Professional Documents
Culture Documents
7 Lo I Hình Thông Minh - Thomas Armstrong PDF
7 Lo I Hình Thông Minh - Thomas Armstrong PDF
Li cm n
Ti xin gi li cm n c bit n ba ngi c cng gp phn to ra cun sch ny.
u tin l ngi qun l ca ti, c Linda Allen, c l ngi kin nhn a ti i khp m
cung cc nh xut bn tm c ni xut bn cun sch ny. Ngi th hai ti cn cm n l
bin tp vin ca ti, Rachel Klayman, s ham hiu bit tri thc v s sc bn v ngn ng ca
anh gp phn ng k hon thnh tc phm. Ngi th ba v l ngi quan trng nht, tin
s Howard Gardner, ng m thm ng h ti trong nhiu nm tri, chia s vi ti nhiu
danh mc ni dung, cc bo co khoa hc cha cng b, nhng bn tho nghin cu cng nhng
li khuyn sng sut bng th in t hoc qua hp th thoi ca ng.
Ti cng xin gi li cm n n Deb Brody v John Paine v s h tr v gi ca h i vi
ti trong qu trnh chun b cc thng tin, ti liu cp nht xut bn cun sch ny. Ti cn
mun cm n ti tt c nhng c nhn, nhng ngi c nh hng ti ti hay ng h ti
theo mt cch nht nh no trong qu trnh ti thai nghn tng, nghin cu v vit ln
qun sch ny, y l mt giai on ko di trong nhiu nm. H gm c Delee Lartz, Robert
Mckim, Mert Hanley, Sue Teele, Sally Smith, Dee Dickinson, Roger Peter, Kurt Meyer, Frank
Barr, Lawrence Green, David Thornburg, Richard Bolles, Maggic Strong, v Coby Schasfoort.
Ti cng cm n hng ngn thnh vin tham gia cc bui hi tho ca ti v thuyt tr thng
minh a dng din ra trong nhiu nm, nhng cu hi v li ni ca h gip ti lm r c
nhiu iu trong ni dung ca thuyt v tr thng minh ny, ng thi lm n tr nn thc t v
hu ch vi tt c c gi.
Li ni u
Nu cu hi "Bn thng minh nh th no?" c t ra th nhiu kh nng, cu tr li ca
bn trong tnh hung ny ch tp trung da vo kt qu cc bi kim tra v cc k nng trong lp
hc, t khi bn cn cp sch ti trng. C th bn va gii c mt cu vui trn mt t bo
ph thng no , lin quan n vic gii quyt vn theo kiu nh "x c th l y v b c th l
...", hoc l mt cu yu cu bn a ra nhng nh ngha v nhng t chng hn nh
"ngi bn xn" v k l mt l tri (matafacient). Trc y, c th bn tng lm mt bi
kim tra tr thng minh khi cn i hc hoc khi bn i xin vic.
Nhng khi nim v ch s IQ v tr thng minh c nh hng cc k to ln n sc sng to
ca hng triu ngi dn nc M. Vic c mt ch s IQ thp hay thiu s khn ngoan trong x
hi chng ta c nguy c b gn cho nhng nhn hiu l "tr tu chm pht trin" hoc cn ti t
hn na. Trn thc t, nhiu t ng c tnh cht bi nh nht trong vn ho ca chng ta, gm c
cc t nh: ngi n n, k ngu si v thng ngc, trc kia tng c coi l nhng cch gi
chnh xc, thm ch l khoa hc m t c nhn no ch t im thp, nm phn di cng
ca ng cong th kt qu kim tra tr tu. Mt khc, khi c coi l mt ti nng hay thin
ti (nhng ngi no nhn im IQ vo khong 140 hoc hn na) th s nhn c nhng u
i v s tng thng ca x hi. Chnh x hi l ni cung cp lng bng hu hnh v nhiu
u i khc cho nhng c nhn no c coi l th hin c s chi sng v u t nht.
Sinh vin tt nghip cc trng i hc hip h i cc trng i hc danh ting nh
Harvard, Stanford..., ngoi vic bng cp ca h c x hi trng dng, h cn c thu nhp cao
v c hng nhiu li ch khc na. V vy cng khng c g phi ngc nhin khi c rt nhiu
ngi trong s chng ta, hng m vn nm thao thc v bn khon t hi: Ch s IQ thc s
ca mnh l bao nhiu?
Quyn sch ny khng gip bn nng cao c ch s IQ. N cng khng h tr c bn
trong vic chun b cho cc k thi nh SAT, LSAT, ACT hay bt k mt cuc kim tra nh gi
tr thng minh no trong s cc cuc thi c tnh cht nh vy vn hng ngy din ra trong x hi
chng ta. Mc d mt vi mc trong cun sch ny l thc hin cc tnh hung nhng bi kim
tra hc thut v kim tra tr thng minh, nhng c v vn nhng cun sch khc s gip bn
nng cao ch s IQ tt hn nhiu so vi cun sch ny trong vic dy v hng dn bn cc k
nng cn thit vt qua c mt cuc kim tra ch s IQ in hnh hay mt cuc thi vo i
hc.
y cng khng phi l cun sch dy cch hc v tip thu nhanh. Thm ch trn thc t,
cun sch ny cn c mt thng ip ngm l: Nhng hnh ng thng minh, tr tu cn phi c
thi gian bc l c kt qu. Bn hy nh rng, phi tri qua nhiu nm th Michelangelo
mi v nn c tc phm hi ho SISTINE CHAPEL v rng GOETHE mt gn 60 nm tri
vit c tc phm kinh in ca ng l FAUST. Chc bn hiu mt iu: Nhng th tt
p th phi dnh nhiu thi gian.
Cui cng cng cn phi ni thm l cun sch 7 loi hnh thng minh khng phi l th c
th lm tng nng lc b no ca bn. Thc s ti cm thy tr c ca bn khng cn phi ln
mnh hn na, thm ch nhng iu g c sn con ngi ca bn cn cn c ngi ca.
Trong bn c cc t bo no tch cc cn thit i vi bn, a bn vn ti nhng
iu tt p, tuyt vi trong cuc i ca mnh.
Ti mong bn s thy cun sch 7 loi hnh thng minh nh l mt cng c, phng tin
gip bn t i mi kh nng nhn thc c nhn ca chnh bn thn bn. Quyn sch ny s cho
bn thy c v phi cng nhn mt s tht rng bn l mt ngi c ti nng ln, thm ch
ngay c khi tt c nhng ngi bn gp t trc ti nay trong cuc sng ca mnh u ni vi
bn rng bn khng phi nh vy. Ti hy vng quyn sch ny s thuyt phc c bn rng
bn khng thiu ti nng. thi c i, ngi ta quan nim rng trong bn thn mi con ngi
u c mt v thn. l mt loi thn linh bo v v i cng mi con ngi trong sut c cuc
i h, gip mi ngi vt qua nhng kh khn, bt li gp phi trong cuc sng v lm con
ngi ln ln c nh mi ngi khc. Ngy nay chng ta nh mt i s cm nhn c
ngha nguyn thu ca khi nim v thn (c lin quan trn phng di n ngun gc t vng
vi v thn trong cy n ca truyn thuyt Rp) do nhng lo lng ca chnh chng ta i vi
vic kim tra ch s IQ cng nhng iu v ngha tng t khc.
