimiz var. Sebze-meyve, doal yetien her
trl yemeklik ot, mevsiminde mantar, yer fst, Karadenizin
fnd, Amasyann elmas vb. Hepsi bizde yetiiyor. Dinlendirici,
stres giderici gzellikte ormanlarmz var. Bu zengin potansiyeli
deerlendirelim dedik. Orman ii bir mevkide projemizi hayata
geirmek istiyorduk. Eim yasal prosedrleri aratrd ve Orman
Bakanlnn son ald yasaya takld. Otel-motel ve retime y-
nelik olursa yle olur demiler. Bizim buras da bu yne uygun
deildi.
Projenin btn altyap dzenlemelerini tasarladk. ehrin
sosyetesi kye gelecek, amurlu yollarda gezecek ve kzde pimi
ay iecekti. Odun sacnda pien gzleme, bazlama ve katmeri yi-
yecek hatta evine de gtrecekti. Kyn pnarlarndan su iecek,
derelerinde, aa glgelerinde serinleyecekti. Yatacak, uyuyacak,
misafirini getirip burada arlayacakt. Sofrasn kyn otuyla,
sebze-meyvesiyle ssleyecek ve gzel bir hafta sonu geirerek yeni
21
haftaya dinlenerek, sinir stresten arnarak balayacakt.
Bu dncelerle yola ktk. Bu dnemde eim hem ret-
menlik grevini yapt, hem de projeyi hayata geirmede bana yar-
dmc oldu. Eimin kahvehane alkanl yoktu. sterse iskambili,
tavlay, satranc beraber ve ocuklarmzla birlikte oynuyorduk.
Ky muhtarmzla birlikte yola ktk. Bu gzel yeri ky mcavir
alan iinde projelendirip halkn kullanmna amak iin yasal yol-
lardan giriimlerde bulunduk. Muhtarmz, Orman Bakanlna
giderek btn resmi ilemleri gerekletirdi ve orman iinde belli
byklkte bir alan projelendirdi. Gzlemeci ve pazarc niteleri
oluturdu.
Biz buradaki altyapy ok daha nceden oluturmutuk.
ocuklarmzla birlikte pazar tutmutuk. Haytlgl diye bilinen
bu yerde, o yllarda ku umaz kervan gemezdi. Kim bilebilirdi
burada insan seli oluacan. leriyi grebilen insanmz henz
domamt. O yllarda kyl pazara gidecek, ot, sebze, yourt
gtrecek, tezgh oluturacak ve rnn satacak Aman Al-
lah! Delirmi bu! derlerdi. Byle bir grg olumam, kymz
insannda. Kendi yiyeceini kendi yetitirmi, ne alm ne de
satm. Elde olan trl yiyecekle yetinmi. A kalmam. Ama
nn de grememi. Hep perdenin arkasna saklanm.
Ben anacmn keilerini braktm ve 16 yamdan sonra
gzellikleri grdm. Dnyam ok deiti. nsanlar benim yara-
tclma gpta ile bakt. Glckler saarak insanlara glme-
yi, neeli olmay, kardee yaamay rettim. Bulunduum her
yerde, orann gzelliklerinden insanlarn yararlanma yollarn
aratrdm. 8 yl darda kaldktan sonra yuvaya dndk. Yakn
evre insanmn refah, huzur, mutluluk seviyesini ykseltmeye
ynelik giriimlerde bulundum. Ve bu giriimlerimi gelitirmek
iin aratrmalara baladm. 1997 ylnn son gz aylarnda kk
olumuz enol ile birlikte hafta sonlar pazar oluturduk. Olu-
muz ilk balarda bu ku umaz kervan gemez yerde, kk bir
sandkta ilek satarken, ksa sre sonra kk bir tezgh aktk.
Yetitirdiimiz rnler olan; portakal, limon, domates, ilek, tere,
maydanoz, gelincik, ebegmeci, srganotu ve nergisi 9 yandaki
olumuz enol kk tezghnda sergiledi. Tek tk geen insan-
lar nceleri ylece bakp gittiler. Sonralar ise baz rnlerden
22
satn alp gtrdler ve baka insanlar gnderdiler. Ksa sre
sonra 4. snf rencisi olumuz ve ben bu ie yetiemez olduk.
nsanlar ok gelmeye balad. Aldmz, sattmz komulara
syledik. Biz yetiemiyoruz siz de gelin dedik. 7-8 hafta iin-
de 8-10 tezgh daha geldi yanmza ve burada bir renk cmb
oluturduk. 1 km. uzaklktaki kyller en taze rnlerini burada
sergiliyorlard. Artk pazarmz da olumutu ve hatta birka ay
iinde devasa bir pazar alan olutu. Derken bir gn yufka-lava
da getirmeye baladk. nsanlar aalarn glgesinde yufka aras
ky peyniri, tarla domatesi, ilek, portakal yemeye baladlar. ul,
kilim, hasr sergiler getirdik. Oturdular, yattlar, uyudular. Daha
sonra amurdan mantz yaptk. Kze ay koyduk, duman ve bu-
har gren geldi. Her gelen sonraki hafta misafirini de getiriyordu.
1998in bahar aylarnda nc ocuumuz 1 yana henz
girmiken gzleme dnyasna ilk admmz attk. Bir pazar gn
motosikletimizle malzemeleri tadk o gzel mekna. am aac-
nn glgesine kilimi serip sac ayarladktan sonra, sacn altndaki
odunlar verdim atee. Pazarn ilk gzlemesini saca gnderdiim-
de, yamur hafiften iselemeye balamt. Belki de bereket belirti-
siydi ama halkn akn baklar arasnda kalmtm. Gzlemeler
pimeye baladnda, kokusunu alanlar dayanamayp yanatlar.
Herkese ikram ettim ve Tadna bakn dedim, beenerek ok
gzel olmu, devam edin dediler. Para istemedik, bahi verdiler.
Herkes desteklemeye alyor Her hafta geliriz diyorlard. Daha
nceleri grmedikleri bir grnt, tatmadklar bir lezzetti belki
de birou iin. Sonraki pazar ayn insanlar yine geldi. Yanma,
kilimin zerine oturdular. Kzde ay verdik nlerine Biz
yerimizi bulduk, kovalasanz da gitmeyiz artk dediler. Her gelen
sonraki hafta yine geliyor her seferinde sevdiklerini, misafirlerini
getiriyorlard. nceleri, aalarn glgesine serdiimiz yer
sergilerine oturdu insanlar. 2 yl sonra 3 tane kk aktk. ine
minderleri serdik. Yastklar dayadk. Sofray da kurduk. nsanlar
geldiler oturdular, arkalarna yaslandlar. Ky kahvalts, tereyal
bazlama yannda yayk ayran, kzde ay aldlar ve bylece gelen
kalkamad Kezban yenge evimiz oldu bizim dediler.
Sonralar bizim kkleri kapmak iin insanlar yarmaya ba-
ladlar. Gelen sraya giriyor, boalan kke oturuyorlard. nsanlar;
23
yiyor-iiyor, okey-iskambil oynuyor, gazete okuyor, yatyor-uyu-
yor. ocuklar doann keyfini karyor, oynayp eleniyor, hafta
sonu devlerini yapyorlard. Hafta sonlar ehir grltsnden
kaan insanlar, bir haftann yorgunluunu, stresini burada atp
yeni haftaya daha zinde ve keyifli balyorlard.
ehrimiz Antalya Trkiyenin en ok g alan ehri. Byle
olunca misafiri eksik olmuyor insanlarn. Bayramda seyranda,
tatillerde gelen misafirlerini ilk getirecekleri yer oldu pazarmz.
Heyecanla getirdiler misafirlerini. 1-2 km. mesafedeki kylerden
sabah toplanp geldi meyve sebzeler. Bu kadar taze meyve
sebzenin bulunduu, Trkiyenin ilk pazar idi bizim pazarmz.
Biz burada bir ilke imza attk. 1997den 2013e uzanan bu yolda
kervanmzdaki pazarc says 300e, gzlemeci says ise 60a
ulat. Bugn dev bir pazar ile biz Antalya sosyetesinin byk
bir blmn burada arlyoruz ve pazarmz Antalyann gurur
kayna oldu. Biz yeni gelen insanlara en gzel tantmmz
taze sebze meyvelerimizle, damak tad oluturacak gzleme ve
bazlamalarmzla, doal bir ky kahvalts ve ky soframzla,
kendi yetitirdiimiz rnlerle salyoruz. Pazarn kuruluunda
sylediim gibi, ky sakini insanlarmz burada ald, burada
kabuunu krd. Yrenin tantmna katkda bulundu. En gzeli
de evine, sofrasna ekmek gtrd. Geim kayna oluturdu.
Pazarmzda birlik beraberlik oluturduk. Daha iyiye, daha
gzele nasl gideceimizi dndk. nceleri esnaf odalarnda
kayd yoktu gzlemecilerin, oda kayd yaptrdk. Oda bakanl
seimlerinde sesimizi duyurduk. Burada bir kuvvet meydana
getirdik. Oy okluu ile beni Brekiler Odasnn ynetim
kuruluna aday gsterdiler. Seimleri kazandk ve ynetimin iine
girdim. imdi insanlara daha iyi yardmc olmaya alyorum.
Gzleme bahemizdeki ikinci ubemizin ardndan, Antalya
turizmin dnyaya alan en byk penceresi olduu iin da tu-
rizmine bizim de katkmz olsun istedik. Kezbans Guest House/
Camping ismi altnda nc ubemizi, iyi bir kaya trmans
ve bir o kadar da giriimci olan 25 yandaki olumuz enol ba-
latt. 2000 ylnda ztrk Kayknn kefederek trmana sun-
duu, u anda dnyada 4. srada gsterilen, her yapda kayalarn
ve her seviyede rotalarn bulunduu, dnyada en sevilen kaya tr-
24
man merkezlerinden birisidir Geyikbayr Ky. Burada olu-
muzun Trk yemekleri yapp misafirlerine sunduu bir restoran
ve aa evler yaptk. smimizi ksa srede trman camiasnda da
duyurduk. Gelen insanlara yemeklerimizi, kltrmz, doal ve
tarihi gzelliklerimizi retmekten dolay gururluyuz.
Canmdan ok sevdiim retmen eim emekli olunca bana
daha ok yardmc oldu. 3 ocuumuz ve yarm yandaki baldan
tatl torunumuzla mutlu bir yuvada yaamann tadn karmaya
alyoruz hep birlikte.
Sevgilerimle

25
 BENM HKYEM
iek AKBA

Yaantm boyunca dlediklerimi baardm m diye dn-

yorum. Hayatm gzlerimin nnden geirip nerelerde baarl
olduumu anlamaya alyor, sonra da bir deil birok konuda
baarl olduuma inanyor, bunu birileriyle paylaabilirsem mut-
lu olacama karar veriyor ve yaadklarm yazmaya alyorum.
Gzlerimi kapyor, yllar ncesine bir ky okulunun toprak
bahesine gidiyorum; Orada kk bir kz var, galiba 4 yanda.
ok narin, incecik bacaklar ve plak ayaklaryla koan. Arka-
dalarna yetimek iin abalyor. O da onlar gibi komak istese
de yapamyor ve tekrar potinlerini giyip onlara yetimeye al-
yor. O gnlerde hasta olduu iin gsz kalm, iyilesin diye
avu avu kabak ekirdei yediriyorlar. ncecik salar kuvvetlen-
sin diye de salarn tra etmiler. Burada doktor olsa bana bir
ine yapar, hemen iyileir, arkadalarm gibi koardm. Salarm
kesmezlerdi ve uzun rglerim olurdu diye dnyor. nk o
yalarda doktorlarn bir ine yaparak mucizeler yarattna ina-
nyor, kyde doktor olmamasna zlyordu. O gece anne ve ba-
basna byynce doktor olacan, herkese ine yapp hastalar
iyiletireceini anlatyor. Babas Sana inanyorum, istersen ola-
bilirsin derken, annesi de Sana doktorluk ok yakacak, benim
de bel arlarm iyiletirirsin diyor. Kk kz o gn doktor olma
hayaliyle uykuya dalyor ve bu kararndan hi vazgemiyor.
Bir sabah uyannca kye kar yadn ve her tarafn bem-
beyaz olduunu gryor. Bu ok houna gidiyor, pencereye otu-
rup saatlerce karn yan seyrediyor. Sonra yerde oyun oynayan
kardelerinin yanna gidip eline kt kalem alarak resim yapma-
ya balyor. Evvel okulunu iziyor sonra da karlar yapyor, ak-
am babasna yapt resmi gsterirken mutlu. Baba Okulu ok
gzel yapmsn ama bu gkten den elmalar ne?diye sorunca
aryor Onlar elma deil kar diyebiliyor sadece. Babas kar
resminin nasl yaplacan gsterirken Okulu, aalar, insan-
lar renkli yaparsn. Kar yam yerleri atlar beyaz brakrsn,
gkten elmalar drmezsin diyor. Kk kz rendii eyden
26
mutlu, durmadan kar manzaras yapyor ve hepsini de ok bee-
niyor. Kardeleri dalga gese de o gece ressam da olmaya karar
veriyor. Kararn babasna syleyince ok alrsan hem doktor
hem ressam olabilirsin yantn alyor.
Aradan yllar geiyor, ilkokul bitiyor. Anne-baba retmen
olduu iin o yl baka bir yere atanyorlar ama orada da ortaokul
yok. Okuyabilmek iin yatl okula gitmekten baka are de yok.
ocuk zgn, evinden ayrlmay, kardelerinden uzak kalmay
hi istemiyor. Harp yllarnn yol at krlmay atlatmaya al-
an bir lke buras ve yokluklar-yoksulluklar var. Evde de 7 karde
daha ama ocuk doktor olmaya karar vermi, ailesi de bu karar
destekliyor Kardelerine rnek olur, bylece hepsi okur diyor.
Komular ocuk zayf, gurbette yapamaz dese de o baaraca-
na inanarak evden ayrlyor. Okulunu sevdii gibi, yaz tatillerinde
eve gelmek, kardeleriyle oynamak, kasaba ktphanesinden al-
d kitaplar okumak ve bol bol resim yapmak, okullar alnca da
yapt resimleri okul koridorlarnda sergilemek en byk zevki
oluyor. Resimleri beenildike kendi kendine Galiba ressam olu-
yorum diye dnyor.
Lise bitiyor, zaten alkan bir talebe olduu iin hemen dok-
tor olmak niyetiyle ilk adm atyor ve tbbiyeye kaydn yaptryor.
lk ders zooloji. Kurbaann kan dolam incelenecek. Herkesin
nnde bir kt tabak, iinde de bayltlm ve ellerinden tabaa
inelenmi bir kurbaa. Asistan Kurbaay kesin ve kalbinin a-
lmasn grn diyor. Karnca bile ezilse zlen birisi nasl canl
kurbaa kesebilir? Ama asistan banda durmu Kes diyor. te
o zaman bir mucize oluyor ve hayvana bisturi deer demez -iyice
bayltlmadndan- kurbaa havalara srayp gzden kaybolu-
yor. Kz btn gcyle lk atyor, hayvana acdndan m yok-
sa korktuundan m belli deil. Sesi snfta yanklanrken utansa
da kurbaann kurtulmasna seviniyor. Asistan omzuna dokunup
Sen doktor olamazsn deyince gzleri doluyor ve iinden Evet
ben doktor olacam diye yemin ediyor.
Nihayet doktor oluyor. Kurbaay kesememiti ama bir gece-
de 4-5 ameliyat yapmaya, gece gndz almaya zen gsteriyor.
O yllarda yolu olmayan Oraya gidilmez, orada i yok, a yok,
ailenden uzak yapamazsn dedikleri bir ehre tek bana Ben
27
doktorum diyerek gitmeye cesaret ediyor. nce hkmet tabip-
lii ardndan da belediye tabiplii yapp ehri kar kar geziyor.
Her yeri, herkesi tanyp seviyor. Bir gn Vali Gensin ama bu
ehirde ok baarl iler yaptn, seni takdir ediyor, kutluyorum
dedii zaman gerekten baardn anlyor ve dnyalar onun olu-
yor. Mesleinde uzmanlap, daima sevgiyle, heyecanla, zveriyle
50 yl boyunca gece gndz alyor. Bu arada sevdii bir okul
arkadayla evleniyor ve bu evlilikten de 2 olu oluyor. ocuklar-
nn almalaryla, yaantlaryla hep gurur duyuyor.
Bir gn ocuklar Anne artk sen dinlenmelisin, sra bizde
deyince aryor. Evet onlar da doktor olmu anneleri gibi ko-
maya, gece gndz almaya balamlar ama anne ok sevdii
mesleinden ayrlrsa ne yapacak? Gnler nasl geecek? te o
zaman ocukluunda verdii bir sz daha hatrlyor ve o gn
muayenehanesini atlye ekline evirip resim yapmaya balyor.
Bu gzel ehri kocaman kocaman tablolarnda; deniziyle, yeil
dalaryla, rengrenk gkyzyle, esiz tarihi gemiiyle resmedi-
yor. Birok karma sergiye katlp 3 defa kiisel sergi ayor, bee-
nildiini grerek ok mutlu oluyor. Gnll olarak eitli sosyal
faaliyetlerde bulunuyor ve srekli bir retimin iinde olmak mut-
luluuna mutluluk katyor.
Bir gn Kadnn Sosyal Hayatn Aratrma ve nceleme Der-
nei Antalya ubesi tarafndan yaymlanan Antalyada z Brakan
Kadnlar arasnda olduunu gsteren bir kitapta da yer alnca
kendisiyle gurur duyuyor.
Evet bir ky okulunun toprak bahesinde plak ayakla ko-
an ve arkadalarna yetimeye alan, o yllarda babasna hem
doktor hem de ressam olma sz veren o kk kz benim. Ba-
ardm; iyi bir doktor olmay, resim yapmay, iyi bir e ve anne
olmay, insanlar sevmeyi ve sevilmeyi, evremi mutlu ederek
mutlu olmay ve bu dnyada kendime bir yer edinerek yaamay
baardm. imdi herkese Ben baardm, siz de baarabilirsiniz
diye haykrmak istiyorum.

28
 BR KADIN GRMCNN BAARI
HKYES
Ayen ETNYREK HAMAMCIOLU

Yl 1986, 17 yllk renim srecini tamamlam ve Makine

Mhendisi kmtm. yle zordu ki i bulmam! Herkes erkek ele-
man istiyordu, mhendis bir kadn ferrokrom fabrikasnda ya da
sanayi ortamnda ustalar arasnda ne yapabilirdi ki? Herkes iin
ok edici bir durumdu bu. Okuldan mezun olunca iverenler beni
kapda karlayacak diye bekliyordum, hayalmi oysa. Bir otelde
ie girdim, ok zor artlar altnda alarak iletmesinde de ya-
banc mdrmze tercmanlk yaptm. Maam anlatmz ra-
kamdan fazla gelince stn iade ettiimi de hi unutmuyorum.
Daha sonraki i yerim ise TEBA blge mdrl oldu. 3
aydr maa almadm fark eden annem Kzm bi sor bakalm
sana deme yapmayacaklar m? demiti de bu vesile ile maa-
mn bankaya yatrldn renmitim. O zamanlar para ile tam
olarak tanmamz demek ki ve i yapmak, baaryor olmak en
byk tatmindi belki de.
lk tecrbeler zor kazanlyor, kimse tecrbesiz elemana i
vermek istemiyordu. Eee imdiki gibi internette yok ki kaynaa
kolayca ulaabilesin. Bir yandan TEBAda tam zamanl alyor,
bir yandan da (o yllarda kurutulmu iek yeni yeni moda
oluyordu) otlar toplayp tanzim ediyor ve bunlar para ba bir
fiyata iekilere satyordum. Aslnda ok keyifliydi; toplarken
ayr bir terapi, tanzim ederken ayr, tahsilatn yaparken apayr.
Bir de Denizliden bir otelin tantmn yapyordum. Eer acente
otele mteri yollar ya da anlama yaparsa ondan da para
kazanabiliyordum. Yksek rakamlar deildi bunlar belki, ancak
damlaya damlaya gl oluyordu.
Antalya ili ve civar ilelerde birok tesisat ii yaptm ancak
baka biri adna i yapmak bana zor geliyordu. Firma bykt ve
karar mekanizmalar yava iliyordu. Oysa ticarette hzl karar pa-
raya dnr: ama kr ama zarar. Eer hedefi gryorsanz asla
zarar etmezsiniz her trl risk, risk olmaktan kar. O dnemde
29
de bunlar fark etmi olmalym ki zorlanyordum. Prosedrler
beni yldrmt, i plan yapamyor istediim gibi alamyor-
dum. balang ve biti saatleri, arabann teslimi yazlacak, ra-
porlar alnacak, izinler vb. beni zorlam olacak ki bir kuruma
bal olarak alamayacam anladm. imdi geriye baktmda
bilinaltmda neler olduunu anlayabiliyorum. Kendime ait bir i
istiyormuum; kendi planladm, adn da koyduum.
Daha sonralar baktm byle olmayacak bari mavirlik ya-
paym dedim MMO Antalya ubesinde danman olarak alma-
ya baladm. Odamz o zamanlar kendi gelirlerini yaratamayacak
durumdayd. Bizler MMO olarak binalarda basn altnda alan
makinelere basn testleri yapma yetkisine sahip olduumuzdan
baktm oteller ok, odann da ihtiyac var, giydim tulumlarm
67 tane otele oda adna basn testleri yapmaya baladm. Tabii
kolay olmad, alma mdrlne gittim, tm otelleri arayarak
bunun zorunlu olduunu syledim ve makine mhendisleri oda-
sndaki bir yetkili ile temasa gemelerini nerdim derken birok
oteli bnyemize kattm. Hem MMOya bilirkiilik yapyor hem de
kk otellere stma soutma konularnda danmanlk hizmeti
veriyordum. Otellere i yapmann daha keyifli olduunu dn-
dm iin Odadaki testleri bir komisyon kurarak ek gelir elde
etmek isteyen mhendis arkadalarma devrettim ve bir ka sene
komisyon bakanln yrttm.
O dnem Antalya, kent olarak tevik alyor ve ok byk
oteller yaplyordu. Birka proje izdim, souk oda ve yzme ha-
vuzu yaptm ancak dardan danmanlk yetmez oldu. veren-
lerim iin tamamn benim yapmam istiyorlard ancak bir irket
kurmak ve onu yaplandrmak gerektii iin bu kolay bir ey de-
ildi. Bu ayrntlar o zamanlar benim iin almas ok zor eyler-
di. Nihayetinde kk bir ailede memur maa ile bym, tica-
retin-giriimciliin ne olduunu bilmeyen gen bir mhendistim.
Eim ise kendi aile irketinde alan, tccarl iyi renmi bir
iletmeciydi.
Evliliimizin ilk 3 ay almadm ve gelecek planm yaptm.
Drdnc aynda da Terma Ltd. irketini eimle birlikte kurdum.
Daha sonra o da bana katld ve birlikte devam ettik. yaamm-
da eimin bana verdii destek sayesinde mutlu bir yuvaya sahip,
30
alan bir kadn mhendis olabildim diyebilirim.
1996 ylnda Antalyada kk bir dairede ie baladm ancak
kiray nasl karrm diye kvranyorum. Proje ve taahht yap-
mak istiyorum ancak olum 1 yanda. Geri ofisimde bir oday
ona ayrdm ve rahat bir ekilde byyor. Gelen bir pyor giden
bin. Taahht yaptnz m iin banda geceli gndzl kontrol edi-
yor olmalsnz: yani yol ayrm. Eim de malzeme satcl yap-
yor. Dndm dndm ve bir karar verdim. ayet malzeme
satyorsanz belli saatler arasnda alabiliyorsunuz. irketimin
insanlar iin ne ifade edeceini, beni neden tercih edeceklerini
planladm. O dnemlerde Antalya kk ve kalifiye elemanlar da
azd. Mteriler 2 sene ierisinde zamanla yaryor ve yz milyon
dolar harcayarak otel ayorlard. Malzeme teminleri zordu ve her
ey stanbuldan geliyordu. O dnem tevikler vard ancak belli
bir sreye bal olarak, yani devlet tevik (hibe para) veriyor fakat
oteli ama sresini de snrlyordu.
Mhendisi ayr antiyecisi ayr, merkez Antalyaya antiye-
den gelip malzeme bakyorlard. Ve dedim ki numune panolar
hazrlayp ben onlarn ayana gideyim. Bu fikir onlara hz ka-
zandrd bana da bir katma deer. Dolaysyla firmamz bir ter-
cih sebebi oldu. O zamanlar cep telefonu yok denecek kadar azd
ve benim ilerim de hep civar kylerde idi. Sabah 6.30 da yollara
koyulurdum. Eim ise mterilerimizin elektrik-aydnlatma ihti-
yalarna hizmet ediyordu. antiyede bire bir numuneler, hz ve
gven ticari hayatmzn temel kavramlar oldu. 2000li yllarda
da imdiki yerleik dzenimize getik.
O yllarda emlak danmanl da yaparak bunu da belge-
lendirmek istedim. Bu erevede ikinci niversite kapsamnda
A. Emlk ve Emlk Danmanl blmn okudum ve geen
yl diplomam aldm. Emeklilik iim diye adlandrdm, plan-
ladm giriimim de muhtemelen bu yllarda gerekleecek. Bu
dalda yapacam ileri ve organizasyonlar da sadece kadnlar ile
gerekletirmeyi planlyorum.
2000li yllarda ikinci ocuum dodu ve o da ansl ocuk-
lardand. Benim yanmda, i yerimde byd. Kadnsanz ve a-
lyorsanz bunlar da iinizin bir paras olarak yayorsunuz.
31
yerinde byyen ocuklar ticarete ok yatkn oluyor. Okudukla-
r okulda arkadalarna oyuncak, toka, kalem vb. satyor kzm.
Olum da lisede e-ticaret yapyor, sanal ortamda ikinci el mzik
aletleri alp satyor.
Bu gne kadar erkeklerle olan i ilikilerim; antiyeler, tae-
ronlar, patronlar daima kadnlarla ilikimde mesafelere yol am
olacak ki, hem kadn giriimciler TOBB, ATSO kurulu hem de
Gndem 21 Kadn Meclisindeki grevlendirmelerim hemcinsle-
rimle daha ok vakit geirmeme olanak salyor. Ayrca Best Ka-
dn Antalya gazetesinde yaymlanan makalelerim de beni motive
eden sosyal imknlardan.
Son olarak; i (mhendislik) yaammda her ne kadar kadn
olmann baz dezavantajlarn yaam olsam da bunu bir teraziye
koymam gerekirse i yaamnda kadn olmak bana birok avantaj
da salad diyebilirim. Dolaysyla kadn olmak mhendis olmak
ve giriimci olmak yaamma ok byk anlamlar katt.

32
 BR KADIN TURZMC
Filiz KOER

Gler yzl, samimi, enerjik, pratik, ekonomik, dinamik. Bu

benim ite!
10 Nisan 1971 ylnda dodum. Doduumdan beri de se-
yahat ediyorum. Valizim hep kapnn arkasnda hazr. Kbrsta
byrken birden kendimi stanbulda buldum ve 4 sene hemire-
lik okudum. Yeniden Kbrsa dndm ve gece hastanede youn
bakm servisinde alp gndz de Dou Akdeniz niversitesinde
Turizm Otel letmecilii Blmnden baar ile mezun oldum.
Okuldan aldm baar bursu sayesinde Antalyaya geldim ve tu-
rizm acentemi atm.
Evimiz Girneye bal Lapta adl bir kasabada. Yaknnda da
ok sevdiim iin acentemin adn verdiim Karmi ky var. o-
cukken gitmekten ok zevk aldm, sadece yabanclarn yaad-
bir yer. Trk nfusu yok ancak kyn bitiminde birka Trk
evi var. Tun a dneminden kalntlarn bulunduu, tarihi ve
doal gzellikleri, yaam biimiyle ok zel bir yer. Muhtar bile
yabancdr ve her dilden konuulur. Eski evleri restore edip, beya-
za boyayarak yaarlar. Etrafna iekler, begonviller yerletirirler.
Antalyadan Kbrsa tur dzenlediimizde mutlaka Karmiyi de
ziyaret ediyoruz. O gzel evlerden birine konuk oluyor, ev sahip-
leri ile sohbet ediyoruz.
lk yllarda Kbrstan Antalyaya yolcu getirerek ie baladm.
Birka yabanc dil bilmenin avantajn iimde fazlasyla yayorum.
Rusya ve ngiltereden de yolcu getiriyoruz. Yerli mterilerden de
talep gelmeye balaynca bu ie biraz eildik. Antalyadan riske
giren tek acenteci olarak uak kiralayp Antalyallar Dubai,
zmir, Yunanistan, talya, Msr gibi lkelere tatile gtrdk.
Srekli Kbrs turu yapyoruz. Mmknse turlara profesyonel
rehberimiz olduu halde ben de katlyorum. zellikle orta ya ve
zeri mteriler benimle gezmekten ok keyif alyorlar. Onlarla
hem alveri yapyor, hem geziyor, hem de kendim eleniyorum.
Dinamik bir yap ierisindeyiz. Ofis alanlarmz da yllardr
33
ayn kiiler olduu iin mteriler kendilerini her zaman gvende
hissediyorlar. Yllar getike bir de baktk ki 20 binden fazla
yolcumuz olumu. imi ok seviyorum. Yolcularmza daima
geri dn yaparak memnuniyetlerini soruyoruz. Bunlar ilikileri
srdrebilmek asndan nemli.
Bir sr alp kapanan onlarca acenteye ramen tek ba-
na patron ve kadn olarak Antalya gibi karmak ve deiken bir
turizm yaps olan bir yerde ayakta kalabilmek son derece onur
verici. Antalya Iklar Caddesinde yllardr ayn ofiste hizmet ve-
riyoruz. Bir turizmci olarak hep doru iler yapmaya altm bu-
gne kadar. Bundan sonra da byle devam edecek.
almay ok seven bir insanm. 14 yldr da Girne Amerikan
niversitesinin Akdeniz Blge Temsilcisiyim. niversitenin
kampsnn ad da Karmi. Hatta niversiteyi benim amcamn
zannediyorlar. renciler ve velilerle birebir iletiimdeyiz o
yldan beri. renci koluu yapyorum. Kbrs ve yurtd
eitimde olduka baarlyz. Kendim de halen Uluslararas
likiler okuyorum. Eitime devam diyorum ve rencileri de
tevik ediyorum. Tercihler konusunda yardmc oluyorum. Daha
sonra bu renciler evleniyorlar, dnlerine davet ediyorlar
beni. Tatile gidiyorlar ve benim mterim oluyorlar. Ailemizin
acentesi diyorlar bize. Ailede bykleri umreye yolluyoruz.
Anneyi ayr bir tura, ocuu ya dil eitimine ngiltereye, ya da
niversiteye gnderiyoruz.
stanbulda da younlaan almalarmz zerine bir ube
atm bu ay. Sosyal sorumluluk projelerinde yer alyorum. Ayn
zamanda birka dernek yesiyim. Bunlar; Antalya SKAL Kulp,
Antalya Ticaret ve Sanayi Odas (ATSO), Salk Turizmi Konseyi,
ATSO Kadn Giriimciler Kurulu, Kbrs Trk Kltr Dernei
yesiyim.

34
 EMEK VERNCE
erife GVEN KILI

18 Ekim 1942 ylnda Burdur li, Yeilova lesinde dnyaya

gelmiim. Ben 5 kz, 1 erkekten oluan 6 ocuklu bir ailenin evla-
dym. Babamz retmen, annemiz ise ev hanm.
1964 ylnda evlendim. 4 erkek evlat annesiyim ve ev han-
mym. 1972 ylnda eimin vazifesi zerine Antalyaya geldik. Bir
gecekonduda oturmaya baladk. Tek maa, drt ocuk, geim
derdi derken baladm ben Evime, eime nasl katkda bulunabi-
lirim diye dnmeye. Gittim rg makinesi aldm. rg rp
hafta sonu evre kylerde satmaya baladk. Bu arada niversiteli
Kadnlar dernek yeleri ile tantm. Bu benim iin dnm nokta-
s oldu. nk avukatlar, doktorlar bata olmak zere eitli mes-
leklerden kadnlar bana balk vermediler, balk tutmay rettiler.
Biz eim ve kz kardeim Gzide ile baladk, reel, tarhana,
makarna, yufka yapp satmaya. Bu arada eski zel dare Binasnn
nnde kurduumuz pazarda reel, makarna, yufka ekmei, sa
breklerini de satmaya baladk. Bizlere eitli yiyeceklerle baka
ev hanmlar da katld ve ilerimizi giderek ilerlettik. Yetitire-
medik, yanmza saat creti ile alan ev hanmlar aldk. nk
Cuma gnleri niversiteli hanmlar dernekte toplanyorlar ve ben
de dernee rnlerimi satmaya gidiyordum. Cumartesi gnleri
zel dare Binasnn nndeki pazar iin eim, kz kardeim ve
ben saat te balyorduk katmerleri yapmaya. Sabah kadn
gelip i deiimi yapyorduk. Pazara da sat iin hazrlanyorduk.
Saat 8de pazarda masalar ayorduk.
Bu arada iki olum liseyi, iki olum da niversiteyi bitirdi.
Bir olum dernekten burs ald, memur olarak atand. Bizim hi
haberimiz olmadan kardeine kredi kart kartm, o kadar mut-
lu olduk ki!.. Babas ve ben yi ki biz bu dernei bulduk dedik.
Bizler maddi ve manevi yn gl bir aileyiz. Yanmzda a-
lan ev hanmlarna da teklifte bulunarak Siz de pazara katln
dedik. Biz satamayz, elimizde kalr, btemiz yetmez dediler.
Biz de saat cretlerini artrdk. Daha neelendiler, daha mutlu ol-
35
dular. Onlardan biri bizim yaptmz ilere katlnca biz de ona
destek olduk. Bylece hepimiz ok mutlu olduk.
4 olumuzu da evlendirdik. Oullarm altn gibi prl prl
genlerdir. Gelinlerim ise prlanta ayarnda. Alt tane torunum var,
onlar ben Antibiyotikim, vitaminim diye seviyorum. Onlar da
beni Sper Babaanne diye seviyorlar. Bu arada eimi kaybettim.
ocuklarmla aile apartmanmzda hep beraber oturuyoruz. 71
yandaym ve hastalklarmla birlikte yaamaya alyorum.
Ancak yine de ocuklarm en iyi ekilde yetitirdiim iin mutlu
ve huzurluyum.

