TEHNIKO VELEUILITE U ZAGREBU

GRADITELJSKI ODJEL

PRORAUN KONSTRUKCIJA
- ZADACI UZ VJEBE-
-STATIKI ODREENI SUSTAVI-

KOLSKA GODINA 2006./2007.

mr. sc. Ljerka Koprianec Matijevac, vii predava

SADRAJ

PRORAUNSKI MODELI (SHEME) KONSTRUKCIJE.........................................................................................3

STATIKI SUSTAVI-........................................................................................................................................................ 3
Vanjske veze vanjski spojevi ........................................................................................................................................ 4
Unutarnje veze unutarnji spojevi................................................................................................................................. 4
OSNOVNE VEZE TOKE I TIJELA S PODLOGOM I MEUSOBNO .......................................................................... 6
UTVRIVANJE GEOMETRIJSKE NEPROMJENJIVOSTI ZADANIH SUSTAVA ................................................7
PRIMJERI S ISPITNIH ROKOVA!............................................................................................................................................ 10
NOSIVI KONSTRUKTIVNI SUSTAVI NOSAI.................................................................................................11
ZADATAK 1:....................................................................................................................................................................... 12
ZADATAK 2:....................................................................................................................................................................... 13
ZADATAK 3:....................................................................................................................................................................... 13
ZADATAK 4:....................................................................................................................................................................... 15
" ZRNCA MUDROSTI "................................................................................................................................................... 17
GERBEROVI NOSAI ..........................................................................................................................................20
ODREIVANJE LEAJNIH VEZA REAKCIJA ........................................................................................................................ 20
Primjer 1.: .................................................................................................................................................................... 20
Primjer 2.: .................................................................................................................................................................... 21
Primjer 3.: .................................................................................................................................................................... 22
Primjer 4.: .................................................................................................................................................................... 22
Primjer 5.: .................................................................................................................................................................... 23
Primjer 6.: .................................................................................................................................................................... 23
Primjer 7.: .................................................................................................................................................................... 23
ZADATAK 5:....................................................................................................................................................................... 24
ZADATAK 6:....................................................................................................................................................................... 29
DJELOVANJE PARA MOMENATA NA GERBEROV NOSA ...................................................................................................... 32
REETKASTI NOSAI.........................................................................................................................................33
ZADATAK 7:....................................................................................................................................................................... 35
Analitiki ...................................................................................................................................................................... 35
Grafiki postupak ......................................................................................................................................................... 37
ZADATAK 8:....................................................................................................................................................................... 38
ZADATAK 9:....................................................................................................................................................................... 41
RITTEROVA METODA .......................................................................................................................................................... 41
CULMANOVA METODA ...................................................................................................................................................... 42
TROZGLOBNI NOSAI........................................................................................................................................43
ZADATAK 10:..................................................................................................................................................................... 44
GRAFIKO ODREIVANJE UNUTARNJIH SILA U ZADANIM PRESJECIMA R-R , S-S I T-T .......................................................... 49
TROZGLOBNI OKVIR SA ZATEGOM.......................................................................................................................... 50
ZADATAK 11:..................................................................................................................................................................... 50
ZADATAK 12:..................................................................................................................................................................... 53
ZADATAK 13:..................................................................................................................................................................... 54
ZADATAK 14:..................................................................................................................................................................... 55
POSTUPAK GRAFIKOG ODREIVANJA REAKCIJA TE SILA U PRESJEKU T-T ZA ZADANI TROZGLOBNI OKVIR SA ZATEGOM .. 55
ZADATAK 15:..................................................................................................................................................................... 57
ZADATAK 15:..................................................................................................................................................................... 57
ZADATAK 16:..................................................................................................................................................................... 59
ZADATAK 17:..................................................................................................................................................................... 61
DJELOVANJE PARA SILA I PARA MOMENATA NA TROZGLOBNI OKVIR ................................................................................. 62
OJAANA GREDA - LANGEROVA GREDA ......................................................................................................63
ZADATAK 18:..................................................................................................................................................................... 63
OJAANA GREDA - LANGEROVA GREDA -" KOSI " TAP KOD OJAANJA- ........................................................................... 66
OJAANA GREDA OPTEREENJE U VORU !!!!!................................................................................................................. 66
OJAANA GREDA - LANGEROVA GREDA - GRAFOANALITIKI POSTUPAK - ......................................................................... 67

KMLJ 06./07. 1
 GRAFIKO ODREIVANJE UNUTARNJIH SILA U ZADANOM PRESJEKU .................................................................................. 68
DJELOVANJE PARA MOMENATA I PARA SILA NA OJAANU GREDU !!! ................................................................................. 68
Primjer 1: ..................................................................................................................................................................... 68
Primjer 2: ..................................................................................................................................................................... 69
Primjer 3: ..................................................................................................................................................................... 69
PRIMJER KOLOKVIJA.........................................................................................................................................70
1. KOLOKVIJ K. GOD. 2003./2004................................................................................................................................ 70

ZADACI ZA VJEBU:...........................................................................................................................................71
GERBEROVI NOSAI ........................................................................................................................................................... 71
REETKASTI NOSAI .......................................................................................................................................................... 74
TROZGLOBNI NOSAI ......................................................................................................................................................... 76
OJAANE GREDE ................................................................................................................................................................ 80
TROZGLOBI OKVIR SA ZATEGOM ........................................................................................................................................ 83

KMLJ 06./07. 2
 GEOMETRIJSKA NEPROMJENJIVOST

PRORAUNSKI MODELI (SHEME) KONSTRUKCIJE

STATIKI SUSTAVI-

I. podjela s geometrijskog stanovita

- linijski tapni sustavi
- povrinski (ploni) sustavi
- masivna tijela

II. podjela s kinematskog stanovita

- geometrijski promjenjivi sustavi
- geometrijski nepromjenjivi sustavi
statiki odreeni
statiki neodreeni

Za rjeavanje statiki odreenih sustava koriste se jednadbe ravnotee

x = 0; y =0; M=0

Za rjeavanje statiki neodreenih sustava koriste se jednadbe ravnotee + jednadbe

kompatibilnosti.

PONAVLJANJE:
- Materijalna toka u ravnini (tijelo bez dimenzija)
2 jednadbe ravnotee: x = 0; y =0

- Tijelo u ravnini
3 jednadbe ravnotee: x = 0; y=0; M=0
ili 3 Ritterove toke ; M1=0; M2=0; M3=0

(u Tehnikoj mehanici nauili smo to je tijelo, djelovanje uravnoteenih sila na tijelo,

odreivali smo unutarnje sile M, T i N)
U Proraunu konstrukcija nauit emo kakve su to stvarno sile A, B i C (kao smo ih zvali u
Mehanici) tj. nauit emo veze tijela s podlogom. Isto tako nauit emo da se jednostavna
tijela pomou unutarnjih veza mogu spajati u nova sloena tijela.

Kad bismo imali toku ili tijelo (disk) pod optereenjem, oni bi mogli "putovati" po ravnini ili
prostoru.

KMLJ 06./07. 3
 GEOMETRIJSKA NEPROMJENJIVOST

Meutim, kad mi toku ili tijelo "veemo" s podlogom oni miruju i dovodimo ih u stanje
ravnotee. Pri tome trebamo:
- minimalno dvije veze toke s podlogom (2 jednadbe ravnotee x = 0; y=0)
- minimalno tri veze tijela s podlogom (3 jednadbe ravnotee x = 0; y=0; M=0)

Vanjske veze vanjski spojevi

Klizni leaj oduzima 1 stupanj slobode, tj.

preuzima na sebe 1 vanjsku silu okomitu na
plohu klizanja.

Nepomini leaj (zglobni leaj) - oduzima 2

stupnja slobode (moe samo rotirati) tj. preuzima
2 vanjske sile.

Kruta veze, kruti spoj, kruti leaj, upeti leaj-

oduzima 3 stupnja slobode, ne dozvoljava
nikakav pomak, tj. preuzima na sebe 3 vanjske
sile.

Unutarnje veze unutarnji spojevi

(vrlo esto postoji potreba za meusobnim povezivanjem toaka, toaka i tijela, dva ili vie
tijela )
tap (tapna veza) sprjeava translatorni
pomak dva tijela u smjeru tapa, a doputa
rotaciju i translaciju u drugom smjeru.
Oduzima 1 stupanj slobode, tj. preuzima na
sebe 1 unutarnju silu.

