Liber Mesuesi Fizika 7

Dhurata Sokoli
Rajmonda Voci
LIBR PR MSUESIN
FIZIKA 7
BOTIME
BOTIME
T gjitha t drejtat jan t rezervuara Pegi 2012

T gjitha t drejtat lidhur me kt botim jan ekskluzivisht t zotruara nga shtpia botuese
Pegi sh.p.k. Ndalohet do riprodhim, fotokopjim, prshtatje, shfrytzim ose do form tjetr
qarkullimi tregtar pjesrisht ose trsisht pa miratimin paraprak nga botuesi.
Shtpia botuese: Tel: 042 374 947 cel: 069 40 075 02 botimepegi@botimepegi.al
Sektori i shprndarjes: Tel/Fax: 048 810 177 Cel: 069 20 267 73
Shtypshkronja: Tel: 048 810 179 Cel: 069 40 075 01 shtypshkronjapegi@yahoo.com

PRMBAJTJA
Plami msimor 4
TEMA: 1.3 T shkruarit me simbole 17

TEMA: 1.5 Zgjidhje detyrash 20
TEMA: 1.5 Zgjidhje detyrash (model 2) 22
TEMA: 1.6 Bashkveprimi dhe forca 25
TEMA:1.7 Efektet e forcs 27
TEMA: 1.8 Forca e rndess dhe masa 31
TEMA: 2.1 Avulli kryen pun 34

TEMA: 2.2 Rryma elektrike zotron e energji 36
TEMA: 2.5 Frkimi rreth nesh 39
TEMA: 2.9 Puna, nxehtsia, energjia. 42
TEMA: 2.10 Burimet dhe format e energjis 45
TEMA: 3.1 Burimet e drits. Pse i shohim trupat 50
TEMA: 3.5 Eklipset 52
TEMA: 3.6 Pasqyrimi i drits. Pasqyra e rrafsht 54
TEMA: 3.8 Prthyerja e drits. Pllaka me faqe paralele. 55
TEMA: 3.9 Thjerra. Qelqi zmadhues 57
TEMA: 4.1 Rryma dhe rezistenca elektrike 60

TEMA: 4.6 Zgjidhje detyrash 67
TEMA: 4.7 Lidhja e rezistencave n seri 71
TEMA: 4.8. Zgjidhje detyrash 74
TEMA: 4.9 Lidhja n paralel 78
TEMA: 4.11 Energjia elektrike 81
TEMA: 5.1 Fusha magnetike e rryms elektrike 85
TEMA: 5.2 Pruesit me rrym n fushn magnetike 89
TEMA: 5.3 Elektromotori 92
4
PLANI MSIMOR
LNDA: FIZIK
Klasa: VII
Programi sintetik
35 jav x 2 or/jav = 70 or
Teori: 41 or
Zgjidhje ushtrimesh 7 or
Pun laboratori 9 or
Prsritje 5 or
Teste 3 or
Kurikula e lir 5 or
Kreu Or teorike Zgjidhje detyrash Pun laboratori Prsritje Test Total
I 6 2 3 1 1 13
II 12 1 - 1 1 15
III 8 - 3 1 - 12
IV 7 4 3 1 1 16
V 8 - - 1 - 9
Total 41 7 9 5 3 65 + 5 O.L =70
Or Kreu Objektivat e Kreut Tema msimore pr do or msimi Shnime

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:
1. T prcaktoj nse trupat jan n lvizje ose n prehje.
1 1.1 Lvizja.
2. T njoh dhe t prdor termat: lvizje, prehje, trajektore,
sistem referimi, vendndodhje.
I.
1. T prkufizoj rrugn dhe t njoh njsit matse t saj.
2 1.2 Rruga dhe shpejtsia
2. T prkufizoj shpejtsin, t njoh njsit matse t saj dhe ta
Dukurit mekanike (14 or)
njehsoj at n ushtrime.
Teori 6 or Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

3 Zgjidhje detyrash 1. T njohin simbolet e madhsive fizike dhe njsit e tyre matse. 1.3 T shkruarit me simbole n fizik
2 or 2. T njohin formuln me t ciln njehsohet shpejtsia e lvizjes.
Pun laboratori Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:
3 or 1.4 PP: Prcaktimi i shpejtsis mesatare t
1. T prcaktojn me an t matjeve rrugn e plot dhe kohn e plot nj trupi
4
Prsritje 1 or t lvizjes s nj trupi.
Test 1 or 2. T njehsoj shpejtsin mesatare t lvizjes s nj trupi.
Or e lir 1 or
1. T prcaktojn gjendjen e trupave n lidhje me nj sistem referimi.
5 1.5 Zgjidhje detyrash
2. T krahasojn shpejtsit e trupave t ndryshm.
3. T njohin lidhjet ndrmjet njsive matse.
5
Or
6
Kreu Objektivat e Kreut Tema msimore pr do or msimi Shnime

1. T jap kuptimin e bashkveprimit t trupave.
6 1.6 Bashkveprimi dhe forca
2. T prkufizoj forcn dhe t njoh njsin e saj matse.
3. T jap shembuj t bashkveprimit t trupave.

7 1.7 Efektet e forcs
1. T prcaktoj n shembuj t ndryshm efektet q shkakton forca.

1. T prkufizoj forcn e rndess, t njoh simbolin fizik dhe
8 1.8 Forca e rndess dhe masa
njsin matse.
2. T njoh dhe t zbatoj formuln e forcs s rndess
Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet: 1. Bised: Njohja me ligjin e tret t
9 Or e lir
1. T diskutoj n lidhje me ligjin e tret t Njutonit. Njutonit

1. T prcaktoj me an t matjeve forcn e rndess s trupave me 1.9 PP: Shkallzimi i susts. Ndrtimi i
10
masa t njohura. dinamometrit
2. T shkallzoj sustn pr ndrtimin e nj dinamometri.
Objektivat:
1.10 PP: Lidhja midis forcs s rndess
11 1. T mas me peshore masn e trupave.
dhe mass
2. T prcaktojn forcn e rndess s trupave.
1. T prcaktoj efektet e forcs n raste t ndryshme.
2. T njehsoj forcn e rndess kur njihet masa e trupit dhe
anasjelltas.
13 1.12 Prsritje
14 1.13 Test

1. T jap kuptimin fizik t puns.
15 2.1 Avulli kryen pun. Ai zotron energji
2. T tregoj pse avulli sht i aft t kryej pun.
3. T shpjegoj pse avulli zotron energji.

1. T tregoj prdorimet e rryms elektrike n jetn e prditshme.
16 2. T shpjegoj pse rryma elektrike zotron energji. 2.2 Rryma elektrike zotron energji
3. T njoh dhe t jap shembuj pr veprimet e rryms elektrike
n nj qark.
II.
Puna, nxehtsia, energjia
1. T njoh makinat e thjeshta dhe llojet e tyre.
(16 or) 2.3 Makinat e thjeshta lehtsojn
17 2. T njoh parimin e puns te llozi, rrotullat dhe formulat e tyre. kryerjen e puns
3. T zbatoj formulat e makinave t thjeshta n ushtrime t
Teori 12 or
ndryshme.
Pun laboratori
1 or Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:
Prsritje 1 or 1. T prkufizoj punn dhe t njoh madhsit nga t cilat varet
18 ajo. 2.4 Puna e kryer nga nj forc
Test 1 or
2. T njoh formuln e puns dhe njsin matse t saj.
Or t lira 1 or
3. T zbatoj formuln e puns n ushtrime t ndryshme.

1. T prkufizoj forcn e frkimit.
19 2.5 Frkimi rreth nesh
2. T njoh llojet e frkimit q ekzistojn.
3. T dalloj frkimin e rrshqitjes nga ai i rrokullisjes.

20 1. T prcaktoj ngarkesn elektrike t nj elektroskopi. 2.6 Nga se varet forca e frkimit
2. T shpjegoj dukurin e tokzimit.
7
Or
8
Kreu Objektivat e Kreut Tema msimore pr do or msimi Shnime

21 1. T tregoj faktort q ndikojn n frkimin e trupave. 2.7 Frkimi nxehtsia dhe puna
2. T jap shembuj pr secilin rast t frkimit t trupave.

22 1. T tregoj se avulli kryen pun kur zgjerohet.2. T njoh 2.8 Motort me avull
ndrtimin dhe funksionimin e motorve dhe turbins me avull.
1. T tregoj lidhjen midis puns dhe energjis.
23 2.9 Puna Nxehtsia - Energjia
2. T tregoj lidhjen midis nxehtsis dhe energjis.
3. T bj dallimin e energjis nga puna dhe nxehtsis.
24 1. T njoh burimet e energjis q ekzistojn n natyr. 2.10 Burimet dhe format e energjis
2. T tregoj format e shfaqes s energjis n trupa t ndryshm.
1. T prkufizoj energjin kinetike dhe at potenciale.
25 2.11 Shndrrime t ndrsjella energjie
2. T njoh formulat e zbatimit t tyre dhe t`i zbatoj n ushtrime.
3. T prkufizoj ligjin e ruajtjes dhe t shndrrimit t energjis.
26 1.T zbatoj n ushtrime t ndryshme njohurit mbi llojet e 2.12 Zgjidhje detyrash
energjis dhe t shndrrimeve energjetike.
1. T diskutoj rreth burimeve energjetike dhe mnyrave t 2.13 Diskutim rreth burimeve dhe
27
prdorimeve t tyre.2. T diskutoj rreth vargjeve t shndrrimeve shndrrimeve energjetike
energjetike nga jeta e prditshme.
2. Pun me tem: Energjia q
28 Or e lir 1. T grumbulloj materiale n lidhje me temn.
konsumojm
2. T`i prezantoj ato n klas.
29 2.14. Prsritje
30 2.15. Test.

1. T prkufizoj dhe t dalloj burimet e drits. 3.1 Burimet e drits. Pse shohim?
31
2. T klasifikoj trupat n varsi t drits q ata kan.
3. T tregoj se si shihen trupat.

1. T tregoj mnyrn e prhapjes s drits.
3.2 Drita prhapet n vij t drejt.
32 2. T njoh llojet e rrezeve t drits. Shmbllimi
3. T njoh karakteristikat e shmbllimit t nj trupi n dhomn
III. e errt.
Dukuri dritore
(13 or) Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:
1. T ndrtoj vet nj dhom t errt.
33 3.3 PP:T ndrtojm dhomn e errt
2. T vrojtoj shmbllimin e nj trupi ndriues n dhomn e
errt.
Teori 8 or
Pun laboratori Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:
3 or 1. T jap prkufizimin e hijes dhe t gjysmhijes.
34 3.4 Hijet dhe gjysmhijet
Prsritje 1 or 2. T tregoj kushtet n t cilat ndodh hija dhe gjysmhija.
Or t lira 1 or 3. T njoh karakteristikat e hijes dhe t gjysmhijes.

1. T prkufizoj eklipset si dukuri natyrore.
35 3.5 Eklipset
2. T njoh karakteristikat e eklipsit t Diellit.
3. T njoh karakteristikat e eklipsit t Hns.
1. T prshkruaj dukurin e pasqyrimit t drits.
36 3.6 Pasqyrimi i drits. Pasqyra e rrafsht
2. T njoh ligjet e pasqyrimit t drits.
3. T zbatoj ligjet e pasqyrimit n ushtrime t ndryshme.
37 Or e lir 3. Ushtrime
9
1. T prforcoj njohurit mbi pasqyrimin e drits
10
1. T vrojtoj pasqyrimin e nj pllake qelqi.
38 3.7 PP:T studiojm pasqyrn e rrafsht
2. T vrojtoj se shmbllimi nuk mbivendoset mbi trupin.
3. T ndrtoj shmbllimin n pasqyrn e rrafsht.

1. T shpjegoj dukurin e prthyerjes s drits.
3.8 Prthyerja e drits. Pllaka me faqe
39 2. T njoh ligjet e prthyerjes s drits. paralele
3. T zbatoj ligjet e prthyerjes s drits n ushtrime t
ndryshme.

1. T njoh thjerrat si pajisje optike dhe funksionin e tyre.
40 2. T njoh veorit e thjerrave prmbledhse dhe shprhapse. 3.9 Thjerrat. Qelqi zmadhues
3. T ndrtoj shmbllimet e dhna nga thjerrat n ushtrime t
ndryshme.

1. T shpjegoj `sht drita e bardh dh prbrsit e saj.
41 2. T njoh dhe t kombinoj ngjyra t ndryshme pr t prftuar 3.10 Drita e prbr. Ngjyrat
ngjyrn e bardh dhe ngjyrat e tjera.
3. T shpjegoj mnyrn se si shihen ngjyrat e trupave.

1. T formoj dritn e bardh.
42 3.11 PP:T studiojm rrethin e ngjyrave
2. T formoj ngjyrat plotsuese.
3. T formoj dritn e bardh me ngjyrat plotsuese.
43 3.12 Prsritje
1. T prkufizoj intensitetin e rryms si madhsi fizike.
44 4.1 Rryma dhe rezistenca elektrike
2. T prkufizoj rezistencn e pruesit.
3. T prcaktoj madhsit prej nga varet rezistenca elektrike
Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:
1. T prcaktoj madhsin e rryms.
45 4.2 PL: Matja e rryms. Ampermetri
2. T realizoj lidhjen e ampermetrit n qark.
3. T lexoj ampermetrin.
IV. Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:
Rryma elektrike 1. T prkufizoj tensionin elektrik si madhsi fizike.
46 4.3 Tensioni elektrik
(16 or) 2. T njoh aparatin mats, simbolin fizik dhe njsin matse t tij.
3. T interpretoj lidhjen ndrmjet tensionit, puns dhe nxehtsis.
Teori 7 or 1. T lexoj voltmetrin.
47 4.4 P.L: Matja e tensionit. Voltmetri
2. T mas tensionin n skajet e pils.
3. T mas tensionin n skajet e llambs.
Zgjidhje detyrash Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:
48 4 or 1. T prkufizoj ligjin e Omit pr nj pjes t qarkut. 4.5 Ligji i Omit pr nj pjes t qarkut
Pun laboratori 2. T njoh lidhjen q ekziston midis U, I, R.
3 or Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:
Prsritje 1 or 1. T njehsoj vlern e intensitetit t rryms q tregon shigjeta e nj
49 Test 1 or ampermetri. 4.6 Zgjidhje detyrash
2. T njehsoj madhsit e panjohura, duke zbatuar ligjin e Omit n
ushtrime t ndryshme.
50 1. T prkufizoj lidhjen n seri t pruesve. 4.7 Lidhja e rezistencave n seri
2. T njoh veorit e madhsive fizike pr lidhjen n seri.

51 1. T njehsoj intensitetin e rryms, tensionin elektrik dhe 4.8 Zgjidhje detyrash
rezistencn e njvlershme t rezistencave n lidhjen n seri.
11
12
52 1. T prkufizoj lidhjen n paralel t pruesve. 4.9 Lidhja n paralel e rezistencave
2. T njoh veorit e madhsive fizike pr lidhjen n paralel.

53 1. T njehsoj intensitetin e rryms elektrike, tensionin dhe 4.10 Zgjidhje detyrash
rezistencn e njvlershme t pruesve n lidhjen n paralel.

1. T prkufizoj energjin e rryms elektrike dhe t njoh formuln
54 pr njehsimin e saj. 4.11 Energjia elektrike
2. T prkufizoj fuqin e rryms elektrike dhe t njoh formuln pr
njehsimin e saj.
Objektivat: N fund t ors s msimit, nxnsi duhet:

1. T njoh kushtet n t cilat ndodh lidhja e shkurtr.
55 2. T njoh paisjet q mbrojn qarkun elektrik nga qarku lidhja e 4.12 Sigurimi teknik
shkurtr.
3. T njoh elementt baz t mbrojtjes nga elektriciteti.

1. T prdor formulat q lidhin E, P, U, I, R n nj qark elektrik.

57 4.14 PP: Njohja me ndrtimin e llambs
1. T njihen me ndrtimin e llambs, portollambs etj.
58 4.15 Prsritje
59 4.16 Test

1. T listoj karakteristikat e magnetve
60 2. T tregoj se si jan vijat e fushs magnetike t nj pruesi me 5.1 Fusha magnetike e rryms elektrike
rrym n varsi t forms s tij.
3. T njoh ndrtimin e elektromagnetit dhe si forcohet fusha
magnetike e tij.
1. T tregoj se drejtimi i forcs magnetike mbi pruesin me rrym
61 varet nga drejtimi i kahut t rryms. 5.2 Pruesit me rrym n fush magnetike
2. T njoh rregulln e dors s majt pr t prcaktuar drejtimin e
forcs magnetike.
1. T njoh pjest prbrse t nj elektromotori.
62 V. 5.3 Elektromotori
2. T shpjegoj parimin e puns s nj elektromotori.
Dukuri elektromagnetike
3. T tregoj si mund t rritet fuqia e nj elektromotori.
(11 or)
Teori 8 or 1. T prkufizoj dukurin e induksionit elektromagnetik. 5.4 Nga fusha magnetike prftohet rrym
63
Prsritje 1 or 2. T tregoj shkaqet e lindjes s rryms s induktuar. elektrike
Or t lira 2 or 3. T njoh madhsit nga varet rryma e induktuar n nj qark.
1. T njoh pjest prbrse t nj gjeneratori.
64 2. T shpjegoj parimin e puns s nj gjeneratori. 5.5 Gjeneratori i rryms elektrike
3. T dalloj gjeneratorin e rryms alternative nga ai i rryms s
vazhduar.
1. T jap prkufizimin e rryms alternative.
65 2. T jap prkufizimin e amplituds, periods dhe frekuencs s 5.6 Rryma alternative
rryms altrnative.
3. T njehsoj amplitudn, periodn dhe frekuencn n ushtrime t
ndryshme.
13
14
1. T tregoj mnyrn si prodhohet energjia elektrike n
66 hidrocentrale dhe termocentrale. 5.7 Transformatori
2. T tregoj mnyrn se si trnsportohet energjia elektrike tek
prdoruesi.

1. T dalloj pjest kryesore t linjave elektrike nprmjet t cilave
5.8 Prodhimi dhe transportimi i energjis
67 transportohet energjia elektrike.
elektrike
2. T shpjegoj rolin e pjesve t ndryshme pr zvoglimin e
humbjeve t energjis elektrike n linjat elektrike.
68 Or e lir 4. Ekskursion n nj ndrmarrje elektrike
69 Or e lir 5. Ekskursion n nj ndrmarrje elektrike
70 5.9 Prsritje
LIBR PR MSUESIN
Klasa: VII
Lnda: Fizik
Tema 1.1: Lvizja

Objektiva: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:
-T prkufizoj lvizjen dhe prehjen e trupave.
-T shpjegoj llojet e trajektoreve t lvizjes.
-T analizoj lvizjen dhe prehjen e trupit n 2 sisteme referimi.
Mjete pune: Sfer, pe, dorez, top.
Fjal ky: Vendndodhje, lvizje, prehje, trup referimi, trajektore.
Fazat e Strategjit Veprimtarit e Organizimi i

strukturs msimore nxnsve nxnsve
Parashikimi Nxitja pr t
Stuhi mendimi Bashkbisedim
(prgatitja pr t nxn ) prsosur t folurit
Ndrtimi i njohurive Hart Ndrtimi i
Pun individuale
(prpunimi i prmbajtjes) konceptesh njohurive
Prforcimi Rishikimi n T nxnit Pun me grupe t

(konsolidimi i t nxnit) dyshe bashkpunues vogla
Parashikimi: (Stuhi mendimi) 10 minuta

Msuesi shtron njra pas tjetrs disa pyetje q kan lidhje me msimin q do t
shpjegoj. Pyetjet ndrtohen t tilla q nxnsi t ket informacion. Prgjigjet e
tyre nuk paragjykohen sepse do t saktsohen gjat shpjegimit.
quajm trupa n fizik?
A shihni trupa q lvizin aty ku ndodheni?
Trego pes trupa q jan n prehje.
far ndryshon trupi kur lviz? (msuesi lviz npr klas n kt moment.)
A je i sigurt se trupi lviz?
Ku bazohemi pr t dalluar lvizjen nga prehja?
Ndrtimi (hart konceptesh) 25 minuta.