36
 HATIRA RETMEN
Nilgn ATASOY

Oturduu koltuktan kalkamyordu artk. Eee kolay m, ya

82. Elini pmeye gelen torun sahibi rencileri ne zaman by-
mler, salar, yzleri, elleri kendisine ne zaman benzemeye ba-
lamt? Hlbuki sorunlarna are bulmak iin gelen kasaballarla
konuurken, sohbet ederken sanki retmenlie yeni balam
gen bir kadn gibi hissediyordu kendini. Gznn nnden 60
yl nceki yaadklar, anlar nasl da resmigeit yapyordu
Selanik gmeni annesi, yzn hatrlayamad babas, 3 kz
kardei En byk evlat olmann getirdii arlk Annesinin
gmen ivesi ile Benim kzlarm okuyacak, retmen olacak
diye tekrarlad cmleleri Kz kardeleri Ky Enstitlerine
giderken, kendisinin gz rahatszlndan dolay okulu brakmak
zorunda kalmas Annesinin diki dikerek kzlarn okutmak
iin yapt mcadele, bir hastaln kendisini retmenlikten
mahrum brakmas ve geceler boyu alamak, zlmek
Nasl da kahrolmutu. Nasl olur da retmen olamazd, bu
muhteem meslei yapamazd? Ama gzleri hasta idi. zmirdeki
doktor Bir-iki sene iinde ya bydke hastal geer diyor-
du. Ama ne are ki ya byyecek, okuyamayacakt. Ya 17, yok-
luk iindeki aileye gelen grclerden birinin ya bykt ama
olsun, onun iin yi bir adam diyorlard. 13 ya byk kocas,
kaynvalidesi, grmcesi, grmcesinin iki kz Alk olmasna
alkt kalabalk aileye ama kaynvalidenin devaml mektepli diye
alay etmesi, onu biraz zyordu. Neyse ki kocas anlayl idi, an-
nesinin szlerine nem vermiyor, eini koruyordu.
Bu arada kz kardeleri retmen olmu, biraz uzaklara ta-
yinleri km, artk hayatna zlem de girmiti. Evleneli be sene
olmu, ancak henz ocuklar olmamt. Kaynvalide devaml
konuuyor ve onu aalyordu. Bu arada gzleri iyilemeye ba-
lamt ve artk kitap okuyabiliyordu. Btn hrsn kitaplardan
karrcasna srekli okuyordu. Kocas halk ktphanesinden
devaml kitaplar alyordu onun iin. Ev ilerini bitirdikten sonra
hemen bir keye ekiliyor ve klasikler dhil btn kitaplar oku-
yordu.
37
 Bir gn iinde bir kprt hissetti, sanki hamileydi! Evet, 5
sene sonra bir erkek, sonra bir erkek daha ve sonra yine bir erkek
ocuk Artk dknlemeye balayan kaynvalidesinin gzdesi
idi. Kolay m, 3 erkek ocuk. Bu arada kocas da yeni kurulma-
ya balayan belediyede ie girmi, hayatlar biraz kolaylamaya
balamt. Kocas ile birlikte bo zamanlarda yine bahelerde,
pamuk tarlasnda iilerle birlikte alyorlard. ok ar i ya-
pamasa da onlarn banda olmak, idare etmek gerekiyordu. o-
cuklar da bymeye balamt. En kk olu 8 yana gelmiti.
Yaz tatillerinde kz kardeleri geliyor, biraz mahzun, biraz zgn,
biraz kaderine hayflanyordu. Ortanca kardeinin kocas bir ta-
tilde Abla ok retmene ihtiya var, bu yzden tekrar snavlar
aacaklar, bavursana demiti. Uyuyamad sabaha kadar, hemen
ileye Milli Eitim Mdrlne gitti kk olu ile. Mdrlkte
Yaa baklmakszn snavlar kazanan herkese retmenlik hakk
verilecek dediler.
Peki bu nasl olacakt? Ya 39 olmutu. Bu durumu sadece
kocas ile paylat ve hemen bavuru yapt. Ama nnde 14 ders
vard ve bu btn derslerden gemek zorunda idi. Nasl olacakt,
ocuk, eker hastas olan bir koca ve dkn olmaya balam
bir kaynvalide. Her eye ramen kafasna koymutu, kitaplar
ald. zetler kard ve bunlar uzun ktlara yazd. Ktlar kat-
layp katlayp ceplerine dolduruyor, amar elinde ykarken ya-
nna koyuyor, ezberliyordu. Baheyi sprrken elbisesine ters-
ten ineleyerek ezberlemeye alyordu. Yemek yaparken yanna
koyuyor, ezberliyordu. Kk olunu karsna oturtuyor, ona
yksek sesle anlatrken ezberliyordu. Herkes Bu kadna ne oldu,
hastaland m acaba? diye dnrken o dersleri ezberliyordu.
Snav zaman geldiinde zmir-Ortaklar otobsne bindi,
yolda indi, yayan olarak uzun bir yryn ardndan snavlara
girdi. Bazen ocuklarn yanna alyor, yolda onlarla beraber ez-
ber yapyordu. Ve sonunda tm dersleri birincilikle bitirdi. Rya
gibiydi. Yani artk retmen olabilecekti. Ama ailesini nasl bra-
kp gidecekti uzak kylere? Olsun; retmen kimlii olacakt ya!
Milli Eitim Mdrlnden gelen bir yaz snavlarda gsterdii
stn baar nedeni ile istedii bir okula tayininin yaplacan
bildiriyordu. Nasl olurdu bu, imdi istedii okulda retmenlik
yapabilir miydi? Zaten kasabada okul vard ve o evine en ya-
kn olan seti, ailesini ihmal etmemek iin. Herkes olduka a-
38
knd. Ev Hanm Hatra, retmen Hatra m olmutu? Ya 40a
dayanmt. Kardeleri emeklilik yana gelmi, kendisi ise daha
yeni balayacakt. Olsun, bir gn dahi yapsa retmen olmutu
ya! Kocas ilk gn akn ama gururlu idi Nasl baarmt bu
kadn, bu zorlu snavlar nasl gemiti, nasl retmen olmutu?
Okulun ilk gn btn retmenler ve mdrler imdiye kadar
veli olarak tandklar bu kadn retmen olarak karlarnda g-
rnce nce biraz dudak bktler ama sonra tuhaf bir sayg ve hr-
met ifadesine brndler. Snfn kapsndan ilk girdii dakikay
yaamnn hibir anna benzetmediini daha sonra marur bir
ifadeyle anlatacakt. Kck ocuklarn zerindeki etkisi inanl-
mazd, o haar ocuklar snfa girdiklerinde bir anda uslu, eker
gibi oluyorlard. nk Hatra retmenleri dersleri yle deiik
anlatyordu ki hi sklmyorlard. Herkes ok aryordu, kendi-
sinin gelitirdii ok deiik bir ders anlatma teknii vard, tm
konular iir haline, ark haline getiriyor, yle anlatyordu.
Bu arada kocas emekli olmu, kaynvalidesi kalasn kr-
m, sadece oturabiliyordu. Sabahlar erkenden kalkyor; yemek-
leri-kahvalty hazrlyor, ocuklar okula gnderiyor, btn ileri
bitiriyor, okula, rencilerine kouyor, teneffslerde geliyor, ka-
ynvalidesinin tuvalet-yemek ihtiyalarn gryor ve tekrar okula
dnyordu. Okul ve renciler, nefes ald, yaadn anlad
tek yer gibiydi. Bu arada n yaylmaya balam, tm idareci-
lerden tebrikler, takdirnameler geliyor, herkes ocuunu Hatra
retmene vermek, onda okutmak istiyordu. Byk olu mhen-
dis olmu, ortanca olu ise askeri okulda yatl okuyordu. Kk
olu da askeri okul snavlarn kazanmt. Yaz tatillerinde yine
bahelerde kocasna yardm ediyor, artan masraflar karlamak
iin rg makinesinde kazak ryordu.
Okul aldnda tekrar rencilerine kavuuyor, iirler ya-
zyor, tiyatrolar sahneye koyuyor, sanki boa geen zamanlar
bir anda kapatmak istiyordu. Tm ilede ok saygn, itibarl bir
ad olmutu. Ama geen yllar kocasnn eker hastaln ar-
latrm ve kaynvalidesi de artk 100 yana gelmiti, hibir ey
hatrlamyordu. Oturduu yerden sadece Benim Hatram ok
aklldr, ben onu hi zmedim szlerini sylyor, baka bir ey
konumuyordu. Belki ruhunu byle rahatlatyordu. O da devaml
Tabii anne biz hep iyi olduk diye cevap veriyor, kocas ise Ah
anne ah diye syleniyordu.
39
 nce kendi annesi, sonra da kaynvalidesi hakkn rahmetine
kavumutu. Artk kendisi de yorulmaya balamt. Ya 59a
gelmi, iki olu evlenmi, bir de torunu olmutu. Ya dolaysyla
19 ylda emekli olunca tekrar ev hayat balamt. Emekli bir
retmen, tm kasabann bilge retmeni olarak artk evde
idi. lkenin en iyi niversitelerini bitirmi genlerle kitaplar,
felsefe, dnya olaylar hakknda konumak, sohbet etmek ok iyi
geliyordu. ok ansl idi, nk ok iyi okuyan, eitime ok nem
veren bir kasabada oturuyordu. Okuma-yazma bilmeyenlere
evinde okuma-yazma retmeye balad. Tm bunlar yaparken
eker hastal ok ilerlemi kocasnn tm hassasiyetlerine dikkat
ediyor, zaman ok iyi kullanyordu. Diyabet hastal yznden
sinirli olan kocasn sanki kadife eldiven iinde demir yumruk
gibi idare ediyor, yaamn buna gre ekillendiriyordu. Artk
kendisi de yalanm, dizleri tutmaz olmu, yine gz hastal
nksetmiti. nc olu da evlenmi, torunlar drt olmutu.
Byk torununun dnnde Keke bykbabalar da grseydi
diye i geirmiti.
Yan soranlara 41 diyor, sonra her zamanki esprili ha-
zrcevapl ile Geceler saylr m? Ben de geceleri saymyorum
diyordu. imdi oturduu koltukta gznn nnden resmigeit
yapan anlar dndke Epeyce enteresan bir yaamm var-
m diyordu. Zorluklar, skntlar, 40 yandan sonra byk ide-
alin gereklemesi Sadece meslek olarak deil, yaama biimi
olarak da grd retmenlie adanm bir yaam. Bir byk
idealin gereklemesi iin ne kadar ok fedakrln yaplabile-
ceinin kant olan bir yaam. Btn mesleklerin anas olarak
grd retmenlie tutkuyla bal olmak. Kendi ocuklarn ve
rencilerini rnek vatanda olarak yetitirmenin gururu ne ile
llebilirdi ki? Yaptklarn, yaadklarn her ortamda coku ile
anlatan, mesleklerinde ve yaamlarnda baarl olan oullar by-
le bir anneye sahip olmaktan dolay duyduklar gururu, genlere
rnek olmas dilei ile herkesle paylamaktalar.
Ne mutlu hayallerini ge de olsa gerekletirenlere!

40
 HER ZAMAN BR ZM VARDIR!
Kemale GNHAN

Danma Merkezimin grme odasnda gen, bekr ve ya-

banc kadn iindeki fkeyi yanstarak yle sylyor: u Trk
kadnlarna sinir oluyorum. Yaknmac tutumlar beni deli ediyor.
Hep aresizler, devaml bir eyler karsnda yalnz kaldklarn-
dan, elerinin desteini alamadklarndan ikyetiler. Hayatlar-
nn sorumluluunu yalnz alabilecek gte deiller. ocuunun
atei kar, kocasn arar Gel hastaneye gtrelim diye. Annesi-
ne-babasna bir ey olur, eini arar Gidelim, sen al getir v.b diye.
Ev ister, mobilya ister, gezmek ister Ama eine ilgi gstermek,
takdir etmek istemez, yapmaz. Ei ona bakmakla ykmldr
nk. Kendisi almak istemez, alrsa o fedakrlk ediyordur.
Kazand para ona ait olmaldr. Emek verirse de bir mr einin
bana kakar. Peki, sizce kadn nasl olmal diye soruyorum, ya-
ntlyor: Mcadele etmeli, yapamam dememeli, nasl yapmalym
diye sorgulamal, kendini sevdirmeli, einin yapamadklarn sa-
brla ona retebilmeli, melek gibi olmal. Onu dinliyor, bir yan-
dan da dnyorum. Trk kadnlar hi de yle anlatmyorlar.
Geen hafta orta yal, evli dananm Aye Hanm anlatyor:
alyorum, akam eve gelince yemek yap, ye, yedir, bulakla-
r yka, ocuklara devlerini yaptr, yatr. Hafta sonum amarlar
ile balayp misafirlerle bitiyor. ocuklar okula, kree gnderi-
rim. Akrabalararas sosyal ilikileri, balar ben organize ederim.
Annem hasta, ona da yardmc olmaya alyorum, nk dier
kardelerim baka ehirlerde. Siz kendime deer vermediimden,
hayatm aileme adadmdan sz ediyorsunuz. Annem Sam
sprge ettim derdi hep, haklym, byle oluyormu kadnn ka-
deri.
Kadnlar Ne ster, filmi hedef bir isim semi. Gerekten, ka-
dnlar ne ister? Aye Hanma soruyorum: Onca ey yapp kar-
lnda ne bekliyorsunuz? Cevaplyor: stediim tek ey eimin
bunlar grp, bana tek bir cmle sarf etmesi Sen olmasaydn bu
aile olmazd. Birinin bu gerei grmesini istiyorum. Bana y-
le grnyor: Eim sadece ie gider, iten gelir, yemek yer, uyur.
41
Tm yk ben kaldryorum. Ben deil, biri bana deer versin
istiyorum. Eime ve aileme bunu haykrmak istiyorum. Biri yap-
tklarm grsn.
Hmm Anahtar motive olma cmlesi, diye dnyorum.
Onlar u hayatta tutan ey olmal sen varsn, seni setim, sen
olmasaydn, en gzeli sensin, sana deer veriyorum, senin iin
canm veririm v.b.
Kadnlar aileye adapte olmayla ilgili becerilerde hayata
1-0 nde balyorlar. Erkek yeniada ocuk bakm ve ev ileri
ile ilgili destei renene kadar kadn, evliliinde erkek cinsine
olumsuz bakmaya balyor. Genel olarak mcadele karsnda yal-
nzlktan, fazla sorumluluk yklenmekten, rollerin eit olmayan
dalmndan ikyet ediyorlar. Eleri tarafndan smrldkle-
rini dnyorlar.
Sanrm lkemizdeki kadnn hikyesi toplumsal bir dng
olarak yle balyor: niversiteyi il dnda okumadysa -ki bu,
son 30 ylda gzlediimiz bir durum- veya hi okumadysa anne
babasnn yamacndan evlendiinde ayrlyor. Yani kadn, aslnda
hayata adaptasyon konusunda tam tersi 0-1 geride. Yaamda iler-
leyebilmesi iin ona deer verdiini, onu desteklediini dn-
d biri olmal yannda, nk kendisi, kendisini henz dene-
yimlemediinden buna inanmyor. Ayn kadnn erkei ev haline
altrmaya alt gibi, erkein de kadn yaamn telana rahat
bakmaya altrmas gerekiyor. Oysa kadnn evlilik konusundaki
beklentileri bu ynde deil. ocuklukta masallar, ergenlikte med-
ya, evlilikte erkein kadn pamuklara sarmas, elini scak sudan
souk suya sokmamas (seviyorsa mutlak sonu bu olmal diye
dnlr) ynnde beklentiler dourur. Kadn ise, bunlarn kar-
lnda kendine bakar, gzelleir ve eine memnuniyetle hizmet
eder. Tabi ki beklentilerin pek az evliliin baharnda yaanrsa da
yaamn zor koullar ba gstermeye balaynca hayal krklklar
ile sonulanr. Son dnemlerde ounlukla iftlerden duyduum
evliliin bahar hikyesi dn sonras bir yn bor ve taksit
deme, ebeveynlerle dnn masraflar konusunda hesaplama
(veya hesaplaamama ve nice anlamazlklar) eklindedir. Deer
gsterme ovunu da einden belirgin olarak gremeyen kadn bir
sre yaknmalarla durumu deitirmeye alr. Bir sre sonra ise
42
durum karsnda renilmi aresizlik (istenmeyen ve deime-
yen bir durum karsnda ayn tepkiyi sergilemekten vazgeme
psikolojisi, ylma) etkisi ile tkenme yaar ve kendisini ocukla-
rna, zellikle de sosyo-kltrel anlamda hi kaybetmeyeceini
dnd erkek ocuklarna adar. Onlara bol yatrmlarda bulu-
nur. Ve farknda olmadan yine gelecee kendini deersiz hisseden
kk kadnlar yetitirir. Aratrmalar, kltrel yapmzn aile
ierisinde byklerin erkek ocua kzlardan daha fazla yatrm
yapt ynnde bilgiler ieriyor (.Katba, 2000, ocuun
Deeri) ve yaadmz yzylda bunun etkilerini grme odam-
daki kadnlarn hissettii deersizlik duygusu ile grmekteyim.
Sonra da seyirci ve okuyucu olan bizler u kadnlar ne isti-
yor hayatta? sorusunu soruyoruz. Bazlarnn ne kadar gl ol-
duklarn, bazlarnn ne kadar kurban edilmi olduklarn, bun-
larn nasl bir hayatta meydana geldiini sorguluyoruz. Dedikodu
yapyoruz, arkadalarmza yaadklarmz anlatyoruz. Hayretler
iinde kalyoruz. Annelik igds m, hayatta kalma igds
m, kadnsal hormonlar m? Neler iliyor kadn, kimler ina edi-
yor?
Yl 1992, yaz aylar Annem anlatyor: Elimde iki bavul,
iki ocuk ve kucamda bir bebekle geldim Trkiyeye. Eim res-
sam, Ankarada sergi amt. Buraya ilkin i iin geldi, sonra bizi
yanna, gezmeye ard. 31 yandaydm, ok gentim Ahh,
zaman. Ne kadar dintim, imdi, diyorum nasl yaptm tm bun-
lar? Nasl baardm? imdi olsa gcm yeter miydi o kadar eyi
kaldrmaya? Bir sre Ankarada kaldktan sonra Antalyaya geldik,
yerleeceimizi dnmyorduk. Antalyay ok sevdik, eim bu-
rada almaya balad, sipariler alyordu. Ne akraba, ne arkada
kimsemiz yoktu. Yreimiz geniti, bir taksici, bir otel sahibi aile
dostumuz oldu. Bize evini aan, aylarca kira almayan kiilerle de
karlatk, sipariini alnca parasn vermeyen, yerinden kovan
da oldu. Hatrlyor musun, seni evde kardelerinle yalnz brak-
yordum. Kzm unu yap, bunu yapma diye sk sk tembihliyor-
dum. e gittiimde yreimi evde brakyordum kzm. Akam
eve doru gelirken, o mahallenin kesinden dnene, balkonu-
muzu grene kadar hzla yrrdm. Aklmdan bir yn kt ey
geerdi, dualar okurum iimden: Allahm ocuklarma bir ey
43
olmu olmasn, diye. Hele bazen ambulans, itfaiye arabalarnn
sesi gelirse bir yerlerden, birden hzlanmaya o yolu komaya
balardm. Sizi grnce de derin bir ohh, eker, Allaha krler
ederdim.
ok beendiimiz bu yeni lkeye yerleiyorduk. Kalmaya
devam etmemiz iin annem de alacakt. Rusa biliyordu, bir
tur irketinde rehber olarak ie balad (Sovyetler Birliinden
1990 ylnda ayrlan Azerbaycandan bize kalan en iyi miras
Antalya turizminde ok geerli bir dil olan Rusa oldu). Sabah
4-5 gibi uyanrd. Bize gn boyu a kalmayalm diye koca bir
tencere yemek hazrlard. Telefon kullanmay retmiti bana. Ev
numarasnn tularn ezberlemitim.
Hatrlyorum; annemin karsnda bylenmi gzlerle vur-
gulayarak, dikkatlice anlattklarn dinliyordum. 9 yandaydm,
erkek kardeim 5, kk kz kardeim de 2 yandayd. Biliyor-
dum, anlattklarn kafama kazmam gerekiyordu, nk ok cid-
di ve endieliydi. Kapy kimseye ama, annen-baban aryor,
sizi onlara gtreceim deseler de ama (o yllarda mahallede
ocuk karma hikyeleri ok gndemdeydi), yemeiniz ocan
stnde hazr. Oca yemek sndktan sonra kapatmay sakn
unutma. Balkona kardelerin sensiz kmasn (4. katta kirada
oturuyorduk), gzn zerlerinde olsun. Kardein alarsa panie
kaplma, oyun oynatmaya al, o da olmazsa uyut, yine olmazsa
televizyon a, yine olmazsa baka bir ey dene.
Karmdaki kararl kadn anlattklar ile bana model olu-
yordu. O srada mcadele etmeyi reniyor olduumun ne o
farkndayd, ne ben. Olmazsa, diyordu baka yol dene zm
mutlaka vardr, olmal. Belki de hepimizden saklamaya alt
derinlerdeki korkusu ve aresizlii bana grnmt ve bir yan-
dan onu bu huzursuzluktan kurtarmak istedim. Onu her zaman
mutlu etmek istedim. Ve ben yava yava kk bir anne olmu-
tum. u an bu tabloya baknca iki baarl kadn gryorum. Biri
anne, dieri de kk anne.
Bu kahramanln farknda deildik. imdilerde en ok ha-
trladmz ve kardelerimle anlatmaktan keyif aldmz o gn-
lerdeki oyunlarmz. Ev ou zaman bizim iin bir oyun park
44
olurdu. Ben ocuk programlarndan oyun kopyalardm. Salonun
ortasna tneller ina ederdim -malzeme oktu, yastk, yorgan
hatta tencereler- yarma puanlarn kk oyuncaklarla oraya
buraya saklardm. Kardelerimin ikisini yartrrdm. nce biri-
nin sonra dierinin kazanmasn salardm. nk iki kere biri
kazannca dieri alamaya balayacakt. Onlar yorardm, nk
sonraki saat uyumalar gerekecekti. nanlmaz stratejilerdi. Bal-
konda adr kurmaca, parolal giri Ve annemi en mutlu eden
ey geldii zaman her eyi yerli yerinde grmekti, zellikle temiz-
lik gnlerimizde. Haftann bir gn biraz daha bym olan er-
kek kardeimi asistan olarak atardm, ufakl da onun asistan.
Yaplmas gereken ileri maddeler halinde listelerdik: 1- Oyun-
caklar toplanacak, 2- Yerler sprlecek, 3- Yastklar silkelene-
cek, 4- Tozlar slak bezle silinecek. Ve her maddenin karsna
kim yapabilecekse onun adn yazardk. Ufakl iki byk (sz-
de) ynlendirirdi. Grevini tamamlayan kapnn arkasnda asl
listeye kalemle iaret koyard. Akam annem geldiinde kapnn
nnde dizilirdik. Bazen bulabilmisek elimizde iek ve hediye
de olurdu. Ona listedeki kabarkl ve iaretleri gururla sergiler-
dik. Bizi kucaklard, perdi, gzleri ile hem gler hem alard. Bu
mimii nasl baardn anlamazdm. Sonra daha ge saatte eve
gelen babama gururla anlatrd. Biz de ikinci basky yine keyifle
karlardk. Meyvelerinin lezzetli kmas onlara inanlmaz g
veriyordu. Annem sk sk yle derdi evremizdeki insanlarn
sizin hakknzda iyi eyler sylemesi benim alnm ak, bam
dik tutar. Siz iyi olun, biz her eyi baaracaz bu hayatta.
Bu ekilde yllar geti. Annem ve babam bu ekirdek aileye
tutunarak ok iyi paralar da kazandlar, ok kayplar da verdiler.
Annem bir keresinde czdannda kalan son 250.ooo lirasnn a-
lndn grd ve eve alayarak geldi (Kiramz 1 milyon 2 yz
lirayd). Ayn gn ilkokul retmenim Sevim Yaman -bir baka
kahramanm- anneme maddi destek vermek iin yanna ar-
mt ve zarfn iinde 1 milyon lira para verdi. Annem bir dnem
alyansn da dier taklar ile birlikte satmt. 2 yl sonra tekrar al-
yans almaya gittiklerinde yzn kuyumcuda grnce mutlu-
luktan alamt. Onu aldlar ve bir daha da karmad. Ev aldlar,
araba aldlar, T.C vatandalmz 12 yl sonra kabul oldu. Bu 12

45
yl boyunca sigorta, emekli maa v.b gvencemiz olmad. Annem
de babam da niversite mezunu olmasna ramen farkl turizm
ilerinde altlar. Dnem dnem isiz de kaldlar.
niversiteye baladm ve bitirdim. Benden 3 yl sonra erkek
kardeim de Azerbaycanda niversiteye gitti ve o da bitirdi.
kimiz de evlendik. imdi ise kz kardeim okuyor. Yaama gei
kprsn atlattk. mz de diplomamz almadan nce yaz
tatillerinde sevdiimiz bir ite altk. Zaman zaman zorlandk,
isyan ettik. Annemizi aradk, bir eyleri brakma, deitirmeyle
ilgili fikrimizi paylatk.
Annemi imdi daha net gryorum. Ayn bastrlm kayg-
larla ve kararllkla bakyor ve anlatyor Sen bilirsin, ne olursa
olsun arkandaym. Kendine bak, kendini salma, bak hepimiz ge-
tik bu yollar. Hatrla, elimde iki bavul, ocukla Trkiyeye gel-
diimizde kimsemiz yoktu. Ne bilirdik imdi evimiz, arabamz,
niversite okuyan ocuklarmz olacak, ailemiz genileyecek, ev-
lenecekler, yeni oullarmz ve kzlarmz olacak. Gl ol, 3 sene
sonra okulu bitirdiinde bu zamanlarna bakp gleceksin. Neler
gemi, hah ha ben alyordum snav zamanlar diyeceksin. Ba-
bam ekliyor: Hayat bize hep kaplarn at, aln terimizle, aile-
mizle birbirimize tutunarak geldik bu gnlere. Fatmamla birlikte,
sizin nz yetitirdik, okuttuk, imdi evlendiriyoruz. Hayat
imdi de size yollarn ayor.
Babam Fatmam, deyince bazen bir gemie dalar. Onu ilk
grd gne gider. Anlatr: Havalimanndan kz kardeimi al-
maya gelmitim. Fatma, onun yakn arkadayd. Bavulun stne
oturmu bir meleyke bekliyordu. Kirpikleri byle byle (gsterir),
iri gzleri ile bana bakyor. Ona k oldum der. Annem de y-
zn ekitir Ehh Gzelliimi verdim, yllar ald gtrd. Ve
hepimiz srayla onu yantlarz: Anne, sen dnyann en gzel ve
yetenekli ve gl kadnsn diye.
2011 ylnda altm zel hastaneden ayrldmda yine is-
yanlardaydm Kimse benim alma eklimi anlamyor, ben bu
lkede iimi doru drst yapamayacak mym? diye. Ofisini
a dedi. Kck oldum yine, gzlerim byd. Karmda ayn
kararl kadn duruyordu Ben arkandaym kzm, ne olursa olsun.
46
Ben desteklerim seni.
Danmanlk merkezimin alnda %70-80 annemin eme-
i vardr. Hatta bu sebeple ilk bir ylm bo duvarlar izlemekle
getiinde iimden birok kez Keke annemi dinlemeseydim
dedim. Ona sylendiim zamanlar 1-2 sene sonra kendine g-
leceksin, iyi ki amm diyeceksin diye beni avutuyordu. imdi
in nasl? diye sorduunda, gizli bir utanla ok kr di-
yorum. Sonra sakladm eyi karp yi ki seni dinledim anne,
gerekten dediin gibi oldu diye ekliyorum. Annemi ofisimde
arladm, yeni koltuklarm, sekreterimi grd. Onu arabamla
evinden alyorum, varsa ilerini hallediyoruz. Bazen alverie -
karyorum. Geen yl erkek kardeim ona akll telefonlardan ald.
Byle durumlarda yine o glen ve ayn zamanda alayan gzleri
ile bakyor. imdi bu mimii nasl yaptn anlyorum. Yazarken
bende de ayn mimik oluuyor.
imdi her ey geti gitti mi? Tabi ki hayat devam ediyor.
Getiimiz yllarda ona bir araba arpt, annem ameliyat oldu, ii
ile ilgili mobing ve tkenme yaad (annem hl alyor, onu kimse
engelleyemiyor). Dn yaparken borlar edindi, kz kardeimin
okulu ile ilgili sorunlar yaand v.b. Tabi ki hl bunlar babamla
birlikte yayorlar. Babam da ona cmleleri ile umut verir: Her
ey iyi olacak, greceksin. Hayat ok tatldr insanolu iin, acs
ile de bytr insan. Actr. Ben de derim: Merak etme anne,
halledeceiz. Sen zlme, bir yolunu bulacaz, mutlaka bir yolu
olmal. Bir kap kapanr, baka bir kap alr. Bu cmlelerden
sonra bir an durup iimden, ite imdi umut (babam) ve mcadele
(annem) iimden konuuyorlar, diye geiririm.
Psikoloji okumakla bitmeyen bir blmdr. Halen okudu-
um kitaplarda terapist soruyor danana: Ne istiyorsun (ya da
neye ihtiyacn var)? Hmm.. Peki bu istein iin ne yaptn? Olmad
m, hmm Peki baka ne denedin?
Bu hikye bir kadna verilen ders: Korkma ve denemekten
vazgeme, mutlaka bir k yolu bulacaksn. Mcadeleci ol. Seni
ocuun veya ein grmese de sen kendini gr. O zaman istedik-
lerini gerekletirirsin.
Bu hikye evli bir ifte ve erkee ders: Birbirinize her zaman
47
destek verin, motive edin, deer verdiinizi gsterin. O zaman
her ey daha kolay olacak.
Bu hikye tm insanlara bir ders niteliinde, yaamn olum-
suzluklar bitmez. Onu bu haliyle sevin, ona adapte olun, onu
olduu gibi yaayn. Olumsuzluklar seline kaplmayn. Sorunu
grn, sonra aresini siz bulun. Her zaman bakalarna yaslan-
manza gerek yok.

48
 YAAMA VE DOAYA ADANAN GEN BR
HAYAT
Bedia TLLER

Yaam oyununu doann kalbinde, insann doal olana en
yakn hali ocuklar ile oynamay ama edinmi bir yolcunun
hikyesi burada geen
Yol arkada olarak ocuklar semise, dikkat ve sadelikle,
genilie ve yenilie bardan boaltm olmas gereken bir yolcu.
Yolun zaten banda, 24 yanda bir retmen ve oyuncak Bedia
Tller.
Antalyal bir ailenin, emekli bir baba ile ev hanm aktif
bir annenin nc ve son ocuu olarak Antalyada domu,
yetimi. Lise alarna geldiinde, yaamn gayesi ve dnyann
hali kafasn bulandrm. Doa zerinde hakimiyet kurmak ye-
rine, doann bir paras olduunun bilinciyle; insanlarn doay,
yaamsal ileri ve oyunu yaamnn merkezine koyduu Baka
bir dnya nn hayalini kurarken, ocuklar farketmi.
Kendi yaam iin ve dnyann varl iin, uzun sreli
ifann, ocuklarn iindeki ktan kacana karar vermi.
Bylece kendisi de aydnla, ifaya yakn durabilecekmi. Lise
seimini Anadolu Meslek Lisesinde ocuk Geliimi okumaktan
yana kullanm. Ardndan ilkokul mezunu ancak aydn bir kadn
olan annesinin rehberliinde niversiteye hazrlanarak, Akdeniz
niversitesi Eitim Fakltesi Okul ncesi retmenlii Blmne
girmi.
Bu srete, mevcut eitimden ancak mevcut dnya dzeni
kt iin, alternatiflerin -gz nnde olmayan bir yerlerde-
bulunmay beklediine inanm. Sonrasnda bir bir alternatif
eitim yaklamlar-rnekleri ve materyalleri km yolunun
stne. Bu yaklamlarn, rneklerin iinden insanlarla dostluk-
lar, balar kurmu.
Zamanla eitimde retmenin rehberlii yannda, mater-
yalin rehberlii de ilgi konusu olmu. Antalya Civar Kylerde
Yresel Oyunlar ve Oyuncaklar balkl bitirme tezini yazd
niversitenin son ylnda, evinin genie bir odasn atlye haline
49
getirmesi ayn dneme denk gelmi.
nsan da ocuk da yabani (bozulmam) doadan kopmu
ise bu ban ucunu ocuun yaknlarnda aramak gerekir diye
dnm. Doa ile ocuu oyunla birbirine kavuturmak fikrin-
den Oyuncak Mu kagelmi.
Mu, Asya dillerinin birinde, iyinin ve ktnn tesi demekmi.
Btnlk demekmi. Birlik demekmi. ocua blgeden blgeye
deien bir iyilik ve ktlk yargsnn verilmesindense vicdan,
muyu, doay sunmak gerekir diye almann ad Oyuncak Mu
koyulmu.
Bu amala, Antalyadaki atlyesinde 2 yl oyuncak tasarlam.
nternet zerinden, kulaktan kulaa duyulmu, yakndan, uzaa
gnderilmi bu oyuncaklar. Birka ehirde oyun ve oyuncak-
larla ilgili atlyeler dzenlenmi, ocuklarn ve yetikinlerin
katld bu atlyelerde oyunla kurulan ban yaamla kurulan
ba olduunu anlatmaya alm. Ta ki getiimiz Eylle dek
Oradan sonras baka bir sre Bedia Tller iin.
Diyarbakrn ng lesinin Aydnl Kyne tayini knca,
Antalyadaki dzenini toparlayp ky retmenliine doru yola
km. nsann sevdiinden (Antalyadan) uzaklamas deerini
artrdndan, her yer bir ekilde sevilesi olduundan, yolda da
ocuklar bulunduundan, gurbet vuslata karm.
Kyde kerpi bir eve yerleerek, kmrlkten bozma minik
bir odada derslere balam. Mevcut eitim sistemi ierisinde
rendiklerini uygulama imkn bularak, Anadolunun
dousunda rnek bir okul modeli oluturma, bu rnee Oyun-
cak Muyu kanalize edebilme abas balam. Ocak aynda, sos-
yal medyada balayan Aydnlk ocuklar, arktan Nameler
kampanyas ile ulusal medyada duyulan dou ve batnn maddi-
manevi imecesine dayanan, Toplum Okulu-Ky Kamps ars
bir ok evreden destek bulmu.
u an emeini bu almaya sunan niceleriyle birlikte, Aydnl
Ky lkokulunun fiziksel ve eitimsel almalarn yrten Be-
dia Tller, projelemekte olan alma ierisinde, ocuklarla
deneyimleyerek yaam-doay yeniden alglama oyununu
oynuyor.
Yaam yeni yollar at srece, farkl kltrlerden ocuklarla
50
bulumay arzuluyor. Getii blgelerde, renmeye gayret ettii
oyunlar ve kefedecei oyuncaklarla Oyuncak Muyu, yaam
boyunca zenginletirmeyi umuyor.1

1 e-posta: bediatululer@gmail.com, oyuncakmu@gmail.com

blog: http://oyuncakmu.blogspot.com
facebook: Aydnl-k ocuklar http://www.facebook.com/groups/265860153536168/
51
 ZLFNAZ
Salime YILMAZ

Onu yllar ncesinden hatrlyorum. Komumuz, annemin

iyi dostu, dert orta.
alkand, iine giderdi, drt ocuuna kanat germiti. Ksa
boylu, kvrck sal. Soka dnnde yalpalayarak yryor.
Dizleri rahatsz. Onlar bir dile gelse neler anlatr bize. Yllarn
yorgunluu
1945 Erzincan-Tercan-Karaay ky doumlu. Aa kz Ser-
finaz ile Kazmn ikinci ocuu. Annesi ahrn yanndaki bir oda-
da bytm onlar. Annesi okumam ama kltrl. Babasyla
evlenince annesi zenginlikten dm yoklua ama sabrlym.
Arpa ekmeiyle bym Zlfinaz. Nfus oalnca 3 yanday-
ken dedesi yanna alm onu. 7 yana kadar kardelerinden ayr
yaam.
Okul a gelince ailesinin yanna dnen Zlfinaz, anne ve
babasnn sevgisine hasret. Kardeleri kucaklar onu sevgiyle ve o
da okullu olur. Ancak bir dnem okuduktan sonra ailesi tekrar
gndermez onu okula. Oysa hayali okuyup retmen olmaktr.
10 yana gelince nenesi lr. Gzleri grmeyen dedesine baksn,
onun gz-eli-kolu olsun diye tekrar gnderirler onun yanna.
Arkada gz yal kardeleri.
15 yana geldiinde ok hizmet etmitir. Salar belinde, g-
zel mi gzel, akll m akll bir gen kz olmutur. Dedesi altnlar
ald bir ocua sz vermiti. Gelin olacakt Zlfinaz. Kader bu
ya bir gen gelir atn srtnda, retmenlik yapacakm. Camn ar-
kasndan grd bu uzun boylu, yakkl Yaar amcadr. Tan-
tklarnda utanmt ama kaymt gnl. areyi kamakta bul-
dular rza olmaynca. Bir ayn sonunda dede raz gelir ve balk
parasyla ya byltlerek nikhlar kylr. O srada babas onu
grdnde aktr gzyan kz iin gizliden. Uzaktan da annesi.
Gelinlii dikilir. Bir odada ilemeli yasta oturtulur. Uzun sa-
larn ellerinde taraklarla kzlar tarar, tarar. Maniler eliinde 10
tane ince rk rlr. Zlfleri kesilir.
52
 Mendilim el ele
Dmm gurbet ele
Yedi mendil rttm
Gzyam sile sile
Kna yakld. Davul zurna tutuldu. 3 gn 3 gece yemekler
yendi, halaylar ekildi. Amcas duva rtt. Gl kysnda ge-
zildi. Gelin olaca eve vardnda atn zerindeydi. Gkten bir
elma att Yaar, dt Zlfinazn duvana ve kalbine. Bir inek
verdi kaynana. Sprge koydu nne, ald. Demir kondu, ald.
Gelenekmi. alkan dediler ona. Kaynana ivi akt ayaklarnn
nne, evlilikleri salam olsun diye. Dier kye retmen olarak
gitti ei her sabah. ki evlat verdi ona Zlfinaz, biri erkek, biri kz.
1966 ylnda Erzincan depremi olur. Devlet ev verir ama ka-
rar verir ei stanbula tanrlar. Daha bir ay gemeden haber gelir
ve daha nce de alt Karayollar, Antalyada i imkn sunar.
Bylece Karayollarnda Muhasebe Mdr olur ve TRTdeki mut-
lu yuvalarnda balar yeni hayatlar. Akamlar elinde fileyle gelir-
di kocas. Tatlyd dili. Deer verirdi. steyerek evlenmiti onunla.
Bir kat yatakla balayan hayatlarnda hi unutamad tel dolab-
dr. zenerek kaplarn yerletirdii. Bir erkek, bir kz daha katlr
aileye. Drt ocuk olmutur. Okula gnderir onlar. ehre uyumu
abuk salamtr Zlfinaz. Geim sknts balar zamanla. Kaza-
nyordur ei ama paylayordur da bir o kadar akraba, e-dostla.
Eskiden ilk olarak ekirdek aile dnlmezdi imdiki gibi. nce
bakalaryd. Hatrlar, misafir geldiinde ocuunu banyoda ya-
zlya hazrladn. almak ister. Srt srta verelim der. Ka-
dn paras yemem derdi o zaman erkekler. Ayp deildi almak.
Antbirlike ii alnacakt. Gece okulunda okur-yazar belgesini de
alp balar, alanlarn ocuklarna krete bakmaya. Vardiyal a-
lr. Hem eve bakar, yemek, temizlik yapar, hem kocasna hizmet
eder. ini ok sever. ki yl sonra ii fabrikada iplik bandadr.
HER PLK BR ANIDIR. Her iplik dertlerden uzaklamaktr.
Zamanla yaralar alr yaamnda. Mutlu insanlar istemez ya
mutsuzlar, kskanrlar ya. Zarar verseler de Zlfinaz gldr, o
annedir ve etir. Sarlsa da yaralar, kalr izleri. 21. ylnda emekli
olduunda 3 ocuunu evlendirmiti.
53
 Erkekler gurbete Almanyaya giderler. Onlar uzakta da olsa
mutlular ya baka ne isterim der. Gelinleri ve torunlarnn mut-
luluklar tek istei. Zlfinaz ve Yaarn toplam yedi torunu var.
Her zaman ona kar anlayl olan eiyle sryor hayat. Krgn-
lklar brakmal geride, affetmeli ve vedalamal hayatla.
Bir yastkta balayan sevdalarnn, bir yastkta devam etmesi
dileiyle. lene kadar.