Zglob (nepomini) izmeu 2 tijela dozvoljava samo

rotaciju, ali ne i translaciju 2 tijela. Oduzima 2 stupnja
slobode, tj. preuzima na sebe 2 unutarnje
sile jednostruka zglobna veza

Dvostruka zglobna veza jednostruki zglob izmeu tijela I. i

tijela II.+ jednostruki zglob izmeu tijela III. i (I. + II.) oduzima 4
stupnja slobode, tj. preuzima na sebe 4 unutarnje sile.

KMLJ 06./07. 4
 GEOMETRIJSKA NEPROMJENJIVOST

Trostruka zglobna veza preuzima na sebe 6 stupnjeva

slobode, tj. 6 unutarnjih sila

"strukost" zglobne veze - n= i-1 gdje je i broj tijela ili

diskova koji se nalaze u nekom zglobu.

Kruti spoj oduzima 3

stupnja slobode odnosno
preuzima na sebe 3 unutarnje
sile.

Vrlo esto imamo na nekom tijelu kombinaciju i unutarnjih i vanjskih veza.

KMLJ 06./07. 5
 GEOMETRIJSKA NEPROMJENJIVOST

OSNOVNE VEZE TOKE I TIJELA S PODLOGOM I MEUSOBNO

Toka u ravnini ima 2 stupnja slobode

treba 2 vanjske veze s podlogom x = 0 i y=0

za vezu toke i tijela trebamo 2 unutarnje veze i dobit emo novo tijelo novi statiki
sustav.
vezali smo toku T s dvije unutarnje veze sa tijelom i dobili smo NOVO TIJELO

!!!! treba paziti na raspored veza; veze ne smiju biti na istom pravcu jer
emo dobiti mehanizam, tj. geometrijski promjenjiv sustav.

Tijelo u ravnini ima 3 stupnja slobode

- treba 3 vanjske veze s podlogom

!!!! treba paziti na raspored veza;

- ne smiju biti meusobno paralelne i

- ne smiju se sjei u istoj toki

Ako elimo povezati dva ili vie tijela u novo tijelo ili statiki sustav potrebno je imati 3
unutarnje veze koje takoer trebaju biti pravilno rasporeene.

ne smijemo imati tri paralelne veze !!!

KMLJ 06./07. 6
 GEOMETRIJSKA NEPROMJENJIVOST

UTVRIVANJE GEOMETRIJSKE NEPROMJENJIVOSTI ZADANIH

SUSTAVA
1 tijelo--- 1 disk--- 3 stupnja slobode
imamo 3 veze s podlogom
(2) (1)

1 tijelo--- 1 disk---3 stupnja slobode

imamo 3 veze s podlogom
(3)

vor (toka) vezali smo toku s 2 veze za disk i dobili

novo tijelo koje ima 3 stupnja slobode
zato imamo 3 veze s podlogom

2 tijela (diska) vezali smo s 1 tapom (1unutarnja

veza) i 1 jednostrukim zglobom (2 unutarnje veze) i
dobili novo tijelo nosa i
dodali 3 veze s podlogom

dva diska 2 x 3 stupnja slobode = 6 stupnjeva slobode

za stabilizaciju imamo 1 jednostruki zglob (2 unutarnje veze) i
2 zglobna leaja (2+2 vanjske veze) to je sveukupno 6 veza

2 diska = 6 stupnjeva slobode

2 unutarnje veze + 4 vanjske veze

imamo 1 disk (tijelo)3 stupnja slobode

imamo 5 veza s podlogom

pojavile su se 2 veze vika STATIKI NEODREENI

(PREODREENI) sustav

presijecanjem 2 vanjske veze dobili smo statiki odreeni sustav

KMLJ 06./07. 7
 GEOMETRIJSKA NEPROMJENJIVOST

Kod veza (unutarnjih i vanjskih) treba uvijek paziti na njihov raspored da ne bi dolo do
mehanizma

ovdje imamo primjer kako smo povezali

2 tijela pomou 6 veza (4 vanjske i 2
unutarnje) ali smo dobili mehanizam.
(za povezivanje 2 tijela u novo tijelo
trebamo imati 3 unutarnje veze, a mi
ovdje imamo samo 2 (1 jednostruki
zglob))

Provjeru geometrijske nepromjenjivosti osim prepoznavanjem (vidi ranije primjere), moemo

provesti i formulom

S= 3 D + 2 3 Z0 2 Z1 4 Z2 6 Z3 - ... 2n Zn - L

D = broj diskova
= broj vorova (samo izmeu tapova)
Z0 = broj krutih veza (u zatvorenom tijelu mora se pojaviti 1 Z0)
Z1 = broj jednostrukih zglobnih veza
Z2 = broj dvostrukih zglobnih veza
Z3 = broj trostrukih zglobnih veza
.
.
Zn = broj n-strukih zglobnih veza
= broj tapova ( )
L = broj leajnih veza

S= 0 -- samo nuan ali ne i dovoljan uvjet da je sustav statiki odreen i geometrijski

nepromjenjiv (treba provjeriti raspored veza)

S< 0 -- imamo viak veza -- statiki neodreeni sustavi

S > 0 -- imamo manjak veza -- mehanizam

D=2; = 2; Z1=1; =5; L=3

S= 3D + 2 3 Z0 2 Z1 4 Z2 6 Z3 - ... 2n Zn - L
S=3 2 + 2 2 -21 53 =0

KMLJ 06./07. 8
 GEOMETRIJSKA NEPROMJENJIVOST

D=1; Z0= 1; L=3

S= 31 33 3 = -3x !!!!!!!!
Zatvoreni disk je 3x preodreen, tj. ima 1 Z0.

Prekinuli smo tri unutarnje veze (u paru) i dobili statiki odreeni sustav

Kod ovog presjecanja veza dobili smo lokalni mehanizam

nije dobro (imamo tri zgloba na jednom pravcu)

=8; =13; L=3 S = 0, ali

ako napiemo y = 0 za vor 3 dobit emo silu u tapu 3-7
da je jednaka nuli.
Ako pak napiemo y = 0 za vor 7 dobit emo silu u
tapu 3-7 da je jednaka intenzitetu sile P.

ZAKLJUAK: Ako u nekom statikom sustavu s minimalnim brojem veza nije mogue
odrediti vanjske i/ili unutarnje sile pomou jednadbi ravnotee sustav je geometrijski
promjenjiv.

KMLJ 06./07. 9
 GEOMETRIJSKA NEPROMJENJIVOST

Primjeri s ispitnih rokova!

Statiki neodreeni sustav 1. osnovni sustav 2. osnovni sustav
D= 1
=1
L=5

S= 3*1-1-5=-3x

D=1
Z1=1
=1
L=4

S=3*1-2*1-1-4=-4x

D=1
Z1=1
L=5

S=3*1-2*1-5=-4x

D=1
=1
L=5

S=3*1-1-5=-3x

D=1; =1;Z1=1;=3;L=3
S=3*1+2*1-2*1-3-3=-3x

D=1
Z1=1
L=5
S=3*1-2*1-5=-4x

KMLJ 06./07. 10
 NOSIVI KONSTRUKTIVNI SUSTAVI - NOSAI

NOSIVI KONSTRUKTIVNI SUSTAVI NOSAI

- oni su geometrijski nepromjenjivi
- prema strukturi elemenata mogu biti:
punostijeni sastoje se od vrstih tijela, greda, diskova
reetkasti sastoje se samo od tapova
kombinirani grede (diskovi) + tapovi
- prema statikom sustavu, odnosno karakteru leajnih veza, meusobnom spoju vie
tijela, diskova i toaka mogu biti:

prosta greda

prosta greda s prepustom

konzola

Gerberov nosa

trozglobni okvir trozglobni okvir sa zategom

Sve gore nacrtane punostijene sustave moemo imati i u reetkastoj izvedbi

ojaana ili Langerova greda

U Proraunu konstrukcija nas e interesirati veze u spojevima i to leajne i unutarnje veze.

Pomou njih postii emo da nam sustav bude u ravnotei i moi emo odrediti dijagrame
unutarnjih sila M,T,N.

KMLJ 06./07. 11
 NOSIVI KONSTRUKTIVNI SUSTAVI - NOSAI

Zadatak 1: Odredite veze u spojevima (leajne reakcije) i dijagrame unutarnjih sila M, T i N.