V y l lc chng ta mang iu quay tr li. cng l nhng g m cun sch ny nh
lm, thng qua vic quyn sch s ch ra cho bn thy rng, c nhiu cch tr nn thng minh
v khn ngoan. Ni dung cun sch "7 loi hnh thng minh" gm c:
* Nhng hiu bit cn bn lm nn tng v qu trnh din ra hot ng nhn thc ca bn.
* Danh sch kim tra xc nh kh nng nhn thc no ca bn l mnh nht v kh nng
no l yu nht.
* Cc bi t p thc hnh nhm kho st v lm quen vi nhng phng php gip tr nn
thng minh, khn ngoan hn.
* Cc mo thc hnh v nhng kin ngh nhm mc ch pht trin tng loi ti nng, tr
thng minh khc nhau.
* Cc tng v ngun ng lc p dng trc tip c hc thuyt v nhiu loi tr thng
minh ny vo cuc sng ca bn.
Thm vo , quyn sch ny a ra nhng v d c th v nhng phng php ng x thng
minh, ti nng ginh c im cao trong cc cuc thi ngh nghip, c ly t v s nhng
nn vn ho khc nhau trn th gii. Bn cng c c hi thc tp nhng k nng quan st ca
Kalahari Bushman, kh nng giao cm, hiu ngi ca v quan Manhatan, phng php thin
ca v s Pht gio Theravadan, nng lc sng to hnh tng m nhc ca mt nh son nhc
chu u v nhiu trng hp khc na.
Sau khi c xong quyn sch ny, ti m bo rng bn s thu c nhiu hiu bit v c cm
nhn mi m v nhng con ng nhn thc khc nhau, nhng iu c thc hnh v s
dng trong thc t t hng nghn nm nay, tt c cc vng, min trn tri t ca chng ta.
Quyn sch ny m u bng nhng thng tin, dn lun c bn v hc thuyt nhiu loi ti
nng tr tu. Ni dung ca Chng 1 l khi qut li cc kt qu da trn thnh tu nghin cu
ca trng i hc HARVARD, cho rng thc t c t nht 7 loi ti nng, tr tu chnh trong t
duy v kh nng ca con ngi. Ni dung t Chng 2 n Chng 8 s quay li v tp trung
xem xt k tng loi tr thng minh trong s 7 loi tr thng minh, l: Tr thng minh ngn
ng (Chng 2); Tr thng minh khng gian (Chng 3); Tr thng minh m nhc (Chng 4);
Tr thng minh vn ng c th (Chng 5); Tr thng minh l -gic (Chng 6); Tr thng minh
tng tc c nhn (Chng 7); Tr thng minhin tm (Chng 8). Bn chng cn li cui
cng nu ra cho bn nhng c hi , thi im p dng hiu bit v 7 loi hnh thng minh,
nhm lm pht trin n r nhng tim nng qu bu cn n giu trong con ngi ca bn
(Chng 9); vt qua c nhng kh khn trong vic hc tp v nhn thc (Chng 10); tng
cng hiu sut, cht lng ca cng vic m bn lm (Chng 11) v cch nui dng, duy tr
nhng mi quan h gia con ngi vi nhau (Chng 12). on kt cun sch s i tm hiu
xem trong tng lai, quan nim v cc gi tr tiu chun v kiu tr tu, ti nng khc nhau c th
s thay i nh th no. Quyn 7 loi hnh thng minh kt thc bng phn gii thiu cc t liu,
ti liu tham kho ph bin ca cun sch, gii thiu cc t chc, cc phn mm my tnh v cc
tr chi m bn c th s dng chng gip bn rn luy n, pht trin c tng loi nng lc
c sn trong con ngi bn trong s 7 loi ti nng tr tu k trn.
Quyn sch ny chnh l th dnh cho bn nu bn thc s l ngi mun m rng v pht
trin c nhng nng khiu t nhin ca mnh trong sut c cuc i. N cng c bit hu ch
i vi bn nu bn ang mt trong nhng hon cnh sau:
* Bn va tri qua mt trong nhng cuc kim tra tr thng minh hay kim tra s hiu bit
no , nhng bn cm thy kt qu ca cuc kim tra khng n i ln ng c gi tr thc ca
con ngi bn.
* Bn cn c thm thng tin v c im s thch, ti nng ring ca mnh chun b cho
mt cng vic mi hoc lm mt nhim v mi trong cng vic hin ti ca bn.
* Bn ang thch th c tm hiu tim nng sng to ca mnh v iu gip lm tng
thm s trng thnh ca bn thn bn.
* Bn mun khm ph xem bn suy ngh v hc tp t c n mc no theo cch t
nhin nht.
* Bn mun bit c kiu suy ngh ca bn c nh hng nh th no n mi quan h gia
bn vi v (chng), con trai hay con gi, bn b, h hng hay bn hc cng i hc vi bn.
* Bn ang l mt ngh s, mt vn ng vin, nh son nhc hay l mt ngi no c
ngh nghip mang tnh sng to, bn ang cn tm ly mt khun mu tr tu tn vinh v ca
ngi nhng thnh qu cng vic m bn sng to c cho cuc sng, ng thi lm cho
chng (nhng thnh qu cng vic ca bn) tr nn ng gi hn vi x hi.
* Bn ngh l bn thiu mt kh nng no trong hc tp v bn mun lm r hn hiu
c nhng iu trong con ngi bn.
* Bn dy hoc hng dn cho mt ngi no m h cn c nh gi tr tu chnh xc, cn
xy dng lng t trng hoc nhng kh nng khc trong cuc sng thc t.
i vi ti, nim ham thch khm ph v nghin cu v 7 loi hnh thng minh c bt
u sau qu trnh nhiu nm lm vic cng v mt thy gio tiu hc. Ti tr nn tht vng
vi cch m tt c thy c gio v cc bc ph huynh dy con em h. Ci cch ny, cp
i tim nng hc tp t nhng em nh c th pht trin rc r ch v tp trung ch qu nhiu
vo t ng v con s, trong khi lng ph mt nhng ti nng v nng khiu bm sinh khc. C l
bn ging nh mt trong nhng a tr ny, mt c nhn th hin kh nng v m nhc, ngh
thut; nng khiu quan st, x hi, c kh, vt l v thm ch c kh nng tm linh, nhng nhng
kh nng vn cn thiu s chm cht ca gia nh cng nh ca trng hc. Quyn sch ny
s gip bn phc hi li nhng kh nng tr tu v h tr bn trong vic tm ra con ng a
nhng nng khiu ca bn tr thnh hin thc mt cch tt nht. Nh Ben Franklin ni "ng
t che lp ti nng ca bn. Trong bng rm th chic ng h mt tri lm sao cn l chnh n".
Hy hc cch sn sng i ra di nh sng mt tri, v sau l lm th no bn thc s
ni bt nh nhng g vn c ca bn nh.
TR THNG :
MINH NGN NG
_____ ng Nh quyn sch rt quan trng i vi ti.
_____ Ti c th nghe thy nhng t vang ln trong u mnh trc khi c, ni hay vit
chng ra.
_____ Ti nghe ic honghe bng nhiu hn l xem ti vi hay xem phim.
_____ Ti c kh nng t ng trong cc tr chi nh sp xp ch, o ch hay mt khu.
_____ Ti thch gii tr hay chi nhng tr no m c s xon li, c nhng m iu v
ngha hay c s chi ch.