54
 RNEK ALDIIM LK KADIN LK
RETMENM
enay KELE

Bu hikye i hayatna atlmay ok istemesine ramen bu

hayalini gerekletiremeyen ama prlanta olarak tanmlanan
ocuklarn annesinin hikyesidir.
25 Austos 1972 ylnda Konyada gelmi dnyaya. Yreinde
her gn ya varm. Yaad her eye ramen yzndeki g-
lckleri hibir zaman yabana atmam ve hayata tm gcyle
balanm. Okumay ok ama ok istemi. lkemdeki birok
gen kzn yaad gibi onun da eitim konusunda ailesi nne
aamayaca bir engel koymu. Tek destekisi komular Yaar Ge-
nel olmu. Fakat aile ikna olmam. Evlenmeyi hi dnmezken
9 Mays 1993 tarihinde bir de bakm ki o artk Elmas Snmez
deil Elmas Kele.
Tabi ki onun iin hayli g bir sre olmu bu. 15 Nisan
1994te ise olduka zor bir doumun ardndan ilk bebeini alm
kucana. Tm megalesi, hayat, umudu olmu bu bebek. 1995te
eiyle birlikte aniden Antalyaya tanmlar. Sonras malm.
Gyalarnn sesiyle seslenen yapayalnz gnler ve tek bir gz oda.
Elmas gelin ok korkarm oturduu o tek gz odann iindeki
tavanda dolaan kertenkele biricik yavrusu olan kzna zarara
verirse diye.Eine de iini gelitirmesi konusunda elinden geldii
kadaryla destek vermi, hem maddi hem de manevi olarak. Yeri
gelir eiyle rn ayarlar, ona kaca i yolculuklar iin scak ve
sevgi dolu pasta-brek yapar, yeri gelir gecelerce uyumadan onu
beklermi. Bo durmaktan holanmayan Elmas gittii kurslardan
edindii bilgiler dorultusunda evinde kuma boyamaya bala-
m. Boyad bu kumalar gren komular ok beenmi ve rica
etmiler kendilerine de boyamas iin. Seve seve iindeki coku-
yu, cvlty, hzn bir sre kumalara yanstm.
30 Ekim 1997 tarihinde ise ikinci bir umut, ikinci bir hayat
olan olunu alm kucana. Sabretmeyi bilerek, glcklerini
esirgemeden, yaamay unutmadan eiyle de gayet gzel mutlu
55
bir yuva kurmay becermi. Para sknts, kt dnceli insan-
lar onlarn da peini uzun zaman brakmam. Fakat birinin pes
ettii yerde dieri girmi devreye. Bu konuda baarl olmular ki
hl evliler ve birbirlerini her geen gn daha da ok sevmekteler.
imdi onlarn sevgisi, ak yeni evlenen yeenlerine k tutarak,
mutlu aile rnei oluyor.
Gnler gnleri, aylar aylar, yllar da yllar kovalar ve El-
mas artk ilk oturduu mahalleden tanr. Einin ileri daha da
iyiye gider ve iki ocuklu bu mutlu yuvaya gelen gzel bir haber
mutluluu sonsuz kez katlar. Elmasn ikiz ocuklar olacaktr. El-
mas bir ocuunun daha olmasn istemektedir ama cinsiyeti lla
ki kz olsun der. Ailenin tek kz olduu iin bunun ne denli zor
olduunu iyi bilir. lla kz istemesinin sebebi de budur. Fakat ikiz
ocuklar onu bir hayli artr. 11 ubat 2002de biri kz biri olan
ikiz bebekleri olur. Bu doumu da olduka zor gerekleir.
Evde kk 3 ocuk, bir tane de okul ocuu. ler sarpa
sarmtr. Ev ii, ocuklarn bakm, kendi hayat vs. Kasm 2003
ona hayatnn en gz yal, en ac, en kahrl gnn hazrlar. 11
Aralk 2003 gecesi babasnn ldn renir. Zaten bir yldr
grmyordur ve hep ona hasret bymtr. te o gn yllardr
iinde bir kede biriktirdii tm aclarn yle bir haykrr ki
gzyalar. Toparlanmaya alr, cenaze iin Konyaya gidecektir
ama ii izin vermez. Srekli hkra hkra alamaktadr.
O yl hem annemiz iin hem de bizim iin ok ama ok zor
geer. Annem alamaz dedemin yokluuna ve her gece alaya
alaya Edip Akbayramn Hasretinle Yand Gnlm arksn sy-
ler. 2007 ylnda canndan ok sevdii erkek kardei de hibir se-
bep yokken yzne bakmaz olur. Can bir kez daha acr, ii yanar.
ok urar ama kardei ne bir gereke gsterir ona, ne de bir
ey syler. Yapayalnz, kimsesiz braklr kardei tarafndan, hi
beklemedii bir anda. Sarslr, sarslr, sarslr... Hissettirmese de
ksmtr hayata. zntler birbirini kovalar sanki. Tm bu ac-
lar yaarken ihmal etmedii tek ey ocuklarn eitimi, onlarn
geliimi idi. Eyll 2010da gittii hastaneden mthi bir zntyle
dner. nk Hipofizer Makro Adenoma hastasdr. Neler hisset-
tiini yle anlatr: Bata korkmutum. Sonra arkama bir baktm
eim ve ocuklarm yanmda.
56
 Tekrar giyindi sava kostmlerini ve yeniden kt sahneye.
nk yarm mm daha byseymi ya krlk ya lm gelecek-
mi. lk muayene 15 Nisan 2010da byk kznn doum gnn-
deydi. Anneciim; senden hediye istemiyorum. stediim tek
ey bana iyilemeye baladna dair bir sonu demitim. Hibir
zaman hibir eyimizi eksik etmeyen, isteklerimizin ounu ger-
ekletiren annemiz bunu da yapt ve iyilemeye balad. Tedavisi
hl devam ediyor. Kz 18 yanda, olu 15, ikizleri ise 10 yan-
da. ocuklarnn retmenleri her toplantda kendisine teekkr
ediyor. Elmas Hanm byle bir ocuk yetitirdiiniz iin ok te-
ekkr ederim. Kznzdan/olunuzdan olduka memnunum. Bu
bir prlanta. Bu yl kzn niversiteye gnderdi. Sosyal almak-
tan (sosyal yardm etme) byk mutluluk duyan ilk prlantasnn
att her adm uzaktan izleyip, aya takld anda devreye giri-
yor ve ona k tutuyor. Kzn mutlu eden iki eyden birincisi an-
nesinin yannda olmas, ikincisi ise ona tecrbe edinebilmesi iin
uygun ortam hazrlamas. Tabi ki bu Elmas Hanm iin her zaman
kolay olmuyor nk bazen ei kar kyor. te bu gibi durum-
larda eini ikna etme grevi de ona dyor. Einin ise Gllkte
iki tane giyim maazas vardr. Gerek babamz gerekse ben ve kar-
delerim annemizin gleryz, samimiyeti ve destei olmadan
sanrm bu kadar baarl olamazdk. Annemiz bu yl ASMEKte
ahap boyama kursuna katld ve olduka gzel almalar sergile-
di. Hocas ve arkadalar ile hayat daha da renklendi.
Gerek u ki benim annem i hayatnda bir atlm yapama-
m olsa da, maddi bir baarya sahip olamasa da, manevi baar-
lar ve de bir ev hanmnn gstermi olduu azimle vermi oldu-
u emein anlatlmas gerektiini dndmden kaleme aldm
bu hikyeyi. Gler yzll, hemen pes etmeyii, eitimlerine
hl devam ettii ocuklar, yllara meydan okuyan sabr-sevgisi,
lkesi iin elinden geleni ufak da olsa yapma abas, n yaamay
bilmesi ile beni hep kendine hayran brakt. Hayatmda rnek al-
dm ilk kadn, ilk retmenim.

57
 KORUYUCU MELEM
Aye KAYA

1992 ylnda Krfez Savanda kan krizle geleceimiz, ge-

miimizle birlikte bir gecede adeta kl olmutu. O ate yanarken,
ben o gnden bugne hep dm, hl da rm. Aradan yl-
lar geti, dalan ailem esen rzgrla bir yerlere savruldu. Kzmn
Antalyaya gelin gelmesi ile bu gzel ehirde yeni bir hayata tutun-
maya baladk. Sanki gzel gnler gelmi ve ocuklarmn mesu-
liyetlerini sevdikleri insanlarla paylamaya balamtm. Yine de
zor, skntl ve iimi ten gnler geiriyordum.
Tm emeimizin, yllarn birikiminin ok ksa bir zamanda
yitip gitmesi kolay atlatlan bir olay deildi. O zor dnemlerde
tandm komularm, onlarn kzlar, torunlar o kadar yrekle-
rini amlard ki bana iimi stan gzel dostluklar sunuyorlard.
ansl olduumu dnmeye baladm. Beni daima yanlarnda ve
zellerinde tutuyorlard. Hele bir kzm vard ki, insanlar iin her
eyi yapyor, bakalarnn kederlerini, zntlerini iyiletirmeyi
kendine vazife biliyordu. yle bir periydi ki, anlatmadan anlayan
bir kalbe sahipti. Muhabbeti sonsuzdu ve karlk beklemeden
hep iyilik yapmay dnrd.
Onunla bir sabah yaptm telefon konumas hayatmn ve
dncelerimin deiiminin balangc oldu. Ei ile birlikte ka-
rar vermiler, beni ok istediim bir yolculua karacaklarm.
Hacca gndereceklerini sylediklerinde; bir yandan alama, bir
yandan hkrk, kark duygular ile birka sz kt boazmdan.
imde yeniden scak bir soba yand. ok istediim kutsal top-
raklara gittim. Bu, hayal bile edemediim bir yolculuktu. Ruhum
arnm, grevlerimi ly ile yerine getirmitim.
Dnte bir yanm o mbarek yerde kalmak istiyor, dier
yanm ise Antalyaya git, bir eyler ters gidiyor diyordu. Duygu-
larm beni yanltmazd, nitekim yine yanlmamtm. Beni olum
ve yaral ceylan kzm karlad. Kzmn Artk seninle kalacam
anne demesi ile dilim tutulmutu. Her ne kadar beklediim bir
son olsa da bu kadar abuk olmamalyd. ok ac duyuyordum
58
ama imdi kzma sahip kmalydm. Yine skntl gnler bala-
mt. Hacca gitmenin mutluluunu tam yaayamadan sknt ve
znt geri gelmiti.
Yine bir sabah koruyucu meleim beni arad ve Hadi baka-
lm ablacm sizi ve annemi ye olduum dernein kurslarndan
birine yazdrdm, beraber oraya gidiyorsunuz dedi. ok sevin-
dim, artk evden kmak iin bir sebebim vard. Dndmden
beri kbuslarm zerime km, sessiz lklarm ruh salm
ok bozmutu. te o kurslar, retmenler, kurs arkadalarm, der-
nek yeleri benim ikinci kurtuluum olmutu. Onlar dinlerken,
izlerken sanki kurumu bedenim yeniden canlanyordu, ne gzel
iler yapmaya balamtm. Beni tekrar hayata dndrdler, me-
er ne ok ihtiyacm varm; ilgiye, sevilmeye, takdir edilmeye.
Daha nce hi bilmediim ileri yapmak, retmek, gezilere git-
mek 4 yldr bu faaliyetlerin iindeyim.
47 yamda iflasla kaybettiim sevgimi, cokumu, 64 yam-
da tekrar buldum. imdi evimde bir kedim bile var. Gnl gzm
daha ok ald. Biliyorum artk yalnz deilim. Kzmla beraber
yeni dostlar, yeni bilgiler, yeni mutluluklar ediniyorum. Bu mut-
luluklar yaamama neden olan koruyucu meleime ne kadar te-
ekkr etsem azdr.
Sa ol, var ol meleim!

59
 ERKEK OCUK TAKINTISI
Fatma YBLGN

Kendini bildi bileli ayrmsyordu; erkeklerin ailedeki yeri ve

deeri bambakayd. Her yerde ayrcalkl olanlar erkeklerdi; ite
dedesi, ite babas, aabeysi, kocas, kayn, ite kaynatas
Mesel; evdeki ba mindere erkekler oturur, yemein en g-
zel yeri erkeklere ayrlr, daha hayattayken mal mlk erkek ocu-
a balanr, erkein tm yanllar anlayla karlanr, ailedeki
erkeklere ayr bir nem atfedilirdi. Erkek ocuk snnet olur, sof-
ralar kurulur, davul-zurna vurulur; oysa kz ocuk adet grnce,
tpk bir sulu gibi kaacak delik arard. Ayrca oralarda erkek ol-
mak ne kadar itibarlysa, erkek ocuk douran kadn olmak da bir
o kadar itibarlyd. yle inandrlmt, yle inanmt, her kadn
erkek ocuk douracak meziyette olamazd!
Bundan yllar yllar nceydi, 16 yandayd. lk ocuunun
doumunu heyecanla beklemiti. ok zor bir doumdu, zordu
ama erkek dourmutu ite. Sanki dnyalar onun olmutu; kendi-
siyle gururland, iindi, mutland, lohusa yata adeta kendisine
dar geldi. Ama iki gn sonra bebei aniden hastalannca, hasta-
neye gtrmelerine frsat kalmadan bebeini kaybetti, bu defa
kahroldu, ykld.
Bir dahaki sene ikinci kez anne oldu. Bu defa bir kz ocuk
dourdu. Erkek olmad diye ii ok burkuldu ama uzun sre kim-
selere belli etmedi. Kararlyd, bir gn mutlaka bir erkek ocuu-
na sahip olacakt. Ertesi sene yine hamile kald, bebek yine erkekti
ama ne yazk ki daha anne karnndayken o da lmt. Onun
acsna merhem olacak umuduyla, dourduu bir baka erkek
bebei de yine karnndayken kaybedip l doum yapnca, tm
dnyas karard. Zaman geti, kzn doural 5 yl olmu, 2 yl da
hamilelie ara vermiti.
Dnd, bir kez daha erkek ocuk dourmay denemenin
zaman gelmiti. Ama bu defa iini salama alacakt, annesinin

60
efkatli kollarna snacak, onun himayesinde rahat bir hamilelik
yaayacak ve deneyimli ebelerin elinde salkl bir erkek ocuk
douracakt! Annesinin yannda, el bebek gl bebek bakld ve
pohpohland bir hamilelik dnemi geirdi. Derken doum an
gelip att. Yine zor bir doum yaad ama bebei bu defa gayet
salklyd. Bebei kucana alan ebe:Gzn aydn, nur topu gibi
bir kzn oldu deyince, gzleri karard ve hayal krklyla ora-
ckta baylverdi. Kendisine gelince, koynuna braklm minik k-
zn, yani Fatmasn derin derin koklad, pt, gsne bastrd. 2
l bebekten sonra kendisine sa ve salkl bir kz bebek verdii
iin Tanrya binlerce kez kretti.
Kzlarn bytrken, bir yandan da erkek ocuk umudu-
nu hi yitirmedi. Bu uurda yaanan tm tatsz eylere ve ektii
onca acya ramen, yine iki kez hamile kald, ikisinde de erkek
ocuk dourdu ama ilgintir ikisini de dierlerine benzer ekil-
de kaybetti. Kimse ona bu durumun ok ciddi bir problemden
kaynaklanabileceini sylemedi bilemedi. Bu yzden o, bu l
bebekleri Allahn takdiri olarak yorumlad bunda mutlaka bir
hayr vardr yargsyla, erkek ocuk sahibi olma inat ve beklenti-
sinden sonunda tamamen vazgeti.
Ancaaak Yllar gemi, ikinci kz Fatma, yaramaz, ele
avuca smayan, duvarlardan, damlardan inmeyen, erkek o-
cuklaryla bilye oynayan, onlarla ekinmeden yumruk yumrua
kavga eden, babasyla futbol malarna giden, daha bacaklar ye-
tiemezken kocaman bisiklete yarm pedal binip sokak sokak do-
laan, stelik arkadalarnn Erkek Fatma lakabn taktklar bir
kz ocuu olup kmt. Erkek Fatma Erkek ha! Erkek ocuk
zlemiyle o kadar yanp kavrulmutu ki, hayat ona tatl bir srp-
riz hazrlyor olabilir miydi acaba? Bu kadar erkeksi halleri olan
bir kz ocuu olur muydu hi? Bu kadar tesadf olur muydu?
Yoksa Yoksa kz erkee mi dnecekti? Bu yzden beklemeye
balad!!!
Onu her ykadnda, ya da amarn deitirdiinde, ina-
nlmaz bir heyecanla onun vcudunu kontrol etti. Etti, nk
bitmez tkenmez bir umutla kznn ap arasnda bir PP yee-
61
receine inand! Ta ki Erkek Fatmas 12 yana geldiinde, biraz
utanp, biraz da korkarak kendisine bir eyler olduunu, yani regl
olduunu syledii gne kadar inancn kaybetmedi! Ne yazk ki
kz, normal ve salkl bir kzd! Dolaysyla bu durumda, erkek
ocuk umudu son darbeyi yemi oluyordu.
ok zld, piman oldu; keke zamannda, tpk o Trke
kitabndaki hikyede olduu gibi Fatmasn ebemkuann
altndan geirseydi. Kim bilir, belki o zaman kz, erkee
dnrd. Zamanla duruma alt, alt ama ne zaman olu olan
kadnlara yknecek olsa, Benim olmad ama kzlarmdan biri
bana naslsa erkek torun verir! diyerek kendini avuttu.
Sonunda onun da bir erkek torunu oldu. Oldu ama o ille de,
olu olan kadnlar kskand durdu.

62
 MENEKE
Nee KAREL

ansszl kz olarak dnyaya gelmesiyle balamt

Menekenin. Babas erkek evlat bekledii iin onu hi mi hi
balamamt. Sanki kk kzn elindeymi gibi dnyaya
gelmek, erkek ya da dii olmak. Artarda oul daha yaptysa da
ilk ocuu olan kzn hep horlamt babas. Her frsatta azarla-
yarak dvm, svm, incitmiti. Annesi zlse de huzuru ka-
masn diye grmezden gelmeyi yeliyordu. Sofrada yemek yer-
lerken bile Sen ok yedin, brak artk kardelerin yesin diyerek
nnden taban ekiyordu. ok mutsuzdu kk kz. Geceler
gndzleri kovalyor, gnler, aylar, yllar geiyor, Meneke b-
yyordu. Okula gitmeye baladnda da ders altrmak baha-
nesiyle nne oturttuu kzn Kafasz, aptal diye azarlayarak
aalamaktan geri durmuyordu baba. yi-kt ilkokulu bitirdi.
Ortaokula gitmeye balad. Bu arada serpilmi, gzellemeye ba-
lamt. Babas balkonda oturmasna bile izin vermiyordu. Sonra
geceleri kznn yorgann kaldrarak bacaklarn ellemeye balad
baba. Kzcaz korkudan sesini karamyordu. Bir kez anne de
tank oldu bu gece yoklamalarna. Kendi odalarnda bartlar.
Kzcaz bir ey anlamad. Ortaokulun son snfna geldiinde, ka-
py komu kadnlar ald. Askerde olan oullarna kz istemeye
gelmilerdi. Kzcaz ne olduunu anlamamt. Annesiyle babas
uzun uzun odalarnda kavgalar ederek tarttlar. Sonra kz ilk -
kan ksmetine vermek iin karar aldlar. Annesi Seni Emin beyin
oluna verdik deyiverdi bir sabah. Okula da gndermediler. Ne
kadar Ben evlenmek istemiyorum diye alayp szladysa da aile
dnmedi kararndan. Damat askerliini bitirip dnnce, akam-
na nian, sabahna nikh, kna gecesi yaparak be yz kilometre
uzaklkta anne babasyla yaad ehre alp gtrd karsn.
Henz bydn, gen kz olduunu bile anlayamadan
kadn olmutu Meneke. ok mutsuzdu. Bir eyler olup bitiyordu
srekli. Neler olduunu anlayamyordu. Kalabalk bir eve gelin
gitmiti. Kaynanas tm ev temizliini ona yklemiti. Gelene gi-
dene hizmet etmek, geceleri de kocas olan gen adamn koynu-
63
na girmekti evlilik onun iin. Bir ey anlamyordu. Evlilik gerei
bir adamn koynuna girecei retilmiti ona. Kafas karmyor
deildi. Babasnn gece o uyuduktan sonra yapt sarkntlk zi-
yaretleri geliyordu usuna. rperiyordu. Kurtulmutu en azndan.
Hi deilse yemek yerken taban nnden eken yoktu. Eh he-
nz dvp svmyorlard da. Bir gn hamile olabileceini syle-
yerek doktora gtrdler. Evet hamileydi. Bu i ailenin hi houna
gitmedi. Oullar Almanyaya ii olarak yazlmt. Akam sabah
sras gelecekti. Kaynanas, ineci komusuna danarak eczane-
den iki kutu ine ald. Menekeye vurdular. neler etkisiz kald.
Meneke, kocasnn Almanyaya hareketinin yirminci gnnde
bir olan ocuk dourdu. Eve arlan ebe doumu gerekletir-
di. Kaynpederi, hastanede gelinin orasn erkek doktorlar grr
diye hastaneye gtrlmesine izin vermemiti.
Henz kendisi bymemiken anne olmutu Meneke. Olu
olmutu stelik. Sevinmiti. Benim gibi kz olduu iin aalan-
mayacak demiti. Kk olan biyolojik olarak byyordu ama ne
agu, ne gugu sesi karyordu. Ara sra da azndan kpkler gele-
rek kaslyordu. Doktora gtrdler. Yaplacak bir ey yoktu. D-
rmek iin vurulan ineler beyin geliimini engellemi ve beyin
hcreleri ypranm olarak dnyaya gelmiti bebek. Almanyaya
da haber gitti. Koca karsndan soumu, ocuundan da umudu
kesmiti. Gurbeti kadnlardan gnlne gre birini bularak ya-
amaya balamt. ki senede bir kez ya geliyordu memlekete ya
gelmiyordu. Meneke kaynanas ve kaynatasyla yaamaya al-
yordu. Bir gn kap komularndan bir kadn kaynanas yokken
misafirlie geldi. Oradan buradan dertleirlerken Salak msn
sen be kzm dedi kadn. Gensin, gzelsin, bu insanlarn hiz-
metisi olarak m yaayacaksn? Akln bana topla. Genken,
gzelken hayatn kurtar. stersen sana yardmc olurum dedi.
Canna doymutu Meneke. ocukluundan beri bir mutlu an
olmamt. ocuumu brakamam tek itiraz szc oldu. o-
cuunu da kucaklayarak komusuyla birlikte evden kat. Kom-
u kadnla birlikte baka bir ehre gitti. Kadn onun vcudunu
satmaya balamt. ocuuna da bakyordu. Eli para grmt.
Eskort kzlardan biri olmutu. Saatliine, gnlne erkeklerle
birlikte olarak para kazanyordu. inde bulunduu i ortamn

64
iyice tandktan, evre edindikten sonra, kendi iini kurdu. Ar-
tk o, oluturduu grubundaki kadnlar pazarlyordu. Erkeklere
hibir zaman gvenmemiti ve gvenmeyecekti. Babas bile gece
yatana gelerek ellemedik yerini brakmamt. Kocas onu yz
st brakarak baka bir kadnla yaamaya balamt. Bu arada
babasnn ld haberini duydu. Babas hi olmamt ki! Hep
bakalarnn babalarna zenmiti. Kimse, efkatle, sevgiyle onun
ban okamamt. Oluna zel bakclar tuttu. Parasn har vu-
rup harman savurmad. En byk arzusu bir prodksiyon irketi
kurarak, nce reklam, sonra filmler ekmekti. Bu arada annesinin
ok hasta olduunu duydu. Onu da yanna aldrarak baktrmaya
balad. Genliini hi yaayamamt. Tek zaaf gen adamlarla
birlikte olmakt. Ne var ki bunda? diyordu. Koca koca yan
ban alm adamlar nasl tr kzlarla birlikte olmay seviyor-
larsa ben de tr olanlardan holanyorum. Zaten urada daha
ka gnm var. Bir gn gelecek, para da versem olanlar beni is-
temeyecek. Edemediim flrtlerin acsn karyorum. Bu arada
elimden geldiince, gcm elverdiince zorda olan insanlara da
yardm etmeye alyorum kadn-erkek ayrm yapmadan. Bu
yaam biimini belki doru drst bir ailede domu olsaydm
hi mi hi aklmn ucundan bile geirmezdim. stenilmeyen cin-
siyette bir ocuk olarak dnyaya gelmi olmam m bana bu kaderi
hazrlad diye hep dnmmdr. Zaman zaman da babamn
bir ruh hastas olduunu dnrm. Bir gn bir arkadayla ko-
numasna tank olmutum. O gnlerde duyduklarm benim iin
bir ey ifade etmemiti. Dn diyordu babam arkadana zene
bezene bir meyve aac diktim. Byd nefis bir meyve verdi. lk
mahsul yemek senin hakkn deil midir?
Ah be yla daha ihtiyacm var. Be yl sonra her ey yerli
yerine oturacak. Ayaklarm daha salam yere basacak. im de ha-
yatm da ok daha iyi olacak.
steyene veririm demi Ulu Tanr. Hele bakalm bir 5 yl daha
bekleyelim. Zaman itilip, kaklan, aalanan Menekeye neler
gsterecek?

65
 O BENM MMYEM
Hilal YILDIZ

2008 ylnda tandm onu. Kz, apartmanmzda kar dai-

remize tand.7 ay boyunca, okul dneminde kzna gelip torun
bakyor. Yln geri kalan aylarnda da Artvinin Arhavi ilesine gi-
diyor. Benim hesabma gre 76 yanda, kendisi ise 75 olduunu
iddia ediyor. Bu konuda bir anlamaya varamadk henz. ivesi
var; Naslsn? deil, Nasilsin? diyor, Neredesin? deil Ner-
desun? diyor. Ondan Lazcay renmeye alyorum. imdilik
Gaybore yani yiyim, Muore yani Naslsn? demeyi -
rendim.
Yaamay, gezmeyi, grmeyi, renmeyi ok seviyor. Her
eyi sorguluyor. Haberleri kesintisiz asla izleyemiyoruz. Srekli
sorular soruyor. Eski yllardan bahsetmeyi, anlarn taze tutmay
ok seviyor. 14 yanda kam eine. 15inde anne olmu. Zon-
guldak Kmr Ocaklarnn, Karadenizin kysndaki tm halka
i imkn saladn anlatyor. Ei, Zonguldakta kmr iletme-
lerinde alrm ve hesab kuvvetli olduundan onu hesap-kitap
ilerine vermiler. Oradan da emekli olmu ancak 52 yanda ve-
fat etmi. Kendisi Arhavide 6 ocuuna bakp ay, fndk, fasulye
vs. retmi, inek alm st sam, yourt, peynir, minci yapm.
ocuklarn okutmu. Biri iki yapm. Beni 6 ocukla yapayal-
nz brakt diyor. ok alam ardndan einin, sonra ocuklar-
n dnm Okuyacaklar, evlenecekler, i g sahibi olacaklar.
mmiyemin nnde daha yaplacak ok i var. Rahmetli einin
resmine bakm bir gn, kzm ona lm sana hi yakmadi.
Ayup ettun. Artk alamayacaum haberun olsun demi ve o-
cuklarnn hem annesi, hem babas olmu mmiyem.
Srekli Kuran okuyor ve stelik kendi kendine renmi
Kuran okumay. Tm Karadenizliler gibi ok muzip, ok kvrak
zekl, akac ve akay da kaldryor. mmiyem 40 yldr hep
ayn kitab okuyorsun bkmadn m? Sana Aye Kulinin son kan
ak romann alaym onu oku diyorum. Tobe tobe diyor, bir
yandan da kkrdyor. Banda rts ve ayak bileklerine kadar
eteiyle tam bir Karadeniz kadn.
66
 e giderken beni takip ediyor. Kapmn tkrtsna kouyor,
kapsn ayor Kahvalt yapmadan ie gitme diyor. Yok desem
de ikna edemiyorum bir trl. Seviyorum diye, enmiyor msr
ekmei yapyor. Ayartyor beni, iime ge gnderiyor. Birlikte
kahvalt yapyoruz birok sabah. O benim Antalyadaki annem
oldu. 6 ocuk yetmezmi gibi beni de evlat sayd kendine. Kzn
damadn ve beni ie, torunu okula yolcu ediyor. Can sklyor
evde, akam drt gzle bekliyor.
Onu gezmeye karyorum ara sra Biraz daha gezelim di-
yor, eve dnmek istemiyor hemen. ok keyifleniyor yeni insanlar
tanynca, yeni yerler grnce. Icn ccn soruyor herkesin.
O mutlu olunca ben de mutlu oluyorum. Glmekten katlyorum
bazen.
Bir gn yine Arhaviye gidecek, otobs biletini alm kz.
Bu arada sylemeyi unuttum mmiyem Kazm Koyuncunun z
halas. Duydum ki bir barda gen bir grup Kazmn trklerini
sylyormu. mmiyemle bir de bara gidelim diye dndm.
Biletini iptal et mmiyem, senle bara gidelim dedim. Oras na-
sl yerdur? diye sordu. ark trk syleniyor mmiyem de-
dim. Hemen biletini iptal ettirdi. En n masadan yerimizi ayrt-
tm. mmiyem zenle giyindi. En gzel bartsn rtt, uzun
eteini ve kabann da giyinerek Ben hazrm dedi. Gideceimiz
bar genlerin takld, ya ortalamasnn 25i gemedii bir rock
bar. Bara girdik mmiyemle. Mzik grubu programa balam.
Genler lgnlar gibi dans ediyor. Mzik ses desibeli kulak pat-
latan cinsten. En ndeki rezerve masamza doru giderken her-
kes bize doru bakyor aknlkla. Ben 50, mmiyem 76 yanda.
Klk kyafetimiz ortama aykr. Sonunda solist arky kesti ve
bize Ho geldiniz dedi. Yanllkla oraya girdiimiz duygusuna
kaplm olmal ki lk defa bu ya grubunda dinleyicimiz oldu
dedi. Bir sessizlik oldu. mmiyemin Ben sizi dinlemeye geldim
yavrum. Kazmn arklarn sylyormuunuz. Ben Kazmn ha-
lasym demesiyle barn en nl ismi oldu. Genler sraya girdi.
mmiyemin yanaklarn, ellerini pyor, masalarna davet edi-
yor... Sonunda mmiyem yan masalara ziyarete gitti. Gece 12de
program devam ederken biz glmekten karnmz tuta tuta bar-
dan dar ktk. Darda midye dolmaclar kapda sralanm
67
mteri beklerken mmiyemi grnce Teyzem seni de mi bura-
lara drdler? deyip mmiyeme sarldlar. Ellerini pyorlar,
sohbet ediyorlar derken vedalatk bar efradyla ve evin yoluna
koyulduk. mmiyem beni tembihledi Sakn kimseye syleme
bara gittiimizi. Ben Laz gecesine gidiyoruz sanmtm dedi. He-
men sarldm telefona byk olunu aradm mmiyemin. Biz
mmiyemle alemlere akyoruz, bardan yeni ktk diye taze ha-
beri gnderdim uaklarna. Glyorlar.
yle sevimli ki tanmanz lazm Ben elenmeyi de, ibadeti
de yerinde seviyorum. Banazlk, yobazlk benim fitratmda yok!
diyor mmiyem.

