MC LC

M U...................................................................................................................... 1
1. L do chn ti:........................................................................................................ 1
2. Mc ch nghin cu:................................................................................................... 2

CHNG I................................................................................................................... 3
KHI QUT CHUNG V TRIT HC PHNG NG V PHNG TY........................3

CHNG II................................................................................................................. 6
NHNG IM KHC NHAU GIA TRIT HC PHNG NG V TRIT HC PHNG
TY............................................................................................................................ 6
2.1. Mi quan h gia con ngi v v tr........................................................................6
2.2. Mt x hi v mt sinh vt ca con ngi...................................................................8
2.3. V t tng nhn thc lun..................................................................................... 9
2.4. Cuc u tranh gia duy tm v duy vt:.................................................................11
2.5. S u tranh gia bin chng v siu hnh:..............................................................12
2.6. Cc bc pht trin nhy vt v cht:......................................................................12
2.7. Vic c nhn nhn nh mt khoa hc c lp:........................................................14
2.8. Vic s dng h thng thut ng ca trit hc :.........................................................14
Tiu kt................................................................................................................... 16

KT LUN................................................................................................................. 17
TI LIU THAM KHO.............................................................................................. 19
 M U

1. L do chn ti:
Trit hc l mt h thng tri thc l lun chung nht ca con ngi v
th gii v bn thn con ngi v v tr ca con ngi trong th gii .
Trit hc c mt vai tr ht sc to ln trong x hi.

Trc ht, trit hc t ra v gii quyt nhng vn th gii quan, l ton

b nhng quan im, quan nim ca con ngi v th gii xung quanh, v
bn thn con ngi, v cuc sng v v tr ca con ngi trong th gii .
Bn cnh , trit hc cn c chc nng phng php lun, l h thng cc
quan dim, cc nguyn tc ch o con ngi, tm ti xy dng, la chn v
vn dng cc phng php trong nhn thc v thc tin. Sau cng, trit hc khng
nhng c vai tr to ln i vi khoa hc m cn i vi vic rn luyn nng lc t
duy ca con ngi. Nh ng-ghen tng ni: Mt dn tc mun ng trn
nh cao ca khoa hc th khng th khng c t duy l lun, v hon thin
nng lc t duy l lun th khng c mt cch no khc hn l nghim cu ton b
trit hc thi trc.

Bc i u tin ca lch s trit hc th gii l trit hc c i. Nhng

hc thuyt trit hc u tin trong lch s xut hin vo th k th XIII VI
trc cng nguyn. phng ng th hin r nt n , Trung Quc.
phng Ty, th hin r nt Hy Lp v La M c i. Nghin cu v so snh s
khc nhau gia trit hc phng ng v trit hc phng Ty thi c i s cho
ta mt ci nhn khi qut v bin chng v nhng ng gp c gi tr i vi tri
thc nhn loi trong bui u hnh thnh thc x hi. ng thi gip ta thu tm
tri thc, tr tu ca mi thi i lch s c kt tinh trong trit hc.

1
 Thng qua nhng s khc nhau gia trit hc phng ng v trit hc
phng Ty thi c i s cho ta mt ci nhn ton din, ng n v ngha,
nh hng, nm c si dy lin h gia qu kh v hin ti. Bn cnh ,
gip trnh t tng cao trit hc phng ng, h thp trit hc phng
Ty thi c i v ngc li. Xut pht t nhng l do nu trn nn em chn
ti: So snh s khc bit gia trit hc phng ng v trit hc phng Ty
lm ti cho bi tiu lun ca mnh.

2. Mc ch nghin cu:
- Lm r nhng c im ca hai nn trit hc phng ng v
phng Ty, t thy c nhng nt c sc ring ca mi nn
trit hc, chng b sung cho nhau v u ng gp vo s pht trin ca lch
s nhn loi.

- So snh s khc nhau gia hai nn trit hc, t c ci nhn khi

qut v bin chng v nhng ng gp c gi tr i vi tri thc nhn loi
trong nhng bui u hnh thnh thc x hi, gip chng t tng cao
nn trit hc ny, h thp nn trit hc kia.

