IRO TRUHELKA

iro Truhelka poznati hrvatski arheolog i historiar umjetnosti.Rodio se 2.2.1865 godine u Osijeku.
Godine 1885 doktorirao je sa dizertacijom u Meduliu.Jedno vrijeme bio je i kustosom trosmajerove
galerije u Zagrebu.1886 godine iro Truhelka postao je prvim kustosom Zemaljskog muzeja u Sarajevu sa
zadaom da napravi sve pripreme za njegovo otvaranje 1888. Truhelka je od poetka upravljao
etnografskom, srednjovjekovnom i prahistorijskom zbirkom (uz prekid 1892-1898) a radio je i na zbirci
bosanskih i junoslavenskih novaca.Godine 1905 iro je postao i direktorom a i urednikom Muzejskog
glasnika do 1920 godine
Truhelkina djela:

Starobosanski pismeni spomenici (1894.)

Starobosanski natpisi (1895.)
Slavonski banovci (1897.)
Gazi Husrefbeg (1912.)
Kulturne prilike Bosne i Hercegovine u doba prehistoriko (1914.)
FRANJO FIALA
Roen 14. Aprila 1861. Godine u Brnu. Prvo radno mjesto F. Fiale bilo je u Fabrici duhana. U maju 1888.
godine je iskopavajui biljke na sjevernom obronku Trebevia negdje ispod litica, a iznad panjaka
Soukbunara naiao na jedan preljen od gline i pomisao ga je navela da bi ovo moglo biti zemljite kakve
praistorijske naseobine.
Od 1890. godine istrauje naselje na Debelom brdu kod Sarajeva.1896. godine kustos Zemaljskog muzeja
u Sarajevu.

F. Fiala istraivanje
Njegovo istraivanje se grana u dvije discipline. Nastavio je rad na botanici, preuzima dalje rukovoenje
sistemataskim iskopavanjem praistorijskih tumula na glasinakom podruju, nastavljati iskopavati
kompleks Debelo brdo, Zlatite, Soukbunar. Nakon smrti Radimskog, novi teret je bio na Fiali jer je
morao da iskopa i publikuje dva nalazita, Ripa i Butmir. 1896. godine Fiala je otiao u Sanski Most.
Zapoinje iskopavanje nekropole eljeznog doba, Fiala istrauje druge japodske nekropole u dolini Une.
Istraivanje Debelog brda kod Sarajeva
Na Debelom brdu su naeni ostaci praistoriskih naseobina,velika koliina rukotvorina. Zid je od sirovog
tesanog kamena. Utvrda se sastoji od dvije zidine, spoljane i unutranje.

HISTORIJAT ANTIKIH ARHEOLOKIH ISTRAIVANJA U BiH

Prvi period rada na polju antike arheologije moe se podijeliti na dva razdoblja: Jedno traje krae, od
osnivanja muzeja do dolaska u Sarajevo Karla Patscha, odnosno do njegovog postavljanja za kustosa
Muzeja. Drugo razdoblje obuhvata dvije decenije, u prvom razdoblju na polju antike arheologije
uspjeno djeluju V.Radimsky, .Truhelka i F. Fiala, koji su se u isto vrijeme bavili i drugim granama
arheologije. Po dolasku K.Patscha odmah se osniva grko-rimska zbirka i zapoinje aktivniji sistematski
rad na polju rimske arheologije.
na planu antike arheologije isticao se F. Fiala. Poseban znaaj za antiku arheologiju BiH imaju
naunoistraivaka ispitivanja K. Patscha. otkrie kultnog mjesta japodskog boga Binda Neptuna na
izvoru Privilice kod Bihaa. otkrie hrama boga Mitre kod Konjica. Vee rimsko naselje otkrio je
Patscha na Drini kod Srebrenice.
Hormann i V. uri, Kellner, K. Kovaevi, E. Novotny i P. arjanovi. rimska Ilida bila neka vrsta
ljeilita..Zasluen za objavljivanje veeg depoa grkog novca(srebro) J. Makanee.Naen je u Prai kod
Sarajeva. Prvu monografiju izradio je Philip Ballif.PERIOD IZMEU DVA SVJETSKA RAtA I
PERIOD POSLIJE 1945.GODINE
Od vanjskih saradnika Zemaljskog muzeja iz ovog perioda istie se K. Misilo.On je nesto vei arheoloki
zahvat obavio u Vinjici kod Kiseljaka. Iz problematike kasno-antikog perioda zanimljivo je spomenuti
keramiku posudu sa Debelog brda, koja na dnu ima natpis urezan minuskulnim kurzivom i to je vrlo
itljivo.Poitao ga je i objavio D. Sergejevski.
U antikom odsjeku Zemaljskog muzeja izuavanje perioda rimske vladavine bavi se Veljko Pakvalin ,
antika arhitektura u selu Karaoli kod Kaknja Bugojnu na lokalitetu Grudine Antikom arheologijom
bavio se i Jozo Petrovi. iskopavanje u Bugojnu na lokalitetu Grudine Mlaoj generaciji strunjaka koji
prouavaju rimsku arheologiju BiH pripada Ivana Marijanovi.
GRADSKI MUZEJI
MUZEJ GRADA SARAJEVAMuzej grada Sarajeva osnovan je 1949. Godine. Zadatak je bio da
prikuplja, prouava, uva, publikuje i prezentira drutvenu, ekonomsku i kulturnu historiju Sarajeva od
najstarijih vremena do danas. Prva lokacija muzeja je bila zgrada Vijenice. 1954. godine muzej je dobio
zgradu bive Sudako-erijatske kole ''Tokom agresije na BiH 1992-1995 svi eksponati muzeja su,
zahvaljujui zalaganju njegovih radnika, spaeni i izmjeteni u prostor Starog hrama. Depandansi ovog
muzeja su "Muzej Sarajevo 1878 - 1918", Muzej Jevreja BiH, Svrzina kua, Despia kua, te Tunel D-B
Muzej posjeduje preko etiri hiljade knjiga, dvadeset hiljada fotografija, a izlae i sljedee tematske
zbirke:

1. arheoloku
2. umjetniku

3. etnografsku

4. orijentalnu

5. jevrejsku

6. austro-ugarsku

7. zbirku XX-tog vijeka

8. zbirku legata Stjepana Mezea

9. Zbirku pomonih predmeta''

MUZEJ GRADA ZENICE
Muzej grada Zenice je osnovan 1966. godine, a osnovala ga je tadanja Optina Zenica. Ovaj muzej je
svrstan kao jedan od opih muzeja. ''Administrativni aparat, biblioteka i 3 muzejske zbirke (arheoloka,
historijska i etnoloka) bile su smjetene u vie objekata
Postavke u muzeju:
1. Numizmatika
2. Arheoloka
3. Historijska
4. Etnoloka
5. Postavke likovne umjetnosti
ZAVIAJNI MUZEJI
ZAVIAJNI MUZEJ VISOKO
Zaviajni muzej Visoko osnovan je 1953. godine kao muzej kompleksnog karaktera. Muzej je 1957.
godine smjeten u zgradu u kojoj se i danas nalazi. Zgrada je izgraena u austrougarskom
periodu, 1902. Godine.Ukupno ima sedam tematskih zbirki:
arheoloka zbirka sa preko 162.000 signiranih inventarnih jedinica,
geoloko-paleontoloka sa 356 inventarnih jedinica,
etnoloka, 862 inventarne jedinice,
numizmatika, 428 inventarnih jedinica,
umjetnika sa 15 inventarnih jedinica,
srednjovjekovna zbirka sa 172 inventarne jedinice i
zbirka predmeta NOB-a sa 157 inventarnih jedinica.
ZAVIAJNI MUZEJ TRAVNIK
Zaviajni muzej Travnik osnovan je 1950. godine. Nalazi se u zgradi koja je 1928. godine izgraena iz
sredstava Rockfelerove Fondacije. To je jedini zaviajni muzej na podruju dananjeg kantona Srednja
Bosna. Kao depandans Muzeja djeluje Memorijalni muzej Rodna kua Ive Andria.

Istraivanje prahistorijskih nalazita u BiH otpoelo je jo prije osnivanja ZM. arheoloka istraivanja,
to su ih na Glasincu obavljali oficiri austrougarske vojske, prije svega J.Glossauber i F.Brudl, po
instrukcijama Moriza Hoernesa.
Osnivanje ZM i dolazak prvog kvalifikovanog strunjaka ire Truhelke, a pogotovo proglaenja Muzeja
za dravnu ustanovu, oznaili su prelazak na sistemski rad i oblasti prahistorijske arheologije: ve
1888.godine Truhelka poinje iskopavanje tumula na Glasincu.
Od samog poetka ukljuuju se u istraivanja, Fialino i Radimskog ,a kasnije e im se pridruiti i Vejsil
uri.
GLASINAC- istraivan izmeu 1888. i 1897.godine iro Truhelka. Franjo Fiala
Oko 1200 tumula, istraenih u toku tih 11 godina Zajedno sa Butmirom, Glasinac je na velika vrata uveo
BiH u evropsku prahistorijsku nauku.
Na Jezerinama, kod Bihaa, nali su 1890.godine Kosta Kovaevi i Petar Mirkoviveliku nekropolu sa
urnama i skeletima. Ripau, juno od Bihaa, a 1892.godine Josip Grauner potvrdio je da se zaista radi o
sojenikom naselju.
Krajem 1893.godine u krugu Poljoprivredne stanice u Butmiru otkriveno je neolitsko naselje
u Jezerinama: istraena su 533 groba
BUTMIR. Ovo nalazite je istraeno vremenu izmeu 1893. i 1896.godine.
Iskopavanja u Ripau potvrdila su da je to bilo prvo sojeniko naselje otkriveno u jugoistonoj Evropi.
sojeniko naselje sa nekropolom uz obalu Save u Donoj Dolini.
Ovo je bilo najvee iskopavanje jednog prahistorijskog naselja u BiH a i u srednjoj i junoj Evropi.
Istraivanje Velike gradine u Varvari na vrelu Rame preputeno je Vejsilu uriu.
Neolitsko naselje na Latitu u Gornjem Klakaru otkriveno je 1900.godine, a 1906.godine Truhelka je
organizovao iskopavanja na tom lokalitetu.
Zasluga za otkrie neolitskog naselja na Kraljevinama u Gornjem eheru ( Maglaj ) pripada jednom od
amatera saradnika ZM toga vremena, Tomi Dragieviu.
Skupni nalazi kasnog bronzanog doba pristizali su u ovom periodu u depoe ZM : dvije ostave iz Tenja,
jedna iz Drenova dola ( ibonica ) i najdragocjenija od svih, ostava iz Mounja, sa bojnom opremom
nekog istaknutog ratnika s kraja bronzanog doba.
zbirku je preuzeo Mihovil Mandi,
I njegova iskopavanja su bila skromna : dva od njih su pokuaji Mandia u Donjoj Dolini ( 1929.godine ) i
u Sanskom Mostu ( 1931.godine ), Donja Mahala, dugo tretirana kao neolitsko naselje.
Dolaskom Josipa Koroca 1939.godine. Istraivao je gradinska i druga naseka u okolini Travnika
1947.godine donesen je viegodinji plan rada te da je u toku jedne decenije okupljen tim od etiri
istraivaa : A.Benac, Borivoj ovi, Zdravko Mari i uro Basler.
uro Basler je preuzeo istraivanja paleolitskog, Borivoj ovi bronzanog i starijeg eljeznog doba, Alojz
Benac neolitskog i eneolitskog a Zdravko Mari mlaeg eljeznog doba.
PALEOLIT
Istraivanje paleolitskog doba pripada Basleru kao i sve zasluge za to. Jedan od prvih krupnijih rezultata
bilo je otkrie paleolitske stanice Kamen u Makljenovcu kod Doboja 1949.godine. Nov prodor u
istraivanja paleolita ostvaren je u poslednjoj deceniji otkriem lokaliteta Badanj kod Stoca. Danas ve
uvenu gravuru otkrio je 1976.godine Miro Palamenta,
NEOLIT
Istraivanja neolitskog doba gradilo se na ve postavljenim temeljima : Butmir, Novi eher i Klakar.
Naselje Nebo u Brajkoviima ( dolina Bile ) je istraeno i dalo je dosta podataka. Alojz Benac je
mogao definisati bumirsku kulturu kao samostalnu pojavu mlaeg neolita.
Izmeu vie nalazita bilo je i neolitsko naselje u Lisiiima kod Konjica. Otkrio ga je Petar Aneli a
istraio Benac.
A.Benac je ispitao itavu seriju neolitskih naselja u dolini Bosne i u Posavini ( Vinogradine, Stjenice,
Debelo brdo, Grbaa, Grad u Matiu ),
Jedan znaajan meunarodni, nazvanih Obre I ( Raskre ) i Obre II ( Gornje polje), oba u selu Obre kod
Kaknja.
ENEOLIT
Istraivanja Mihovila Mandia i Josipa Koroca otvorila su problem pozicije vuedolske kulture u Bosni,
pa su i istraivanja Benca nastavljena u tom pravcu. On je zavrio iskopavanja u Hrustovai ( 1947.) i
istraio eneolitske slojeve na Gradini u Alihodama ( dolina Bile ).

