DRAF

MAC 2011

Infrastruktur dan Utiliti

Infrastruktur dan Utiliti

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa

Semenanjung Malaysia
KEMENTERIAN PERUMAHAN DAN KERAJAAN
TEMPATAN
Mac 2011
 Cetakan Pertama 2010
Hakcipta
Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia
Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan

Hakcipta terpelihara
Sebarang bahagian dalam laporan ini tidak boleh diterbitkan semula, disimpan dalam
cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk cara,
samada dengan cara elektronik, gambar rakaman dan sebagainya tanpa kebenaran
bertulis daripada Penerbit terlebih dahulu

ISBN 000-111-2222-33-4

Diterbitkan oleh:
Jabatan Perancangan Bandar dan Desa
Semenanjung Malaysia
Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan
Tel.: 03 2698 9211 Fax: 03 2963 3964 / 2694 1639
 i

ISI KANDUNGAN

1. Tujuan 1

2. Mengapa Garis Panduan ini diperlukan 1

3. Skop 1

4. Prinsip Perancangan 2

5. Garis Panduan Perancangan Tapak Pencawang Elektrik 3

6. Garis Panduan Perancangan Tapak Takungan Perkhidmatan Air 8

7. Garis Panduan Perancangan Tapak Loji Pengolahan Kumbahan 14

8. Garis Panduan Perancangan Tapak Loji Rawatan Termal 19

9. Garis Panduan Perancangan Tapak Infrastruktur Komunikasi 24

 1
1. TUJUAN

Garis panduan ini bertujuan membantu Bagi mengelakkan isu dan masalah
Pihak Berkuasa Negeri (PBN), pihak perletakan infrastruktur dan utiliti, garis
berkuasa perancang tempatan (PBPT) panduan yang bersepadu perlu
dan pemaju dalam perancangan disediakan sebagai panduan kepada
perletakan tapak pencawang elektrik, semua pihak yang berkepentingan ke
takungan perkhidmatan air, loji rawatan arah mencapai pembangunan mampan.
termal, loji pengolahan kumbahan dan
tapak infrastruktur komunikasi.
3. SKOP

Garis panduan ini merangkumi

2. MENGAPA GARIS PANDUAN
perancangan tapak bagi lima (5) sektor
INI DIPERLUKAN? utama infrastruktur dan utiliti iaitu:
Pada masa ini, negara sedang mengalami i. Pencawang Elektrik;
tekanan pembangunan terutama dalam ii. Takungan Perkhidmatan Air;
sektor perumahan, perniagaan dan iii. Loji Pengolahan Kumbahan;
perindustrian. Fenomena ini telah iv. Loji Rawatan Termal; dan
meningkatkan keperluan terhadap v. Infrastruktur Komunikasi.
penyediaan kemudahan infrastruktur dan
utiliti terutamanya bekalan elektrik, Garis panduan ini memberi penekanan
komunikasi, bekalan air, pelupusan sisa kepada aspek perletakan, , saiz, fungsi
pepejal dan perkhidmatan pembetungan. rizab dan reka bentuk. Syarat-syarat
terperinci bagi setiap sektor hendaklah
Isu perletakan pencawang elektrik, dirujuk kepada setiap agensi yang
infrastruktur komunikasi, kemudahan berkenaan. Sebagai contoh tapak
pembetungan serta pelupusan sisa pencawang elektrik hendaklah dirujuk
pepejal yang kurang terancang dan kepada syarat-syarat yang dikenakan
teratur telah memberi kesan negatif ke oleh Tenaga Nasional Berhad (TNB).
atas kualiti alam sekitar dan
kesejahteraan penduduk. Selain itu,
ketiadaan penyelarasan rangkaian utiliti-
utiliti tersebut telah mengakibatkan
pembaziran kos dan masa terutama
dalam kerja pembinaan dan
penyelenggaraan.
 2
4. PRINSIP PERANCANGAN iv. Kemudahsampaian dan
Aksesibiliti
Perancangan tapak untuk kemudahan
infrastruktur dan utiliti yang disediakan Perancangan tapak kemudahan
adalah berlandaskan beberapa prinsip perlulah di lokasi yang sesuai,
perancangan utama, iaitu: mempunyai aksesibiliti yang baik
dan mudah sampai untuk memberi
perkhidmatan yang efisyen serta
i. Teratur dan Sistematik mudah diselenggara.

Perancangan tapak kemudahan v. Keselesaan dan Keindahan

perlu dirancang secara bersepadu
dan sistematik. Kawasan tapak kemudahan perlu
dilandskap dengan elemen
ii. Keselamatan landskap yang bersesuaian,
mempunyai reka bentuk bangunan
Perletakan dan reka bentuk yang menarik dan harmoni dengan
infrastruktur dan utiliti perlu bangunan sekitar. Perletakannya
menekankan aspek keselamatan perlu sesuai dan tidak
dari segi kestabilan struktur tanah, menyebabkan kacau ganggu
zon penampan yang mencukupi kepada penduduk berhampiran.
dan anjakan bangunan yang
bersesuaian perlu disediakan bagi
memastikan keselamatan dan
kesihatan penduduk.

iii. Penjimatan dan Ekonomik

Perletakan tapak infrastruktur dan

utiliti perlu disediakan secara
bersepadu, mengambilkira
penjimatan kos di samping
ekonomik dari segi perlaksanaan
dan penyelenggaraan.
 3

5. TAPAK PENCAWANG 5.2 GARIS PANDUAN UMUM

ELEKTRIK
5.2.1 Perancangan Tapak

5.1 DEFINISI i. Tapak pencawang yang disediakan

Pencawang elektrik merupakan stesen
dalam sistem penjanaan, transmisi dan
pengagihan elektrik di mana voltan tinggi
disalurkan ke voltan lebih rendah atau
sebaliknya dengan menggunakan
transformer.
Penyediaan bekalan elektrik hendaklah
mengikut keperluan dan permintaan bagi
kegunaan domestik, perdagangan dan
industri.
hendaklah bebas dari sekatan dan
tuntutan undang-undang seperti
gadaian, pajakan, atau syarat-
syarat khas yang dikenakan.
ii. Pihak TNB perlu mengenalpasti
kawasan tadahan tenaga (sumber
bekalan) untuk memudahkan
perancangan masa hadapan. Pelan
jaringan bekalan elektrik dan
kawasan perkhidmatan perlu
disediakan.

Pencawang elektrik terdiri dari 4 kategori iii. Pencawang elektrik perlu

berdasarkan fungsi serta jumlah kapasiti disediakan oleh Pemaju/Pengguna.
yang disalurkan iaitu: Tapak serta bangunan pencawang
elektrik perlu diserah kepada TNB
i. Pencawang Masuk Utama (PMU) dengan harga nominal saja.

ii. Pencawang Pembahagian Utama

(PPU)

iii. Stesyen Suis Utama (SSU)

iv. Pencawang Elektrik (P/E)

Pencawang masuk utama

275/132/33/11 KV G.I.S serta
275 KV A.I.S Switchyard
 4
5.2.2 Lokasi
iii. Pemilihan pokok untuk tujuan
i. Pembinaan Pencawang Masuk landskap hendaklah sesuai dan
Utama (PMU) tidak sesuai menepati fungsi, lokasi dan
berhampiran dengan kawasan kesesuaian tanah.
perumahan, kawasan lapang dan
kemudahan awam. iv. Hendaklah mengekalkan keadaan
topografi asal tanah, pemotongan
ii. Perletakan tapak pencawang minimum hanya untuk tujuan
hendaklah di kawasan yang rata penyediaan jalan dan penyediaan
dan separas atau hampir dengan struktur terbabit sahaja.
permukaan jalan raya.

iii. Mestilah ditempatkan di atas paras

banjir, jauh dari loji kumbahan
atau tempat pembuangan sampah.

iv. Tidak sesuai ditempatkan di

kawasan lapang kerana ia
menimbulkan masalah kacau
ganggu dari segi keselamatan dan
estatik.

v. Tapak pencawang elektrik perlu

ditempatkan berdekatan dengan
beban pengguna.