3. i tng nghin cu:

c im ca trit hc phng ng v trit hc phng Ty thi c

i.

2
 CHNG I

KHI QUT CHUNG

V TRIT HC PHNG NG V PHNG TY

Thi xa xa, con ngi mun khm ph v th gii v bn thn
mnh. Khi khoa hc cn cha pht trin v tr tu con ngi cn hn ch,
cng c nhn thc th gii ca h lc u l huyn thoi v thn thoi, tc
l gii tch cc hin tng t nhin bng cc yu t thn thoi. Nhng t khi
x hi chim hu n l ra i thay th x hi nguyn thy, s gii thch th
gii bng huyn thoi, thn thoi khng cn p ng nhu cu hiu bit ngy
cng cao ca con ngi. Mt cng c nhn thc mi ca loi ngi xut hin,
l trit hc.

Trit hc ra i vo khong th k VIII VI trc Cng nguyn gn

lin vi s ra i ca cc nn vn minh c i nh Trung Quc, n , Hy
Lp. l kt qu ca s tch bit gia lao ng tr c v lao ng chn tay,
cng vi s pht trin trnh cao (trnh h thng ho, khi qut ho,
tru tng ho) ca t duy nhn loi.

C rt nhiu quan nim khc nhau v trit hc. Trit theo ngha ch
Hn l tr - s hiu bit ca con ngi, l truy tm bn cht ca i tng
trong qu trnh nhn thc th gii. Trit theo ngha ting n l
Darshna, l s suy ngm con ng n chn l, l s hiu bit ni chung
Trit hc theo ting Hy Lp l Philosophya - s ham m hiu bit cng
vi s thng thi. Nh vy, d l Trung Quc, n hay Hy Lp, d
phng ng hay phng Ty, trit hc thi c i u c ngha l s hiu
bit chung, s nhn thc chung ca con ngi v th gii.

3
 Do nghin cu nhng qui lut chung nht ca th gii nn trit hc vi
t cch l mt khoa hc cp ti nhiu vn . Trong nhng vn y, ni ln
vn c bn l mi quan h gia t duy v tn ti. Vn c bn ca
trit hc c hai mt. Mt th nht tr li cu hi gia t duy vi tn ti, gia
thc vi vt cht, gia tinh thn v t nhin th ci no c trc ci no c
sau; v ci no c vai tr quyt nh i vi ci no? Mt th hai tr li cu
hi con ngi c kh nng nhn thc c th gii hay khng?
Trong lch s trit hc, c rt nhiu quan im khc nhau, thm tr i
lp nhau khi gii quyt vn c bn ca trit hc. y chnh l tiu chun
phn bit lp trng t tng ca cc nh trit hc, hnh thnh nn cc trng
phi trit hc khc nhau. i su gii quyt vn c bn ca trit hc, cc
nh trit hc phng ng v phng Ty c nhiu quan im khng ging nhau.
iu ny mt phn to nn s khc bit gia trit hc phng ng v phng
Ty ni chung v thi c i ni ring.

D lch s trit hc l qu trnh hnh thnh, bin i, tc ng v nh

hng ln nhau gia cc tro lu, t tng trit hc nhng n c tnh quy
lut. S hnh thnh v pht trin trit hc c nhng c im chung nh sau:

- Th nht, t tng trit hc l mt hnh thi thc x hi c hnh

thnh v pht trin trn c s kinh t - x hi trong mt giai on lch s x
hi nht nh l s phn nh ca tn ti x hi v chu s quy nh ca tn ti
x hi. Nh vy, s pht trin ca lch s trit hc gn lin vi iu kin t
nhin, kinh t - x hi, gn vi s bin i, thay th nhau gia cc ch x
hi iu ny hnh thnh nn tnh giai cp trong trit hc. T , to nn s
khc nhau gia cc tro lu, t tng trit hc, gia trit hc phng ng v
phng Ty.