ELJEZNO DOBA
Sistematsko iskopavanjegradine Pod kod Bugojna ( 1959. 1983. ) bilo je jedno od kljunih nalazita
eljeznog doba u Jugoslavijii
Jo jedan pravac istraivanja karakteristian je za period poslije Drugog svjetskog rata : istraivanje
helenistike kulture u Hercegovini. Osnovni objekat tog istraivanja je veliki arheoloki kompleks
Oania. Iskopavanja na tom dijelu vodio je Zoran Mari.
KARLO PATSCH
Dolaskom pravog strunjaka dr. Karla Patscha 1898.g.u zemaljskom muzeju dolazi do osnivanja grko-
rimske zbirke i sistematskog rada.
U periodu dok je Patsch jo bio povjerenik za antiku ili rimsku arheologiju, spaen je veoma znaajan
arheoloki lokalitet. To je Mogorjelo kog apljine,na prostoru Mogorjela Patsch je konstatirao ostatke
rimske arhitekture iz I-II st. Na ruevinama ovog objekta Patsch je ustanovio dvije meusobno paralelne
crkve, te nekropolu koja se razvila oko ovih crkava.
Patschev najvei doprinos antikoj arheologiji BiH udario temelje latinskoj epigrafij,
Osnivanje Muzejskog drutva 1884, a zatim i Zamaljskog drutva 1888. godine, znailo je veliki pomak
na svim poljima naunoistraivakog rada, pa samim time i na prouavanje srednjovjekovne prolosti
Bosne i Hercegovine.
Vaclav Radimsky obilazi spomenike u dolini Sane i u Karlo Patsch je otkrio i poneki fragment
srednjovjekovne skulpture, kao to je bio sluaj, npr. sa stubiima iz Bogdania, dok je Kosta Hormann
dao opis, skicu plana i crte freske iz samostanske crkve u Olovu.
Franjo Fiala je istraio malu crkvu-mauzolej uz Visu-Grad, a Vladimir orovi iskopao je grobove u
crkvi sv. Pavla u kompleksu Petrovog manastira kod Trebinja
Posebna panja se posveuje nimizmatikoj zbirci,
Mihovil Mandi je prikupio podatke, unio u geografsku skicu, dao kratke opise, povremeno i skice ili
fotografije i srednjvojekovnih gradova, nekropola ili pojedinih grobova u okolini Travnika, Kiseljaka,
Livna ili Glamoa.
Milenko Filipovi, pored detaljnog opisa grada Dubrovnika i natpisa na steku u Tiiima, dao je iscrpne
podatke sa potrebnom dokumentacijom o crkvama i stecimau Olovu
Veoma znaajan posao obavila je I. remonik u prvim godinama revidiranjem zbirki i izdvajanjem,
posebno ranosrednjovjekovne keramike i nakita.U toku zatitnih iskopavanja u prostoru sadanjeg
Jablanikog jezera, na Crkvini u Lisiiima, koja je smatrana znaajnim rimskim lokalitetom, I.
remonik je 1952. otkrila ostatke srednjovjekovne crkve
U okviru sistematskih prouavanja sakralne arhitekture, u toku 1975. izvreno je iskopavanje na Crkvini u
Vrucima blizu Vrela Bosne, na kojoj je M. Gavrilovi otkrila ranoromaniku jednobrodnu crkvu okruenu
stecima.Treu grupu arheolokih ostataka predstavljaju rana slovenska naselja.
Tragovi najstarih ranoslavenskih nekropola potiu od unitenih ili neispitanih grobova. najstariji tipovi
slovenske keramike datirani u 7-9. v., sa grobovima u Mogorjelu
D. Sergijevski otkrio je srednjovjekovni natpis, uz rimskiNumiznatikom materijalu, u prvoj etapi, svoje
radove posvetili su M. Vego i J. Petrovi, te P. Aneli.
U aprilu 1992. godine, prilikom kopanja rovova za odbranu grada Tuzle od neprijateljske agresije na
Bosnu i Hercegovinu, na brdu Kicelj, otkrivena je nekropola.
Tipolokom analizom naunica doli smo do pretpostavke da bi nekropola mogla datirati iz ranog srednjeg
vijeka.
Franjevaki samostan Duha Svetoga u Fojnici
Franjevaki samostan Duha Svetoga nalazi se u Fojnici ispod brda Kri.
Starost samostana- preko 650 godina; 1502. godine
Dva dijela biblioteke:
-antiquisima(6-7000 knjiga; 15 inkunabula)
- novissima (35 000 naslova)
Arhiv
Leonardo uturi radio je na slaganju i ureenju arhiva i podijelio ga je u 23 skupine prema sadraju
dokumenata:
- dokumenti vezani za Fojnicu,
- dokumenti pisani Bosanicom,
- stvari iz osobnog ivota fratara,
- ono to se usko odnosi na samostan i crkvu,
- o kolstvu,
- o turskim zakonima,
Postoji i mnogo dokumenata koji nisu istraeni, ima i oko 3 hiljade knjiga na turskom jeziku a najstariji i
s tim i najvrijedniji dokumenat je Ahdnama- povelja Mehmeda II Osvajaa, koja je dana fra Anelu
Zvizdoviu 1463.godine.
Muzej
Franjevaki muzej i galerija Gorica - Livno, je utemeljen 2. sept. 1995. godine
Arheoloska zbirka
Najstariji predmeti pripadaju vremenu bakrenog doba
Znaajan je nalaz iz ranog bronanog doba s Kuprekog polja- prapovijesni grob sa pokojnikom
sahranjenim u drveni sanduk.
U arheolokoj zbirci brojni su spomenici iz najstarijeg razdoblja hrvatskog srednjeg vijeka.
Posebno je znaajan ma i ostruge karolinkog tipa iz razdoblja VIII/IX.st.; Kraljiin nasip -
Reetarica, kao i kameni ulomci crkvenog namjetaja ukraenog pleternim ornamentom.
Numizmaticka zbirka
antiki i srednjovjekovni novci, ukljuujui predrimski novac, novac rimske republike i carski novac,
bizantski novac, novac bosanskih vladara, ugarski, dubrovaki i mletaki novac.
Samostanska riznica : kalei, monstrance, crkveno ruho itd. Posebice se istiu kasnogotiki srebrni kale
iz XV stoljea, barokna srebrna monstranca (pokaznica) iz prve polovice XVIII stoljea.
Jajaki samostan je bogat antikim, starokranskim i srednjovjekovnim arheolokim spomenicima.
- rimski spomenici: Igra Silvana i Nimfi,Gorgona Meduza
U sklopu knjinice koju ovaj samostan takoer posjeduje nalaze se djela iz povijesti, filozofije, teologije i
knjievnosti, te niz domaih i stranih asopisa i listova iz austrougarskog.
Najstarija i vjerojatno najvrjednija slika jest Poklon kraljeva Krist pada pod kriem,
U zbirci se nalaze i dvije slike domaeg majstora Stjepana Dragojlovia, koji potjee iz okolice Kraljeve
Sutjeske.
Takoer je vrijedna slika Sv. Katarine, talijanskog podrijetla (XVII st.), te Madona s Kristom i Sv. Antom
Francesca Guardia (XVIII st.)
Kiparsko djelo - Uznesenje Marijino, nabavljeno u Italiji 1839. godine. U knjinici Ipak se sauvala jedna
inkunabula- Strabonova Geographia, prijevod s grkoga na latinski.
Pored samostana koji su obraeni, potrebno je samo spomenuti i one koji imaju male i ne tako bogate
zbirke .Ti samostani su :
Franjevaki samostan Gua Gora- Travnik
Samostan i upa sv. Marka, Plehan- kod Dervente.
Franjevaki samostan sv. Ante na Bistriku, Sarajevo
Zemaljski Muzej Bosne i Hercegovine u Sarajevu je najstarija muzejska institucija u Bosni i
Hercegovini, osnovana 1888. godine, za vrijeme Austro-Ugarske vladavine. Arhitekt Karlo Parik je
uradio projekt za zgradu muzeja, koja se sastoji od etiri zasebna paviljona, meusobno povezana
terasama, sa unutranjim atrijom gdje je smjetena botanika bata .
Eksponati su razvrstani po odjeljenjima (arheoloko, etnoloko i odjeljenje prirodnih nauka) u nekoliko
razliitih zbirki (folklorna, numizmatika, prirodoslovna, prahistorijska, antika i druge), a najznaajniji
muzejski eksponat je poznata sarajevska Hagada, tradicionalna jevrejska knjiga, koju su Sefardi donijeli u
Sarajevo po svome izgonu iz panije.
13. oktobra 2004. muzej je zvanino zatvoren za javnost na neodreeno vrijeme zbog nedostatka
finansijskih sredstava za njegovo normalno funkcioniranje.
Botaniki vrt se nalazi u centralnom dijelu kompleksa Zemaljskog muzeja. Jedini je spomenik ove vrste
u Sarajevu. Osnovan je 1913. godine, a njegov osniva je bio istaknuti botaniar Karlo Maly. u njemu se
uzgaja vie od 3000 biljnih vrsta. Vrt sadri vrlo vrijedne zbirke: endemskih vrsta, tercijalnih relikata,
naih floristikih rijetkosti.. Posebnu atrakciju predstavlja fontana u centralnom dijelu vrta.Botaniki vrt
posjeduje veoma vrijedan herbarij. Autori tih vrijednih kolekcija su: Hofmann Florian Brandis Erich, Fiala
Franjo i Maly Karlo
Nauna djelatnost Zemaljskog muzeja