_____ i khi nhng ngi khc phi dng li v ngh ti gii thch ngha ca nhng t
ng m ti s dng khi vit v ni.
_____ Ting Anh, cc mn hc x hi v lch s i vi ti d hn nhiu so vi mn ton v
khoa c h trong thi gian ti cn i hc ph thng.
_____ Khi li xe thong th trn xa l, ti c s ch vo nhng t ng vit trn bng q ung
co u nhi hn ch quang cnh xung quanh.
_____ Cuc ni chuyn, trao i ca ti thng lin quan n nhng thng tin tham kho m
ti a v c c hoc nghe thy.
_____ Gn y ti vit v mt s iu lm ti c bit t ho hoc nhng iu gip ti
c nhn ra gia nhng ngi khc.
TR THNG MINH M C: NH
_____ Ti t c ging
m ht du dng.
_____ Ti c thbit v phn loi c khi c mt nt nhc b lc iu (b sai).
_____ Ti th ng nghe nhc i pht thanh, a ht, bng t hay a CD.
_____ Ti chi c mt nhc c.
_____ Cuc sng ca ti s tht ngho nn, n iu nu trong khng c m nhc.
_____ i khi ti t nhn thy mnh ang i b trn ng ph vi nhng on qung co
trn ti vi c lp i lp li trong u hoc nhng giai iu no ang lt qua trong ngh.
_____ Ti c th d dng dnh thi gian nghe mt on nhc c chi vi ch mt dng
c g n n. gi
_____ Nu ti nghe mt bn nhc c tuyn chn no , sau mt hc hai ln c nghe, ti
thng c th ht li chng mt cch tng i chnh xc.
_____ Ti thng to ra cc m thanh g nh nh hoc ht nhng giai iu nh trong khi lm
vic, nghin cu hoc lm mt iu g mi.
TR I
THNG MINH N TM:
_____ Ti thng thi gian mt mnh nghin ngm, trm ngm hoc suy ngh v nhng
vn quan trng trong cuc sng.
_____ Ti u n n d cc bui t vn hoc cc cuc hi tho v s trng thnh ca
con ngi hiu bit nhiu hn na v bn thn mnh.
_____ Ti c nh ng chnh kin khc hn lm cho ti tch bit vi m ng ngi.
_____ Ti c mt s hng th hoc s thch c bit trong vic gi kn tht nhiu iu tt p
cho n b thn.
_____ Ti c mt cch nhn thc t v nhng mt mnh v im yu ca bn thn mnh
(nhng iu ny c khng nh nh thng tin phn hi t nhiu ngun tin khc).
_____ Ti s thch c mt mnh sut c thi gian cui tun trong mt cn hm nh gia
rng hn l mt khu ngh mt hp dn c rt nhiu ngi xung quanh.
_____ Ti t coi mnh l ngi c ch mnh m hoc l ngi c khuynh hng c lp.
_____ Ti gi mt cun s nht k c nhn hoc mt cun s ghi li nhng s kin trong i
sng ni tm ca mnh.
_____ Ti
t lm vic cho mnh hoc t nht l c nhng suy ngh nghim chnh v vic
bt u cng vic hoc ngh nghip ca ring mnh.
S dng ngn ng
Tr thng minh ngn ng c l mang tnh ph qut nht trong s 7 loi hnh thng minh c
ni n thuyt tr thng minh a dng. Trong khi xung quanh ta c khng nhiu nh hng bin
thnh cng v t khi chng ta c gp h, th mi ngi u phi hc v rn luyn cc ni, v
trong nhiu nn vn ho, phn ln cc cng dn u c th c v vit thng tho. Trong nn vn
ho ca chng ta, nng lc v ngn ng c xp vo mt trong s nhng tr thng minh c
ch v coi trng nht, cng vi kiu t duy l-gic ton hc. Chng ta thc s n tng v
khm phc nhng c nhn no c vn t rng ln. Bng chng l s ph bin rng khp ca cc
quyn sch nh: Word Power made easy (Tng cng sc mnh ca ngn ng - khng c g
kh) hoc 30 days to a more powerful vocabulary(30 ngy vn t vng pht trin rng ln
hn). Chng ta knh trng v ngng m nhng ngi m h c th t din t lu lot, th hin
tri chy trc m ng khn thnh gi, nh ngi ch tr cc nghi l k nim, din vin tu
hi, chnh tr gia lo luyn hay cc gim c. Chng ta lun cao cc nh vn, nh bo ca
chng ta, t h nhng v th c ting tm, mc d khng hn h l ngi hay hn, tt hn.
Tng t nh vy, chng ta coi trng v n s trc nhng ngi hc rng v hiu bit nhiu.
im mc lm cn c cao nht nh gi v tr thng minh trong nn vn ho ca chng ta
l nhng bi kim tra v ch s IQ. Nhng bi kim tra ny u c xy dng ch yu da trn
nhng thnh phn c tnh cht thin v ngn ng, t vng. Nhng d sao i na, tr thng minh
thc s v ngn ng vn phc tp v rc ri hn rt nhiu so vi nhng kh nng n gin nh
l s lp i lp li mt cch my mc nhng cu tr li trong cc bi kim tra tr tu tiu chun.
Tr thng minh v ngn ng gm c nhiu thnh phn, bao gm cc mt: m tit, c php, ng
ngha v tnh ng dng ca n.
Nhng c nhn c kh nng ngn ng cao c s nhy cm sc bn vi m thanh hoc m tit
ca t ng, thng vn dng s chi ch, s dng giai iu, cch un li, dng ip m, cu
to t tng thanh v nhng m thanh an xen khc nhau tru a, nghch ngm. Mt th d
l James Joyce, ng sng to ra hng nghn tr chi ch vi nhng th ting khc nhau v
nhng mu ng m ting Ailen y biu cm th v trong cc cun tiu thuyt ti hoa ca ng
nh Ulysses vFinnegans Wake.
Nhng ngi gii t duy v ngn ng cng thng tinh thng v thnh tho cc k nng vn
dng cu trc hoc c php ca cu v cm t. Ging nh Marcel Proust, ng c ti kt hp cc
mnh lin tip vi nhau trong mt cu di bng c mt on, t n mc gy n tng thc
s cho ngi c. Thy gio ca Proust hu nh khng th theo kp ng v kh nng ny khi ng
cn i hc. Ngi thy ny thng xuyn ph bnh c u b Proust v vic vit cu di lin tc,
khng ngt on. Hoc mt ngi t duy ngn ng mc cao nh nh ng php hc cn bn,
l ngi lun lun ch v tm ra nhng li sai st vng v thnh thong vn mc phi trong vn
ni v vn vit, xy ra trong sut c cuc i ca mnh hoc ca nhng ngi khc.
Nhng thin ti ngn ng cn c th cho chng ta thy c s nhy cm ca h i vi t
ng thng qua chnh xc rt cao v ni dung v ng ngha ca t. Nh th Robert Lowele vn
ni ting v c mi ngi n l ng c kh nng hiu c bt k t no a ra tho lun
trong lp sng tc thi ca ca ng trng Harvard, ng thi kho st xem t y c s dng
theo nhng cch khc nhau no trong lch s vn hc nc Anh. Tng t nh vy l trng hp
ca Wiliam Satire, ngi chuyn ph trch mt chuyn mc ca New York Times (Thi bo New
York), ng lm nn s nghip bng vic nghin cu kho st cc t mi thnh lp v nhng sc
thi ngha tinh t ca chng trong qu trnh pht trin t nhin lin tc ca ting Anh.