P=100kN Py= P sin = 70,71 kN; Px= P cos = 70,71 kN

x =0 B + Px = 0 B = - Px = - 70.71 kN

M(2)= 0
PY 4
A8 - Py 4 = 0 A = = 35,35 kN
8
M(1)= 0
PY 4
C8 - Py 4 = 0 C = = 35,35 kN
8
Kontrola: y = 0 A + C Py = 0
35,35 + 35,35 70,71= 0

35.35 Unutarnje sile u karakteristinim tokama

Presjek 1:
x = 0 N1- 70,71 = 0 N1=70,71 kN
141.4
y = 0 35,35 T1= 0 T1=35,35 kN
M=0 M 1= 0

Presjek 2:
x=0 N2 = 0
y = 0 35,35 + T2= 0 T2=-35,35 kN
M=0 M2 = 0

Presjek 3: x = 0 N3 -70.71 = 0 N3= 70.71 kN

y=0 35,35 + T3= 0 T3 = 35,35 kN
M(3)=0 35,354 M3 = 0
M3 = 141,4 kNm

Presjek 4: x = 0 N 4= 0
y=0 35,35 + T4= 0 T4 = -35,35 kN
M(4)=0 35,354 M4 = 0
M4 = 141,4 kNm

KMLJ 06./07. 12
 NOSIVI KONSTRUKTIVNI SUSTAVI - NOSAI

Zadatak 2: Odredite veze u spojevima (leajne reakcije) i dijagrame unutarnjih sila.

Q = ql = 100 kN

x=0B=0
y = 0 A - q10 = 0
A = 100 kN
M=0 C - q105 = 0 C 10105 = 500 kNm

Kontrola : M(1) = 0
moment na slobodnom kraju = 0

C - A10 + q105 = 0
500 - 10010 + 500 = 0

q l 2 10 100
mo = = = 125
8 8

Zadatak 3: Odredite veze u spojevima (leajne reakcije) i dijagrame unutarnjih sila.

1.) Reakcije :
x=0 C 100 = 0 C = 100 kN
M(A) = 0
B6 - P3 - q84 M = 0
B = 155,0 kN

M(B) = 0
A6 +M- P3 - q82 = 0
A = 85 kN

Kontrola : y = 0
A+B P - q8 = 0
85 + 155 80 -208 = 0

Presjek 1: x = 0 N1= 100 kN

y = 0 T1= 0
M= 0 M1+M = 0 M1=50 kNm

q l 2 20 3 2
mo = = = 22.5
8 8

KMLJ 06./07. 13
 NOSIVI KONSTRUKTIVNI SUSTAVI - NOSAI

Presjek 2: x = 0 100 N2= 0 N2 = 100 kN

y=0 T 2= 0
M = 0 M2 50 = 0 M2 = 50 kNm

Presjek 3: x = 0 N3+100-100 = 0 N3=0

y=0 85-T3 = 0 T3 = 85 kN
M(3)=0 M3-50= 0 M3= 50 kNm

Presjek 4: x = 0 100-100 + N4 = 0 N4 = 0
y=0 85 - q3 T4 = 0
T4 = 85 - 203 = 25 kN
M(4)=0 M4 50 - 853 + 2031,5 = 0
M4 =50+853-2031,5 = 215 kNm

Presjek 8: x = 0 N 8= 0
y=0 T 8= 0
M=0 M 8= 0

Presjek 7: x = 0 N7 = 0
y = 0 T7 - q2 = 0 T7 = 40 kN
M = 0 M7 + q21= 0 M7 = -40 kNm

Presjek 6: x = 0 N6 = 0
y=0 T6 + 155 - 202 = 0 T6= -115 kN
M(6)=0 M6 + q21 = 0 M6 = -40 kNm

Presjek 5: x = 0 N5 = 0
y=0 T5 +155 - q52,5 = 0
T5 = -155 + 100 = - 55 kN
M(5)=0 M5 1553 + q52,5 = 0
M5 = 215 kNm

Dijagrame poprenih sila moemo dobiti i iz diferencijalnih odnosa ako nam je to

jednostavnije.

Diferencijalni odnosi:
dM X dT X
= TX = q( X )
dx dx

KMLJ 06./07. 14
 NOSIVI KONSTRUKTIVNI SUSTAVI - NOSAI
Zadatak 4:
Na zadanom nosau, na kojem je poznat dijagram momenata, koristei diferencijalne
odnose, potrebno je odrediti dijagram poprenih sila te optereenje.

M - zadano

dM X dT X
= TX = q( X )
dx dx

Za predznak poprene sile vaan nam je tok funkcije dijagrama momenata, a ne da li je

dijagram s gornje ili donje strane nosaa. (gledamo nagib tangente)

KMLJ 06./07. 15
 NOSIVI KONSTRUKTIVNI SUSTAVI - NOSAI
1.) Dijagram T
dM X
t1 = horizontalno = 0 tg t1 = 0 T1 = 0
dx
funkcija dijagrama momenata ima lom jer su t2 i t3 razliite to znai da dijagram
poprenih sila ima skok

dM X 40
* T2 = = = 40 kN (- zbog nagiba tangente t2 )
dx 1
132,5 + 22,50 + 40
* T3 = = 130 kN
1,5
t4 i t5 lom u M dijagramu sok u T dijagramu :

260 (132,5 + 22,5)

T4 = = 70 kN
1,5
260 (192,5 + 22,5)
T5 = = 30 kN (- zbog nagiba tangente t5 )
1,5
tangente t6 , t7 i t8 meusobno paralelne nema loma u M , nema skoka u T

192,5 + 22,50 80
T6 = = 90 kN (- zbog nagiba tangente t6 )
1,5
15 + 225
T7 = = 90 kN (- zbog nagiba tangente t7 )
3,0
255 + 15
T8 = = 90 kN (- zbog nagiba tangente t8 )
3,0
tangente t8 i t9 imamo lom u M, skok u T

255 60
T9 = = 130 kN
1,5
t10 ima nagib
60
T10 = = 40 kN
1,5

2.)Iz dobivenog T dijagrama moe se izraunati optereenje na mjestima gdje imamo

T T
linearni dio T dijagrama q1, 2 = 2 1
dx

40 70 130
q1, 2 = = 20 kN/m q 3, 4 = = 20 kN/m
2 3
90 (30) 40 130
q 5, 6 = = 20 kN/m q9,10 = = 30 kN/m
3 3

iz skokova u T dijagramu izraunamo koncentrirane sile (u apsolutnom iznosu , a smjer

oitamo iz T dijagrama)
P2,3 = 40 +130 = 140 kN
P4,5 = 70+30 = 100 kN
P8,9 = 90+130 = 220 kN
P10 = 40 kN
M6,7 = 80 -15 = 65 kNm ( oitamo iz M dijagrama )
KMLJ 06./07. 16
 NOSIVI KONSTRUKTIVNI SUSTAVI - NOSAI

" ZRNCA MUDROSTI "

- to je dobro znati

Pl Pl
P
T1 = 4 = = T2 T3 = T4 = 4 =
P
l 2 l 2
2 2

x2

ql2
2
8 ql
T1 = =
l 2
2 Predznak poprene sile ovisi o nagibu tangenata + i -
ql2
2
8 ql
T2 = =
l 2
2

KMLJ 06./07. 17
 NOSIVI KONSTRUKTIVNI SUSTAVI - NOSAI

ql2 ql2

T1 = 2 = q l T1 = 2 = q l
l l
2 2
T2 = 0 ( t2 je horizontalna ) T2 = 0

Pl Pl
T1 = T2 = =P T1 = T2 = = P
l l
KMLJ 06./07. 18
 NOSIVI KONSTRUKTIVNI SUSTAVI - NOSAI

KMLJ 06./07. 19
 GERBEROVI NOSAI

GERBEROVI NOSAI

- statiki odreen sustav ;

- Moe biti : punostijeni

reetkasti

kombinirani

Odreivanje leajnih veza reakcija

Primjer 1.:

Ukupno 5 nepoznanica
x = 0
M DL = 0 M DD = 0
y = 0 + ili
M EL = 0 M ED = 0
M = 0

Moramo rijeiti sustav od 5 jednadbi s 5 nepoznanica

Jednostavnije "rastavljanje" Gerberovog nosaa

I. nivo

II. nivo

* prvo odredimo "reakcije" za I. nivo ( VD i VE ) budui da tu u stvarnosti ne postoji

leaj te "reakcije" prenosimo s obrnutim predznakom na II. nivo i naemo konano
stvarne reakcije

KMLJ 06./07. 20
 GERBEROVI NOSAI

Primjer 2.:

- imamo 6 nepoznanica : V1, V3, V4 ,V7 , H7, M7

- 3 jednadbe ravnotee
x = 0 M 2L = 0 M 2D = 0
y = 0 + dopunske jednadbe M 5L = 0 ili M 5D = 0
M = 0 M 6 = 0
L
M 6D = 0

6 nepoznanica 6 linearnih jednadbi ; treba rijeiti sustav od 6 jednadbi sa 6

nepoznanica

! Jednostavnije ako sustav rastavimo na nain kako je on nastajao

1.) Rijeimo 1. nivo (1) i (2) i s dobivenim reakcijama opteretimo 2. nivo

2.) Rijeimo 2. nivo , zatim 3. nivo
3.) Kad bi imali na bilo kojem nivou neku kosu silu, horizontalnu komponentu te sile
morali bi "seliti" do leaja 7, pa zato na nekim mjestima moemo pretpostaviti nepomini
leaj.