N pjesn e dyt msuesi ndan klasn n dy grupe dhe krkon q secili grup,
duke lexuar tekstin t nnvizoj: grupi i par far ka t rndsishme pr lvizjen,
grupi tjetr pr prehjen. Pasi u jepet koh nprmjet pyetjeve t msuesit dhe
nnvizimeve t nxnsve, plotsohet harta e mposhtme.
15
N pjesn e dyt msuesi ndan klasn n dy grupe dhe krkon q secili grup, duke lexuar tekstin
t nnvizoj: grupi i par far ka t rndsishme pr lvizjen, grupi tjetr pr prehjen. Pasi u
FIZIKA 7 nprmjet pyetjeve t msuesit dhe nnvizimeve t nxnsve, plotsohet harta e
jepet koh
mposhtme.
Trupi
Trupi
Ndryshon
Ndryshon vendodhjen
vendndodhjen Nuk e ndryshon vendndodhjen
Lviz Prehet
Csht Prehje absolute nuk ka
Si lviz (trajektorja) kush e prcakton lvizjen ose prehjen
Llojet e trajektores trupi i referimit
Vijdrejt e lakuar sistemi i referimit
Toka si trup referimi
Prforcimi (rishikimi n dyshe)10 minuta
Nxnsve u krkohet nga msuesi t punojn n dyshe ushtrimet pas msimit.
Pas do ushtrimi
Prforcimi t lexuarn
(rishikimi lihet nj koh minuta
dyshe)10 pritjeje q nxnsit t diskutojn me njri- tjetrin.
Nxnsve u krkohet
Pas diskutimit nganjrin
msuesi fton msuesi t punojn
nga nxnsit n dyshe
pr prgjigjen ushtrimet pas msimit.
e ushtrimit.
Pas do ushtrimi t lexuar lihet nj koh pritjeje q nxnsit t diskutojn me
njri- tjetrin.
N kt mnyr veprohet me t gjitha ushtrimet e dhna. Msuesi mundohet ti jap prparsi n
Pas diskutimit
prgjigje msuesi
nxnsit fton
t ndrojtur, njrin
duke nga nxnsit
ndryshuar pr prgjigjen
rolet me shokun e banks. e ushtrimit.
N kt mnyr veprohet me t gjitha ushtrimet e dhna. Msuesi mundohet ti
Detyr shtpie. Gjat rrugs pr n shkoll listo tre trupa n lvizje dhe tre n prehje, duke u
jap prparsi n prgjigje nxnsit t ndrojtur, duke ndryshuar rolet me shokun
nisur nga nj sistem referimi q e przgjedh vet.
e banks.
Informacion shtes: msuesi mund t veoj lvizjen rrethore si nj trajektore m vete. Kt lloj
Detyr shtpie.
trajektoreje Gjat
mund ta rrugs
ilustroj pr n(karruseli,
me shembuj shkoll orbitat
listo tre trupasnplanetve
e lvizjes lvizjeetj.)
dhe tre n
prehje, duke u nisur nga nj sistem referimi q e przgjedh vet.
Vlersimi: nxnsi vlersohet pr:
Informacion shtes: msuesi mund t veoj lvizjen rrethore si nj trajektore
m vete. Kt lloj trajektoreje mund ta ilustroj me shembuj (karruseli, orbitat e
lvizjes s planetve etj.)

Shembuj t trupave q lvizin dhe prehen.
Przgjedhje t sistemit t referimit.
Zgjidhje t detyrave.
16
LIBR PR MSUESIN
LNDA: Fizik
KLASA: VII

TEMA 1.3: T shkruarit me simbole
Objektivat:
N fund t ors s msimit nxnsit t jen t aft:
1) T shprehin me simbole madhsit fizike dhe njsit e tyre matse.
2) T tregojn formuln me t ciln njehsohet shpejtsia e lvizjes.
3) T zbatojn formuln e msiprme n ushtrime.
Konceptet kryesore:
Shpejtsia, rruga, koha, formula, njsit.
STRUKTURA E MSIMIT
Fazat e strukturs Strategjit Veprimtarit e Organizimi
msimore nxnsve
i nxnsve
Parashikimi (prgatitja Prvijim i t Nxitje e diskutimit. Pun me
pr t nxnt) menduarit. Ndrtimi i njohurive gjith klasn
Ndrtimi i njohurive Lexim. Marrdhnie shkencore. Pun me
(prpunimi i pyetje - prgjigje. T nxnt gjith klasn
prmbajtjes) Mendo n dyshe dhe bashkveprues. Pun n
Prforcimi shkmbe mendime. dyshe
(konsolidimi i t nxnit)
Parashikimi:
Pr t lehtsuar punn dhe pr t paraqitur nj madhsi fizike prdoren
simbolet. Le t plotsojm tabeln pr madhsit fizike q njohim:
Madhsia fizike Simboli i Njsia e madhsis Simboli i njsis

madhsis fizike fizike
1. Forca e rndess G Njuton N
2. Masa m Kilogram Kg
3. Forca F Njuton N
Pasi plotsohet tabela pr madhsit q njohin q n klas t gjasht, msuesi

shton:
Pr madhsit fizike t dinamiks prdorim kto simbole, t cilat shtohen n
tabeln e mposhtme:
17
FIZIKA 7
Madhsia fizike Simboli i Njsia e madhsis fizike Simboli i

madhsis fizike njsis
1. Forca e rndess G Njuton N
2. Masa m Kilogram Kg
3. Forca F Njuton N
4. Rruga l ose S Metr m
5. Koha t Sekonda s
6. Shpejtsia v Metr / sekond m/s
Ndrtimi i njohurive:
Nxnsit studiojn tekstin pr 2 - 3 minuta, m pas diskutohet n baz t
pyetjeve:
*Si e llogaritim shpejtsin e nj trupi?
*Paraqite at me simbole.
*Plotsoni t =........ S =.........
N tabel jepet ushtrimi:

Nj trup prshkon rrugn prej 3 minuta n 5 sekonda. Sa sht shpejtsia e tij?
* Paraqit t dhnat me simbole.
*Paraqit me simbole far krkohet.
* Shno formuln e shpejtsis duke prdorur simbolet.
*Bj zvendsimin e t dhnave n formul dhe gjej shpejtsin.
Lihet koha prej 3 minutash dhe m pas diskutohet.
Prforcimi:
Nxnsit punojn n dyshe ushtrimin 4, 5b) c), 6. Lihet koha prej 4-5 min dhe
diskuton ushtrimin 1, dyshja e par. Njri prej nxnsve jep prgjigjen, ndrsa
tjetri sht i gatshm t plotsoj nse gabon i pari.
Ngrihet dyshja e par:
4. Qarkoni alternativn e sakt.

A) Shpejtsia e lvizjes s nj trupi njehsohet me formuln:
a) t= v l ; b) v = F t ; v = l t ; d) v = l t
B) Njsia matse e shpejtsis sht:
a) m; b) kg; km/h; d) s; m/s.
18 18
LIBR PR MSUESIN
Ngrihet dyshja e dyt:
5. Duke prdorur simbolet fizike, njehsoni madhsin e panjohur n rastet

e mposhtme:
b) Njehsoni kohn q i duhet nj trupi pr t prshkuar rrugn me gjatsi 27 m,
duke lvizur me shpejtsi 3 m/s.
t = l /v = 27/3 = 9 s
c) far rruge prshkon trupi q lviz me shpejtsi 35 km/h pr 3 or?
l = v t = 35 3 = 105 km
Ngrihet dyshja e tret:

6. Rruga q prshkon nj trup, i cili lviz me shpejtsi 57 km h pr 2 or, sht:
a) 100 km h ; b) 104 km h ; 114 km h ; d) 124 km h .
Konkluzioni:

v = l /t
l=vt t = l /v
Vlersimi:
Vlersohen nxnsit me not.
Detyr shtpie
Nxnsve u jepen pr detyre ushtrimet 1, 2,3, 5a).
19
FIZIKA 7
Klasa: VII
Lnda: Fizik
Tema 1.5: Zgjidhje detyrash

Objektiva: N fund t ors s msimit, nxnsi t jet i aft:
-T shkruaj formuln pr njehsimin e shpejtsis.
-T njehsoj shpejtsit pr trupat e dhn.
-T krahasoj shpejtsi t dhna n njsi matse t ndryshme.
Mjete pune: Tabel e zez, shkums, stilolaps, fletore.

Fjal ky: Njehsim, shpejtsi, formul, njsi matse.

Parashikimi Nxitja pr t
Hart konceptesh Bashkbisedim
Ndrtimi i njohurive Ndrtimi i Pun me grupe
Grupi i ekspertve
(prpunimi I prmbajtjes) njohurive ekspertsh
Prforcimi T nxnit Pun me grupe t
Rishikimi n dyshe
(konsolidimi I t nxnit) bashkpunues vogla
Parashikimi: (hart konceptesh) 10 minuta.

Msuesi ndrton n tabel hartn e mposhtme duke krkuar q nxnsi ta ndrtoj
ndrton pyetje si:
n fletoren ndodh
e tij dhe tame trupat kur
plotsoj mendryshojn vendndodhjen?
informacionet Cilat jan madhsit
q ka. Njkohsisht, pr t q
plotsuar hartn,
karakterizojn msuesi
lvizjen? ndrton
etj. I jep pyetjekoh
disa minuta si: ndodh
nxnsvemedhetrupat
pastaj kur
ngrendryshojn
nxns q ta
vendndodhjen?
plotsoj n tabel. Cilat jan madhsit q karakterizojn lvizjen? etj. I jep disa
minuta koh nxnsve dhe pastaj ngre nxns q ta plotsoj n tabel.
Trupat
Lvizin
Koh
Shpejtsi Rrug Koh
Simboli Formula njsia matse Simboli Formula njsia matse Simboli Formula njsia
V v=l/t m/s l l=v*t m t t=l/v s
Rreshti i fundit plotsohet m pas.
20
Ndrtimi (grupi i ekspertve) 25 minuta.

LIBR PR MSUESIN
Ndrtimi (grupi i ekspertve) 25 minuta.

Pr kt metod, ndaj klasn n grupe me nga katr nxns, u caktohet grupeve
nga nj numr 1-8.
Msuesi i jep grupit nj fish me ushtrimin pr secilin grup. Nxnsve u jepet
koh pr zgjidhjen e ushtrimeve brenda grupit. M pas njeri nga nxnsit e grupit
rri n vend, ndrsa tre t tjert me ushtrimin e zgjidhur kalojn prkatsisht njri
n grupin me numr dy, njri n grupin me numr tre, tjetri n grupin me numr
katr (t njjtn gj e prsris me grupet nga 5-8). Po kshtu veprohet dhe me
grupet 2,3,4 pra, njri rri. tre lvizin. Me vendosjen e re t nxnsve brenda
grupeve zgjidhen t katrta ushtrimet e dhna me fisha. Secili nxns luan rolin
e ekspertit pr ushtrimin e tij. Pasi jepet koh pr zgjidhjen dhe diskutimin e
ushtrimeve, nxnsit rikthehen n grupet fillestare. Tani nga secili grup ngrihet
nj prfaqsues dhe hedh zgjidhjen n tabel pr ushtrimin e tij.
Shnim: ushtrimet n fisha mund t jen ushtrimet e librit ose t kombinuara me

ushtrime t ngjashme.
Prforcimi (rishikimi n dyshe) 10 minuta

njri-tjetrin.
Pas diskutimit, msuesi fton njrin nga nxnsit pr prgjigjen e ushtrimit.
jap prparsi n prgjigje nxnsit t ndrojtur, duke ndryshuar rolet me shokun
e banks.
Detyr shtpie: Ushtrimi 5 i msimit.

Informacion shtes: msuesi mund t krkoj nga nxnsi edhe aparatet mats
t tre madhsive fizike n pjesn e par t msimit (shpejtsi, rrug, koh).

Shkrimin e formulave pr: v, l, t.
Njehsimin e shpejtsis.
Krahasimin e dy shpejtsive t dhna.
21
FIZIKA 7
LNDA: Fizik
KLASA: VII

TEMA: 1.5 Zgjidhje detyrash (model 2)
Objektivat:
1) T prcaktojn gjendjen e trupave n lidhje me nj sistem referimi;
2) T krahasojn shpejtsit e trupave t ndryshm;
3) T njohin lidhjet midis njsive matse.
Konceptet kryesore:
Koh, rrug, shpejtsi, njsit.
STRUKTURA E MSIMIT
Fazat e strukturs Strategjit Veprimtarit e Organizimi i

msimore nxnsve nxnsve
Parashikimi (prgatitja pr t Mendo n dyshe Nxitje e Pun n dyshe

nxnt) dhe shkmbe diskutimit Pun n grup
Ndrtimi i njohurive mendime T nxnt Pun n grup
(prpunimi i prmbajtjes) T nxnt me bashkveprues
Prforcimi kmbime T nxnt
(konsolidimi i t nxnit) T nxnt me bashkveprues
kmbime
Parashikimi:
Le t rikujtojm, duke u mbshtetur te figura 1, trupat n lvizje dhe n prehje
n lidhje me tokn.
Diskutohen duke rikujtuar se nj trup lviz, kur me kalimin e kohs e ndryshon
vendndodhjen n lidhje me trupat e tjer. Trupat jan n prehje kur nuk e
ndryshojn vendndodhjen.
Nxnsit studiojn detyrn 3 dhe 4 pr 3 - 4 minuta dhe m pas diskutojn n
dyshe dy shembujt e dhn n libr.
Ndahet klasa n grupe katrshe. Secili grup vendos numrat nga njshi deri te
katra. Ndahen ushtrimet pr do numr.
Grupi i 1-shave:
2. Nj trup lviz n nj rrug me shpejtsi 8 m/s pr 50 s. Llogaritni gjatsin e
ksaj rruge.
22
LIBR PR MSUESIN
Grupi i 2-shave:
3. Ktheni vlerat e shpejtsis nga km/h n m/s.
a) 6 km h = m s b) 10 km h = m s
c) 25 km h = m s
Grupi i 3-shave:
7. Nj trup e prshkon pr 2.5 or rrugn prej 50 km . Shpejtsia e lvizjes s tij
sht:
a) 25 m s; b) 20 km / h
c) 100 km h ; d) 125 km h .
Grupi i 4-ave:
Ushtrim plotsues:
Nj trup prshkon rrugn prej 60 km me shpejtsi 20 km/h. Koha e lvizjes s tij
sht:
a) 3 h; b) 2 h; c) 1.5 h; d) 8 h
Grupohen 1-shat n grupe katrshe. Po kshtu 2-shat, 3-shat dhe 4-at.
Lihet koha prej 4 - 5 minutash q t zgjidhen ushtrimet dhe t diskutohen ndrmjet
tyre. Pasi bhen ekspert, do t kalojn n grupet e bazs. Secili prej numrave do
ket kohn prej 3 minutash pr t sqaruar ushtrimin te grupi i bazs.
Prforcimi:
Diskutohen ushtrimet n tabel sipas ksaj radhe:
1-shat pr ushtrimin plotsues.
Zgjidhje:
3 h; b) 2 h; c) 1.5 h; d) 8 h.
2-shat pr ushtrimin 7:
Zgjidhje:
a) 25 m s; 20 km/h;
c) 100 km h ; d) 125 km h .
Zgjidhje:
a) 6 km /h = .1.66......... m/s
b) 10 km /h = ..2.77........ m/s
c) 25 km /h = ..6.94........ m/s
23
FIZIKA 7
4-at pr ushtrimin 2:
l = v t = 8 50 = 400 m
Ndrrimi i ushtrimeve bhet q do nxns t jet i vmendshm kur flet shoku
n grupin e vet.
Konkluzioni:
v = l /t
l=vt t = l /v
Vlersimi:
Detyr shtpie
Nxnsve u jepen pr detyr ushtrimet 1, 4, 5, 6.
24
LIBR PR MSUESIN
Klasa: VII
Lnda: Fizik
Tema 1.6: Bashkveprimi dhe forca

-T prkufizoj forcn si madhsi fizike.
-T shpjegoj veprimin dhe kundrveprimin n natyr.
-T krahasoj bashkveprimin me takim t drejtprdrejt me at n largsi.
Mjete pune: Dinamometr, gur peshe me engel, karroc laboratori, dy magnete.
Fjal ky: Veprimi, kundrveprimi, forca, forcmatsi, Njuton, bashkveprim
me takim, n largsi, prania e fushave.

Parashikimi Parashikim Nxitja pr t Pun
(prgatitja pr t nxn ) me terma prsosur t individuale
paraprak shkruarit
Ndrtimi i njohurive Di, Dua t di Ndrtimi i Bashkbisedim
(prpunimi i prmbajtjes) msoj njohurive
Prforcimi Organizues grafik T nxnit Pun me grupe
(konsolidimi I t nxnit) i analogjis ndrveprues
Parashikimi:(Parashikim me terma paraprak) 10 minuta.

Hapi i par: msuesi zgjedh disa koncepte ky nga tema: trupat, lvizin,
bashkveprojn, ushtrojn forca, i shnon n tabel dhe u krkon nxnsve t
shkruajn nj shkrim t shkurtr me kto koncepte.
Hapi i dyt: Pasi nxnsit t ken marr kohn e duhur, msuesi krkon q ta
lexojn dy-tre nxns.
Model:
T gjith trupat n natyr lvizin dhe bashkveprojn me njri-tjetrin. Ata, duke
lvizur, mund t prplasen me trupa t tjer, t cilt i vn n lvizje duke ushtruar
forc mbi ta.
Ndrtimi (Di, dua t di, msoj) 25 minuta

Pas fazs s par msuesi ndrton n tabel tri kolona si m posht dhe sqaron
nxnsit se n kolonn e par do plotsojn far din, n kolonn e dyte far
duan te dine dhe n kolonn e tret plotsojn at far msojn. Pr kt, fillimisht
nxnsit punojn n dyshe me paragrafe temn e re, duke mbajtur shnime me
t cilat do t ndrtojn tabeln. Nse nxnsit ln pyetje t paplotsuara por q
jan t rndsishme pr temn, pyetjet i plotson msuesi. Pasi u jepet koh e
mjaftueshme, tabela plotsohet n form bashkbisedimi.
25
FIZIKA 7
Di Dua t di Msoj
Gjithka q na rrethon Po trupat bashkveprojn? Po (shembuj bashkveprimi)
Quhet trup. Si shprehet ky Nprmjet forcave.
Trupat lvizin kur bashkveprim? Veprimi, kundrveprimi.
ndryshojn trajektoren. Si emrtohen kto forca? Jan t barabarta.
Lvizja
molekulat karakterizohet
t cilat Si jan kto forca me Simboli (F), njsia
bashkveprim matse (N),
n largsi
ngadhe
lvizin shpejtsia, rruga, njra-tjetrn? Aparati matsfushave.
nprmjet (Forcmatsi ose
koha.
bashkveprojn. Cilat jan karakteristikat e dinamometri)
Trupat prbhen forcave? Jo, kemi bashkveprim me
nga molekulat t A e prek gjithmon takim t drejtprdrejt dhe
cilat lvizin dhe forca trupin mbi t cilin bashkveprim n largsi
Dukebashkveprojn. vepron?
plotsuar tabeln, zbrthejm konceptet e reja. nprmjet fushave.
Prforcimi (hart konceptesh) 10 minuta
Duke plotsuar tabeln, zbrthejm konceptet e reja.
Nxnsve u krkohet nga msuesi t plotsojn me njohurit e marra n kt msim nj
Prforcimi
prmbledhje (hart konceptesh)
t njohurive kryesore si m 10 minuta
posht:
Nxnsve u krkohet nga msuesi t plotsojn me njohurit e marra n kt
msim nj prmbledhje t njohurive kryesore si m posht:
Tru
Trupat
Lvizin
Lvizin Bashkvep
Bashkveprojn
Me takim
Shpejtsia Forca veprimi= kundrveprimi Llojet
N largsi
Rruga n
Karakteristikat simbol njsi aparat mats
Koha F N Dinamometr
Prmbledhjen mund tua krkosh n pun t pavarur ose me disa pyetje q ndrton
msuesi n tabel.
Prmbledhjen mund tua krkosh n pun t pavarur ose me disa pyetje q ndrton msuesi n
tabel.
Informacion shtes: msuesi mund t veoj edhe nj karakteristik tjetr t
forcs, faktin q shnohet me shigjet dhe sa m e gjat t jet shigjeta aq
Informacion shtes: msuesi mund t veoj edhe nj karakteristik tjetr t forcs, faktin q m e
madhemesht
shnohet forca.
shigjet dhe sa m e gjat t jet shigjeta aq m e madhe sht forca.
Detyr
Detyr shtpie:
shtpie: Ushtrimi
Ushtrimi 4i
4 i msimit msimit
Prkufizim
Prkufizim t forcs
t forcs dhe karakteristikave
dhe karakteristikave t saj. t saj.
Shembuj t bashkveprimit t t dy llojeve.
Shembuj t bashkveprimit
Argumente t te dy
n tre fazat llojeve.
msimit.
Argumente n tre fazat e msimit.
26
LIBR PR MSUESIN
LNDA: Fizik
KLASA: VII

TEMA 1.7: Efektet e forcs
Objektivat:
1) T tregojn se kur trupi ndryshon formn ose prmasat ai shformohet.
2) T prcaktojn n shembuj t ndryshm efektet q shkakton forca.
Konceptet kryesore:
Forca, efektet e saj.
STRUKTURA E MSIMIT