Stogodisnjicca Zemaljskog muzeja bila je 1988, a sada je vec 123. god. Star.
Dostignuca u arheologiji Zemaljskog muzeja prikazana su u tri osnovne grane arheologije:
- prahistorijskoj
- antickoj
- srednjovjekovnoj arheologiji
Od 1889. postoji asopis Glasnik Zemaljskog muzeja , a 1892. Naucna saopstenja.

Naucna djelatnost u oblasti prahistorijske arheologije

Istrazivanje prahistorijskih nalaza u BiH pocelo je prije osnivanja muzeja.
Glasinac- bio u prvom planu tih istrazivanja.Prve tri god. Istrazivanje je vodio iro Truhelka. ora
Stratimirovic je vodio istrazivanje u 1891. god i otkopao je veci broj tumula. F. Fiali povjereno dalje
vodenje iskopavanja na Glasincu.
Paleolitska istrazivanja su zapocela sa radom . Baslera. Jedna od prvih vecih istrazivanja Kamen u
Makljenovcu kod Doboja.
O mezolitu u BiH nista se pouzdano ne zna.
Neolitska doba gradilo se na vec postavljenim temeljima Butmir. Novi eher, Klakar.
Eneolitska doba stajalo u centru paznje. Istrazivanja Manidica i Koroca otvorila su problem paznje i
usluge Vucedonske kulture u Bosni pa su istrazivanja Benca nastavila u tom pravcu.
Najslabija indicija 1945. god. Bronzanog doba a stanje se nije popravilo ni za 10 god. Ostava iz
Lukavca Bronzano doba u BiH pise B. ovi.
Zeljezno doba najbolje poznati dio prahistorije BiH:
- Pod kod Bugojna. Kekic u Zecovima, neka sojenicka naselja u Donjoj dolin, Gradina u
Oanicima kod Stoca
Naucna djelatnost u oblasti anticke arheologija
Prvi period rada 1888. do 1918. god moze se podjeliti na dva manja razdoblja. Jedno krace i traje do
osnutka muzeja do dolaska u Sarajevo Karla Petscha 1893. Drugo razdoblje obuhvata dvije decenije
1899- 1918. god uspjesno djeluju V.Radimski, . Truhelka i F. Fiala. Po dolasku K. Patscha odmah se
osniva grko- rimska zbirka.
Vece rimsko naselje otkrio je Patsch na Drini kod Srebrenice.
Neki od antickih nalaza u BiH:
Ostaci arhitekture ranokrscanske bazilike u Brezi. Mitrej u Jajcu, Rimske terme u Putovicima kod
Zenice.
Naucna djelatnost srednjovjekovne arheologije
 Jedini je iro Truhelka kao arheolog i historicar umjetnosti posvetio vise paznje i sistematskog rada
srednjovjekovnim arheoloskim spomenicima.

Izgradnja zemaljskog muzeja

1903. god. Kallay je umro, novi ministar finansija bio je Stefa von Burian. 1905. god ponovo je pokrenu
pitanje izgradnje Zemaljskog muzeja.
Arheoloki muzej Zadar osnovan je 30. studenog 1832. godine.
Poticanjem tadanjeg austrijskog namjesnika u Dalmaciji poinje prikupljanje grae za Muzej.
Muzej je smjeten u novosagraenoj zgradi u sreditu povijesne jezgre rimske Jadere, u blizini rimskog
foruma i kapitolija, te glavne zadarske ulice Kalelagre.
Unutar Muzeja postoji nekoliko odjela: odjel za prapovijesnu arheologiju,odjel za srednjovjekovnu
arheologiju,podmorska arheoloka istraivanja, odjel za pedagoko andragoku djelatnost,
konzervatorsko rastauratorski odjel, knjinica i drugi, a djeluju i Muzej ninskih straina i Zaviajni
muzej Benkovac.
Prapovijesni odjel
uva bogatu grau od srednjeg paleolita do zavretka eljeznog doba.
ANTIKI ODJEL
Od 2006. g. priporitet Odjela je rad na stalnom postavu. Ureenju depoa i konzervaciji kamenih
spomenika u depoima.
SREDJOVJEKOVNI ODJEL
1894. g. u crkvi sv. Donata nalazila se 132 kamena spomenika iz srednjeg vijeka.