KMLJ 06./07. 21
 GERBEROVI NOSAI

Primjer 3.:
optereenje kosom silom

svaka kosa sila moe se projicirati na komponente

i radimo superpoziciju

za Py kao u prethodnom sluaju

I. nivo

II. nivo

odredimo reakcije VA, MA, VB i VC te M i T dijagrame

za Px optereenje

odredimo reakciju HA i N dijagram od djelovanja sile P1x ( N dijagram postoji od toke

djelovanja P1X do nepominog leaja A )

Jo neki primjeri "rastavljanja" Gerberovog nosaa

Primjer 4.:

KMLJ 06./07. 22
 GERBEROVI NOSAI

Primjer 5.:

Primjer 6.:

Primjer 7.:

S = 3 D + 2 + 3 Z 0 2 Z1 4 Z 2 L
S = 34 + 0 + - 23 0 6 = 12 6 6 = 0 ali nepravilan raspored zglobova, odnosno
unutarnjih veza

KMLJ 06./07. 23
 GERBEROVI NOSAI

Zadatak 5:
Za zadani Gerberov nosa treba odrediti M ,T i N dijagrame analitikim postupkom.

* u I. nivou imamo dvije proste grede AB i EF - redoslijed rjeavanja je proizvoljan

* u II. nivou imamo prostu gredu s prepustima BCDE i konzolu FG
za okomito optereenje redoslijed rjeavanja je proizvoljan, ali da smo imali i
horizontalno optereenje ili kosu silu trebali bi voditi rauna gdje je nepomian leaj (G),
te da prvo treba rijeiti nosa BCDE a zatim konzolu, kao bi uzduna sila dola do
nepominog leaja.

1.) Nosa AB

5
MA = 0 - AV5 + q15 =0 AV = 25 kN
2
5
MB = 0 - BV5 + q15 = 0 BV = 25 kN
2
x = 0 BH = 0

Kontrola ! y = 0 AV + BV q15 = 0

2.) Nosa EF

MF = 0 - EV5 + q252,5 = 0 EV = 50 kN
ME = 0 FV5 - q252,5 = 0 FV = 50 kN
x = 0 FH = 0

Kontrola ! y = 0 EV + FV q25 = 0

KMLJ 06./07. 24
 GERBEROVI NOSAI

3.) Nosa BCDE

MD = 0

-CV7,5 + BV10 + P5 - EV2,5 +

2,5 2,5
q12,5 + 7,5 - q22,5 =0
2 2
781,25
CV = = 104,17 kN
7,5

2,5 2,5
MC = 0 DV7,5 + BV2,5 - P2,5 EV10 + q12,5 - q2 2,5 + 7,5 = 0
2 2
1093,75
DV = = 145,83 kN
7,5

Kontrola ! y = 0 -25 -100 50 - 102,5 202,5 + 104,17 + 145,83 = 0

4.) Nosa FG

x=0 GH = 0
y=0 GV FV q22,5 = 0 GV = 100 kN
2,5
MG = 0 FV2,5 + q22,5 - MG = 0 MG = 187,5 kNm
2
2,5 2,5
Kontrola ! MF = 0 -q22,5 + GV2,5 MG = 0
2

Odreivanje dijagrama unutarnjih sila

* moemo raditi za cijeli Gerberov nosa ili za svaki "podijeljeni" nosa

1.)
ql2
M=0 M1 = 0 M2 = 0 m0 =
8
10 5 2
y=0 T1 = 25 kN T2 = -25 kN m0 =
8
x=0 N 1= 0 N2 = 0 m0 = 31,25 kNm

2.)
ql2
M=0 M3 = 0 M4 = 0 m0 =
8
20 5 2
y=0 T3 = 50 kN T4 = -50 kN m0 =
8
X=0 N 3= 0 N4 = 0 m0 = 62,5 kNm

KMLJ 06./07. 25
 GERBEROVI NOSAI

3.)

Presjek 5.: x=0 N5 = 0

y=0 T5 = -25 kN
M=0 M5 = 0

Presjek 6.: x=0 N6 = 0

y=0 T6 = -50 kN
M=0 M6 = - 93,75 kNm

Presjek 7.: N7 = 0
y=0 T7 = 54,17 kN
M7 = 0 M7 = - 93,75 kNm

Presjek 8.: N8 = 0
y=0 T8 = 54,17 kN
M8 = 0 M8 = 41,675 kNm

Presjek 12.: N12 = 0

T12 = 50 kN
M12 = 0

Presjek 11.: N11 = 0

y=0 T11 = 100 kN
M11 = 0 M11 = - 187,5 kNm

KMLJ 06./07. 26
 GERBEROVI NOSAI

Presjek 10.: N10 = 0

y=0 T10 = - 45,83 kN
M10 = 0 M10 = - 187,5 kNm
M10 = M11

Presjek 9.: N9 = 0
y=0 T9 = - 45,83 kN
M9 = 0 M9 = 41,65 kNm
M 9 = M8

4.)

Presjek 13.: N13 = 0

y=0 T13 = - 50 kN
M13 = 0

Presjek 14.: N14 = 0

y=0 T14 = - 100 kN
M14 = 0 M14 = - 187,5 kNm

KMLJ 06./07. 27
 GERBEROVI NOSAI

Dijagrami unutarnjih sila M i T

Mjerila : 0.5 cm :: 1m
1 cm :: 50 kNm
1 cm :: 50 kN

KMLJ 06./07. 28
 GERBEROVI NOSAI

Zadatak 6:
Za zadani Gerberov nosa treba odrediti M i T dijagrame - grafoanalitikim postupkom

Promatramo 3 proste grede

A-C AV = CV = 37,5 kN
q 7,5 2
m10 = = 70,3 kNm
8

100 5
C-D C= = 66,67 kN
7,5
100 2,5
D= = 33,675
7,5
m02 = C 2,5 = 166,675 kNm

D-G D = G = 100 kN
20 10 2
m03 = = 250 kNm
8

KMLJ 06./07. 29
 GERBEROVI NOSAI

KMLJ 06./07. 30
 GERBEROVI NOSAI

Obrazloenje grafoanalitikog postupka

A = A0 + A' = 37,5 12,5 = 25 kN

C = C0 + C' = 104,2 0,03 = 104,17 kN
D = D0 + D' = 133,33 + 12,5 = 145,83 kN
G = G0 + G' = 100 + 0 = 100 Kn
MG' = MG = 187 kNm

KMLJ 06./07. 31
 GERBEROVI NOSAI

Djelovanje para momenata na Gerberov nosa

1.)

2.)

KMLJ 06./07. 32
 REETKASTI NOSAI

REETKASTI NOSAI
Nauili smo da nosai, odnosno konstruktivni sustavi, mogu biti punostijeni i/ili reetkasti.
Reetkasti sustav se sastoji samo od tapova, a optereenje se prenosi iskljuivo u
vorovima.

Prema statikom sustavu, odnosno karakteru leajnih veza moemo imati:

prostu gredu, konzolu, trozglobnu konstrukciju, Gerberovu reetku.

Reetkasti nosai mogu biti jednostavni i sloeni.

* jednostavni - tono se zna redoslijed spajanja tapova

- optereenje se preko tapova prenosi na vrsto tlo
rjeavanje moe biti :
analitiko ili grafiko
x=0 poligon sila zatvoreni lik
y=0

! kod rjeavanja uvijek kreemo od vora gdje nam se javljaju samo 2 nepoznate sile
reetka je nastala tako da smo dodavali
tapove na vrstu toku (1) koja je s dva tapa
vezana na tlo
redoslijed rjeavanja reetke: prvo vor (6) 5
4 3 2 1

AB C veze s podlogom

Kontrola ! x=0 ; y=0

KMLJ 06./07. 33
 REETKASTI NOSAI

* sloeni redoslijed rjeavanja

1.) A, B, C
2.) 1,2,,6
3.) Kontrola u toki (K)
x=0 ; y=0

* kombinacija: reetka + punostijeni

KMLJ 06./07. 34
 REETKASTI NOSAI

Zadatak 7:
Odredite sile u tapovima reetke, te nacrtajte skicu realnih (stvarnih) djelovanja.