68
 YAAM MCADELEM
Nuray GNC

15 Austos 1977 tarihinde Alanyada dnyaya geldim. 7 ki-

ilik bir ailenin 4. ocuuyum. Babam engelliydi, 18 yanda di-
namitle balk avlarken, elinde dinamit patlamas sonucu ellerini
kaybetmi. Bu nedenle o zamanlar babam alamyordu. Evimi-
zin nndeki 5 dnm arsay, annem ekip biiyordu ve bir de ine-
imiz vard onun stn satarak 5 ocua bakyordu.
7 yama geldiimde, portakal aalarnn altndan semizotu
toplayp restoranlara satmaya baladm. Sahilde msr satardk, 9
yalarndayken de bakalarnn serasnda salatalk toplardm ama
bunlar kimseye danmadan kendi bama yapardm, aileme des-
tek olmak iin. Her kz ocuunun olduu gibi, benim babam da
benim iin, ak olduum adamd. Ben hibir zaman onun engeli-
ni grmedim veya o bunu bize gstermedi. Hi aklmdan kma-
yan bir ey; babamn elleri-parmaklar olmad iin fermuarn
ekemezdi, o da fermuarnn ucuna ip balard ve o ipin ucundan
ekerdi.
lkokul 4. snfa geldiimde, babamn akcier kanseri
olduunu ve fazla bir mrnn kalmadn rendik. Bu
dnemler kardelerim ve tm aile iin ok zor geti. Babam o sene
bizim arsay mteahhide verdi. Sadece bizleri dnd iin,
annemin daha fazla yorulmamas iin. Babam birok hastanede
tedavi grd ama maalesef bir trl dzelemedi. Salk durumu
gn getike daha ktye gitti ve ilkokul 5. snf rencisiyken 26
Aralk 1988de onu kaybettim.
Bu benim ve ailem iin byk bir ykmd. Hep unu syle-
dik tm kardeler olarak Keke komple yataa baml olsayd
da bizim bamzda olsayd o mkemmel adam, o benim babam.
Gerek zor zamanlar, o mkemmel adam kaybettikten sonra ba-
lad. Arsa mteahhide verildii iin ekilemiyordu, tek gelir ine-
imizden yani ismi Ayegl olan ineimizden salanyordu. An-
nem onun stn satyor ve geimi onunla salamaya alyordu.
Aabeyimler sanayide alyordu ve ben de annemden habersiz
okul k, mahallede bulunan bir butikte alyor, anneme de
Arkadalarla oynadk diyordum ama sonunda yakalandm ve
69
annem ok kzd.
Okul bitti ve maddi skntlardan dolay bana Okumak is-
tiyor musun? diye sorulmad, sorulmasn da beklemiyordum.
Bizim mahallede oturan ve Alanya Sporun futbolcularndan biri
olan Kamil Aabeyimin dnya tatls Cansu adnda kz oldu ve 2
aylk bebei bana teslim ettiler. Ben de aileme destek olmak iin
ona bakmaya baladm. 2 yl byle geti ve ben Alanyada deri
maazasnda almaya baladm. Orada alrken mankenlik
teklifi geldi. 13 yanda 1.72 boyundaydm, zaten ondan sonra da
uzamadm. Deri firmasnda mankenlik yapyordum ve ardndan
da Antalyaya geldim. A Ajans vard o zamanlar, ona kayt oldum
ve orda mankenlik yapmaya baladm. 6 yl profesyonel manken-
lik yaptm. Mankenliin yannda birok ite altm. Bu ilerden
bir tanesi Sibel Cana korumalk yapmakt, kardeimi okutmak ve
aileme destek olmak iin gnde 3 ite altm bilirim. Bu arada
ortaokulu ve liseyi dardan bitirdim. Mankenlik hayatmda iyi
ve kt birok ey yaadm ve grdm ama bunlar anlatmak iste-
miyorum. Utandmdan deil, zendirmemek iin.
1997 ylnda mankenlii braktm ve Alanyaya ailemin yan-
na geri dndm. Onlar, hibir zaman mankenlik yapmam iste-
mediler ama ben yine de yaptm. Malm her evden bir asi kar,
bizim evin asisi de bendim. Bir klima irketinde, sat danman
olarak ie baladm. Akamlar da otellerde deri defilesine k-
yordum. 1998in Mart aynda nianlandm ve bu kaza bama gel-
meden 2 gn nce de ayrldk.
31 Mays 1998de, sabah erkenden, annemin kz kardeimle
tartmasna uyandm. Teyzemin olu kz karmt ve evde ye-
mek vereceklerdi, annem de kz kardeimin onunla gitmesini is-
tiyordu. Biz de o gn kz kardeim ve arkadalarla birlikte piknie
gidecektik. Kz kardeim, anneme bu planmz anlatyor, dn
yemeine gelmeyeceini sylyor ve bu nedenle de tartyorlar-
d. Bende de o gn arkadamn arabas vard ve anneme Anne
ben de geliyorum, arabayla seni gtreyim ama biz fazla kalma-
yz. len geri dneriz ve piknie gideriz arkadalarla dedim,
annem de kabul etti. Annem, kardeim, kuzenim ve ben gittik. O
gn asla unutmam, bu olaydan 15 gn nce de aabeyim nian-
lanmt ve biz stanbula nian yapmaya gittiimizde orda marka
olan bir maazadan takm elbise almtm, hem de sar renkte.
Dne giderken de o takmlar giydim.
70
 Geline bilezik hediye alnmt, onu takarken orada bulunan
misafirlerden biri anneme -yani ben dmeden 5 dk. nce- Emi-
ne, bu kzlar nerde byttn byle? Boylu poslu gzelce diyor.
Ben balkon ksmna getim, orada yemek masas var ve yemek
masasna yardm ettim, belki kalmaz diye de kendime salata ay-
rarak sakladm (salatay ben dtkten 2 hafta sonra bulmular).
Malm ky evi, balkon yaplm ama demir korkuluk yerine du-
varla surun arasna aa ktk sktrmlar. Ben oraya oturdum,
Saliha diye bir kz arkadamla bir kadn daha oturdu o ktn
zerine, sonra bir kadn daha geldi o da oturdu, bir kadn daha
geldi ve Bu beni de tartar m? dedi ve kt sallayarak oturdu.
Ktk yerinden, 5 santim kayd sadece ve ben srt st kayann
zerine dmm. Dtm yerde baylmm ve o kadar ka-
labaln arasnda sadece kz kardeim gelmi kucaklam beni.
Onunla evin yanndaki patika yoldan karken, aya ka-
yyor ve beraber tekrar dyoruz ve o dmeyle ben kendime
geliyorum. Adamn biri geliyor ve beni kollarmn altndan tuta-
rak kalamn stne yere vuruyor Otur diye. te, ne olduysa o
anda oluyor zaten. Tekrar kucaklanyorum ve o adamn arabasna
bindiriliyorum, yanma da annem oturuyor. Demirta kasabasn-
dan Alanyaya kadar oturur pozisyonda anneme yaslanarak Alan-
ya zel Can Hastanesine geldik. Yolda yryemeyeceim iime
dodu ve anneme Ben bir daha yryemeyeceim dedim.
Hemen rntgene aldlar ve orada yaadm acy asla unuta-
mam, en kk harekette bile mthi bir ac ekiyordum. Oradaki
doktor ok nazik davranyordu, amarlarm keserek kard ve
ac ektirmemek iin elinden geleni yapt. ekilen rntgenlerde
omurgann krldn grdler ve Antalya Tp Fakltesine sevk
ettiler. Ambulansla Alanyadan, Antalya Tp Fakltesine geldik ve
oradan da acile girdiimi hatrlyorum. Acilde o zamanlar asistan
doktor olan bir Ali Bey vard, muayene etmek iin kalan ama-
rlarm karmaya alt fakat ben acdan baryordum. Bar-
mamdan rahatsz olduu iin o da bana Kes u barmay diye
yksek sesle bard. Korktum ve dayanmaya altm. Orada mu-
ayene bitince beni yukarya gnderdiler ve burada 5 gn boyunca
uyutulmuum. 5 gn iinde hatrladm tek ey; ertesi gn ame-
liyata gireceim iin gece beni rntgene indirdiler ve krk yeri
daha net grmek iin belime kadar jiletle uyuturmadan kestiler.
O acy unutamam. Ameliyat iin bekletilme nedenim, ameliyatta
71
kullanlacak titanyumlarn gelmesi iindi. Titanyumlar gelince o
zamanlar Yrd. Do. ve u anda da Profesr olan doktorum Sabri
Cem Akba beni ameliyata ald ve sekiz buuk saat sren bir
ameliyattan baaryla kt.
Ameliyata giriimi de km da asla unutamam. Ameliyat-
haneye girdiimde ieride oyun havas alyordu, kmda ise
Su diye yalvaryordum ve benim iin hayat bundan sonra tama-
men deiti. Odaya karldmda 2 gn nce ayrlm olduum
nianlmn geldiini ve tm ailemin bana alar gzlerle baktk-
larn grdm. O an da bir karar verdim, hibir zaman znt-
lerimi onlara belli etmeyecektim, kendime bu sz verdim. Tm
ailem ve nianlm benim iyileeceimi sylyordu ama bu bana
inandrc gelmiyordu. Benden sakladklar bir eyler vard ve as-
lnda ben bunu en bandan beri biliyordum. Her gn gelip yile-
eceksin, yryeceksin diyorlard ama beni deil, aslnda kendi-
lerini kandryorlard. Nianlmla kz kardeim bamda refakati
olarak kalyorlar ve annem her gn Alanyadan yanma geliyordu.
Doktorum yani benim gzmde kurtarcm olan adam Prof. Dr.
Sabri Cem Akba her sabah vizit iin odaya geldiinde yana-
mdan Naber fstk? diye makas alrd ve benim yzm gler-
di. Benim durumum ne? diye aileme ve nianlma sorduumda
duyduum ey hep aynyd, srekli yileeceksin diyorlard ama
bu bana inandrc gelmiyordu.
Yatamda saa sola dahi bakalar eviriyordu ve bu ekilde
3,5 ay oturtulmadm. Bir gn Dr. Cem Bey odaya geldiinde M-
sait olduunuzda grebilir miyiz? diye sordum, o da Vizit bit-
sin gelirim yanna dedi. Doktorum, vizit bitti ve yanma geldi
Evet gzel kz, geldim, seni dinliyorum dedi. Benim kafam ok
kark dedim. O da neden olduunu sordu, Herkes bir ey sy-
lyor salk durumum hakknda ama bana inandrc gelmiyor
dedim. Tm gerekleri kendisinin azndan duymak istediimi
syledim, o da anlatmaya balad u an yryemezsin ama iyi
bir fizik tedaviyle yrme ihtimalin var. Ama ne derece yryebi-
leceini syleyemeyeceim dedi. Yani aslnda bildiim gerekleri
renmi oldum ve kendisine teekkr ettim. 1,5 ay Nroirurji
blmnde yattm, hibir zaman psikolojik bir sorun yaama-
dm. Her zaman yaptm gibi yine glmsyordum, kardeim ve
nianlm bana bebekler gibi bakyorlard. Bir gn Dr. Cem Bey
odaya geldi ve Nuray, yan odaya senin yalarnda bir kz getirdik.
72
Durumu senden kt, odasna gidip ona moral verebilir misin?
dedi ve ben de Tabi dedim.
Nianlm ve kardeim bir sedye bulup geldiler, benim hl
oturmam yasak olduu iin beni sedyeye geirdiler. Bylece yan
odada olan (Elif etiner) kzn yanna gittim ve odaya Ben gel-
dim diyerek, yzmde aptalca bir glmsemeyle girdim Ge-
mi olsun dedim. Biraz sohbet ettik. Elif in sonradan bana syle-
dii u kza bak, bu durumda bile glyor, salak m bu? demi
arkamdan. lk fizik tedaviye Akdeniz niversitesi Tp Fakltesinde
baladk ve 3,5 ay Tp Fakltesinde yattktan sonra Ankara ni-
versitesi Tp Fakltesi Fizik Tedavi Blmne sevk edildim, 9.5 ay
da orada yattm. Yine kz kardeim ve nianlm refakat etti bana.
Orada, ounlukla benim gibi yrme engelli insanlar vard. o-
cuklar, yallar, genler ve benim durumumdan ok daha ktleri
vard. Ben onlar grdke hem zlyor, hem de halime kre-
diyordum. Fizik tedaviye Zehra adnda fizyoterapist biriyle bala-
dk, gnde iki defa 3 saat fizik tedavi alyordum. Bir ay sonra da
yrme cihaz yapld ve ben ayaa kalkmaya baladm. Paralel
bar denilen yerde her gn yry yapyordum. Gnler byle ge-
erken, ben gn getike daha iyiye gidiyordum. Hem fizik ola-
rak, hem de psikolojik olarak moral buluyordum. Ameliyat zama-
n 38 kiloya dmken, yeniden kilo almaya, makyaj yapmaya ve
kendime bakmaya balamtm. Bir gn blmde yatanlarn dok-
toru olan Psikolog Dr. Feride Hanm odama geldi ve psikolojimi
anlamak iin benimle sohbet etmeye, eitli sorular sormaya ba-
lad. Bu sohbetin sonunda da Senin psikolojin benden salam
dedi ve tedaviye ihtiyacm olmadn syleyerek gitti. 9.5 ay by-
le geti. Do. Dr. Aye Kk Deveci, benim oradaki fizik tedavi
doktorumdu, beni odasna ard ve Nuray, ka aydr hastanede
yatyorsun? dedi, ben de 3.5 ay Antalya, devamnda 9.5 ay da
Ankara olmak zere toplam hi kmadan 13,5 ay dedim. Hi
eve gitmedin deil mi? dedi, ben de Evet dedim. imdi seni -
karacam, evine gideceksin. 2 ay evinde kalacaksn, ev ortamn
yaayacaksn ve 2 ay sonra da tedavine geri dneceksin dedi ve
bylece biz hastaneden ktk.
Alanyaya evime dndm ve nianlm da benimle birlikteydi.
Evimiz o zaman 5. kattayd ve asansr yoktu. Beni her gn ni-
anlm veya kz kardeim srtnda indirip karyordu. Dar do-
lamaya ktmda insanlar Gzel kzm, yazk olmu diyorlar
73
veya Kzm sana ne oldu, neyin var diye sorular soruyorlard. Bu
sorular beni ok zerdi ve herkese cevap vermekten sklrdm. 2
ay geti ve ben hastaneye, fizik tedaviye geri dnemedim. nk
nianlm dier ilerine kotururken, benim Alanyada restorann
banda durmam gerekiyordu. Yani i hayatna geri dndm ve
kouturma da yeniden balad.
3 yl bu ekilde geti. Biz evi giri kata tadk ve artk ken-
dim girip kabildiim iin daha zgrdm. Basnda srekli enge-
limden dolay nianlmn beni terk ettii yazyor. Oysaki alakas
yok, onun baz sorunlarndan dolay ayrlmamz gerekti ve o da
Alanyadan gitmek zorunda kald. Artk benim iin yalnzca ai-
lem vard ve ailem evde hibir i yaptrmyordu bana. Kahvaltm,
yemeklerim nme geliyor ve bu durum da kendimi asalak gibi
hissetmeme yol ayordu. nk hi bir ey retmiyor, yalnzca
tketiyordum. Bir gn belediye hoparlrnden bir anons yapl-
d Alanya Belediye Spor Salonunda engelliler basketbol malar
var diye. Kz kardeime Beraber gidelim dedim. Salon yaknd,
kardeim de kabul etti ve gittik. Salona girdiimde tm engelli
arkadalarn gzleri bana dnd. Arkadalar youn bir ilgi gs-
terdi tanmak iin ve birouyla tantk. Ma izlemeye bala-
dm. Ma, Adana ve Antalya takmlarnn arasnda oynanyordu.
Adana takmndan bir arkada, ok kt bir ekilde dt. Bel ks-
mndan itibaren n, arkaya dnd. Ben dhil salondaki herkes
ok korktu bir ey oldu diye. Ama arkada, den kendi deilmi
gibi kalkt, sandalyesine geri oturdu ve maa devam etti. Bu olay
beni ve salondaki herkesi ok etkiledi. Herkes alamaya balad,
ben ve kardeim de alyorduk ama ikimiz de farkl nedenlerden
dolay alyorduk. Kardeim ve ayaktaki dier kiiler ona acyarak
bakt iin alyorlard, bense onun gzndeki yaam sevincini,
hrs grdm iin kendimden utandm ve aladm.
Salonda il temsilcisi olan Soner Yasakla tantm ve kendisi
bana Sen de katlmak ister misin spor camiasna dedi. Antalyada
yeni bir takm kurulacandan bahsetti ve ben de Neden olma-
sn? dedim. Ben kabul ettim ama asl sorun benim iin ailemi
ikna etmekti. lk bata haftada 3 gn Antalyaya gidip gelmeye
baladm ama aileme basketbol iin gittiimi deil, tedavi iin
gittiimi syledim. Takmda birok arkada edindim, hastanede
moral vermek iin yanna gittiim Elif i de ikna ettim ve o da ba-
lad basketbol oynamaya. Hocamz zlem Doan ok sevdim ve
74
kendisi u an benim en iyi dostumdur. lk ma iin zmire gittik.
zlem Hocam ilk 5te olduumuzu syleyince heyecan, korku ve
mutluluu bir arada yaadm. Sonra sahaya ktm ve oynadka
da korkum gitti. O 2004 ylnda, ilk mamz kazandk. Arkasn-
dan dier malar ve antrenmanlar geldi. 2005te de milli takm
semelerine arldm Kemerde.
Arkasndan dier kamplar geldi. Artk Alanya-Antalya aras
yolun bana ok zor gelmesinden dolay ben de Antalyaya tan-
ma karar aldm ve aileme bu durumu akladm Ben basketbola
baladm ve milli takma seildim diye. Ailem Hangi ara yap-
tn btn bunlar? diye sordu. Ben de tedavi iin gidiyorum diye
Antalyada antrenmanlara gittiimi syledim. Artk Antalyada ya-
amam gerektiini, Alanyadaki asalaklktan skldm syledim.
Onlar itiraz etseler de evin asi kz olduum iin kabullenmek zo-
runda kaldlar. Larada 6 ay ev arkadamla oturdum, sonrasnda
yalnz bama Larada kendim ev tuttum. Tabi herkesin sorduu
soru uydu Tekerlekli sandalyeye baml biri olarak nasl yalnz
yaayacaksn? lerini nasl yapacaksn?.
Ancak, 7 yldr yalnz oturuyorum ve tekerlekli sandalyede-
ki birinin de yalnz yaayabileceini, en gzel ekilde aileme ve
tm evreme ispatlam oldum. Ben, evime kolay kolay temizliki
almam. Camlar kendim siliyorum, genelde hallarm kendim y-
kyorum yani ksaca tm iimi kendim yapyorum. Komularm
Kendine nazar boncuu tak, nazar deecek diye taklrlard ve
dedikleri de oldu 29 Mays 2007de engelli bir arkadamn kul-
land arala beni eve brakrken kaza yaptk. 3 takla attk, ara
ters duruyordu, dizim koltuun arasna skmt ve burnumdan
kan akt iin nefes alamyordum. Dier arkadalar kt aratan.
Arkadam, omurilik fellisi olduumu sylemi ve bu nedenle
darda toplanan insanlar da beni ekip karmaya korkuyordu.
Nefes alamyorum, ne olur beni buradan karn diye yalvar-
dm. Biri geldi, ellerimi tuttu ve Sabret karacaz dedi. Bir
anda bir ses geldi Araba yanyor diye ve elimi tutan kii kay-
boldu. evredekiler aralarnda bulunan sndrme tpyle yan-
gn sndrdler, arkasndan koltuu ekerek beni kardlar ve
ambulansa aktardlar. Ambulansta burnumda bir ey olmad
sylenildi ama hastaneye gidince bunun doru olmadn -
rendim, dizimde kesikler olumu ve burnum da krlmt. Bir
doktor geldi ve burnumun stndeki kesii uyuturmadan dik-
75
ti. Aradan birka saat geince plastik cerrah bir kadn geldi ve 2
kiiye Kollarn tutun diyerek burnumun iine kargaburun gibi
bir aletle girdi ve krk paralar kard. Bu ac, belimin krld
zamanki acdan daha bykt. Ailem sesimi duyunca ieri girdi
Ne yapyorsunuz? diye.
Bu kazadan 4 gn sonra ok nemli bir mamz vard ve
takm yarm brakmamak adna yzme bir maske yaptrarak
maa ktm. nk burnumu 3 ay korumam gerekiyordu. 1 ay
sonra milli takm kampna arldm ve oradan Almanyaya Av-
rupa ampiyonasna gittik. Orada ki malarda da maskeyi kullan-
maya devam ettim ve bir gn bir mata ok kzdm iin maskeyi
karp kenara frlatarak maa maskesiz devam ettim. O ampi-
yonada derece yapamadk ve Antalyada kendi takmmda oyna-
maya devam ettim. 2 yl sonra bir sabah uyandmda, sol aya-
mn normalin 4-5 kat derecesinde itiini fark ettim ve hemen
doktorumu arayarak durumu anlattm. O da bunun ok ciddi bir
ey olabileceini ve en yakn hastaneye gitmem gerektiini sy-
ledi. Hemen Tp Fakltesine gittim, oradaki muayene ve testler
sonucunda damar tkankl yaadm sylediler. Sol ayam,
bilekten kask blgesine kadar tkanmt ve hemen youn ba-
kma alarak orada tedaviye baladlar. Doktorum basketbola ara
vermem gerektiini syledi ve bylece 2 yl ara verdim. Bu ara-
da ila ve ine tedavilerim devam etti. Bir gn hocam ve dostum
olan zlem, beni arad. GSMden Mehmet Bey, zlem Hocay
aram, Samsunda Badminton Trkiye ampiyonas olduunu
sylemi ve Oraya Nurayla beraber katlman istiyorum demi.
Bunun zerine, bugne kadar ismini bile telaffuz edemediimiz
bir sporla tanm olduk biz de. zlem Hocayla 5 antrenman
yaptktan sonra Samsuna gittik. Benim oraya gidi nedenim sa-
dece orada bulunmakt, nk yeterince antrenman yapmam-
tm. Orada hi beklemediim bir sonula karlatm ve Trkiye
3. oldum. Aradan geen 1 ylda hi antrenman yapmadm. Salon
yok, hoca yok bu nedenle milli takm kampna da arlacam
beklemiyordum. Bir gn Badminton Milli Takm hocamz olan
Ahmet Bozdam beni arad ve kampa ard. Bu kamp dnemi
benim iin ok iyi geti. Ama yine de milli takm kadrosunda yer
alacam dnmyordum. spanyada zel turnuva vard, son 1
hafta kalana kadar gideceimi asla hayal bile edemezdim. Ahmet
Hocam beni arad pasaport bilgilerimi ald ve spanyaya gitmek
zere hazrlanmam istedi. Bu benim iin ok byk bir onur ve
76
mutluluk kayna olmutu. 6 sporcu arkadamla birlikte spanya
ya gittik ve orada 14 madalya aldk, o madalyalardan 3 tanesi de
bana aitti. Onun arkasndan Almanyada zel bir turnuvaya gittik
ve yine orada 15 madalya aldk, bu madalyalardan 2 tanesi bana
aitti. 2010/2011 sezonunda da basketbola dn yaptm. Bunlar
yaarken eski mankenlik hayatmdan dolay, basnn ok ilgisini
grdm. Birok televizyon program, ana haber blteni ve yazl
basn hayatma ok geni yer verdi. Bundan rahatsz olan arkada-
larm vard, bana Neden srekli basndasn? diye tepki gsteri-
yorlard, nk onlar kendimi gsterme abam olduunu d-
nyorlard ama yanlyorlar.
Benim amacm sadece engelli insanlarn da bu lkede var
olduunu gstermek, onlarn yaam koullarnn iyiletirilme-
si, yaamlarna sayg duyulmas ve bizden sonraki engelliler iin
Trkiyeyi yaanabilir hale getirme abas aslnda. Bu amacm,
lene dek srecek ve bu lkeyi elimden geldiince engelliler iin
yaanabilir hale getireceim. Ben kendimi u an engelli olarak
grmyorum. Neden derseniz, eer bir gn bu lkede mimari en-
geller, beyinlerdeki engeller, yreklerdeki engeller kalkarsa ve ben
bunlarn kalkmas iin bir ey yapmazsam ite o zaman kendimi
engelli sayarm. Bunun dnda asla engelli deilim2.
Bata Dr. Cem Akba olmak zere herkese ok teekkr
ediyorum

2 http://tvarsivi.com/bedensel-engelli-nuray-goncu-ile-yasami-hakkinda-roportaj-yapiliyor-06-
10-2012-izle-i_2012100182911.html

77
 OKUMAK STYORUM!
Sevim YT

Yaamakla kaybolmann arasnda ince bir izgi vardr. Kimi

insanlar bu izgiden uzak dururlar. Kimileri ise kendilerini bile
bile atee atarlar. Bir de kimileri vardr ki; kaybolmak istemeyen,
ama yine de kaybolan
stemek baarmann yarsdr diye bir sz vardr. nsan is-
terse, her iin stesinden gelebilir. nsan isterse, bir yarmada bi-
rinci olabilir. sterse, derslerinde hi olmad kadar baarl ola-
bilir. Ksacas insan isterse yapamayaca hibir ey yoktur.
Benim hayatm bir dnm noktasndan ibaret. Her insann
mutlaka hatalar olmutur. Benim hatam ise kendimi lise haya-
tna gereinden fazla kaptrmak oldu. Baz zamanlar oluyor ki
insan kendini tanyamaz hale geliyor. Ortaokuldan sonra snava
girdim ve tercihlerimi yaptm. Puanm Anadolu Liselerini tuta-
cak kadar yksek deildi. Bunun sorumlusu bendim. Puanlarma
gre, tutabilecek olan meslek liselerini yazdm. Sonular aklan-
d zaman ok sevinmitim. Aldm puanla bir meslek lisesi-
nin gzel bir blmn kazanmtm. Dnyalar benim olmutu.
Ama mutluluum ksa srd. nmde aile engeli vard. Ailem
hem lisenin evimize olan uzaklndan dolay, hem de maddi du-
rumumuzun kstl olmasndan dolay beni bu liseye gndermek
istemedi. Dnyam bama ykld sandm. ok yalvardm ama ol-
mad. Evimize yakn olan dz liseye kayt yaptrdk. Sakn yanl
anlalmasn. Niyetim liselerin dzeylerini eletirmek deil fakat
insan yle bir hale brnyor ki Dnn istediim okul, iste-
diim blm ve hayalini kurduum gelecek Hepsi tek bir szle
ellerimden kayp gitti.
stemediim okula, isteksizce gitmeye baladm. Okulun ilk
zamanlar ok skc geiyordu. Kendimi salmtm. Derslerime
nem vermiyordum. lk dnem 5 zayf getirmitim. Babam
Ben bu zayflarla seni okula gndermem! dedi. Tekrar
babamn yznden hayatm karartamazdm. Dedemi aradm
ve bir ekilde babam beni okula gndermesi konusunda ikna
78
etti. kinci dnem biraz daha skmaya altm. Ama olmad,
sadece zayflarm azaltabildim. 3 zayfla snf sorumlu getim.
Sorumlu dersleri verebilmek iin snava girdim. Ancak bir
tanesini geebildim. Babam kabul etmedi. Bu sefer kesinlikle
beni okula gndermeyeceini syledi. Bu sefer dersimi almtm.
Artk alamak, dedemi aramak, ikna abalar, hibir ey babam
kararndan dndremezdi. Kabullenmek zorunda kaldm.
Kendimi gelitirebilmek iin mesleki eitim veren ASMEKe
kayt yaptrdm. Kayt yaptrmaya gittiimde, beni kaydeden kurs
yneticisiyle uzun uzun sohbet ettik. te o gn benim hayatmn
dnm noktas oldu. Sohbet ettiim ynetici bir ekilde ailemi beni
okula gndermeleri iin ikna etmiti. O gnden sonra stedim
ve BAARDIM. Okulla birlikte ayn zamanda kurslara devam
etmeye baladm. Hem okul hem de kurs ok ar geliyordu. Ama
hrs yaptm. imdi 1. dnem karnemi aldm. Ve snf birincisiyim!
nsan isteyince her eyi baarabilir. Kaderi Allah yazar. Ama
bu kaderinizin yolunu izmek de sizin elinizde. Eer izdiiniz
yol dzgnse hibir engel sizi durduramaz.

79
 ELF DYE BR
Kmile YILMAZ

Ben Elif. Adm, bir alfabenin ilk harfiymi. Ama ben, ilk de-
il, 15 kardein sekizincisiyim. Anam on be doum yapm. Bu-
nun on biri yayor. Anama gre kadn; dourur, itaat eder, hizmet
eder. Yaam bundan te tanmaz anacm. Nasl tansn? Yaama
kan yollardan dierleri sk sk kapanm ona. Ne kendi oldu-
unun farkna varabilmi, ne de sosyal yaamn iine girebilmi.
Bana gelince, anacm kendi hayatna benzer bir yaam
planlam bana. Zaten dourduu kzlara hep zlrm Eyvah
ac ekmeye geldiler diye. Elinde olsaym, hi kz dourmazm.
Bana Elif demi, az da olsa sevinmi. Neye sevindiyse?
Benden nce ablalar, aabeyler olduundan, bana evde ok
i dmezdi. Horanta kalabalkt, alan da. On iki yama dek
ocuklarla sokakta, okulda oynayabildim. Uzun kumral salarm
vard. Ablalarm her sabah tarar, rerlerdi. Boyum da uzuncayd.
Hal byle olunca, erken gelitim ve hemen dikkat ektim. Me-
melerim kabard, gzler memelerime kayd. Artk yzme deil,
memelerime bakyorlard. Ben kzaryor, utanyor, saklamaya a-
lyordum. nce izgi oynamam yasakland. Memelerim hoplu-
yormu. Suluydum kadn olduum iin. Nedense yatlarmn
henz meme sorunu yoktu. Onlar skca bedenime bezle sarma-
ya, belli olmasnlar diye kambur yrmeye baladm. Hl yle
yryorum, biraz kamburum. Meme kamburu.
12 yan sonunda kanamaya baladm, korktum. Anama de-
il, ablama kotum. Ablam dinledi, glmsedi, suratma tokad
yaptrd. Galiba gene suluydum. armtm, alamaya bala-
dm. Ablam Adettir dedi. Beni kucaklad, rahatlatt, ne yapmam
gerektiini anlatt. Sakn byklerden kimse grmesin diye de
tembih etti. Nasl olduysa anam renmi. Bu kz ere yarad
dedi babama. Anamn ne demek istediini anlamadm, gzel bir
eydi herhalde. Sanrm beni dllendireceklerdi.
O yaz ilkokul bitti. Benim eitim hakkm da bitti. Ne yap-
tysam gnllerini edemedim. Kz kimisi okumaz, ere yarayan,
80
bize haramdr dediler. Yava yava u Er szcnn anlamn
zyordum. Sanrm benim iin hi de iyi bir ey deildi. Kork-
tuum bama geldi, apar topar beni o gz, aalar yapraklarn
dkerken, akrabalar olan bir genle evlendirdiler. Erken kopa-
rlan bir yaprak gibi rselediler. Henz on yandaydm. Ama
bana kadnmm gibi davrandlar. Gerdek gecesi ilk iddetimi
grdm, ok korktum. ok ac duydum, adam hoyrata saldrd
bana, canm yakt. Onu sevmeyeceime dair kendime sz ver-
dim. Ona kar sadece korku duydum. Souk ve rktcyd.
Nian taklrken sevinmitim. Bana gzel giysiler aldlar,
parlak altnlar taktlar. Onlara bakp bakp seviniyordum. Sonu-
cunu hesaplayamyordum. Meer bana deer bimiler. Artk ben
o erkein malymm. Bunu ok sonra anladm. Bu arada kitap,
dergi ne bulduysam gizlice okuyordum. Okuduka, iimde isyan-
lar kabaryor, fkem gittike artyordu. Az da olsa bilinleniyor-
dum.
iddet yalnzca kocamdan deil, evin btn byklerinden
geliyordu. Kaynanam da frsat bulduka vuruyor, olunu bana
kar dolduruyordu. Ylann ba kkken ezilir diyordu. Ben
ylanmm. Kaacak bir yerim olsa, hi durmayacaktm, ama
anam bu konuda pek yz vermiyordu.
6 ay sonra karnm iti. Bir bebeim olacakm. Nasl baka-
rm diye kayglydm. te yandan Bebek szc kulaa ho ge-
liyordu. Bir akam yine kaynanamn hey heyleri stndeydi. Beni
oluna ikyet etti. Kocam nce duvara arpt beni, sonra stme
kp tekmeledi. Kan revan iinde kaldm. Btn bedenim mo-
rard, iti. Yine kanamaya baladm, ama bu kez eme gibiydi.
Bebeimi kaybettim. Ben de zor kurtuldum. Doktor Bu daha
ocuk, ama bir daha da ocuu olmayacak dedi. O zaman ok
aladm. Gerekten bir daha gebe kalamadm. Doktora gre sa-
katlanmm. Bu olayda sulu yine ben oldum. Kaynanam Boa
bu ksr kadn, ben seni evlendireceim diye tutturdu. Olu her
seferinde beni dvd aalad. Sk sk Senin karnn ben doyu-
ruyorum diyordu. Ah! Bir mesleim olayd, bu adama muhta
olur muydum? Genliimde ie girmek istedim, ama izin verme-
di. Bu lkede kadn, kocasndan izin alarak alyormu. imdi o
kural kalkm, ne iyi olmu.
81
 Ben iddetin her trn grdm. Zaten iddet uygulayan
erkek, dverken sver de, aalar da, yasaklar da koyar. Yani
iddet hep birbirine baldr. Ben uyandka, haklarmn farkna
vardka iddet azald. imdi anlyorum, neden bizleri ocuk ya-
ta evlendirdiklerini. Kar koyamayalm diye. Bir keresinde, ko-
cam Bundan sonra ban rteceksin dedi. Ben bartsn hi
sevmiyorum. Hi dnmeden Hayr dedim. Kar geldiime
ok ard. Elindeki odunu kafama indirdi. Bam korumak iin
elimle saklaynca, parmam krld. Parmamda o krn izini
tayorum. te diyorum, Bam amamn bedeli.
nceleri ocuumun olmadna ok zldm. Yalannca
yalnz kalacam dndm. Oysa kadn yalnz olur mu hi?
Dostlarm, arkadalarm ne gne duruyordu? Ayrca kim yalnz
deildi ki? Sonra onun yerine sosyal almalar koydum. Kocama
artk bakaldrabiliyorum. in srrn da zdm. Kocam, psrk,
ekingen, toplum iinde konuamayan biri. Ben ise giriken
ve zgvenliyim. Bu gvenimi, kendi inatlm yznden
koruyabildim. nceleri ben de utangatm, ama stne giderek
yendim. Ama o yenemedi. Gcnn yalnzca bana yettiini
anladm. Ondan sonra ondan korkmamaya baladm. Beni
glendiren tiyatro ve trkler oldu. Dernein tiyatro grubunu
kurduk, almaya baladk. Benim ayracak zamanm vard. Aktif
olarak altm. Gnden gne glendim, zgvenim geliti.
Sesim gzelmi, koroda ve solo olarak trkler syledim. Ben,
ben olduumun farkna vardm. Kocam hl ayn yerde. nceleri
bana Tiyatroya gitmeyeceksin, trk sylemeyeceksin diye bask
yapt. Ben de Syleyeceim, istersen boa beni dedim. Benden
baka onu kimsenin ekmeyeceinin farkndayd. Balangta ben
kimsesizdim, imdi o bana mecbur. Bazen acyorum ona. Artk
sesini karmyor. Hatta beni sahnede alklyor. imdi anladm ki,
kadn aslnda gl. Biz kadnlar, bu gcn farkna varmayalm
diye bizi yanltyorlar. Ben ge fark ettim. Btn bunlar anlayana,
gcmn farkna varana, bakaldrmaya cesaret edene dek, yam
elliye yaklat. Genliim, gmen kulara karp gitti. yi ki de
ge de olsa fark ettim.
Ben Elif, artk ben olarak yayorum.

82
 ARTIK MUTLUYUM
Dudu AHNBAY AM

Ben, Tokata bal Sulu Saray Bayazt kyndenim ve 6 o-

cuklu ailenin ikinci kz ocuuyum. Babam, ben 16 yandayken,
27 Haziran 1984te 39 yandayken kalp krizi sonucu kaybettik.
Annem ok perian oldu. Annem de 36 yandayd. Annemin ya-
nna gelen komular ve yakn kyller benim iin Kznz gen
kz olmu, iyi biri isterse evlendir dediler. Oysa henz ocuktum.
Babam lmeden 2 yl nce de ablam evlendirmilerdi ve baba-
mn ld ayn yl iinde de 20 Kasm 1984te beni evlendirdiler.
Yakn bir kye gelin gittim. Evlendiim kii de 16 yandayd
fakat hem onun, hem benim yam nfusa byk yazdrmlar.
17 Eyll 1985te eim askere gitti. O askerdeyken kzm dour-
dum. Eimin askerlii bitti ve evine geldi. Kzm 2 yandayd. 10
Austos 1987 ylnda bir de olum oldu. Olum doduktan son-
ra, eim yurt dna kt. Eimin yurtdnda olduu bir srada,
kyde ok youn bir k oldu. O srada 6 aylk olan olum, havale
geirip ld. Eimin yokluunda, kzmla bir bama kaldm. Ka-
ynvalide, kaynbaba ve 2 grmce ile beraber kyde kalyorduk.
Eim gitti ve 4 yl boyunca gelmedi. Turist olarak yurt d-
nda kald. O srada bana eimden bir telefon geldi ve telefonda
dedi ki Ben Trkiyeye gelemiyorum. Niye gelmiyorsun? diye
sorduk, o da bize Oraya gelirsem, orada kalrm. Ben buralara
altm, kyde yapamam dedi. Babas Ne olacak olum? diye
sordu telefonda ve ondan sonra benimle konutular. Bana dediler
ki Nikhn vereceksin. Babas ve eim bana psikolojik bask ya-
pyorlard. Ben de Nikhm verirsem ne olacak? diye sordum.
Nikhn vereceksin, ben Fransz ile para verip evlilik yapacam.
Sonra seni de gtreceim diyerek eim beni zorlad. Beni kand-
rarak benden nikh ald ve Fransada Brigitte adnda bir kadnla
evlendi. 4 yl Fransz ile beraber kald. Fransz kadnla beraberken
bir de oullar oldu. Ondan sonra o Fransz kadn da kandrd,
ondan boand. Boand halde beraber kalyorlar, Trkiyeye
izne gelip geziyorlar ve benim bundan haberim olmuyordu. Ka-
dn gnderiyor, sonra benim yanma geliyor, 1 hafta kalyor ve
83
Fransada iim var deyip gidiyordu. Ondan sonra babas bas-
k yapt ve tekrar benimle nikhland. Seni ve kzm Fransaya
gtreceim diyerek beni kandryordu. Sonra bana dedi ki O
kadnla ayrlp 1 yl gemeden seninle nikhlandm. O yzden
seni imdilik gtremiyorum. Senden nce kzmz gtreyim,
sonra da seni gtreceim dedi. Kzm babasn tanmyordu,
zaten baba Fransadan Trkiyeye geldiinde kzm 6 yandayd.
Fransada okula yazdracam diye zorlad ama kzm ilkokulu
kyde okudu. Ancak 11 yandayken kzm, babas Fransaya g-
trd. Eim hep kt niyetliydi fakat ben bilmiyordum. ok son-
ra ne kadar kt niyetli olduunu rendim.
Fransada kzm, o kadn, baba ve vey karde beraber oturu-
yorlar. Tekrar bana telefon ediyor, Nikhn ver, kzmz burada
Fransz devleti koymuyor diye. Ama ben bu kez boanmyorum
ve beni zorluyor. Kzm Fransada, ben kydeyim. Benim annem
kyde, kardelerim kk Sivasta lisede okuyorlar. Annemin
maddi durumu iyi deil, oraya da gidemiyorum, sadece ziyareti-
ne gidebiliyorum. O arada eim yine bir gn Austos aynda kye
geldi. Babas renberdi, ekin bime zamanyd. Saman alyorlard.
Eim de yardm etmek iin babasnn yanna gitti. Ancak eime
kyde almak zor gelmiti. alrken beni yanna ard ve
Ben kyde alamam, kye de gelmem dedi, ben de Sen orada
biz buradayz, ne olacak o zaman diye sordum. Siz, Antalyaya
giderseniz ben de belki oraya gelirim dedi. Ondan sonra anne ve
babasna yalvardm biz de Antalyaya gidelim diye.
Nasl olduysa kabul ettiler ve 27 Ekim 1997 ylnda Antalyaya
tandk. Biz tanrken kzm Fransadayd, 1,5 yl Fransada kal-
mt. Biz Antalyaya tandktan 6 ay sonra, eim kzm da alp
Antalyaya geldi. Ben kzm tekrar ortaokula yazdrdm, okulunu
bitirdi. Antalyaya geldiimde bana i vermediler Sen buralar
bilmiyorsun diye. Sonra 2000 ylnda bir otelde ie baladm. Bir
gn iten geldim ki kzm evde yok. Eimin akrabalarna sordum
Kzm nerde? diye. Babas gelmi, kzmn ilemlerini yapmak
iin. Ben ok oldum, ok zldm. Onlarn evinde 17 yl kalm-
tm. Kye telefon ettim Ben artk boanacam dedim. Hemen
anlamal olarak boandm. Biz boannca, kzm babasna ver-
di mahkeme ve babas da tekrar kzm Fransaya gtrd. Ben
84
de kt bir gecekondu eve tandm. O arada annem de benim
ziyaretime gelmiti. Evi ayrdmdan haberi bile yoktu. Annem
benim yanmda biraz kald ve kyne geri dnd. Benim iin
hayat o kadar zordu ki! Allaha krler olsun ki bir iim vard,
alyordum. 5 yl boyunca yaz-k altm. Ylbalarnda ocuk
bakyor, Trk Geceleri yaplrken otelde kalarak yevmiyeli olarak
gzleme yapyordum. Tek bama kirada oturuyordum ve sonra
annem klar benim yanma gelmeye balad. Yazlar Tokata gi-
derdi. O arada boandm eim, kzm yanndayken, ben sigorta-
l alyorum diye Fransa devletine bavurmu kendisine nafaka
vermem iin. ok zldm, Franszca da bilmiyordum. Tercme
ettirdim, bir sr para verdim. Vicdansz adam, neyse kzm 18
yana bastktan sonra bir daha mektup gelmedi. Bir gn karde-
lerim benim yanma Antalyaya geldi. Ben onlara Kardelerim
ben ev almay dnyorum dedim. Benim o arada amar ma-
kinem bile yoktu ama para biriktiriyordum, kirada oturmak is-
temiyordum. nk dul bir kadn iin kirada oturmak ok zor
oluyordu. Kardelerim de bana manevi destek oldu. Evimi aldm.
O arada boandm adam benden gizli sakl kzmz nianlam.
Benim haberim yok, kzm korkutmu. Neyse ki nianland kii
iyi bir insan. O da Antalyadayd ama benim haberim yoktu. Sonra
haberim oldu. Benim yanma geldiler, dnn Antalyada yap-
tk kzmn. Kzm ve ei halen Fransada yayorlar. 2 tane dnya-
lar gzeli torunum oldu, onlar ok seviyorum. Annem de bana
Kzm sen niye evlenmiyorsun? dedi. Ben istemedim ilk zaman-
lar ama annem beni ikna etti. Evlilikten ok korkuyordum. Kzm
evlendikten bir sre sonra ben de evlendim. Grc usul ile ta-
nmtk, iyi ki onu tanmm. kinci evliliimi yaptm eim
ok iyi bir insan. 8 yllk bir evliliim var ve ok mutluyum. Eim
nm at. Beni sosyal aktivitelere, kurslara gnderiyor. Byk-
ehir ASMEK kurslarna gidiyorum, ok eyler reniyorum. B-
ykehir Belediyesine ve alanlarna, ayrca hocalarmza ok
teekkr ediyorum. Sayglarmla.