Contoh sebuah pencawang elektrik di Presint 11, Putrajaya

5.2.3 Rekabentuk yang menyamai binaan sebuah rumah, lengkap berpagar
Bangunan/Tapak dan berlanskap.

i. Reka bentuk bangunan hendaklah

bersesuaian dengan bangunan
bersebelahan serta kawasan
persekitarannya.

ii. Reka bentuk disesuaikan dengan

saiz dan fungsi tapak pencawang.
 5
5.3 GARIS PANDUAN KHUSUS Jadual 1: Anggaran Permintaan
Pengguna bagi premis
5.3.1 Perancangan Tapak domestik dan perniagaan

Anggaran Permintaan
i. Penyediaan pencawang elektrik Jenis premis
adalah berasaskan kepada (seunit)
Minima Biasa Maksima
(kW) (kW) (kW)
anggaran permintaan pengguna
mengikut keperluan domestik, Premis Domestik (seunit)
perniagaan dan industri, tertakluk Rumah pangsa kos
kepada keperluan TNB. rendah/ rumah 1.5 2 3
teres satu tingkat
ii. Jadual 1 menunjukkan anggaran Rumah Teres 2
jumlah permintaan bagi premis tingkat / 3 4 5
domestik dan perniagaan. Nilai pangsapuri
anggaran permintaan berbeza Rumah berkembar
3 5 7
1 tingkat
yang ditunjukkan adalah
berdasarkan lokasi pengguna di Rumah sesebuah 1
tingkat /
sekitar kawasan perkhidmatan TNB 5 7 10
kondominium 3
di Semenanjung Malaysia. bilik
Banglo 2 tingkat /
iii. Kawasan dengan kecerunan kondominium 8 12 15
melebihi 300 adalah tidak mewah
dibenarkan. Bagi kawasan cerun Premis perniagaan
antara 50300, pengawalan oleh Kedai 1 tingkat 5 10 15
pemaju diperlukan untuk Rumah kedai 2
melakukan kerja-kerja tingkat 15 20 25
pemotongan, meningkatkan Rumah kedai 3
kestabilan cerun dan membina 20 30 35
tingkat
benteng atau tembok penahan di
Rumah kedai 4
tepi cerun. tingkat
25 35 45

Rumah kedai 5 30 40 55
iv. Maklumat terperinci penyediaan
tingkat
tapak pencawang elektrik perlu
Sumber: Electricity Supply Application Handbook
merujuk kepada Electricity Supply (ESAH),2001
Application Handbook (ESAH) TNB
Nota: Nilai permintaan yang muktamat adalah
dan tertakluk kepada perubahan tertakluk kepada hasil kajian profil bebanan
terkini. terkini.
 6
5.3.2 Reka Bentuk viii. Laluan masuk untuk pengurusan
Bangunan/Tapak dan penyelenggaraan perlu
disediakan berasingan dan
i. Kategori, jenis dan keluasan tapak memenuhi syarat yang ditetapkan
pencawang elektrik mengikut oleh Jabatan Kerja Raya.
jumlah beban pengguna adalah
seperti di Jadual 2. Jadual 2: Jenis dan Saiz Tapak
Pencawang
ii. Keluasan tapak adalah bergantung Kategori Jenis
Keluasan
kepada saiz bangunan dengan Tapak
anjakan yang diperlukan oleh Gas Insulated
pihak berkuasa tempatan. Switchgear
(GIS) tanpa 60.0 m x 80.0 m
iii. Bagi perumahan atau kedai deret, Pencawang outdoor
Masuk Utama switchyard
tapak pencawang elektrik perlu
(PMU)
dipisahkan dengan jalan, lorong Air Insulated
132/33/11kV Switchgear
tepi atau lorong belakang.
(AIS) dengan 130 m x 130 m
outdoor
v. Bangunan perlu dianjakkan switchyard
sekurang-kurangnya 3 meter dari
Pencawang
sempadan tapak. Bagi sempadan Pembahagian
Jenis Indoor 46.0 m x 46.0 m
yang menghadap jalanraya Utama (PPU)
anjakan bangunannya ialah 6 a. 33/11 kV 130.0 m x 130.0
meter (Rujuk Rajah 1). Jenis Outdoor
m
b. 22/11 kV

vi. Ketinggian bangunan tidak Stesyen Suis

melebihi 9 meter atau tidak Utama (SSU)
melebihi ketinggian bangunan a. 33 Kv Conventional 31.0 m x 31.0 m
berhampiran bertujuan untuk b. 22 kV
menyelaraskannya dengan c. 11 Kv
pembangunan persekitaran.
14.63m x
Single Chamber
14.63m
vii. Bilik Perjangkaan perlu disediakan Pencawang
sebagai salah satu bilik pencawang Elektrik (P/E)
Double 17.68m x
elektrik untuk pengguna kuasa a. 11/.415 kV Chamber 14.63m
besar.
b. 22/.415 kV
Compact
5.0 m x 5.0 m
Substation

Sumber: Electricity Supply Application Handbook

(ESAH),2001
 7
ix. Saliran perparitan perlu xi. Kawasan sekitar hendaklah
disambungkan dengan sistem dilandskap supaya tidak terlalu
perparitan berhampiran. menonjol daripada pembangunan
di persekitarannya.

x. Bertutup dan berpagar untuk xii. Rajah 1 menunjukkan contoh

mengadang pandangan yang tidak rekabentuk dan anjakan sebuah
elok serta menjamin keselamatan tapak pencawang elektrik bersaiz
penduduk. 50 kaki x 50 kaki.

Rajah 1: Contoh Pelan Tapak Pencawang Elektrik Jenis Single Chamber

bersaiz 50 kaki x 50 kaki

Anjakan belakang
dan tepi 3 meter

Bangunan
pencawang

Anjakan hadapan
6 meter

Parit yang disambungkan

ke sistem parit sedia ada

Laluan masuk
Sumber: Electricity Supply Application
Handbook (ESAH),2001
 8
6 TAPAK TAKUNGAN 6.2 GARIS PANDUAN UMUM
PERKHIDMATAN AIR
6.2.1 Perancangan Tapak
6.1 DEFINISI
Perancangan tapak untuk kemudahan
Bahagian ini merangkumi perancangan bekalan air perlu mengambilkira:
bagi penyediaan rizab tanah yang
mencukupi untuk menempatkan i. Anggaran kadar permintaan air
takungan perkhidmatan air (service harian.
reservoirs), stesen pengepam (pumping
station) dan tangki sedutan (suction ii. Lokasi, kuantiti dan tekanan di
cisterns) bagi menampung keperluan dalam sistem bekalan air sedia
bekalan air bagi sesuatu kawasan ada.
pembangunan.
iii. Keperluan bagi takungan
Perancangan terperinci berkaitan perkhidmatan atau takungan
penyediaan bekalan air boleh dirujuk perkhidmatan terpusat (central
kepada: service reservoir) di tapak seperti
yang diarahkan oleh Pemegang
i. Peruntukan-peruntukan dan Lesen Pengagihan Air (Water
piawaian yang digariskan di dalam Distribution Licensee WDL)
Kaedah-kaedah Industri
Perkhidmatan Air (Retikulasi Air dan iv. Keperluan bagi penyediaan sistem
Pemasangan Paip) 2010; pengepam untuk penyaluran air ke
kawasan pembangunan serta
ii. Uniform Technical Guideline for pengagihan air ke seluruh
Water Supply Distribution and rangkaian retikulasi luaran
Plumbing System 2010. takungan perkhidmatan air di
dalam kawasan pembangunan
tersebut.

v. Langkah untuk mengoptimumkan

kos jangka hayat (life cycle cost).