Nhng c l thnh phn quan trng nht ca tr thng minh v ngn ng l nng lc s dng
t ng phc v v t c nhng mc tiu thnh qu thc t trong cuc sng (tiu chun v
tnh thc dng ca tr thng minh n gn ng). y l tr thng minh ca Herbert W.Amstrong
(trong vic truyn gio), Joan Rivers (trong ngnh gii tr), Isacc Asimov (trong hun luyn),
Winston Churchill (trong ng vin khch l, truyn cm hng), hoc Clarence Darrow (trong
vic thuyt phc ngi khc). Ngn ng vn khng t bn thn n to sng hoc t ng c
hng u so vi cc yu t tr tu khc, song chnh nhng mc ch m ngn ng hng ti v
phc v lm tn n ln, t n vo mt v tr cao trong i sng thc t. Mc ch ca ngn
ng trong thc t lm cho cuc sng thay i theo mt s cch nht nh, d cho ch l s
thay i rt nh.
Bn cht v ci ngun ca li ni
Nhng loi hnh vn bn mi xut hin v c ph bin rng ri trong khong 6.000 nm
nay. Trong khi , s xut hin ca phng php thng tin v giao tip thng qua li ni th
khc. tm thi im xut hin ca li ni, ta phi i ngc li thi k ca ngi c i
Neandectan, tc c t 30 nghn n 100 nghn nm v trc. Thm ch nu bn coi m thanh
nh nhng ting cu nhu, lm bm t ming nhng ch kh l s bt u ca tr thng minh v
ngn ng, th thi im xut hin ca ngn ng cn xa hn rt nhiu. Tri qua nhiu nghn nm
pht trin nh vy, nn vn ho ca con ngi to ra c nhng truyn thng giu c trong
vn ni vn rt phc tp, t cc lch s th tc cho n cc truyn thuyt thn thoi, cc cu
chuyn h cu, nhng li sm truyn b n, nhng cu chuyn ng ngn v cc cu chuyn k
khc c to ra truyn li nhng hiu bit, chn l cn bn v quan nim ca ngi xa
i vi tri t, thng , loi ngi v t nhin. Nhng truyn thng bng li ni truyn
ming ny tip tc c m rng v hot ng mnh m nhiu ni trn tri t. Trong nn vn
ho bn vng ca ngui Chu Phi, v tc trng nhn c mt sc mnh ln lao t nng lc
tinh thn nh bi c cc i th mt cch hiu qu. Mhic, mt ngn ng bn a
gp phn tham gia vo cu to nn hn 400 thut ng, khi nim c lin quan n qu trnh s
dng ngn ng. Cn vng Trung ng, nhng c nhn no c kh nng ngm th ni cng
cng v c ti nh c b Kinh Coran thing ling th u c ca tng, tn vinh, ng thi
cho php ngi lm nn k cng ny c quyn mang mt danh hiu cao qu, c knh trng gi
l "Hafiz" - nhng ngi thuc lng Kinh Coran.
Tri qua vi thp k gn y, vn ho truyn ming ca chng ta c v suy gim ng k.
Ngh thut hng bin, mt thi tng l k nng c nh gi cao, gi y b h thp n
mc nh mt s xc phm (khi cho rng " ch n thun l s hng bin, hoa m m thi").
Chng ta ch cn nh l m v nhng ti nng din thuyt lng danh trc y ca t nc m
chng ta t ng c nghe ni n thnh cng ca h nh: Bi din vn Gettysburg ca
Lincoln; Nhng bi pht biu thc s khuy ng lng ngi ca Wiliam Jennings Bryan (ngi
tng gi hng bin l "s t duy trn ngn la"), v nhng cuc ni chuyn bn cnh l si
ca Franklin Delano Roosevelt. Mt nh bnh lun a ra xut rng nhng ngi dn M
nn quay ngc tr li nhng nm 60, thi c bi pht biu ca Martin Luther King hay din vn
nhn chc ca John Kenedy, l v d v nhng ti nng hng bin tht s trong x hi ca
chng ta.
Cho mi n tn nhng nm 1920 hoc 1930, theo nh th kim nh ph bnh ngh thut
Donald Hall, chng ta sng trong mt nn vn ho "din thuyt". Cc gia nh thng
xuyn c kinh thnh, cng nhau k chuyn, tham gia vo nhng cuc tranh lun v c sch
ni cng cng, ngm nga nhng bi ni ca h trong lp hc. Mc d vy, ngy nay vic c
sch mt cch th ng v xem ti vi dng nh th ch ca ngi k chuyn v nh hng
bin, do mi ngi u mun nghe cc ngun tin tc hn. Ti nh li mt chuyn xy ra t
nhiu nm v trc, khi ti tham gia vo mt nhm nhng ngi n ang ngi quanh mt
vng trn v cng nhau chia s nhng cu chuyn, nhng bi th v nhiu th khc cng c
h gp chung. Khi n lt ti ni, ti ngc nhin thy mnh bt u ngm mt bi th m ti
va nh c, mt bi th ti c hc t hi lp 6, l bi: Abou ben Adhem ca Leigh
Hunt. iu mang li rt nhiu ngha i vi ti, cho ti bit rng bi th ny b giu k
mt ni no trong ci kho k c ca bn thn ti (v nh c khng kh ca cuc k chuyn
m t nh li). i
Kinh nghim thc tin ny nhm khai thc c kho bu vn ho bn trong bn; n cng c
th kch thch bn, khin bn mun pht trin nng lc ngn ng ni ca bn ln mc cao hn
na. Sau y l mt s ngh i vi bn: Hy phn b v dnh thi gian khong vi pht mi
tun ghi nh li mt s thnh ng, on vn trong nhng tc phm vn hc yu thch ca bn.
Hoc bn s dng sch tham kho, th d nh quyn: Bartlett's Familiar Quotations (Nhng trch
dn quen thuc ca Bartlett) hoc mt tuyn tp cc bi th lm ngun ti liu gip pht trin tr
nh ca bn. Hy c nhiu ln nhng truyn c tch hoc truyn thn thoi ni ting, nh th
bn s tr nn quen thuc vi chng, sau bn tp k li cc cu chuyn c cho gia nh v
bn b ca mnh. Nh vn hi trn i pht thanh Garrison Keilor ni rng, thng thng mt t
10 n 12 ln lp li c th k c cu chuyn mt cch chnh xc. Hy n cc ngy hi k
chuyn, nhng dp c th ca v nhng ni no m vn ho truyn ming vn cn tn ti v
hng thnh. Hy thu thp ly cc bng ghi m v nhng nh k chuyn thnh cng trong x hi
(thng thng cc d liu ny lun rt sn c mt th vin cng cng no ), v hc ly c
ni dung cng nh phng php k chuyn t nhng bng ghi m ny. Khi no bn nhn ra rng
tr nh v ngn t ca bn tin b, bn s thy l bn c th kt hp nhng k nng mi ny
vo cc bi pht biu v cc cuc ni chuyn trong cng vic chuyn mn ca bn, a chng
vo cc ni dung trao i v tho lun trong cuc sng ca bn, cng nh bn s s dng chng
trong cc bc th, bn bo co v nhng bi vit khc m bn cn thc hin.