85
 HAYATA TUTUNMAK, YENDEN
Fatma AVCI

Aclar zamana brakmak m kolay, yaanlan yok saymak

m? Hi kolay olmad kabullenmek ama yine zaman kazand, are
oldu. Bazen yamurlar kskandracak kadar gl saanaklarda,
bazen umarszca arkasna saklandm kahkahalarda. Yarm kal-
mak; usuz bucaksz llerde susuz yanmak gibi, aresizlik elini
kolunu baladnda rpnlarn sonusuz kalmas ok iyi bildi-
in bir meknda kaybolmak gibi bir ey
Neden ben, suumuz neydi? Nerden geldi bamza bu illet?
Birok soru cevabn bulamadmz. Genetikmi, evresel faktr-
lermi, hormonlu gdalardanm, baklk sisteminin kmesiy-
mi, ad da kansermi
Gnden gne solan iekler gibi, elinden kaybolan hayatlar;
direndike direncinin krld, sarldn kck umutlarn pa-
muk iplii kuvvetinde olmas, tutunduun ve her seferinde daha
sert yere akldn hayal krklklar, iki ka aras mesafesinde de-
dikleri lm. Ad souk ama kanlmaz son
Hi kolay olmad vazgemek. Dier yarnn artk yannda ol-
may ve hep yarm kalmak, aresiz zamana teslim olmak Bu-
rada balyor asl mcadele; yalnzsn bundan byle, lnmyor
lenle, sevdiini uurlaynca teki aleme, yrekte 40 mum yanar-
m ve her geen gn bir mum snermi acn biraz olsun hafiflet-
mek iin. Ama krknc gn son kalan mum bir mr snmezmi
ki onu unutmayasn diye
Zor gnleri ele dostla sarp sarmalarken hayata tutunuyor-
sun, kabuk balyor yaralar, ie kanasa da. te byle bunalm-
l, bolukta sallandm gnlerde arkadalarn tavsiyesi ile hobi
kurslarna katlyorum. Bir eyler rendike, el becerilerimi ge-
litirdike hayata tutunmak biraz daha kolaylayor, yeniden ken-
dim oluyorum.
ASMEK, at bu sanat ve hobi kurslar sayesinde ben ve be-
nim gibi birok kadnn elinden tutuyor. Yeniden hayatn iine
karyorsun, yeni insanlarla tanp bilmediin ya da bildiklerini
gelitirdiin birok dalda gzel kazanlar ediniyorsun. Bir eyleri
baarmann kvancyla daha dik duruyorsun. Bu sayede unutul-
mas mmkn olmasa da her geen gn biraz daha hafifliyor ac-
larn ve hayat devam ediyor.
86
 KADIN OLMAK
Smeyya DLMEN

Bazen kadn olduum iin ne kadar ansszm diyorum

Neden bir kadn ofr olmaz, hep kt araba kullanmakla sula-
nr? Neden bir kadn geceleri yalnz kamaz dar? Kadnlar m
ok kt, erkekler mi art niyetli? Kim kimden neden korkuyor,
akl ve saduyu bize verilmedi mi insanolu? Bir kadn neden bir
erkekle arkada olamaz, niye hep arkasndan dedikodu yaplr, ka-
ralanr? Ya da bir kadn neden gnah keisi olarak grlr? Ne-
den cehennemi kadnlar dolduracak denilir, ya da neden kadn-
lar anlamak zor derler? Btn yk omzumda gibi geliyor bazen,
annelik, ev ileri vs. sanki her ey bizim iin var edilmi. Ya da
bizim iin yok olmak zere.
Neden bir kadn bin kii ister bir kii alr denilir? Neden ka-
dn evlenince ayrlamaz, dul kadn damgas yer? Halide Edipin
Vurun Kahpeye romanndaki gibi, neden ta atlr kadna? Ka-
dn hkmdarlar neden tarihte ok azdr, ya da Hrrem neden
kt gsterilir ynetimi arkasna alnca?
Ama ben KADIN olmaktan memnunum yine de, tm k-
tlklere ramen, biz kadnlar seviyorum, seveceim! sterlerse
bana feminist desinler, kimin umurunda! Baarl bir kadn ola-
cam greceksiniz hepiniz mrm olursa, sa uzun akl kt gibi
sylemlerin aksine! Bu konu ok derin, sayfalarca yazsam yine de
anlatamam duygularm.

87
 ANTALYA N NE YAPTILAR?
Alev KNER

1993 ylnda Sdka zdil-Gardner ve 1994 ylnda da nci

zdil, Antalyada kendi istekleri dorultusunda orkestra kurmak
zere, o zamann Kltr Bakanl Mstear Profesr Emre Kon-
gar tarafndan grevlendirildiler.
Antalyaya 10.Ekim.1993 tarihinde ilk kez geldiklerinde, bu
gzel ehirde klasik mzik alannda hi bir ey olmadn gr-
dler. Orkestra kurmak iin setikleri bu gzel kentte kendileri
gibi bir ilk baarmay amaladlar ve bu nedenle Kltr Bakanl
bnyesinde ilk olacak Antalya Oda Orkestrasn kurmak zere
yola ktlar. O sralarda ehirde Antalya Oda Orkestras iin bir
konser salonu yoktu. Antalya Bykehir Belediye Bakan Hasan
Suba ile grerek, imdiki Antalya Atatrk Kltr Merkezinin
yapm iin alldn rendiler. Onlarn istekleri dorultusun-
da Almanyadan akustik mhendisleri getirten Belediye, salonun
yapmna hz verdi. Bir yandan orkestraya sanat alm snavlar
alrken, dier yandan da sadece yayl alglar iin kan kadro-
lara nefesli ve vurmal alglarn eklenmesi iin de almalara
baladlar.
Antalya Oda Orkestrasnn giri snavlar Bykehir Be-
lediyesi ek binalarndan birisinde, sobal bir odada yapld.
Trkiyenin ilk Oda Orkestras, ilk konserini Haziran 1995te An-
talya Sheraton Oteli Balo Salonunda, o zamanki Kltr Bakan,
Vali ve Mstear Profesr Emre Kongar ile Antalya Milletvekili
ve CHP Genel Bakan Deniz Baykaln da hazr bulunduu bir
ortamda verdi. Konser srasnda, salonun kaps, Antalya halknn
youn ilgisi nedeniyle oluan kalabalktan dolay kapatlamad.
Antalya Oda Orkestras daha sonra Gzel Sanatlar Galerisinde
bir sre daha konser vermeyi srdrd. Kltr Merkezi tamam-
landktan sonra, nceleri kendileri iin sahnesi geniletilen Per-
ge Salonunda konserler veren Orkestra, ilk ak hava konserini
Cumhuriyet Meydannda verdi. Antalya halknn byk cokusu
ile karlaan Orkestray, Senfoni Orkestrasna evirmek zere
halka sormay uygun gren Sdka ve nci zdili byk bir srp-
riz bekliyordu. mza vermeye gelen Antalyallarn, Bizim Oda
Orkestramz ne olacak? Eer ona zarar gelmeyecekse imza veri-
88
riz! demesi zerine kendilerine daha byk bir Senfoni Orkest-
ras ile daha byk konserler sz verildi. Bu da gsteriyordu ki
Antalya Halk Orkestrasna sahip kyordu. Kuruluundan bu
yana sadece 2 yl gemiti ama Antalya Oda Orkestras verdii
konserlerle halkn gnlne girmeyi baarmt.
27 Aralk 1997de Resmi Gazetede yaymlanan Bakanlar Ku-
rulu karar ile Antalya Devlet Senfoni Orkestrasna dntrlen
Orkestra, Trkiyenin 5. Devlet Senfoni Orkestras olurken, nci
zdil ve Sdka zdil de Trkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez
bir Devlet Senfoni Orkestras kuran en gen ve ilk kadnlar ol-
dular. Trkiyenin ilk Oda Orkestras olan Antalya Oda Orkest-
ras ile balayan ve Antalya Devlet Senfoni Orkestrasna uzanan
bu sre aslnda, Antalyada Klasik Bat Mziini ada mzie
kadar uzanan geni bir yelpazede sunmay, halk eitmeyi ve ken-
dilerinden sonra gelecek olan Opera-Balenin de nn aan bir
mzik serveni oldu. Bu yaananlar Antalya halkyla btnleen
baarl bir atlmd. Orkestra efi olarak nci zdil ve Orkestra
ef Yardmcs olarak Sdka zdil, kurduklar Orkestray yne-
tirken daima ada Mzii ve Trk Bestecilerinin eserleriyle
Antalya halkn buluturmulardr.
Bu, her zaman kltr ve sanat kenti olmasn arzuladklar
Antalya iin harcadklar aba idi. Bu abann da boa gitmediini
yine Antalya halk, 2004 ylnda Senfoni Orkestras kapatlmaya
alldnda, Orkestralarna sahip kmak iin binlerce imza ve-
rerek kantlad. Atatrkn kurduu devlet sanat kurumlarndan
olan Antalya, Adana ve Bursa Blge Devlet Senfoni Orkestralarn
kapattrmayan Trk halknn, sanat ve kltryle binlerce yldr
var olduunun bilinciyle sanat kurumlarna sahip kmaya devam
edeceini savunan Sdka zdil ve nci zdil, yurt dndaki sa-
nat yaamlarnda da glerini buradan alarak lkelerine hizmet
etmekteler.
Trkiyenin ilk Kadn Orkestra efi nci zdil halen 2009 y-
lnda atand Bursa Blge Devlet Senfoni Orkestrasnn Orkest-
ra efidir. Besteci ve Trkiyenin iki Orkestra ef Yardmcsndan
ilk kadn olan Sdka zdil ise Antalya Devlet Senfoni Orkestra-
sndaki grevini srdrmektedir.

89
 DDETN YIKAMADII KADIN
Tuba erife KPER

Sizlerle Anadoludan Aye isminde bir kadnn hikyesini

paylamak istiyorum.
Aye Hanm, Sivasn bir kynde doar. Fakat hepimiz ka-
dar ansl bir ocukluk geiremez ve henz 4 yanda iken anne-
sini kaybeder. O da babasn hem anne hem baba olarak grr.
Ataerkil bir toplumun ve zellikle bir Anadolu kynn getirdii
zorluklarn yan sra ayrca vey annesi ve aabeysiyle de mcade-
le etmek zorunda kalr. Byk bir kadnn bile yapmakta zorlana-
ca eyleri Aye Hanm kendini bildiinden beri yapar. Uruna
savat ilk ey okul olur. Kendisi okula gitmeyi ok ister, bunun
iin babasn bile ikna eder ancak okula balad hafta aabey-
si tarafndan srekli dvlerek okuldan karlr, en sonunda da
okuldan alnr.
Seneler geer ve Aye 18 yana girdiinde artk evlenmesi
gerektii sylenir. Anadoluda bir kz, ailesine kar kamaz. Bu
yzden o da gsterdikleri kiiyle evlenmeye sessizce boyun eer.
lk 3 ocuunu kyde dnyaya getirdikten sonra Kayseriye ta-
nrlar ve ei burada askeriyede memur olarak ie balar. Ancak
kyde liseyi bitiren tek kii olmann da verdii bir zgvenle ei
Alinin akl bir kar havadadr. Memurluk yaparken yurtdna
gidip gelmeye balar. Aye Hanm evine ve ailesine son derece
bal bir anne olarak, maddi durumlar ok iyi olmasa da kendi
abalaryla ocuklarn bakalar tarafndan gpta edilecek bir bi-
imde yetitirmeye alr. Buna ramen Ali Bey yurtdna gidip
gelilerini sklatrarak, ocuklar ve eini ihmal eder.
Bir gn herkes evde Ali Beyin yurtdndan dnn bek-
lerken Ali Bey gelir fakat beklenilen ekilde deildir bu geli. Aye
Hanm kolundan tutar ve adliyeye gtrr. Her eyi nceden
planlam olduundan Aye Hanmn sadece bir kda parmak
basmasn ister. Aye Hanm ne olduunu anlamaz ancak yine de
parman kda basar ve sorar: Ne oldu? Boandk! diye ya-
ntlar Ali Bey onu, Fakat formalite icab, yurtdna rahat girip
90
kmak iin. Karnnda 4 aylk bebei olduu halde Aye Hanm,
alaya alaya buna da Tamam der. Bu olaydan sonra Aye Ha-
nm her gn o ocuu drmeye alr ama baaramaz, en son
krtaj yaptrmaya gider fakat krtaj tarihi de gemi olduu iin
hibir ey yapamaz.
Derken en kk ocuk dnyaya gelir. Aye Hanmn btn
hayat yorgunluu onu grd an geer. Salar, yenidoana gre
olduka uzun, bembeyaz, tombul tombul, parma aznda, nur
topu gibi bir bebei verirler kucana. Fakat Aye, onu grdne
mi sevinsin, o ocuun babasz byyeceine mi zlsn bile-
mez. Yllar geer ve kk ocuk okula balar. Yurtdna yerlee-
rek, orada tekrar evlenen babasn 7 sene boyunca yalnzca birka
kez grr. Aye Hanm tm ocuklarnn eitimi iin ar gibi a-
lp, okuma-yazma bile bilmezken i hayatna atlr. Yemekleriyle
n sald iin, fabrikalarda a olarak almaya balar. Gndz
fabrikada alr, akam elii yapp satar, bunun yan sra ocuk-
larna da bakar. Tm bunlar yaparken aslnda sal da yerinde
deildir. Batan ayaa her bir organnda hastalk olan bu hanme-
fendi sadece anne yreinin verdii gle alr.
ocuklar da bu zor artlar ierisinde, her zaman baary
kovalayarak niversiteye balar. Hepsi de zel okullarda burslu
okuma baarsn yakalayarak, geleceklerine yn verir. Fakat bu
arada babasn da kaybeden Aye Hanm tmden yalnz kalr.
Bylece babalar evdeyken her gn kavga ve iddet grm olan
erkek ocuklarn psikolojisi tamamen bozularak anneleriyle
kz kardelerine kt davranmaya balarlar. Aye Hanm onlar
iin didinirken, erkek ocuklar babalarndan grdkleri iddeti
anneleri ve kz kardelerine uygularlar. Bir yerden sonra iddetin
dozu artar ve evde srekli kadnlara bak ekilmeye balanr.
Artan iddetin sonucunda da evde yaayan kadnlar intihara bile
kalkr.
Byle bir ortamdan uzak kalmak isteyen evin byk kz, bul-
duu ilk kiiyle evlenme karar alr fakat bu bir zm olmaz. Her
ey daha da ktye giderken evdeki huzursuzluklar da artar. Buna
ramen Aye Hanm kznn dnn gece gndz alarak en
iyi ekilde yapar ve onu evlendirir. Kz ise arad mutluluu bu-
lamadndan bu evlilii ancak 3 sene srdrebilir. Evlendii kii
91
ve onun ailesi tarafndan rk ayrm yznden(erkek taraf er-
kez, kz taraf Trk) iddet grr. Daha fazla dayanamayp anne
evine dnen kzn yine kucaklayan anne, onu eitimine kald
yerden devam etmesi iin dershaneye yazdrr ve niversiteye ha-
zrlanmasn salar. Ayn sene, olunu da dershaneye gnderen
Aye Hanm bu arada byk olunu da niversitede okutur. Gel
zaman git zaman ocuklarn niversiteleri biter fakat bu sefer de
baz istekleri yerine getirilmedii iin anneye iftira atma yoluna
giderler.
Anne, hem zorlu hayat artlaryla hem de bin bir zorlukla
yetitirdii evlatlarnn iftiralaryla urar. En sonunda ocuklar
amalarna ular ve anneleri akrabalar tarafndan dlanr. Byle-
ce ocuklar hem anneye kolayca bask uygulayabilir hem de sk-
tklarnda akrabalarndan maddi-manevi destek alabilir duruma
gelirler. Zaman geer, kk kz da byr ve bir erkek arkada
olur. Bir sreliine durulan sular tekrar frtnaya dnr, akra-
balar ve erkek kardeler bu sefer de kk kzn stne yrrler.
Fiziksel iddetin yan sra, kz eve kapatrlar. Liseyi yeni bitiren
kz niversiteye gndermemek iin dini eksik gerekesiyle ta-
rikat evine hapsederler. Gittii yerde tm iletiim aralar yasak
olduu gibi perde amak da yasaktr ve bylece kz byk bir dep-
resyonun eiine gelir. Fakat yle bir ey olur ki, gittii yerde ksa
srede kendini sevdiren kk kz, Bu kz zaten her eyin farkn-
da, iyi bir insan, burada kalp onun hayatn karartmanz neden?
diye sorularak tarikat tarafndan evine gnderilir. Kz evine d-
nerek, niversiteye gidecei gnn heyecann yaamaya balar.
Kendisine sorulmadan elinden alnan kzna tekrar kavumann
mutluluunu yaayan Aye Hanm bir gn bir telefon alr ve ses
tonu deiir. Merak eden kk kz, paralel hattan konumalar
dinler ve dnyas yklr. nk aabeyi telefonda, kk kzn
niversiteye gnderilmeyeceini syler. Bunun zerine kk kz
o akam evden kaarak, niversiteyi kazand ehre gider. Bir
darbe daha alan Aye Hanm kzna ulaamaz. nk kznn te-
lefonunu aabeyleri ceza maksatl ald iin, herhangi bir irtibat
sz konusu olmaz. En son nereye gidebileceini tahmin edip g-
rrler ve tekrar kz almaya giderler. Kz korkar ama tek bir sz
ister: Beni niversiteye gnderin. O kadar ikence yapld ama

92
umurumda deil, okumak istiyorum der. Anne de izin verir.
Yine her ey sakinleti derken kzn niversiteye gitmek iin
yola kaca akam aabey eline ba alp kz kardeleri ve an-
nesine saldrr. Aradklar halde polisin bile gelmedii o dehet
gecesi zorla da olsa atlatlr ve kz niversiteye balar. Dier kar-
deler de ilerine balayp evden ayrlr ve anne yalnz kalr. K-
k kz aabeylerinden tehditler almaya devam ettii iin sonun-
da savcla gidip kendi z kardelerini ikyet etmek zorunda
kalr. Bunun zerine Aye Hanm bir hayal krkl daha yaar.
nk ikisi de evladdr, biri zalim biri madur, biri daval, biri
davac. ektii ilelere ramen yine de ikyetinden vazgeirdi-
i kznn tek bir art vardr. Eer annesi iyi biriyle evlenip, en
azndan bundan sonras iin mutlulua bir adm atarsa ikyetini
geri alacan syler. Zaten kendisi hastalktan ve yann ilerle-
mesinden dolay alamaz durumdadr, vefasz evlatlar ise ona
bakmad iin baka aresi de kalmaz. Uygun birini bulup evlilik
karar alr. Zaten kz kardeleriyle senelerdir konumayan erkek
kardeler, bu karardan dolay annelerini de silerler hayatlarndan.
Aye Hanm ise kzlarnn desteiyle evlenir ve yeniden yuvasn
kurar.
Baar bunun neresinde mi?
Bu kadar zor artlar altnda 4 ocuun niversiteyi bitirme-
sini salamakla hem kendi sorumluluunu yerine getirir, hem de
lkesine ekonomik kalknma asndan 4 insan kazandrr.
Peki sonra Evlendikten sonra en ok istedii eyi yapar ve
okula balar. Evet, 52 yanda ilkokula gider ve diplomasn alr.
Diplomasn aldktan sonra kendini gelitirmeye devam ederek
53 yanda ehliyet snavna girer, okuma-yazmay yeni renme-
sine ramen snav kazanp ehliyetini alr. 54 yanda dini vecibe-
lerini daha da gelitirmek iin Kuran Kursuna kaydolup, 1 hafta
ierisinde Kuran renir. Son 2 senede salna daha ok dikkat
edip spor ve egzersizlere de balar. Ondaki azim ve sabrn btn
insanla ibret olmas dileklerimle

93
 KIZIM N
Nigar DURU

Nazmiyeyi 10 Ekim 2012 tarihinde, Saniye nlnn lm

haberini okurken duydu pek ok insan. Bizim tanmamz ise
Saniyenin mahkemesi srasnda oldu. Kzna iddet uygulayan
damadn mahkemeye verip mahkm olma srecinde delilleri
toplayan, bu arada Saniyenin iyilemesi iin 5 yl mcadele eden,
imdi de torununu kucaklayan kadnd Nazmiye.
imdi kendi azndan Saniye ile birlikte yaadklarna
kulak verelim: Saniyem sessiz, sakin, evinden dar kmayan
bir ocuktu. Bizi hi zmedi. lkokulu bitirdi ve babas Artk
okumasn dedi. Okumad kzm. alan kz istemez babas, o
da almad. Grc usul ile evlendi. Hi bize kar gelmedi.
Evlendi, evinin kadn oldu. Bir de torunumuz oldu, sevindik
hepimiz. Bir gn br kzmn bir arkada arad evimizi Acele
yetiin, Saniye hastanede dedi. Hastaneye gittim, bir kadnn
barts alm ortal. Birde baktm ki o benim kzm. Orada
ylece barrken anlatt bana olanlar. Damatla konutum
Ne oldu? Nasl oldu? diye sordum. Yapacam yaptm diye
cevap verdi. O zaman anladm olanlar. Hlbuki hi yle birine
benzemiyordu. Herkes ok ard. Bu adam nasl yapar bunu?
dediler. yi birine benziyordu. Biz hi beklemiyorduk byle bir
eyi.
Bize hi sezdirmeden hastaneden alt iyerine gitmi.
Doktor bana Saniyenin ikence sonucu barsaklarnn delinmi
olduunu, bunun iin rapor yazdn syledi. Doktor tedaviye
balarken, damadmn kaabileceini dnerek hemen iyerine
gittim. Maan alp i brakyorum demi. Hemen Emniyete
bildirip su duyurusunda bulunup yakalanmasn saladm.
Sonra kzm anlatt bana. Daha bir haftalk evliyken dvm
oklavayla. Sonra da Kimseye syleme, yoksa vururum seni tfek-
le demi. Bunun iin de sylememi kzm. Sonra da hep dvm
ve tfekle korkutmu. Bir gn kaynanasna dert yanm. Ama kz-
m kaynanas Severken haberim olmayacak da dverken mi ola-
94
cak demi. O yzden bir daha da kimseye sylememi ve Evlendi
gitti de geri dnd demesinler demi kendince.
Bir gn kocas eve 2 ocukla bir kadn getirmi ve Bunlar
birka gn bizde kalacak demi. 3-4 gn sonra da o kadnla ko-
casn yatakta yakalam. te o zaman bize syledi. Kocas Birine
sylersen seni vururum demi ama o yine de syledi bize. Babas
olsun, ben olaym ok kzdk damada. zr diledi bizden ve sz
verdi Bir daha olmayacak diye. Biz de inandk.
Bir gece kzm ilala uyutup tfein demiri ile barsakla-
rn paralam. ylece kanlar iinde brakp gitmi. Torunum
3,5-4 yandayd o zaman. Onu da evde brakarak, ylece kap
gitmi. Bir yandan kzmn iyilemesi iin hastane hastane dola-
rken, bir yandan da sulunun cezasn ekmesi iin avukatlar ve
mahkemeler ile urayordum. Sonunda yaralamak suundan 16
yl hapis cezas ald damadm olacak adam.
Torunumu aldm ve hem torunuma hem de kzma baktm.
Kzm bu arada 4 kere ameliyat oldu. Hastanede bandan hi ay-
rlmadm. Yaatacam seni dedim hep. nceleri hi desteim
yoktu. Vakit bulduka gndelie gidip evin geimini salyordum.
Daha sonra Kadn Danma ve Dayanma Merkezinin aracl ile
deiik yerlerden, belediyeden destekler almaya baladm. Kzm
5 sene boyunca st, yourt ve bir de mama yedi. Oturamyordu,
hep yatakta yatyordu. Bu ekilde 5 sene baktm ona. Onu byle
brakmayacam, ayaa kaldracam, iyiletireceim dedim hep
kendi kendime. Anaya evlad yk olur mu hi? Yk olmad bana.
Hep yaasn istedim, ocuuna doysun istedim. Son ameliyata gir-
meden nce Kzm sana emanet ediyorum. Ona daha iyi bakar-
sn sen, kimselere verme sakn. Bana bunu yapan kzma da yapar.
Kimselere verme sakn! diye vasiyetini syledi. Son ameliyattan
kamad kzm, onu yaatamadm. Ama torunumu yaatacam.
Kzm okutamadm ama torunumu okutacam. kence lmle
sonuland iin Kadn Danma ve Dayanma Merkezinin g-
nll avukatlarnn da yardmyla yeniden dava ald. Ben kzm
yaatmak iin mcadele ettim ama sulunun da cezasn bulmas
iin mcadeleye devam ediyorum. ok yoruldum ama torunum
iin imdi her eyi yapmaya hazrm.

95
 BYK MCADELENN UMUTLU SONU
Glsm KABADAYI

Ben Glsm Kabaday, 1972 ylnn Temmuz aynn 21inde

Antalyada dodum. Annem beni, doumdan hemen sonra anne-
anneme verdi ve benim hayat mcadelem o dakikadan sonra ba-
lad. 5 yanda babam kaybettim ve annem, amcam ile evlendi.
Bu yamdan sonra da iddetin, acnn, sevgisizliin, yalnzln
ve aresizliin ne demek olduunu yaayarak, mcadele ederek
rendim. Beni anneannem bytyordu fakat ayn evi payla-
yorduk annemlerle. Onlar evin st katnda, anneannemle ben de
alt katta oturuyorduk. Annem amcamla istedii hayat yayordu
ama evladn hi dnmyor, elinin tersi ile itiyor, ayakaltnda
dolamam istemiyordu. Zamanla iddet de balamt.
7 yandaydm, ilkokula yeni balamtm. Annem ve amcam
bahede sera ileri ile urayordu. Ben de bu serada gece-gndz
alyordum. O yataki ocuun yapamayaca zor ileri yapt-
ryorlar, zorlandm zaman kzyor, ileri bitirmemi istiyorlard.
Antalya mam Hatipin ortaokulunu bitirdim.
15 yandaydm. Dnyalar iyisi, bana her zaman destek olan,
bana bir baba, anne, sevgili, arkada olan deerli eimle evlendim.
Ama mcadele devam ediyordu, bu defa mutluydum fakat ocu-
umuz olmuyordu. Tedavilerden sonra 3 tane evlat sahibi olduk.
Eimin mal varl vard, durumu iyiydi. Gzel bir hayatmz var-
d, ocuklarmla birlikte huzurlu, mutlu ve salkl bir ekilde ya-
yorduk. Ta ki bir gn karanlk gler, mal varlmz elimizden
alncaya kadar. Bu defa da hayat ve ayakta kalma mcadelemiz
balad. Annemin bize verebilecek bir lokma ekmei vard, nk
durumu ok iyiydi fakat bizden bu bir lokmay esirgedi. ocuk-
larm kkt, her eyi anlayamyordu. Ekmek, st, yiyecek bir
lokma bir eyler istiyorlar fakat elimden bir ey gelmiyordu. Eim
rahatszd, buna ramen eve ekmek getirmek iin bir yemekhane-
de bulak olarak ie balad. ocuklar ufak olduu iin gndz
ben bulakda alyordum, gece de eim gidiyordu. Bu arada
elimizden evimiz de gitmi, ortada kalmtk. 4 yl boyunca kimi
zaman a, kimi zaman tok bir vaziyette dostlarn, komularn sa-
96
yesinde ayakta durmaya altk.
Bu kouturma esnasnda grmcem 2008 ylnn Temmuz
aynda, ameliyat olmak iin Akdeniz niversitesi Hastanesine yat-
t. Ameliyat sonras youn bakma alnd. Ben de bu arada grm-
cemin yanndaydm, bakacak kimsesi yoktu ve ben ona bakyor-
dum. Sebep bu ya; basit bir ameliyat sonras durumu arlam
ve grmcem youn bakm odasna alnmt. lm-kalm sava
veriyordu. Ben, 30 Austos Zafer Bayramnda yine youn bakm
odasnn nndeyken bir hasta getirdiler.
3 ara arpm, erkek, kaza olarak 65 kiloda yaral bir gen
geldi, durumu ard ve youn bakm odasna aldlar. 3 aydr g-
rmcemin bakm iin ben de hastanede kalyordum. Uzun sreli
kalmam gerekince, alan personel ve hasta yaknlarn tandm.
Onlara elimden geldii kadar yardm ediyor, ynlendiriyor, bilgi-
lendiriyordum.
Hastaneye gelen bu yaral gencin de yannda ne bir yakn,
ne de ona yardm eden bir insan vard. Onun durumunu da ya-
kndan takip etmeye baladm. Bir gn bu yaral gence kan lazm
oldu. 8 nite taze kan gerekiyordu. Ben hemen etrafmdaki kii-
lerle irtibat kurdum. Hasta yaknlarndan tam 8 nite taze kan
bulmutum ve bu kanla birlikte umuda yolculuk balad.
1 Kasm 2008 gn grmcemi kaybettim. Cenazeden sonra
tekrar hastaneye gittiimde, Umutun hl youn bakmda oldu-
unu rendim ve onu ara sra ziyaret ettim. 17 Kasm 2008de
Umutu 30 kg olarak servise kardlar. Bu arada ben Umutu yal-
nz brakmamak iin her gn hastaneye giderek ona bakmaya
baladm. Bu defa ki mcadelem de Umut iindi. nk kimsesi
yoktu ve hayatta tek banayd.
Ben de aclar, zorluklar ektiim iin onu kendime yakn
hissettim ve eimin rzasyla ona hastanede bakmaya baladm.
ocuklarm da bymt ve beni anlayla karlayarak bana
destek oluyorlard. Ama bu mcadelem ok zor bir mcadeleydi.
Hastanede her trl insanla karlayordum. Her kafadan bir ses
kyordu. Herkes, her eyi konuuyordu. Umutun her tarafnda
makineler vard. 3 ara arpmt Umuta ve ona beyin felci dedi
doktorlar. Beslenme yoktu, makineye balyd, solunum cihaz-
97
laryla nefes alyordu. Her tarafnda krklar vard ve ayaklar da
tutmuyordu. Benim o anda grdm, Umutun gzleriydi. Bana
yalvaryordu Anne beni kurtar, bana yardm et diye yalvaryor-
du. Ben o anda hi dnmeden kararm verdim. Ne olursa ol-
sun, Umutu kanatlarmn altna alacak, onu koruyacak ve iyile-
tirecektim.
Ve ben bylece, hibir zorluu dnmeden, onu kanatlar-
mn altna alarak byk bir kuvvetle mcadeleme baladm. nce
hastanede oturmak iin bir sandalye buldum, nk gece-gndz
oradaydm ve oturacak, dinlenecek yer yoktu. Bu defa da perso-
nel tarafndan hakarete uradm Sen kimsin? Hastann yakn
deilsin, arpan kii deilsin. Senin burada iin yok, git evine.
Ayakaltnda dolama demeye baladlar. Ama ben ylmadm, her
eyi sineye ektim. Gizli gizli aladm. Arada bir eve gidiyor, evin
ihtiyalarn karlyor tekrar hastaneye geliyordum.
Bu ekilde yaklak 2 yl hastanede kaldk. Bu arada ameli-
yatlar yapld, ailesi arand. Yeni bir kimlik kartld nk kim-
lii bile yoktu. Umut iin her trl zorluu amaya alyordum.
nk onun yava yava hayata tutunma isteini gryordum.
Yava yava normal beslenmeye balad ve artk yaplan tetkiklere
de karlk veriyordu. Umut da byk bir abayla yaam savana
balamt ve bu mcadeleyi birlikte kazanacaktk. Mutluydum,
abalarm boa gitmemiti ve Umut iyileecekti. Umutun eve
kmas gerekiyordu, nk hastanede enfeksiyon kapabilirdi.
Devlet, bana ocuu vermiyordu, ben mcadeleye devam dedim.
Sen bu ocua bakamazsn dediler, nk ben fakirdim. Has-
tane bana ocuu ancak koruyucu aile olarak vereceini syledi.
Eer byle olmazsa da Umutla Glsm Anne burada kalacak
diye art kounca Umut bana verildi. Bylece biz, hastaneden -
karak eve geldik.
Meer asl mcadelemiz burada balayacakm. Yanmda
olan, bana gler yz gsteren, Her zaman arkandayz, sen kork-
ma diyen dost bildiim insanlar beni yava yava terk etme-
ye balad. Herkesin bir kar vard kendi kafasnca, Umutun
stnden Glsm nasl kandrabiliriz? Onu kendi istediimiz
ekilde nasl ynlendirebiliriz? Nasl kullanrz? gibi dnceler
balamt insanlarda.
98
 Allah o kadar byktr ki, Rabbim, o zorluklardan bizi sa
salim kard. Umut, artk baz eyleri anlyor, konumalara ne ka-
dar cevap veremese de (nk konuamyor) hareketleri ve bar-
masyla isteklerini anlatabiliyordu. Bu mcadelemiz 5 yl srd ve
nihayet bu 5 yln sonunda biz de sesimizi yava yava duyurmaya
baladk. Televizyonlarda ailesini aryorduk. Yine bulamadk an-
nesini. Herkese, her yere ar yapyor fakat bu haykrmza bir
karlk alamyorduk. Ta ki Moskovadaki bir televizyon kanal se-
simizi duyana kadar! Bu kanal bize gelerek Sesimizi duyduklarn
ve btn dnyaya Umut ve Glsm annenin yalnz olmadklarn,
onlarn arkasnda olacaklarn, din, dil, rk gzetmeksizin her tr-
l yardm yapacaklarn ve Umutun ailesini, Rusyada bulunan
btn byk kk devletlerde arayacaklarn sylediler. Ve tm
bunlar, bir belgesel ekimiyle televizyon yaynnda anlattlar.
Ama bu da yanl anlald. nk analarn kanayan yreinin
acsn, kimse bilemez. O analar, evlatlarna kavumak, evlatlar
da analarna kavumak ister. Ben bunu anlatmak istiyorum fakat
yine yanl anlalyorum.
Bu mcadelemden asla vazgemeyeceim. Umutla yaa-
maktan, ona bakmaktan ben hibir zaman yksnmedim. Onu
tandma, onu byttme ve onun her gn daha iyiye gitti-
ine ok seviniyorum, ok mutluyum. Et trnaktan ayrlmaz. Ben
de onun bir annesiyim. Bundan sonra da yaammda Umut iin
mcadeleme devam edeceim.
Yllardr yaadm aclar, rpnlar, bu mcadeleyi ne ka-
dar anlatmak istesem de ne kadar yazmak istesem de kalemlere,
ktlara sdramam. Bunu yaamak gerekir. ekmek gerekir. Bir
Kolay gelsin, eline salk demek yeterli deildir. Btn bunlar
yaamak, grmek, anlamak gerekir. Bir lokma ekmein nasl pay-
laldn, o bir lokma ekmein nasl kazanldn bilmek gere-
kir. Gnln sd yere, her ey sar. Dileimiz Umutla birlikte
nice umutlu, gneli, huzurlu gnleri birlikte yaamak

99
 BENM UMUDUM VAR
Mehtap Z

1981 ylnda, Diyarbakrn Bismil ilesinde dnyaya geldim.

ocukluumu pek hatrlamam, hem zaten gzel denebilecek ok
az kare var, o yllara ait hatrmda kalan. Ben 9 ocuktan yedin-
cisiyim, 2 tane de benden kk bir kz, bir erkek kardeim var.
Orada erkek ocuuna pek nem verirler. Babamn 2 erkek ocu-
u oldu fakat gerisi kz ocuk olunca bir erkek ocuumuz daha
olsun diye 5 kz ocuu dnyaya geldi. Nihayetinde 1 erkek ocu-
u daha dnyaya gelince onu herkesten ok sevip ok saydlar. O
zamanlar, kadnlar korunma yntemlerini pek bilmedikleri iin
kaderlerine mahkm oldular. Canm anam, tam 9 ocuk annesi
oldu. Babam Bismilde tannm en mert, en cmert, hatr bili-
nen kymetli bir adamd. Ekonomik durumu ok iyi saylmazd.
Geliriyle ancak ailesini geindirebilecei kk bir kahvehanesi
vard. Onu da ok zor artlarda iletirdi. Babama neredeyse hi
yardmc olmayan, haylaz bir aabeyim vard. ok apknd ve ii
gc kzlara taklmaktan ibaretti. Babam tek bana idare ederdi
kahvehaneyi ve biz kzlarn ok severdi, hep derdi ki Olursa kz-
larm bana olur. Babam, canm babam o dnemler kanser denen
illete yakalanmt. ok sigara itiinden grtlak kanseri olmu-
tu ama kimseye sylemezdi. Bizlerin zlmesini istemezdi ama
sonunda btn aile renmi onun doktora gitmesini istemiti.
Bir gn doktora gitmeyi kabul etti ve doktor ona ac gerei sy-
ledi Ameliyat olman lazm, boazna alet taklacak, ordan nefes
alp verirsin. Sesin deiecek, bazen yediklerin o aletten dar
szabilir. Ama ameliyat olmazsan az mrn kalm. Babam, ok
gururlu bir adamd, bunlar kaldramazd. Nasl olur da benim
yediklerim itiklerim boazmdan darya szacak. ocuklarm
hep buna ahit olacak ve zlecekler. Bunu kabul edemem dedi.
Btn aile onu ikna etmeye alt ama ikna olmad babam. Bir
sre bu ekilde devam etti, gitgide ktleiyordu ve sonunda sesi
tamamen ksld. Artk, iaretlerle anlayordu, alacak duru-
mu da kalmamt, ylece yatyordu. O gnlerde yiyecek doru
drst bir lokma ekmeimiz olmazd. Halalarm etler, yemekler