Analitiki

vor (3)

kod nepoznatih veliina uvijek pretpostavljamo vlane sile u

tapovima

3
x = 0 ; y = 0 ; tg = = 56,31
2
1.) y = 0 -Dy -Ey = 0 x=0 -Dx + Ex + P = 0
Dy = Dsin = 0,832 D Dx = Dcos = 0,5547 D
Ey = Esin = 0,832 E Ex = Ecos = 0,5547 E
0,832 D = - 0,832 E - 0,5547 D + 0,5547 E + 100 = 0
D=-E 0,5547 E + 0,5547 E + 100 = 0
1.1094 E + 100 = 0
E = -90,139 kN ( tlak)
D = 90,139 kN ( vlak)
Ex = -90,1390,5547 = -50 kN Ey = -75 kN
Dx = 50 kN Dy = 75 kN

vor (2)
skiciramo vor (2) i silu E ucrtavamo s njezinim stvarnim
djelovanjem, tj. sila E je tlana i crtamo strelicu u vor i zbog
toga u kasnijim izraunima vie ne mijenjamo njezin predznak

x=0 Ex I = 0 I = Ex = 50 kN ( vlak )
y=0 - Ey - F = 0 F = -Ey = -75 kN ( tlak )

KMLJ 06./07. 35
 REETKASTI NOSAI

vor (1)

x=0 G x + Dx + I = 0
y=0 D y - H Gy = 0

4
tg = = 45 Gx = 0,707 G
4
Gy = 0,707 G
100
1.) 0,707 G + 50 +50 = 0 G= = 141,4 kN ( tlak )
0,707
Gy = -100 kN Gx = -100 kN
2.) Dy H Gy = 0
75 H (-100) = 0 H = 175 kN (vlak)

Leajne veze reakcije

y=0 A + H = 0 A = -175 kN

ili MBC = 0 A4 + P7 = 0
700
A= = 175 kN
4

B = F = 75 kN
C = G = 141,4 kN

Kontrola ! y=0 A + B + Cy = 0 x=0 - Cx + P = 0

- 175 + 75 + 100 = 0 - 100 + 100 = 0

OBAVEZNO! skica stvarnog djelovanja

x=0 i y = 0 u svakom voru

KMLJ 06./07. 36
 REETKASTI NOSAI

Grafiki postupak (od vora do vora)

Oitamo :
D = 4,5 cm D = 90 kN ( vlak )
E = 4,5 cm E = 90 kN ( tlak )
( tlak zato jer sila gleda u vor (3) )

Oitamo :
I = 2,5 cm I = 50 kN ( vlak )
F = 3,7 cm F = 74 kN ( tlak )

Oitamo :
H = 8,7 cm H = 174 kN ( vlak )
G = 7,0 cm G = 140 kN ( tlak )

KMLJ 06./07. 37
 REETKASTI NOSAI

Zadatak 8:
Odredite vrijednosti sila u tapovima prikazane reetke. Nacrtajte skicu realnih djelovanja.

8
tg = = 63,435
4
Ax = Acos = 0,4472 A ; Ay = Asin = 0,8944 A

I. Prvo trebamo odrediti leajne veze reakcije A, B i C jer niti u jednom voru nemamo
samo dvije nepoznate sile

M3 = 0 -C16 P210 + P18 = 0

P 8 P2 10 80 8 110 10
C= 1 = = 28,75 kN
16 16
x=0 -Ax + P1 = 0
Ax
Ax = P1 = 80 kN A = = 178,89 kN
cos
Ay = Asin = 178,890,8944 = 160 kN

y=0 - Ay - P2 - C -B = 0
B = -Ay P2 C = - 160 110 (- 28,75 ) = - 241,25 kN

Kontrola ! M2 = 0 Ay20 + P26 + B16 = 0

16020 + 1106 + ( - 241,25) 16 = 0

ucrtamo stvarni smjer reakcija , odnosno ucrtamo stvarne smjerove sila u tapovima koji
veu reetku s podlogom ( A, B, C )

KMLJ 06./07. 38
 REETKASTI NOSAI

8
vor (2) tg = = 53,13
6
y=0 Dy + 28,75 = 0
Dy = - 28,75 kN ( tlak)
Dy
D= = 35,94 kN
sin
Dx = Dcos = - 21,56 kN

x=0 - E + 80 Dx = 0
E = 80 ( - 21,56 ) = 101,56 kN
8
vor (4) tg = = 38,6598
10

y=0 -Gy + Dy P2 = 0
Gy = 28,75 110 = - 81,25 kN ( tlak)
Gy
G= = 130,06 kN
sin
Gx = Gcos = - 101,56 kN

x=0 - F G x Dx = 0
F = - Gx Dx = - ( -101,56 ) 21,56 = 80 kN

Gx je negativno jer smo tako izraunali

Dx je pozitivno jer smo u vor
(4) ucrtali stvarni smjer
vor (3)
x=0
Ax + F = 0
ovo je kontrola!
80 + 80 = 0

y=0 - Ay H = 0
H = - Ay = -160 kN ( tlak )

KMLJ 06./07. 39
 REETKASTI NOSAI

vor (1) kontrolni vor treba provjeriti, a ne samo zakljuiti

x=0
y=0

Skica stvarnog djelovanja

KMLJ 06./07. 40
 REETKASTI NOSAI

Zadatak 9:

Ritterova metoda
U oznaenim tapovima reetke odrediti vrijednosti djelovanja Ritterovom metodom
(analitiki). (vrlo esto dolazi na ispitu!!!!! )

2
tg = = 33,69
3

1.) Reakcije y=0 R 1- P = 0

R1= 60 kN

M(1) = 0 R24- P19 = 0

R2 = 135 kN

x=0 P2 + R2 R3 = 0
R3 = 215 kN

2.) Odreivanje vrijednosti u oznaenim tapovima reetke

a.) MRA = 0 ( desni dio )

A2- P13 R32 = 0
60 3 + 215 2
A= = 305 kN
2

b.) MRC = 0 ( lijevi dio )

C2 + P24 + R28 R13 = 0
- 80 4 135 8 + 60 3
C= = 610 kN
2
c.) y = 0 ( lijevi dio )
R1- By = 0
By 60
By = R1= 60 kN ; B = = = 108,17 kN ; Bx = Bcos = 90 kN
sin 0,5547

KMLJ 06./07. 41
 REETKASTI NOSAI

Culmanova metoda
U oznaenim tapovima reetke odrediti vrijednosti djelovanja Culmanovim postupkom
(grafiki).

1.) Naemo reakcije grafikim postupkom koristei Culmanov pravac C.P.(R)

2.) Naemo Culmanov pravac za unutarnje sile (C.P)

Oitano : Reakcije :
A = 310 kN R1= 60 kN
B = 110 kN R2= 135 kN
C = - 610 kN R3= 215 kN
r r r r r
U presjeku poligon sila mora biti zatvoreni lik tj. R3 + P1 + A + B + C = 0

KMLJ 06./07. 42
 TROZGLOBNI NOSAI

TROZGLOBNI NOSAI

Trozglobni nosai su sastavljeni od dva diska:

- mogu biti luni ili okvirni
- mogu biti punostijeni, reetkasti ili kombinirani

Reakcije su u smjeru tapova M = 0 ; T = 0

Disk AC M 0, T 0, N AC 0
tap BC M = 0, T = 0, N BC 0
tap izmedju 2 zgloba
opaska
Disk opter tapovi

KMLJ 06./07. 43
 TROZGLOBNI NOSAI
Zadatak 10:
Treba odrediti dijagrame unutarnjih sila M, T, i N za zadani trozglobni okvir.