Parashikimi (prgatitja DDM ( Di-Dua Nxitje e Pun me gjith
pr t nxnt) Ndrtimi t di - diskutimit klasn
i njohurive (prpunimi i Msova) Diskutimi i ideve Pun me gjith
prmbajtjes) DDM Paraqitja grafike klasn
Prforcimi DDM e informacionit Pun individuale
Parashikimi:
Jemi njohur dhe m par me shformimin e trupave n klasn VI. Le ti
rikujtojm me an t pyetjeve:
* Tregoni vetit e trupave t lngt.
* Tregoni vetit e trupave t gazt.
* Tregoni vetit e trupave t ngurt.
* Duke u mbshtetur tek vetit, pse themi se trupat e lngt dhe t gazt
shformohen lehtsisht?
* mund t themi pr trupat e ngurt?
*A kemi shformim t trupit t ngurt kur mbi t nuk veprohet?
Nxnsit diskutojn rreth pyetjeve t msiprme. Kto paraqiten n nj tabel si

m posht:
27
FIZIKA 7
far dim far duam t dim far msuam

*Lngjet jan t rrjedhshm
dhe marrin formn e ens ku
ndodhen.
*Gazet jan t rrjedhshm,

marrin formn e ens dhe
mbushin gjith vllimin e saj.
*Trupat e ngurt nuk rrjedhin,

ruajn formn dhe vllimin kur
mbi ta nuk veprohet.
*Meqense trupat e gazt dhe t

lngt marrin formn e ens ku
ndodhen, themi se shformohen
lehtsisht.
*Trupat e ngurt shformohen me

vshtirsi.
*Kur mbi trupat e ngurt nuk

veprohet, nuk kemi shformim.
Pasi kan diskutuar rreth pyetjeve t msiprme dhe kan nxjerr konkluzionet,
nxnsit orientohen pr at q duan t din m shum. Hartohen pyetjet s
bashku me nxnsit:
*A themi se trupat e ngurt shformohen kur mbi ta vepron nj forc?
* Jepni shembuj t shformimit t trupave t ngurt kur mbi ta vepron nj forc.
* A themi se forca shkakton lvizjen e nj trupi, nse ai sht n prehje me nj
sistem referimi?
*Tregoni raste kur forca shkakton lvizjen e trupit.
*A themi se forca shkakton ndryshimin e shpejtsis s nj trupi?
* Tregoni raste kur forca shkakton ndryshimin e shpejtsis s nj trupi.
* A mund t themi se forca ndryshon trajektoren e nj trupi n lvizje?
* Jepni shembuj t ndryshimit t trajektores s nj trupi.
*N prfundim arrijm?
T gjitha pyetjet shnohen n tabeln - far duam t dim
28
LIBR PR MSUESIN
far far duam t dim far

dim msuam
*A themi se trupat e ngurt shformohen kur mbi ta vepron nj forc?
*Jepni shembuj t shformimit t trupave t ngurt kur mbi ta vepron
nj forc.
*A themi se forca shkakton lvizjen e nj trupi, nse ai sht n
prehje me nj sistem referimi?
*Tregoni raste kur forca shkakton lvizjen e trupit.
*A themi se forca shkakton ndryshimin e shpejtsis s nj trupi?
*Tregoni raste kur forca shkakton ndryshimin e shpejtsis s nj trupi.
* A mund t themi se forca ndryshon trajektoren e nj trupi n lvizje?
* Jepni shembuj t ndryshimit t trajektores s nj trupi.
*N prfundim arrijm?
Nxnsit lexojn tekstin pr 5-6 minuta dhe diskutohen prgjigjet.

Prforcimi:
Nxnsit punojn individualisht kolonn e fundit - far msuam

*Lngjet jan t *A themi se trupat e *Trupat e ngurt shformohen kur mbi ta
rrjedhshm dhe ngurt shformohen kur veprojn forca.
marrin formn e mbi ta vepron nj forc? *Mshojm me gisht n mesin e nj vizoreje
ens ku ndodhen. *Jepni shembuj t plastike t mbshtetur n t dyja skajet. Ajo
*Gazet jan t shformimit t trupave t do t shformohet. Kjo do t ndodh edhe me
rrjedhshm, marrin ngurt kur mbi ta vepron nj sust q trhiqet, me nj top q goditet
formn e ens dhe nj forc. ose me nj makin q godet nj trup tjetr.
mbushin gjith *A themi se forca *Forca mund t shkaktoj lvizjen e nj
vllimin e saj. shkakton lvizjen e nj trupi, nse ai ishte n prehje n lidhje me nj
*Trupat e ngurt trupi, nse ai sht n sistem referimi.
nuk rrjedhin, ruajn prehje me nj sistem *Ajri ushtron forc mbi parashutn. Lvizja e
formn dhe vllimin referimi? parashutistit bhet me shpejtsi m t vogl.
kur mbi ta nuk *Tregoni raste kur forca *Po, forca mund t ndryshoj shpejtsin e
veprohet. shkakton lvizjen e trupit. lvizjes.
*Meqense trupat e *A themi se forca * Ajri ushtron forc mbi parashutn. Lvizja
gazt dhe t lngt shkakton ndryshimin e e parashutistit bhet me shpejtsi m t
marrin formn e shpejtsis s nj trupi? vogl.
ens ku ndodhen, *Tregoni raste kur forca * Po, forca mund t ndryshoj trajektoren e
themi se shformohen shkakton ndryshimin e nj trupi n lvizje.
lehtsisht. shpejtsis s nj trupi. * Gjat goditjeve, ant e tavolins ushtrojn
*Trupat e ngurt *A mund t themi se forca forc mbi topat e bilardos. Topat ndryshojn
shformohen me ndryshon trajektoren e nj drejtimin e lvizjes, madje edhe kur goditen
vshtirsi. trupi n lvizje? me njri-tjetrin.
*Kur mbi trupat e *Jepni shembuj t * Forca sht nj madhsi fizike q
ngurt nuk veprohet, ndryshimit t trajektores mund t ndryshoj gjendjen e prehjes ose
nuk kemi shformim. s nj trupi. karakteristikat e lvizjes s nj trupi.
*N prfundim arrijm?
29
FIZIKA 7
Nxnsit punojn n dyshe ushtrimin 2,3. Lihet koha prej 4-5 min dhe dyshja e
par diskuton ushtrimin 2. Njri prej nxnsve jep prgjigjen, ndrsa tjetri sht
i gatshm t plotsoj nse gabon i pari.
2. Qarko (V), nse thnia sht e vrtet ose (G), nse sht e gabuar:
- Trupat e ngurt shformohen m me vshtirsi se trupat e lngt. V G
- Kur trupi nuk e ndryshon formn dhe prmasat e tij,
thuhet se ai shformohet. V G
- Forca q ushtrohet mbi nj trup, rrit shpejtsin e lvizjes s tij. V G
- Sa m e madhe t jet forca q vepron mbi trupin, aq m i madh sht shformimi
i tij. V G

3. Pas hedhjes s tyre nga aeroplani, aeronautistt realizojn figura t
ndryshme. Cila sht arsyeja q ndikon n zvoglimin e shpejtsis s lvizjes
s tyre?
Ajri ushtron forc mbi aeronautistt. Lvizja e aeronautistve bhet me shpejtsi
m t vogl.
Konkluzioni:
Efektet e forcs:
Shformimi Ndryshimi i Ndryshimi i Lvizja

shpejtsis trajektores
Vlersimi:
Detyr shtpie
Nxnsve u jepen pr detyr ushtrimet 1 ,4, 5.
30
LIBR PR MSUESIN
LNDA: Fizik
KLASA: VII

TEMA 1.8: Forca e rndess dhe masa
Objektivat:
1) T prkufizojn forcn e rndess.
2) T tregojn simbolin fizik dhe njsin matse.
3) T zbatojn formuln e forcs s rndess.
Konceptet kryesore:
Forca e rndess, masa, njsit.
STRUKTURA E MSIMIT
Parashikimi Prvijimi i t Nxitje e diskutimit Pun me gjith
(prgatitja pr t menduarit Ndrtimi i njohurive klasn
nxnt) Lexim. shkencore Pun me gjith
Ndrtimi i Marrdhniet T nxnt klasn
njohurive pyetje-prgjigje bashkveprues Pun n dyshe
(prpunimi i Mendo n dyshe
prmbajtjes) dhe shkmbe
Prforcimi mendime
(konsolidimi i t
nxnit)
Parashikimi:
N jetn e prditshme gjithmon i shtrojm pyetjen vetes: Pse trupat, nse lihen
t lir, bien n tok? Shikoni figurat. far vini re n to?
Diskutohen, duke treguar se trupat i trheq toka. Gjithashtu ajo trheq edhe
hnn dhe satelitt prreth saj.
Si prfundim themi se toka trheq t gjith trupat e ndodhur mbi t dhe afr saj.
Nxnsit studiojn tekstin pr 5 - 6 minuta dhe m pas drejtohen pyetjet:
*A ushtron toka forc mbi trupat?
*Si e quajm kt forc?
*Si sht e drejtuar kjo forc?
*Me far e paraqesim forcn e rndess?
*Cili sht simboli i forcs s rndess? Po njsia e saj?
*quajm mas t trupit?
31
FIZIKA 7
*Themi se trupi me mas m t madhe rndon m shum se ai me mas m t

vogl. Pse?
*Si sht forca e rndess q vepron mbi nj trup n lidhje me masn?
*Shprehni me simbole kt lidhje?
Diskutohen n klas dhe nxirren konkluzionet, si:
Forcn me t ciln Toka trheq t gjith trupat e ndodhur mbi t dhe afr saj do
ta quajm forc rndese.
Simboli i forcs s rndess sht G. Njsia e matjes s saj sht njuton (N).
Mbi trupin me mas t madhe ushtrohet nj forc rndese e madhe, ndrsa mbi
trupin me mas t vogl nj forc rndese e vogl.
Forca e rndess q vepron mbi nj trup sht n prpjestim t drejt me masn
e trupit.
Lidhja ndrmjet tyre shprehet me barazimin:
G= m (10 N kg )
Forca e rndess q vepron mbi nj trup llogaritet duke shumzuar masn e
trupit me 10 N kg .
Prforcimi:
Nxnsit punojn n dyshe ushtrimin 3,5, 6. Lihet koha prej 4-5 min dhe
diskuton ushtrimin 1 dyshja e par. Njri prej nxnsve jep prgjigjen ndrsa
3. Qarko (V), nse thnia sht e vrtet ose (G), nse sht e gabuar:
- Forca e rndess varet nga lartsia n t ciln ndodhet trupi. V G
- Forcn e rndess mund ta masim me ndihmn e dinamometrit. V G
- Forca e rndess varet nga masa e trupave. V G
- Forca e rndess sht forca me t ciln Toka shformon trupat. V G

5. Njehsoni forcn e rndess s trupave me mas:
a) 50 g; b) 850 g; c) 2500 g; d) 4.750 kg; e) 6 kg.
G1 = m1g = 0.05 10 = 0.5 N
G2 = m2g = 0.85 10 = 8.5 N
G3 = m3g = 2.5 10 = 25 N
G4 = m4g = 4.75 10 = 47.5 N
G5 = m5g = 6 10 = 60 N
32
LIBR PR MSUESIN
6. Njehsoni masn e trupave, forca e rndess e t cilve sht:

a) 7 N; b ) 9.5 N; c) 65 N; d) 210 N.
m1 = G1 / g = 7 / 10 = 0.7 kg
m2 = G2 / g = 9.5 / 10 = 0.95 kg
m3 = G3 / g = 65 / 10 = 6.5 kg
m4 = G4 / g = 210 / 10 = 21 kg
Konkluzioni:

Forca e rndess
Simboli dhe njsia Formula Paraqitja
G (N) G = mg Me shigjet e drejtuar

nga posht
Vlersimi:
Detyr shtpie
33
FIZIKA 7
LNDA: Fizik
KLASA: VII
TEMA: 2.1 Avulli kryen pun
Objektivat:
1) T japin kuptimin fizik t puns;
2 ) T tregojn pse avulli sht i aft t kryej pun;
3 ) T shpjegojn pse avulli zotron energji.
Konceptet kryesore:
Puna, forca, energjia.
STRUKTURA E MSIMIT

Parashikimi Imagjinat e Nxitje e Pun me gjith

(prgatitja pr t nxnt ) drejtuar. diskutimit. klasn.
Ndrtimi i njohurive Lexim. Rrjet i Ndrtimi i Pun me gjith
(prpunimi i prmbajtjes) diskutimit. njohurive klasn.
Mendo n dyshe dhe shkencore. Pun n dyshe.
Prforcimi
shkmbe mendime. T nxnt
(konsolidimi i t nxnit) bashkveprues.
Parashikimi:
Jemi ndeshur n jetn e prditshme me fjaln pun. Le t shohim n fizik
kuptimin e ksaj madhsie.
N tabel ngrihen 3 nxns, ku u jan vendosur njrit nj karrige para, t dytit
nj flet rrotulluese, ndrsa t tretit i jan lidhur me fije peri dy trupa me masa t
ndryshme dhe jan vendosur n rrotull.
Nxnsi 1 shtyn karrigen. Drejtohet pyetja:
*A ndryshoi vendndodhjen karrigia?
* Nn veprimin e kujt ajo ndryshoi vendndodhjen?
Nxnsi 2 mban n dor fletn rrotulluese dhe i fryn asaj.
*A ndryshoi vendndodhja e fletve t saj?
*Nn veprimin e kujt ato ndryshoi vendndodhjen?
Nxnsi 3 mban n dor rrotulln me dy trupa me masa t ndryshme.
*far vini re?
*A ndryshoi vendndodhja e trupave?
*Nn veprimin e kujt ato ndryshuan vendndodhjen?
Pr t tria rastet mund t themi se trupat ndryshojn vendndodhje nn veprimin
34
LIBR PR MSUESIN
e nj force, pra sht kryer pun, pra trupat zotrojn energji.

Puna sht nj madhsi fizike q lidhet me forcn q vepron.
Nxnsit studiojn tekstin pr 6-7 minuta. M pas diskutohet n baz t
pyetjeve:
*Tregoni raste ku avulli v n lvizje trupa t ndryshm.
*far themi n kt rast?
Avulli kryen pun kur ushtron forc mbi trupat e tjer, duke i vn n lvizje.
*Meq avulli kryen pun, a mund t themi se ai zotron energji?
*Si sht e lidhur energjia me punn?
*Ku gjen prdorim sot energjia e avullit? Jepni shembuj.
Prforcimi:
Nxnsit punojn n dyshe ushtrimin 2,3,5. Lihet koha prej 4-5 min dhe
diskuton ushtrimin 1 dyshja e par. Njri prej nxnsve jep prgjigjen,
ndrsa tjetri sht i gatshm t plotsoj nse gabon i pari.

2. Plotsoni me fjalt e duhura fjalit e mposhtme:
- Forca q ushtrohet mbi nj trup, jo....gjithmon....... kryen pun mbi trupin.
- Sa m e madhe sht ...puna................. e kryer nga trupi, aq m e madhe sht
.......energjia.............e harxhuar prej tij.
- Kur avulli ushtron ...forc................. mbi trupat e tjer dhe i v ata n lvizje,
themi se ai kryen ......pun..............
- Avulli sht i aft t kryej ....pun................, sepse ai zotron .....energji...............

3. Qarko (V), nse thnia sht e vrtet ose (G), nse sht
e gabuar:
- Kur ushtrojm forc mbi nj trup kryejm pun. V G
- Kur ushtrojm forc mbi nj trup jo gjithmon kryejm pun. V G
- Q nj trup t kryej pun duhet t zotroj gjithmon energji. V G
- Nj trup zotron gjithmon energji edhe kur nuk kryen pun. V G
- Energjia q zotron nj trup sht gjithmon m e madhe se
puna q ai mund t kryej. V G
35
FIZIKA 7

5. N figur paraqitet nj njeri, i cili duhet t transportoj
nj ngarkes. Cilat madhsi fizike jan t pranishme n
kt rast?
Forca, puna, energjia.
Konkluzioni:
kryen pra zotron

Energji Pun Avulli

Vlersimi:
Detyre shtpie
Nxnsve u jepen pr detyre ushtrimet 1, 4,6, 7.

TEMA: 2.2 Rryma elektrike zotron e energji
Objektivat:
1) T tregojn prdorimet e rryms elektrike n jetn e prditshme;
2 ) T shpjegojn pse rryma elektrike zotron energji;
3) T njohin dhe t japin shembuj pr veprimet e rryms elektrike n nj qark.
Konceptet kryesore:
Rryma elektrike, veprimet e rryms, energija.
STRUKTURA E MSIMIT
Fazat e strukturs Strategjit Veprimtarit e Organizimi i nxnsve
msimore nxnsve
Parashikimi Imagjinat e Nxitje e Pun me gjith klasn.
(prgatitja pr t drejtuar. diskutimit. Pun me grupe.
nxnt ) Lexim. Rrjet i Ndrtimi i Pun n dyshe.
Ndrtimi i njohurive diskutimit. njohurive
(prpunimi i Mendo n shkencore.
prmbajtjes ) dyshe dhe T nxnt
Prforcimi shkmbe bashkveprues.
(konsolidimi i t mendime.
nxnit)
36
LIBR PR MSUESIN
Parashikimi:
Njohim elektricitetin dhe prdorimin e tij n jetn e prditshme. Jepni shembuj
t prdorimit t rryms elektrike n jetn e prditshme. Msuesi shkruan n
tabel prdoruesit e rryms elektrike q thon nxnsit.
Sob, freskuese, makin larse, tharse, televizori, kompjuteri etj....
Ndani kto pajisje n mekanike dhe termike. Lihet koha prej 2 minutash.
Diskutohen n klas.
Nxnsit studiojn tekstin pr 6-7 minuta. M pas ndahet klasa n 3 grupe sipas
rreshtave dhe jepen pyetjet:
Grupi 1:
* Tek pajisjet mekanike q veuat m lart, nse mungon burimi i rryms, a
vihen n lvizje? Pse?
* Kush e shkakton lvizjen e pasjeve?
* A mund t themi se rryma elektrike kryen pun? Pse?
Grupi 2:
* Tek pajisjet termike q veuat m lart, nse mungon burimi i rryms, a mund
t ngrohen ato? Pse?
* Cili sht shkaku i efektit termik?
* A mund t themi se kalimi i rryms elektrike n kto pajisje shoqrohet me
lirim nxehtsie? Pse?
Grupi 3:
* Nse nj trup kryen pun, a mund t themi se ai zotron energji?
* Rryma elektrike sht e aft t kryej pun. A themi se ajo zotron energji?
Pse?
* N far shndrrohet energjia q zotron rryma elektrike n kt rast?
Lihet koha prej 4 - 5 minutash dhe m pas diskutohet duke nxjerr prfundimet.
Msuesi thekson se rryma elektrike kryen pun, pra ajo zotron energji dhe
energjia q zotron ajo shndrrohet n efekt termik, mekanik gjithashtu dritor e
magnetik.
Prforcimi:
Nxnsit punojn n dyshe ushtrimin 2,4, 6. Lihet koha prej 4-5 min dhe
- Kalimi i rryms elektrike n nj qark mund t prdoret pr t kryer....
Pun...................
- Kalimi i rryms elektrike n nj qark shoqrohet gjithmon me lirim.....
37
FIZIKA 7
nxehtsie..................
- Pajisjet elektrike i ndajm n pajisje...mekanike................dhe n pajisje...
termike................
- Energjia q zotron rryma elektrike merret nga.....burimi i rryms..................