100
piirip babama getirirdi Yesin de kuvvetlensin diye. Biz en k-
k 3 karde, babamn karsna dizilip otururduk. Bizim yemee
saldrmak gibi bir huyumuz yoktu, ailemiz bize byle retmiti.
kram edilmeden asla kimsenin sofrasna oturmazdk, hatta ba-
zen ikram edilse de yabanclarn sofrasna oturmazdk. Babamn
boazndan asla bizsiz bir lokma dahi girmezdi ve bize ikram
ederdi yiyecekleri. Fakat halalarm Brak Keko sen ye, ye de kuv-
vetlen derlerdi. Biz de babamn bir an nce kuvvetlenip ayaa
kalkmasn isterdik ve asla yemezdik. Keko, karde anlamndayd
ve halalarm babama hep Keko derdi o zamanlar. Evet, hepimiz
kktk, ablalarm tarlada alp eve katkda bulunmak istese
de babam izin vermezdi. Gnlerce gizli gizli alard ama bize asla
yanstmazd.
Babam ameliyat iin nihayet ikna olmutu. nk ardnda
tam 9 kk ocuk brakacakt. Sonunda ikna olmu Diyarbakrda
bir hastaneye gitmiti ancak maalesef babamn mr dolmutu
ve doktora grnemeden hayatn orackta kaybetti. Eve dndk-
lerinde mahalleden durmadan korna sesleri geliyordu. Arka so-
kakta arkadalarmla trencilik oynarken komaya baladk te
bir gelin ve damat geiyor diye kotuk. Baktm ki evimizin n
kalabalk, hemen arabann kapsna gittim. Babamn cansz bede-
ni halamn kollarnda, iri heybetli gvdesini zorlukla karyorlar.
Annem, ablalarm haykrlar iinde, anladm ki babam lm.
Artk babam yoktu. Ben 5 yamda babam kaybetmitim. Anam,
canm anamn ite orda balad hayat mcadelesi. Tam 9 bakma
muhta kk ocukla tek bana 35 yanda dul kald. Elinde-
ki avucundaki her eyi satm, babamn hastalnda harcamt.
Ne bir kahvehanesi vard, ne de bir evi. Hayatta tutunaca, aileye
destek kacak hi kimsesi yoktu. En byk aabeyim askere yeni
gitmiti. Annem isteseydi evlenebilirdi, yoksa 9 ocua nasl ba-
kacakt? Ama annem istemedi evlenmek, ocuklarna kendi ba-
kacakt, onlarn dalmasn asla istemezdi. Btn yk anneme
ve kulaklarndan biraz engeli olan emsettin aabeyime kalm-
t. Annem zenginlerin budaylarn elemek ve elenen budaylar
dvmek iin evlere giderdi. Ablalarm ise tarlaya, gnlne a-
lmaya giderdi. Biz 4 ocuk evde yapayalnz kalrdk. O yalar-
da ocuklar eve ve kendilerine zarar verebilirdi ama annem bizi

101
ok iyi yetitirdi krler olsun. Tam evimizin dibinde halamn
evi vard ama o bile gelip bize gz kulak olmazd. Halalarm hep
kocalarn bahane ederek bize sahip kmadlar. Benden byk
olan ablam bize annelik ederdi. Evde yemeimizi yedirir, zorla ya-
trrd, korkutarak veya arklar syleyerek bir ekilde uyuturdu.
Annem eve gelinceye kadar da bizi uyandrmazd. Biz annemizi
grmek istediimizde, alt yere giderdik ama annemi me-
gul edeceiz diye o zengin kadnlar gelmemize izin vermezdi. Biz
alar, annemizin almasna izin vermezdik ama annemiz al-
maya mecburdu. Nasl geinirdik ki yoksa? Annem hep orba ve
yarma pilav yapard, ben de yemezdim, ok inatydm. Yokluk-
tan hep byle yemekler yapard annem. Bir keresinde yine yarma
pilav yememiim, babam da esmer olduumdan dolay Yersen
beyaz olursun demi ve ben de bu sze inanarak yemiim. Ab-
lalarm kk diye kimse tarlaya gtrmezmi ama Ayfer ablam
zorla gitmek iin direnirmi. O da para kazanmamz gerektiinin,
eve katkda bulunmamz gerektiinin ok iyi farknda olan biriy-
di. Evde en alkanmz, ev ilerinde de en alkanmz ve en
titizimizdi. Annem dourur, o bakard bize, adeta kk anneydi.
Sonunda aabeyim askerden dnd ve o da bir iin ucundan tut-
mak istedi ama meslei yoktu. O da tarlada alrd ya da ayclk
yaparak para kazanrd. Kzlarn okumasna izin verilmedii bir
dnemdeydik. Ablalarm hi okumadlar, halalarm hep Kzlar
okul okumaz deyip babamn beynini ykarlard ama o zaman-
lar akam okullar vard ve okuma-yazma retirlerdi. Ablalarm
birka defa oraya gitmiler biraz okuma-yazmay renmilerdi
ama okul sevdas ilerinden hi kmamt. Zeynep ablam Biz
okumadysak da bizden kklerini muhakkak okutacaz de-
mi. Babam yaam olsayd biz de okuyamazdk. Aabeyime s-
rar etmi, o da sonunda izin vermi ama ilkokula kadar izin ver-
mi. Ablalarm ona da raz gelmi, benden byk ablam okula
balad, ardndan ben de devam ettim. Aabeyim askerden dn-
dkten sonra bir gn, komumuzun kzn grm ve ona gnl
verdi. Deliler gibi ak oldu Onu bana isteyin dedi ama kzn ai-
lesi zengindi. Durumu da bizden iyiydi, bizim gibi fakir bir aileye
kzlarn verirler miydi? Annesi Size verecek kzm yok! demi,
aabeyim de O kz ya benim olur, ya topran demi. Defalarca
istedik, her seferinde de ret cevab aldk. Bir gn aabeyime iki
102
fabrikasndan i teklifi gelmi, snava girip kazanrsa iki fabrika-
snda kadrolu olarak ie balayacakt. Aabeyim de hemen kabul
etti ve kazand snav. Artk onun bir meslei vard ve ona kzla-
rn vermemek iin bir sebepleri kalmamt. Tekrar kz istemeye
gittiler, onlar da artk ii gc olan birine kz vermemeleri iin
bir sebepleri olmadn biliyorlar fakat yine de kz vermek iste-
miyorlard. Bir artlar varm, biz de bir kzmz onlarn oluna
verecekmiiz. Ailem ona da raz geldi. Yeter ki aabeyim kendine
ve evreye zarar vermesin, bamzda babamz yok, o bizim ba-
bamz yerinde, onu da kaybetmeyelim diye ikna oldular. Byk
ablam vermek istediler ama onlar bunu da kabul etmedi ve evin
en gzel kzn, gen kzlarn en kn yani 15 yanda olan
ablam, 35 yandaki en byk oullarna istediler. Kimse buna
raz gelmedi, nasl gelebilirdi ki? O daha kckt, byk kzlar
varken k niye? Onlar ii tamamen zorlatrmak ve de evde
kalm oullarn bedavadan evlendirmek istiyorlard. Aabeyim
her eye ramen o kz istiyor ve ablam zorluyordu Neden kabul
etmiyorsun, sevgilin mi var yoksa? Onu kabul etmezsen kendimi
ldrrm! diye tehdit ediyordu ablam. Daha kckt ve ev-
lilii aklnn ucundan bile geirmezdi ablam ama aabeyim hl
Yoksa sevgilin mi var? diye srarla stne gidiyordu. Hem mm-
kn myd bizim sevgilimizin olmas? Olsayd, sonumuz lm
olurdu! Ablamn sevgilisi de yoktu ama istemiyordu, kendinden
kat kat byk biriyle nasl evlenirdi? Aabeyimin srar ve Ken-
dimi ldrrm demesi, ablama kar yol brakmamt. Anlaya-
canz Douda ska konuulan berdelli evlilik, bizi de bulmutu.
Ailece sevinelim mi, yoksa gencecik bir kz yaa byk ve iste-
medii biriyle evlendirdiimize zlelim mi bilemiyorduk. Abla-
mn evden gidii srasnda sanki herkes yasta gibiydi. Ortada bir
tek mutlu kii vard, o da aabeyimdi. nk sevdiine kavua-
cakt. Ama annem her eye ramen ee dosta kar gl olmaya
alyordu, ya olunu kaybedecekti ya da kzn vermek zorun-
dayd ve nitekim seimini kzn oluna kurban etmekten yana
yapt. Ablam zor gnler bekliyordu. Sevmedii biriyle evlendii
yetmiyormu gibi, evin iinde kaynbaba-kaynvalidenin yan sra
bir de grmcenin zulmyle kar karyayd. Ablam, dnya g-
zeli, dnya iyisi bir kadnd. ektii tm zulm bizden saklar, asla
yanstmazd. Ama biz bazen rastgele evine gittiimizde, kayna-
103
nas kar-k-souk-yamur demeden, byke bir baheleri var-
d, orda evin btn ilerini ona tek bana yaptrrd. Ablam asla
kar gelemezdi. Ablam, annem zlmesin diye hep iyi olduunu
sylerdi. Ablam ilk ocuuna hamile kalmt ama kaynvalidede
hl acma yoktu, o souk havalarda durmadan i kartr, abla-
ma i yaptrrd. Ablamn bedeni bunu kaldramad. Bir gn biz-
den habersiz hastaneye gtrmler, ablam kanama geirmi ama
hl hastaneye gtrmemekte direniyorlar. Ablam baylnca, apar
topar gtrmler ve bizim bundan hi haberimiz olmad. Ablam
tm bunlar bize iyiletikten sonra anlatt ve zaman getike de
onlara kar tahamml kalmad. Ablam, enitem denen adama
srarla Evden ayrlalm diyor ve birlikte karar vererek bir ev bu-
luyorlar. ok khne, berbat, iinde insann zor barnabilecei bir
ev olmasna karn ablam yine de ona raz geliyor En azndan bir
evim olur, zulmden kurtulurum diye o khne eve girmeyi kabul
ediyor ve orada da ikinci ocuuna hamile kalyor.
Fakat yaad eyler onun bedenine ok ar geldi, kapt
hastalklar, enfeksiyonlar sonucunda da ablam kansere yakalan-
d. Yaadklarn o kk bedeni kaldramad, sonunda bu illete o
da dt. Zaman kaybetmeden daym onlar Antalyaya gtrd.
Orada tedavi olacak, ei de orada alacakt bu nedenle Antalyaya
tandlar. Biz ise Bismilde hayat mcadelemize devam ediyoruz.
Ben ilkokulu bitirdikten sonra okumama izin vermedi aabe-
yim Kzlar okumaz, okursanz o.. olursunuz diyerek okutmad.
Aabeyim evrenin basksyla bizim zerimize ok gelirdi Yok
unu giymeyin, bunu giymeyin, oraya gitmeyin, buraya gitme-
yin. Halalarm aabeyime hep Baclarna sahip k, babanz yok,
kzlara laf gelmesin. Pantolon giymesinler, rtnsnler, erefimiz
bozulmasn falan filan derlerdi ve aabeyim de gelip bunu bize
yanstrd. Bu arada o da iki fabrikasnda alrken alkol denen
illete yakalanmt. Her gece alkol ier, eve gelir hi sebepsiz tar-
tma karr, anneme, bizlere hakaretler tehditler eder, bazen de
yok yere iddet uygulard. Sebebini hi bilemezdik ama her gn-
mz bir kbus gibiydi. Neymi? Aabeyim bize byle davranrsa
biz de ondan korkup kz olduumuz iin, namusuna erefine laf
getirmezmiiz! Amac bizi imdiden korkutmakm, aabeyimizi
artk grmek dahi istemiyorduk. Ben, artk bu hayat yaamak is-

104
temiyordum. O evde de en inat bendim, kafama bir ey taklnca
illa onu yapmalydm. Komumuz olan bir mdr Bana neden
dardan ortaokulu okumuyorsun? dedi. Ben de gizlice snavla-
ra katlp kazandm. Sonra o mdr stersen liseyi de okursun
demiti. ok heyecanlandm, Bu hayattan kurtulmalym. Liseyi
bitirirsem niversiteye de gider, bir meslek sahibi olur, bu hayat-
tan da kurtulurum diye dndm. Ama ben liseye gitmek iste-
diimi nasl sylerdim aabeyime, ondan nasl izin alrdm? 3 ay
dndm, kaytlar bitmeden sylemeliydim. Aabeyim yine bir
hafta sonu Diyarbakrdan gelmi, 2 gn bizde kalmt. Cesare-
timi toplayp onun iyi bir zamanna denk getirip sylemeliydim
ama hl cesaret edemiyordum. Ya ret cevab alrsam, ya bana
kzarsa, ya dverse okumak istediim iin? Pazar sabahyd, aa-
beyim hazrlanp Diyarbakra gidecek ve en az 2 ay gelmeyecekti.
Kaytlarn son gn gelmi geiyordu ve neredeyse kontenjanlar
dolmak zereydi. Aabeyim en son ayakkabsn giyecekken he-
men kalktm, abucak aabeyimin ayakkabsn ayana uzattm
ve banda durdum. Bir ey syleyeceimi fark ederek sordu, ben
de titrek ve rkek bir sesle Liseyi okumak istediim iin ondan
izin almak istediimi syledim. Bir sre sustu, ok korkmutum
ya izin vermezse diye. O an Tamam dedi. Birden nerdeyse -
l basacaktm ama aabeyimizden ok ekinirdik, iimde l
basmtm bile.
Hemen ertesi gn kaydm yaptrdm ve okula baladm.
Okulu dardan bitirip de liseyi okuyan en baarl renci ol-
mutum. ok gurur verici bir eydi ve aabeyim de bununla gu-
rurlanyordu. ten ie aslnda aabeyim de okumamz isterdi
ama hep evrenin etkisinde kalrd, kz olduumuz iin. Ya baa-
rl olamayp aabeyimin erefini lekeleyecek bir ey yapsaydk?
Babamzn olmamas aabeyimin zerinde byk bir yk gibiydi
ve sanrm sorumluluk almak istemiyordu. Liseyi ikinci snfa ka-
dar okudum fakat aabeyimin korkulu gnleri hi bitmiyor aynen
devam ediyordu. Bir eyleri bahane edip iip iip her hafta sonu
gelir ve hayat zehir ederdi bize. Daymla aralarndaki bir incir
ekirdeini bile doldurmayan tartmalardan dolay cn an-
nem ve bizden alrd. Hayat artk ekilmez olmutu. emsettin
aabeyim de Antalyada daymlar ve ablamlarla yayordu. Annem

105
bir karar vermiti ve evinden, o ok sevdii yurdundan ayrlmak
zorundayd artk. Bir gn aabeyim emsettini arad Olum biz
artk dayanamyoruz, aabeyin bize bir rahat vermiyor. Buradan
tanmak istiyoruz ne dersin? dedi. Aabeyim de Tamam anne,
zmire Zeyneplerin oraya gidelim. Hem orada fabrikalar var kz-
lar da alrlar dedi. zmirde Zeynep ablam vard, onu da aabe-
yim ii gc olmayan bir arkadayla srf arkada istiyor, ablam
seviyor diye evlendirmiti. Ablam, aabeyime kar gelemediin-
den, sevmedii biriyle evlenip kaderine raz olmutu. Biz artk
zmire tanacaktk, okulumdan o ok sevdiim arkadalarmdan
ve Bismilimden ayrlacaktk. Her birimiz bir yere dalmtk.
emsettin aabeyim Antalyada, Ayfer ablam -kanser olan ve ikin-
ci ocuunu da dnyaya getirip bakacak durumu kalmayan git
gide hastal arlaan- ablamn yannda. Diyarbakrda da ilk
gz armz, gzmzden sakndmz inomuzu, Azatmz
yani byk aabeyimin ocuklarn braktk ve artk biz de z-
mirdeydik. Arkadam Emine her aradnda Yoksa sen bizi
unuttun mu? derdi. Nasl unuturum Eminem, canm arkadam,
ocukluum, nasl unuturum seni, o mis kokulu memleketimi
doup bydm yeri, nasl unutabilirim ki? zmirde 3-4 ay
fabrikalarda zor artlarda altk. Douluyuz diye dlandk, ev
bulamadk Doululara ev yok! dediler. Fabrikalarda alrken
paramz alamadk, kar da gelemedik. ok zor eyler yaad-
mz zmirde en son gece ac bir telefon sesiyle uyanm annem,
telefon Antalyadan. Ayfer ablam Anne hemen bu gece biletleri
kesin, hepiniz Antalyaya gelin demi. Annem anlam bir ey ol-
duunu ve haykrmaya balam Nilfere bir ey mi oldu? diye.
Ablam alayarak Hayr anne, Nilfer burada bir ey olmam.
stersen konu ama sizi grmek istiyor demi. Nilfer ablam tele-
fonu alm Hayr anne, bir ey yok diye teselli etmi annemi.
Annem de onu zmemek iin ikna olmu gibi davranm ama
ate bir kere annemin iine dmt. Ablamn arlatnn far-
kndayd annem, hemen bizi arad. Biz bir tekstil fabrikasnda 4
karde gece vardiyasnda alyorduk. Annem zin aln, bizim
bu gece acilen Antalyaya gitmemiz gerekiyor dedi. Biz de anla-
mtk ablama bir ey olduunu, hemen eve dndk. Biletler ke-
sildi, zmir-Antalya yolu bize sonu gelmez bir yol olmutu o gece.
Sabah Antalyaya vardk ve nihayet ablamlarn evine ulatk. Her-
106
kes selamlap prken gzmn nndeki ablam hi fark et-
memitim. nk ablam deil, sanki yal bir teyzeydi o. Gzelim
salarndan, o gzelim kalarndan bir iz dahi yoktu. Kanser illeti
yznden hepsi dklmt, sonra fark ettim ama i iten ge-
miti. Ablam ok zlm ocuklar bile beni tanyamad farkn-
da msnz? ocuklarn karsna byle kmay hi istemezdim
dedi ve ben ok zldm o szn duyunca. Ablamn yannda 2
gn kaldk, ablama daha doyamadan o ikinci gnn sabah bir
haykrla uyandm. Annemler, ablamlar yine feryat figan Abla-
m, o dnyalar gzeli ablam, nur yzl ablam kaybetmitik. Ar-
dnda iki kk yavrusuyla bizi brakp gitmiti ablam, lrken
bile yz glyordu. Gzlerimle grdm, bir an lmemi ab-
lam, glmsyor dedim ama nafile ablam cansz bedeniyle kar-
mzda ylece yatyordu. Glyordu nk gz arkada kalma-
mt, hepimizi grd ve ocuklarn emin ellere brakt. Ayfer
ablam hep ocuklara bakt ve de hep bakacakt, daym Artk siz
de buraya tann. ocuklara bundan sonra siz bakacaksnz
dedi. Evet, tek are buydu. zmirden Antalyaya tandk, yine hi
bilmediimiz, yine almakta zorlanacamz bir sre yaayaca-
z. Hayatmza Antalyada devam etmeye baladk. Burada gzel
ortamlar, iyi dostluklar edindik. Ben yine okulumu bitirmek iin
-Antalyada deil de Bismilde- halalarmn evinde kalarak devam
ettim ve okulu baaryla bitirdim. Artk srada niversiteye hazr-
lanmak vard. Antalyada yine, geimimizi salamak iin hepimi-
zin bir ie girmesi gerekiyordu. Artk nfusa 2 ocuk daha eklen-
miti, onlarn iyi bir yaants olmas iin ok almalydk.
Geimimizi anca salyorduk. Hem niversiteye hazrlanp hem
de almak bana ar gelmiti. niversite hayallerim suya d-
mt, alp aileye katkda bulunmalydk. Hi kimsenin Meh-
tap almasn, o sadece niversiteye hazrlansn deme lks
yoktu. Kimseye muhta olmadan, kimseye el amadan yaamm-
z srdrmeye alyorduk. Bu srete akraba dediimiz, bizi e-
kemeyen, emeimize omak sokan kiiler ok oldu. Baarmz ve
de kimseye muhta olmadan almamz kimse ekemez oldu.
Yok kzlar almasn, yok siz Antalyaya geldiniz, kzlarn bana
bir i gelirse aabeyinize ne deriz? vb. eyler sylediler. Sanki ba-
basz kalmay biz istedik, sanki bu hayat biz setik. Tek suumuz
kz ocuu olmamz ve de babasz kalmamz myd? Aabeylerim
107
de evre basks yznden zerimize ok gelir oldular Aman laf
getirtmeyin bize, Antalyaya gelmiler kendilerini kaybetmiler
dedirtmeyin dediler. Ama bilmezler ki bizden iyi ailemizi, namu-
sumuzu, erefimizi dnen ve koruyan olamaz. Bu bizim kiili-
imizde yoktu bir kere, namusumuzu ne bir aabeyim iin korur-
duk ne de bir el iin. Biz kendi erefimiz iin korurduk ama
aabeylerim evrenin etkisiyle z baclarn tanyamaz oldular.
Hep evre ne der? diye yaantmz mahvettiler, hi yere ok
zdler. Ben kklkten beri mzie aktm, hep bir gn bala-
ma alp trk sylemeyi hayal ederdim. Bu sevda iimden hi
kmad, .hl da bu sevday iimde tayorum. Bir gn komu-
muzun kk olu bana Abla, madem bu kadar mzii seviyor-
sun neden bir konservatuar okumuyorsun? dedi. Ben niversi-
teyi kazanmadm, kazansaydm seerdim dedim. O da
niversite olmasna gerek yok. stersen belediye konservatuar
var. Snavna gir, kesin kazanrsn sesin ok gzel. Ben de seni s-
nava hazrlarm. Zaten ben de gireceim, beraber gireriz dedi.
te o da hayatmn bir dnm noktasyd. Hayalini kurduum
ama ryamda bile gremeyeceim eyi gerekten yaayacaktm.
Ailemle konutum izin vermediler, gnlerce konumadm, ala-
dm. Yine inatlm tutmutu, gitmeliydim, o konservatuar ka-
zanp okumalydm. cretsiz olduu iin annem raz oldu, aabe-
yime syledi o da Tamam dedi. Snava, Fincann Etraf Yeil diye
bir trk ile girdim. Yaklak 250-300 kii arasndan beinci ol-
dum ve hayatta en mutlu olduum dnemi yaadm. Tam 5 yl
okudum, bu dnemde altm baz i yerlerinde problemler ya-
adm, iten karldm. Baz i yerlerinden de fazladan emek ve-
rerek okula gitmek iin izin koparabiliyordum. Mzik iin elim-
den geleni yapyordum, oradan kimse beni ayramazd. Kim derdi
ki bu kz Diyarbakrn cra bir kesinden gelip hayalini kurduu
mzie kavuacak? Yine gel zaman git zaman erkek kardelerimin
gereksiz basklar beni bunaltmt. steyen olursa hemen evleni-
rim demitim kendi kendime, evlilik sanki ka noktasyd. Bi-
zim zaten ak olma gibi bir lksmz yoktu, ak olsak bile ii-
mizde yaatp tekrar iimizde bitirirdik. Ak olmak ya da bir
erkekle flrt etmek bize gre deildi. Yanl insanlarla karlarz
korkusuyla gelen teklifleri de reddederdik sorgusuz sualsiz. Ak
olmak, sevmek elbette gzel duygulard, elbette karlkl ak
108
olup ak olduum kiiyle de evlenmeyi ok isterdim. Ama or-
tamlar o kadar ktyd ki, altmz yerlerde naho eylerle
karlatmzda bizim de byle eyler yaamamz hi mi hi is-
temiyordum. Beni gerekten seven, benimle evlenmek isteyen
biri olursa evlenmeyi kabul edecek ve onunla gidemediim sine-
malara, izleyemediim tiyatroya gidecektim. Bu ekilde kimse
bana kzmazd, ben hep bunu hayal etmitim. Okumu, gezmeyi,
aktiviteleri sevecek, her eyden nce mziime destek olacak,
mzik adna bana engel olmayacak biri olmalyd. Evet, beni iste-
yen biriyle evleneceim dediim bir dnemde eimle karlatm.
Eim, kz arkadamn kuzeniydi. Arkadam, beni ablasnn
dnne davet etmiti. Eim beni orada grp beenmi ve be-
endiini de arkadama sylemi. Arkadam ona Asla olamaz,
nk siz ok farkl insanlarsnz. Mehtap okul okuyor, idealleri
olan biri. Ayrca ak giyinir, sen kapal birini istersin. Flrt de et-
mek istersen bunu asla kabul etmez. Mehtap flrt edilecek kz de-
il, ciddi dnp karsna yle kmalsn demi. Eim de Ben
ciddiyim deyip arkadam ikna etmi. Bylece arkadam bana
syledi ve ben de eimin ailesinin ok kapal grl ve de ak gi-
yinmeye izin verecek bir aile olmadn bildiim iin kabul etme-
dim. Ak giyinmekten kastm da sadece pantolon giymek veya
samn ak olmasyd. Her eyden nce konservatuar okumama
da izin verecek biri olmadn biliyordum ve evlenmek istemedi-
imi syledim. Eim bir gn yanma geldi Senin beni neden ka-
bul etmediini biliyorum. Sen ak giyiniyorsun, okul okuyorsun
bunlara izin vermeyeceimi dndn iin istemiyorsun dedi
Dorudur dedim. stersen bi grelim, konualm ondan
sonra karar ver dedi. Arkadamn da srar zerine kabul ettim.
Grtk, konutuk, hep yanl anlalrm korkusuyla arkada-
mla birlikte birka defa eimle grtm. Bana baz kriterleri
uygun gelmiti, o da benim gibi baz aclar, baz skntlar ekmi.
Annesini babasn kaybetmi, hayata kar tek bana mcadele
etmi olduu iin birbirimizi anlayabileceimizi, Allah korkusu
olan biri olduunu dndm. Evet, ailesi ayak tabanlarna kadar
uzun elbiseler giyiyor ve bartler takyordu ama eim beni sev-
dii iin kyafetlerin hibir neminin olmadn, nemli olann
gnl gzellii olduunu syledi ve Ben de seni sevdikten sonra

109
btn bunlarn nemi yok. Ailem ve hi kimse benim yaant-
ma karamaz, ben seni byle grdm, byle sevdim. stediin
gibi giyinebilirsin, okuluna da devam edebilirsin diyerek beni bu
evlilie ikna etti. nk ilk defa biri O ne der, bu ne der? de-
meden, beni olduum gibi kabul etti. ncelikle fikrimi ailemle
paylap onlarn da onayn aldktan sonra, eimin teklifini ka-
bul ettim. 26 Mart 2008de nianlandk ve 8 ay nianl kaldm. Bir
yaz dn hayal etmitim, bir kr dn olacakt dnm ve
dnmde gnlmce elenecektim. Fakat eimin aabeyinin bir
gn Antalyaya gelip dn iin konuacan sandk ve eimle
birlikte heyecanla gelmesini bekledik. Aabeyi geldi, ondan g-
zel haberler beklerken, nian bozmaya geldiini rendik. Nasl
olur, sen nasl nian bozarsn? diye eim deliye dnd. Bu kz
bize gre deil, okumu bir kz ve de ak giyiniyor. Sana kyden
bir kz isteyelim demi, eim de bunu asla kabul etmemi. Eimin
Sen ne diyorsun? Ben onu seviyorum ve onun nasl giyindii seni
ilgilendirmez, o beni ilgilendirir demesi ona kar sevgimi daha
da artrmt. O beni herkesten, aabeyinden, hatta aabeyimden
bile koruyordu. Evet, o beni gerekten seviyordu. Ben ise onu d
grnyle beenmitim, ak olmamtm ama onun beni bu
kadar sevmesi ve korumas ona ilgimi biraz daha artrmt.
Sanrm artk ben de onu seviyordum ama bu sevgimizi
kskananlar olmutu ki herkes aabeyini doldurua getirip Bu
iliki bitmeli dedirtiyordu. Aabeyi, btn byklerini, btn
erkekleri toplayarak 25-30 kadar koca adamla Bu kz bize gre
deil diye toplant kurdu. Ama eimin orada herkesi reddetmesi
ve Ben asla nianlm brakmam demesi, benim onun hakknda
doru seimi yaptm kesin olarak gsterdi. Ailem de olanlar
duyunca onlar da artk kar koymaya balad, evlenmemizi is-
temediler. Nihayetinde uzlamaya gidildi fakat benim psikolojim
de alt st oldu. Dnm zensiz ve de ok ksa geti, bunlar hep
iimde kald.
Evlenmitik artk ve eim ocuk istedi, bense henz onu tam
olarak tanmadmdan hemen ocuumuz olsun istemedim. Fa-
kat eim git gide deiiyordu, onu anlamakta zorluk ekiyordum.
Aramzda tartmalar, kavgalar git gide artyordu. Bazen iyi bazen
de ok kt olabiliyordu Bu beni daha da korkutuyordu ve ocuk
110
iin erken olduunu dnyordum ama yce Rabbim bize bir
ocuk uygun grd. Hamileydim, bir erkek ocuumuz olacakt,
ok mutluyduk. Hamilelik dnemi ok gzel geti, fakat eimin
ekonomik durumundan dolay zel muayenelere gitme gibi bir
olanam olmamt. Bir gn arlarm artt ve hastaneye gittik
ama doumun balamadn syleyip bizi eve gnderdiler. Oysa
doum zamanm gelmiti ve arlar gitgide artyordu. Tekrar git-
tik, yalvar yakar giriimizi yaptrdk. 2 gn hastanede kaldm, ac
ekiyorum ama bir trl doum gereklemiyor, hemireler de
Doumuna var deyip duruyorlard. Meer bir sorun varm ve
bunu da oradaki kk stajyer lise rencileri fark etmiler ama
ses karamyorlard. Bebein ve benim oksijenim bitiyormu,
bunu anlaynca stajyer doktorlara yalvardm Normal doum is-
temiyorum, ne olur artk beni sezaryene aln ocuum oksijensiz
kalm! diye. Yine aldr etmediler, kk stajyerlere yalvardm,
sonunda gidip uzman doktoru uyardlar. Doktor geldi, durumu-
mu grnce Hemen bu hastay sezaryene aln, yoksa bebei kay-
bederiz dedi.
Apar topar ailemden habersiz sezaryene alndm, ok kork-
mutum. Bir taraftan da bu aclardan kurtulacaktm, belki le-
bilirdim, korku btn bedenimi sarmt. Tir tir titriyordum ve
sonunda uyuttular beni. Uyandmda bebeim yoktu, sordum
Bebeim nerede? diye, Bebein iyi dediler, kandrdlar beni.
Meer apar topar youn bakma gtrmler. Yataa alndmda
ocuumu yanma getirmediler. Oksijensiz kaldndan, beyin-
de kanama olmu ve youn bakma almlar. Ben ok olmutum,
daha neyle karlaacam bile bilmiyordum, grmek istiyorum
ama gstermiyorlar. Delirecektim, ocuumu kucama ala-
myordum, gremiyordum, orada neler yayor bilemiyordum.
Youn bakmda havale de geirmi, ondan bile haberim yoktu.
Israrla ocuumu grmek isteyince tandk bir doktorun yard-
myla gsterdiler. Grnce kendimi tutamadm aladm, ylece
baktm ona, kck vcudu rlplak tirtir titriyordu. Vcu-
dunda bir sr kablolar vard, kck yavrum onlara kar bile
dayanyordu. Olum benden bile glyd sanki Alama anne,
ben buradan kurtulacam dermi gibi yznde gzel bir te-
bessm vard. te orada oluma ak olmutum resmen. Onu o

111
kablolardan koparp kucaklamay, doyasya koklamay o kadar
isterdim ki! Nihayetinde 5 gn sonra olumu youn bakmdan
karp gzlem odasna almlard. Artk olumu orada grp
besleyebiliyordum. Hemire bana gerekeni syledi, bir de bir ila
varm, o ilacn bile niin verildiini bilmiyordum. Btn bebek-
ler o ilac alyorlar sanmtm, hemire ilacn zamanlarn syle-
mi bu saatlerde imesi gerektiini renmitim. Bir gn yarm
saat gecikmitim de o ilac vermeye hemire ok kzmt bana
Bu ilac asla unutmamalsn, belki mr boyu da kullanabilirsin
deyince ardm. Bu ila ne ki? diye sordum ocuun havale
geirdi, bu ila onun iin dedi. Dnyam bama yklmt sanki
havale nedir bilmiyordum, mrmde ilk kez duymutum. Havale
olunca ne oluyor, hibir bilgim yoktu. Doktora sorduk, neler olu-
yor durumu bize anlatt Her eyle karlaabilirsiniz, bu yzden
her eye hazrlkl olun. Her hareketini takip edin anormal bir ey
grrseniz hemen hastaneye getirin. Bir tr nbet olabilir dedi.
Ne yapacam ardm, psikolojim bozuldu. 20 gn hastanede
ablamla birlikte kaldk, sonunda taburcu olduk. ocuumu ar-
tk istediim gibi kucaklayabiliyor ve besleyebiliyordum. Her gn
kbuslarla uyanyor ve ona bir ey oluyor sanyordum. Her halini
takip ediyordum, her gnm bir ikence gibiydi. Her an bir ey
olur korkusuyla yayordum ama Allahmdan umudumu kesme-
dim, onun bana yardmc olduunu gnlden hissediyordum.
Gneyim, kk olum, o kadar tatl bir ocuktu ki sevmeyen
yoktu. smini Gney Batuhan koyduk. Aklm gneyde kalmt,
memleketim, ocukluumu braktm memleketimde. Hasretini
ektiim memleketim, ondan dolay Gney koydum adn. Baba-
s da Batuhan olsun derdi, kimlii eim kard ve duygularm,
dncemi hie sayp sadece Batuhan yazdrd ama ben hl ona
Gney diyorum. Aslan olum benim, Gneyim hastanelerden hi
eksik olmazd, srekli kontrollere giderdik. Bir gn doktor elin-
de ve ayanda kaslma olduunu syledi. Bir daha yklmtm,
Olum yryemeyecek mi? Eli tutmayacak m? aresi yok mu
bunun doktor? diye sordum Sk bir rehabilitasyon grmeli
dedi. Olum 2 yana kadar tam yryemiyordu, onun iyilemesi
iin elimden geleni yapmalydm. 7 aylkken rehabilitasyon gr-
dk, ok aba harcadm olum iin. Yce Rabbime krler olsun
nce Allahn sonra hocalarmzn yardmyla ve benim desteim-
112
le erken yata mdahale ettiimiz iin olum artk yryor, elini
de hafife altrabiliyor. krler olsun uanda 3 yanda aslan
gibi kara yaz bir olum var Allahm onu korusun.
Ben asla umudumu kaybetmedim ve kaybetmeyeceim o-
lum iin ve ok sevdiim mzik iin. Hl trk syleyen birini
grnce, elinde balamasn alan bir Trk Halk Mzii sanats
grnce gzlerim yaarr alarm, o sanatnn yerinde olmay ok
isterim, kendimi onun yerine koyarm. Ben mzii mehur olaym,
para kazanaym diye sevmiyorum ki! Ben halk mziimizi kendi
sesimle icra edip halk tarafndan takdir edilmeyi ok isterdim. Bir
gn sanat olup halk konseri vermeyi ok isterdim ama eimin
mzikle pek ilgisi olmadndan mzik konusunda bana hi des-
tei yok. Ama szn tutmutu, konservatuardan mezun olmama
izin vermiti. Eim, her ne kadar uymayan ynlerimiz olsa da, bir
kere o beni seviyor bende onu. Birbirimizi tamamlamaya alyo-
ruz. Yine de yce Rabbime krediyorum bana byle deer veren,
seven, sayan, beni herkesten koruyan, bir dediimi iki etmeyen, be-
nim iin elinden geleni yapmaya alan, bana ayak uydurmaya a-
lan eime teekkr ediyorum, onu ok seviyorum, nk o bunu
hak ediyor.
Ayrca ocukluumdan bu yaa kadar yaadm hibir eyden
utanmyorum. Aksine yaadm tm aclar gen yata olgunla-
mam salad. Burada tm yk srtlanan annemle gurur duyuyo-
rum, Allahm onu bamzdan eksik etmesin.
Mzikten ve hibir eyden yana umudumu yitirmeyeceim.
Zaman her eyin ilacdr, sevdiim ve deer verdiim her ey iin
mcadeleme devam edeceim. u ana kadar isteyip de gerekleti-
remediim bir ey kalmamtr ya da az kalmtr. Bir gn bunlar
da tamamlayacama inanyorum. nsanolunun isteyip de yapa-
mayaca hi bir ey yoktur!
Nilfer ablamn Ankaradaki hastanede tedavi grrken dinle-
dii ve syledii bir trk vard. Belki de yolunu gzledii aabe-
yime, onu kendine berdel edip sonra da doru drst bir gn bile
aramayan, aradnda da ablamn kalbini defalarca kran o aabe-
yime ama yine de yolunu gzledii o aabeyime sylyordu ve onu
grmeden yummutu hayata gzn. O trky de sizinle payla-
mak istiyorum:
113
 Sabahtan esti de bir kanl sazak
Felek bize kurmu kt bir tuzak
Bilmem derdimizi kimlere yazak
Dalar bana geri verin garda
le garda le garda bacs
Yree ilemi kmaz acs
Munzur Da senin karn erimez
Erise de akarsuyun yerimez
Biz de derler babaszlar bymez
Dalar bana geri verin garda
le garda le garda bacs
Yree ilemi kmaz acs

