GENEL KAVRAMLAR

Metalleri, birbirleri ile zlemez biimde birletirme yntemlerinden biri kaynakl

birletirmedir. Kaynak yntemiyle retilmi elik paralar, dkm ve dvme yntemiyle
retilen paralardan daha hafif ve daha dayankldrlar. Gnmzde, uak, gemi ve
otomotiv endstrilerinde en nemli montaj yntemi olarak kullanlmaktadr.

izimlerde kullanlmak zere gelitirilmi kaynak sembolleri Trk Standartlar

Enstitsnn TS 3004 /EN 22553 nolu katalogunda belirtilmitir.

Genel olarak iki tr kaynak ynteminden sz edilebilir. Ergitme ve diren kayna.

Ergitme kaynann bir eidi, ark kayna dieri de gaz kaynadr. Ark kaynanda
ilem, iki para ve elektrot denilen dolgu arac arasnda oluturulan elektrik ark ile
paralar ve elektrotun ergitilmesi yntemi ile yaplr. Gaz kaynanda, paralarn
ergitilmesinde gaz alevinden yararlanlr. Kullanlan gaz genellikle oksijen ve asetilen
gazlarnn karmdr. Ergitilen paralarn kaynak yerinde ilave olarak tel elektrot
kullanlr.

Diren kaynanda, st ste yerletirilen iki para, karlkl iki elektrot arasnda
sktrlarak paralar arsndan geen akm ve bask sonucu birbirine kaynatlr.

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 1 k

 GAZ ALTI KAYNAK YNTEM
MIG/MAG

Bu yntemde dardan salanan gazla korunan ve otomatik olarak srekli beslenen ve ergiyen elektrod
kullanlr. Alamsz elikler, yksek mukavemetli dk alaml elikler, paslanmaz elikler, alminyum,
bakr, titanyum ve nikel alamlar gibi ticari adan nemli tm metaller uygun koruyucu gaz, elektrod ve
kaynak deikenleri semek artyla, bu yntemle kaynak edilebilirler.

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 2 k

 TIG KAYNAK YNTEM

TIG kaynak, elektrik arkn kaynak paras ve

tungsten elektrot arasnda yanarak fzyon gc
ortaya kartt bir elektrik ark kaynak ilemidir.
Kaynak ilemi srasnda elektrot, ark ve kaynak
havuzu inert koruma gaz ile atmosferik havaya
kar korunurlar. Gaz nozulu ile koruma gaz
kaynak alanna iletilir ve buradaki atmosferik
havay ortadan kaldrr.

Uygulama alanlar
TIG kayna genelde yksek kalitede kaynak
sonular gereken ilemler iin kullanlr:
Offshore sanayii
Birleik s ve g alanlar
Petrokimya sanayii
Gda sanayii
Kimya sanayii
Nkleer sanayii

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 3 k

 TOZ ALTI KAYNAK YNTEM

Basnl kap, kazan ve tank imalatnda, LPG tpleri imalatnda,Spiral kaynakl boru imalatnda, elik
konstrksiyon imalatnda, Profil (I, H, T) yapmnda Otomotiv ve lokomotif sanayiinde Gemi ina
sanayiinde Dolgu ilemlerine rnek olarak: Anan mil ve makine paralarnn dolgusunda Darbe ve
anmaya dayankl sert dolgu ilemlerinde Kaplama yntemi olarak: Korozyona ve oksidasyona
dayankl kaplama ilemlerinde kullanlr. toz alt kaynanda kullanlan tozun grevi, kaynak blgesini
havann zararl ortamndan korumak, kaynak dikiinin istenilen zellik ve kalitede olmasn salamaktr

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 4 k

 GENEL KAVRAMLAR

Yaplan her sra kaynaa diki denir. Kaynak ilemi yaplmadan nce kaynatlacak
paralar kaynaa hazrlanr. Kaynatlacak paralarda birleme yerine, elektrot ile
doldurulacak boluk alr buna kaynak az denir.

Aln birletirme Bindirme birletirme Paralel birletirme T birletirme

Kvrk aln ift T Eik T Ke oklu

birletirme birletirme birletirme birletirme birletirme

Kaynakl birletirme eitleri

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 5 k

 KAYNAK SEMBOLLER

Adlar Sembol Adlar Sembol Adlar Sembol

Kvrk aln Yarm U kayna Yarm ak V

kayna (J aln kayna) kayna
Kt Aln Dz Aln
Srt
kayna kayna
kayna
(I-kayna)
V-Aln ke Dolgu (kaplama)
kayna kayna kayna

Yarm V aln Delik kayna Yzey

kayna (Tpa kayna) kayna

Y kayna Nokta Eik kaynak

(Kkl V aln ) kayna
Yarm Y Kenet kayna
Diki
kayna
kayna
(Kkl V aln)
Ak V ift V kayna
U kayna
kayna (X kayna)

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 6 k

 YARDIMCI SEMBOLLER
Esas sembol, yzeyin eklini yada kaynak dikiini gsteren bir sembolle
tamamlanabilir. Yardmc sembol kullanlmadnda kaynak dikiinin yzeyi serbest
braklmtr anlamndadr.