1.) Odreivanje reakcija leajnih veza

- imamo nepoznato : AV, AH, BV i BH = 4 nepoznate veliine

3 jednadbe ravnotee x = 0 1 jednadba MCl = 0 ili MCd = 0

y=0 + jer znamo da je u zglobu C moment jednak nuli.
M=0

1. MA = 0
BV8 - BH1 - P6 - q61= 0 BV = 93,64 kN
B = 29,1 kN
H
2. MCd = 0
-P2 - BH6 + BV4 = 0

3. MB = 0

-AV8 - AH1 + q67 + P2 = 0 AV = 126,36 kN
AH = 29,1 kN
4. MCl = 0

-AV4 + AH 5 + q63 = 0

Kontrola : x = 0 AH BH = 0
y=0 AV + BV - q6 P = 0

2. Odreivanje unutarnjih sila

- unutarnje sile odreujemo u karakteristinim tokama, tj. na mjestima gdje funkcije

dijagrama unutarnjih sila imaju istaknute, karakteristine vrijednosti (sve smo to nauili u
Tehnikoj mehanici )
- predznaci unutarnjih sila predmet dogovora moment crtamo uvijek na vlanoj
strani, T i N isto kao u Tehnikoj mehanici

tzv. skok funkcije funkcija prekidna

tzv. lom funkcije derivacija funkciji prekidna
- uoimo sve toke ( presjeke ) u kojima funkcije M, T i N imaju karakteristine
vrijednosti, a izmeu tih toaka imamo neprekidne derivabilne funkcije, uglavnom I. i
II. reda i moemo ih narisati.

KMLJ 06./07. 44
 TROZGLOBNI NOSAI

Karakteristine toke su u presjecima 1 do 12

Karakteristini presjeci :

Presjek 1: x = 0 N1 = 0
y=0 T1 = 0
M=0 M1 = 0

Presjek 2: x = 0 N2 = 0
y=0 T2 + q2 = 0 T2 = -40 kN
M2=0 M2 + q21 = 0
M2 = -40 kNm

Presjek 3: x = 0 T 3 + AH = 0 T3 = -29,1 kN
y=0 AV + N3 = 0 N3 = -126,36 kN
M3 = 0 M3 = 0

Presjek 4: x = 0 T 4 + AH = 0 T4 = -29,1 kN
y=0 N 4 + AV = 0 N4 = -126,36 kN
M4=0 M4 + AH5 = 0
M4 = -145,5 kNm ( vlak lijevo)

KMLJ 06./07. 45
 TROZGLOBNI NOSAI

Presjek 5: x = 0 N 5 + AH = 0 N5 = -29,1 kN
y=0 -q2 - T5 + AV = 0 T5 = 86,36 kN
M5=0 M5 + AH5 + q21= 0
M5 = -185,5 kNm (vlak gore)

Presjek 6: x = 0 N 6 + AH = 0 N6 = -29,1 kN
y=0 AV - q6 T6 = 0 T6 = 6,36 kN
M6=0 M6 = MC = 0 u toki C imamo zglob
to znai da moment mora biti jednak nuli.(to nam
je bila jedna od toki oko koje smo raunali nae
reakcije)

Presjek 7: x = 0 T 7 - BH = 0 T7 = 29,1 kN
y=0 N 7 + BV = 0 N7 = -93,64 kN
M7= 0 M7 = 0

Presjek 8: x = 0 T 8 - BH = 0 T8 = 29,1 kN
y=0 N 8 + BV = 0 N8 = -93,64 kN
M8=0 - M8 - BH3 = 0
M8 = - 87,3 kNm ( vlak desno)

Presjek 9: Teh. meh. projekcije u smjeru T i N !!!!!

sin = 0,6
cos = 0,8

N=0 N9 + BVsin + BHcos = 0 N9 = -79,3 kN

T=0 T9 + BVcos - BHsin = 0 T9 = -57,45 kN
M9= 0 M9 + BH3 = 0 M9 = -87,3 kNm ( vlak desno gore)

KMLJ 06./07. 46
 TROZGLOBNI NOSAI

Presjek 10: N = 0 N10 = N9 = -79,3 kN

T=0 T10 = T9 = -57,45 kN
M10= 0 M10 + BH4,5 BV2 = 0
M10 = 56,3 kNm

Presjek 11: N = 0 N11 + BVsin + BHcos - Psin = 0

N11 = -19,46 kN
T=0 T11 + BVcos - BHsin - Pcos = 0
T11 = 22,50 kN
M11= 0 M11= M10 = 56,3 kNm

Presjek 12: N = 0 N12 + AHcos - AVsin + q6sin = 0

N12 = -19,46 kN N11
T=0 T12 - AVcos + AHcos + q6cos = 0
T12 = 22,50 kN T11
M12= M6 = MC = 0

KMLJ 06./07. 47
 TROZGLOBNI NOSAI
DIJAGRAMI UNUTARNJIH SILA

KMLJ 06./07. 48
 TROZGLOBNI NOSAI

Grafiko odreivanje unutarnjih sila u zadanim presjecima r-r , s-s i t-t

(vrlo esto na pismenom i usmenom dijelu ispita)
Zadano:
K= 80 kN
= 30

r r
Rd = B r r r r
r r r K + A + B = 0
Rl = K + A

B = 69 kN
A = 102,5 kN

Oitamo:

Presjek r-r ; Nr-r = + 98 kN

Tr-r = + 31 kN
Mr-r = + rr A =
0,45 102,5 = + 46 kNm T ss
N ss M ss

Presjek s-s ; Ns-s = - 65 kN

Ts-s = - 23 kN
Ms-s = - rs B =
-0,9 69 = - 62 kNm (vlak s gornje strane)

Presjek t-t ; Nt-t = - 37 kN

Tt-t = - 57 kN
Mt-t = rt Rl = 2,55 69 = 176 kNm
Mt-t = rt B = 2,55 69 = 176 kNm

KMLJ 06./07. 49
 TROZGLOBNI NOSAI

TROZGLOBNI OKVIR SA ZATEGOM

Zadatak 11:
Za zadani trozglobni okvir sa zategom odredite dijagrame unutarnjih sila M, T i N

Reakcije su iste kao u zadatku 10. Optereenje i leajne veze (reakcije) su ostale
iste, postoji samo razlika u unutarnjim vezama.
Javljaju se: poluzglob D i tap 1

AV = 126,36 kN BV = 93,64 kN
AH = 29,1 kN BH = 29,1 kN

- karakteristini presjeci
Desni dio nosaa, tj. od presjeka 5-12
rauna se kao u prethodnom zadatku
tj. unutarnje sile ostaju
nepromijenjene.

prvo trebamo odrediti silu u tapu 1, a taj tap nazivamo zategom.- to je unutarnja veza

Iz sume momenata oko (polu)zgloba D odredimo silu u zatezi,

tj. moment u presjeku 4, koji je identian s (polu)zglobom D mora
biti jednak nuli M4 = 0

M4 = 0 AH5 - H2 = 0 H = 72,75 kN
H
= = 102,88 kN V = 72,75 kN
cos 45 o

KMLJ 06./07. 50
 TROZGLOBNI NOSAI

Unutarnje sila u lijevom dijelu nosaa

Presjek 1: x = 0 N1 + H = 0 N1 = -72,75 kN
y=0 T1 + V = 0 T1 = -72,75 kN
M(1)=0 M1 = 0

Presjek 2: x = 0 N2 + H = 0 N2 = -72,75 kN
y=0 T2 + V + q2 = 0 T2 = -112,75 kN
M(2)=0 M2 + V + q21 = 0 M2 = -185,5 kNm

Presjek 3: isto kao prije

x=0 T 3 + AH = 0 T3 = -29,1 kN
y=0 AV + N3 = 0 N3 = -126,36 kN
M3 = 0 M3 = 0

Presjek 4: x = 0 T 4 + AH H = 0 T4 = 43,65 kN
y=0 N 4 + AV + V = 0 N4 = -199,11 kN
M(4)=0 M4 + AH5 H2 = 0 M4 = 0 = MD

Presjek 13: x = 0 T13 + AH = 0 T13 = -29,1 kN

y=0 N13 + AV = 0 N13 = -126,63 kN
M13= 0 M13 + AH3 = 0 M13 = - 87,3 kNm ( vlak lijevo)

Presjek 14: x = 0 T14 + AH - H = 0 T14= 43.75 kN

y=0 N14 + AV + V = 0 N14 = -199,11 kN
M14=0 M14 + AH3 = 0 M14= M13 = -87,3 kN

KMLJ 06./07. 51
 TROZGLOBNI NOSAI

DIJAGRAMI UNUTARNJIH SILA

KMLJ 06./07. 52
 TROZGLOBNI NOSAI

Zadatak 12:
Odredite reakcije te silu u zatezi za zadani trozglobni okvir sa zategom.

Postupak kod analitikog odreivanja reakcija te sila u zatezi:

Reakcije: (kao kod proste grede jer imamo 3 leajne veze)

x=0 C
MB = 0 A
MA= 0 B

Sila u zatezi:

MCl = 0 -Aa + Cc + Zhd - Zva + P1l1 = 0 Z ili

MCd = 0 Bb - Zhe - Zvb P2l2 = 0

ZH=Zcos
ZV=Zsin

Unutarnje sile odreujemo kao kod svakog drugog nosaa u karakteristinim tokama.
Sila u zatezi za nas je samo jo jedna od koncentriranih sila pa imamo karakteristine
presjeke ispred i iza mjesta djelovanja zatege.