Contoh takungan perkhidmatan air dan stesen pengepam

kapasiti 4.5 ml (1.0 MG) di Presint 11 Putrajaya. Ia
mempunyai tapak berbentuk segi empat, dilengkapi
dengan jalan masuk, berpagar dan berlanskap.
 9
vi. Perlaksanaan langkah-langkah 6.2.3 Bentuk Topografi
penjimatan dan kecekapan
penggunaan tenaga. i. Cerun terekabentuk (engineered
slope) hendaklah diletakkan di
vii. Pemantauan dan pengawalan dalam lot yang dikhaskan bagi
pengagihan bekalan air yang takungan perkhidmatan air, tangki
mematuhi piawaian yang sedutan dan stesen pengepam
ditetapkan. untuk kemudahan
penyelenggaraan.
6.2.2 Lokasi
ii. Jika wujud keadaan topografi yang
Pihak pemaju perlu berunding terlebih ketara di dalam kawasan
dahulu dengan WDL untuk memastikan pembangunan tersebut dengan
tapak yang sesuai bagi takungan ketinggian melebihi 30 meter
perkhidmatan luar dalam kawasan maka zon kawalan tekanan
pembangunan. mengikut ketinggian perlu
dilaksanakan.
Kawasan untuk takungan perkhidmatan,
stesen pengepam dan tangki sedutan
hendaklah:

i. Ditempatkan di aras yang optimum

untuk memastikan bekalan air
dapat disediakan kepada semua
premis.

ii. Di kawasan yang mendatar dan

tidak bercerun.

iii. Seboleh-bolehnya di kawasan

berbentuk segi empat
(rectangular).

iv. Menyediakan jalan masuk berturap

sekurang-kurangnya 6 meter lebar
dan 1 meter bahu jalan di kiri dan
Contoh takungan perkhidmatan air jenis
kanan menara

v. Kecerunan jalan hendaklah tidak

melebihi 10%.
 10
6.2 GARIS PANDUAN KHUSUS Sambungan..
Purata Permintaan
Jenis Premis-Premis
Air Harian (Liter)
6.3.1 Perancangan Tapak
Industri sederhana 50,000/hektar

Keperluan bekalan air dalam sesuatu Industri ringan 33,000/hektar

pembangunan ditentukan berdasarkan Pejabat / kompleks / 1000/100m
kepada anggaran jumlah permintaan air perdagangan (penggunaan
domestik)
harian. Jumlah ini dikira berdasarkan
kepada pelan susun atur yang Pusat atau Dewan Komuniti 1000/100m
dicadangkan bagi permohonan kebenaran Hotel 1500/bilik
merancang. Ianya mengikut kadar Institusi pendidikan (selain 100/pelajar
permintaan pelbagai jenis premis seperti sekolah dan tadika)
di Jadual3. Sekolah/tadika 50/pelajar

Sekolah asrama penuh/ institusi 250/pelajar

Jadual 3: Anggaran Purata Permintaan pelajaran tinggi berasrama
Air mengikut Jenis Premis Hospital 1500/katil
Purata Permintaan
Jenis Premis-Premis Masjid atau tempat ibadat 50/orang
Air Harian (Liter)
Penjara 250/orang
Rumah teres kos rendah / rumah 1100/unit
pangsa kos rendah Kem Tentera 250/orang
Rumah teres setingkat / Rumah 1300/unit Terminal bas 900/ruang
Kos Rendah/ rumah pangsa kos perkhidmatan
rendah dan sederhana
Kios petrol (dengan tempat 50,000/unit
Rumah teres dua tingkat / rumah 1500/unit mencuci kereta)
pangsa kos tinggi / pangsapuri /
rumah bandar Kios petrol (tanpa tempat 10,000/unit
mencuci kereta)
Rumah Berkembar/ kelompok 2000/unit
Stadium 55/orang
Banglo / kondominium 2000/unit
Padang golf 1000/100m
Pasar basah 1500/gerai
Gudang 1500/unit
Pasar kering 450/gerai
Restoran 25/m
Rumah kedai (satu tingkat)/ 2000/unit
kedai kos rendah Lapangan terbang 25/penumpang

Rumah kedai (dua tingkat) 3000/unit Premis yang lain Permintaan air
seperti yang
Rumah kedai (tiga tingkat) 4100/unit dianggarkan oleh
pemaju atau pemilik
Rumah kedai (empat tingkat) 4550/unit

Bengkel industri ringan 1500/unit Sumber: Jadual Keempat, Kaedah 11 Penjadualan

Kadar Permintaan Air Untuk Perancangan
Bengkel berkembar/ banglo 1500/unit Sistem Retikulasi Air Luaran.
Industri berat 65,000/hektar
 11
6.3.2 Rekabentuk Jadual 4: Keluasan minimum tapak untuk
Bangunan/Tapak kombinasi tangki sedutan,
stesen pengepam dan takungan
i. Rizab diperlukan bagi menampung perkhidmatan air
takungan-takungan air
perkhidmatan, stesen pam dan Keperluan Air Luas Kawasan
tangki-tangki sedutan selain untuk (liter/hari) (Minimum)
menyediakan akses kenderaan dan < 227,000 23 m x 54 m
pemeriksaan serta penyelenggaraan. 227,001 454,000 27 m x 59 m
454,001 680,000 32 m x 63 m
ii. Jarak anjakan dari tepi struktur
680,001 900,000 32 m x 63 m
bangunan ke sempadan tapak adalah
sekurang-kurangnya 6 meter untuk 900,001 1,135,000 32 m x 68 m
takungan perkhidmatan air atas 1,135,001 2,270,000 36 m x 81 m
tanah dan 9 meter untuk takungan 2,270,001 3,405,000 41 m x 90 m
perkhidmatan air jenis menara. 3,405,001 6,810,000 45 m x 104 m
6,810,001 50 m x 130 m
iii. Jarak minimum antara 2 struktur 13,620,000
binaan adalah sekurang-kurangnnya > 13,620,000 Dikenalpasti oleh
3 meter. Certifying Agency (CA)
dengan luas minimum
iv. Saiz minimum tapak ialah seperti 50m x 150m
yang ditunjukkan di Jadual 4 hingga Sumber: Jadual B.2: Luas kawasan minima tapak
Jadual 7. tangki untuk kombinasi tangki sedutan,
stesen pengepam dan takungan
perkhidmatan air- Uniform Guidelines 2010
Nota: Keluasan tidak termasuk ruang pejabat,
stor, tandas dan kuaters

Contoh takungan perkhidmatan air jenis

menara
 12
Jadual 5: Keluasan Minimum Tapak Jadual 6: Keluasan Minimum Tapak
Untuk Kombinasi Tangki untuk perkhidmatan
Sedutan dan Stesen Pengepam takungan air (square
Keperluan Air footprint)
Luas Kawasan
(liter/hari) Luas Kawasan
< 227,000 18 m x 23 m Kapasiti Takungan Takungan Takungan
227,001 454,000 23 m x 27 m Rendah Tinggi

454,001 680,000 23 m x 27 m < 227,000 19 x 19 25 x 25

680,001 900,000 27 m x 32 m 227,001 454,000 22 x 22 28 x 28

900,001 1,135,000 32 m x 36 m 454,001 680,000 24 x 24 30 x 30

1,135,001 2,270,000 36 m x 41 m 680,001 900,000 26 x 26 32 x 32

2,270,001 3,405,000 41 m x 50 m 900,001 1,135,000 28 x 28 34 x 34

3,405,001 6,810,000 54 m x 59 m 1,135,001 30 x 30 36 x 36

2,270,000
6,810,001 68 m x 72 m
13,620,000 2,270,001 34 x 34 44 x 44
3,405,000
> 13,620,000 Perlu kelulusan
Certifying Agency (CA) 3,405,001 44 x 44 55 x 55
dengan luas Minimum 6,810,000
81 m x 88 m 6,810,001 57 x 57 71 x 71
13,620,000
Sumber: Jadual B.3 Keluasan Minimum Tapak Untuk
> 13,620,000 Jarak anjakan dari tepi
Kombinasi Penyedut Tadah dan Stesen
Pengepam struktur adalah 6m
(min) untuk
Nota: Keluasan tidak termasuk pejabat, stor, tandas perkhidmatan air atas
dan kuaters tanah dan 9m untuk
takungan perkhidmatan
air jenis menara

Sumber: Jadual B.4 Lokasi minimum dimensi untuk

perkhidmatan takungan air (sqare
footprint)- Uniform Technical Guidelines
2010

Stesen pengepam digunakan dalam pelbagai sistem

infrastruktur seperti sistem bekalan air, saliran tanah
rendah dan penyingkiran kumbahan
 13
Jadual 7: Lokasi minimum dimensi
untuk perkhidmatan
takungan air (circular
footprint)
Luas Kawasan
Kapasiti Takungan Takungan Takungan
Rendah Tinggi
< 227,000 20 x 20 26 x 26
227,001 454,000 23 x 23 29 x 29
454,001 680,000 26 x 26 32 x 32
680,001 900,000 27 x 27 34 x 34
900,001 1,135,000 29 x 29 35 x 35
1,135,001 33 x 33 42 x 42
2,270,000
2,270,001 37 x 37 48 x 48
3,405,000
3,405,001 49 x 49 60 x 60
6,810,000
6,810,001 68 x 68 77 x 77
13,620,000
> 13,620,000 Tertakluk kepada
setback 6.0 m daripada
tepi asas struktur untuk
sebuah takungan tanah
dan 9.0 m untuk satu
struktur takungan yang
tinggi