Sau khi hon thnh bi thc tp, bn c th thu thp c mt s lng ln cc t ng, on
vn. Hy s dng k thut "mi nc cho my bm" ny vo bt c lc no bn cn, khi bn
ang ngi bn lm vic m khng th bt u lm vic c i vi mt bi th, mt cu
chuyn, mt bn bo co, mt bi tiu lun, mt bc th hoc n gin ch l bn cn vit mt
ci g . Phng php "tin dn" ny cng c th lm bn tr nn nhy cm, c hng th hn
vi nhng ting ni n t bn trong bn, chng gip cho bn hnh dung c v cng c r nt
nhng m thanh ni tm trong bn, ng thi chng gip bn sng to ra ni dung hi thoi
cho cc nhn vt khc nhau trong tc phm ca bn nu bn l nh vn.
Qu trnh lm sinh ra "chui t duy" v ngn t ny l mt hot ng lin tc din ra i vi
nhng cc nhn no c tr thng minh ngn ng. Thng thng cc nh vn vn dng dng chy
ngm cho vic sng tc lun s dng cc phng tin, thit b ghi vi nhiu hnh dng v chng
loi khc nhau lu gi li cc tng, dng chy ngm trong t duy. Ca s Isaac Bashews
mang theo mt cun s ghi chp nh bt c ni no m ng n ghi li nhng tng ni
dung sng tc. Joyce Carol Oates th gi mt cun nht k m theo ng ni, n "tng t nh
mt bc th ang vit tip v bn thn ti". Joseph Heller th lun c mt tp cc tm th nh
trong v ca ng ghi li nhng iu ng ch . Jack London vit v sng tc ngay trn
ging ng v c c mt h thng nhng dy qun o v nhng ci rng rc an cho nhau qua
cn phng, trn ng buc cht nhng tm th vi cc tng ca cu chuyn. Nh vn v
l din vin hi kch Steve Allen c mt s lng ln cc bng ghi m khp xung quanh nh
ng, v vy mt trong s chng c th lun sn sng gip ng lm vic mi khi c mt tng
c tm ra le sng trong ng. Mi ngi trong s cc c nhn ny u ngh ra mt cch khai
thc v s dng c nhng dng chy ngn t i qua bn trong con ngi h.
Bn hy chn mt phng tin ghi chp no m n ph hp nht cho cng vic ca bn,
v s dng n thng xuyn thu gi li kt qu ca cc "trn bo t duy" trong tm tr bn
(nh tm l hc ngi Nga Lev Vygotsky tng ni: "T duy c th so snh vi mt m my
bo hiu c trn ma ro ca ngn t, li ni"). Nu bn gp phi tnh trng khng th tm ra
ngn t thch hp, khng thy c s hng th th bn c th th vit v mt s trong cc ch
sau y, nh Natalie Goldberg - tc gi cun Writing down the Bones ngh:
* K c u tin ca bn.
* Ngi m bn yu qu.
* Ngi yu qu cu bn b mt.
* iu g tng lm bn hong s nht.
* iu g gn gi nht m bn cm nhn c t Cha tri hoc thin nhin.
* Mt ngi thy ca bn.
* K c v k nim v ngi ng, ngui b no .
* Nhng kinh nghim v tnh dc, gii tnh u tin ca bn.
* Mt qung thi gian au yu.
Trong khi cc nh vn thng rt gii trong vic chm su vo th gii ni tm bn trong th
ng thi phn ln cc nh vn cng lun s dng mt v tai quan st, nm bt th gii bn
ngoi tm ngun cm hng. V th, nhng ti liu l mc tiu cho cc nh vn a vo s ghi
chp c th l mt trong cc dng sau:
* Nhng li ni, thnh ng hoc nhng on vn hay lm say m lng ngi m bn
tng c c.
* Nhng iu yu thch, th v m bn nghe c t ngi khc (gm c cc hnh thi
ngn ng c bit).
* Nhng cm t k l m bn nhn thy trn bng yt th, thng co, hoc trn bin tn nh
hng, trn cc p phch qung co.
* Nhng mu thng tin tnh c bn nm bt c qua nghe i, xem ti vi, hay xem phim.
S tay vit vn ca bn c th tr thnh mt ci kho cho pho bn cha ng trong nhng
th gip bn ch bin, sp xp cc tng mi, nhng dn v cc k hoch ca bn. N cng
c th c dng nh mt th p cho cc bi th, cc cu chuyn, cc bi tiu lun, nhng bn
bo co hay cc quyn sch m bn nh sng tc. Theo mt ngha no , s tay vit vn l i
din cho mt mi lin kt gia tm tr ca bn vi th gii bn ngoi v n c th cung cp cng
c thc hnh, gip ti hin li nhng g i qua t duy ngn ng bn trong bn v th gii bn
ngoi.
Sch c
trong i cu ca bn
Bn hy chia mt t giy trng ra lm 4 ct dc. Trong ct th nht, bn
lit k nhng quyn sch quan trng, c nhiu ngha vi bn t thi th u
(gm c nhng quyn sch m bn t c ly ln nhng quyn sch m bn c
ngi khc c cho nghe). Trong ct th hai, hy vit ra 4 hoc 5 cun sch
c ngha nh hng ln nht trong cuc sng ca bn, l nhng quyn sch
lm bn nhn th gii theo mt cch khc i hoc nhng quyn sch n y gip
cho bn c thay i ng k trong cuc i bn. Ni dung ct th ba bao gm
cc quyn sch m nu nh ngy mai bn b cht, th bn s cm thy hi tic
v cha c c nhng quyn sch ny. ct cui cng, bn lit k tt c
cc quyn sch m b n c trong sut 12 thng va qua. Hy r thm mt
ngi bn na, cng tin hnh lm bi tp ny nh vy v sau cng ni
chuyn vi nhau v nhng kinh nghim i vi sch bo ca cc bn. Bn s
dng bi tp nh trn lm c s suy ngh xem liu bn mun to ra thi
quen c sch ca mnh nh th no trong tng lai.
Tht k l l trong nn vn ho ca chng ta, khi tin hnh pht trin hoc trau di k nng
vn hc cho mt con ngi th iu quan trng c tp trung ch li thng l kh nng c
nhanh. iu y gn nh mt nghch l bi v ngi dn M vn lun phi lo lng i ph vi
tnh trng qu ti thng tin trong vi thp k va qua, li mun thc hin vic c sch ca h
tht nhanh chng v v cm n chng no h c th. D sao i na, cm t "c nhanh" thc t
l s dng sai thut ng. Cc cuc nghin cu ch ra rng, mt ca con ngi c th c c
ti a l 800 n 900 t trn mt pht, bi v cc bo c thn kinh gii hn c ng ca mt ch
t n mt tc ti a nht nh no , v rng phn ln nhng ngi c nhanh tt nht u
b mt i kh nng hiu bit y ni dung khi c nhanh n chng 500 n 600 t trong mt
pht. iu ny tri ngc vi nhng tuyn b ca cc chuyn gia v kh nng c nhanh, h ni
rng cc sinh vin c rn luyn c kh nng c nhanh n c 10 nghn t (thm ch l hng
trm nghn t) trong mt pht trong cc th nghim ca h. Trn thc t, nhng g m cc hun
luyn vin c nhanh dy l cch xem lt qua, lm lt cc t kho, cc cu ch , tm tt v
cc c im khc ca cun sch cht lc li cc im then cht. Tc gi, ng thi l nh
gio dc, Mortimer Adler gi cch c ny l c kiu kim tra: l qu trnh m nh ,
ngi c pht trin k nng hn trong vic lm lt mt cch c h thng, c phng php i
vi ni dung cun sch, xc nh r nhng thng ip m cun sch mun ni. Theo Adler,
thm ch c n 99% cc cun sch khng cn thit phi c k lng. V vy vic lm lt
thng tin trong cu n sch cng p ng c mc tiu ca vic c sch nh yu cu cn phi
c.