4. Kalimi i rryms elektrike n nj qark t thjesht bn t mundur q nj llamb
t ndrioj. N qoft se n llambat e neonit kemi vetm veprimin dritor t rryms
elektrike, n llambat inkandeshente (t zakonshmet), kemi edhe nj veprim tjetr.
Cili sht ai?
Veprimi termik.
6. Duke ditur q kalimi i rryms elektrike npr qark shoqrohet me m shum

se nj veprim t saj, shnoni n tabel veprimet e rryms elektrike pr pajisjet e
mposhtme:
Nr. Pajisja Veprimi Veprimi termik Veprimi Veprimi

mekanik (nxehtsia) magnetik dritor
(puna)
1. Elektromotor + +
2. Hekur rrobash +
3. Sob elektrike +
4. Makin larse + +
5. Kondicioner +
6. Tharse floksh + +
7. Dush elektrik +
8. Elektromagnet +
9. Mikroval + +
10. Llamb + +
Konkluzioni:

kryen pra zotron
Rryma elektrike Pun Energji
Vlersimi:
Detyr shtpie
Nxnsve u jepen pr detyr ushtrimet 1, 3, 5.
38
LIBR PR MSUESIN
LNDA: Fizik
KLASA: VII

TEMA 2.5: Frkimi rreth nesh
Objektivat:
1) T prkufizojn forcn e frkimit.
2) T tregojn llojet e frkimit q ekzistojn.
3) T dallojn frkimin e rrshqitjes nga ai i rrokullisjes.
Konceptet kryesore:
Frkimi, llojet e frkimit.
STRUKTURA E MSIMIT
Parashikimi Prvijimi i t Nxitje e diskutimit Pun me gjith
(prgatitja pr t menduarit Ndrtimi i klasn
nxnt) Lexim. njohurive Pun me gjith
Ndrtimi i njohurive Marrdhniet shkencore klasn
(prpunimi i pyetje-prgjigje T nxnt Pun n dyshe
prmbajtjes) Mendo n dyshe dhe bashkveprues
Prforcimi shkmbe mendime
(konsolidimi i t
nxnit)
Parashikimi:
N jetn e prditshme shpesh na sht dashur t lvizim objekte t ndryshme. Si

pr shembull, nj komodin ose nj dollap rrobash. Megjithse ushtrojm forc
mbi komodinn do t ndeshim vshtirsi. Pse?
Megjithse ushtrojm forc mbi dollapin, ai nuk lviz. Pse?
Lshojm nj makin lodr mbi dysheme. Pas njfar kohe do t ndaloj. Pse?
Diskutohen n klas duke nxjerr konkluzionin se:
Ekziston nj forc, e cila pengon lvizjen e trupave, gjat bashkveprimit
t trupave lind nj forc. Meq trupi sht n takim vetm me siprfaqen ku
mbshtetet, themi se n zonn e takimit lind nj forc penguese.
Bashkveprimi q lind n zonn e takimit ndrmjet dy trupave dhe q pengon
lvizjen quhet frkim. Forca q i prket ktij bashkveprimi quhet forc frkimi.
Ajo pengon gjithmon lvizjen dhe ka kah t kundrt me kahun e forcs me t
ciln ne veprojm mbi trupin.
39
FIZIKA 7
Nxnsit studiojn tekstin pr 5 - 6 minuta dhe m pas drejtohen pyetjet:
*Kur themi se lind forca e frkimit?
*N rastin kur trupi nuk lviz, megjithse ushtrojm forc mbi t, a kemi lindje
t forcs s frkimit?
*Si e quajm kt forc frkimi?
* N rastin kur trupi rrshket mbi siprfaqen e dyshemes, a kemi lindje t
forcs s frkimit?
*Po nse frkimi lind gjat rrokullisjes s nj trupi?
*Ku ndryshon frkimi i rrshqitjes nga ai i rrokullisjes?
*Si e quajm frkimin q lind ndrmjet trupave q lvizin n lngje dhe gaze?
*Gjat nj lvizjeje mund t kemi disa lloje frkimesh. Prcaktoni kto lloj
frkimesh gjat lvizjes s nj iklisti.
*Frkimin e kemi t dmshm dhe t dobishm. Jepni shembuj pr do rast.
Diskutohen n klas dhe nxirren konkluzionet, si:
Forca e frkimit lind n momentin kur ushtrojm nj forc mbi trupin dhe
prpiqemi ta lvizim. Nse mbi nj trup ushtrojm nj forc, por trupi nuk lviz,
ather frkimi q vepron mbi trupin quhet frkimi i prehjes.
Nse trupi sht n lvizje, duke rrshqitur mbi nj trup tjetr, mbi t vepron
frkimi i rrshqitjes.
Frkimi q lind gjat lvizjes me rrokullisje t nj trupi mbi nj trup tjetr quhet
frkim i rrokullisjes.
Frkimi i rrokullisjes sht m i vogl se frkimi i rrshqitjes.
Forca e frkimit n kt rast quhet edhe forc rezistence.
Veprojn kto frkime: frkimi i rrokullisjes ndrmjet truallit dhe rrotave,
frkimi i pjesve t mekanizmit t biiklets, frkimi i frenave me rrotat dhe
frkimi i trupit me ajrin.
Prforcimi:
Nxnsit punojn n dyshe ushtrimin 2, 6, 8. Lihet koha prej 4-5 min dhe
2. Plotsoni me fjalt e duhura fjalit e mposhtme.

- Drejtimi i forcs s frkimit sht i ..kundrt............... me drejtimin e
zhvendosjes s trupit.
- Nse trupi nuk lviz nn veprimin e forcs, kemi frkimin e ...prehjes..............
- Pr t zvogluar frkimin n pajisje prdoren ... lubrifikimi dhe
grastatimi..........
- Forca e frkimit n lngje dhe gaze quhet edhe forc ....rezistence.................
40
LIBR PR MSUESIN
6. Nj kub dhe nj sfer prej druri me masa t njjta lvizin mbi nj

siprfaqe horizontale. Prse sfera lviz m shpejt dhe zhvendoset m shum
se kubi i drurit?
Gjat lvizjes s sfers kemi frkimin e rrokullisjes. N rastin e kubit kemi
frkimin e rrshqitjes. Frkimi i rrokullisjes sht m i vogl se ai i rrshqitjes,
rrjedhimisht sfera zhvendoset m shum.
8. Kur vrapon, nj njeri sht i detyruar t aj ajrin q e rrethon. A

mund t themi se ajri ushtron forc frkimi q t pengoj vrapimin?
Po, dhe n kt rast kemi forcn e rezistencs.
Konkluzioni:
Frkimi dhe llojet

e tij:
Frkimi i Frkimi i Frkimi i

prehjes
rrshqitjes rrokullisjes
Vlersimi:
Detyr shtpie
Nxnsve u jepen pr detyr ushtrimet 1, 3, 4, 5, 7.
41
FIZIKA 7
TEMA: 2.9 Puna, nxehtsia, energjia.

Objektivat:
1) T tregojn lidhjen ndrmjet puns dhe energjis;
2) T tregojn lidhjen ndrmjet nxehtsis dhe energjis;
3) T bjn dallimin e energjis nga puna dhe nga nxehtsia.
Konceptet kryesore:
Puna, nxehtsia, energjia.
STRUKTURA E MSIMIT
Fazat e strukturs Strategjit Veprimtarit e Organizimi

msimore nxnsve i nxnsve
Parashikimi Diskutim i Nxitje e Pun me gjith klasn.
(prgatitja pr t njohurive diskutimit. Pun me grupe.
nxnt ) paraprake. T lexuarit Pun n dyshe.
Ndrtimi i njohurive Lexim. Sistemi ndrveprues.
(prpunimi i ndrveprus i T nxnt
prmbajtjes ) shnimeve. bashkveprues.
Prforcimi Mendo n dyshe
(konsolidimi i t dhe shkmbe
nxnit) mendime.
Parashikimi:
Le t rikujtojm njohurit e marra mbi punn e kryer nga nj trup kur mbi t ushtrohet
forc.
*Kur themi se kemi kryer pun?
*Kush e kryen punn?
*Jepni disa shembuj konkret?
*Kur kryhet pun, a themi se harxhohet energji?
*Si sht puna e kryer n lidhje me energjin?
Pra kur kryejm pun themi se harxhojm energji. Sa m e madhe t jet puna e kryer
aq m e madhe sht energjia e harxhuar.
Nxnsit studiojn tekstin n pjes, t ndar n tre grupe, pr 5-6 minuta. Secili grup
do ti prgjigjet pyetjeve t mposhtme:
Grupi 1:
* Kur lirohet nxehtsi?
42
LIBR PR MSUESIN
Grupi 2:
* Tregoni lidhjen e energjis me nxehtsin.
Grupi 3:
* Bni dallimin e energjis nga puna dhe nxehtsia.
Pas leximit nxnsit diskutojn n dyshe pyetjet, pr 3 minuta. Msuesi thot:
Vendosni n tekst shenjn (+ )pr informacionin q dini,( - ) pr informacionin e ri q
mort, dhe (? ) pr informacionin e paqart.
N drrasn e zez paraqitet tabela, dhe plotsohet nga nxnsit:
+ - ?
*Nxehtsia lirohet * Kur trupat lirojn nxehtsi, *Energjia termike e nj trupi
gjat ndryshimeve harxhojn energjin e tyre. sht e barabart me energjin
kimike ose fizike t *A zotron energji nj trup kur nuk e grimcave prbrse.
lnds. kryen pun? * Nxehtsia sht madhsia
* Nxehtsia e * Energjia e nj trupi sht madhsia fizike q shpreh vetm pjesn e
liruar prej trupave fizike q shpreh aftsin e tij pr t energjis termike t nj trupi q
shndrrohet n kryer pun mbi trupa t tjer ose pr i kalon nj trupi tjetr.
pun. t liruar nxehtsi. * Puna dhe nxehtsia nuk jan
* Trupat q kryejn * Njsia e energjis. energji t nj trupi. Ato jan
pun zotrojn *Njsia e nxehtsis. kalime n forma t ndryshme
energji. *Trupi zotron energji dhe kur nuk t nj pjese t energjis nga nj
*Njsia e puns. kryen pun. trup n nj tjetr.
*Puna nuk tregon energjin e trupit,
por vetm at pjes t energjis q i
paksohet ose shtohet.
*Energjia sht e ndryshme nga
nxehtsia.
Msuesi shpjegon njohurit e paqarta nxnsve.
Prforcimi:
Nxnsit punojn n dyshe ushtrimin 2,4, 6, 8 Lihet koha prej 4-5 min dhe diskuton
ushtrimin 1 dyshja e par. Njri prej nxnsve jep prgjigjen ndrsa tjetri sht i
gatshm t plotsoj nse gabon i pari.

- Sa m e madhe t jet puna e kryer nga nj trup, aq m e..madhe.......... sht energjia
e harxhuar prej tij.
- Nse nj trup nuk kryen pun mbi nj trup tjetr, energjia e tij....nuk ndryshon..................
- Energjia e nj trupi shpreh aftsin e tij pr t kryer....pun........mbi trupat e tjer ose
pr t.....liruar............. nxehtsi.
- Ndryshimi i......energjis................... s nj trupi sht i barabart me....punn................
q ai kryen mbi t tjert ose me.....punn................ q t tjert kryejn mbi t.
43
FIZIKA 7

4. N cilin rast vini kryen pun m t madhe: kur ngre t njjtn ngarkes n lartsin
10 m apo n lartsin 15 m? A sht harxhuar e njjta energji nga vini?
Pun m t madhe vini8 ka kryer n rastin e dyt. Rrjedhimisht do harxhoj m shum
energji n kt rast.

6. Pasi nj trup kreu punn prej 150 J, energjia e tij u b 1 200 J.
Sa ishte energjia fillestare e trupit?
Energjia fillestare e trupit sht: 1200 J + 150 J = 1350 J.
Ngrihet dyshja e 4-rt:

8. Sa sht puna e kryer nga trupi, nse energjia e tij ndryshoi me 1 200 J?
a) 0 J; b) 12 J; c) 120 J; d) 1 200 J.
E sakt alternativa d ).
Konkluzioni:

Vlersimi:
Detyr shtpie
Nxnsve u jepen pr detyr ushtrimet 1, 3,5, 7.
44
LIBR PR MSUESIN
TEMA: 2.10 Burimet dhe format e energjis
Objektivat:
1) T tregojn burimet e energjis q ekzistojn n natyr;
2) T identifikojn format e shfaqjes s energjis n trupa t ndryshm.
Konceptet kryesore:
Burimet e energjis; format e shfaqjes s saj.
STRUKTURA E MSIMIT
Fazat e strukturs Strategjit Veprimtarit Organizimi i nxnsve

msimore e
nxnsve
Parashikimi DDM (Di-Dua t Nxitje e Pun me gjith klasn.
(prgatitja pr t di - Msova ) diskutimit. Pun me gjith klasn.
nxnt) DDM Diskutimi i Pun individuale.
Ndrtimi i njohurive DDM ideve.
(prpunimi i Paraqitja
prmbajtjes) grafike e
Prforcimi informacionit.
(konsolidimi i t
nxnit)
Parashikimi:
Jemi njohur dhe m par me burimet e energjis jo vetm n fizik por dhe n
lnd t tjera. Le ti rikujtojm me an t pyetjeve:
*Nga e sigurojn energjin qeniet e gjalla?
*Nga e sigurojn energjin makinat e ndryshme?
*Nga e siguron energjin jeta n tok?
*Si jan burimet e energjis n natyr?
*Si i ndajm burimet e energjis?
*Kur themi se burimet jan joriprtritse?
*Kur themi se burimet jan riprtritse?

m posht:
45
FIZIKA 7

*Qeniet e gjalla e
sigurojn kt energji
nga ushqimet q
konsumojn
* Makinerit e
ndryshme prdorin
energjin e lndve
djegse, energjin
elektrike ose energji t
llojeve t tjera.
* Dielli sht burimi
kryesor i energjis n
Tok. Pa pranin e tij
nuk do t kishte jet.
* Burimet e energjis
n natyr jan t
ndryshme.
* Burimet e energjis
i ndajm n: burime
joriprtritse dhe
burime riprtritse.
* Jan burime q
harxhohen me kalimin
e kohs. Ato nuk
riprtrihen m.
* Burimet riprtritse
e kan origjinn n
dukurit natyrore,
Meqense kto dukuri
prsriten, burimet
riprtritse jan t
pashtershme.
Pasi kan diskutuar rreth pyetjeve t msiprme dhe kan nxjerr konkluzionet.
nxnsit orientohen pr ka ata duan t din m shum. Hartohen pyetjet s
bashku me nxnsit:
*Cilat jan format e shfaqjes s energjis?
*N sa lloje ndahet energjia mekanike?
*quajm energji t vendndodhjes?
*quajm energji t lvizjes?
*sht energjia termike?
*sht energjia elektromagnetike?
*sht energjia kimike?
46
LIBR PR MSUESIN
*sht energjia brthamore?

*Cilat jan format e shfaqjes s

energjis?
*N sa lloje ndahet energjia
mekanike?
*quajm energji t vendndodhjes?
*quajm energji t lvizjes?
*sht energjia termike?
*sht energjia elektromagnetike?
*sht energjia kimike?
*sht energjia brthamore?
Prforcimi:
far dim far duam t far msuam

dim
*Qeniet e gjalla e sigurojn *Cilat jan format * Format e shfaqjes s energjis
kt energji nga ushqimet q e shfaqjes s jan t ndryshme: mekanike,
konsumojn energjis? termike, elektromagnetike, kimike,
* Makinerit e ndryshme *N sa lloje brthamore.
prdorin energjin e lndve ndahet energjia *- Energjia mekanike sht dy llojesh,
djegse, energjin elektrike mekanike? ne at t vendndodhjes dhe t
ose energji t llojeve t tjera. *quajm energji lvizjes.
* Dielli sht burimi kryesor i t vendndodhjes? *Energjia e vendndodhjes quhet
energjis n Tok. Pa pranin *quajm energji energjia q zotrojn trupat n
e tij nuk do t kishte jet. t lvizjes? njfar lartsie.
* Burimet e energjis n *sht energjia *Energjia e lvizjes quhet energjia q
natyr jan t ndryshme. termike? zotron trupi kur sht n lvizje.
* Burimet e energjis *sht energjia * Energjia termike sht energjia q
i ndajm n: burime elektromagnetike? zotrojn trupat pr shkak t lvizjes
joriprtritse dhe burime *sht energjia s grimcave prbrse t tyre.
riprtritse. kimike? * Energjia elektromagnetike
* Jan burime q harxhohen *sht energjia sht energjia q bazohet n
me kalimin e kohs. Ato nuk brthamore? bashkveprimin dhe n lvizjen e
riprtrihen m. ngarkesave elektrike.
* Burimet riprtritse e * Energjia kimike sht energjia
kan origjinn n dukurit e rezervuar n lidhjet ndrmjet
natyrore, Meqense kto atomeve ose molekulave t lnds.
dukuri prsriten, burimet * Energjia brthamore sht energjia
riprtritse jan t e rezervuar n brthamn e atomit.
pashtershme.
47
FIZIKA 7
Nxnsit punojn n dyshe ushtrimin 2,3. Lihet koha prej 4-5 min dhe

- Nafta, qymyri, gazi, jan burime t....joriprtritshme................
- Era, shiu, bimsia jan burime t....riprtritshme....................
-Lvizja
Ngrihet dhe
dyshjabashkveprimi
e dyt: i ngarkesave elektrike jan pjes e energjis...
mekanike............
3. Burimet
-Energjia riprtritse
mekanike t energjis:
sht dy.....lloje..................,
energji e.....vendndodhjes...................
a) ndotin m pak mjedisin; dhe energji e.......lvizjes...................
Ngrihet dyshja
b) harxhohen e dyt:
me kalimin e kohs;
c) jan burime t energjis mekanike.

3. Burimet riprtritse t energjis:
a) ndotin m pak mjedisin;
b) harxhohen me kalimin e kohs;
c) jan burime t energjis mekanike.
Konkluzioni:
Konkluzioni:
a
Burimet e
energjis:
Riprtritse Joriprtritse
Dielli. era. shiu. Nafta. qymyri.

avujt e ujit etj. gazi. etj
48
LIBR PR MSUESIN
Format e shfaqjes
s energjis
Brthamore
Mekanike
Kimike
Termike
Elektromagnetike
E nergji e Energji e
lvizjes vendndodhjes
Vlersimi:
Detyr shtpie
NxnsveVlersimi:
u jepen pr detyr ushtrimet 4.5. 6.7.

Detyre shtpie
Nxnsve u jepen pr detyre ushtrimet 4.5. 6.7.
49
FIZIKA 7
Klasa: VII
Lnda: Fizik
Tema: 3.1 Burimet e drits. Pse i shohim trupat

T tregoj tre burime drite dhe tre trupa t ndriuar.
T shpjegoj arsyen pse i shohim trupat.
T analizoj llojet e drits.
Mjete pune: Qiri, llamb, shkrepse, trup lodr.
Fjal kye: Burim drite, trup i ndriuar, burim piksor, inkadeshente, luminishente,
drit e pasqyruar.

Parashikimi Imagjinat e Nxitja pr t Bashkbisedim
(prgatitja pr t drejtuar prsosur t
nxn ) menduarit
Ndrtimi i njohurive Hart Pun individuale
(prpunimi i konceptesh Ndrtimi i njohurive
prmbajtjes)
Prforcimi Rrjeti i T nxnit Pun me grupe t vogla
(konsolidimi i t diskutimit bashkpunues
nxnit)
Parashikimi: (imagjinat e drejtuar) 10 minuta.

Msuesi u krkon nxnsve t imagjinojn sikur ndodhen n nj dhom t
errt. M pas i pyet far pan. Tashm u krkon t imagjinojn se nj drit
e vogl shkrepseje po ndrion dhomn. A mund t shohin dika tani derisa t
fiket shkrepsja? N fazn e tret t imagjinats drita ndizet. Ata shohin se n
dhom ka njerz dhe objekte t cilat u krkohet ti listojn. Msuesi u krkon dy-
tre nxnsve t diskutojn pr ato far imagjinuan, duke renditur n tabel m
kryesoret n tre kolona sipas fazave t imagjinats.

N pjesn e dyt msuesi pasi dgjoi nxnsit pr imagjinatn e tyre vazhdon
bisedn me ta duke shtruar pyetje q plotsojn hartn e koncepteve q ndrton
n tabel. Pasi u jepet koh nprmjet pyetjeve t msuesit dhe prgjigjeve t
nxnsve plotsohet harta e mposhtme.
50
LIBR PR MSUESIN
Dielli Pse i shohim trupat?

Burime drite
Po tjetr? I pe n errsir?
quajm? I pe kur u ndez drita?
Burim piksor
Trup i ndriuar Karakteristikat

A i pe objektet n dhom kur ishe n errsir?
Lloje drite
A) Inkadeshente
B) Luminishente
Prforcimi (rrjeti i diskutimit)10 minuta

Prforcimi (rrjeti i diskutimit)10 minuta
Nxnsve u krkohet nga msuesi t shohin pyetjen e shtruar n tabel dhe t japin mendimin e
Nxnsve u krkohet nga msuesi t shohin pyetjen e shtruar n tabel dhe t
tyrejapin
t ndar n dy grupe,
mendimin e tyrenjri pro dhe
t ndar ntjetri kundr.njri
dy grupe, Mendimi i argumentuar
pro dhe shnohet
tjetri kundr. n tabel
Mendimi
n ikolonn prkatse.
argumentuar shnohet n tabel n kolonn prkatse.
Po Jo
KanPokosto m t lir A duhen Jo energji
Harxhojn tepr
I kemi n prdorim
Kan kosto m t lir prdorur
A duhen n Mbrojm
Harxhojn tepr me
mjedisin energji
I kemi n drit
Japin prdorim
t knaqshme prdorur n
mas burimet Mbrojm mjedisin me
luminishentet
Japin drit t knaqshme mas burimet
inkadeshente? luminishentet
Nuk jan t riciklueshme
inkadeshente? Nuk janjetgjatsi
Nuk kan t riciklueshme
Nuk kan jetgjatsi
Detyr shtpie: Ushtrimi 4 i msimit.
Vlersimi: nxnsi vlersohet
Detyr shtpie: Ushtrimipr: 4 i msimit.
Shembuj t trupave q shrbejn
Vlersimi: nxnsi vlersohet si burime
pr: drite dhe si trupa t ndriuar.
Shembuj
Shpjegim t trupave
t faktit q shrbejn
pse i shohim trupat. si burime drite dhe si trupa t ndriuar.
Shpjegim
Argumente t t faktit
dhna n pse i shohim
rrjetin trupat.
e diskutimit.
Argumente t dhna n rrjetin e diskutimit.
Klasa: VII
Lnda: Fizik
Tema 3.5: Eklipset
T prkufizoj eklipsin e hns dhe t diellit.
51
FIZIKA 7
Klasa: VII
Lnda: Fizik
Tema 3.5: Eklipset

1. T prkufizoj eklipsin e hns dhe t diellit.
2. T shpjegoj formimin e eklipseve duke treguar fazat e lvizjes s tre trupave
qiellor.
3. T krahasoj eklipset e plota me eklipset e pjesshme.
Mjete pune: Tabel msimore e eklipseve, maketi i eklipsit.