114
 ORADA BR KY VAR UZAKTA
Atike ZKAN

Orda bir ky var uzakta

Uzakta deil urackta yaknnzda
Demealt-Yaca kyndeyim
Adm ATKE
Mavi gzlerim, beyaz tenim
Tlbentimden grnen ak dm salarm var

Zengin olmasa da mutlu bir evde geti ocukluum. 13

yalarndayken baladm hal dokumaya. kii oturduk hal
tezghna. Dokuduumuz hallar satlrd hemencecik. Ucuz
ucuz. imdilerde deerli ama yapan da yok evlerde. Kalanlar da
evlerdeki sandklarda, anlarda.
lkokulu okudum okumasna da kafam almad bir trl. Halen
okuyup yazamam, ezberim iyiydi ama. Muhtar gibi kadnsn
derler bana, ederim boyumdan byk laflar. Hayat okulunu
okudum ya. 20 yamdayken amcamn oluyla nianlandm.
Bekledim asker yolu. Evlendiimde pamuk tarlalarnda altm,
hayvanlara baktm. Yaylada buday-harman yaptm.
Kyde hamile kalmak da ie gredir. Kn doan ocuk b-
ytlr, yazn kaynanaya braklr, balanr ilere. l doan iki
bebeciimden sonra drt ocuum var imdi. lk ocuk kz. Son-
ra doan erkek ocuk, dksn yuttuu iin doarken, engelli-
dir Mehmet Alim. Ankaralara gtrmek istediimde grmcem
kar kmt. Ben Kekelerim olmasn dedim Bakarsn evdeki
kzcazma. 3 ay Ankarada tedavi ettirdim. aresi yoktu kuzu-
mun. Ben oralardayken kk kzm sam stleri, bakra ta-
m minicik bedeniyle, yokluumu hissettirmemi.
nc bebeim de kz olmutu. Bydler, ortaokula
baladlar. Bir gn bir servis kazas geirdiler kyle-Yeniky aras 30
115
ocukla. Kafa travmas geirdi by. Bekledik gnlerce youn
bakmda. Knde de krklar vard. ok kr iyiletiler. Cebi
(kurbanlk kei) kestik. Dualar ettik. Ben ocuklarm erkek
eline bakmasn, okusun dediydim. ki kzm da ortaokul bitince
okumak istemediler. Sonra da ikyet etmediler hayatlarndan.
Evlendiler, ocuklar oldu. imdi torunum var onlardan.
14 yl aradan sonra drdnc ocuum dodu. Bekletildim
doum iin hastanede. Kanamam vard. Bir terslik olduunu an-
lamtm. Baryordum Kendine zarar vermesin, dmesin diye
somyaya balayacam bir ocuk daha istemiyorum diye. l
duyan hemire acd da nbeti doktora syledi. ocuu kurtar-
malyz, kalp at yavalam diye apar topar sezaryene aldlar
beni. Tpleri balayn, ben retim iftlii miyim? dedim. So-
nunda kocamdan izin alp balamlard tplerimi. Adn mit
koydum ocuumun. Sarn, illeri var imdi yznde. Her eyi
gecikiyordu olumun, Bir ey var diyordum. Oturmas da ge-
cikmiti. 2 yanda tehis kondu Beyin felci diye. lk zamanlar
tedavi hizmeti alamadk. Evde ilgileniyordum her eyiyle. 6 yan-
da balad rehabilitasyona. Devam ediyoruz imdi, memnunum
abalardan. Hi yalnz brakmam onu, istese de bedenim biraz
dinlenmek, hep yanbandaym. Arar gzleri beni. Srtmda ta-
dm byk olum iin ky evimizin dna bir asansr yaptrdk
imdi. Rahatladm ecik. Eve kapamyorum onu, bahar geldiinde
o da canlanr toprak gibi. Bir de kaynanam vardr benim, hani
ben alrken ocuklarma bakan. Geirdi yarm fel, benzedi
kaderi torunlarna. Gelir 3 ay bende kalr, sonra dier ocukla-
rnda. Bir de garip anam vardr. Bunama hastalndan oldu o da.
Kardelerim ilgilenir onunla. Gnl koysalar da bana, edemem
daha fazlasn. Son yllarda uykusuzluk balad bende de. Sabah
erdim. Bedenim braksa beynim brakmaz, beynim braksa bede-
nim balar szlamaya. Uykuya hasretim u sralar. Hi geirme-
dim kuzularmdan baka bir yerde bir gn. yi gelecek biliyorum.
Bir nefes alsam, bir dinlensem. Sonra onlara da iyi olacak benim
yeni halim. Ksmet, bir gn olur herhal.
Yacada bahar bakadr. Nar iekleri aar. Geleneksel Nar
Festivali yaplr her yl. Bakarm ocuklara binerler bisikletlerine.
Ah bir konuabilselerdi, anlasam da gzlerinden, seslerinden her
116
eyi. Ah bir yrselerdi, onlarn ayaklar da olsam giydirebilsem
ltl ayakkabdan mitime, kosayd. Binselerdi renkli bisik-
letlerine. Bir ben mi yanarm onlara? Babalar benden yangn.
Akamn sessizliinde, ocuklar uyuduunda kalrz ba baa,
dertleiriz beraber Biz lrsek ne olacak? diye. Az m akmt
gzyalarm pamuk tarlarnda alrken, gizli gizli? Az m akm-
t gzyalarm dokuduum hallarn ilmiklerine?
Benim kaderim, ekerlerim derim onlara

Uzakta deil
Yanbanzda
urackta
Yaca kynde
Ben Atike!

117
 HAYATIN RENKLER
Didem KARAKI

Domuum bir yaz akamnda

lk gzlerimi atmda dnyaya
Dokuzuymu Austosun saat on birmi
Ellerim kckm gzlerim kocaman
Merhaba demiim bylece yaama

35 yl nce byle amm gzlerimi hayata. Gzel gzlerim

varm benim, annem yle syler, Gzel gzl kzm diye sever
beni hep. Annem 19unda alm beni kucana, babam ise
27sinde. Annemle babam byk bir akla evlenmemiler. Oysa
ben byk bir akn meyvesi olmay ok isterdim. Evlilikleri,
ben 15 yandayken, bitti. Huzursuz, mutsuz, salksz bir
beraberlikleri vard. Babamn mzisyen oluu ve gece hayat
yuvamz ykt. Babam hep sabaha kar gelirdi eve ii nedeniyle,
gelirken de ball kaymak getirirdi bize. Sevinle uyanr bir solukta
yerdim ball kaymam, sonra da babamn koynuna girer ml
ml uyurdum. Hi unutmam o yzden ball kaymakl sabahlar.
te ocukluumdan kalan babamla yaadm en gzel hatram.
Hep bizi ne kadar ok sevdiini sylerdi, severdi de. Ama sevgisi
yuvamz ayakta tutmaya yetmedi.
Annemle babam 16 yl evli kaldlar, ardndan annem yeni-
den evlendi. Onu ok seven, bana da her anlamda babalk yapan
bir ei var imdi ve ok mutlu. Annemle arkada gibi olduk hep,
beraber aladk, beraber gldk, benim srdam, yoldam oldu.
Bir araya geldiimizde ok eleniriz biz, eski gnler gelince akl-
mza hznleniriz bazen. Bazen de o kt gnlerden bile gzel ve
komik bir an hatrlayp gleriz dakikalarca. ok benzerim ben
anneme, yaad btn skntlara ramen hayat doludur canm
annem. Annemle babam ayrlnca bizi anneannem yanna ald.
Bizi dememin nedeni bir de erkek kardeim var benden 4 ya k-

118
k, hayattaki tek kardeim. Hayata balamas biraz ge oldu, ama
u anda gayet iyi durumda. O da benim gibi air ve sanat ynet-
meni. Anneannemin emei onda da byktr.
Canm anneannem nasl derim hakkn bilmiyorum, ha-
yatmdaki en fedakr, en gzel yrekli insan. Anneannemin bize
olan sevgisi, scakl, pamuk yz, insann iini stan teninin
kokusu Sabah erkenden kalkar, namazn klar, kahvaltm ha-
zrlard. nlm ve ayakkablarm sobann arkasna koyar
strd. Sonra da pe koklaya dualarla okula yollard beni. Hi
unutmam bir gn, ilkokul 2ye gidiyorum, tuvalette uyuyakalm-
m. Anneannem kapy am bakm ki ben uyuyorum, kucak-
layp yatama gtrm beni, kyamam okula yollamaya. Hep
anlatr bu olay. Beni okutan, hayata hazrlayan, her anlamda ya-
nmda olan biricik anneannem, imdi daha iyi anlyorum ki ben
senin kznm ve sana ok benziyorum, seni sonsuz seviyorum.
Her kadnda olan igdsel analk duygusu, hayatta yaanabile-
cek en byk ak, anneannem o byk akla yetitirdi bizi, hep
hissetim bana baklarndan sevgisini. Anneannem beni karsna
alp nasihat etmedi hi. Hayatla ilgili sylemek istedii her eyi
bir bakyla anlatrd bana. Gvenmeyi, inanmay, drst olmay,
en nemlisi de iyi bir insan olmay ondan rendim. Tabi ki her
insann karakteristik zellikleri vardr, ama yetitirilmek de ok
nemli. Scak bir yuva zlemi ekmedim hayatmda, anneannem
bana analk, teyzem ablalk, daym ise babalk yapt. Liseyi bitir-
mem bile onlarn sayesinde oldu. Annemle babam ayrlnca ben
isyan edip okulu braktm. Orta 2 terk. O sene memlekette orta-
okulu dardan bitirme snavlar varm, anneannem ve teyzem
gelip beni gtrdler memlekete, snavlara girdim ve kazandm.
Liseyi anneannemin yannda okudum, bitirdim. niversiteyi ka-
zandm, ok istememe ramen okuyamadm, bundan dolay ok
zgnm. Maddi manevi artlar diyelim
Yl 1997, aylardan Nisan. Hayatmn ak Erdinle karla-
tm, sanki yllardr tanyorduk birbirimizi. Bizimki ilk grte vu-
rulmayd. kimizin de bir taraf buruktu. Anne ve babalarmz biz
ocukken ayrlmlard. Bu yzden daha iyi anlayabilmitik bir-
birimizi. Erdinin anne ve babas da 16 yl evli kalmlar, ancak
anlaamayp ayrlmlar. Hepsi de zor zamanlar geirmi. imdi
119
herkesler iyi durumda, kaynvalidem Ankarada yayor, grm-
cemle beraber yolda olmular birbirlerine. Kaynpederim emekli
olup Kumlucaya yerleti ve yalnz yayor, ocuklaryla ok scak
ilikileri var. Puzzle ve maket yaparak vakit geiriyor, bu konuda
olduka baarl. Oluyla her gn uzun telefon grmeleri yapar,
iten gten, memleket meselelerinden Gayet salkl ve mutlu,
keyfi de yerinde.
Erdinle evlendiimde 20 yandaydm. Dnmz ok
elenceli geti, masann stne kp oynadm hatrlyorum.
Yaklak 20 gn balay yaptk ve ehir ehir dolatk. Hayatmn en
gzel gnleriydi. Her ey rya gibiydi, kocam ok seviyordum,
hem de ok. Daha toydum, evlilik nedir bilmiyordum, yemek
yapmay bilmiyordum, mesela kendi yaptm yemei bile yiye-
miyordum. O kadar feciydi yani. Anneanneciim ok becerikliydi
mutfakta ama beni sokmazd yanna Derslerine al sen derdi
hep, kyamazd belki de hi. Evlendikten sonra anneannemden
ayr dtm, o memlekette kald, ben Ankaraya gelin gittim. Ev-
lendikten sonra da kaynvalidem oldu hep yanmda, bir anne gibi.
Eve misafir gelecek, annem koard imdadma, beraber yemekler
yapardk, daha dorusu o yapar bana da retirdi. Ben bu konuda
ok da baarl deildim ama zamanla lezzetli yemekler yapmay
rendim. Anneciim bana her konuda destek oldu. Nasihatler
verirdi evlilikle ilgili, olundan ok sever, ok tutard beni. Canm
annem, Allah ondan raz olsun, ikinci annem benim, dnyann
en tatl kaynvalidesi. yi ki varsn, iyi ki kzmn babaannesisin,
senin desteklerin olmasa ben bu kadar gl duramazdm ayakta.
Evliliimin dokuzuncu aynda hamile olduumu rendim.
Mutluluktan uuyorduk, her ey normal gidiyordu, en iyi dok-
torlara muayene oluyordum. Kaderin nne geilmiyor ne yazk
ki Bir kzmz oldu ve adn Yaprak koyduk. Onu kucama ver-
dikleri an hi unutmam, byle bir mutluluk yok yeryznde. K-
zmzn engelli olduunu rendiimizde 8 aylkt. Ykldk tabi,
kabul edememe, isyan, engelli diyen herkese dman olma, ken-
dinde su arama, engelli ocuu olan her anne babann yaad
frtnalar ite. Sonra, sonras ok zor gnler geldi. Canm kzm,
ok ar epilepsi nbetleri geirdi, lmden dnd. Hayatmn en
kt gnyd o gn, Yapra odasnda can ekiirken buldum.
120
Dudaklar morarm, nefes almakta zorluk ekiyordu. Allahm
kimselere evlat acs vermesin, ben anlk da olsa o duyguyu ya-
adm. Kzm hastaneye zor yetitirdik. Kollarmda lm-kalm
sava veriyordu, doktorlar acile aldlar. Durumunun ar olduu-
nu, her eye hazrlkl olmamz gerektiini sylediler. Kendimden
getim, duvarlar yumrukladm, evladm gidiyordu, beni brakp
gidiyordu. Onsuz nefes alamazdm ki ben! Yere dmek zerey-
ken eim tutu elimden, gl olmamz gerektiini syledi. Eer
Yaprak bugn yayorsa babasnn sayesindedir. Kendime geldim,
eimin yardmyla kalktm, kzmn yanna gittim, tuttum elinden
ve yalvardm nce Tanrya sonra kzma Gitme! diye yalvardm.
Hi bir yaam belirtisi yoktu, son bir mitle kulana eilip f-
sldadm NE OLUR GTME! dorulup kzmn yzne bakt-
mda gznden bir damla ya gelmiti ve gzlerini aarak bana
glmsedi. Doktorlar oktayd, bu yce Rabbimin bir mucizesiy-
di. Anne olmann ne demek olduunu o gn anladm. Yaprak, o
nbeti geirdiinde 4 yandayd. O nbet son oldu, bir daha da
yaatmad Rabbim, yaatmasn. Kzmz imdi 14 yanda, 13 yl-
dr zel eitim alyor. Kendi abasyla birok engeli de at, gl
yavrum benim, ondan ok ey rendim.
Sen doduundan beri bebeim, sevincin sevincim, zntn
zntm oldu, atamadn her adm yreimi dondurdu.
Konumak isteyip de konuamadnda ve anlatmak iin
derdini, her aladnda gznden akan ya yreime akan
zehir oldu.
tiin su, yediin yemek benim karnm doyurdu. Bazen sen
oldum, hi konumadm bir gn boyunca.
Senin hissettiklerini hissedeyim, senin gznle bakaym
hayata diye.
Bazen unuttum kendimi, senin nefes aln benim yaama
sebebim oldu.
Hi korkmazdm lmden senden nce, imdi lm benim
en byk korkum oldu.
Seni kaybetmek dncesi her aklma geldiinde, iimde
yanan kor alev ald gzlerimi doldurdu.
121
 Btn bu zor duygulara ve her eye ramen meleim, beni
ayakta tuttu sana olan sonsuz sevgim.
O kadar byk oldu ki hayatmda ki yerin, gzlerim
gzlerin gibi bakmay yreim yreinle atmay
Koamasam da bu hayat yolunda, ayakta durmay, susarak
da konumay
Ve meydan okuyarak her eye, hayata sk sk sarlmay
senden rendim
Sen doduundan beri bebeim
Kzmn sayesinde air ynm kefettim, iir yazmak ne
mkemmel bir duygu. Gen kzken de karalardm bir eyler ama
hi bu kadar duygulu szler dklmemiti kalemimden. En b-
yk hayalim bir iir kitab karmak ve sesimi herkese, zellik-
le zel ocuklar olan ailelere duyurmak. Yaklak 6 senedir iir
yazyorum, ilk iirimi de kzma yazdm alaya alaya. u anda
internet ortamnda eitli sitelerde var iirlerim. Sadece bir sitede
30 bini bulan tklanma oranlarna sahip ve ok gzel yorumlar
almaktaym. Bu baarmda kzmn ok byk pay var, bana o
kadar gzel bir ak yaatt ki ister istemez o gzel duygular kale-
mimden dklverdi.

Btn iirlerimde sen varsn, tpk kalbimde olduun gibi

Seni anlatmak o kadar gzel ki, sanki sayfalarm hi
bitmeyecek, kalemim hi tkenmeyecek gibi
Senin annen olmak o kadar gurur verici ki, benim nk bu
dnyada ki en zel ocuklardan birinin sahibi
Seni seyretmek o kadar heyecan verici ki, mcadeleyle
balayp mutlu sonla biten bir film gibi
Seni sevmek yle bir duygu ki, karp koyabilsem nne
yreimi
Anlarsn belki o zaman seni nasl sevdiimi, nk yle bir
sen var ki iimde canmdan da ileri.

122
 Yaprak, Ankarada at gzlerini hayata ama Antalyada b-
yd. Yaklak 12 senedir Antalyada yayoruz. Biz ok sevdik bu
memleketi, ok da skntlar yaadk. Maddi, manevi her eyimizi
kaybettik. Erdin, byk bir kaza geirdi, lmden dnd (onun
tabiriyle beleten yayor). Rabbim onu bamzdan eksik etmesin.
Sfrdan baladk, tekrar altk, abaladk, destek olduk birbiri-
mize en zor gnlerimizde. 15 yllk evliyiz biz, ok severiz birbi-
rimizi, kavgalarmz da olur arada ama uzun srmez barveririz
hemen. Uyumlu, huzurlu, sevgi dolu bir yuvamz var. Yaad-
mz btn skntlardan ders kardk, glendik, dimdik ayakta
kalmay bildik, hi bir ey ykamad bizi. Yllar gelip geti de biz
hi vazgemedik birbirimizden. Eksilerek gittiini dnrken
birok eyin yaammzdan, meerse artlar alrmz farknda
olmadan hayattan. Dediim gibi ok skntlar ektik, gn geldi
salmzdan olduk, gn geldi depresyonlar yaadk, hi sanal ila-
lar kullanmadk. Hafta sonlar, zenli masalar kurup iki tek attk
Trk Sanat Mzii eliinde ve iyiletirdik birbirimizi sevgimizle.
Hayat, yaamak ok gzel ve mutlu olmak iin o kadar ok neden
var ki bu hayatta. Neden mutlu olmayaym ki, ok sevdiim bir
eim ve ocuum, hep yanmzda olan kaynvalidem var. Sevgile-
rini her an iimde hissettiim annem, babam, anneannem, ikinci
babam Hseyin Aabeyim, kardeim ve sevgili grmcem kz-
mn en ok sevdii insanlardan biri, her konuda bize destek olan.
Gzel insan grmcem, hepiniz iyi ki varsnz. Hepinizi ok se-
viyorum. nsann en byk hazinesi sevdii insanlarn yreinde
olmaktr. Hibir zaman byk hayallerimiz olmad bizim, yatlar-
mz, katlarmz, arabalarmz olsun istemedik. Yllardr kurduu-
muz tek bir hayalimiz vard, bir kye yerlemek! Yce Rabbimin
de yardmyla bu hayalimizi gerekletirdik. Milsn Pnarck k-
ynden bir ev aldk, bahesinde meyve aalar olan bir ev. Bu
yaz, oraya yerlemeyi planlyoruz yce Rabbimin izniyle. Sevgili
kaynvalidem, cennete evirdi bizim iin oray. Yaprama, byk
bir kamelya yaptrdk bahede. Burada ok sevdiimiz kedimiz
var, onu da gtreceiz yeni evimize, kpeklerimiz olacak, ta-
vuklarmz da. Kzmz, hayvanlarla ve doayla i ie yaayacak.
Bahemizde yetitireceiz sebzemizi. Kocam ok seviyor fotoraf
ekmeyi, fotorafn ekecek bcein, iein Kk bir tekne
alacaz, balk tutmaya gideceiz gne domadan. Hafta sonlar
123
Bodruma kaacaz felekten bir gece almaya. Ben, iir kitabm
yazmaya balayacam, byk bir hevesle. Kaynvalidem de bi-
zimle yaayacak, onun da en byk hayali bir spa almak Ben bu
dnyann ykn ok ektim diyor, spasnn boynuna boncuk-
lar takp dolatracakm hi yk bindirmeden stne
Anlayacanz herkesin hayalleri var Kk cennetimizde,
herkesin farkl hayalleri olsa da bir noktada birleiyoruz biz, mut-
lulukta. Mutlu olmak iin de tek bir yol var bu hayatta, o da iste-
mek ve inanmak. nanmak baarmann yarsdr derler, ne biz
hayallerimizi yar yolda braktk, ne de hayallerimiz bizi. te35
yla sdrdm hayat hikyem ve beni anlatan dizeler:

HAYATIN RENG
Hani bazen iin sklr ya, hani dersin ya yeter artk, lanet
olsun bu hayata
Hani kretmeyi unuttuun gnler olur da, isyanlarn gelir
ard ardna
Hani bir k yolu ararsn da kapanr kaplar bir bir
suratna
Ksersin hi olmadk zamanlarda en yaknlarna
Ve kapanrsn kendi dnyana. te aynen yleyim imdi
Boynum bkk, iim skntl, gzlerim nemli, karyorum
herkesten gzlerimi
Ve alyorum durmadan geceleri gizli gizli
Yoruldum artk, tayamyorum bile bedenimi. Bu ben
deilim biliyorum
Skntm yersiz belki, belki de gelip geici
Unuttum u gnlerde kahkahalar atp glmeyi
Ve zlyorum, o sevgi dolu, o ii iine smayan eski beni
Hayat ite! Olamyor insan her daim mutlu ve sevinli
Yayoruz zaman zaman hayatn btn ak ve koyu
124
 renklerini
Kimi zaman huzurun yeilini, kimi zaman da hznn
grisini
nk hayat bir masal deil, olsa da herkesin bir hikyesi
O yzden renmeliyiz kck eylerle mutlu olmay
Ya da sorunlarla da yaamay bilmeyi, beklemeliyiz,
sabretmeliyiz
stiyorsak ieklerimizin yeerdiini grmeyi
Olsa da bu hayat gelip geici yaamak ok gzel
O yzden yaamn her ann deerlendirmeli
Brakmalyz en ufak eylerde kendimizi ve sevdiklerimizi
incitmeyi
te sylemek istediklerim bu dizelerde gizli
nk ben, yazarken iimden gelen bu szleri, anladm
hayat, ne kadar ok sevdiimi
Ve rendim kendimi iyiletirmeyi, kendinizden bir eyler
bulduysanz
Ya da nemsediyseniz bu iirimi
Ltfen dinleyin son szlerimi, karanlktaydm biraz evvel
I grdm ilerledim birer birer ve buldum hayatmn
rengini
Benim, iimdeki ocuk, ak sar sever
Siz de aryorsanz hayatnzn rengini, sol tarafnza bakn.
Kalbiniz gsterecektir size, belki n sarsn, belki gkyznn
mavisini, belki de huzurun yeilini. Yaam olsanz da hayatta
hep siyah ve griyi, brakn hayata ksmeyi, bir an durun ve dinle-
yin iinizdeki sesi. Eminim bulacaksnz gkkuandaki en gzel
renklerden birini siz isteyin yeter ki

125
 HEDYEM
Ayla ARI

Ben Ayla, zmirde dodum. 2 ocuk sahibi bir anneyim.

Byk kzm Fatima, dier kzm Almira. Byk kzm zel bir
ocuk, onunla hayatnda yeni ve ok iyi yerlere gelebilmesi iin
zveriyle alyorum.
Ben, ocuk geliimi mezunuyum. Kzlarm domadan nce
i hayatm vard. Onlarla birlikte hayatmda yepyeni bir sayfa al-
d. Bir tatil kynn ocuk kulbnde uzun yllar retmen ola-
rak altm. leriye dnk hayallerim vard. Sosyal yn gl
bir insanm. ocuklarmla birlikte hayatm da deiti. Hayalleri-
me ve yapmak istediklerime bir sre ara verdim. Fatimann zel
durumunu kabullenmek benim 4 ylm ald ve 4 yl sonra onun
tedavisiyle birlikte okul hayat balad. Onunla birlikte ben de ha-
yatma yeniden baladm. Benim de hayat okulum balad. Her
gn onunla yeni bir eyler reniyorum. O rendike, paylatk-
a ben de mutlu oluyorum.
Fatimann kendi kendine yetebilecek duruma gelmesi iin
elimden geleni yapyorum. Onun rahat edebilmesi iin araba
kullanmay da rendim. ok iyi derecede yzyorum. Bildik-
lerimi ona da aktarmaya alyorum. Onun iyi bir ortamda, iyi
bir eitim almas ve ihtiyalarnn salanmas iin elimden geleni
yapyorum. ocuklarmla birlikte sosyalliimiz de sryor. le-
riye dnk planlarm var. Tiyatro almalar yapmak istiyorum.
ocuklarla kukla tiyatrosu yapmak istiyorum. Yeniden almak
istiyorum. Dier kzm Almirada benim iin ok deerli.
yi ki onlar var. ocuklarm ve eim bana gnderilmi zel
hediyeler. Kendimi ve onlar ok seviyorum.

126
 HAYATI SOLLAYAN KADINLARIMIZ
Birgl ETN

2012 ylnn Mart aynn ortalarna rastlar sevgili udi Metin

Vardar ile tanmam. Arkadalarmzla gittiimiz bir meknda
dinledim ilk kez onu. Sesi, ud ve cmb al pek allagelmi bir
tarzda deildi. Programna ara verdii bir anda cesaretimi topla-
yp yanna gittim. Kendisi ile tanmak istediimi, bu kadar gzel
ud, cmb alan bir musiki sever ile sohbet etmek ve hakknda
bir yaz yazmak istediimi syledim. nmzdeki ilk Pazar gn
ay iip sohbet etmek zere anlatk. lk Pazar geldi ve biz buluup
sohbet ettik, mzikten bahsettik. ok keyifli bir tanma ve soh-
bet oldu.3 Metin Beyle sohbetimiz esnasnda, Antalya Engelliler
Sanat Evinde gnll olarak altn, engelli arkadalarmzn
koro almalarnda onlara udu ile elik ettiini, bir hafta sonra
da konserleri olacan hatrlatt ve beni Engelliler Sanat Evinin
Engel Bahane Hayat ahane isimli bahar konserine davet etti.
Memnuniyetle bu teklifi kabul ettim.
Hafta sonu geldi att. Konserin yapld yer, Antalyada bir
belediyemizin konser salonuydu. Kapdan ieri girdim. Salon ka-
labalkt, konser saati yaklayordu. Konser verecek olan engelli
arkadalarmz, belediyemizin giri katnda ayn zamanda bir
kermes dzenlemiti. Kermeste neler yoktu ki! Engelsiz oldu-
um halde itiraf ediyorum sergiledikleri rnlerin ounu Ben
beceremem diye dnmeye baladm ve bu arkadalarla ilgili
de bir yaz yazmaya karar verdim. Ama kimden bilgi alabilirdim
bilmiyordum. nk ben o gn sadece engelli arkadalarmzn
konserini izlemek iin gelmitim. Hibir hazrlm yoktu. Bir te-
sadf eseri tantm udi Metin Vardar dnda hi kimseyi tan-
myordum ama bir eyler yapmam gerekiyordu. Hemen orada bir
iki kiiye sorarak, bu gzel topluluun mimarnn sevgili Hlya
Bostanolu olduunu rendim ve kendisi ile tantm. Son za-
manlarda bir bankann reklam filmi sayesinde de tm Trkiyenin
tand Melek Annemiz Hlya hanmla tanmam ite byle
3 Bu sohbetin neticesinde de -bence- gzel bir yaz ortaya kt. Neler konutuk, neler yazld
merak edenler iin yaznn linki: http://www.turizmhaberleri.com/koseyazisi.asp?ID=1839
127
oldu. Konserin balamasna az bir zaman kalmt. Belediye bi-
namzn giriinde kermes devam ediyordu. Biraz sonra belediye-
mizin st katlarnda bulunan konser salonunda bir mzik ziyafeti
verilecekti ve ben Melek Anne ile sohbet etmek, bir eyler yaz-
mak istiyordum. O skk zamanda bana vakit ayrd. Sanki uzun
yllar tanyormuuz gibi samimi ve smscakt. Ksack zaman-
daki sohbetimiz sonucunda ben de gzel bir yaz yazdm4.
Tm bu olaylarn gelitii dnemde youn bir tempoda al-
yordum. nk o zamanlar ben bir bankacydm ama artk de-
ilim. Ksa bir sre nce emekliliimi hak ederek mesleime son
verdim. Artk beni ok etkileyen bu zor hayatlar iin bir eyler
yapmalydm. Zamanm da vard. Hemen sevgili Hlya Bosta-
nolu ile grtm ve Antalya Engelliler Sanat Evinde olmak is-
tediimi syledim. Gzel gnll Melek Annemiz ok sevindi.
Birka aydr ben de Antalya Engelliler Sanat Evinde gnll bir
ablaym artk.
Antalya Bykehir Belediyesi Kltr ve Sosyal ler Da-
iresi Bakanlnn bu yl ikincisini dzenledii Herkesin Bir
Hikyesi Var. Sizin Hikyeniz Nedir? isimli projesi gnll ola-
rak aralarnda bulunduum bu zor hayatlar anlatmak iin ok
uygundu. Engelli arkadalarmzn, onlarn ailelerinin, zellikle
de annelerinin hayatlar kadar bu projeye uygun baar ykleri
olamazd. Bata Melek Annemiz Hlya Bostanolunun byk
fedakrlklarla kurduu, engelli arkadalarmza bir umut olan
Sanat Evimiz olmak zere, gnlllerimizin, engelli arkadala-
rmzn birkann annelerinin zor hayatlarn, dilim dndn-
ce, kalemim elverdiince sizlerle paylamaya alacam. imdi
sra kocaman yrekleri ile hayat sollayan kadnlarmzda

4 Bu yazy merak edenler iin de yaznn linki: http://www.turizmhaberleri.com/koseya-

zisi.asp?ID=1848
128
 Sevgili Melek Annemiz: Hlya BOSTANOLU
Tm Trkiye onu, bir bankann Halden Anlamak projesi
kapsamnda ekilen reklam filmi sayesinde tand. Artk sevgili
Hlya Bostanolunu tanmayan yok. Sanatn btn dallarnda
sihir olduuna inanyorum diyerek salk ile sanat birletirip
inanlmaz ilere imza atan bir sihirbaz o. Yllar evvel grme engeli
yznden konservatuara kabul edilmeyen ok sevdii bir arkada-
na verdii bir sz zerine, ileri yalarnda smail Baha Srelsan
Konservatuarna girip mezun oluyor ve rendiklerini engelli ar-
kadalarmzla paylamaya balyor. Tamamen kiisel gayretleri ile
o dnemlerde Antalyada bir Engelliler Korosu kurmay baaryor.
Kendilerine ait bir yerlerinin olmamas zaman iinde karlarna
hep sorun olarak ksa da sevgili Hlya Bostanolu amalarnn
her zaman dernekler st olmak, engellilerle sanat birletirmek,
paylamak olduunu sylyor. Yaklak bir yl evvel de yine ta-
mamen kiisel gayreti ile hep hayali olan Antalya Engelliler Sanat
Evini kuruyor. Bu oluumun Antalyada baka bir rneinin ol-
mamas, hatta Trkiyede bir rneinin olmamas nedeniyle k-
t yolculuk epey yorucu ve zor oluyor. Bizim parayla pulla ii-
miz olmaz diyerek yola klan ve bir kuru dahi aidat alnmayan
Sanat Evinde tamamen gnlllk esasna gre alldndan,
kendilerinin paralar st, siyaset st olduunu, bir dernek ol-
madklarn zellikle belirtmeden geemiyor.
Engellilerin, engellerinden dolay evlerinden kmalarnn
zorluu, Sanat Evinin kurulu dnemlerinde ailelerin kendileri-
ne gven duyma sreci, engelli arkadalarn Sanat Evine gelmeye
balamalar ile birlikte onlarn ruh hallerinde de olumlu deiik-
liklerin ortaya kmas, yeteneklerinin fark edilmesi doru yolda
olduklarnn da en byk kant oluyor. Belki onlar yryemiyor,
gremiyor, koamyor ama sanatn dier dallar ile pekl yakn-
dan ilgilenebiliyorlard. Tek eksikleri bir destekti ve o destek de
sevgili Hlya Bostanolunun ta kendisiydi.
Sanat Evinde gnll retmenlerin destei ile haftann her
gn sanatn farkl bir dal ile ilgileniliyor. Bir gn tak tasarm,
bir gn seramik, bir gn boyama, bir gn hediyelik eya, bir gn
koro almas gibi. Engelli arkadalarmzn iinde sesleri o kadar
gzel olanlar var ki! Tabi bu almalarda Hlya Hanmn en b-
129
yk yardmclar gnll retmenlerimiz.
Hayat sollayan kadn Hlya Bostanolu ok nemli bir far-
kndalk yaratmt. Trk Musikisine duyduu ilgi, birok engelli
iin yepyeni umutlar, yepyeni ufuklar, yepyeni hayatlard artk!5
Glmseyen Yzyle Sevgili Kanunimiz: Handan AYDOS
Hayatmzn bir dneminde, bizi glmsemesiyle etkileyen,
konumasyla huzur veren, parmaklarndan dklen notalarla,
dudaklarndan szlen namelerle bambaka dnyalara gtren
gzel insanlar olmutur. Benim de oldu: Engelliler Sanat Evinde
gnll olarak koro almalarmza kanunuyla, sesiyle ve gzel
gnlyle destek olan sevgili Handan Aydos. Kolay deil, her al-
maya yaklak 1m boyunda, 40 cm eninde ve olduka ar bir saz
olan kanunu ile istisnasz katlmas.
Engelliler Sanat Evi gnlllerinden sevgili Handan Aydos,
evli ve bir ocuk annesi. Babasnn mzik retmeni olmas ne-
deniyle kk yalardan bu yana hep musikiyle i iedir ve hep
mzik retmeni olmay hayal eder. Fakat baka ehirde okumak
zorundayken o dnemlerdeki terr olaylar nedeniyle gideme-
mesinden dolay kendine meslek olarak bankacl seer ve bu
meslekten emekli olur. Ama bu arada, musiki iinde hep bir ukde
olarak kalr. Emekli olduktan sonra Antalyada, smail Baha S-
relsan Konservatuarna girer. Burada 4 yl eitim alr. Konserva-
tuarda herkesin bir enstrman alma zorunluluu olmas nede-
niyle kendisine kanun sazn uygun grr. Kanun almak onun
iin bambaka bir eydir, kelimelerle ifadesi mmkn deildir.
Hatta sohbetimizde, Kanun almak bambaka bir duygu, kanun
bir derya, her gn yeni bir ey renmek istiyorum, kelimelerle
ifade edemem kanun alarken hissettiklerimi diyecek kadar da
mtevaz. Konservatuarn yan sra kendi kendine de ok alr,
deiik korolara gider ve buralarda bu saz laykyla alabilmek
iin kendini gelitirme frsatlar yaratr.
5 Sanat evimizle ilgili daha fazla bilgi iin aadaki linklerden faydalanlabilir:
http://www.youtube.com/watch?v=S8UJA0SNoi0
http://www.youtube.com/watch?v=nfjeMGCTzlY
http://www.turizmhaberleri.com/koseyazisi.asp?ID=2123
http://www.turizmhaberleri.com/koseyazisi.asp?ID=2119