Vic c sch kiu kim tra ra sot tri ngc hn so vi mt phng php c sch khc (c
th quan trng hn). Phng php c sch ny cho php ngi c c mt thi gian nht nh
ln la, nn li nhng t ng th v, c li cc on vn a thch v thng thc ngha
cu cc tng v hnh nh m khng phi chu mt p lc kh chu no. Theo kiu c sch
ny, tc gi William Gass vit: "Mi trang sch l mt cnh ng c, v chng ta ging nh mt
by n ang i c th ra thoi mi n c". c sch bng cch mp my mi hay c
thm (mt thi c cc gio vin chuyn sa cha cch c sch coi l th ngn ng "khng -
khng") v mt vn t vng y l phn quan trng ca kiu c sch ny. Nhng bi thc
hnh y gip cho tm hn ngi c kt ni li c vi cc m thanh ca ngn ng v cui
cng l vi chnh cc t gc ca ngn ng, ging nh khi cn c vn ho truyn ming thi
Trung c, khi m ngui ta thng c to. Bi tp sau y nhm gi li cho bn cm gic c
vui chi v khoi cm khi c sch theo nhp ring ca bn thn mi ngi, y l mt qu
trnh i khi c gi l c sch gii tr (xut pht t ting Latinh Ludere - "vui chi gii tr").
c gii tr
Bn hy chn mt cun sch m bn tng yu thch trong qu kh hoc mt
quyn sch no m bn thc s mun dnh cho n mt khong "thi gian cht
lng" c ngay by gi. Khi c c cc t hoc cm t lm cho bn thch
th, bn hy t c kh hoc c to n ln cho chnh bn nghe. Nu c mt
on vn kh hiu, bn hy dnh thi gian c n mt cch chm ri v nu
cn thit, bn hy lt xem li c nhng trang sch trc lm r ngha
v hiu c on vn y. Hy t cho php bn c s dng c nhng loi tr
thng minh khc trong khi bn c sch, bn hy hnh dung ra cc quang cnh,
cm nhn nhng cm xc t nhin, lng nghe nhng m thanh khng li hoc
nhng bn nhc c ni n trong cun sch. Hy t cm nhn v din t s
xc ng, v nhng iu tng t nh th. Nu mun, bn hy s dng mt cy
bt nh du gch chn nhng on vn m bn a thch nht. Dnh thi gian
lm nh
y tht
v lu mi khi bn mun.
Kho st v ngun gc ca t ng
Bn hy vit ra tt c nhng t no bn khng quen thuc m bn gp phi
trong qu trnh c sch ca bn, vit chng vo mt t giy (hoc lu tr
chng mt khu vc c bit trong cun s tay vit vn ca bn). Trong s
cc t , h y chn ly mt t m bn yu thch theo mt cch c bit
tin hnh cuc tm hiu. Hy n mt th vin v tm kim t m bn a thch
trong t in. Cng vic ny i hi mt nhiu cng sc ln theo du vt
tm ra ngun gc ca t bn cn v cung cp cho bn cc th d v vic s
dng n trong vn hc, ng thi ch ra cho bn thy mt t c ci tin v
tin ho nh th no qua thi gian. Trn mt t giy trng, bn hy v nhiu
ng thng nm ngang, phn cch thnh cc khong u n, bng nhau trn
trang giy, hnh dung nh l cc lp a cht khc nhau. trn nh ca t
giy, hy vit ra cc nh ngha c cch nh vn hin hnh c cng nhn
rng ri ca t . Trong mi mt lp tip theo bn di (hoc ct nm
ngang) theo chiu t trn xung di ca t giy, bn hy ch ra t
c s dng nh th no trong nhng thi k trc (bao gm cc v d v
thi gian s dng, cng vi cc cch nh vn thay i nu chng c th p
dng c). Phn cui cng ca trang giy, hy a ra t gc ca t bn ang
quan tm trong cc ngn ng khc nhau.
Khi thc hin nhng cng vic kh khn l o su vo lch s ca cc t ng ny, bn cng
c th tip cn c vi nhiu t khng quen thuc vi mt trng thi k l. Ging nh Willard
Espy, tc gi cun The Game of Words (Chi ch) din t v iu : "Hc cc t mi trong
khi chng vn cn ang rt tr, chng c th c nhn bit tt hn. a chng vo, cc th
thut, v tr chi mi khi c dp. iu quan na l hy tm cch kt hp v a cc t mi
vo trong ni dung bi vit v qu trnh giao tip ca bn".
Bn phi cm thy tht thoi mi v thch th khi t lp li cc t mi v khm ph cch gieo
vn ca chng, cng nh cc t lp m u (l cc t c cng m thanh bt u), cc t b che
khut bn trong ca nhng t ln hn, cc t ng ngha, cc t tri ngha v cc nh ngha
hi hc v nhng t m bn mi tm thy ny.
Hu nh chc chn rng cc tr chi ngn t l cch tt nht hc nhng t mi v pht
trin hn na s mm do, linh hot trong vic s dng nhng t quen thuc bit. c tnh
mt ngy c khong 30 triu ngi dn M gi cc cu v tr chi ch c trong khong
1700 t bo khc nhau. Cc b tr chi sp ch c tm thy 27% s h gia nh ca ngi
M v k t nm 1931 n nay, c 100 triu b chi nh vy c bn ht trn phm vi
ton th gii. C rt nhiu chng loi a dng ca nhng tr chi khc nhau lun c sn trong
cc kho cha chi khp t nc M v i nhiu tr chi mi c a ra by bn trn th
trng hng nm. Tuy nhin, cng c nhiu tr chi v ngn t c tnh m, khng b hn ch v
bn c th chi cc tr chi ny m khng cn cc tm bng hay cc tp ch, chng s lm tr
thng minh v ngn ng ca bn c phong ph v giu c hn. y l 3 tr chi bn c
th bt u chi (ngoi ra cn nhiu tr chi khc bn c th tm thy trong cc cun sch tr
chi ngn ng, cc cun sch ny c lit k mc gii tr):
*Tr Tic-Tac-Toe: Chi nh mt tr chi c caro thng thng, nhng ngi chi dng cc
ch ci thay th cho du gch cho v du 0 trong tr chi c caro; ngi chi cn to ra
c mt t chnh xc bng cc ch ci vit lin nhau theo mt ng thng hoc ng cho.
Vi mi mt ch ci trong t c to ra, ngi chi nhn c mt im.