Sumber: Jadual B.5 Lokasi minimum dimensi untuk

perkhidmatan takungan air (circular
footprint)- Uniform Technical Guidelines
2010
 14
7. LOJI PENGOLAHAN ii. Proses Unit Kimia
KUMBAHAN (LPK)
Kaedah rawatan penyingkiran atau
penukaran bahan cemar dengan
7.1 DEFINISI
penambahan bahan kimia meliputi
pemendakan, penjerapan dan
Rekabentuk rangkaian paip, stesen pam
penyahjangkitan.
dan loji rawatan kumbahan adalah
berdasarkan kepada anggaran terhadap
iii. Proses Unit Biologi
kadar aliran isipadu yang dijangka untuk
dibawa, dipam dan dirawat. Ianya perlu
Kaedah menghilangkan bahan cemar
mencukupi untuk menampung keperluan
melalui aktiviti biologi yang mana bahan
kawasan pembetungan semasa dan masa
organik terbiodegradasikan ditukar
hadapan.
kepada gas-gas yang dilepaskan ke
udara dan tisu sel disingkirkan secara
LPK yang dikategorikan mengikut kapasiti
pemendapan.
adalah berdasarkan kesetaraan penduduk
(population equivalent, PE) iaitu:

i. Kelas 1 : < 1000 PE 7.2 GARIS PANDUAN UMUM

ii. Kelas 2 : 1001 5000 PE
iii. Kelas 3 : 5001 20000 PE 7.2.1 Perancangan Tapak
iv. Kelas 4 : > 20000 PE
i. Cadangan penyediaan LPK perlu
PE ialah anggaran penggunaan mematuhi syarat yang ditetapkan
kemudahan pembetungan dan bukanlah oleh Malaysian Sewerage Industry
satu ukuran penduduk. Guidlines (MSIG), Volume IV:
Sewerage treatment Plants.
Kaedah-kaedah rawatan kumbahan boleh
diklasifikasikan kepada: ii. Cadangan LPK ditentukan sebagai
kerja sementara atau tetap,
i. Operasi Unit Fizikal tertakluk kepada pengesahan
kajian perancangan tadahan
Kaedah rawatan, yang menggunakan pembetungan.
aplikasi kekuatan fizikal untuk merawat
kumbahan meliputi pemeriksaan, iii. Menyediakan Kajian Penilaian
pencampuran, pemberbukuan, Kesan Alam Sekitar (EIA) tertakluk
pemendapan, penurasan dan kepada keperluan Suruhanjaya
pengapungan. Perkhidmatan Air Negara (SPAN).
 15
iv. Semua pemajuan mestilah 7.2.3 Rekabentuk tapak
mematuhi dasar-dasar Jabatan
Alam Sekitar. i. Mengambilkira faktor reka bentuk,
ruang landskap, ruang
penyelenggaraan yang serasi
7.2.2 Lokasi dengan perancangan persekitaran.

i. Di kawasan yang paling rendah ii. Dilandskap dengan pokok yang

untuk memudahkan sistem saliran. bersesuaian sebagai adangan
visual dan pengindahan kawasan.
ii. Berhampiran dengan sumber air
yang boleh menerima air yang iii. Mempunyai sistem parit yang
telah dibersihkan. mencukupi dan jalan masuk dari
jalan berhampiran.
iii. Kawasan rata serta tidak
bertakung air atau kawasan yang iv. Mempunyai bentuk tapak yang
mempunyai sedikit kecerunan berfungsi dan ekonomik.
untuk membantu pengaliran
kumbahan secara semulajadi. v. Diletakkan jauh dari bangunan
yang didiami bagi mengurangkan
iv. Kawasan yang tidak mempunyai gangguan terhadap penduduk.
struktur tanah lembut, tanah liat,
bekas lombong dan di kawasan vi. Hendaklah menunjukkan cadangan
mudah banjir. lokasi takungan air untuk effluen
buangan dan saliran air keluar.
v. Jauh dari tempat ibadat,
perkuburan, padang permainan
dan tempat makan.

vi. Kawasan di mana paip kumbahan

mudah untuk disambung ke tapak
loji.

vii. Bebas dari pencemaran, gangguan

bunyi bising, bau, haba (heat),
rasa, warna dan gegaran.

Loji pengolahan kumbahan yang disediakan perlu

dipastikan mampu menampung keperluan semasa dan
akan datang
 16
7.3 GARIS PANDUAN KHUSUS Jadual 8: Cadangan Jumlah Kesetaraan
Penduduk Mengikut Jenis
7.3.1 Perancangan Tapak Premis

i. Tangki septik individu boleh Jenis Premis Cadangan

kesetaraan
dipertimbangkan untuk
penduduk (PE)
pembangunan perumahan atau
Perumahan 5 / unit rumah
perniagaan yang mempunyai PE
Komersial 3 / 100m2 dari luas
sehingga 150. Termasuk pejabat, lantai kasar
komplek membeli belah,
ii. Suatu pembangunan perlu hiburan, pusat rekreasi,
disambungkan ke sistem restoran, cafeteria dan
teater
pembentungan awam jika ianya Sekolah/Institusi
berada dalam lingkungan jarak 30 Pengajian:
meter. Sekolah/ institusi 0.2 /murid
harian
iii. Untuk pembangunan yang melebihi Asrama penuh 1 /murid
Sebahagian Asrama 0.2/ murid harian
30 unit dengan purata kepadatan dan harian 1 /murid asrama
rumah lebih dari 25 orang per
hektar, LPK perlu disediakan. Hospital 4 /katil
Hotel dengan 4 / bilik
kemudahan tempat
iv. Pengukuran jumlah kesetaraan
makan dan dobi.
penduduk boleh dibuat mengikut Kilang, tidak termasuk 0.3 /kakitangan
jenis premis seperti yang air yang diproses
ditunjukkan di dalam Jadual 8. Pasar basah 3 /gerai
Pasar kering 1/ gerai
Stesen minyak/servis 15 / tandas
Terminal bas 4 /petak bas
Terminal teksi 4 / petak teksi
Masjid/gereja/kuil 0.2 /orang
Stadium 0.2/orang
Kolam renang/kompleks 0.5 / orang
sukan
Tandas Awam 15 /tandas
Lapangan terbang 0.2 /penumpang
0.3 / kakitangan
Kedai Dobi 10 /mesin
Penjara 1 /orang
Padang Golf 20 /lubang
Sumber: MSIG,Volume IV: Sewerage treatment Plants,
2009.
LPK yang dilengkapi dengan peralatan mekanikal.
 17
7.3.2 Keluasan Tapak iii. Keluasan yang ditunjukkan tidak
termasuk zon penampan di
i. Keluasan tapak LPK adalah sekelilingnya tetapi telah merangkumi
berasaskan kepada proses rawatan jarak anjakan bangunan dan laluan di
yang digunakan serta mengambil dalam kawasan loji.
kira berbagai kriteria reka bentuk
yang lain. iv. LPK Kelas 3 dan 4 dilengkapi dengan
sistem mekanikal. Sistem ini
ii. Jadual 9 menunjukkan jumlah digunakan dalam kawasan
keluasan LPK berdasarkan kepada pembangunan biasa dan juga
jumlah kesetaraan penduduk (PE). kawasan bandar.
Keluasan tapak LPK yang lebih
terperinci perlu merujuk kepada v. Bagi LPK yang menggunakan sistem
Malaysian Sewerage Industry rawatan aerated lagoon dan
Guidlines (MSIG), Volume IV: stabilisation ponds keluasan kawasan
Sewerage treatment Plants. yang diperlukan adalah lebih besar.