ODJEL ZA PODMORSKU ARHEOLOGIJU

1979. g. zapoinje formiranje Odjela za podmorsku arheologiju.
Prvi hidroarheolog u Hrvatskoj je Smiljan Gluevi.
Sve je zapoelo 1973. g. kada su pronaena dva starohrvatska broda, ranije su pronaeni i ostatci
liburnskog broda u Zatonu kod Nina.
Arheloki muzej Zadar 1995. g. postaje dravna institucija.
Posljednjih godina vre se dva velika istraivanja: na Grebenu kod Silbe i u Zatonu kod Zadra.
Na Grebenu kod Silbe od 2000. g. Istrauje se antiki brod iz sredine 1. st. pr. Kr.
PEDAGOKO ANDRAGOKI ODJEL
1996. g. Zaposlena je prva muzejska pedagoginja.
Odjel je osnovan 2000. g. ija je voditeljica u suradnji s kolegama kroz razne projekte, uz suvremne
metode rada, zainteresiranima pribliava muzejsku grau.
RADIONICA ZA RESTAURACIJU I PROIZVODNJU SUVENIRA
1963. g. dolaskom Boidara Vilhare zapoinje se razvijati Radionica za restauraciju i proizvodnju
suvenira.
KONZERVATORSKO RESTAURATORSKA RADIONICA
Konzervatorsko restauratorka radionica se nalazi u prostorijama biveg samostana sv. Nikole.
Konzervatorsko restauratorsku radionicu vodi Josip Lovri, restaurator.
Borivoj ovi
Borivoj ovi je roen u Sarajevu 24.10.1927. godine, a umro jeizmuen ratom u opkoljenom Bihau, u
noi izmedju 10. i 11. juna 1995. godine.
Osnovnu kolu i gimnaziju Borivoj ovi je zavrio u rodnom gradu. Nakon gimnazije opredijelio se za
studij arheologije kojoj e i posvetiti itav svoj radni vijek. Studirao je i diplomirao na Filozofskom
fakultetu Univerziteta u Beogradu 1954. godine,a na istom univerzitetu je 1965. promovisan za doktora
nauka. Ve kao apsolvent poeo je 1953. godine raditiu Zemaljskom muzeju Bosne i Hercegovine u
Sarajevu, a u toj ustanovi ostao je do penzionisanja 1992. godine. U Zemaljskom muzeju bio je biranza
kustosa, zatim naunog saradnika.Od 1957. do 1967. godine bio je naelnik Arheolokog odjeljenja, a
zatim od 1967. do 1973. i direktor Zemaljskog muzeja.
ovievo primarno nauno opredjeljenje je praistorijska arheologija, a u tom okviru bronzano i eljezno
doba. Uz to se povremeno bavio i istraivanjen neolita(vieslojno naselje Gornja Tuzla) i eneolita,
odnosno bakarnog doba. Rukovodio jebrojnim arheolokim terenskim istraivanjima prahistorijskih
nalazitau Bosni i Hercegovini, naroito gradinskih naselja: Kekia Glavica kod Bosanske Krupe,
Zemunica u Radosavskoj kod Banja Luke, Velika gradina u Varvari kod Prozora, trostruka gradina u
Soviima kod Gruda, gradina Neajno kod Posuja i druge. Pod kod Bugojna koje je Borivoj ovi
obavio u vremenu od 1959. do 1983. godine. Bavio se i istraivanjem grobova, kako onih pod grobnim
gomilama (Ljeskova Glavica kod Trebinja, Orah kod Bilee,)tako i ravnih nekropola (Crkvina u Golubiu
kod Bihaa).
Meu monografijama posebno treba istai dvatoma posveena glasinakoj kulturi Glasinac 1 i 2. Od
studijskih djela posebno mjesto zauzima doktorska disertacija Uvod u stratigrafiju i hronologiju
praistorijskih gradina u Bosni (1965).
Takoe su izuzetno vrijedne ovieve studije o prahistorijskoj metalurgiji Poeci metalurgije eljeza na
sjeverozapadnom Balkanu.
Praistorijsko rudarstvo i metalurgija u Bosni i Hercegovini,ovi je prikazao karakteristine metalne
objekte kao i intenzitet metalurke djelatnosti u toku pojedinih prahistorijskih perioda.
Neizmjeran je doprinos Borivoja ovia u ostvarenju dva najvea publicistika projekta bosansko-
hercegovake arheologije - Praistorije jugoslavenskih zemalja i Arheolokog leksikona Bosne i
Hercegovine u izdanju Zemaljskog muzeja u Sarajevu 1988. godine. Za etvrtu knjigu Bronzano doba
(1983.)
ovi je sudjelovao i u petoj knjizi Praistorije - eljezno doba (1987.) obradivi pet bitnih poglavlja,
odkoji ona o kulturnim grupama Donja Dolina Sanski Most, Srednjodalmatinska, Srednjobosanska i
Glasinaka.
U okviru pripreme Arheolokog leksikona BiH, ovi je bio i glavni organizator rada velikog tima autora-
saradnika, dok je sam napisao desetak veih priloga i oko 300 manjih tekstova o pojedinim arheolokim
lokalitetima.
Od 1973. godine bio je profesor arheologijena Katedri za historiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu. Na
istom fakultetu bio je mentor i nastavnik na postdiplomskim studijama Ilirologije,kao i na studijama
Kulturna povijest Jadrana u Dubrovniku. Ovdje treba spomenuti i knjigu B. ovia Od Butmira do
Ilira.