Fjal kye: Eklips, mbulim, eklips i hns, eklips i diellit, i plot, i pjesshm.

Parashikimi Stuhi mendimi Nxitja pr t Bashkbisedim
Ndrtimi i njohurive Ditari Ndrtimi i Pun n grup
(prpunimi i prmbajtjes) dypjessh njohurive
Prforcimi Pesvargshi T nxnit Pun individuale
(konsolidimi i t nxnit) ndrveprues
Parashikimi: (Stuhi mendimi) 10 minuta.

Msuesi shtron njra pas tjetrs disa pyetje q kan lidhje me msimin q do t
shpjegoj. Pyetjet ndrtohen t tilla q nxnsi t ket informacion. Prgjigjet e
tyre nuk paragjykohen sepse do t saktsohen gjat shpjegimit.
quajm burim drite?
Cili sht burimi m i madh i drits pr tokn?
lvizje kryen toka? Po hna? Si jan orbitat e tyre?
A e pengon hna dritn e diellit t vij n tok?
A e bllokon toka dritn e diellit pr hnn?
Keni par ndonjher eklips?
Ndrtimi (ditari dypjessh) 25 minuta.

N pjesn e dyt msuesi ndan klasn n tre grupe dhe krkon q secili grup t
lexoj paragrafin e krkuar nga msuesi. Pasi u jepet koh e mjaftueshme pr
leximin i krkohet nxnsi t prgjigjet pr pyetjet q msuesi ka prgatitur n
tabel. Secili grup jep prgjigje pr paragrafin e tij. Nse dshirojn t plotsojn
edhe grupet e tjera U jepet mundsi t debatojn me grupin prgjegjs.
52
LIBR PR MSUESIN
Pyetje Prgjigje
do t thot eklips? Znie ose mbulim i nj trupi qiellor

Kur ndodh eklipsi?(pozicionet e tre nga nj tjetr trup qiellor.
trupave qiellor) Kur tre trupat qiellor jan n vij t
Sa lloje eklipsesh kemi? drejt.
Cili sht pozicioni i tre trupave Dy lloje i hns dhe i diellit.
qiellor pr secilin eklips? Diell-tok-hn; Diell-hn-tok.
Mbulimi i trupit qiellor sht i plot E kemi dy lloje edhe t plot edhe t
apo jo? pjesshm.
A do t ndodhte eklips nse trupat Jo sepse tre trupat qiellor nuk do t
qiellor nuk do t lviznin n orbita ndodheshin n vij t drejt.
rrethore? Ndodhin n planete q kan satelit
A ndodhin eklipse n planett e tjer? natyror t tyre.
Secila prgjigje argumentohet nga nxnsi dhe prforcohet sa m qart nga

msuesi.
Prforcimi (pesvargshi) 10 minuta
Nxnsve u krkohet nga msuesi t punojn n mnyr t pavarur nj pesvargsh
me temn e dits ku si fjal t par mund t prdorin fjaln: Eklips
Nse nxnsit nuk e njohin kt metod, sqarohen se:
Rreshti i par sht prshkrimi me nj fjal i tems.
Rreshti i dyt plotsohet nga dy mbiemra q prshkruajn temn.
Rreshti i tret plotsohet me tre folje q shprehin veprime t tems.
Rreshti i katrt sht nj fjali me katr fjal pr temn.
Rreshti i fundit sht nj fjal sinonime q riprcakton thelbin e tems.
Shembull: Eklipsi
I plot I pjesshm
Mbulon Ndodh Z
Eklipset jan dukuri natyrore
Mbulim
Detyr shtpie: Ushtrimi 4 i msimit
Prkufizim t dy llojeve t eklipseve.
Shpjegim t secilit eklips.
Krahasim t eklipsit t plot me eklipsin e pjesshm.
53
FIZIKA 7
Klasa: VII
Lnda: Fizik
Tema 3.6: Pasqyrimi i drits. Pasqyra e rrafsht

T prkufizoj pasqyrat e rrafshta.
T shpjegoj ligjet e pasqyrimit.
T analizoj karakteristikat e shmbllimit n pasqyrat e rrafshta.
Mjete pune: Disk, pasqyr, burim drite, qiri.

Fjal kye: Pasqyra, knd rnie, knd pasqyrimi, pasqyrim i rregullt, difuz,
virtual, joreal, simetrik.

Parashikimi Veprimtari Nxitja pr t prsosur Pun me

(prgatitja pr t lexim i drejtuar t folurit grupe t vogla
nxn)
Ndrtimi i Hart Ndrtimi i njohurive Pun
njohurive konceptesh individuale
(prpunimi i
prmbajtjes)
Prforcimi Tryeza rrethore T nxnit Pun
(konsolidimi i t bashkpunues individuale
nxnit)
Parashikimi: (veprimtari lexim i drejtuar) 10 minuta.

Msuesi ndan klasn n tre grupe. Secili grup lexon nj paragraf duke nnvizuar
pjest m t rndsishme. Leximi bhet me z t lart nga nj prfaqsues i grupit,
ndiqet nga gjith klasa dhe nnvizimet bhen pasi diskutohen edhe me grupet
tjera dhe plotsohen po t jet nevoja nga msuesi. N kt mnyr veprohet me
do paragraf. Pjest e nnvizuara do nxns i ka n librin e tij prandaj pr pjesn
e dyt t msimit librat mbahen hapur.

N pjesn e dyt msuesi ndrton n tabel hartn e koncepteve dhe pr do pik
n t i jep mundsi nxnsit t prgjigjet duke plotsuar jo vetm prgjigjet por
edhe t shtoj pika t tjera. Prgjigjet diskutohen edhe nga grupet tjera.
54
LIBR PR MSUESIN
sht Shmbllimi
Pasqyrimi Karakteristikat Virtual
Siprfaqet Llojet e pasqyrimit Simetrik
q shrbejn si pasqyra
I rregullt Difuz
E gjith drita Ligjet
Pasqyrohet Rrezja rnse Kndi I rnies
Rrezja e pasqyruar I barabart me
jan n nj rrafsh kndin e pasqyrimit

Prforcimi: (tryeza rrethore) 10 minuta
Nxnsve u krkohet nga msuesi t shnojn n nj flet q kalon dor m dor
secili(tryeza
Prforcimi: nga nj fjal t
rrethore) 10 rndsishme
minuta pr msimin e dits. U krkohet q t mos
Nxnsve prsriten t njjtat
u krkohet fjal.tN
nga msuesi fund pasi
shnojn kan
n nj fletmbaruar
q kalon t gjith
dor fjalt
m dor e shkruara
secili nga nj
fjal t shnohen
rndsishme npr
tabel pr t
msimin prforcuar
e dits. msimin
U krkohet q t emos
marr.
prsriten t njjtat fjal. N fund
pasi kan mbaruar t gjith fjalt e shkruara shnohen n tabel pr t prforcuar msimin e
marr. Detyr shtpie: Ushtrimi 8 i msimit

Detyr shtpie: Ushtrimi 8 i msimit
Prkufizim t pasqyrave shoqruar me shembuj t siprfaqeve q shrbejn si
pasqyra.
Vlersimi: nxnsitvlersohet
Arsyetim ligjeve tpr:
pasqyrimit.
Prkufizim t pasqyrave shoqruar me
Krahasim t shmbllimit meshembuj t siprfaqeve q shrbejn si pasqyra.
objektin.
Arsyetim t ligjeve t pasqyrimit.
Krahasim t shmbllimit me objektin.
Klasa: VII
Lnda: Fizik
Tema 3.8: Prthyerja e drits. Pllaka me faqe paralele.

T prkufizoj prthyerjen e drits.
T shpjegoj ligjet e prthyerjes.
T analizoj rrugn e rrezes s prthyer n mjedise me dendsi t ndryshme.
Mjete pune: Filxhan, monedh, got, laps ose lug tabeln e prthyerjes s drits.
55
FIZIKA 7
Fjal kye: Prthyerja kufiri ndars, kndi i rnies, kndi i prthyerjes, i afrohet
pingules, i largohet, pllaka me faqe paralele.
Parashikimi: Di, dua t di, msoj.

Ndrtimi: Di, dua t di, msoj.
Shnim: T dyja fazat e para do t zgjasin 35 minuta.
Prforcimi: Rrjeti i diskutimit

Parashikimi dhe ndrtimi i msimit t dyja si faza mund t prdoren s bashku n
metodn e dhn, madje kjo metod mund t shtrihet n t tria fazat e msimit.
Kjo metod siguron pjesmarrje t t gjith nxnsve n msim, dhe i lejon ata
t kontrollojn shkalln e tyre t t kuptuarit.
Msuesi u krkon nxnsve pasi i ka ndar n tre grupe t lexojn n heshtje
temn e re (secili grup paragrafin e tij). Pasi u jep kohn e mjaftueshme pr
nj lexim t cilin nxnsi duhet ta shoqroj me shnime q do ti duhen pr t
plotsuar fazn e re t msimit t shnuar n tabel nga msuesi paraprakisht
msuesi krkon q t plotsohet tabela e mposhtme. Nxnsi mund t udhzohet
q shnimet e tij t jen me shenja + pr informacionin q ka dhe pr materialin
e ri,q nxnsi ta ket m t leht t plotsoj tabeln.
Di Dua t di Msoj
Burimet e drits. A ndodh dukuri tjetr me Ndodh prthyerja.
Drita prhapet n dritn? N kufirin ndars t
vij t drejt. Ku dhe kur ndodh? dy mjediseve,kur drita
Shpejtsin e Pse ndodh prthyerja e deprton n mjedisin e
prhapjes s drits. drits? dyt.
Drita pasqyrohet. A ka ligje t prthyerjes? Prthyerja ndodh sepse
Ligjet e pasqyrimit Cilat jan ligjet e shpejtsia e drits ndryshon
a)rrezja rnse, prthyerjes? n mjedise me dendsi t
rrezja e pasqyruar Ku e shohim prthyerjen n ndryshme.
jan n nj rrafsh jetn e prditshme? Po ka ligje t prthyerjes.
b)kndi i rnies A prthyhet rrezja pingule Rrezja rnse, rrezja e
sht i barabart me kufirin ndars t dy prthyer jan n nj rrafsh.
me kndin e mjediseve? Kndi i rnies nuk sht
pasqyrimit Si dalin rrezet rnse dhe e i barabart me kndin e
Nj pjes e drits prthyer dy her n pllakn prthyerjes.
prthithet nga trupi me faqe paralele? Shembuj.
dhe ai nxehet Rrezja pingule nuk
prthyhet.
Rrezet rnse dhe e
prthyer dy her dalin
paralele me njra-tjetrn.
56
LIBR PR MSUESIN
Prforcimi (rrjeti i diskutimit) 10 minuta

Nxnsve u krkohet nga msuesi t shohin pyetjen e shtruar n tabel dhe t
japin mendimin e tyre t ndar n dy grupe njri pro dhe tjetri kundr. Mendimi i
argumentuar shnohet n tabel n kolonn prkatse.
Po Jo
Drita do t A do t ishte e njjt jeta Temperaturat nuk do t

deprtonte disi. n tok nse atmosfera do ishin t prshtatshme.
Njerzit do t t ishte shum e dendur? Bimt nuk do t kishin
prshtateshin. kt ritm zhvillimi.
Do t kishin gjetur Nuk do t ishte e leht
burime t tjera t siguronim energjin e
ushqimore. domosdoshme
Detyr shtpie Ushtrimi 7 i msimit

Prkufizim t prthyerjes s drits.
Arsyetim t ligjeve t prthyerjes, dhe rrugs s rrezes s prthyer.
Aktivizim n t tre fazat e msimit me argument jo thjesht riprodhim.
Klasa: VII
Lnda: Fizik
Tema 3.9: Thjerra. Qelqi zmadhues

1. T prkufizoj thjerrn prmbledhse dhe shprhapse.
2. T shpjegoj rrugn e rrezeve kryesore pr ndrtimin e shmbllimit n thjerra
3. T krahasoj shmbllimin n thjerrn prmbledhse me at n thjerrn
shprhapse.
Mjete pune: Lup, thjerra, aparat fotografik.
Fjal kye: Thjerra, prmbledhse, shprhapse, shmbllim, qelq zmadhues, t

parit, miopi, hipermetropi.
57
FIZIKA 7
Ndrtimi (ditari dy pjessh) 25 minuta.
Ndrtimi (ditari dy pjessh) 25 minuta.
Prforcimi (rishikimi(rishikimi
Prforcimi n dyshe)10
n minuta
dyshe)10 minuta
Hapi
Hapi i par: i par: Parashikimi
Parashikimi (hart konceptesh)
(hart konceptesh) 10 minuta.10 minuta.
N kt faz msuesi krkon nga nxnsi t plotsoj
N kt faz msuesi krkon nga nxnsi t plotsoj hartn hartn etkoncepteve
e koncepteve t nga
nisur n tabel
nisur n tabel nga msuesi si m posht:
msuesi si m posht:
Prthyerja
e drits
M pas vet nxnsi plotson hartn me njohurit q ka nga prthyerja e drits

(msimi
M pas vet i nj
nxnsi ore mhartn
plotson par). me
Msuesi seleksionon
njohurit q ka ngamendimin
prthyerjae tyre duke
e drits plotsuar
(msimi i nj ore
hartn si m posht:
m par). Msuesi seleksionon mendimin eDetyr
tyre duke plotsuar
shtpie: hartn6 si m posht:
ushtrimi
Detyr shtpie: ushtrimi 6 faqe

quajm ? Syri si thjerr
Prthyerja e
drits Aparate ku zbatohet
Pse ndodh? kjo dukuri
Kur dhe si ndodh ? C thon ligjet e prthyerjes?
yt: Ndrtimi (ditari dy pjessh ) 25 minuta.

Hapi i dyt: Ndrtimi (ditari dy pjessh ) 25 minuta.
hap msuesi Nkrkon ngamsuesi
kt hap nxnsi t hap librin
krkon tek tema
nga nxnsi t ehap
re. Elibrin
ndan tek
klasn
teman etrere.grupe,
E ndan
up merr prklasn
t lexuar nj paragraf pasi ka shnuar n fletoren e tij tabeln q msuesi
n tre grupe, secili grup merr pr t lexuar nj paragraf pasi ka shnuar ka
n fletoren
. I jepet koh nxnsitettijlexoj
tabeln q msuesi
paragrafin e tijka ndrtuar.
dhe I jepet
t plotsoj koh nxnsit
n fletore prgjigjet t elexoj
q mundet. Kur koha t ket mbaruar msuesi krkon q secili grup t plotsoj me Kur
paragrafin e tij dhe t plotsoj n fletore prgjigjet e pyetjeve q mundet.
kohames
t e diskutuara t ket
tyre mbaruar
pyetjet e msuesi
qarta. Prkrkon q secili
saktsimin grup t plotsoj
e prgjigjeve ndrhynme prgjigjet
msuesi. N e
diskutuara mes tyre pyetjet e qarta. Pr saktsimin e prgjigjeve ndrhyn msuesi.
tij hapi nxnsit
N funddottktij
ken n tabel
hapi pordoedhe
nxnsit n fletore
t ken skemn
n tabel e mposhtme:
por edhe n fletore skemn e
mposhtme:
Pyetjet Prgjigjet
58
quajm thjerra? 1. Mjedise optike q lejojn prthyerjen e drits.
a lloje thjerrash kemi? 2. Dy lloje: prmbledhse ; shprhapse

LIBR PR MSUESIN
Pyetjet Prgjigjet
1. quajm thjerra? 1. Mjedise optike q lejojn prthyerjen e drits.
2. Sa lloje thjerrash kemi? 2. Dy lloje: prmbledhse ; shprhapse
(emrtoji) 3. M t trasha n mes jan prmbledhse,
3. Nga dallohen? m t trasha n an jan shprhapse.
4. Cilat jan elementet Prmbledhset i mbledhin rrezet paralele
kryesore t thjerrave? me boshtin n nj pik q quhet vatr ndrsa
5. Cila sht rruga e shprhapset i shprndajn.
rrezeve kryesore q na 4. Boshti optik,vatra, qendra, largsia vatrore.
ndihmon t ndrtojm 5. N thjerrn prmbledhse: a) rrezja paralele
shmbllimin n t dyja me boshtin optik prthyhet n vatr, b) rrezja q
thjerrat? kalon n qendr kalon pa u prthyer. N thjerrn
6. Ku prdoren thjerrat? shprhapsh: a) rrezja paralele me boshtin optik
7. Cili sht funksioni i prthyhet n mnyr t till q zgjatimi i saj
lups? kalon n vatrn para thjerrs, b) rrezja q kalon
8. Syri i njeriut a sht n qendr kalon pa u prthyer.
thjerr e prsosur? 6. Prdoren n pajisje optike si mikroskop,
kamerat
7. Zmadhon shkrime t imta.
8. Syri sht thjerr por ka difektet e tij q
korrigjohen po me thjerra, q jan syzet optike.
Hapi i tret:
Prforcimi (rishikimi n dyshe) 10 minuta
njri- tjetrin.
Pas diskutimit msuesi fton njrin nga nxnsit pr prgjigjen e ushtrimit.
jap prparsi n prgjigje nxnsit t ndrojtur duke ndryshuar rolet me shokun
e banks.
Hapi i katrt: Msuesi mund t ndrtoj n tabel dy-tre variante t shmbllimit

n t dyja llojet e thjerrave duke e marr objektin nj her jasht vatrs dhe nj
her midis vatrs dhe qendrs.
Detyr shtpie: ushtrimi 6

Prkufizim t t dy llojeve t thjerrave.
Shpjegim t rrugs s rrezeve kryesore.
Krahasim t karakteristikave t shmbllimit n t dy thjerrat.
59
FIZIKA 7
TEMA 4.1: Rryma dhe rezistenca elektrike
Objektivat:
1) T prkufizojn intensitetin e rryms si madhsi fizike.
2) T prkufizojn rezistencn e pr uesit.
3) T prcaktojn madhsit prej nga varet rezistenca elektrike.
Konceptet kryesore:
Qark elektrik, skema e qarkut, intensitet i rryms, rezistenca e prcjellsit.
STRUKTURA E MSIMIT
Fazat e strukturs Strategjit Veprimtarit e Organizimi i nxnsve

msimore nxnsve
Parashikimi Marrdhniet Nxitje e diskutimit. Pun me gjith klasn.
(prgatitja pr t pyetje- prgjigje.
nxnit ) Ndrtimi i njohurive Pun me gjith klasn.
Lexim. Shpjegim shkencore.
Ndrtimi i i prparuar. Pun n dyshe.
njohurive T nxnit
(prpunimi i Mendo n dyshe bashkveprues.
prmbajtjes ) dhe shkmbe
mendime.
Prforcimi
(konsolidimi i t
nxnit)
Parashikimi:
Jemi njohur m par me burimet e energjis, qarkun elektrik dhe skemn e
qarkut elektrik.
Le ti rikujtojm duke iu prgjigjur pyetjeve:
* Cilat jan disa prej burimeve t energjis?
* Nse lidhim nj burim rryme me nj prdorues, far na krijohet?
* Paraqit me simbole elementet e qarkut elektrik.
* quajm rrym elektrike?
* Kush merret si drejtim i rryms elektrike?
Nxnsit diskutojn rreth pyetjeve t msiprme.
Paraqiten t ndrtuara dy qarqe elektrike, ku njri prbhet nga:
1) burimi i rryms, tela prcjells, elsi dhe llamb.
2) dy burime rryme, tela prcjells, elsi dhe llamb.
Drejtohen pyetjet:
60
LIBR PR MSUESIN
a) N momentin kur mbyllim elsin, a kalon rrym elektrike n qark? Nga e

dallojm?
b) N cilin rast llamba do t ndrioj m shum? Pse?
c) sht intensiteti i rryms elektrike?
Msuesi sqaron se intensiteti i rryms shnohet me I dhe njsia matse sht
amper (A). Aparati q mat intensitetin quhet ampermetr, n nder t fizikanit
t madh Andrea Amper. Le t shohim madhsin tjetr fizike q karakterizon
rrymn elektrike.
Nxnsve u lihet koha prej 6 - 7 minutash t lexojn tekstin. M pas nxnsve u
drejtohen pyetjet:
Cilat jan elementet e qarkut elektrik? Prgjigja shnohet n tabel.
Cilat jan elementet e qarkut hidraulik? Prgjigja shnohet n tabel.
1. Rryma elektrike 1. Uj
2. Tela prcjells 2. Tubi i ujsjellsit
3. Bateri 3. Pompa
4. Llamb 4. Zhavorri
5. elsi 5. Rubineti
Lidh me shigjet elementet q kryejn t njjtin funksion. Diskutohet pr

ngjashmrin e qarkut elektrik me at hidraulik duke krahasuar me radh
elementet e tyre. P.sh:
Pa pomp uji nuk do t lvizte. Po t mungonte pila nuk do t kishte rrym n
qark. Pompa kryen pun, pra zotron energji sikurse dhe pila n qarkun elektrik
zotron energji.
Tubi me zhavorr i paraqet n kundrshti lvizjes s ujit. Nj kundrshti t
ngjashme i paraqet rryms, konsumatori n qarkun elektrik. Pr shkak t ksaj
kundrshtie, fija e holl e telit brenda llambs (filamenti) nxehet dhe ndrion
kur kalon rrym.
N prgjithsi pruesit e rryms i paraqesin asaj nj far kundrshtie.
quajm rezistenc elektrike?
Msuesi sqaron se rezistenca shnohet R dhe njsia e saj sht om ( ). Lind py-
etja nga se varet rezistenca elektrike? Diskutohet dhe nxirret konkluzioni se:
Rezistenca elektrike e nj pruesi varet nga lloji i lnds, prej s cils ai sht
prbr, si dhe nga prmasat e tij, gjatsia dhe trashsia.
Pr t prftuar vlera t ndryshme t rezistencs prdorim reostatin.
Prforcimi:
Nxnsit punojn n dyshe ushtrimin 1, 2, 4, 6. Lihet koha prej 4-5 min. dhe
61
FIZIKA 7
1. Prgjigjuni pyetjeve.
- Cila madhsi karakterizon rrymn elektrike n qark, simboli dhe njsia
matse.
Madhsi fizike q karakterizon rrymn sht intensiteti, shnohet I dhe matet
me amper (A).
- Cili aparat mat rrymn elektrike dhe si lidhet ai me prdoruesit e qar-
kut?
Aparati q mat rrymn elektrike sht ampermetri dhe lidhet n varg me pr-
doruesin.
- far sht rezistenca elektrike, simboli dhe njsia matse.
Madhsia fizike q karakterizon kundrshtin, q nj prues i bn rryms elek-
trike, quhet rezistenc elektrike e pruesit. Simboli sht R dhe njsia om ( ).
- Nga varet rezistenca elektrike e nj pruesi?
Rezistenca elektrike e nj pruesi varet nga lloji i lnds, prej s cils ai sht
prbr, si dhe nga prmasat e tij, gjatsia dhe trashsia.