4
- Th hai, lch s trit hc l qu trnh thng nht v u tranh ca hai
trng phi trit hc duy vt v duy tm, hai phng php bin chng v siu
hnh.
- Th ba, lch s trit hc lun gn b cht ch khng th tch ri vi cc
thnh tu khoa hc t nhin v khoa hc x hi cng vi cc thnh tu khoa
hc t nhin v khoa hc x hi cng s thm nhp tc ng, nh hng ln
nhau gia cc tro lu, t tng trit hc cng s tc ng ca cc hnh thi
thc x hi khc nh: Tn gio, chnh tr, ngh thut, vn ho,
Th t, chin tranh l mt tc nhn quan trng nh hng n s bin
i ca t tng trit hc.

* Tm li:

Trit hc l mt khoa hc bao gm h thng tri thc l lun chung nht

v th gii ca con ngi v v tr, vai tr ca con ngi trong th gii .
Trit hc l mt hnh thi thc x hi, phn nh tn ti x hi v chu s qui
nh ca tn ti x hi. ng thi, trit hc l mt yu t ca kin trc thng
tng, l s phn nh c s h tng, chu s qui nh ca c s h tng. y
cng l nt chung ca trit hc mi thi i cng nh trit hc phng ng
v trit hc phng Ty c i.

Tuy nhin, do iu kin t nhin, kinh t - x hi, vn ho, bi cnh

lch s, khc nhau nn trit hc phng ng v phng Ty c i c nhng
nt c th, ring bit, to nn thin hng ring ca n. Da vo phn khi
qut chung lm c s nn tng, s khc nhau gia trit hc phng ng v
trit hc phng Ty thi c i c phn tch c th mc tip theo.

5
 CHNG II

NHNG IM KHC NHAU

GIA TRIT HC PHNG NG V TRIT HC PHNG TY

2.1. Mi quan h gia con ngi v v tr
Nu nh trit hc phng Ty c i tch con ngi ra khi v tr, coi
con ngi l ch th cn th gii quan l khch th m con ngi cn nghin
cu, chinh phc th trit hc phng ng thi c i li nhn mnh mt
thng nht trong mi quan h gia con ngi v v tr.

Chng ta c th l gii cho s khc bit ny bi con ngi phng ng sng

gn gi, gn b vi thin nhin, c thin nhin u i, ngun sng nng nghip
di do, ho quyn con ngi vi thin nhin v vi v tr. Chnh iu ny
c khi qut thnh t tng thin nhn hp nht, trong con ngi c
xem nh l mt tiu v tr. Hn th cc nn vn minh ca phng ng ch yu
c hnh thnh lu vc cc con sng. Nn vn minh n c hnh thnh
trn lu vc sng n v sng Hng, nn vn minh Trung Hoa c xy dng trn
s hp lu ca hai sng Hong H v Trng Giang. Do vy nn vn minh phng
ng ch yu da trn s pht trin nng nghip ca mt ch nh nc qun
ch lp quyn.

Thin nhin hp nht l t tng xuyn sut nhiu trng phi, hc thuyt
Trung Quc. o gia cho rng; con ngi v v tr khng ngoi nhau m cng
ho hp, lin thng thnh mt khi. Lo t ni: Ngi phng theo t, t phng
theo tri, tri phng theo o, o phng theo t nhin. Tri, t, ngi lin thng
vi nhau bng mt o.

6
 Nhng iu ny nh hng su sc n nhn thc ca tng con
ngi v vn ho Trung Quc. C l v th m khoa hc t nhin v ch
ngha duy vt trong trit hc Trung Quc pht trin khng mnh.
Thin nhin hp nht li c th hin theo cch khc n .
Trong kinh thnh Va, ct ngha cc hin tng t nhin m con ngi
kng th l gii, ngi n xy dng h thng cc v thn. Thn linh v
con ngi c nhiu mi quan h vi nhau, c tnh cch nh nhau, cc v thn
cng mang tnh ngi. Trit hc n khng nh tnh hp nht ca con
ngi v v tr. Vn vt trong th gii ng nht th, con ngi v v tr c
chung bn cht.