NARODNI MUZEJ SLOVENIJE

1821 - kranjski dravni sabor donio je odluku o osnivanju Muzej provincije
1826 - Car Franjo I. odobrava osnivanje muzeja i odluuje da nazove Pokrajinski muzej
1836 - prvi direktor muzeja grof Franz Hohenwart izdao prvi vodi u muzejskim zbirkama.
1882 - car Franjo Josip, dopustio da se muzej u ast krune princa preimenuje u Kranjski Muzej provincije
- Rudolfinum
1883 - car poloio kamen temeljac nove zgrade Muzeja
1888 - Nova zgrada Muzeja je otvorena za javnost
1921 - kranjski Pokrajinski muzej - Rudolfinum je preimenovan u Narodni muzej.
1997 - Nacionalni muzej je preimenovan u Narodni muzej Slovenije.
Arheoloki odjel od najstarijih dijelova specijaliziranog muzeja u Sloveniji. Sakupljanje, ouvanje i
ispitivanje materijala iz svih arheolokih razdoblja iz Slovenije. Arheoloka zbirka sastoji se od oko
95.000 predmeta iz svih arheolokih razdoblja, od kamenog doba do srednjeg vijeka. To je, na
primjer. 55.000 godina stara neandertalaska kotana flauta,bronana urna(oko 500 godine prije Krista. N
e.), Pozlaena bronani kip graanin Emona Ljubljana (2. st.) i sjajan nakit iz razdoblja seobe
naroda.Deman Charles je prvi muzej kustos.U 1889-1903 bio je kustos slijedi Alphonse Mllner.
Glavni zadaci odjela su sigurno prikupljanje, ouvanje, istraivanje i izloba predmeta koji posjetitelj
"ubija" nain ivota i materijalne kulture u prolosti. Svaki eksponat ima svoju priu, bilo da se komad
namjetaja, duhan, medo, alica ili bilo koji drugi lanak s 60.000, koji vodi odjel i pomogao oblikovati
sliku o dananjim Slovencima. Oni su svi svjedoci ili. nositelji informacija o povijesnim zbivanjima,
gospodarskim trendovima, svakodnevici i umjetnikim stvaranjem.
Povijest
Iako Zbirka se poela pojavljivati odmah nakon osnivanja muzeja u 1821, Odsjek za povijest i
primijenjene umjetnosti je osnovana tek u 1946. Roman Lapidarium
Rimski lapidarij je zbirka vie od 200 kamenih spomenika koji nose rimski latinskim natpisima kao i
datiraju iz 1. do 4. stoljea poslije Krista. Veina spomenika, pronaeni su na mjestu Emona (Ljubljana u
rimsko doba), grad Trojane i regije Zasavje i Dolenjske.Egipatske mumije
Nacionalni muzej uva Slovenije samo Stari egipatski ljudske mumije. Natpis na svojoj civilizacijskim
sarkofazima, pronaena u zapadnom tebanskom groblju, pokazuje da je mumificirano tijelo pripada
Isahta, sveenik hrama Amun u Karnaku u kasnu dinastikog razdoblja (25. - 26. dinastije, 7. do 6.
stoljea prije Krista).
Dr. Zdravko Mari roen je u Podravskoj Slatini u Slavoniji, 24. Februara
1930. godine. Osnovno i srednjokolsko obrazovanje stekao je u razliitim
kolama i u razliitim mjestima.Nakon vojno-vazduhoplovne kole 1951. godine uspjeno zavrava
uteljsku kolu u Osijeku. Kao vanredni student historije na Filozofskom fakultetu u Sarajevu upoznaje se
sa naim poznatim akademikom prof. dr. Alojzom Bencom i sa njegovom preporukom odlazi 1954. godine
u Sloveniju na studij na Katedru za arheologiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Ljubljani. Taj studij
uspjeno zavrava 1957. godine, a 1965. godine na istoj katedri promoviran je za doktora nauka sa temom:
Donja Dolina i problem etnike pripadnosti predrimskog stanovnitva Bosne.
U Zemaljski muzej Bosne i Hercegovine u Sarajevu dr. Zdravko Mari je

doao 1957. godine i kao diplomirani arheolog u Odjeljenju za arheologiju poinje raditi kao kustos-
pripravnik za eljezno doba i helenistiki period. Nakon dvije godine rada u Zemaljskom muzeju, kao
talentovan mladi strunjak, odlazi u Be na specijalizaciju.
Od samog poetka naunog rada u Zemaljskom muzeju dr. Zdravko Mari
postaje lanom sjajnog tima s jo tri istrazivaa prahistoriara: akademikom dr.
Alojzom Bencom, dr. urom Baslerom i akademikom dr. Borivojem oviem.
Oni su u prahistoriju Bosne i Hercegovine unijeli nove istraiivake metode: stratigrafska istraivanja na
velikim povrinama, precizno izdvajanje zasebnih cjelina i interdisciplinarni pristup. Podstaknuti
izvanrednim rezultatima zajednikog rada na istraivanju nastanka i razvoja kulture ilirskih plemena,
1975. godine osnivaju postdiplomski studij Ilirologija pri Katedri za historiju Filozofskog fakulteta u
Sarajevu.
Najznaajniji znanstveni i terensko-istrazivaki radovi dr. Zdravka Maria
nesumnjivo su vezani za rad u Zemaljskom muzeju Bosne i Hercegovine u
Sarajevu.

Veoma vaan korak u prouavanju prahistorijskih zajednica na naim

prostorima prije dolaska Rimljana, svakako se odnosi na nauno-istraivaki
rad dr. Zdravka Maria na velikom arheolokom kompleksu Oanii kod Stoca.
Nositelj je visokih priznanja za dostignua u naunom radu. Najznaajnija
je godinja nagrada za znanstveni rad Veselin Maslea i priznanje za znanstvena dostignua na polju
arheologije Arheolokog instituta u Berlinu.
dr. Zdravko Mari je naputao Bosnu i Hercegovinu i odlazio u rodnu Hrvatsku gdje je u Osijeku radio
kao direktor Regionalnog zavoda za zatitu spomenika kulture i jedan dui period kao direktor i nauni
savjetnik Muzeja Slavonije u Osijeku.

uro Basler
Sijekovac, pored Bosanskog Broda 06. III 1917. 03. II Sarajevo 1990. Osnovnu kolu pohaao u Bos.
Brodu,a gimnaziju u Slavonskom Brodu Studij arhitekture prekinuo je u drugoj godini, te se zaposlio u
Rafineriji nafte, a od 1951. godine studira arheologiju dvije godine u Ljubljani, zatim jo dvije u Zagrebu,
gdje je i diplomirao. Doktorsku disertaciju na temu paleolitskih kultura u podruju Jadrana odbranio je na
Filozofskom fakultetu u Zadru. Radio je od 1950. godine kao konzervator u Zavodu za zatitu spomenika
kulture u Sarajevu.
Objavio oko petsto strunih i naunih radova.
Po vlastitom izboru, posmrtni ostaci su preneseni u Bosanski Brod i tu je sahranjen 05. II 1990. godine.
Istrazivanja
Najznaajniji svakako su lokaliteti kao to su:
kasnoantika vila u Mogorjelu blizu apljine ( 1952. 1958.) srednjovjekovna nekropola u Grborezima
kod Livna ( 1955. 1957.)kasnoantika bazilika u Oborcima (1956/57)ilirska nekropola u Gostilju na
Skadarskom jezeru (1957/58),a Basler je prouavao i ilirsku gradinu u Oaniima kod Stoca.Iskopavao je
paleolitska nalazita posebno u dolinama sjevernobosanskih rijeka Ukrine, Tolise i Bosne.