Jadual 9: Keluasan Tapak LPK vi. Keluasan yang ditetapkan adalah

Penduduk Keluasan berdasarkan kepada anggaran
Jenis
Setara (PE) bahawa bentuk tapak adalah segi
Kelas 1 100 - 1000 210 m2 (0.052 ekar) empat dan rata. Bagi tapak yang tidak
hingga sempurna seperti bentuk yang tidak
1070 m2 (0.264 ekar)
sekata atau tanah yang bercerun,
Kelas 2 1100 5000 1115 m2 (0.276 ekar) kawasan tambahan mungkin
hingga diperlukan.
3076 m2 (0.76 ekar)

Kelas 3 5001- 20000 0.31 hektar (0.76 ekar)

(dengan hingga
7.3.3 Zon Penampan
sistem 1.19 hektar (2.95 ekar)
mekanikal)
i. Zon penampan LPK boleh
Kelas 4 20001 - 1.19 hektar (2.95 ekar) digunakan untuk berbagai
(dengan 450000 hingga
sistem 9.36 hektar (23.14
kegunaan seperti rizab longkang,
mekanikal) ekar) jalan atau rizab utiliti. Walaupun
begitu langkah keselamatan serta
Sumber: MSIG, Volume IV: Sewerage treatment mengawal bau dan bunyi bising
Plants, 2009. perlu diambil.
 18
ii. Bangunan kekal yang didiami tidak Jadual 10:Lebar Minimum Zon Penampan
dibenarkan di kawasan zon Jenis Lebar Minimum
penampan. Pembangunan Zon Penampan
Perumahan/ 30m dari sempadan lot LPK
iii. Keperluan zon penampan adalah perniagaan
seperti yang ditunjukkan di Jadual Industri 20m dari sempadan lot LPK
10 dan Rajah 2. Sistem tertutup/ 10m dari sempadan lot LPK
tertanam
Sumber: Malaysian Sewerage Industry Sistem tertutup/ 30 meter dari sempadan lot LPK
Guidlines, Volume IV: Sewerage treatment tertanam bagi
Plants, 2009 bangunan tinggi

Rajah 2: Keperluan Zon Penampan Mengikut Jenis Pembangunan

 19
8. TAPAK LOJI RAWATAN
TERMAL
ii. Gasification
8.1 Definisi
Teknologi merawat sisa pepejal yang
Loji rawatan termal merupakan satu menggunakan haba di mana udara dan
teknik merawat sisa pepejal dengan oksigen yang dibekalkan di dalam relau
menggunakan haba untuk mengurai sisa- adalah tidak mencukupi untuk
sisa organik (sisa makanan, plastik, pembakaran berlaku.
kertas, kayu dan sebagainya) kepada abu
yang lebih stabil dan isipadunya iii. Pyrolysis
berkurangan sehingga 90 peratus dan
beratnya berkurangan sehingga 80 Teknologi merawat sisa pepejal yang
peratus. menggunakan haba dengan tanpa bekalan
oksigen.

8.2 JenisJenis Proses Rawatan

Termal

Proses rawatan termal terbahagi kepada

3 iaitu:
i. Incineration
ii. Gasification
iii. Pyrolysis

i. Incineration

Teknologi merawat sisa pepejal yang

menggunakan haba di mana udara dan
oksigen di dalam relau adalah
mencukupi. Teknologi rawatan
incineration terdiri daripada:-
Barrel
Moving Grate/ Stroker
Fixed Grate
Rotary Kiln
Fluidised Bed
Specialised Incenerator Rekabentuk loji rawatan termal yang unik di Vienna,
Austria.
 20
8.2 Garis Panduan Umum 8.2.2 Pemilihan Tapak

8.2.1 Prinsip Perancangan i. Mengikut kesesuaian lokasi, jenis

loji rawatan termal, kapasiti,
i. Tapak dan struktur loji rawatan bahan-bahan pembakaran serta
termal disesuaikan dan saiz loji.
disepadukan dengan persekitaran.
ii. Tapak loji rawatan termal boleh
ii. Tidak menjejaskan nilai estatika disyorkan di tapak pelupusan sedia
kawasan. ada.

iii. Tidak memberi kesan negatif ke iii. Terdapat tiga saiz tapak loji
atas pembangunan lain di kawasan rawatan termal iaitu kecil,
sekitar. sederhana dan besar seperti dalam
Jadual 11.
iv. Disediakan kemudahan
infrastruktur yang mencukupi dan
iv. Perincian teknikal pembinaan loji
efisien.
rawatan termal hendaklah merujuk
v. Perlu Kajian Penilaian Kesan Alam dan mematuhi garis panduan,
Sekitar (EIA) dan Kajian Penilaian syarat dan peraturan oleh
Kesan Sosial (SIA). jabatan/agensi berkaitan.

Jadual 11 : Keluasan Tapak Mengikut

Kapasiti loji rawatan termal

Saiz loji Keluasan

Kapasiti rawatan Tapak
termal
< 200 tan Kecil 0.4 2 hek
(1 5 ek)
200-400 Sederhana 35 40 hek
tan (10 hek - loji)
> 400 tan Besar 60 hek
(10 hek -loji)
Loji pembakaran yang tertutup dan efisyen dapat Sumber : Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara, 2010
mengurangkan pencemaran udara dan alam sekitar
 21
8.3 Garis Panduan Khusus

Garis panduan khusus loji rawatan termal

mengikut saiz adalah seperti di Jadual
12.

Kapasiti muatan bagi setiap unit loji rawatan termal

bergantung kepada saiz tapak incinerator tersebut
 22
Jadual 12: Garis Panduan Khusus Loji Rawatan Termal Mengikut Saiz

Saiz Loji Rawatan Landskap dan

Lokasi Kapasiti Bahan Buangan Reka Bentuk Bangunan/Kawasan Laluan Masuk
Termal Zon Penampan

Kecil Untuk kawasan perumahan, Tidak melebihi tan Sisa-sisa domestik sahaja
200 Jenis tertutup, non-integrated dan mempunyai Mengambilkira peruntukan Akta Perancangan Bandar Disyorkan di antara 12-15
sebaik mungkin di kawasan sehari. seperti sampah sarap, sisa- serombong bagi kawalan pencemaran sekurang- dan Desa 1976 [Akta 172] berkaitan perintah meter (40-50 kaki) lebar
Keluasan tapak: sisa makanan, plastik dan kurangnya 30 meter tinggi atau mengikut ketinggian
0.42 hektar rata supaya salur utiliti seperti pemeliharaan pokok.
saluran paip dan penyedut Mungkin dilengkapi dengan kertas yang tercemar garden dan struktur yang diperakui oleh Jabatan Alam Sekitar. Dilandskap 2.1-2.7 meter (7-9
(15 ekar) Zon penampan sekurang-kurangnya 10 meter lebar
sampah sarap dapat berfungsi Heat Recovery System waste, sisa buangan kaki) di kiri dan kanan jalan.
sempurna. (HRS). binatang dan pertanian. atau jarak yang dibenarkan oleh Jabatan Alam Sekitar.
Ianya boleh digunakan sebagai tempat meletak
Diletakkan berhampiran jalan Penggunaan semula haba kenderaan dan kawasan lapang untuk tujuan rekreasi.
utama untuk mengurangkan melalui HRS memerlukan
masa dan kos pengangkutan. sekurang-kurangnya 100 tan 10% hendaklah dihijaukan dan 90% dikekalkan
sisa pepejal sehari. untuk laluan physical buffer.
Penggunaan tanah yang
hendaklah diwartakan mengikut seksyen 62, Kanun
minimum dalam kawasan Tanah Negara.
pembangunan untuk
menjimatkan kos pengambilan
tanah.

Sisa pepejal dibakar di dalam relau

incinerator yang boleh
mengendalikan 15 tan sampah
setiap jam.
Kawasan sekitar tapak loji rawatan termal boleh digunakan sebagai
ruang rekreasi dan juga tempat letak kereta untuk kegunaan awam.