130
 Antalyada her yl geleneksel olarak dzenlenen ATSO Trk
Mzii Gnleri etkinlikleri kapsamnda ilk kez, Antalya Engelliler
Sanat Evi Korosunu dinleme ve ayn zamanda koronun efi sevgi-
li Hlya Bostanolu ile de tanma frsat bulur. te ne olduysa o
gn olur! Koroyu hayranlkla izler, ok beenir. Daha evvel smail
Baha Srelsan Konservatuarndan da tand Hlya Hanm ora-
da grnce daha bir duygulanr, takdir eder ve o an karar vererek
Bu koro iin ben de bir eyler yapmalym der. Hlya Hanmla
mesajlarlar. Bir sre sonra Antalya Engelliler Sanat Evi kurulun-
ca Hlya Hanm, Handan Hanmla irtibata geer ve haftann bir
gn kanunu ile Antalya Engelliler Sanat Evinde koro almala-
rna destek vermesini rica eder. Sevgili Handan Hanmn verdii
cevap ise ksa ve nettir Seve seve Hlya Hanm.
Duygularm u an anlatamyorum diyor sevgili kanu-
nimiz. Onlar beni seviyor, ben de onlar seviyorum. ok mut-
lu oluyorum onlarla. Hepsini ok seviyorum. Antalya Engelliler
Sanat Evi koro almalarndan sonra evime yle huzurlu gidi-
yorum ki! Onlara koro almalarnda kanunum ile elik etmek
iin geliyor olsam da asl ben rehabilite oluyorum. Eim ve olum
bile bu durumu fark ediyorlar. Onlarla sanat paylamann keyfi,
zellikle sevgili engelli arkadamz Farukun beni kapda grnce
Hocam ho geldiniz diye seslenmesi her eye deer inann diyor
ve ekliyor Kanun saz, biliyorsunuz ar bir saz. Sevgili eimin
destei ve yardm olmasa ben bu kadar kolay bu saz tayamam,
getirip gtremem, rahat ve huzurlu olamam. Eime destei iin,
her zaman beni tevik ettii iin minnettarm. Gcm yettiin-
ce, zamanm ve salm elverdii srece Antalya Engelliler Sanat
Evinde olacam.
Emeklerin iin sonsuz teekkrler sevgili Handan Aydos...
Sevgili Gnll Annemiz: Aye Birsen ALACA
Birsen Annemiz 55 yanda, 2 salkl ocuk sahibi bir ev ha-
nm. ocuklarn bytr, okumalar iin baka ehirlere gn-
derir ve yalnz kalr. Bir gn televizyon izlerken, sevgili Hlya
Bostanolunu bir programda grnce dikkatle izler ve ok et-
kilenir. ocuklar da yannda olmadndan, uzunca bir zaman-
dr dnd ve yapmak istedii eyler aklna gelir. Birilerine
131
yardm etmek, zor hayatlara elinden geldiince faydal olmak,
bir soysal sorumluluk projesinde almak ister. Bu bir hastanede
hastalara yardmc olmak da olabilir diye dnrken Televiz-
yonda sevgili Hlya Bostanolunun Gnll annelerimizi sanat
evimize bekliyoruz cmlesi beni kendime getirdi ve o an karar-
m verdim. Antalya Engelliler Sanat Evi benim iin en uygun yer-
di. Hemen irtibat kurdum ve buraya geldim. Gerek Hlya Hanm,
gerek engelli ocuklarmz ve anneleri beni ok gzel karladlar.
O gn, bugn buradaym, onlarlaym, salm elverdiince her
zaman onlarn yanndaym diyor.
Gnllmz sevgili Birsen Annemizi, bazen koro almala-
rnda korist olarak, bazen sanat evimizde bulunan konuklarmza
ay ikram ederken, bazen engelli arkadalarmza yardmc olur-
ken, bazen mutfakta bulak ykarken, ksaca ihtiyacmz olan her
yerde onu gryoruz.
Seni ok seviyoruz Birsen Anne...6
Gzel Gnll Ablamz: Ebru BOSTANOLU
Onu hep pozitif, hep glerken grmeye altk. Birlikte oldu-
umuz zamanlarda etrafna yayd o gzel enerji birden odada
bulunanlara geiveriyor ve onun enerjisini paylamaya balyor-
sunuz.
Sevgili Ebru, Antalya Engelliler Sanat Evinin gnll dost-
larndan birisi. Ayn zamanda da sevgili Melek Annemiz Hl-
ya Bostanolunun biricik gelini. Antalya Engelliler Sanat Evinin
kuruluundan itibaren bu oluumdan haberdar olduu iin o da
bir eyler yapmak ister. Ama tedirgindir zlrm, yapamam,
dayanamam belki diye dnmeden de edemez.
Oysa engellilerin yaamlar ile ilgili ne kadar az ey bili-
yormuum! Hatta ne kadar cahilmiim! diye dnyor. On-
lar yani engelli dostlarmz, salkl olan yzlerce insandan, daha
salkl dnebilen, daha mutlu, daha umutlularm. Gnll
olarak orada bulunma amacm, onlarn arasnda olmak, onlara
yardmc olmak olduu halde, birok eyi onlarla rendim. Bir-
6 Gzel gnll Birsen Annemizi koro programnda izlemek isterseniz aadaki linki tkla-
manz yeterli: http://www.youtube.com/watch?v=-XfQscxXkC8

132
ok eyi onlar bana retti diyor tm samimiyetiyle sevgili Ebru
Bostanolu. Onlar hayata yle gzel bakyorlar ki, hayata ylesi-
ne smsk balanmlar ki, ibret oluyorlar hayata ksenlere. r-
nek oluyorlar, olur olmaz, ufak tefek nedenler yznden hayattan
elini eteini ekenlere diyor.
Onlara engelli deniyor. Oysa onlar engel tanmyor. Onlar
bana gre engelli deil, bir takm salk sorunlar, problemleri
olan bizlerden birileri. Onlarn asl sorunlar, gnlk hayatlarn-
da karlatklar engeller, problemler. Basamaklar, kaldrmlar,
tuvaletler. Bu tarz mimari engeller halledilebilse hayat onlar iin
kolaylaabilse daha da sevgiyle balanacaklar yaadklar hayata
inanyorum. Antalya Engelliler Sanat Evinin tm yeleri bana
ayr ayr yaam sevinci veriyor. Biz gnlller onlara are deil
destek olmak, umut deil mutluluk olmak iin yanlarndayz. Bi-
zim onlara uzattmz eller, daraltlm dnyalara serpilmi umut
tohumlar adeta. Gne olamayz elbette ama aydnlatan birer k
olabilmek iin yanlarndayz. Kck bir glmsememiz onlar
iin bir avu sevin oluyor, hissediyorum. Onlardan alacamz
bir tebessm, sevgiyle gelen bir bak, bazen de elimizi skan sca-
ck bir el, adeta teekkr eder bizlere.
te mutluluun dier ad Bir yree dokunabiliyorsa y-
reim, benden daha zeli, mutlusu yok! Hayatma dokundukla-
rndan beri, umut dolu bir hayatm oldu benim diyor ve sanat
evimizdeki tm dostlara teekkr ediyor smscak glmsemesiy-
le.
Biz de sana ok teekkr ediyoruz sevgili Ebru. Hep aramz-
da ol ve hep gl bize
El Sanatlar retmenimiz: Sevgili Ferda BALA
retmen olmak, retirken renme iidir diyor sevgili
Ferda Bala. 20 yl eitli okullarda retmenlik yaptktan sonra
emekli olur. 3 yl sanat kurslarna devam eder. Ei ile sevgili Hl-
ya Bostanolu, mzik almalar nedeniyle zaman zaman g-
rrler. Bu nedenle Ferda retmenimiz de Antalya Engelliler
Sanat Evinin kuruluundan haberdardr. Antalya Engelliler Sanat
Evinin kuruluunda, sevgili Hlya Bostanolu, Ferda Balay arar
ve haftada bir gn el sanatlar dersi vermesini rica eder. Ferda -
133
retmenimiz seve seve kabul eder. Bu at altnda almaya bala-
madan nce kayglar vardr. Daha nce alt okullarda zel
snf retmenlerinin ok zor bir i yaptklarn grmt. Bu ii
yapmak iin zel eitim almak gerekiyordu, Benim byle bir ei-
timim yok diye tedirginlik duyar. Ayrca duygusal biriydim ve
nasl etkilenirdim bilemiyordum. nk yap olarak, nmden
koltuk denekleriyle yryen birini bile hzla yryerek geeme-
yen birisiydim. Kendi kendime nceleri tanmak iin giderim,
denerim, yapamayacam dnrsem devam etmem demitim.
O gnden bu gne hl sanat evinde. Yaklak 1 yl oluyor.
nk ben de onlardan ok ey reniyorum. Bedensel en-
gelleri olmayanlarn kolaylkla yapabildii, hatta sradan iler gibi
grdmz birok eyi yapmann engelli olanlar iin ne byk
bir glk olduunu (tuvalete gitmek, yere den bir eyi almak
gibi) sosyal hayatn iinde, yolda, trafikte, binalara girip kmakta,
insanlarla iletiim kurmakta, sinema-tiyatro gibi yerlere gitmek-
te v.b. birok alanda yaanlan zorluklar ok yakndan gryor-
dum. Onlara acnsn istemiyorlard, onlar dilenci deildi. Onlar
zerinden para konuulsun istemiyorlard. Yalnzca engelleri olan
insanlard ve yapabilenler onlara destek olsun, ne yaplacak-
sa gnlden yaplsn istiyorlard. Bu da insan olmann gereiydi
zaten. Grdm ki nice engelsiz insanlardan daha onurlu, saygn
bir durular vard hayata kar. Ve tm maddi-manevi ve fiziki
zorluklara ramen hayatn iyi, gzel ve doru tarafn grmeye,
hissetmeye ve yaamaya abalyorlard. Bunu baaryorlard da
Engelli arkadalarla altmdan bu yana gndelik hayattaki ba-
sit, zlebilir konularda dahi ne kadar marka davrandmz
ve ne kadar bencil olduumuzu anladm. Gerek engel ne idi? Be-
densel engeller mi? Yoksa duygu, dnce ve davran bozuklu-
u bizim hayattaki en byk engelimiz miydi? Bedensel engelleri
olmayanlarn bunu gzden geirmesini dilerim. ok nemli bir
katkm olmamasna ramen, onlarn gzlerindeki sevgi ve k
benim en byk motivasyonum oldu. Evlerinden kmayan di-
er engelli arkadalarmn da, Hlya Hanmn byk gayretleri
ile kurduu Antalya Engelliler Sanat Evine gelmelerinin onlara
sosyalleme ve dayanma asndan ok fazla katk salayacan
dnyorum diyor ve yle devam ediyor:

134
 Engellilere retmen olmak benim iin yeniden renci ol-
mak demek. ikyet etmemek, sahip olduklarmn kymetini bil-
mek, zorluklara kar mcadele etmek, btn engellere ramen
glmeyi, sevmeyi, paylamay, ksacas mutlu anlar yaamak de-
mek. Her ey gelir ve geer, nemli olan birbirimize brakaca-
mz gzel hatralardr. Sal elverdii srece Antalya Engelliler
Sanat Evinde olacan sylyor sevgili Ferda retmenimiz.
Sevgili retmenimiz iyi ki varsnz ve iyi ki bizlerlesiniz
Akordeon alan Kadn: Emel RN
Musiki ile ok uzun sredir i ie olmama ramen herhangi
bir enstrman alamamann nasl bir duygu olduunu anlatmam
imknsz. Bir enstrman almak iin hakikaten zaman ayrmak,
ok sevmek, duygusal olmak, emek vermek, bol bol pratik yap-
mak ve o enstrmana ncelikle sahip olmak gerekiyor. Bu neden-
le bir enstrman alana her zaman hayranlk duymuumdur.
Antalya Engelliler Sanat Evinde, engelli olduu halde, ok
gzel akordeon alan ve trk syleyen bir arkadamz var:
Emel. Kafkas mziinin vazgeilmez algs, krkl ve klavyeli
bir enstrman olan akordeon, sevgili Emelin kollarnda, parmak-
larnda sanat evimizde yeniden hayat buluyor. Sevgili Emel henz
6 aylk bebek iken yanl yaplan bir ine yznden Polio Sekeli
(ocuk felci) hastas olur. 2 yl bitkisel hayat yaar. Daha sonra
ise fel sadece sol ayanda kalr. Emelin ayn zamanda gznde
de rahatszlk olduundan devlet ona %61 engelli der. Zaman
iinde eitli tedaviler ve ameliyatlar olur. Okumay ok ister ama
rahatszlklar nedeniyle sadece ilkokulu bitirebilir. Yine uzun ve
yorucu tedavilerden sonra meslek hayatna atlr. eitli kurslara
gider ve epilasyon uzman olur. Gzellik salonlarnda alr. En-
gellilerin karlat tm sorunlarla ben de karlatm diyor ve
ekliyor 19 yanda bir evlilik yaptm. Eimin bir engeli yoktu. Bir
kzmz oldu. Her ey ilk bata gayet gzel giderken, zaman iinde
engelli olmam evliliimde sorunlara yol at ve evliliim bir g-
zel evlada ramen sona erdi. Kzm nceleri benim yanmdayd,
daha sonra babas ile yaamaya balad. Bu sre hem benim iin,
hem kzm iin ok skntl bir sreti. ocuum bir yerde, ben
baka bir yerdeydim. Bu durum Emel iin zcyd ama haya-
135
tnn sonu deildi. nk o son derece sosyal ve kendi ayaklar
zerinde durmak iin abalayan bir kadn. Elinden gelen her eyi
de yapmaya alyor. Yaklak 2 yl evvel Kalekapsnda bir stant
ayor. Hediyelik eya, tak zerine. Bu stant ona maddi ve manevi
olarak ok katk salam halen de salyor.
Sevgili Hlya Bostanolu ile tanmas ise yaklak 7 sene
evveline dayanyor. Birlikte Antalya Engelliler Korosunun kuru-
luunda alyorlar. Uzun yllar farkl derneklerin ats altnda
koro almalarmz srdrdk. Antalya Engelliler Korosu iin
engelliler bulduk ncelikle. Hlya Hanm da sanat buluturdu.
Yaklak 1 yl evvel de tamamen Hlya Hanmn kiisel destei ile
Antalya Engelliler Sanat Evini kurduk ve burada ok mutluyuz.
Gnll ablalarmz, gnll annelerimiz, arkadalarmzla biz
burada ok mutluyuz diyor. Emele En byk hayalin, en b-
yk istein nedir? diye sorduumda verdii cevap bize bu engelli
hayatlarn dier bir yzn gsteriyor: SSKl olmak, emekli ola-
bilmek ve bir emekli maamn olmasn ok ama ok isterdim
diyor.
Kendi el emei olan hediyelik eyalarn satndan kazand
kk tutarlar ve engelli maa dnda bir geliri olmadn sy-
lyor. Gen yalarnda iken i iin birok yere bavurduunu ama
engelli olduunu grdkleri halde, kendisine hep engelsizlerin
yapabilecei ilerin gsterilmesi nedeniyle dzenli bir i hayatnn
olamadn, 5 yl denmi SSK primi olduundan bunu devam
ettirmenin en byk ama en byk hayali olduunu tekrar tekrar
belirtiyor.
Emelciim, bu can bu bedende olduka umutlarmz, hayal-
lerimiz de olmal. Yarnn hepimize neler getireceini bilemeyiz.
Ama umarm yarnlar seni hayallerine ulatrr. Sevgi ve dostlu-
un iin teekkrler
Sevgili Kaann Annesi: adiye DLGEROLU
Hepimiz salkl ocuklarmz olsun isteriz. Ne yazk ki ba-
zen ocuklarmz salkl olmuyor diye sze balyor sevgili adi-
ye Dlgerolu. Engelli ocua sahip bir anne olmak ok zor. Zor
olan ona bakmak deil, asl zor olan ocuunu o halde grmek
diyor ve anlatyor:
136
 52 yandaym ve 2 ocuk annesiyim. ocuumun birisi
salkl, dieri engelli. smi Kaan. Kaann grme engeli var, biraz
otizm, biraz zihinsel engel, biraz epilepsisi vard. Atlattk ok -
kr, bbrek hastasyd, diyalize giriyordu. 10 yl evvel bbrek nak-
li oldu. u an bu konuda rahatz ok kr. Kaann grme engeli
olduunu 3 aylkken anladm. Dier engellerini ise daha sonra.
3 yl boyunca duyduumuz her doktora gittik. Almanyalara ka-
dar gtrdm. Hatta hocalara, frklere dahi gtrdm. Bir
umut ite! En ok Kaann eitim almasn isterdim ama ne yazk
ki eitim alamad diyor adiye Anne. Birden fazla engeli olduu
iin, kendilerini hibir okulun kabul etmediini sylyor.
Kaanla ilgilenirken bu arada ei de rahatszlanyor. Ei, 1 yl
kadar boyundan aas fel olmu ekilde, engelli olarak yatyor.
5 yl evvel eimi de kaybettim. Eim ayn zamanda kanser has-
tasyd. Eimi de kaybettikten sonra benim btn hayatm Kaan
oldu. nceleri kzm, eim ve ben yani hepimiz Kaanla ilgileni-
yorduk ama kzmz evlendi. Daha sonra babamz kaybettikten
sonra Kaan sadece benim ilgime kald diyerek szlerini srd-
ryor. Kaan mzie kar ok ilgiliydi. Henz 2-3 yalarnda iken
Zeki Mren arklarn hatasz okurmu. Belediye otobslerinde
konser verirmi. Otobste t kmaz tm yolcular Kaan dinler-
mi. arks bitince btn otobs Kaan alklarm. Kaan, Trk
Sanat Mziine ve pop mzie kar ok ilgiliymi. Sevgili adiye
Dlgerolu, Kaann kkken ninnisi Sezen Aksunun Sen A-
lama Dayanamam isimli arksyd. Ve hl o arky duyduum
zaman dayanamam. Bir de Dalar Seni Delik Delik Delerim. Bu
iki ark (ninni) ile byd Kaan. Grme engeli olduundan biz
Kaanla hep sesle iletiim kurduk. Sesle iletiimi ben bilerek yap-
madm. Kaan gerek anlamda nasl eitmem gerektii hakknda
kimse yardmc olmad bana. Benim davranlarm hep igd-
seldi. Doru eyler yapmak iin, Kaan henz 6 aylk olduundan
itibaren bavurmadm merkez kalmad. Kaanda bir ey vard,
ismini bulamyordum. Baz eyleri ok kolay reniyordu, zel-
likle ezber olan eyleri ama baz eyleri srarla retemiyordum.
Ama bu durumun adn bilmiyordum. Mracaat ettiim yerlerde
ocuumun rahatszln tehis etmek yerine hep annesi olarak
ben sulu bulunuyordum neredeyse. Bu durum Kaan 8 yana ge-

137
lene kadar byle devam etti. Bir gn Dustin Hoffmann bir filmi-
ni izledim. Filmin ismi Yamur Adamd. Filmde Raymond (Dus-
tin Hoffman) zrllerle ilgilenen bir klinikte bakma muhta bir
otistik dahiydi. Raymondun matematik, hafzalama konusundaki
insanst yetenekleri karsnda ardm. O filmi izlerken sam
bam yoldum. Kaan otistik bir ocuktu. Bu tehisi o zamana ka-
dar kimse koymamt diyor.
Ertesi gn hemen niversitenin ktphanesine gider. O gne
kadar adn bile duymad otizmle ilgili bulabildii tm yazlar
okumaya balar. Kaan, tam olarak otistik deildi. Ama pek ok
otistik davran gsteriyordu. Topladm btn bilgilerle bir
yaz hazrladm. Kaanla birlikte Ankaraya, o dnemde ocuk
psikolojisi alannda Trkiyenin nde gelen ismi Prof. Dr. Atalay
Yrkoluna gittim. Orada 1 saat boyunca Kaanla sohbet ettik,
oynadk, arklar syledik. Her eyi anlattm. O da bizi izledi ve
sonu olarak dedi ki Tehisiniz ve yazdklarnz tamamen doru.
Kaan tam bir otistik deildi ama otistik davranlar gsteriyor-
du. Kaanda kapanm yoktu nk. O dnemde Kaanda epilepsi
balad. Epilepsi de benim aklma geldi. Anne olarak neyi ocu-
umda hissettiysem tehisler hep onun stne konuldu. Kaan,
doutan bir gz kapa kapal domutu. Bu konuda da gtr-
mediim doktor kalmamt. Her seferinde ocuun gznde
bir ey yok. 4-5 yana gelince ufak bir ameliyatla gzlerini aarz
dediler bize. Ama ben anne olarak henz 3 aylkken ocuumun
grmediini anladm, hibir eyi takip edemiyordu nk. ng-
ran takip etmiyordu, akmak akyordum grmyordu, klar
kapatp ayordum tepki vermiyordu. Dnyam bir kez daha ba-
ma yklmt. Daha ilerdeki yalarda da Kaann farkl rahatszlk-
larn hissettim. Gitmediim hastane kalmamt. En son bir kan
tahlili istediler. Tahlilin ismi Ferritindi. O tahlil de temiz kmt.
Bizi Faklteye sevk ettiler. Orada 1 saat iinde asistan bir doktor
tehis koydu. Kaann bbrekleri bitmiti. Oysa o gne kadar 50
tane doktora gitmitik ve tehis konulamamt.
O gne kadar hep kanla ilgilenilmi ama her nedense re-
ye bakmak doktorlarn aklna gelmemiti. Kan deerleri dk
olunca hep kanla ilgili bir sorun aranm. Bu sre ok zordu ok.
Kaan diyalize girmeye balad. 2 yl boyunca evde her 4 saatte bir,
138
gnde 6 kez Periton Diyalizi yaptm. Gece uykudan kalktm Pe-
riton Diyalizi yaptm. Sabah gzm atm Periton Diyalizi yap-
tm. ocuum saatlerce yataklarda yatmasn diye onun iin kolay,
benim iin zor olan yntemi setim. 2 yl byle geti. 2 yl sonra
Periton Diyalizinde sorun kt ve biz Hemodiyalize baladk. ok
zor bir sreti. Bir gn hastanede, bir gn evdesiniz. Hayatmz
fel olmu, tadmz tuzumuz kalmamt. Zoraki glmsyorduk.
O dnemde Eskiehirde yayorduk. Bbrek nakli iin mracaat
ettik. Ailecek hepimiz vericiydik. Ama kan uyumazl olduu
iin bbreimizi nakletmiyorlard. Kaan engelli olduundan, ka-
davradan nakil iin sraya dahi almyorlard bizi.
Daha sonra bir aratrma yaptk ve organ naklinde en iyi
yerin Antalya olduunu rendik. Akdeniz niversitesine m-
racaat ettik. Antalyaya tandk. Her eyi grtk ve kan uyu-
mazl olduu iin biz veremiyormuuz deyince Dr. Bey Hayr
hayr bbreinizi verebilirsiniz dedi. Vermek ister misiniz? diye
sordular bana. Vermem mi, vermem mi? O benim canm. Na-
sl vermem dedim. 1 ay iinde tm tahliller, tetkikler yapld ve
biz nakil olduk. Dnyaya yeniden gelmitim. ok mutluydum.
Ayaklarm yerden kesilmiti. Adeta ak olmutum. O kadar mut-
luydum ki, Kaanm kurtulmutu. Bizim iin hayat adeta yeniden
balamt. Biz Kaanla engelliler ve engelsizler iin olan neredey-
se tm etkinliklere katlyorduk. Antalyada Haim can Kltr
Merkezine gittik. Neler var neler yok bir bakalm dedik. Mracaat
ettiimiz odada bir piyano vard ve grtmz kii piyano -
retmeniymi. Kaanla birlikte tulara bastlar. retmenin bast
tuu Kaan hemen buluyordu. Bunu birka kez denediler. Kaann
kula mkemmeldi. Piyano retmeni Kaan ile zel olarak ilgi-
lenmeye balad ve Kaan o gnden bu yana piyano alyor.
Gnler geti, engelli bir ocuu olan arkadam Trkay Ha-
nm vastasyla Antalya Engelliler Korosunun konserine gittik de-
iiklik olsun diye. Bu arada ben korolara devam ederken, Kaan
benimle geliyordu, bizi dinliyordu. Bylelikle bir sr ark ren-
miti. Antalya Engelliler Korosunun, konserde syledii arklar
biz de oturduumuz yerden tekrarlyorduk. Daha sonra Trkay
Hanmla bu konser hakknda konutuk. Kendisinin de engelli bir
ocuu vard ve haftann bir gn Antalya Engelliler Korosuna
139
katldklarn syledi. Bizi de davet etti. Biz de gittik. Yaklak 4
yl evveldi. Koro almas vard. Gnll udimiz Metin Vardar
ve Hlya Hanm, Kaann bir ark okumasn istediler. Kaan nce
Ate-i Suzan Firkat ve ardndan Bir Kzl Goncaya Benzer isimli,
yorumlamas da olduka g eserleri okudu. Hepsi Kaan alk-
lad. ok beendiler. Kaan o yl, ATSO Trk Mzii Gnlerinde
Bir Kzl Goncaya Benzer isimli arky syledi. Btn salon Kaan
alklad. O gn bu gn biz Antalya Engelliler Sanat Evindeyiz.
Sadece yaz aylarnda biraz devamszlmz oluyor diyor tebes-
sm ederek. nk biz Kaanla denizi ok seviyoruz. Birlikte her
gn uzun uzun yzyoruz. Kaan, yzmeyi kendi kendine rendi
ve ok gzel yzyor.
Bizim, Kaanla birlikte Antalya Engelliler Sanat Evine gel-
memizin baka nedeni var. Biz Hlya Hanm farkl seviyoruz,
Hlya Hanmda Kaan bir baka seviyor. Bunu hissediyoruz.
Ben her zaman Kaanla birlikteyim. Onunla bbrek kardeiyim.
Onunla sinemaya gidiyoruz, grmyor ama duyuyor. Konserlere
gidiyoruz. Biz Onunla her eyi yapyoruz diyor.7
Farukun Annesi: Sevgili Trkay ZBEK Annemiz
O, 50 yanda ve sevgili Farukun bir tanecik annesi. Trkay
Anne, 23 yanda iken bir kz ocuu dnyaya getirir. Tam 14 ay
sonra da ikiz ocuklar olur. mer ve Faruk prematre doarlar.
Faruk 750 gr, mer ise 900 grdr. ok kk olduklarndan ye-
terli bykle ulaana kadar kuvze konulmalar gerekmektedir.
O zaman Zonguldakta yayorlardr ve hastanede kuvz yoktur.
kizler ok kk olduklarndan kuvze konulmalar gerektii
iin 4 saat uzaklktaki Ankaraya kuvzsz olarak gtrlrler ve
bu zaman zarfnda Faruk oksijensiz kalr. Dier bebein kilosu
100-150 gr daha fazla olduundan onda bir sorun yaanmaz. 3 ay
hastanede kalrlar. Hastanede kuvzde iken Farukun oksijensiz
kald anlalr.
Hastaneden ikizlerimi alp taburcu olduumuzda Farukun
engelli olduu bize sylenmiyor. Hastaneden bebeklerimi 3 ay-
lkken aldm ama Farukun farkl olduunu ocuklarm 6 ay-
7 Okurken, bir annenin sevgisini, tm younluuyla hissettiinize eminim. Eer Kaann g-
zel sesini duymak isterseniz aadaki linki tklamanz yeterli. Yorumu sizlere brakyorum.
http://www.youtube.com/watch?v=dH9EF6tj4cw
140
lkken anladm. ocuklarm ikizdi ama ikisinin de davranlar
bambakayd, farklyd. Doktora gtrdm ocuunuz kansz,
zayf dendi. Ama ben bu cevapla tatmin olmamtm. Benim
ocuumda baka bir ey vard. Baka bir doktora gtrdm ve
ocuumun Spastik Engelli olduu sylendi. Zaten ben anne ola-
rak bir eyler hissetmitim ama o gne kadar hibir doktor bana
bu ekilde bir tehis sylememiti. Ya da tehis edememilerdi,
bilemiyorum. ocuumun spastik engelli olduu tehis edilince
bizi hemen Ankaraya havale ettiler. O gn bugn biz tedavilere
devam ediyoruz. ocuum u an 25 yanda. Her eyimizi, tm
ilgimizi, tm vaktimizi ailecek Faruka verdik. Dier iki ocuu-
mun nasl bydklerini inann anlayamadk. Kzm evlendi, di-
er olumun askerlii geldi, o gnler nasl geldi inanamyorum
diyor sevgili Trkay Annemiz. Hayat boyunca hi almam,
her eyi ailesi ve ocuklar olmu. Ailenin tm fertleri Faruka
kar ok ilgililer ve Farukun bizim evimizdeki yeri bambakadr.
Biz ailecek, dardan bize acyarak bakanlara hi aldr etmeyiz.
Ben ocuumu hi eve kapatmadm. Konser dedi gittik, Ma
dedi gittik, Piknik dedi gittik. Faruk nereye, ne zaman gitmek is-
terse gideriz. Biz srekli olumla gezeriz. Onu asla eve kapatmam.
Ben onsuz hibir ey yapamam. O benim adeta bir antam. Biz
her daim beraberiz. Ben onsuz yolda yrmeyi unuttum. Faruk
yanmda deilse bir yanm hep eksik.
Sevgili Trkay Annemiz Antalya Engelliler Sanat Evini duya-
na kadar, kim nereyi dediyse, nereyi duydularsa oraya gitmiler.
Neden mi? Elbette Farukun sosyal bir ocuk olmas iin. Faruku
8 yl srtmda okula getirdim, gtrdm. Faruk ilkretim me-
zunu, okuyabiliyor, normal ocuklarla normal okulda okudu.
Antalyaya geldiimiz dnemde Antalyay hi bilmiyordum. O
zaman akl arabamz ve motorumuz yoktu. Bizi arabalar ve oto-
bsler almyordu. Faruku ittire ittire her yere tadm, bu vesile ile
ben de yryerek Antalyay rendim diyor glerek.
Daha sonra ok eskiden tandklar sevgili Emel rnden
Antalya Sanat Evi diye bir yerin olduunu duyuyorlar. lk nce
sadece merak ettiklerinden, Nasl bir yermi bir bakalm diye
dnerek ilk kez sanat evimize geliyorlar. Geli o geli, bir daha
da kamadk. Bizi burada ok scak karladlar. Biz ok mutlu-
141
yuz. Biz buradan kovulana dek buradayz diyor baka bir ey de-
miyor. Biz halimize krediyoruz. Bizim hibir eye ihtiyacmz
yok. Bizi en ok zen eyler insanlarn bize acyarak bakmalar,
dilenci sanmalar. Birine bir ey soramyoruz, onlara yaklat-
mz zaman hemen bir ey isteyeceimizi dnerek bizden
uzaklayorlar. te bizi en ok zen eyler bunlar. Sanat evimiz,
evimize ok yakn. Biz evdeki ilerimiz bittii anda, hemen bu-
raya geliyoruz. Dier arkadalarmzn da salk sorunlar yoksa
hepimiz burada buluuyoruz. Dn gelemedik mesela, Farukun
dolumu vard. Farukun kasklarnn iinde Baklefon Pompas var
ve her 3 ayda bir doldurulmas gerekiyor. arj gibi, ak gibi d-
nn diyor. Baklefon Pompas, Farukun kaslmalarn %50 azalt-
yormu, Faruk daha rahat ediyormu.
Trkay Anne ile konumamz srasnda ok ilgin bir diyalog
geiyor aramzda ve bunu mutlaka sizlerle paylamam gerektiini
dnyorum: Bir gn Antalyaya Babakanmzn geleceini ve
miting yapacan duyuyorlar. Faruk durur mu? Elbette durmaz.
Hemen annesi ile birlikte mitingin yaplaca yere gidiyorlar. Her
yer o kadar kalabalk ki! Babakana ulamak neredeyse imknsz.
Ama Faruk mutlaka Babakanla grmek istiyor. Ne yapyor ne
ediyor, hatrl tandklar aryorlar ve Babakanla grme frsa-
t yakalyorlar. Ksack srede istiyorum Babakanm diyor.
Trkay Anne de bir motor istiyor. Olunu daha rahat tayabil-
mek iin engelli sandalyesini de tayabilecei bir motor. Baba-
kanmz hemen birka grme yapyor ve Tamam Faruk diyor.
Faruk bir belediyemizde sigortal olarak ie alnyor. Ama Trkay
Annenin motoru Farukun ie alnmasndan daha evvel geliyor
evlerine. Motor, stanbul Gz Hastanesi tarafndan aileye hediye
ediliyor. Faruk ve annesi imdi ok mutlu. Kendilerine yardmc
olan herkese, her kuruma bu vesile ile bir kez daha Teekkrleri-
mizi ve kranlarmz sunuyoruz diyorlar.
Sanat Evimizin Szcs Hasan Sakkann Sevgili Ei: Nazl SAKKA
Sevgili Nazl diyor ki: Benim eim henz 3 yanda yap-
lan yanl bir nedeniyle Polio Sekeli hastas olmu. Bilinen ady-
la ocuk felci. Eim evlilik yana geldiinde, eimin ailesi gelin
adaynn da engelli olmasn istemi ama eim istememi. nk

142
iki engelli hayat ok daha zor olacakt. Olmaz, ben engelli bir e
istemiyorum. Evime gelen misafire nasl bakacaz, oluk ocua
nasl bakacaz demi ve hayat daha rahat yaamak iin srar-
la engelsiz bir e istemi evlenmek iin. Biz eimle tanmyor-
duk, grc usul oldu evliliimiz. Hi kimse evlenirken einin
bir engeli olsun istemez. Ben Gaziantepli, kalabalk bir ailenin
kzym. mknlarmz snrlyd, yaam artlarmz ok ard.
Gneydounun rf ve adetlerini bilirsiniz. Engelli birinin bana
talip olduunu duyunca engeli stnde ok fazla durmadm e
adaymn. E adaymn Antalyada olmas, dzgn bir iinin olma-
s bulunduum mevcut durumdan daha iyiydi. Kabul ettim, ev-
lendik. Her gen erkek ve gen kz evlendiklerinde salonda dn
yapmak ister. Ama biz srarla ky dn yapmak istedik. nk
bilirsiniz salon dnlerinde adettir; gelinle damadn, damatla
arkadalarnn, gelin damatla ailelerinin piste kp oynamalar.
Benim bir engelim yoktu ama eim engelliydi. Biz o ortam yaa-
mamak iin salon dn yapamadk mesela.
Engelliler iin her yer mimari engellerle dolu. Benim akra-
balarm olduu gibi eimin de akrabalar var. Teyzelerimiz, day-
larmz, kardelerimiz var. Bayramlarda, zel ve nemli gnlerde
byklerin yanna gidilir, adetlerimiz byledir. Byklerin elle-
ri plr, dualar alnr. Bu ziyaretlerin ouna biz eimle engeli
nedeniyle gidemiyoruz. nk eim st katlara kamyor, gitsek
eim aada bekleyecek ben yukarya kacam. Ya da ev sahip-
leri aa inecek vs vs vs. Olacak ey deil. Ya da yaknlarmzdan
birinin cenazesi oluyor, taziye evine gitmek gerek. Cenaze 3. katta,
mevsim k, ortam souk. Ben taziye evine gideceim, eim aa-
da bekleyecek, olmuyor. Yaknlarmzn aclarn bile, bu nedenle
paylaamyoruz. Bizim 2 kzmz var. Kzlarmz ilkokuldayken,
babalar hi okullarna gitmedi mesela. nk arkadalar ba-
balarnn engelli olduunu grp dalga gemesinler, kzlar arka-
dalar karsnda mahcup olmasnlar diye. Hep okullarna ben
gittim. Ama imdi kzlarmz byd. Babalarnn engelli olmas,
onlar iin bir utan kayna deil. Babalar kzlar ile her ortam
paylar. Ama bu eitim sreci ok skntlyd bizim iin.
Engelliler, engelli aileleri olarak bizler, hep halimize kre-
deriz ama gerek hayat bizler iin o kadar engellerle dolu ki! Eim
143
eker hastas ayn zamanda, bu durum sk sk stresli olmasna,
evde skntl zamanlar yaamamza neden oluyor. Bunlar da-
rda kimse bilmez. Yaadklarmz ancak biz biliriz. nann arada
sevgi olmasa, tahamml edilecek hayat deil bu hayatlar. Ama ok
kr ailemizde sevgi var, biz birbirimizi seviyoruz. Biz ailecek bir
yere gittiimizde zlyoruz. Ben, engelli eim, kzlarmz yr-
yerek bir yere gidiyoruz mesela. Ben, eimi tekerlekli sandalyede
bizlerle grmeye dayanamyorum ou zaman. Etrafn anlaysz
baklar beni, ailemi zyor. O baklar grmemek iin yrye-
rek darya kmak istemiyorum baz zamanlar. Antalyada bulu-
nan AVMlere gitmek istiyorum bazen. Ama eim tekerlekli san-
dalyede olduundan buralara da gidemiyoruz. nk yerlerdeki
seramikler kaygan zemin. Rahat edemiyoruz, ya dersek, ya bir
yerimiz krlrsa?
Ben, eimin engelini bile bile evlendim. 20 yl oldu evleneli
ama inann bazen eimi ok sevdiim halde engelinin olmas beni
ok zyor. Keke engelli ailelerine bu konuda eitim, psikolojik
destek verilebilse, engelli aile fertlerini daha iyi anlayabilmek iin.
Bazen eimle kyoruz, eimi tekerlekli sandalyede grenler ya-
nmza gelip eimin cebine para koymaya alyorlar. Biz dilenci
deiliz ki! Eim sadece yryemiyor. Bu durum inann o kadar
ok canmz actyor ki!
Sevgili Nazl, samimiyetin iin ok teekkr ederiz.
Herkesin bir hikyesi var. Herkesin apayr birer hikyesi var.
Sizlere zor hayatlar sollayp geen birden fazla baarl kadnn
gerekte bilinmeyenlerini elimden geldiince anlatmaya altm.
Bana gvenerek tm itenlikleri ve tm samimiyetleriyle yrek-
lerini aan Antalya Engelliler Sanat Evinin engelli yelerine, g-
nlllerimize, engelli anneleri ve engelli elerine, ksaca HAYATI
SOLLAYAN KADINLARA sonsuz teekkrlerimi sunuyorum.

144