Radovi
Paleolitska nalazita u Bosni i Hercegovini, Glasnik Zemaljskog muzeja u BiH, 1963.Crvena stijena,
Zbornik radova profesora i suradnika Pedagoke akademije u Nikiu, 1975.1976. Orfiki elementi u
simbolici steaka, Dobri Pastir, 1975.Rimski metalurki pogon i naselje u dolini Japre, Glasnik
Zemaljskog muzeja BiH.

Arheoloki muzej u Zagrebu osnovane 1836. Ta prva nacionalna muzejska institucija javnim je
djelovanjem zapoela 1846. god.Prvim "uvarom" muzeja imenovan je bio Dragutin Rakovec, a nakon
njega tu je dunost obnaao Mijat Sabljar. 1869. god. upravu Muzejom preuzima ime Ljubi, prvi
obrazovani strunjak, a potom i prvi kolovani arheolozi, najprije Josip Brunmid, a zatim Viktor Hoffiler.
Na prijedlog Sabora 1866. god. je postao Zemaljskim zavodom Hrvatske, Slavonije i Dalmacije, djelujui
pod zatitom Sabora i pod upravom Akademije. Tada je Muzej ujedno bio podijeljen na Arheoloki i
Prirodoslovni odjel. Od 1878. god. Arheoloki odjel djeluje samostalno, ali u sklopu Narodnog muzeja.
 Tek 1939. god. Arheoloki odjel postaje samostalnim muzejom, a Narodni muzej, u obliku u kojem je
ranije djelovao, u osnovi prestaje postojati. Muzejski fundus, koji danas broji vie od 450.000 razliitih
artefakata, prikupljen je iz razliitih izvora. U prvim godinama i desetljeima najvei dio spomenike
grae Muzej je pribavljao kupovinom ili poklonima, a u prikupljanju su znaajnu ulogu imali muzejski
povjerenici, koji su djelovali na itavom hrvatskom prostoru. Ve osamdesetih godina prolog stoljea
Muzej zapoinje i sa sustavnim arheolokim iskopavanjima u razliitim hrvatskim krajevima.U dananje
doba terenska su istraivanja glavni izvor prikupljanja relevantne spomenike grae. MUZEJSKA
DJELATNOST
Zbirke
Zbrike obuhvaaju Pretpovijesni odjel, Egipatski odjel, Antiki odjel, Srednjovjekovni odjel,
Numizmatiki odjel i Razne kolekcije.
Muzejski spomenici dospjeli su u Muzej iz razliitih krajeva Hrvatske, u najveem broju terenskim
istraivanjem, a jedan dio poklom ili otkupom.Muzej takoer posjeduje kolekcije i zbirke stranog
porijekla koje su pribavljene krajem 19. stoljea Egipatska zbirka, kolekcije antikih kamenih
spomenika i oslikanih grkih vaza, meu kojima se nalazi i jedan od najdragocijenijih spomenika fundusa
Muzeja Zagrebaka lanena knjiga jedini sauvani primjerak lanene knjige iz antikog svijeta,
U dvoritu Muzeja nalazi se lapidarij u kojem su izloeni rimski spomenici.
Istraivaka djelatnost
U vie od 110 godina terenske djelatnosti istraivani su lokaliteti u Zagrebu i okolici, Velikoj Gorici, Lici
(Prozor, Vrebac, iroka Kula, Jablanac, Ribnik..), Slavoniji i Srijemu (Bijelo Brdo i Dalj kraj Osijeka,
Vukovar, Vuedol)na podruju sjeverozapadne Hrvatske -Martijanec.
Izdavaka djelatnost
Muzej je 1870. godine zapoeo s izdavanjem godinjaka, koji do danas izlazi pod imenom Vjesnik
Arheolokog muzeja u Zagrebu.
Muzej takoer ima Odjel za dokumentaciju, Pedagoki odjel, Konzervatorsko-restauratorski odjel te Odjel
za marketing.
Nada Mileti je roena 12. maja 1925. godine u Prijedoru u porodici prosvjetnog radnika. Srednju kolu
je pohaala u Skoplju do rata 1941. godine i 1946.g. upisala se na Filozofski fakultet u Beogradu, na
Odsek za istoriju umetnosti i arheologiju. Nakon etiri godine zavrila je studij i ubrzo po diplomiranju,
1950. godine, planskom raspodjelom dobila je posao u Sarajevu, tj. u Zemaljskom muzeju kao asistent za
srednji vijek. 1983. godine izabrana je za naunog savjetnika.
Priredila je i nekoliko velikih tematskih izlobi iz fonda Zemaljskog muzeja, a bila je lan Organizacionih
odbora velikih izlobi koje su predstavljale Jugoslaviju u inostranstvu. Jedna od njih je i Umjetnost na tlu
Jugoslavije predstavljena 1970. godine. Otkrila je nekoliko velikih ranosrednjovjekovnih i
srednjovjekovnih nekropola: Varoite u Mihaljeviima kod Sarajeva, Baltine Bare u Gomjenici i u
Bukom Blatu na podruju Duvna. Kruna terenskog rada su istraivanja srednjovjekovne nekropole na
lokalitetu Grudine u ipuljiu kod Bugojna.
Obila je cijelu Bosnu i Hercegovinu otkrivajui tajne tih nadgrobnih spomenika, napisala zapaene
studije, odrala desetine predavanja u toku viegodinjeg trajanja izlobe Umjetnost steaka. Kruna tog
rada je sintetski pogled u monografiji Steci koja je izala 1982. Godine.
Nada Mileti odlazi u mirovinu 1990. Godine.
Radovi:

Nakit u Bosni iHercegovini od kasne antike do najnovijeg doba.Gradine, ipulji, Bugojno - srednjovekovna
nekropola.Slovenska nekropola u Gomjenici kod Prijedora, GZM (A).Ranosrednjovjekovna nekropola u
Rakovanima kod Prijedora, GZM (A) 25.Ranosrednjovjekovne keramike posude iz Vrbe kod Glamoa,
GZM (A)
Pored groblja otkrivenih i istraenih uz sakralne objekte vri se sistematsko ispitivanje srednjovjekovnih
nekropola, onih iz vremena seobe naroda, kao i onih iz ranoslavenskog doba. Zapoeto je sluajnim
otkriem grobova na Varoitu u Mihaljeviima. Pod rukovodstvom Nade Mileti je vreno zatitno
iskopavanje sa prekidima od 1954. do 1958. Na istranom dijelu lokaliteta otkriveno je 160 grobova koji
pripadaju razliitim razdobljima: rimskom dobu, dobu seobe naroda, ranoslovenskom dobu i kasnom
srednjem vijeku. 1959. godine u okolini Prijedora je otkrivena ranosrednjevjekovna nekropola u
Rakovanima, ija su iskopavanja trajala od 1960. do 1964. godine. Nada Mileti je vodila iskopavanja
koja su dovela do otkria gorblja na redove, datirano u prvu polovinu 6. vijeka, je sadravalo oko 100
grobova.U toku radova na Gradini u Koritima 1968. Z. Mari je u slojevima gradinskog naselja otkrio i
dio ranosrednjovjekovne nekropole, ije je istraivanje nastavila Nada Mileti 1970., 1971. i 1976. Ova
nekropola pripada istom razdoblju kao i nekropola u Rakovanima. Meu nalazima treba istai veliki broj
fibula u vidu krsta, a meu njima srebrenu fibulu iju simboliku potenciraju tri ptice. I u jednoj i drugoh
nekropoli Nada Mileti je pronala nalaze koji se pojavljaju na ovom podruju po prvi put.Od posebnog
znaaja na ovom polju je istraivanje prostrane nekropole na Grudinama u Bugojnu, vezane za ruevine
rimske, odnosno kasnoantike arhitekture, ije je iskopavnje zapoeo V. Pakvalin 1959. Ispitivanje
nekropole je preuzela Nada Mileti. U toku dugogodinjih radova koje je prevodila i koji su trajali do
1981. otkriveno je oko 780 grobova, datiranih u iroki raspon od 9. do 15. vijeka, kao i grobovi sa
stecima.
Za Nadu Mileti njezin rad na nekropoli na Grudinama predstavlja krunu terenskog istraivanja.
Vaclav Radimsky(1832-1895)
Roen je u mjestu Nova Paka, eka, 24. februara 1832. godine.
Poslije srednjokolskog obrazovanja (gimnazija,1849), upisuje mineralogiju,geologiju i mainstvo u Pragu
(1850-1854)
Svoje znanje usavrio je u Pribramu
Velika je vjerovatoa da se Radimsky sa arheologijom sreo jos kao srednjokolac, meutim, prilika da se
aktivno bavi ovim zanimanjem ukazala se u Weisu, osamdesetih godina
U Beu je Radimsky ivio sve do 1885.,kada se seli u Sarajevo, gdje je preuzeo dunost efa Rudarske
direkcije
Njegov prvi zadatak u muzeju bio je ureenje geoloko-mineraloke zbirke bos.-herc. Zemaljskog muzeja
Ispunivi svoj zadatak, konstantno je nastojao da tu zbiruku popuni i proiri
1892.,zbirka je brojala preko 4000 eksponata
Takoer, bio je veoma aktivan i u podruju arheologije
Neka podruja na kojima je Radimsky djelovao i na njima proveo arheloko-topografska istraivanja bila
su Srebrenica, Sinjakovo, razna podruja u Hrecegovini, zatim oko rijeke Sane itd.
Radimsky je radio na Arheolokom leksikonu BiH
Nedovreni rukopis njegovog djela uvao se u ZM sve do 1947. godine
Najvanija nalazita koje je istraivao Radimsky su: antika Domavija ( selo Gradina kod Srebrenice),
Butmir ( Sarajevo), japodska nekropola Jezerine u Pritoci kod Bihaa, te sojeniko naselje Ripa (okolina
Bihaa)
Domavija
Ostaci ovog antikog grada pronaeni su prilikom radova preduzetih s ciljem otvaranja rudarski pogona sa
irem podruju sela Gradine
Prva organizacija koja je poela sa arheolokim iskopavanjima bila je rudarska agencija Bosnia
Butmir
Kada je otkriveno ovo neolitsko naselje 1893., istraivanaj su povjerena Radimskom,koji izvodi prvi dio
iskopavanja,a koja e nakon njegove smrti zavriti F. Fiala
Radimsky je napisao i prvi tom monumentalne monografije Die Neolitische Station von Butmir in
Bosnien,djelo koje je imalo veliki odjek u evropskim arheolokim krugovima
Meutim, veliki nedostatak njegovog rada bio je zanemarivanje stratigrafije
On nalaze obrauje tipoloki ne uzimajui u obzir slojeve
Istu greku napravio je i u Ripu
Jezerine
Otkriili su svetenik Kosta Kovaevi i uitelj Petar Mirkovi 1890.
Dvije godine kasnije, istraivanja vri Radimsky
Veoma visok struni nivo obavljenog posla, mnogobrojni nalazi
Ripa
Meutim, zbog obrade pokretnih nalaza strogo tipolokom metodom, prouzrokovat e se strana greka u
datiranju nalazita
Razlika izmeu pravog vrpastog ukrasa i lanog
Alojz Benac
Roen je 20.10. 1914. U blizini Dervente. Klasinu filologiju I arheologiju studirao je na Univerzitetu u
Beogradu gdje je I diplomirao 1937. Godine 1951. odbranio je doktorat na Filozofskom fakultetu u
Ljubljani .Dolaskom u Zemaljski muzej, Benac je zapoeo mnogostruku i uspjenu djelatnost kao
arheolog i organizator rada na prouavanju arheologije u BiH i Jugoslaviji. Svoja je istraivanja usmjerio
najprije na probleme neolita i eneolita zapadnog Balkana te posebno BiH, a onda i na pitanja etnogeneze i
kulture Ilira u bronanom i eljeznom dobu te na problem seobe Indoevropljana na balkanski prostor.
Iskapao je niz vanih arheolokih lokaliteta iz neolita i eneolita (Hrustovaa u dolini Sane, Nebo kod
Travnika, Kakanj, Varo kod Koraja, Pivnica kod Odaka, Obre kod Kaknja, Zelena peina kod Mostara,
Crvena Stijena u Crnoj Gori, Zecovi kod Prijedora i dr. Rezultate arheolokih istraivanja, kao i radove o
raznim problemima prahistorije zapadnog Balkana, Benac je objavio u brojnim domaim i stranim
asopisima i u nekoliko monografija, najvie u Glasniku Zemaljskog muzeja. Osim prahistorijskih, vana
su i njegova istraivanja srednjovjekovnih nadgrobnih spomenika steaka, o kojima je pokrenuo
izdavanje posebne serije monografij. Sm je u toj seriji monografski obradio nekropole na podruju
Olova, irokog Brijega i na Radimlji. Autor je niza sinteza i rasprava u periodici kao i vie knjiga:
Prehistorijsko naselje
Nebo i problem butmirske kulture (1952.)

Studije o kamenom i bakarnom dobu u sjeverozapadnom Balkanu (1964.)