Sederhana Sebaik mungkin di kawasan 200 400 tan sehari. Terdiri daripada bahan-bahan Sesuai dengan persekitaran, cuaca dan Mengambilkira peruntukan Akta Perancangan Bandar Disyorkan di antara 1518
rata supaya salur utiliti seperti buangan domestik dan sisa- perancangan kawasan pembangunan. dan Desa 1976 [Akta 172] berkaitan perintah meter (5060 kaki) lebar
Keluasan tapak: Dilengkapi dengan Heat sisa pepejal.
3540 hektar bagi saluran paip dan penyedut pemeliharaan pokok.
sampah sarap dapat berfungsi Recovery System (HRS). Mempunyai serombong bagi kawalan pencemaran Dilandskap 2.1-2.7 meter (7-9
setiap 100,000 Jarak zon penampan sekurang-kuranya 500m dari
sempurna. sekurang-kurangnya 30 meter tinggi atau mengikut kaki) di kiri dan kanan jalan.
orang - 10 hektar
ketinggian dan struktur yang diperakui oleh Jabatan kawasan kediaman atau tertakluk kepada jarak yang
dikhaskan untuk Sesuai disediakan diperingkat Alam Sekitar. dibenarkan oleh Jabatan Alam Sekitar. 10% dihijaukan
tapak loji dengan
daerah. dan 90% boleh dikekalkan untuk physical buffer.
jangka hayat 20 Loji pembakaran disepadukan dengan tapak
tahun. Lokasi perlulah sehampir penimbusan. Zon penampan perlu ditutup kepada orang awam serta
mungkin dengan punca sisa berpagar untuk keselamatan.
pepejal tersebut bagi
Tapak loji rawatan
mengurangkan kos
termal perlu
pengangkutan, kos
mempunyai zon
penyambungan utiliti (air dan penampan yang
elektrik) dan kos penyediaan sesuai dan 10%
jalan masuk. Perjalanan jauh daripadanya
juga boleh meningkatkan risiko dihijaukan.
tumpahan leachate.

Rajah menunjukkan jarak zon penampan yang perlu disediakan di

antara tapak loji rawatan termal dengan jalanraya..
 23

Sambungan..

Saiz Loji Rawatan Landskap dan

Lokasi Kapasiti Bahan Buangan Reka Bentuk Bangunan/Kawasan Laluan Masuk
Termal Zon Penampan

Besar Sebaik mungkin di kawasan Melebihi 400 tan sehari. Terdiri daripada bahan- Sesuai dengan persekitaran, cuaca dan perancangan Mengambilkira peruntukan Akta Perancangan Bandar Disyorkan di antara 20 - 36
rata supaya salur utiliti seperti bahan buangan domestik kawasan pembangunan. dan Desa 1976 [Akta 172] berkaitan perintah meter (66 120 kaki) lebar
Keluasan tapak: Dilengkapi dengan Heat
saluran paip dan penyedut dan sisa-sisa pepejal. pemeliharaan pokok.
60 hektar - 10 Recovery System (HRS). Loji pembakaran disepadukan dengan tapak Dilandskap minimum 2.7 meter
sampah sarap dapat berfungsi
hektar dikhaskan Loji rawatan toxic penimbusan. Zon penampan disyorkan 200500 meter lebar atau (9 kaki) di kiri dan kanan jalan.
sempurna.
untuk tapak loji Industrial Waste perlu jarak yang dibenarkan oleh Jabatan Alam Sekitar. 10 %
dengan jangka Jauh dari orang ramai, kawasan dibina berasingan Mempunyai serombong bagi kawalan pencemaran wajib dihijaukan dan 90 % boleh dikekalkan untuk
hayat 20 tahun. warisan, mempunyai nilai dengan loji rawatan sekurang-kurangnya 30 meter tinggi atau mengikut physical buffer.
aestetik, kawasan sensitif alam termal. Ianya ketinggian dan struktur yang diperakui oleh Jabatan
sekitar dan kawasan penduduk memerlukan tapak Alam Sekitar. Ianya perlulah ditutup kepada orang awam serta
berkepadatan tinggi serta pelupusan khas (secured berpagar untuk keselamatan.
memiliki laluan infrastruktur Landfill) yang diperakui
yang sempurna dan kos oleh Jabatan Alam
pengangkutan minimum. Sekitar.

Sumber : Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara, 2010

 24
9. INFRASTRUKTUR Jadual 13: Infrastruktur Infrastruktur
KOMUNIKASI Utama Komunikasi
Jenis Definisi Contoh Jenis
9.1 Definisi Struktur
Ibusawat Bangunan yang Bangunan
i. Infrastruktur komunikasi menempatkan pusat ibusawat
suis atau pengsuisan telefon
bermaksud apa-apa unsur atau
yang merangkaikan
gabungan unsur infrastruktur atau menghubungkan
fizikal yang digunakan talian telefon/
terutamanya bagi, atau berkaitan komunikasi
dengan, pemberian perkhidmatan Kabinet Kabinet yang Kabinet telefon
rangkaian komunikasi talian tetap agihan menempatkan radas di tepi jalan
atau tanpa wayar. dan melindunginya
daripada persekitaran
untuk memudahkan
ii. Perkhidmatan rangkaian pemasangan dan
komunikasi talian tetap seperti penyelenggaraaan
telefon dan jalur lebar memerlukan rangkaian komunikasi
jaringan kabel di bawah atau atas Pondok Pondok yang Pondok telefon
tanah (overhead) dari ibusawat ke telefon menempatkan awam
kabinet agihan dan seterusnya ke kemudahan telefon
awam
premis pelanggan.
Menara Menara pemancar Menara berkaki
iii. Perkhidmatan rangkaian pemancar ialah struktur menara tiga/empat
atas konvensional yang Monopole
komunikasi tanpa wayar seperti Monopole Tree
tanah dibina atas tanah
telefon selular dan jalur lebar Guyed mast
bergerak (mobile) pula
memerlukan struktur pemancar Struktur Struktur pemancar Minimast
pemancar yang dipasang atas Tripod
untuk memberi liputan Unipole
atas bumbung atau pada
perkhidmatan di sesuatu kawasan. bangunan bahagian lain
bangunan
iv. Infrastruktur-infrastruktur utama
Struktur Struktur yang Lampu limpah
komunikasi yang perlu disediakan Pemancar diintegrasikan dengan Lampu estetik
di sesuatu kawasan pembangunan Dwi- radas pemancar Papan tanda
adalah seperti di Jadual 13. Fungsi untuk gunasama Minaret
yang berimpak Menara jam
rendah dalam
persekitarannya
Sumber: Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia
Malaysia, 2011
 25
9.2 Garis Panduan Umum 9.2.2 Perkongsian Infrastruktur

9.2.1 Perancangan Tapak i. Persekitaran industri komunikasi

yang kompetitif membolehkan
i. Keperluan tapak infrastruktur pelbagai perkhidmatan yang
komunikasi seperti ibusawat, berasaskan kepada teknologi
kabinet dan struktur pemancar berbeza disediakan oleh pelbagai
hendaklah dirancang dalam semua pembekal perkhidmatan
peringkat perancangan. komunikasi.

ii. Perancangan tapak hendaklah ii. Perkongsian infrastruktur oleh

merangkumi keperluan pembekal-pembekal perkhidmatan
infrastruktur komunikasi talian adalah perlu bagi memastikan
tetap sebagai perkhidmatan utama pembangunan fizikal dijalankan
(essential service) dan komunikasi secara lebih teratur dan terkawal
tanpa wayar sebagai dan seterusnya menghasilkan
perkhidmatan pilihan kepada orang persekitaran yang selesa, selamat
ramai. dan terpelihara.

iii. Perancangan perlu mengambilkira iii. Bagi komunikasi tanpa wayar,

aspek-aspek seperti topologi perkongsian infrastruktur boleh
kawasan, saiz kependudukan, dilaksanakan melalui pemasangan
jangkaan permintaan, line-of-sight radas pemancar pada menara,
dan teknologi yang digunakan. bangunan dan struktur sedia ada
yang bersesuaian.
iv. Keperluan tapak infrastruktur
komunikasi hendaklah dirizabkan iv. Pembinaan infrastruktur baru
bersesuaian dengan keperluan di boleh dibenarkan sekiranya
sesuatu kawasan pembangunan. infrastruktur sedia ada tidak boleh
lagi menampung pemasangan
radas tambahan atau terdapat
halangan-halangan seperti
teknikal dan sebagainya. Dalam
hal ini, sesuatu cadangan
pemajuan hendaklah disokong
dengan alasan atau justifikasi yang
munasabah untuk pertimbangan
pihak berkuasa yang berkenaan.
 26
9.2.3 Rekabentuk

i. Rekabentuk infrastruktur
hendaklah mengambil kira
keselamatan orang awam.

ii. Mewujudkan persekitaran yang

menarik dan memelihara ciri
estetika atau keharmonian dengan
tampak bangunan atau struktur
sedia ada, dan latar langit
(skyline) sesuatu pembangunan.

iii. Rekabentuk hendaklah bersesuaian

dengan kawasan pembangunan
sama ada pusat bandar, kawasan
perdagangan, taman, perumahan,
perindustrian, institusi pendidikan
atau utiliti.