2. Plotso me fjalt e duhura fjalit e mposhtme.
- Rrym elektrike quhet lvizja e drejtuar............... e ngarkesave........elek-
trike..............
- N nj qark elektrik drejtimi i.....rryms elektrike......................... merret nga
poli......pozitiv..........n polin...negativ............ t burimit.
- Rezistenca elektrike shkaktohet nga goditjet e ngarkesave..elek-
trike....................n lvizje, me molekulat e...lnds............ ku kalon rryma
elektrike.
- Reostati shrben pr t prftuar vlera t ndryshme t rezistencs.....................
(a)
4. Pruesit n figur jan prej t njjtit material (lnd). I (b)
rendisni ata sipas rendit rrits t rezistencs elektrike. (c)
(d)
Renditja do t jet: a, c, b, d
Ngrihet dyshja e katrt:
6. Tregoni elementet e qarkut elektrik n figur.

Ku do t lidhej ampermetri?
Elementt jan:
Bateria, llamba, elsi dhe telat prcjells.
Ampermetri do t lidhej n varg me llambn.
62
6. Tregoni elementet e qarkut elektrik n figur.
Ku do t lidhej ampermetri?
LIBR PR MSUESIN
Konkluzioni:
Elementt jan:
Madhsia fizike
Bateria, llamba, elsi dhe telat prcjells. Ampermetri do t lidhej n varg me llambn.
Konkluzioni:
Madhsia
Madhsiafizike
fizike q:
Karakterizon rrymn Karakterizon kundrshtin

elektrike. q i bn prcjellsi
rryms.
Intesiteti Rezistenca
Vlersimi:
Vlersimi:
TEMA 4.3: Tensioni elektrik

Objektivat:
1) T prkufizojn tensionin elektrik si madhsi fizike.
2) T njohin aparatin mats, simbolin fizik dhe njsin matse t tij.
3) T interpretojn lidhjen ndrmjet tensionit, puns dhe nxehtsis.
Konceptet kryesore:
Tension elektrik, njsit matse t tij, puna dhe energjia.
63
FIZIKA 7
STRUKTURA E MSIMIT

Parashikimi (prgatitja Marrdhniet Nxitje e Pun me gjith
pyetje- diskutimit klasn.
pr t nxnit ) prgjigje.
Ndrtimi i Pun me gjith
Ndrtimi i njohurive Lexim. njohurive klasn.
(prpunimi i prmbajtjes ) Shpjegim i shkencore.
prparuar. Pun n dyshe.
Prforcimi T nxnit
Mendo n bashkveprues.
(konsolidimi i t nxnit) dyshe dhe
shkmbe
mendime.
Parashikimi:
Jemi njohur m par me punn dhe energjin. Le ti rikujtojm ato, duke iu
prgjigjur pyetjeve:
* Kur themi se kemi kryer pun?
* Sa sht puna e kryer nga sistemi?
* N nj qark elektrik, cili v n lvizje ngarkesat elektrike?
* Pra kush kryen pun?
quajm tension elektrik ndrmjet dy pikave?
Msuesi sqaron se simboli elektrik i tensionit sht U dhe njsia matse (V).
Por mund t prdoret nnfishi i voltit, milivolti (1mV=0.001V) ose shumfishi i
tij kilovolti (1kV=1000V).
Nxnsve lexojn tekstin pr 6 - 7 minutash dhe m pas pr t treguar se sa m i
madh sht tensioni aq m e madhe sht energjia e liruar n qark, u drejtohen
pyetjet:
*Nse n qarkun hidraulik vendosim dy pompa, a shpenzohet m shum
energji?
*Si sht sasia e ujit q qarkullon n t?
*Nse n qarkun elektrik vendosen dy bateri, si do t jet rryma elektrike n
qark?
*Po tensioni ndrmjet dy pikave?
*mund t themi pr energjin n qark kur tensioni rritet?
Pr t konkretizuar prfundimin msuesi ka prgatitur dy qarqe elektrike me
burime t ndryshme, i pari 1.5 V dhe tjetri 3 V.
64
LIBR PR MSUESIN
N rastin e dyt llamba do t ndrioj m shum. Pra harxhohet m shum

energji. Kshtu provuam se sa m i madh sht tensioni aq m e madhe sht
energjia n qark.
Gjithashtu me nj eksperiment t thjesht tregojm se sa m e madhe energjia
n qark, aq m i madh sht tensioni.
Paraqitim qarkun me dy elektromotor, t cilt ngren trupa me masa t
barabarta. N qark ka kaluar e njjta rrym, por trupat jan ngritur n lartsi t
ndryshme.
prfundim nxjerrim nga ky eksperiment?
Msuesi sqaron se aparati pr matjen e tensionit quhet voltmetr dhe vendoset
n skajet e prdoruesit.
Prforcimi:
Nxnsit punojn n dyshe ushtrimin 1,2,5,6. Lihet koha prej 4-5 min dhe
1. Prgjigjuni pyetjeve.
- far quhet tension elektrik?

Madhsia fizike q shpreh punn e kryer, apo energjin e harxhuar, pr zhven-
dosjen e ngarkess elektrike (pr kalimin e rryms elektrike), nga nj pik n
nj tjetr t qarkut, quhet tension ndrmjet ktyre dy pikave.
- Cili sht simboli dhe njsia matse e tensionit?

Simboli i tensionit elektrik sht U. Njsia e matjes s tensionit elektrik sht
volt (V).
- Kur tensioni n skajet e dy pikave t qarkut sht m i madh?

Tensioni elektrik sht m i madh ndrmjet atyre dy pikave t qarkut ku dhe
lirimi apo shpenzimi i energjis, pr t njjtn vler t rryms, sht m i
madh.
- Cili sht aparati q mat tensionin n skajet e nj prdoruesi?

Aparati q prdoret pr matjen e tensionit quhet voltmetr.

- Burimi i rryms v n lvizje ngarkesat..elektrike............... n nj qark, duke
krijuar...rrym......... elektrike.
65
- Burimi i rryms v n lvizje ngarkesat..elektrike............... n nj qark, duke
krijuar...rry
FIZIKA 7 m......... elektrike.
- Funksioni i......burimit t rryms........ n qarkun elektrik sht i njjt me at t pomps
- Funksioni i......burimit
n....qarkun hidraulik....t.............
rryms........ n qarkun elektrik sht i njjt me at
t pomps n....qarkun hidraulik.................
--Energjia
Energjiaq
qlirohet
lirohetnnskajet
skajete.....llambs ......... varet
e.....llambs......... varet nga..tension q zbato-
i.... q
nga..tensioni.... zbatohet n skaje
tyre.
het n skajet e tyre.
--Voltmetri
Voltmetri lidhet
lidhet gjithmon
gjithmon n....paralel. ........... me elementt
n....paralel............ elementt ee qarkut,
qarkut, tt cilve duhet tu m
tensioni.
duhet tu matet tensioni.
Ngrihetdyshja
Ngrihet dyshjaeetret:
tret:
5.5.N
Nciln
cilnskem
skemvoltmetri
voltmetridhe
dheampermetr
ampermetri janlidhur
i jan lidhursakt?
sakt?
V A A
A V
A V
V
(a) (b) (c) (d)
Ampermetri dhe votmetri jan lidhur sakt n alternativn (b).
Ampermetri dhe votmetri jan lidhur sakt n alternativn (b).
6. Dy elektromotor t lidhur n nj
qark (figura) ngren dy trupa me masa
t barabarta. Gjat t njjtit interval
kohor, elektromotori i dyt e ngre tru-
pin n nj lartsi dy her m t madhe
se sa i pari. a) Krahasoni fuqit e dy
elektromotorve. b) Krahasoni tensio-
net n skajet e dy elektromotorve.
a) Elektromotori i dyt e ka fuqin 2

her m t madhe se i pari.
b) Tensioni n skajet e elektromotorit

t dyt sht dy her m i madh se ten-
sioni n skajet e elektromotorit t par.
66
a) Elektromotori i dyt e ka fuqin 2 her m t madhe se i pari.
b) Tensioni n skajet e elektromotorit t dyt sht dy her m i madh se

tensioni n skajet e elektromotorit t par. LIBR PR MSUESIN
Konkluzioni:

Konkluzioni:
Madhsia fizike q:
Karakterizon rrymn
elektrike. Karakterizon kundrshtin
q i bn prcjellsi
rryms.
Shpreh punn e kryer pr
zhvendosjen e ngarkesave
elektrike nga nj pik n
tjetrn t qarkut.
Intesiteti
Rezistenca
Tensioni
Vlersimi:
Vlersimi:

LNDA: Fizik
KLASA: VII

TEMA: 4.6 Zgjidhje detyrash
Objektivat:
1) T rikujtojn lidhjet q ekzistojn ndrmjet madhsive I, U dhe R.
2) T njehsoj vlern e intensitetit t rryms q tregon shigjeta e nj
ampermetri.
3) ) T njehsoj madhsit e panjohura duke zbatuar ligjin e Omit n ushtrime
t ndryshme.
Konceptet kryesore:
Tension elektrik, intensitet i rryms, rezistenc e prcjellsit.
67
FIZIKA 7
STRUKTURA E MSIMIT
Strategjit Veprimtarit e Organizimi i

Fazat e strukturs
Parashikimi (prgatitja Mendo n dyshe Nxitje e diskutimit. Pun n dyshe.

pr t nxnit) dhe shkmbe
mendime. T nxnit Pun n grup.
Ndrtimi i njohurive bashkveprues.
(prpunimi i T nxnit me Pun n grup.
prmbajtjes) kmbime. T nxnit
bashkveprues.
Prforcimi T nxnit me
kmbime.
Parashikimi:
Le t rikujtojm lidhjet q ekzistojn midis madhsive I, U dhe R, duke iu
prgjigjur pyetjeve:
*Si e njehsojm intensitetin e rryms kur jepen tensioni dhe rezistenca elektrike?
*Si e njehsojm tensionin kur jepen intensiteti i rryms dhe rezistenca elektrike?
*Si e njehsojm rezistencn elektrike kur jepen tensioni dhe intensiteti i rryms?
Diskutohen pyetjet me t gjith klasn. Nxnsit do punojn n dyshe ku m par
caktohen ekspertt, t cilt do t sqarojn ushtrimin e zgjidhur dhe fillestart, q
do t drejtojn pyetje rreth gjrave t paqarta q do hasin n ushtrimin e zgjidhur.
Lihen 3 minuta koh pr t studiuar detyrn 1. M pas ekspertt kan dy minuta
koh pr t sqaruar ushtrimin e zgjidhur dhe gjithashtu ti prgjigjen pyetjeve t
paqarta nga fillestart. Nse ka pyetje t cilave nuk u jep dot prgjigje eksperti,
shnohen n tabel dhe diskutohen n klas. E njjta procedur ndiqet pr detyrn
4.
Grupi i 1-shave:
3. Plotsoni tabeln e mposhtme:
Madhsia fizike Simboli fizik Njsia matse Simboli i pajisjes n skem

Tensioni
Intensiteti
Rezistenca
68
LIBR PR MSUESIN
Grupi i 2-shave:
5. N nj ngrohs elektrik me rezistenc 80 W, kalon rryma me intensitet 2.7 A .
Tensioni q zbatohet n skajet e ngrohsit sht:
a) 180 V b) 200 V
c) 216 V d) 220 V
Grupi i 3-shave:
7. N nj prues kalon rryma 0.5 A dhe n skajet e tij zbatohet tensioni 2.5 V.
Rezistenca e pruesit sht:
a) 12.5 W; b) 1.25 W; c) 5 W; d) 0.5
Grupi i 4-ave:
Ushtrim plotsues:
Rezistenca e nj voltmetri sht 6000 W. Njehsoni intensitetin e rryms n
voltmetr, nseprej
Lihet koha vlera e tensionit
4-5 minutashqq
tregon ai shtushtrimet
t zgjidhen 120 V. dhe t diskutohen ndrmjet
bhen ekspert, do t kalojn n grupet e bazs. Secili prej numrave do ket kohn
minutash
Lihet pr4-5
koha prej t sqaruar
minutashushtrimin te grupi
q t zgjidhen i bazs.
ushtrimet dhe t diskutohen
ndrmjet tyre. Pasi bhen ekspert, do t kalojn n grupet e bazs. Secili prej
Prforcimi:
numrave do ket kohn prej 3 minutash pr t sqaruar ushtrimin te grupi i
bazs.
Prforcimi:
1-shat pr
Diskutohen ushtrimin
ushtrimet plotsues.
n tabel sipas ksaj radhe:
Zgjidhje:
1-shat pr ushtrimin plotsues.
Zgjidhje:
NN
bazbaz t ligjit
t ligjit t Omit
t Omit prpjes
pr nj nj pjes t qarkut
t qarkut kemi: kemi:
U
I=
R
Duke zvendsuar vlerat numerike t madhsive t njohura, njehsojm intensitetin

120
kalon npr voltmetr. I = 6000 = 0.02 A
Zgjidhje:
N baz t ligjit t Omit pr nj pjes t qarkut kemi:
U U 2.5
I= prej nga gjejm q: R = = 0.5 = 5 A
R I
Prgjigja e sakt sht alternativa c).
3-shat pr ushtrimin 5 69
Zgjidhje:
I= prej nga gjejm q: R = = 0.5 = 5 A
R I
FIZIKA 7
3-shat pr ushtrimin 5
Zgjidhje:
N baz t ligjit t Omit pr nj pjes t qarkut kemi:
U
I= prej nga gjejm q U = I R = 2.7 A 80 = 216 V
R
Madhsia fizike
Madhsia Simboli
fizike fizikSimboli
Njsia matseNjsia
fizik Simboli i paisjes
matse n skem
Simboli i paisjes n ske
Tensioni U V
Intensiteti I A
Rezistenca R
Ndrrimi i ushtrimeve bhet q do nxns t jet i vmendshm kur flet shoku

n grupin e vet.
70
Ndrrimi i ushtrimeve bhet q do nxns t jet i vmendshm kur flet shoku n grupin
LIBR PR MSUESIN
Konkluzioni:
Konkluzioni:
Ligji i
Omit pr nj pjes
t qarkut:
I=U/R
U=IR R = U/I

Vlersimi:
Vlersimi:
LNDA: Fizik
KLASA: VII
TEMA: 4.7 Lidhja e rezistencave n seri
Objektivat:
1) T prkufizoj lidhjen n seri t pruesve.
2) T njoh veorit e madhsive fizike pr lidhjen n seri.
3) T zgjidh ushtrimet duke zbatuar formulat.
Konceptet kryesore:
Qark elektrik, intensitet i rryms, tension elektrik, rezistenca e prcjellsit.
71
FIZIKA 7
STRUKTURA E MSIMIT

Parashikimi Diskutim i Nxitje e Pun me gjith

(prgatitja pr t njohurive diskutimit. klasn.
nxnit) paraprake.
T nxnit Pun n grup.
Ndrtimi i njohurive Role n grupe bashkveprues.
(prpunimi i bashkpunues.
prmbajtjes) T nxnit
Rishikim n bashkveprues. Pun n dyshe.
Prforcimi dyshe
(konsolidimi i t
nxnit)
Parashikimi:
N klasn e gjasht jemi njohur me lidhjen n seri. Le t rikujtojm njohurit e
marra me an t pyetjeve:
* Kur formojm nj qark elektrik?
* Kur themi se prdoruesit jan lidhur n seri?
* Si lidhet ampermetri n qarkun elektrik?
* Si lidhet elsi n qarkun elektrik?
* Si lidhet voltmetri n qarkun elektrik?
Diskutohen prgjigjet e pyetjeve n klas
Ndahet klasa n grupe me pes nxns. N do grup ndahen rolet:
* Pyetsi - paraqet detyrn e grupit
* Kontrolluesi - merr masa q t gjith t prqendrohen pr t kuptuar detyrn.
* Mbajtsi i kohs - kontrollon kohn q sht caktuar pr detyrn.
* Nxitsi - fton t prgjigjen t gjith duke i analizuar idet e tyre.
* Raportuesi - paraqet idet e grupit para gjith klass.
Ndrkoh n tavolinn e dy grupeve jan vendosur:
Burim rryme, 2 llamba dhe ampermetr.
N tavolinn e dy grupeve t tjera vendosen:
Burim rryme, 2 llamba dhe voltmetr.
Gjithashtu t gjith grupeve u jepen dhe pyetjet e prgatitura n flet si m
posht:
72
ktoni vlern q tregon voltmetri i lidhur n skajet e llambs s dyt ?
ktoni vlern q tregon voltmetri i lidhur n skajet e llambs s par dheLIBR

t dyt?
PR MSUESIN
vini re? Grupi i 1 dhe 2:

Pasi t ndrtohet qarku elektrik:
lidhim m a)
shum llambavlern
Prcaktoni n far
q prfundimi arrijm?i lidhur direkt pas burimit t rryms?
tregon ampermetri
b) Prcaktoni vlern q tregon ampermetri pas llambs s par ?
c) Prcaktoni vlern q tregon ampermetri pas llambs s dyt ?
d) far vini re?
dhe 6: f) Po t lidhim m shum llamba n far prfundimi arrijm?
m me R1 eGrupi R2 rezistencat
3 dhe 4:e llambave dhe me R, rezistencn e t dyja llambave. Duke u
a ligji i Omit Pasiplotsoni:
t ndrtohet qarku elektrik:
a) Prcaktoni vlern q tregon voltmetri i lidhur n skajet e llambs s par?
............ b) Prcaktoni
U2 = .................... U = ........................
vlern q tregon voltmetri i lidhur n skajet e llambs s dyt ?
c) Prcaktoni vlern q tregon voltmetri i lidhur n skajet e llambs s par dhe
tur se U= Ut1 dyt?
+ U2 bni zvendsimet duke plotsuar:
d) far vini re?
...... + ............
f) Po t lidhim m shum llamba n far prfundimi arrijm?
m t dyja ant me I. N far prfundimi arrijm?
Grupi 5 dhe 6:
ha prej 9 -Shnojm
10 minuta.me R1 e R2 rezistencat
Ndrkoh e llambave
msuesi kontrollon dhe me
grupet R,i rezistencn
duke nxitur nxnsit e t tdyja
llambave. Duke u nisur nga ligji i Omit plotsoni:
rfundimet e duhura.
U1 =.................. U2 = .................... U = ........................
Duke ditur se U= U1 + U2 bni zvendsimet duke plotsuar:
grup raportuesi paraqet prfundimet e nxjerra.
IR = .......... + ............
Pjestojm t dyja ant me I. N far prfundimi arrijm?
Lihet koha prej 9 - 10 minuta. Ndrkoh msuesi kontrollon grupet duke i
imi: nxitur nxnsit t arrijn prfundimet e duhura.
Pr do grup raportuesi paraqet prfundimet e nxjerra.
t punojn individualisht ushtrimet 4, 5, 6. Pas 4 - 5 minutash diskutojn n dyshe e m
abel: Prforcimi:
Nxnsit punojn individualisht ushtrimet 4, 5, 6. Pas 4 - 5 minutash diskutojn
n dyshe
siteti i rryms e m pas n
n llambn tabel:
e par sht 2 A (figura). Sa
tensiteti i rryms n llambn e dyt? Pse?
4. Intensiteti i rryms n llambn e par sht
e: 2 A (figura). Sa sht intensiteti i rryms n
llambn e dyt? Pse?
eti n llambn e dyt sht 2A sepse n lidhje n seri A
Zgjidhje:
ti sht i njjt.
Intensiteti n llambn e dyt sht 2A sepse n
lidhje n seri intensiteti sht i njjt.
5. Dy llamba
amba me rezistenca =R1 me
310rezistenca
dhe = R=R1 130
310jan Rlidhura
dhet= 2 130
n jan
seri. t lidhurann
Tensioni
2
seri. Tensioni n skajet e tyre sht 220 V. Sa sht intensiteti i rryms q
tyre shtkalon
220 V. Sa sht
npr to? intensiteti i rryms q kalon npr to?
73
FIZIKA 7
R1 + R2 = 310 + 130 = 440
Zgjidhje:
= 0.5 A Fillimisht gjejm R = R1 + R2 = 310 + 130 = 440
I = U / R = 220 / 440 = 0.5 A
6. Rezistencat R1 = 6 dhe R2 = 9 , jan lidhur n seri n nj qark (figura).

dhe R2 = 9 , jan lidhur n seri n nj qark (figura). Voltmetri
Voltmetri tregon vlern 45 V. Njehsoni rezistencn e njvlershme dhe ten-
Njehsoni sionet
rezistencn e njvlershme
n skajet dhe tensionet n skajet e secils
e secils rezistenc.
Zgjidhje: A
R = R1 + R2 = 6 + 9 = 15
I = U / R = 45 / 15 = 3 A
U1 = I R1 = 3 6 = 18 V U2 = I R2 = 3 9 = 27 V R1 R2
15 Konkluzioni:
V

A
Vlersimi:
V U2 = I Vlersohen
R2 = 3 9 =nxnsit
27 V me not.
Detyr shtpie
Nxnsve u jepen pr detyr Ushtrimet 1,2,3.
Lidhja n seri:
LNDA: Fizik
KLASA: VII
I = I1=I2=....
TEMA 4.8. Zgjidhje detyrash
U = U1 + U2.......
Objektivat:
1) T rikujtoj lidhjen n seri dhe formulat prkatse.
2) T njehsoj intensitetin e rryms elektrike, tensionin dhe rezistencn e
njvlershme t pruesve n lidhjen n seri.
me not. Konceptet kryesore:

Tensioni elektrik, intensiteti i rryms, rezistenca e prcjellsit, lidhja n seri.
detyr Ushtrimet 1,2,3.
74
LIBR PR MSUESIN
STRUKTURA E MSIMIT

Parashikimi Mendo n Nxitje e diskutimit. Pun n
(prgatitja pr t dyshe dhe dyshe.
nxnt ) shkmbe T nxnt
mendime. bashkveprues. Pun n grup.
Ndrtimi i njohurive
(prpunimi i T nxnt me T nxnt Pun n grup.
prmbajtjes) kmbime. bashkveprues.
Prforcimi T nxnt me
kmbime.
(konsolidimi i t
nxnit)
Parashikimi:
Le t rikujtojm njohurit paraprake t marra mbi lidhjen n seri me an t
pyetjeve:
*Si e jepet intensiteti i rryms n lidhjen n seri?
*Si e jepet tensioni n lidhjen n seri?
*Si e jepet rezistenca elektrike n lidhjen n seri?
Diskutohen pyetjet me t gjith klasn. Nxnsit do punojn n dyshe ku m

par caktohen ekspertt t cilt do sqarojn ushtrimin e zgjidhur dhe fillestart
q do t drejtojn pyetje rreth gjrave t paqarta q do hasin n ushtrimin
e zgjidhur. Lihen 3 minuta koh pr t studiuar detyrn 1. M pas ekspertt
kan dy minuta koh pr t sqaruar ushtrimin e zgjidhur dhe gjithashtu ti
prgjigjen pyetjeve t paqarta nga fillestart. Nse ka pyetje t cilave nuk u jep
dot prgjigje eksperti, shnohen n tabel dhe diskutohen n klas. E njjta
procedur ndiqet pr detyrn 3.
Grupi i 1-shave:
3. Tri rezistenca =R1 4.5 , R= 2 1.5 dhe R3= 6 , jan t lidhura n seri n
nj qark elektrik, tensioni n burimin e t cilit sht 12 V. Njehsoni: a) rezistencn
e prgjithshme; b) intensitetin e rryms n seciln rezistenc; c) tensionin n
skajet e secils rezistenc.
75
rik, ku sht lidhur burimi tensioni n t cilin sht 220 V, jan lidhur n seri
stenc R= 10 7 dhe llamba L2 (figura). Rezistenca e njvlershme
1 FIZIKA L2 e tyre
) Sa sht tregimi i ampermetrit? b) Njehsoni L1
Grupi i 2-shave: A
n llamb.4. N qarkun elektrik, ku sht lidhur burimi
tensioni n t cilin sht 220 V, jan lidhur n
seri llamba L1 me rezistenc R= 1 10 dhe L2
llamba L2 (figura). Rezistenca e njvlershme L1
e tyre sht =
R 44 . a) Sa sht tregimi
i ampermetrit? b) Njehsoni tensionin n A
3 dhe R3 llamb.
=
seciln 4.5 jan t lidhura n seri (figura). Tensioni n
U3 = 9 V. Njehsoni rrymn q rrjedh n qark si dhe tensionet U1, U2
Grupi i 3-shave:
Rezistencat R1= 5 , R2= 3 dhe = R3 4.5 jan t lidhura n seri (figura).
5 , R6.
2= 3 n
Tensioni
dhe R 4.5 jan t lidhura
= n seri (figura). Tensioni n
skajet3 e rezistencs R3 sht U3 = 9 V. Njehsoni rrymn q rrjedh n
s R3 shtqark
U3si= dhe
9 V.tensionet
Njehsoni U1, rrymn
U2 dhe U.
q rrjedh n qark si dhe tensionet U1, U2
2.5 , dhe R jan
Grupi lidhur n seri me njra-tjetrn (figura). Njehsoni
i 4-ave:
Ushtrim
e rezistenca plotsues:e tyre sht R = 9 .
e njvlershme
Rezistencat R1 = 1.5 , R2 = 2.5, dhe R jan lidhur
n seri me njra-tjetrn (figura). Njehsoni vlern e
s: rezistencs R3 , nse rezistenca e njvlershme e tyre
.5 , R2 =sht
2.5 R,= dhe
9 . R jan lidhur n seri me njra-tjetrn (figura). Njehsoni
R3
Grupohen 1-shat n grupe katrshe. Po kshtu 2-shat,
s R3 , nse rezistenca
3-shat dhe 4-at.e njvlershme e tyre sht R = 9 . R1 R2
Lihet koha prej 4 - 5 minutash q t zgjidhen ushtrimet
atrshe. Podhe t diskutohen
kshtu 2-shat,ndrmjet tyre.4-at.
3-shat dhe Pasi bhen ekspert,
do t kalojn n grupet e bazs. Secili prej numrave
ash q tdozgjidhen
ket kohn ushtrimet dhe tpr
prej 3 minutash diskutohen ndrmjette tyre.
t sqaruar ushtrimin grupi Pasi
i bazs. R3
jn n grupet e bazs. Secili prej numrave do ket kohn prej 3 R R2
1
Prforcimi:
rimin te grupi i bazs.
grupe katrshe.
1-shat prPo kshtu 2-shat,
ushtrimin 3-shat dhe 4-at.
plotsues.
- 5 minutash q t zgjidhen ushtrimet dhe t diskutohen ndrmjet tyre. Pasi
Zgjidhje:
o t kalojn n grupet e bazs. Secili prej numrave do ket kohn prej 3
N lidhjen n seri R = R1 + R2 + R3 Nga ky barazim nxjerrim R3:
aruar ushtrimin
R = R -te( R
grupi
+ R i )bazs.
= 9 - ( 1.5 + 2.5 ) = 5
3 1 2
Zgjidhje:
a) Dim q I = I1 = I2 = I3 Pra I = U3/R3 = 9 /4.5 = 2 A
b) U1 = IR1= 2 5 = 10 V
U2 = IR2= 2 3 = 6 V
U3 = IR3= 2 4.5 = 9 V
76
Zgjidhje:
a) Dim q I = I1 = I2 = I3 Pra I = U3/R3 = 9 /4.5 = 2 A
LIBR PR MSUESIN
b) U1 = IR1= 2 5 = 10 V
U2 =UIR =2U = 12+ 3U=2 +6 UV3 = 10 + 6 + 9 = 25 V
U3 = IR3= 2 4.5 = 9 V
U = U1 + U2 + U3 = 10 + 6 + 9 = 25 V
3-shat pr ushtrimin 4
Zgjidhje:
3-shat
a) Ipr
= Uushtrimin
/ R = 220 /444 = 5A
Zgjidhje:
b) R2 = R - R1 = 44 - 10 = 34 U1 = IR1 = 5 10 = 50 V
a) I = U / U R2==220 34 5/ 44= 170
= 5A V
b) R2 = R - R1 = 44 - 10 = 34 U1 = IR1 = 5 10 = 50 V
U = 34 5 = 170 V
a) R2 = R1 + R2 + R3 = 12
4-atb)prI =ushtrimin
U / R = 123:/ 12 = 1 A I = I1 = I2 = I3
a) Rc=) RU11 = R
+ IR2 1+= R = 12=
13 4.5 4.5 V
b) I U
=2U= /IRR2= 1121.5 ==
/ 12 1.51 V
A I = I1 = I2 = I3
c ) UU13==IRIR13== 11 64.5==6V4.5 V
U2 = IR2= 1 1.5 = 1.5 V
Prfundimi:
U3 = IR3= 1 6 = 6 V
Prfundimi:
Lidhja n seri:
Lidhja n seri:
R = R1 + R2...... I = I1=I2=.... U = U1 + U2.......

Vlersimi:
Detyr shtpie: Ushtrimi 1, 2 dhe 5.
77
FIZIKA 7
LNDA: Fizik
KLASA: VII

TEMA: 4.9 Lidhja n paralel
Objektivat:
1) T prkufizoj lidhjen n paralel t pruesve.
2) T njoh veorit e madhsive fizike pr lidhjen n paralel.
3) T zgjidh ushtrimet duke zbatuar formulat.
Konceptet kryesore:
Qark elektrik, intensitet i rryms, tension elektrik, rezistenc e prcjellsit.
STRUKTURA E MSIMIT

Parashikimi Diskutim i Nxitje e Pun me gjith
(prgatitja pr t njohurive diskutimit. klasn.
nxnit) paraprake.
T nxnit Pun n grup.
Ndrtimi i njohurive Role n grupe bashkveprues.
(prpunimi i bashkpunues. Pun n dyshe.
prmbajtjes) T nxnit
Rishikim n dyshe bashkveprues.
Prforcimi
(konsolidimi i t
nxnit)
Parashikimi:
Jemi njohur n klasn e gjasht me lidhjen n paralel. Le t rikujtojm njohurit
e marra me an t pyetjeve:
* Kur formojm nj qark elektrik?
* Kur themi se prdoruesit jan lidhur n paralel?
* Si lidhet ampermetri n qarkun elektrik?
* Si lidhet elsi n qarkun elektrik?
* Si lidhet voltmetri n qarkun elektrik?
Diskutohen prgjigjet e pyetjeve n klas.
Ndahet klasa n grupe me pes nxns. N do grup ndahen rolet:
* Pyetsi - paraqet detyrn e grupit
78
LIBR PR MSUESIN
* Kontrolluesi - merr masa q t gjith t prqendrohen pr t kuptuar detyrn.

* Mbajtsi i kohs - kontrollon kohn q sht caktuar pr detyrn.
* Nxitsi - fton t prgjigjen t gjith duke i analizuar idet e tyre.
* Raportuesi - paraqet idet e grupit para gjith klass.
Ndrkoh n tavolinn e dy grupeve jan vendosur:
Burim rryme, 2 llamba dhe ampermetr.
N tavolinn e dy grupeve t tjera vendosen:
Burim rryme, 2 llamba dhe voltmetr.
Gjithashtu t gjith grupeve u jepen dhe pyetjet e prgatitura n flet si m
posht:
Grupi 1 dhe 2:
a) Prcaktoni vlern q tregon ampermetri i lidhur direkt pas burimit t rryms?
b) Prcaktoni vlern q tregon ampermetri n llambn e par?
c) Prcaktoni vlern q tregon ampermetri n llambn e dyt?
d) far vini re?
Grupi 3 dhe 4:
a) Prcaktoni vlern q tregon voltmetri i lidhur n skajet e llambs s par ?
b) Prcaktoni vlern q tregon voltmetri i lidhur n skajet e llambs s dyt?
c) Prcaktoni vlern q tregon voltmetri i lidhur n skajet e llambs s par dhe
t
dyt?
d) far vini re?
Grupi 5 dhe 6:
Shnojm me R1 e R2 rezistencat e llambave dhe me R, rezistencn e t dyja
llambave. Duke u nisur nga ligji i Omit plotsoni:
I1 =.................. I2 = .................... I = ........................
Duke ditur se I= I1 + I2 bni zvendsimet duke plotsuar:
U / R = .......... + ............
Pjestojm t dyja ant me U. N far prfundimi arrijm?
Lihet koha prej 9 - 10 minuta. Ndrkoh msuesi kontrollon grupet duke i
nxitur nxnsit t arrijn prfundimet e duhura.
Pr do grup raportuesi paraqet prfundimet e nxjerra.
Prforcimi:
Nxnsit punojn individualisht ushtrimet 4, 5, 6. Pas 4-5 minutash diskutojn n
dyshe e m pas n tabel:
79
FIZIKA 7
4. Paraqitni me simbole karakteristikat e lidhjes n paralel t prdoruesve

t rryms. (Intensiteti, tensioni, rezistenca).
Zgjidhje:
U = U1 = U 2 = U 3 = I= I1 + I 2
1 1 1
= +
R R1 R2
5. N nj qark jan lidhur n paralel tre rezistenca, R1 = 5 , R2= 15 dhe
R3 = 3 . Njehsoni rezistencn e njvlershme t tyre.
Zgjidhje:
1/R = 1/R1 + 1/R2 + 1/R3 = 1/5 + 1/15 + 1/3 = 9/15

R= 15 / 9 = 1.7
6. Nj ngrohs elektrik gjat 20 minutave harxhoi 720 kJ energji elektrike. T njehsohet

6. fuqia
N nje ngrohsit.
qark elektrik jan lidhur n paralel dy llamba (figura). Amper-
metri A n njsit
Kthejm degn kryesore tregon rrymn I = 6 A , ndrsa ampermetri A1
tregon rrymn I1 = 3.5 A . far rryme tregon ampermetri A2?
20 min = 1200 sekonda 720 kJ = 720000 J
Zgjidhje:
I= I1 + I 2 IP2 == EI - 720000
I1 = 6 - 3.5 = 2.5 A
Dim se = = 600
t 1200
Konkluzioni:
Konkluzioni:
Madhsia fizike
Madhsit fizike
Energjia elektrike Fuqia e rryms

llogaritet: llogaritet:
E = U I t E
P=
t
Vlersimi:
Vlersimi:
Detyr shtpie
Detyr shtpie
Nxnsve
Nxnsveuujepen pr
jepen pr detyr
detyr ushtrimet
ushtrimet 1, 2, 3, 5,1,2,3.
7
80
LIBR PR MSUESIN
LNDA: Fizik
KLASA: VII
TEMA 4.11: Energjia elektrike

Objektivat:
1) T prkufizoj energjin e rryms elektrike dhe t njoh formuln pr
njehsimin e saj.
2) T prkufizoj fuqin e rryms elektrike dhe t njoh formuln pr njehsimin
e saj.
3) T zgjidhin ushtrime duke prdorur formuln e energjis dhe fuqis.
Konceptet kryesore:
Energjia, fuqia, formulat.
STRUKTURA E MSIMIT
Strategjit Veprimtarit e Organizimi i

Fazat e strukturs
Parashikimi DDM (Di-Dua Nxitje e Pun me gjith

(prgatitja pr t t di - Msova diskutimit. klasn.
nxnit ) )
Diskutimi i Pun me gjith
Ndrtimi i DDM ideve. klasn.
njohurive
(prpunimi i DDM Paraqitja grafike Pun individuale.
prmbajtjes ) e informacionit.
Prforcimi
(konsolidimi i t
nxnit)
Parashikimi:
Nxnsve iu sht thn 1 or m prpara t prsritin veprimet e rryms
elektrike n nj qark, si dhe pr energjin n prgjithsi. Rikujtohen njohurit
n baz t pyetjeve:
* far sht n gjendje t bj rryma elektrike?
* A ngrohet kaloriferi kur n t kalon rrym?
* Cili sht veprimi i rryms n kt rast?
* A mund t rrotullohen flett e nj ventilatori kur n t kalon rrym?
81
FIZIKA 7
* Cili sht veprimi n kt rast?