KMLJ 06./07. 53
 TROZGLOBNI NOSAI
Zadatak 13:
Za zadani trozglobni okvir sa zategom odredite dijagrame unutarnjih sila.

x = 0 Ah + P = 0 Ah = -100 kN

MB= 0 -Av *4 + Ah*1 P*3 + q*4*2=0 Av=-60 kN

y=0 Av + Bv - q*4=0 Bv=140 kN

Kontrola!
MA= 0 Bv*4-q*4*2-P*4=0

Dijagrami unutarnjih sila

Prvo treba izraunati silu u zatezi. Raunamo je iz uvjeta da moment u zglobu C mora biti
jednak 0, tj . MC= 0.

Napravimo presjek kroz zglob i promatramo sile s lijeve strane ili s desne strane.
tg=3/4 =36.870

MC= 0MC= 0 Av*2 Ah*4 + Zh*3 Zv*2 + q*2*1=0

60*2-100*4+Z*cos*3 Z*sin *2 + 20*2*1=0
120-400+Z*0.8*3 Z*0.6*2 + 40 = 0
-240 + 1.2Z=0 Z=200 kN

Kompjutorska rjeenja (samo za provjeru, ako elite nacrtati dijagrame unutarnjih sila)

Reakcije - stvarni smjer djelovanja

Dijagram momenata Dijagram poprenih sila Dijagram uzdunih sila

KMLJ 06./07. 54
 TROZGLOBNI NOSAI

Zadatak 14:
Postupak grafikog odreivanja reakcija te sila u presjeku t-t za zadani trozglobni okvir sa
zategom

Kod grafikog rjeavanja prvo odredimo Mjerilo sila --kN:: -- cm

Odredimo reakcije A i B.
Reakcije i sila P se moraju sjei u jednoj toki.
Znamo da je B vertikalna reakcija, naemo toku u
kojoj se sijeku B i P te kroz tu toku mora proi A.

Oitamo reakcije u mjerilu sila i dobijemo:

A=141,4 kN;
B= 100 kN

Nakon to smo odredili reakcije, traimo silu u zatezi Z.

Silu naemo iz uvjeta da rezultanta reakcije B i sile u zatezi Z R(B+Z) mora proi kroz
zglob C (moment u zglobu C mora biti 0).

Oitamo: Z= 100 kN

Rezultantu R(B+Z) zatim uravnoteimo unutarnjima silama Ttt

i Ntt. Oitamo: Ttt= 100 kN; Ntt= - 100 kN.

Moment izraunamo kao umnoak horizontalne komponente

R (B+Z)h x udaljenost do presjeka t-t. (R(B+Z)h =Z)
Mtt= 100x1 = 100 kNm (vlak s vanjske strane)

KMLJ 06./07. 55
 TROZGLOBNI NOSAI
Kompjutorska rjeenja: (samo za provjeru, ako elite nacrtati dijagrame unutarnjih sila)

Reakcije Dijagram momenata

Dijagram poprenih sila Dijagram uzdunih sila

KMLJ 06./07. 56
 TROZGLOBNI NOSAI
Zadatak 15:

Za zadani trozglobni nosa sa zategom odrediti grafiki sile u presjeku t-t

Reakcije - grafiki

Oitamo: A= 400 kN; B= 312 kN

reakcije kompjutorski

odreivanje sile u zatezi Z - grafiki

Sila u zatezi Z=260 kN

M=-R(Z+A) x 1=-250 kNm ( s gornje strane)
T= R(Z+A) = 250 kN;
N= 0

KMLJ 06./07. 57
 TROZGLOBNI NOSAI
Dijagrami unutarnjih sila za zadani trozglobni okvir sa zategom kompjutorska rjeenja

M dijagram

T dijagram

N dijagram

KMLJ 06./07. 58
 TROZGLOBNI NOSAI
Zadatak 16:
Trozglobni luk sa zategom grafiko odreivanje unutarnjih sila u zadanom presjeku

Oitamo: Reakcije A= 141 kN; B= 100 kN

U presjeku t-t
Rezultanta reakcije B i sile u zatezi Z
tj. Rd mora proi kroz zglob C (Mc=0)
Vidimo da od djelovanja sile P u presjeku t-t imamo samo
uzdunu silu Ntt= -133 kN

U presjeku s-s

Ako gledamo s desne strane do presjeka ss djeluju nam B, Z i P, odnosno Rd+P

Nss= 0
Tss= Rd+P =-33 kN
Mss= (Rd+P)*2= 66kNm (vlak s unutarnje
strane)

KMLJ 06./07. 59
 TROZGLOBNI NOSAI
Kompjutorska rjeenja

Reakcije Mss =66.66 kNm

Tss = -33.33 kN Ntt= -133.33 kN

KMLJ 06./07. 60
 TROZGLOBNI NOSAI
Zadatak 17:
Grafiki odredite reakcije i sile u presjeku t-t za zadani trozglobni okvir.
t

RJEENJE

B N tt

A
Ttt
P
A = 160 kN; B = 155 kN;
Mtt = 180 kNm (rB= 180 kNm) (s gornje strane); T = -72 kN; N = -140 kN

KMLJ 06./07. 61
 TROZGLOBNI NOSAI

Djelovanje para sila i para momenata na trozglobni okvir

(vanjsko optereenje u ravnotei, prpazite na reakcije !!!!)

AHh 1x 0,5h =0

0,5 h
AH = = 0,5
h

MA=0; MB=0; =>AV = BV = 0

MA=0; MB=0; =>AV = BV = 0

1
AH = BH =
h

KMLJ 06./07. 62
 OJAANA GREDA

OJAANA GREDA - LANGEROVA GREDA

-analitiki postupak-
Zadatak 18:
Za zadanu ojaanu gredu odredite reakcije te dijagrame unutarnjih sila M, T i N.

1.) Reakcije:

kao odgovarajua prosta greda (vrijedi samo za vertikalno optereenje)

MG = 0 -AV10 + q48 + P2 = 0 AV = 52,0 kN AV = AV

MA = 0 GV10 - q42 - P8 = 0 GV = 88,0 kN GV = GV

Kontrola ! y = 0 52 + 88 - 104 100 = 0

2.) Unutarnje sile:

U presjeku x-x imamo 4 nepoznate unutarnje sile pa ne moemo iz uvjeta ravnotee rijeiti
problem. Zato je potrebno prvo rijeiti sile u tapovima ili "ojaanju".

KMLJ 06./07. 63
 OJAANA GREDA
a) odreivanje sila u ojaanju sile u tapovima

MDl = 0 ili MDd = 0

M Dd = 0
GV 5 P 3 + S 2 2 = 0
14 4244 3
MD
odgovarajua prosta greda

MD moment na odgovarajuoj prostoj gredi

GV 5 + P 3 440 + 300
S2 = = = 70 kN ( S2 je tlana sila )
2 2

M D0 M D0 140
ili S2 = = = = 70 kN
2 f 2
S2 = H horizontalni tap

vor (1) x=0 S2 + S1H = 0 y=0 V1 + S1V = 0

S1H = -S2 = -H = -70 kN V1 = - S1V = 70 kN
70
S1 = = 99 kN
cos
S1V = S1sin = -70 kN

vor (2) x=0 S3H + S2 = 0 y=0 V2 + S3V = 0

S3H = -S2 = -H = -70 kN V2 = - S3V = 70 kN
S
S 3 = 3 H = 99 kN
cos
S3V = S3sin = -70 kN

KMLJ 06./07. 64
 OJAANA GREDA

Dijagrami unutarnjih sila

Momentni dijagram

MA = 0
22
MB = AV 2 - q = 84 kNm
2
42
MC=AV4- q S1V 2 = 12 kNm
2
MD = AV5 - q43 S1V3
+ V11 = 0 kontrola

MG = 0
MF = GV2 = 176 kNm
ME = GV4 ( P + S3V )2 = 12 kNm

MC = AV4 - q42 = 128 kNm Mx dijagram na zadanom nosau

MD = AV5 - q43 = 140 kNm Mx - dijagram na odgovarajuoj prostoj gredi
MF = GV2 = 176 kNm

Dijagram poprenih sila (na gredi)

TA = AV = 52 kN
TBl = AV - q2 = 32 kN
TBd = AV - q2 S1V = -38 kN
TCl = TBd = q2 = -58 kN
TCd = TCl + V1= 12 kN
TEl = TCd = 12 kN
TEd = TEl + V2 = 82 kN
TFl = TEd = 82 kN
TFd = TFl S3V P = - 88 kN
TGl = GV = - 88 kN

Dijagram uzdunih sila

x=0
Nx = S1H = 70 kN

KMLJ 06./07. 65
 OJAANA GREDA

Ojaana greda - Langerova greda -" kosi " tap kod ojaanja-

x = 0 AH = 0
M B = 0 AV
M A = 0 BV

Sila u tapu 2 = ?