Nh vy, trit hc phng ng ly con ngi m c bit l phng

din tm linh lm i tng ch yu nghin cu. Nhng trit hc ln thi
u xoay quanh nhng vn lin quan ti s phn, o c ca con
ngi.

Tri li, trit hc phng Ty thi c i li tch con ngi ra khi v tr, coi
con ngi l ch th cn th gii khch quan l khch th m con ngi cn
nghin cu, chinh phc. Vi t tng quan tm ti bn nguyn th gii th cc nh
trit hc Hy Lp c i gii thch s xut hin ca th gii khch quan theo
nhiu cch khc nhau. Cc nh duy vt gii thch bng s xut hin ca mt dng
vt cht c th nh: nc, la, khng kh

i din u tin l Talet, ng cho rng nc l yu t u tin, l bn

nguyn ca mi vt trong th gii. Mi vt u sinh ra t nc v khi ph huy,
n cng tr thnh nc. i din th hai l Amximen, ng cho rng: Khng kh
v bn cht, l ngun gc ca mi s vic, v n gi vai tr rt quan trng trong
i sng. i din th ba tip tc ng trn quan im duy vt l Heraclit, ng
da
7
trn quan im ca duy vt gii quyt vn c s u tin ca th gii
t mt dng vt cht c th. Nhng ng cho rng mi vt sinh ra t la, l bn
nguyn ca th gii. Cng c quan im cho rng: bn nguyn u tin ca th
gii l nhng phn nh b, siu cm gic, khng thy c qua t, nc, khng
kh, la; chng gi l mm sng, ht ging ca mun vt.

Tuy rng, trong trit hc phng ng nh n , Trung Quc cng cha

nhng t tng trit hc duy vt s khai, cht phc v bn nguyn ca th gii,
nhng cc nh trit hc phng ng vn lun xem xt s pht sinh, pht trin ca
v tr, ca th gii khch quan trong s gn kt vi con ngi. Ngc li, trit hc
phng Ty li t trng tm nghin cu vo th gii, vn con ngi c bn
ti ch nhm mc ch gii thch th gii. Do vy, vn bn th lun ca trit hc
phng Ty c th hin rt m nt, trong khi vn bn th lun ca trit hc
phng ng li th hin mt cch m nht hn.

2.2. Mt x hi v mt sinh vt ca con ngi

Trong khi trit hc phng ng ch trng vo vic gii thch mi
quan h gia ngi vi ngi v i sng tm linh ca con ngi, hu nh rt
t quan tm ti mt sinh vt. Tri li, trit hc phng Ty li ch yu
quan tm ti kha cnh sinh vt, v ngun gc xut hin ca sinh vt, hu nh t
quan tm ti mt x hi ca con ngi. Nhng mt hn ch ca hai nn trit hc c
i ny sau c khc phc bi trit hc Mac-Lnin. Trit hc Trung Quc c
i khi nghin cu ly con ngi lm gc, ly trit l nhn sinh lm ni dung.
Theo Khng T, ci m con ngi nn bit v c th bit l bn thn con ngi.
Yu mn con ngi, th phng con ngi l bn phn ca con ngi. Cn theo
Mnh T, bn tnh con ngi ta l thin, n c th hin bn c: Nhn, ngha,
l, tr.

8
Chng ta c th ni rng: trit hc y cao long nhn i, o c, v sc
mnh ca o c. Cng cao o c nhng trit hc n li thng qua
nhng t tng gii thot con ngi.

Trong khi , trit hc phng Ty c i li t quan tm n sc mnh

o c, m ch yu quan tm nghin cu kha cnh sinh vt, ngun gc xut hin
ca con ngi. Nh vy, cc nh trit hc phng ng c i nghing v nghin
cu ni tm, hng ni th cc nh trit hc phng Ty c i li i su vo
phng
din l tr. Do vy phi thng xuyn trau di l tr, tip thu nhng quy lut ca t
nhin v quy lut ca con ngi.