Teknik penyamaran dan hadangan pada menara

9.2.4 Penggunaan Lanskap/ muazzin (minaret) dengan menggunakan bahan
yang bersesuaian
Penyamaran(Camouflaging)
/Hadangan (Screening)
9.2.5 Liputan Perkhidmatan
i. Penggunaan lanskap seperti di Struktur Pemancar
kawasan menara pemancar adalah
digalakkan bagi mengurangkan i. Bagi membolehkan liputan
impak visual struktur. Penanaman perkhidmatan yang menyeluruh dan
pelbagai spesis pokok yang berkualiti diberikan kepada orang
bersesuaian juga dapat
ramai, radas pemancar perlu dipasang
mewujudkan suasana taman.
pada lokasi dan ketinggian tertentu
ii. Kaedah-kaedah seperti bergantung kepada teknologi, topologi
penyamaran (camouflaging) dan dan kepadatan penduduk di sesuatu
hadangan (screening) wajar kawasan.
digunakan bagi memelihara ciri
estetika dan keharmonian dengan ii. Jadual 16 menunjukkan anggaran
tampak struktur sedia ada atau liputan mengikut teknologi semasa
kawasan persekitarannya. dan kawasan perkhidmatan.
 27
Jadual 16: Anggaran Liputan Struktur 9.2.7 Pembangunan di Kawasan
Pemancar Lebuhraya

Teknologi dan Radius Liputan i. Tapak bagi penempatan menara

Kawasan pemancar hendaklah dirizabkan
bagi memenuhi keperluan
2G/3G 4G
menyediakan liputan yang
Metro 500 m 500 m menyeluruh dan berkualiti di
(struktur atas (struktur atas sepanjang kawasan lebuhraya.
bangunan/dwi- bangunan/dwi-
fungsi/monopole) fungsi/monopole)
ii. Jarak minimum menara
Bandar 1 km 750 m komunikasi dari sempadan Right of
(struktur atas (struktur atas Way (R.O.W) lebuhraya hendaklah
bangunan/dwi- bangunan/dwi-
fungsi/monopole) fungsi/monopole) memenuhi keperluan pihak
berkuasa yang berkenaan.
Pinggir 2.0 km 1.0 km
Bandar (semua jenis (semua jenis
struktur) struktur)
9.3 Garis Panduan Khusus
Luar 3.0 km 1.5 km
Bandar/ (semua jenis (semua jenis
Lebuhraya struktur)
9.3.1 Ibusawat
struktur)

Sumber: Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia

i. Tapak bagi penempatan bangunan
Malaysia, 2011 ibusawat hendaklah dirizabkan
(flagship) bagi pembangunan baru.
9.2.6 Pembangunan di Kawasan/
Bangunan Warisan ii. Pemilihan tapak bagi bangunan
ibusawat bergantung kepada saiz
i. Pembangunan infrastruktur di kependudukan dan permintaan
kawasan atau pada bangunan serta hendaklah mempunyai akses
warisan hendaklah menarik kepada kemudahan asas seperti
dengan menggunakan rekabentuk jalanraya, elektrik dan air.
dan teknik-teknik penyamaran
atau hadangan yang bersesuaian iii. Saiz tapak bergantung kepada saiz
bagi menyeragamkan pandangan kependudukan dan permintaan
dengan bangunan warisan dan untuk komunikasi dengan keluasan
kawasan persekitaran. minimum satu (1) ekar.
 28
iv. Jarak anjakan bangunan ibusawat iii. Saiz minimum tapak ialah 3m x
hendaklah mengikut syarat 2m bergantung kepada teknologi
Jabatan Kerja Raya dan Pihak yang digunakan dan saiz
Berkuasa Tempatan dengan kependudukan atau permintaan.
amalan biasa ialah sekurang-
kurangnya 20 meter (66 kaki) dari iv. Jarak anjakan dari bahu jalan ialah
tepi bangunan ibusawat dengan satu (1) meter.
sempadan tapak atau sempadan
rizab jalan.

Bangunan ibusawat telefon Kabinet agihan di tepi jalanraya

9.3.2 Kabinet Agihan 9.3.3 Pondok Telefon

i. Penempatan kabinet agihan i. Penempatan pondok-pondok

hendaklah dirancang dan boleh telefon awam hendaklah dirancang
ditempatkan di sebelah bahu jalan dan boleh ditempatkan di bahu
dan tempat-tempat bersesuaian jalan dan tempat-tempat
selaras dengan keperluan R.O.W. bersesuaian selaras dengan
keperluan R.O.W.
ii. Pemilihan lokasi tapak kabinet
agihan bergantung kepada saiz
kependudukan dan permintaan
kepada perkhidmatan komunikasi.
 29
9.3.4 Menara Pemancar

i. Tapak bagi penempatan menara

pemancar hendaklah dirizabkan.

ii. Lokasi tapak boleh

dipertimbangkan atas mana-mana
tapak tanah dan jenis status
penggunaan tanah.

iii. Saiz tapak bergantung pada

ketinggian menara di mana saiz
minimum ialah 15 meter x 15
meter dan tambahan 3 meter
untuk tujuan landskap.

iv. Saiz kabin normal ialah 1m x 2m

(bergantung pada keperluan
pemasangan radas).

v. Dilanskapkan dengan pokok-pokok

renek dan hedges di sekeliling
pagar, sekiranya perlu.

vi. Menyediakan zon penampan di

antara menara komunikasi dan
gunatanah yang berdekatan.
Menara komunikasi atas tanah yang dibina di dalam
vii. Tapak menara hendaklah berpagar kawasan tanaman kelapa sawit.
sepenuhnya.

viii. Laluan masuk bagi

penyelenggaraan perlu disediakan
berasingan dan memenuhi syarat
yang ditetapkan oleh Jabatan Kerja
Raya.
 30
iv. Ketinggian struktur tidak boleh
melebihi separuh ketinggian
permukaan tampak bangunan atau
12 meter, yang mana lebih
rendah.

v. Struktur pemancar hendaklah

disusun dengan kemas dan
teratur.

Menara komunikasi jenis monopole yang

berpagar untuk tujuan keselamatan.

9.3.5 Struktur Pemancar Atas

Bangunan

i. Struktur pemancar boleh dibina

atas bumbung bangunan atau
pada bahagian-bahagian bangunan
yang bersesuaian.

ii. Tidak mengancam keselamatan

dan kestabilan struktur sedia ada
dan orang awam.

iii. Hendaklah memelihara ciri estetika

bangunan atau keharmonian
dengan tampak serta fasad
bangunan.
Struktur pemancar komunikasi atas bangunan
menggunakan teknik hadangan
 31

vi. Warna peralatan sistem antena 9.3.6 Struktur Pemancar Dwi-

dan struktur tiang hendaklah Fungsi
seragam atau selaras dengan skim
warna keseluruhan tampak i. Perkongsian dengan struktur sedia
bangunan. ada adalah digalakkan kerana ia
dapat dimanfaatkan untuk dwi-
vii. Pembinaan kabin atau fungsi atau pelbagai fungsi.
pemasangan radas hendaklah
diselaraskan dengan reka bentuk ii. Merangkumi struktur sedia ada
keseluruhan bangunan atau yang
ditempatkan di lokasi yang ditumpang/diubahsuai/diganti
terselindung dari pandangan untuk tujuan pemasangan radas
umum sekiranya melibatkan pemancar atau struktur binaan
pembinaan tambahan di luar baru yang dibina untuk dwi-fungsi
bangunan. atau pelbagai fungsi.

iii. Hendaklah mempunyai rekabentuk

yang berimpak rendah dan
memelihara ciri keharmonian
dengan persekitarannya sama ada
dari segi saiz, ketinggian,
pewarnaan atau sebagainya.

iv. Mempunyai ketinggian tidak

melebihi 30 meter.

v. Tidak menjejaskan atau

menganggu fungsi struktur sedia
ada.

vi. Struktur jenis ini biasanya sesuai

di kawasan kediaman.