* A mund t trheq trupa prej eliku dhe hekuri nj elektromagnet nse n t
kalon rrym?
* Cili sht veprimi n kt rast?
* A zotron energji rryma elektrike?
* Si e quajm at?
m posht:

* Rryma elektrike sht n
gjendje t ngroh nj kalorifer,
t ndrioj nj llamb, t vr
n lvizje motorin e makins
larse, bn t bjer zilja etj.
* Rryma elektrike kur kalon n
konsumator shkakton veprime
t ndryshme si: veprim dritor,
veprim mekanik, veprim
termik dhe magnetik.
* Pra rryma elektrike zotron
energji q shndrrohet n
forma t ndryshme.
* Ajo transmetohet nprmjet
rryms elektrike prandaj quhet
energji e rryms elektrike.
Pasi kan diskutuar rreth pyetjeve t msiprme dhe kan nxjerr prfundimet,
bashku me nxnsit:
* Nga se varet energjia e rryms elektrike?
* Cilat jan madhsit fizike q ndikojn n t?
* Si llogaritet ajo?
* Cila sht njsia matse e energjis elektrike?
* Cila sht madhsia fizike q shpreh energjin q lirohet n njsin e kohs?
*Si e llogaritim at?
* Cila sht njsia matse e saj?
* Kush sht aparati pr matjen e energjis elektrike?
82
LIBR PR MSUESIN
far far duam t dim far msuam

dim
* Nga se varet energjia e rryms elektrike?
* Cilat jan madhsit fizike q ndikojn n t?
* Si llogaritet ajo?
* Cila sht njsia matse e energjis elektrike ?
* Cila sht madhsia fizike q shpreh energjin
q lirohet n njsin e kohs?
*Si e llogaritim at?
* Cila sht njsia matse e saj?
* Kush sht aparati pr matjen e energjis
elektrike?
Prforcimi:
far dim far duam t far msuam
dim
* Rryma elektrike * Nga se varet energjia * Energjia elektrike varet nga
sht n gjendje t e rryms elektrike? intensiteti i rryms, tensioni.
ngroh nj kalorifer, * Cilat jan madhsit * Energjia e rryms elektrike sht
t ndrioj nj fizike q ndikojn n t? n prpjes

tim t drejt me in-
llamb, t vr n * Si llogaritet ajo? tensitetin e rryms elektrike, me
lvizje motorin e * Cila sht njsia tensionin n skajet e tij si dhe me
makins larse, bn matse e energjis kohn gjat s cils kalon rryma..
t bjer zilja etj. elektrike? * E = U I t
* Rryma elektrike * Cila sht madhsia *Njsia matse sht xhaul (J)
kur kalon n fizike q shpreh
konsumator energjin q lirohet n 1xhaul =
1volt 1amper 1sekon
shkakton veprime njsin e kohs? * Madhsia fizike q shpreh en-
t ndryshme, si: *Si e llogaritim at? ergjin q liron rryma elektrike
veprim drito, veprim * Cila sht njsia n njsin e kohs quhet fuqi e
mekanik, veprim matse e saj? rryms elektrike.
termik dhe magnetik. * Kush sht aparati
* Pra rryma elektrike pr matjen e energjis E
zotron energji elektrike? *P =
q shndrrohet n
t
* Njsia e fuqis sht vat ( W
forma t ndryshme. ). 1 W
= 1 V 1 A
* Ajo transmetohet
nprmjet rryms * Matja e energjis elektrike, t
elektrike prandaj shpenzuar nga nj prdorues,
quhet energji e
bhet me aparate t posame si sa-
rryms elektrike.
hati elektrik.
83
FIZIKA 7
Nxnsit punojn n dyshe ushtrimin 4,6. Lihet koha prej 4-5 min dhe diskuton
4. Njehsoni energjin q harxhohet pr 30 sekonda n nj llamb q punon

me tension 12 V dhe intensitet t rryms elektrike 3 A?
Dim q E = U I t = 12330 = 1080 J

6.6. Nj ngrohselektrik
Nj ngrohs elektrik
gjatgjat 20 minutave
20 minutave harxhoiharxhoi 720 kJ
720 kJ energji energjiTelektrike.
elektrike. njehsohet
T njehsohet fuqia e ngrohsit.
fuqia e ngrohsit.
Kthejm njsit
Kthejm njsit
20
20 min
min ==1200
1200 sekonda
sekonda 720
720 kJ kJ = 720000
= 720000 J J
E
Dim sePP= =E = 720000
Dim se = = 600
= 600
t t 1200
Konkluzioni:

Madhsia fizike
Madhsit fizike
Energjia elektrike Fuqia e rryms

llogaritet: llogaritet:
E = U I t E
P=
t
Vlersimi:
Vlersimi:
Detyr shtpie
Nxnsve u jepen pr detyr ushtrimet 1, 2, 3, 5, 7
Detyr shtpie
Nxnsve u jepen pr detyr ushtrimet 1, 2, 3, 5, 7
84
LIBR PR MSUESIN
LNDA: Fizik
KLASA: VII

TEMA: 5.1 Fusha magnetike e rryms elektrike
Objektivat:
1) T listojn karakteristikat e magnetve.
2) T tregojn se si jan vijat e fushs magnetike t nj pruesi me rrym, n
varsi t forms s tij.
3) T njohin ndrtimin e elektromagnetit dhe si forcohet fusha magnetike e tij.
Konceptet kryesore:
Magneti, fusha magnetike e tij, fusha magnetike e rryms elektrike.
STRUKTURA E MSIMIT

Parashikimi DDM (Di-Dua Nxitje e diskutimit. Pun me gjith
(prgatitja pr t t di - Msova) Diskutimi i ideve. klasn.
nxnit) DDM Paraqitja grafike e Pun me gjith
Ndrtimi i njohurive DDM informacionit. klasn.
(prpunimi i Pun
prmbajtjes) individuale.
Prforcimi
(konsolidimi i t
nxnit)
Parashikimi:
Nxnsve iu sht thn 1 or m prpara t prsrisin magnetin dhe fushn
magnetike t tij. Rikujtohen njohurit n baz t pyetjeve:
* Si i quajm dy skajet e magnetit?
* Nse afrojm dy pole t njjta, far ndodh?
* Nse afrojm dy pole t kundrta, far ndodh?
* quajm fush magnetike?
*Si provohet prania e fushs magnetike?

*Si e prfytyrojm fushn magnetike?
m posht:
85
FIZIKA 7

*Dy skajet e magnetit i
quajm pole Nord dhe Sud.
*Polet e njjta t magnetit
shtyhen.
*Polet e kundrta trhiqen.
*do magnet krijon rreth
vetes nj hapsir t
padukshme magnetizmi, q
quhet fush magnetike.
*Prania e fushs magnetike
provohet me an t gjilprs
magnetike.
*Fusha magnetike mund t
prfytyrohet duke ndrtuar
vijat e fushs magnetike.
Pasi kan diskutuar rreth pyetjeve t msiprme dhe kan nxjerr konkluzionet,
bashku me nxnsit:
*A mund t themi se rryma elektrike krijon fush magnetike?
*A krijohet fush elektrike prreth nj prues drejtvizor me rrym?
*Po prreth nj pruesi tjetr n form rrethore?
*Si jan vijat e fushs magnetike n kt rast?
*Me k na ngjason fusha magnetike e krijuar nga nj bobin?
Shpesh n jetn e prditshme kemi par se brenda bobins ndodhet nj shufr
prej hekuri ose eliku. Lind pyetja:
*A forcohet fusha magnetike nse n nj bobin futet nj shufr hekuri ose
eliku?
*Kur themi se fusha magnetike e nj elektromagneti forcohet?
86
LIBR PR MSUESIN

* A mund t themi se rryma elektrike
krijon fush magnetike?
* A krijohet fush elektrike prreth
nj prues drejtvizor me rrym?
* Po prreth nj pruesi tjetr n
form rrethore?
*Si jan vijat e fushs magnetike n
kt rast?
*Me k na ngjason fusha magnetike e
krijuar nga nj bobin?
* A forcohet fusha magnetike nse n
nj bobin futet nj shufr hekuri ose
eliku?
* Kur themi se fusha magnetike e nj
elektromagneti forcohet?

Prforcimi:

* Dy skajet e * A mund t themi se rryma * Nga eksperimenti nxjerrim se rryma
magnetit i quajm elektrike krijon fush elektrike krijon fush magnetike.
pole: Nord dhe Sud. magnetike? * Nj prues drejtvizor me rrym
* Polet e njjta t * A krijohet fush elektrike krijon rreth tij nj fush magnetike,
magnetit shtyhen. prreth nj pruesi vijat e s cils jan rrath me qendr tek
* Polet e kundrta drejtvizor me rrym? pruesi me rrym.
trhiqen. * Po prreth nj pruesi
* Rryma elektrike krijon gjithmon
* do magnet tjetr n form rrethore?
krijon rreth vetes *Si jan vijat e fushs fush magnetike, pavarsisht nga forma
nj hapsir magnetike n kt rast? e prcjellsit ku kalon rryma.
t padukshme *Me k na ngjason fusha * Vijat e fushs magnetike jan prsri
magnetizmi, magnetike e krijuar nga nj t mbyllura, por me forma t ndryshme.
q quhet fush bobin? * Fusha magnetike q krijon nj bobin
magnetike. * A forcohet fusha me rrym ngjason me fushn magnetike
* Prania e fushs magnetike nse n nj t krijuar nga nj magnet i drejt.
magnetike provohet bobin futet nj shufr * Fusha magnetike e nj bobine rritet
me an t gjilprs hekuri ose eliku? shum, nse brenda saj futim nj shufr
magnetike. * far formohet n kt hekuri ose eliku.
* Fusha magnetike rast?
* Formohet nj elektromagnet
mund t * Kur themi se fusha
prfytyrohet duke magnetike e nj * Fusha magnetike e nj elektromagneti
ndrtuar vijat e elektromagneti forcohet? forcohet me rritjen e numrit t spirave
fushs magnetike. t bobins dhe me rritjen e intensitetit t
rryms q kalon n t.
87
FIZIKA 7
Nxnsit punojn n dyshe ushtrimin 5,7. Lihet koha prej 4-5 min dhe diskuton
Konkluzioni:
Madhsia fizike

Konkluzioni:
Madhsia fizike e
Fusha magnetike
rryms elektrike:
E pruesit drejtvizor: E pruesit rrethor:
Vija t mbyllura me
Vijat jan rrath me
forma t ndryshme.
qendr te pruesi.
Vlersimi:
Vlersimi:
Detyr shtpie
Nxnsve
Detyru shtpie
jepen pr detyr ushtrimet 1, 2, 3, 6.
88
LIBR PR MSUESIN
LNDA: Fizik
KLASA: VII

TEMA: 5.2 Pruesit me rrym n fushn magnetike
Objektivat:
1) T tregoj se drejtimi I forcs magnetike mbi pruesin me rrym varet nga
drejtimi i kahut t rryms.
2) T njoh rregulln e dors s majt pr t prcaktuar drejtimin e forcs
magnetike.
3) T zbatoj rregulln e dors s majt n ushtrime.
Konceptet kryesore:
Qark elektrik, rregulla e dors s majt.
STRUKTURA E MSIMIT
Parashikimi Marrdhniet Nxitje e Pun me gjith
(prgatitja pr t pyetje- prgjigje. diskutimit. klasn/ n grupe.
nxnt ) Lexim. Shpjegim i Ndrtimi i
Ndrtimi i njohurive prparuar. njohurive
(prpunimi i Mendo n dyshe shkencore. Pun me gjith
prmbajtjes ) dhe shkmbe T nxnt klasn/ n grupe.
Prforcimi mendime. bashkveprues.
(konsolidimi i t
nxnit) Pun n dyshe.
Parashikimi:
Jemi njohur m par me ndrtimin e qarkut elektrik. Ndahet klasa n tre grupe.
N do grup vendosen mjetet: burim rryme, els, pr ues i drejt dhe nj
magnet n form U-je. Nxnsit ndrtojn qarkun elektrik me pjest q iu jan
dhn. Rikujtojm duke drejtuar pyetjet:
* A krijohet fush magnetike prreth nj prcjellsi drejtvizor?
* Si jan t drejtuara vijat e fushs magnetike?
* Cili sht marr si drejtim i fushs elektrike?
Diskutohen pyetjet e msiprme duke nxjerr konkluzionin se prreth
prcjellsit drejtvizor krijohet rrym, vijat e fushs magnetike jan drejtuar nga
poli nord n polin sud dhe se drejtimi i rryms sht marr nga poli pozitiv n
at negativ.
Le ti rikthehemi qarkut elektrik.
89
FIZIKA 7
Nxnsit punojn sipas grupeve t ndara duke nxjerr konkluzionin:
- Kur n pruesin e drejt nuk kalon rrym, ai qndron i palvizur.
Nxnsit punojn sipas grupeve t ndara duke nxjerr konkluzionin:
- Kur n pruesin e drejt nuk kalon rrym, ai qndron i palvizur.
- Kur n pruesin e drejt kalon rrym ai zhvendoset pr jasht magnetit.
- Kur n pruesin e drejt kalon rrym ai zhvendoset pr jasht magnetit.
- -Kur n pruesin
Kur n pruesine edrejt
drejt kalon
kalon rrym
rrym n kahe
n kahe t kundrt
t kundrt ai zhvendoset
ai zhvendoset pr magnetit.
pr brenda
brenda magnetit.
- -KurKurn
npruesin
pruesin ee drejt
drejt kalon
kalon rrym n kahun
rrym n kahun ee par,
par, por
por ndrrojm
ndrrojmvendet
vendetee poleve t m
poleve t magnetit, prsri ai zhvendoset pr brenda magnetit.
prsri ai zhvendoset pr brenda magnetit.
Nxnsit studiojn n dyshe rregulln e dors s majt. Lihet koha prej 3-4
minutash. M pas nxnsit
Nxnsit studiojn n dyshenrregulln
dyshe i edemonstrojn njri
dors s majt. tjetrit
Lihet koharregulln
prej 3-4 eminutash.
dors M pas
s majt. N tabel vizatohen:
n dyshe i demonstrojn njri tjetrit rregulln e dors s majt. N tabel vizatohen:

N N
+ +
S
S
Msuesi sqaron se ( + ) tregon se rryma sht drejtuar nga ne te figura ndrsa (-)
Msuesi
tregon sqaron se ( + ) tregon se rryma sht drejtuar nga ne te figura ndrsa ( ) tregon
t kundrtn.
kundrtn.
Pr figurn e par ngrihen dy nxns t cilt demonstrojn me an t rregulls
s dors s majt drejtimin e forcs magnetike. Po kshtu dhe tek e dyta. Ndrsa
Pre treta
tek figurn
do eprcaktohen
par ngrihenpolet
dy nxns t cilt demonstrojn me an t rregulls s dors s
e magnetit.
drejtimin e forcs magnetike. Po kshtu dhe tek e dyta. Ndrsa tek e treta do prcaktohen
Prforcimi:
magnetit.
Nxnsit punojn n dyshe ushtrimin 2,4,5. Lihet koha prej 4-5 min dhe

- Pruesi me rrym i ndodhur n nj fush...magnetike........... prjeton veprimin
e forcs......magnetike................
- Kur n...Pr uesin....... e drejt, t ndodhur n fush magnetike, nuk kalon
rrym, ai..ngelet.......... i palvizur.
90
LIBR PR MSUESIN
- Drejtimi dhe kahu i forcs magnetike varet nga drejtimi i...rryms...............

dhe drejtimi i...fushs........ magnetike.
4. Nga sht e drejtuar forca magnetike (figura)?
Forca magnetike sht e drejtuar pr lart

n t dyja rastet.
5. Prcaktoni drejtimin e rryms n prues.
Konkluzioni: Drejtimi i rryms sipas shigjets
Konkluzioni:
Drejtimi i
Kahu i forcs
rryms
magnetike.
Fusha magnetike.
Pllmba prball polit
nord
Vlersimi:

Vlersimi:
Detyr shtpie
Detyr shtpie
91
FIZIKA 7
LNDA: Fizik
KLASA: VII
TEMA: 5.3 Elektromotori

Objektivat:
1) T njoh pjest prbrse t nj elektromotori.
2) T shpjegoj parimin e puns s nj elektromotori.
3) T tregoj si mund t rritet fuqia e nj elektromotori.
Konceptet kryesore:
Elektromotor, fush magnetike, rregulla e dors s majt.
STRUKTURA E MSIMIT
Parashikimi Marrdhniet Nxitje e diskutimit. Pun me gjith
(prgatitja pr t pyetje- Ndrtimi i njohurive klasn.
nxnt ) prgjigje. shkencore. Pun me gjith
Ndrtimi i njohurive Lexim. Pyetja T nxnt klasn.
(prpunimi i sjell pyetje. bashkveprues Pun n dyshe.
prmbajtjes ) Mendo n
Prforcimi dyshe dhe
(konsolidimi i t shkmbe
nxnit) mendime.
Parashikimi:
Jemi njohur me veprimin e fushs magnetike mbi pruesin e drejte.
Rikujtojm duke drejtuar pyetjet:
* far prjeton pruesi me rryme n nj fushe magnetike?
* Nga varet drejtimi dhe kahu i forcs magnetike?
* Prse prdoret rregulla e dors s majt?
Diskutohen pyetjet e msiprme duke nxjerr konkluzionin se pruesi me
rrym i ndodhur e nj fush magnetike prjeton veprimin e forcs magnetike.
Drejtimi dhe kahu i forcs magnetike varet nga drejtimi i rryms dhe drejtimi
i fushs magnetike. Rregulla e dors se majte prdoret pr t prcaktuar
drejtimin e forcs magnetike. Le te shohim cndodh nse pruesin e drejt e
zvendsojm me nj prues te prthyer ne formn e nj drejtkndshi!
Nxnsit studiojn tekstin pr 6-7minuta ndrkoh msuesi vendos projektorin
ku jan dhne figurat a,b,c,d, te tekstit. Drejton pyetjet:
* Me far sht lidhur pruesi drejtvizor?
* Polet e magnetit me far jan zvendsuar?
*Nse ne qark kalon rryme far shohim(fig. b)?
92
LIBR PR MSUESIN
Prforcimi:
*Kush sht drejtimi i forcs mbi brinjn e djathte?
*Po n krahun e majt137? Nxnsit punojn n dyshe ushtrimin 2,4, 6. Lihet koha prej 4-5 m
*Si sht vendosur konturi ne fig.
dyshjab? e par. Njri prej nxnsve jep prgjigjen ndrsa tjetri sh
*Rryma elektrike ndryshon drejtim, cili sht shkaku?
gabon i pari.
*Cfare ndodh me konturin ne fig.c?
*A sht i njjte pozicioni i konurit
Ngrihet nedyshja
(d) meeatpar: te (b)?
Msuesi sqaron se gjithka prsritet dhe konturi kryen lvizje rrotulluese.
*Nen ndikimin e kujt kemi rrotullim
2. Plotsote me
konturit?
fjalt e duhura fjalit e mposhtme.
*Cili sht drejtimi i rrotullimit te tij?
*Ku sht bazuar ky fakt i rndsishm?
- N kuadrin prues me rrym, fusha magnetike vepron me n
*Ne far energjie e shndrron elektromotori energjin elektrike?
Ne monitor jepet figura e nj elektromotori, msuesi
brinjt.....paralele............. t tij. sqaron nse konturin
e zvendsojm me disa pshtjellime far do te vm re? Pr t rritur
qndrueshmrin, kto pshtjella bhen mbishndrron
- Elektromotori nj brtham t ngurt. Kur konturin energji.....
energjin...elektrike................
ndodhet n pozicionin vertikal (pingul me vijat e fushs magnetike) forcat e
ushtruara jan t drejtuara prNgrihet dyshja
lart e pr e dyt:
posht. Kjo bn q ai ta ul ritmin e
rrotullimit.. Pr t rregulluar 4.
kt, mbi
N nj t njjtnnuk
elektromotor brtham
ka vetmbhen tre konture
nj pshtjell, por nj numr t m
pshtjellash. N disa elektromotor numri i kontureve mbi brtham mund t jet
Sepse
m i madh se tre. Kjo rrit fuqin rrit fuqin e elektromotorit.
e elektromotorit.
Prforcimi:
Nxnsit punojn n dyshe ushtrimin 2,4,
6. A sht 6. Lihet
i sakt koha
drejtimi prej 4-5tmin
i rrotullimit dhe n figur?
pshtjellave
tjetri sht i gatshm t plotsoj nserrotullimi
Po sepse gabon i bhet
pari. n drejtim t akrepave t ors.
Ngrihet dyshja e par: Konkluzioni:

- N kuadrin prues me rrym, fusha magnetike
vepron me nj..cift.............. forcash mbi dy Elektromotori
brinjt.....paralele............. t tij. shndrron:
- Elektromotori shndrron energjin...
elektrike................ n energji.......mekanike..............

4. N nj elektromotor nuk ka vetm nj pshtjell,
por nj numr t madh pshtjellash. Pse? Energjin
Sepse rrit fuqin e elektromotorit. elektrike ne:
6. A sht i sakt drejtimi i rrotullimit t pshtjellave

Energji
n figur?
mekanike.
Po sepse rrotullimi bhet n drejtim t akrepave t
ors.
93
FIZIKA 7
Konkluzioni:

Vlersimi:
Detyr shtpie
94

Liber Mesuesi Fizika 7

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Liber Mesuesi Fizika 7

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Dhurata Sokoli

T gjitha t drejtat jan t rezervuara Pegi 2012

TEMA: 1.3 T shkruarit me simbole 17

TEMA: 2.1 Avulli kryen pun 34

TEMA: 4.1 Rryma dhe rezistenca elektrike 60

Or Kreu Objektivat e Kreut Tema msimore pr do or msimi Shnime

Teori 6 or Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit, nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit, nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit, nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi duhet:

68 Or e lir 4. Ekskursion n nj ndrmarrje elektrike

69 Or e lir 5. Ekskursion n nj ndrmarrje elektrike

Tema 1.1: Lvizja

Mjete pune: Sfer, pe, dorez, top.

Fjal ky: Vendndodhje, lvizje, prehje, trup referimi, trajektore.

Fazat e Strategjit Veprimtarit e Organizimi i

Prforcimi Rishikimi n T nxnit Pun me grupe t

Parashikimi: (Stuhi mendimi) 10 minuta

Ndrtimi (hart konceptesh) 25 minuta.

Csht Prehje absolute nuk ka

Si lviz (trajektorja) kush e prcakton lvizjen ose prehjen

Llojet e trajektores trupi i referimit

Vijdrejt e lakuar sistemi i referimit

Toka si trup referimi

Prforcimi (rishikimi n dyshe)10 minuta

Nxnsve u krkohet nga msuesi t punojn n dyshe ushtrimet pas msimit.

Vlersimi: nxnsi vlersohet pr:

Madhsia fizike Simboli i Njsia e madhsis Simboli i njsis

Pasi plotsohet tabela pr madhsit q njohin q n klas t gjasht, msuesi

Madhsia fizike Simboli i Njsia e madhsis fizike Simboli i

4. Rruga l ose S Metr m

6. Shpejtsia v Metr / sekond m/s

N tabel jepet ushtrimi:

4. Qarkoni alternativn e sakt.

B) Njsia matse e shpejtsis sht:

a) m; b) kg; km/h; d) s; m/s.

Ngrihet dyshja e dyt:

5. Duke prdorur simbolet fizike, njehsoni madhsin e panjohur n rastet

Ngrihet dyshja e tret:

a) 100 km h ; b) 104 km h ; 114 km h ; d) 124 km h .

Tema 1.5: Zgjidhje detyrash

Mjete pune: Tabel e zez, shkums, stilolaps, fletore.