2.3. V t tng nhn thc lun

Trong khi cc nh trit hc phng ng c i c nhng phng thc t
duy trit hc l nhn thc trc quan, trc gic, th cc nh trit hc phng
Ty c i li cao vai tr ca nhn thc l tnh, pht trin cc t tng
thnh l thuyt vi cc chng minh r rang, mch lc. n c i, cc trng
phi trit hc cao nhn thc trc gic, thc nghim tm linh khi nghin cu th
gii, nh phi Vaisesika, Lokayata, kinh Uparishop..

Trung Quc c i, Lo T v Trang t cao t duy tru tng v coi

khinh nghin cu s vt hin tng c th. Cho d cc nh trit hc phng ng
c i c s sang to phng thc t duy trc quan, nhng do thiu lun chng
v phn tch, li dng phng php t duy gic ng bng trc gic nn lm cho
cc khi nim thiu logic, khoa hc. Tri li, cc nh trit hc phng Ty li
khng t mnh vo gia i tng suy nghim, m tch con ngi ra khi i
tng nhn thc m bo c tnh khch quan. Mc d vn c quan im nh

9
Epiquga
nhng ng tha nhn tc ng ca vt cht vo cc gic quan ca con ngi.
Hu ht cc trit gia Hy Lp a ra quan im v nhn thc lun ng n,
l nhn thc mt qu trnh kinh nghim n nhn thc l tnh. V th, logic hc
c pht trin phng Ty c i.

Ci mnh ca phng Ty l cho khoa hc, k thut v v sau l cng ngh

pht trin... v nhn thc lun hng n nhn thc ci chn l v hn cng.
Phng Ty i gn mi n chn l qua hng lot nhng tru tng, khi nim,
quy lut... ca tom th v tr, lin tip i t cp bn cht thp n mc bn
cht cao hn... cng do vy h c xu hng c lp ho , cch ly ho, lm mt i
tnh tng th.
Trit hc phng ng ngc li thng dng trc gic, tc l i thng n
s hiu bit, vo ci su thm bn cht ca s vt, hin tng. Trc gic gi c
ci tng th m t duy phn tch, m x t n. Nhng n c tim tng nhc
im l khng ph bin rng c. Trc gic mi ngi mi khc. V khng phi
lc no trc gic cng ng. Thc ra 2 bin php kt hp ln nhau, nhng y
ni v thin hng.
Trit hc phng Ty c xu hng tch ch th vi khch th nhn thc
cho khch quan cn trit hc phng ng li cho rng ngi nhn thc v i
tng nhn thc cng ho hp vo nhau (t cng trong 1 h quy chiu.) th nhn
thc s d dng.
Phng tin nhn thc ca trit hc phng Ty l khi nim, mnh , biu
thc lgc i tng m t r rng, thng nht hn th trong trit hc phng
ng li l n d, lin tng, hnh nh, ng ngn... khng b li gi v ngha
do khi nim che ph. Nhng im yu ca trit hc phng ng chnh l s a
ngha, nhp nhng khc bit khi qua cc phn tch khc nhau.

10
 Trit hc phng ng bin i tun t thay i dn v lng, d thay i
bao nhiu vn gia ly phn gc phn li lm nn, khng ri xa gc c.
Trit hc phng Ty thay i theo hng nhy vt v cht, nn cng tin
ho cng phong ph hn, xa ri gc ban u. Thm ch c xu hng ci sau ph
nh hon ton ci giai on trc.
Trong php bin chng gii thch quy lut ca s vn ng - pht trin cng
c nt khc bit. Phng ng nghing v thng nht hay vn ng vng trn,
tun hon. Phng ty nghing v s u tranh v vn ng, pht trin theo hng
i ln.
Mt nt na ca trit hc Ty - ng l theo thng k th trit hc phng
Ty thin v hng ngoi, ch ng, t duy l lun, u tranh sng cn, hiu
chin, cnh tranh, bnh trng, c th, phn tch, tri thc suy lun, khoa hc, t
duy c gii, ch nhiu n thc th...
Khuynh hng ni tri ca phng ng li l hng ni, b ng, trc gic
huyn b, ho hp, qun bnh ch ngha, thng nht, hp tc, gi gn, tp th, tng
hp, minh trit, tn gio, tm l, tm linh, t duy hu c, ch nhiu ti quan h...