Menara Kuala Lumpur menempatkan struktur

pemancar bagi bandaraya Kuala Lumpur.
 32
dari dedahan EMF (rujuk Perkara
9.4).

iii. Ukuran jarak hendaklah dikira dari

kaki struktur pemancar ke dinding
bangunan terdekat yang sedia ada,
kecuali bangunan seperti kabin
yang merupakan sebahagian
daripada infrastruktur pemancar.

Jadual 14: Jarak Anjakan Menara

Pemancar

Jarak Minimum (meter)

Jenis
Bangunan Ketinggian
Ketinggian
45m (148)
Kurang Dari
dan Ke Atas
45m (148)

Kediaman 20 meter 30 meter

(66 kaki) (98 kaki)
Struktur pemancar dwi fungsi yang disatukan
dengan lampu limpah dan mempunyai
rekabentuk yang harmoni dengan lanskap
sekeliling
Perniagaan 10 meter 15 meter
(Pusat Bandar) (33 kaki) (49 kaki)

9.3.7 Jarak Anjakan

Industri 5 meter 10 meter
(16 kaki) (33 kaki)
i. Sekiranya struktur pemancar atas
tanah seperti menara perlu
didirikan, ianya hendaklah Rumah ibadat,
hospital,
mematuhi jarak anjakan dengan
sekolah,
bangunan berhampiran seperti di universiti dan
Jadual 14. 20 meter 30 meter
lain-lain,
(66 kaki) (98 kaki)
bangunan
ii. Jarak anjakan dalam jadual ini kegunaan
awam /
adalah bagi memenuhi keperluan institusi
estetika dan bukan bertujuan
memenuhi jarak bagi keselamatan Sumber: Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia
Malaysia, 2011
 33
9.3.8 Kawasan Berbukit Dan iv. Had dedahan yang diwajibkan oleh
Bercerun penetapan tersebut adalah selaras
dengan garispanduan oleh
i. Penempatan infrastruktur International Commission on Non-
komunikasi seperti menara Ionizing Radiation Protection
pemancar di kawasan berbukit dan (ICNIRP) yang diiktiraf oleh
bercerun adalah dibenarkan World Health Organisation (WHO).
dengan syarat kerja-kerja
pembinaan mematuhi keperluan
dan piawaian yang ditetapkan oleh
Jabatan Kerja Raya.

9.4 Lain-lain

i. Perancangan bagi pembangunan

infrastruktur komunikasi adalah
tidak tertakluk kepada isu-isu
dedahan kepada medan
elektromagnet (EMF).

ii. SKMM ialah agensi yang

bertanggungjawab bagi
mengawalselia dan memastikan
pematuhan kepada tahap dedahan
EMF oleh pembekal perkhidmatan
komunikasi.

iii. Semua pemasangan radas

pemancar mesti mematuhi had
dedahan seperti dalam
Commission Determination on the
Mandatory Standard for
Electromagnetic Field Emission
from Radiocommunications
Infrastructure (Determination No.
1 of 2010).
34

KETERANGAN LANJUT

Untuk sebarang pertanyaan atau maklumat lanjut berkaitan garis panduan

ini, anda boleh menghubungi:

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa

Semenanjung Malaysia
Jalan Cenderasari
50646 Kuala Lumpur.
 35
GARIS PANDUAN BERKAITAN AKTA/STATUT PERUNDANGAN
BERKAITAN
i. Garis Panduan Perancangan
Pembangunan Di Kawasan Bukit Dan i. Akta Perancangan Bandar dan Desa,
Tanah Tinggi [GP007-A(11), 2009]; 1976 [Akta 172];
Jabatan Perancangan Bandar dan
Desa Semenanjung Malaysia, KPKT. ii. Akta Jalan, Parit dan Bangunan, 1974
[Akta 133];
ii. Garis Panduan Pembangunan Di
Kawasan Tanah Tinggi [GP NRE, iii. Akta Kualiti Alam Sekeliling, 1974
2005]; Kementerian Sumber Asli dan [Akta 127];
Alam Sekitar. iv. Akta Bekalan Elektrik [Akta 447 dan
iii. Manual Saliran Mesra Alam, oleh Akta 448];
Jabatan Pengairan dan Saliran. v. Akta Industri Perkhidmatan Air [Akta
iv. Malaysian Standard MS IEC 60364 655];
Electrical Installation of Buildings vi. Akta Kerja-Kerja Saliran, 1954
v. Garis Panduan Laluan Kemudahan (1988);
Utiliti, JPBD vii. Akta Air, 1920 (Cap 146) (1989);
vi. Commission Determination on the viii. Akta Pengurusan Sisa Pepejal dan
Mandatory Standard for Pembersihan Umum, 2007 [Akta
Electromagnetic Field Emission from 672];
Radiocommunications Infrastructure
(Determination No. 1 of 2010). ix. Peraturan-peraturan Elektrik, 1994;

x. Akta Bekalan Elektrik 1990 [Akta

447]

xi. Enakmen Bekalan Air (N.M.B. Bab

203);

xii. Akta Komunikasi dan Multimedia,

1998 (Akta 588).

xiii. Syarat-syarat Tenaga Nasional

Berhad
 36
AGENSI BERKAITAN Suruhanjaya Komunikasi dan
Multimedia
Kementerian Perumahan dan 63000 Cyberjaya,
Kerajaan Tempatan Selangor.
Paras 3 - 7, Blok K, Tel: 03 8688 8000
Pusat Bandar Damansara, Faks : 03 8688 1000
Peti Surat 12579, E-mail : webmaster@cmc.gov.my
50782 Kuala Lumpur. Web : www.mcmc.gov.my
Tel : 603 - 2094 7033
Faks : 603 - 2094 9720
Web : www.kpkt.gov.my Jabatan Alam Sekitar
Aras 1-4, Lot 4G3
Podium Blok 2 & 3
Jabatan Kerajaan Tempatan Putrajaya
Kementerian Perumahan dan Tel : 03 8871 2000
Kerajaan Tempatan Faks : 03 8888 9987
Aras 4, Blok K,
Pusat Bandar Damansara,
Peti Surat 12579, Jabatan Perkhidmatan Pembetungan
50782 Kuala Lumpur. Tingkat 5-7 Blok B (Utara),
Tel : 603 - 2094 7033 Pusat Bandar Damansara,
Faks : 603 - 2095 4066 50490 Kuala Lumpur
E-mail : jkt@kpkt.gov.my Tel : 03-20809400
Web : www.kpkt.gov.my Faks: 03-20962609/ 20953741
Web : http://www.jpp.gov.my/

Kementerian Tenaga, Teknologi Hijau

dan Air Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal
Block E4/5 Parcel E Negara
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan Kementerian Perumahan dan
62668 Putrajaya Malaysia Kerajaan Tempatan
Tel: 03-8883 6000 Kementerian Perumahan dan Kerajaan
Fax: 03-8889 3712 Tempatan,
E-mail : webmaster@ktkm.gov.my Paras 2 dan 4, Blok B (Utara),
Web : www.ktkm.gov.my Pusat Bandar Damansara, Peti Surat
12579, 50782 Kuala Lumpur
Tel: 03-20998461
Faks: 03-20942942
 37
Suruhanjaya Perkhidmatan Air
Negara (SPAN)
Ground and 1st Floor ,
Prima Avenue 7, Block 3510,
Jalan Teknokrat 6,
63000 Cyberjaya, Malaysia.
Tel: 03 - 8317 9333 / 334 / 335
Fax: 03 - 8317 9336 / 03 - 8317 9339

Perbadanan Putrajaya
Kompleks Perbadanan Putrajaya,
24, Persiaran Perdana, Presint 3,
62675 PUTRAJAYA, Malaysia.
Tel : 03 8887 7000
Faks : 03 8887 5000

Tenaga Nasional Berhad

No. 129, Jalan Bangsar,
59200 Kuala Lumpur
Tel: 03-2296 5566
Faks: 03-2283 3686 / 603-2288 1419
Web : http://www.tnb.com.my
 ISBN 000-000-0000-00-0

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa

Semenanjung Malaysia
Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan
Jalan Cenderasari, 50646 Kuala Lumpur

ISBN 000-111-2222-33-4