*Bc thang ngn t: Hy chn hai t c cng s lng ch bng nhau, ngi chi c gng
tm cch bin i t th nht sang t th hai bng cch thay i mi ln mt ch ci vi s bc
thc hin l t nht. Mi bc phi to ra c mt t c ngha (th d nh t saw v but, cc
bc chi thc hin ln lt c cc t nh sau: saw, sat, bat, but).
*Tr chi t in nh la: Mt ngi chi hy chn ly mt t khng quen thuc no
trong t in, ng thi a ra c li nh ngha chnh xc ca t v li nh ngha "nh la"
m anh ta to ra ngay lc . Nhng ngi cng chi khc phi xem xt quyt nh xem nh
ngha no ca t l ng, nh ngha no l sai.
Nh khoa hc ngi M Louis Agassiz l ngi rt coi trng chi tit. Mt bui n, c ngi
tr l mi n ra mt vi Agassiz v ng anh ta nghin cu tiu bn l ca mt loi c. Sau
khi hng dn cc bc tin hnh, Agassiz ra ngoi phng th nghim v tr l li mt
mnh. Sau na gi xem xt ngi tr l cm thy tm hiu ht mi th mun bit v tiu bn
ny nhng Agassiz cha quay tr li. Vi gi na li tri qua anh ta ht bc bi, nn lng v li
tc gin v b b li mt mnh. "git" thi gian anh ta ngi m vy c, vy c v bt u
lp biu tiu bn. Anh nhn ra rng anh qun cch nhn nhn ban u ca minh, ngay c
vic loi cc khng c mi mt. Cui cng Agassiz quay tr li phng th nghim trong s trng
i ca nh nghin cu tr. Tuy vy, Agassiz khng hi lng vi nh khoa hc tr ny v yu
cu anh ta tip tc nghin cu tiu bn ny thm hai ngy na. Rt nhiu nm sau nh khoa
hc tr ny tr nn xut chng trong lnh vc anh nghin cu v ni ba ny l ba ngy thc
tp c gi tr nht m anh tng tri qua.
V d ni trn gi cho ta mt s iu v sc mnh c c khi tp trung tm ti quan st
nhn ra nhng tri thc cn n giu. S vic ny cp n mt dng tr thng minh v kh nng
quan st m Howard Gardner nin: Spartial intelligence (Tr thng minh v kh ng gian).
im ct li ca loi tr thng minh ny l kh nng lnh hi chnh xc v th gii khng gian th
gic v kh nng thc hin chuyn i s cm th ban u v khng gian ca mt ngi. y l
loi tr thng minh ca kin trc s v dn Sherpa (ngi Himalay), hay ca nh pht minh v
th my, k s v ngi lp bn a chnh. Ngi c tr thng minh khng gian c th nhn
thy nhng iu m ngi khc hay b qua d trong th gii thc hay o. Ngi ta c th nh
hnh v nh dng nhng hnh nh tng tng ny thng qua nhng phng php c th nh
v, iu khc, xy dng v sng ch, hoc c bng cch tru tng l xoay trn hoc bin i
nhng i tng hnh nh bn trong t duy, suy ngh ca h.
Chng ny s cp n mt s dng khc nhau ca tr thng minh v khng gian v kho
st mt s cch m nh n - ging nh i vi ngi tr l mi ni trn ca Agassiz - bn c th
pht trin nng lc quan st khng gian ca mnh thng qua vic rn luyn kin nhn v thng
nht.
C nhn mi tin
Qu trnh nhn thc th gii trc tip thng qua th gic l im chnh yu ca tr thng minh
khng gian. Mc d ngay c ngi m cng s hu nng khiu (tr thng minh) v x l khng
gian (ngay a b ba tui b m cng bit c qu o ca vt th trong khng trung khi c
nm i v c th gii thch r rng c tm bn ), nhng trong hu ht cc trng hp, kh
nng nhn c l bc quan trng u tin tr thng minh v khng gian pht trin c. Th
lc mi ngi l khc nhau nhng mt ngi vi th lc 20/20 c coi l bnh thng. Tuy
nhin, c nhng ngi s hu "cp mt ca chim ng" cho php h nhn thy nhng vt
khong cch xa hn nhiu so vi mt thng. V d mt sinh vin ngi c Veronica Seider
nhn bit chi tit ca mt ngi khong cch xa hn mt dm. V nh tin a, mt trong
cc nh du hnh v tr c th xc nh r rng cc ngi nh t im cch v mt tri t mt
trm dm trong sut qu o bay ca anh ta. Cc nh khoa c h gi trng hp nh th ny
l Hypereidesis hay cp mt siu tinh tng.
Mt biu hin khc ca tr thng minh v khng gian li l kh nng quan st, nh gi c
bit i vi nhng vt c ly gn. Th dn Gikwe ca b tc Kalahari c th t du vt ca mt
con linh dng m pht hin ra gii tnh, kch c, tm vc c tm tnh ca con vt . Nhng th
sn ngi Eskimo rt ch tm n tng chi tit thay i nh ca tuyt v bng di chn h bi
bt c sai lm nh nht no cng khin bng v v h b mc kt.
Trong nn vn ho ca chng ta, kh nng nhn bit c im c th khng gian khng
cn quan trng na bi ta c cc bin bo hiu, bn , cc dng giao tip v thng tin s ho
dn ng. Ngy nay, chng ta tut khi tay nhng c hi ln trc mt do chng ta qu
da dm l thuc vo tr thng minh v ngn ng hc v ton hc l-gc.
Bi thc hnh di y gip bn phc hi li nhng k nng quan st b bn thn bn lng
qun.
V hnh ln ngc
Bn ly mt bc tranh en trng t mt t bo hay tp ch m trong c
mt hoc hai hnh ngi. Lt ngc bc tranh xung. Tip theo, trn mt t
giy khc bn hy v nhng g bn nhn thy trong bc tranh ln ngc.
Chn mt im bt k trn bc v lm im bt u. Sau sao chp trn t
giy ca bn mt cch chnh xc nhng g bn nhn thy, theo tng ng thng
mt. Trnh tp trung vo vic nhn thc bc tranh. Thay vo , nhn k tng
ng thng, gc cnh, hnh dng, cc im ni, v nhng c im khc m bn
nhn thc uc. Khng c quay bc tranh hay bc v ca bn ln theo chiu
thun cho n khi bn hon tt vic v bc tranh ln ngc. Trong lc v ,
bn s cm thy dng nh ang v nhng ng thng v cc gc ri rc. Sau
khi bn hon thnh, xoay bc tranh v bc v ca bn theo chiu thun t
di ln trn ri so snh chng vi nhau. Hy xem xem bc v ca bn chnh
xc nh th no so vi bc tranh gc.
Edwards ngh dng chung mt quy trnh thc hin tng t trc tip tm cc c
trng tri gic i vi mt bc v cc vt dng gia nh, v phong cnh, chn dung ngi, cc vt
th v hnh ba chiu. B cho rng: "Con ngi cn c dy cch bit tm thi t sang mt bn
cc h thng k hiu v phi tm xem iu g tht s dang din ra tr mt". c c iu
ny, b khuyn nhng hc s tr ang trn y kht vng cn bit cch n mi quan h
gia cc thnh phn ca mt i tng, ch n nhng khong trng xung quanh cc vt.