2.4. Cuc u tranh gia duy tm v duy vt:

trit hc phng ng c i, cc tro lu, hc thuyt thng an
xen yu t duy vt v duy tm. Chnh v th m cuc u tranh gia duy vt v duy
tm khng gay gt nh phng Ty. Trung Quc c i vi trng phi nho
gio m i din l Khng T. Trong quan nim ca ng, bn cnh cc yu t duy
tm l cc yu t duy vt. ng a ra thuyt Thin mnh, v coi vic hiu bit
mnh tri l mt hiu bit tt yu cn c tr thnh mt con ngi hon thin.
Song ng li ph phn sung bi, m tn. Trong pht gio, s an xen gia yu t
duy vt v duy tm cng th hin rt r nt.

11
 Cn Trit hc n , cc quan nim t nhin v cc v thn dn m nht,
thay vo l nhng nguyn l tru tng, duy nht, ti cao c coi l ngun gc
ca v tr, l thn sang to ti cao. Tuy nhin trong thi k ny cng xut hin
mt ln song u tranh chng li ch ngha duy tm. Khng nh phng ng,
trit hc phng Ty c i li c nhng cuc y tranh gay gt. y, mi nh
trit hc, mi trng phi li c mt kin ring bit v bn nguyn ca th gii,
v mm mng ban u ca th gii.

2.5. S u tranh gia bin chng v siu hnh:

Trong trit hc phng ng, yu t bn chng v siu hnh
cng tn ti vi nhau, an xen nhau, khng c s u tranh gay gt. iu ny tri
ngc vi trit hc phng Ty.

Vi trit hc Trung Hoa c i, ta xem xt i din l Lo T. ng cho

rng tri khng phi cn c ca o m tri li, o c trc thn linh, hin
tng trong v tr ng gi l o thng. y, t tng bin chng c
th hin r nt. ng cng ch ra rng, bt c s vt no cng l th thng nht
ca hai mt i lp, va xung khc li va da vo nhau, v lien h, rang
buc bao hm ln nhau. phng Ty, Hraclit l ngi c ng gp to ln trong
lch s pht trin bin chng. i lp vi ng l php bin chng ph nh ca
trng phi l vi ch ngha vn vt bt bin, khng sinh thnh, khng dit
vong.
C nhiu quan im i lp nhau khau v khc nhau rt nhiu v th gii.
Quan im bin chng v th gii ca cc nh trit hc phng Ty c i c
ngha to ln i vi lch s trit hc. tuy nhin, n mi ch l quan im mang
tnh t pht.

12
2.6. Cc bc pht trin nhy vt v cht:

trit hc phng Ty, mi giai on lch s bn cnh nhng t tng

trit hc c, lun xut hin nhng trng phi trit hc mi vi quan im c
tnh pht trin nhy vt, tnh cch mng. Trong khi , trit hc phng ng
c i t c nhng bc nhy mang tnh cch mng. Trit hc phng ng c
pht trin nhng ch l s pht trin cc b, i su vo tng chi tit, tng t tng
trn c s ci c, c ci tin v phng din no nh: Nho tin tn, Hn nho,
Tng nho vn trn c s nhn l chnh danh, nhng c ci bin v mt phng
din no v nh L thi tin Tn l cung knh, l php, vn ho, thi Hn bin
thnh tam cng ng thng, i Tng bin thnh ch L... iu th hin
ch, nhng nh t tng giai on lch s sau thng cho mnh l hc tr, l
ngi k tc s nghip ca nhng nh sng lp giai on trc. H t gii hn
mnh trong khun kh ng h, bo v quan im hay mt h thng no hon
thin v pht trin n hn l vch ra nhng sai lm v khng t ra mc ch to ra
thc trit hc mi. Do n khng mu thun vi cc hc thuyt c t nn
mng t ban u, khng ph nh nhau hon ton dn n cuc u tranh trong cc
trng pht khng gay gt v cng khng trit . Nhng t tng mi m h a
ra ch l gii thch su hn hoc nhm bo v nhng tng ca nhng v tin
bi. V vy giai on sau t thy nhng trng phi trit hc mi xut hin,
iu cho chng ta thy tnh bo th, tr tr, kim tin ca trit hc phng
ng c i. C tnh trng chnh l do ch phong kin qu ko di v bo
th, kt cu kinh t, giai cp trong x hi an xen cng sinh bn nhau.