Yzeyin veya kaynak dikiinin ekli Sembol

Dz (normal olarak yzeyi ilenmi)

Dbkey

bkey

Kaynak yzeyi temizlenmi

Kalc ekler kullanlm M

Altlk kullanlm MR

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 7 k

 YARDIMCI SEMBOLLER

RNEKLER

Dz V kayna

bkey ke
kayna

lenerek dz hale
getirilmi V kayna

Yzeyi temizlenmi ke
kayna

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 8 k

 Birletirme tr belirtilmediinde, sadece kaynak
edilmi, sert lehimlenmi veya lehimlenmi
birletirme gsterildiinde aadaki sembol
kullanlr.

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 9 k

 Birletirmelere ait sembol gsterimleri oklu izgi ve referans
izgiler yardmyla yaplr. Burada kullanlan izgi ve oklar
llendirmede kullanlan ok ve izgilerle ayn niteliktedir.

Kaynak dikii sembol

Oklu izgi

Referans izgiler

Birletirme

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 10 k

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 11 k
 Sembol aadaki kurallara uygun olarak, referans izgisinin stne yada altna
dzenlenebilir. Sembol, referans - srekli izgi tarafna dzenlendiinde, kaynak dikii
(diki st taraf) kaynak yerinin ok tarafnda bulunur. Sembol, referans - kesik izgi tarafna
dzenlendiinde, kaynak dikii (diki st taraf) kaynak yerinin kar tarafnda bulunur.

Ok tarafnda yaplan kaynak Kar tarafta yaplan

kaynak

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 12 k

 KAYNAK DKLERNN LLENDRLMES

Kaynak dikilerinin llendirilmesinde referans izgi zerine nce

kaynak enkesit ls (a), sembol ve kaynak dikii boyu (L) eklinde
verilir. Ke kaynaklarnn llendirilmesinde iki yntem vardr. Derin
nfuziyetli kaynak dikilerinde s ls de verilmelidir.

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 13 k

 KAYNAK DKLERNN LLENDRLMES
a L

a5 300

z7 300

( z = a.2)

s8 a6 300

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 14 k

 Kesintili ke kaynaklarnda, her bir kaynak diki uzunluu, dikiler aras uzaklk
lleri ve diki says sembol zerinde gsterilmelidir.

L e L a n x L (e)

(n = diki says)

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 15 k

 artmal (zigzag) i ke kaynaklarnda, ayn ekilde diki says, diki
uzunluu, dikiler aras uzaklk yannda zikzak sembol izilir.

e L e L e

a nxL (e)
a nxL (e)
e L e

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 16 k

 TAMAMLAYICI SEMBOLLER

Kaynak dikiinin dier karakteristik

zelliklerini kontrol etmek iin tamamlayc
semboller gereklidir.

Kaynak, bir parann tm evresine

yapldnda, oklu izgi ile referans izgisinin
kesime noktasna bir ember izilir.

Kaynak, antiye yada yerinde yaplacaksa,

bir bayrak ekli eklenir.

Gerektiinde, srekli referans izgisi sonuna

eklenen ataldan sonra kaynak ilemine
ilikin ek bilgiler verilebilir. Bu bilgiler, ilem,
deerlendirme grubu, alma konumu, ek
malzemeler eklindedir. Birden ok bilgi
eklenecekse bunlar / izgisi ile ayrlr. 111/ISO 5817-D/ISO 6947 PA /
ISO 2560 51 2 RR 22

Srtl V kayna, elle ark kayna ile yaplm (tantma says 111) istenen deerlendirme gruplar ISO
5817, dz konumu PA ISO 6947 ye gre, rtl ubuk elektrotlar ISO 2560 E 51 2 RR 22ye gre

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 17 k

 KAYNAK AAMALARI
Kaynakl birletirme yntemiyle oluturulacak paralarda, parann bileenleri ayr
ayr kesilip oluturulur ve gerekli ksmlarna kaynak az alr. Kaynak ilemi
srasnda, sl genlemelerden dolay oluabilecek arplmalar engellemek iin
paralar kaynak konumlarna bir kalp yada aparatlarla getirilir. Para zerinde delik
gibi unsurlar varsa bunlar kaynak ileminden sonra delinmelidir.

1 Kaynak edilecek paralar hazrlanr

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 18 k

 2 Paralar konumlandrlarak kaynak ilemi yaplr.

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 19 k

 Kaynak sonras ilemlerin (temizlik) ardndan para zerindeki dier
3
unsurlar (delik vs.) oluturulur

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 20 k

 KAYNAKLI BRLETRME RNE

nceki sunuya dn Temel Geometrik izimler Szlk indekiler Sunu 21 k