Thnh thong hy ln lt nhm tng bn mt li lm phng nhng hnh nh nhn thy ging
nh khi h v chng vo tranh. Mc ch l chuyn sang mt ch nhn thc c iu
khin bi bn cu no phi (c vai tr rt ln i vi s nhn bit khng gian). Trong ch R-
mode nh b gi, mi s vt c nhn trc tip, hon chnh, t ng v ngay lp tc.
Phng php dy v ca Edwards ch l mt trong nhiu phng php v, song n c ch
v mang n nhng thay i n tng trong th loi v hin thc. phn sau ca chng ny
chng tac s xem xt mt kiu v hon ton khc, gip ti hin li bn ngoi nhng hnh nh
nm trong suy ngh, ni tm m bnh thng chng ta khng thy c.
Phng ng ca bn.
Mt ci ko.
Mt con h m mu vng trong chic vy hng c nhng chm mu da cam.
M ca bn trn trn nh.
ng chn tri ca mt thnh ph th ln.
y h hay i dng.
Mt bc nh ca Alberl Einstein.
Mt tm bn th gii.
Lc bn ln by tui.
Mt hnh vung mu xanh l cy, mt vng trn mu v mt tam gic
mu xanh da tri.
Chc hn bn s cm thy tht kh hnh dung hay tng tng c mt trong nhng cnh
tng nu trn, ngay c khi bn l mt ngi c tr tng tng tt. Mt s ngi c kh nng
hnh dung tt hn khi h c t do tng tng, sng to ra vin cnh ca chnh h. Theo mt
nghin cu c c kt bi Jerome Singer, gio s tm l hc ca trng i hc Yale, thc t
mi ngi u c t nhiu trng thi mng tng. Chnh nhng suy ngh mng tng ho huyn
gip cho con ngi ta i ph vi s cng thng, khm ph ra nhng s kin s xy n trong
tng lai v vt qua c s chn nn trong cuc sng thng ngy. Theo mt s ngi
tham gia lm th nghim v vn ny, khi h tp trung tinh thn v ch ng mt cht mng
tng xen vo trong suy ngh khi ang lm cc cng vic g c tnh cht my mc hoc cn
dng n s tnh ton, th kt qu cho thy, cng vic s hiu qu hn v t bun ng hn. Bi
tp tip theo a ra cho bn nhng tnh hung thun tin bn c th to ra mt cht mng
tng hu ch trong qu trnh gii quyt cng vic v trong cuc sng ca bn
Tuy nhin mt s ngi khc li c kh nng tng tng tt hn khi h ang ngh v mt
vt c th hoc mt vn no . Th my thng tng tng khi h lm vic vi mt ng
c xe hi. Bc s phu thut s dng kh nng tng tng khi h cha tr mt ng mch ch
b v. Bi tp sau y s cho bn mt bi cnh thun tin vn dng t duy khng gian ba
chiu ca bn vo mi quan h vi mi trng xung quanh hng ngy.
Nhng bn t duy
Hy tp luyn to nn mt bn phc ho bn trong tr c i vi mi s
vt, s vic c nu ra di y. Bn ng bn tm ti s r nt ca hnh
nh hay vic cn lm iu g cho ngi khc bit. Mt khc, bn hy thu
np cng nhiu thng tin cng tt hnh dung ra bn v trong tr c ca bn
(phi trnh nhn vo nhng th lin quan cho n khi bn kt thc cng vic
ny).
Bn hy s dng nhng cun t in bng hnh nh, chi tr tic-tac-toe trong khng gan
ba chiu hoc nhng tr chi khc c s dng t duy v hnh nh khng gian.
Hy chi tr xp hnh, tr chi rubic, tr m cung hoc cc tr chi khc v khng gian.
Mua nhng chng trnh phn mm ho v tp sng to ra nhng kiu thit k ca
ring mnh trn my tnh. Tp v, t mu v tng tng ra nhng hnh nh bng cch
s dng phn mm my tnh.
Hc cch chp nh v s dng my quay phim ghi li nhng hnh nh hoc khng
gian m bn thy n tng.
Hy mua my quay, my ghi hnh v t sng to ra nhng b phim mang ch v cc
hot ng din ra trong cuc sng hng ngy.
Xem cc b phim v chng trnh v tuyn truyn hnh, ng thi tm hiu cch s
dng nh sng, cch di chuyn my quay, cch b tr mu sc v cc thnh phn khc c
lin quan n qu trnh to dng hnh nh.
Bn th trang tr li bn trong ngi nh ca bn hoc lm p li phong cnh bn ngoi
ngi nh bn.
Hy to ra mt th vin ring ca bn lu li nhng hnh nh m bn yu thch khi
xem cc t tp ch v bo.
Hc v rn luyn nhng k nng nh hng trong cc cuc i d ngoi ngoi thin
nhin.
Nghin cu v mn hnh hc.
Bn hy tham gia cc lp hc v, iu khc, hc t mu, chp nh, quay phim, thit k
ha, hoc mt vi lp hc ngh thut v hnh ho khc ti cc trng i hc hoc nhng
trung tm hng nghip a phng bn sinh sng.
Hc mt ngoi ng mang tnh tng hnh no , chng hn nh ting Trung Quc.
Hy s dng cc tng, t duy trong khng gian ba chiu ca bn vo cng vic sng
to hoc cc d n khc no .
Hc tp cch s dng v cch din t bng h thng cc biu , cu trc hnh cy, cc
s v nhng kiu cu trc biu t bng hnh nh khc.
Mua mt quyn t in bng hnh nh v s dng n tm hiu xem cc thit b my
mc thng thng v cc i tng khc hot ng nh th no.
Hy th khm ph khong khng xung quanh bn bng cch bt mt li v mt ngi
khc hng dn bn i quanh ngi nh hoc khong sn nh ca bn.
Luyn tp cch tm kim, pht hin ra nhng hnh nh v cnh tng trong cc m my,
t nhng vt nt trn tng hoc trong nhng bi cnh nhn to hay t nhin tng t
khc.
Tp pht trin k nng s dng hnh nh v biu tng ghi li nhng iu cn lu gi
(s dng cc mi tn, vng trn, cc hnh sao, hnh xon c, cc m mu, nhng bc
tranh v cc kiu tng hnh khc).
Gp g vi cc k s c kh, nhng kin trc s, cc ha s hoc nh thit k xem
cch h vn dng kh nng khng gian trong cng vic ca h nh th no.
Dnh mt khong thi gian nht nh tham gia thc hin cc hot ng ngh thut
cng vi gia nh hay bn b ca bn.
Hy nghin cu, kho st bn v th trn v t nc ca bn, s cc tng trong
ngi nh ca bn v cc h thng miu t hnh nh khc.
Xy dng ln cc cu trc, hnh khi khc nhau bng cch s dng b chi xp hnh,
cc loi t nn, cc khi khng gian hoc cc vt th lp rp khc trong khng gan.
Nghin cu v cc hin tng gy o gic quang hc (chng hn chng c trong quyn
sch v cc cu , ti cc bo tng khoa hc hay trong cc th chi bng cch gy o
gic th gic...).
Bn hy thu, mn, hoc mua ly cc bng video c tn "Hng dn thc hin" m t
v nhng khu vc c bit m bn quan tm, yu thch.
Hy phi hp vi ngi khc tin hnh v, chp nh v lp ra nhng biu trong cc
vn bn, cc d n v trong cc bui trnh din gii thiu mt vn no .