Ngc li, phng Ty li c nhng trng phi trit hc mi, th

hin s t ph v t tng. mi giai on, mi thi k, bn cnh cc trng
phi c li c nhng trng phi mi ra i c tnh cht vch thi i nh thi c
13
i bn cnh trng phi Talt, Hraclit... n mcrit ri thi i khai sng
Php, CNDV Anh, H lan, trit hc c in c... Hy Lp, trit hc i su
v bn n vn con ngi, c bit v thuyt nguyn t ca emocrit to ra
bc nhy vt v cht trong lch s trit hc. c im ny cn c th hin qua
quan im mi ca Hraclit v nhn thc lun ca Empedoclo. V hn na cuc
u tranh gia duy tm v duy vt mang tnh cht quyt lit, trit hn. Chnh
nhng iu to ra nhng bc pht trin nhy vt v cht ca trit hc
phng Ty c i.

2.7. Vic c nhn nhn nh mt khoa hc c lp:

Nhng t tng trit hc phng ng c i t khi tn ti di dng
trit hc thun tu m thng c trnh by xen k hoc n du ng sau nhng
vn chnh tr, x hi, o c, tn gio, ngh thut Ngc li, trit hc phng
Ty c i l mt h thng cc t tng c trnh by trc tip, r rng, trit hc
c coi l mt khoa hc c lp. Vi trit hc Trung Hoa, khng T th hin t
tng trit hc v con ngi, v x hi thng qua mt s chnh sch, bi hc v tr
quc. n , trit hc mang m mu sc tn gio, trit hc v tn gio lun
ho
nhp vi nhau, rt kh phn bit r rang. Trit hc phng l mt h thng trit
hc thun tu, ngay t khi ra i cha ng cc khoa hc khc. Xen ln trong
cc hc thuyt Hy Lp c i l nhng nh lut ton hc, vt l, hay thin vn hc.
Vi cc nh trit hc in hnh nh Talet, Pitago, Democrit..u l nhng nh khoa
hc t nhin.

14
 2.8. Vic s dng h thng thut ng ca trit hc :
Trong trit hc phng ng c i, thng dung chm ngn, ng
ngn, n ng c tnh hnh tng din t quan im, cng i su vo suy
ngh th cng thy s su sc ca trit hc phng ng c i. Cn trit hc
phng Ty c i th cc t tng trit hc c din t, lp lun vi ngn ng
v phong cch t duy mch lc, khoa hc, c tnh h.

- V bn th lun: Phng Ty dng thut ng gii t nhin, bn th, vt

cht; cn phng ng li cng thi cc, o sc, hnh, vn php, hay ng
hnh: Kim, Mc, Thu, Ho, Th... ni v bn cht ca v tr, c bit mi
quan h gia con ngi vi v tr, phng ng dng phm tr khch th - ch
th, con ngi - t nhin, vt cht thc, tn ti t duy, cn phng ng li
dng Tm vt, nng s, l kh, hnh - thn. Trong hnh thn l nhng phm
tr xut hin sm v dng nhiu nht.

- V tnh cht, s bin i ca th gii: Phng Ty dng thut ng bin chng

siu hnh, vn ng, ng im nhng ly ci u tranh ci ng l chnh, th phng
ng dng bng thut ng ng - tnh, bin dch, v thng, v ng v ly ci
thng nht, ly ci tnh lm gc l v phng ng trit hc c xy dng trn
quan im v tr l mt, phi mang tnh nhp iu.