2H = 2cos
2V = 2sin

MCl = 0 -AVl - 2Hb - 2Va = 0

- AVl - 2cos b - 2sin a = 0 2

Ojaana greda optereenje u voru !!!!!

AH C B
A

AV BV
Odreivanje reakcija:

X =0 A H +P = 0 A H = 150 kN
M = 0 A
B V 6 P 3 = 0 AV = 75 kN
M = 0 B
A V 6 P 3 = 0 BV = 75 kN

Dalje je postupak isti kao kod svake druge ojaane grede

KMLJ 06./07. 66
 OJAANA GREDA

Ojaana greda - Langerova greda - grafoanalitiki postupak -

x2
M x = AV x - q - S1H y(x)
2
x2
Mx = AV x - q - H y(x)
2
Mx = Mx - H y(x)

M x
MA = 0 ;
MC = 128 kNm ;
MF = 176 kNm ;
MG = 0

Dijagram poprenih sila

Tx = AV - qx S1V

Tx = AV - qx Htg 1 Tx = Tx- Htg i

TA = AV = 52 kN ; TC= 52 40 = 12 kN ; T0Fl = 12 kN ; T0Fd = -88 kN ; TG = -GV = -88 kN

KMLJ 06./07. 67
 OJAANA GREDA

Grafiko odreivanje unutarnjih sila u zadanom presjeku

Mjerila
1cm :: 1m
1cm :: 20 kN

Oitamo :
B = 20 kN
A = 104 kN

Nt-t = 50 kN
Tt-t = -20 kN
Mt-t = + rtRCl = +0,254
Mt-t = + 10,8 kNm
r r r r
1. A + B + K = 0 r r r r
r r r ili B + K + H = RCd
2. A H = RCl

Djelovanje para momenata i para sila na ojaanu gredu !!!

Primjer 1:

y=0 A V = BV = 0
MCl = MCd = 10 kNm
M
H = C = 5 kN
2

Sile u tapovima
H = 5 kN
V = -5 kN
S = 7,07 kN

KMLJ 06./07. 68
 OJAANA GREDA

Primjer 2:

m = 10 kNm

y=0 AV = BV = 0
MCl = 0 H = 0
V2 = S 2 = 0

Presjek t-t S1V2 = 10

S1V = 5 kN
S1 = 7,07 kN

y(1) = 0 S1V = -V1 = 5 kN

N34 = -S1H = -5 kN
T34 = S1V = 5 kN
m
T14 = = -5 kN
2

Primjer 3:

y=0 A V = BV = 0
x=0 AH = 0
MCl = 0 H2 + P1V1 = 0
H = -3,54 kN

Sile u tapovima

vor 1 V1 = 3,54 kN
S1 = -5,0 kN
vor 2 V2 = -10,61 kN
S2 = 5,0 kN

KMLJ 06./07. 69
 PRIMJER 1. KOLOKVIJA
PRIMJER KOLOKVIJA
1. KOLOKVIJ k. god. 2003./2004.

1. Za zadani Gerberov nosa potrebno je odrediti M i T dijagram.

ZADATAK JE POTREBNO OBAVEZNO RJEAVATI (30 bodova; 10 reakcije + 10 M
dij.+ 10 T dij.).

2. Za zadani reetkasti nosa potrebno je nai sile u oznaenim tapovima Ritterovim

postupkom. (20 bodova; 5 reakcije + 3x5 =15 za sile).

3. Za zadani trozglobni nosa potrebno je grafikim postupkom nai unutarnje sile Mtt, Ttt i
Ntt u zadanom presjeku i dokazati da je sustav statiki odreen (formulom). (30 bodova; 5
reakcije + 3x5=15 za (Mtt, Ttt i Ntt) +10 dokaz)

4. Za zadanu ojaanu gredu potrebno je nai vrijednost sile u zadanom tapu. (20 bodova;
10 reakcije + 10 sila u tapu).

KMLJ 06./07. 70
 ZADACI ZA VJEBU
ZADACI ZA VJEBU:

Gerberovi nosai
Primjer 1: Odredite M i T dijagrame analitikim postupkom!

Rjeenje:
reakcije

M dijagram

T dijagram

NAPOMENA (vrijedi za sve zadatke):

Svi dijagrami dobiveni su kompjutorski.
Dijagrami poprenih sila nacrtani su na "krivoj" strani u odnosu na ono kako smo mi nauili u
Tehnikoj mehanici, ali predznaci su ispravni. Kad sami crtatedijagrame moete prikazane
zrcaliti koko uzdune osi i izgledat e onako kako smo navikli

KMLJ 06./07. 71
 ZADACI ZA VJEBU
Primjer 2: Odredite M i T dijagrame analitikim postupkom!

Rjeenje:
reakcije

M dijagram

T dijagram

KMLJ 06./07. 72
 ZADACI ZA VJEBU
Primjer 3: Odredite M i T dijagrame analitikim postupkom!

Rjeenje:
reakcije

M dijagram

T dijagram

KMLJ 06./07. 73
 ZADACI ZA VJEBU

Reetkasti nosai
Primjer 1: Ritterovim postupkom odredite sile u oznaenim tapovima!
1

Rjeenje:

reakcije

1= 70 kN; 2= -198.3 kN; 3= 40 kN;

Primjer 2: Ritterovim postupkom odredite sile u oznaenim tapovima!

4

Rjeenje:
reakcije ( iste kao u primjeru 1)

4= 46.7 kN; 5= 42.1 kN; 6= -70 kN;

KMLJ 06./07. 74
 ZADACI ZA VJEBU

Primjer 3: Ritterovim postupkom odredite sile u oznaenim tapovima!

Rjeenje:
reakcije

1= -440 kN; 2= 246.4 kN; 3= -146.7 kN;

Primjer 4: Ritterovim postupkom odredite sile u oznaenim tapovima!

Rjeenje:
reakcije ( iste kao u primjeru 3)

4= -440 kN; 5= -246.4 kN; 6= 126.7 kN;

KMLJ 06./07. 75
 ZADACI ZA VJEBU

Trozglobni nosai
Primjer 1: Odredite dijagrame unutarnjih sila M, T i N!

Rjeenje:
reakcije

KMLJ 06./07. 76
 ZADACI ZA VJEBU
Dijagrami unutarnjih sila
M dijagram

T dijagram

110.7

86,7

N dijagram

KMLJ 06./07. 77
 ZADACI ZA VJEBU
Primjer 2: Odredite dijagrame unutarnjih sila M, T i N!

Rjeenje:
reakcije

KMLJ 06./07. 78
 ZADACI ZA VJEBU
Dijagrami unutarnjih sila
M dijagram

198.96 101.04

T dijagram

N dijagram

328

KMLJ 06./07. 79
 ZADACI ZA VJEBU

Ojaane grede
Primjer 1: Odredite dijagrame unutarnjih sila M, T i N!

Rjeenje:
reakcije

M dijagarm

T dijagram

N dijagram

KMLJ 06./07. 80
 ZADACI ZA VJEBU
Primjer 2: Odredite vrijednost sile u zadanom tapu!

Rjeenje:
reakcije

Vrijednost sile u 1=-204.1 kN

KMLJ 06./07. 81
 ZADACI ZA VJEBU
Primjer 3: Odredite vrijednost sile u zadanom tapu!

Rjeenje:
reakcije

Vrijednost sile u 1=-245.3 kN

KMLJ 06./07. 82
 ZADACI ZA VJEBU

Trozglobi okvir sa zategom

Primjer 1: Odredite grafiki M, T i N u presjeku t-t!

A
B
A

B
P
r
A+ Z
Z A
N
A+ Z
A+ Z

Z T
A
M tt A+ Z
r

Stvarni smjer unutarnjih sila

T=200 kN, N=-100 kN

M=0 Mtt + (A+Z)*r =0 Mtt= - (A+Z)*r (vlak gore)

KMLJ 06./07. 83