Khi din t v mi lin h ca cc s vt, hin tng trn th gii th phng Ty

dng thut ng lin h, quan h, quy lut, cn phng ng dng thut ng
o, l, mnh, thn cng xut pht t th gii quan thin nhn hp nht
nn tt c phi mang tnh nhp iu, tnh quy lut, tnh son c ca v tr nh thi
cc n lng nghi... C nhp iu l hi ho m dng, cn v tr l tp hp
khng l cc xon c...

15
16
 Tiu kt

Trit hc phng ng Trit hc phng Ty

Vt cht - My mc - Mnh m, quyt
Tinh thn - i ngi - Tnh lng cm
lit, Sc ng, quan tm thc th c
nhn cc mi quan h
lp
Thin v tn gio, m thut, ngh thut Thin v khoa hc cng ngh
S dng tnh cm, quan tm o c - S dng tr tu, t tng, quan tm s
Con ngi, o hc vt/hin tng - V tr, hc thuyt
Dng trc gic, tng th vn loanh Dng l tr, mt dn tng th, ngy
quanh nhng li c, b ngai cng phong ph, c th
Quan tm phn ngn: nhn sinh quan, Quan tm phn gc: th gii quan,
cch sng, li sng bn th lun, nhn thc lun
nh hng ti: gii thch/l lun v
nh hng ti: kinh nghim/hon thin
th gii, thc hnh k ngh, t do c
c nhn, n nh x hi
nhn, cch mng x hi

17
 KT LUN
Qua nghin cu v trnh by nh trn, ta thy rng gia hai nn
trit hc c nhng c im khc xa nhau, mi nn trit hc li c nhng
nt c sc ring, nhng chng li b sung cho nhau v u c nhng
ng gp to ln v lch s pht trin trit hc ca nhn loi.

phng ng, ta tm thy s su sc, v, tinh thn, o c,

tnh nhn o, mu sc i sng. Trong khi , tinh thn khoa hc ca trit hc
phng Ty c i li lm cho trit hc c tnh logic v tr thnh khoa hc ca cc
ngnh khoa hc. S khc bit ny do nhiu nguyn nhn chi phi song nguyn
nhn ch yu chnh l s khc bit v iu kin t nhin v kinh t - x hi. Bi l
trit
hc l mt hnh thi thc x hi va chu s qui nh ca tn ti x hi.
Vic nghin cu trit hc phng ng v trit hc phng Ty c i
c ngha ht sc to ln. Bi l, thng qua hot ng nghin cu trit hc,
chng ta thy c s pht trin lch s t tng trit hc ca nhn loi
thi c i, nm bt c qu trnh hnh thnh v pht trin ca nhng
phng php nhn thc khoa hc. T , cho ta bin php hu hiu nghin
cu, nh gi mt hc thuyt trit hc trong trit hc c i ni ring v trong
lch s trit hc ni chung, ng thi, gp phn hnh thnh v pht trin
phng thc t duy khoa hc.

Vic ch ra s khc nhau gia trit hc phng ng v phng Ty c

i gip ta c cch nh gi tho ng v tr hai nn trit hc ny trong lch
s. Trit hc phng ng c i ra i t rt sm v l ci ni ca trit hc
nhn loi. Trit hc phng Ty c i ra i mun hn nhng c mng
mng v ang ny n hu ht tt c cc loi th gii quan sau ny (Ph.ngghen).
Tuy nhin, c hai u tn ti nhng hn ch nht nh. iu ny c khc phc
18
dn trong nhng hc thuyt trit hc sau ny. V phi khi trit hc Mc-Lnin ra
i th trit hc mi thc s l mt cng c nhn thc v ci to th gii.

19
 TI LIU THAM KHO

1. B GD & T, Gio trnh trit hc, NXB i hc S phm H Ni

2. Lo T o c kinh, 1984, NXB Vn Ha.

20
21