MIG-MAG GAZALTI

KAYNAĞINDA KAYNAK
PAMETRELERİ VE SEÇİMİ
Prof. Dr. Ramazan YILMAZ
Sakarya Üniversitesi,
Teknoloji Fakültesi, Metalurji ve Malzeme
Mühendisliği Bölümü
Esentepe Kampüsü, 54187, SAKARYA
Kaynak dikişinin arzulanan özelliklerde gerçekleşmesi ve kaynak
işleminin düzgün ve kolay bir şekilde yapılabilmesi için kaynak
parametrelerinin seçimi çok önemlidir.
KAYNAK PARAMETRELER
KAYNAK ÖNCESİ SAPTANAN PARAMETRELER
1- Elektrot Çapı
2- Koruyucu Gaz Türü
BİRİNCİ DERECEDE AYARLANABİLİR PARAMETRELER
3- Kaynak Akımı
4- Kaynak Gerilimi (Ark Boyu)
5- Kaynak Hızı
İKİNCİ DERECEDE AYARLANABİLİR PARAMETRELER
6-Serbest Kaynak Teli Uzunluğu
7- Torç Açısı
8-Torç Hareketleri 2
KAYNAK TELİ ÇAPININ SEÇİMİNDE DİKKATE
ALINMASI GEREKLİ FAKTÖRLER:
1- Birleştirilecek levhaların kalınlığı
2- Kaynak dikişinden istenilen nüfuziyeti
3- Ergime gücü
4- Arzu edilen kaynak dikiş profil şekli
5- Kaynak pozisyonu
6- Kaynak telinin fiyatı

3
 Büyük çaplı kaynak telleri yüksek akım değerlerinde
kullanıldıkları için
- daha yüksek ergime gücüne sahiptirler.
- daha derin nüfuziyetli kaynak dikişleri sağlarlar.
 Birleştirilecek levha kalınlığı arttıkça kaynak tel çapı da
arttırılmalıdır.
•Kalın kesitli malzemelerin çok pasolu kaynak işlemlerinde
dolgu metali yığma miktarını arttırmak için kalın kesitli kaynak
telleri tercih edilmelidir.
 İnce çaplı kaynak telleri ile yapılan kaynak dikişleri daha
ince görünümlü, kalın çaplı kaynak elektrotlarında ise daha
kalın görünümlüdürler.

4
YIĞILAN KAYNAK METALİ, AKIM ŞİDDETİ VE KAYNAK
ELEKTROT ÇAPI ARASINDAKİ İLİŞKİ
(Yumuşak çelik elektrod, CO2 ile kaynatıldığında)

Kaynak Metali Yığma Miktarı (kg/saat)

Kaynak Akımı (Amper) 5

 TEL ÇAPININ ETKİSİ
 Tel çapı, kaynak dikişinin boyutunu, nüfuziyet derinliğini
ve kaynak hızını etkiler
 Genel kural:
 Aynı akım halinde, elektrod çapı küçüldükçe arkın eritme
gücü artar ve yığma hızı artar
 Belirli bir akım yoğunluğunda en yüksek yığma hızını
elde etmek için, kabul edilebilir dikiş profilini veren en
ince tel çapının kullanılması gerekir
 1,2 mm ve daha büyük tel çapları, ince tellere göre daha
düşük yığma hızları ve daha geniş kaynak banyoları
oluşturur

6
 TEL ÇAPININ ETKİSİ
Tel elektrodun çapı eritme gücünü etkiler ve ince teller aynı akım
değerinde daha yüksek eritme gücüne sahiptir. Bu durum şöyle
açıklanabilir: Aynı Volt/Amper gücünde, ince tel kesitleri özgül
olarak (birim kesit başına) daha yüksek akımla yüklenirler

7
KORUYUCU GAZIN DİKİŞ FORMUNA ETKİSİ

8
TS EN 439’a göre koruyucu gazlar ve özellikleri

9
Koruyucu gaz seçiminde aşağıdaki noktalar gözönüne
alınır:
• Malzeme ve parça boyutları
• Ağız hazırlığı ve ağız toleransları
• Koruma etkisi ve gözenek oluşumu
• Kaynak metalinin özellikleri
– koruyucu gazın saflığı,
– Koruyucu gaz – tel kombinasyonu
– Koruyucu gaz bileşenlerinin kaynak metalinde çözünme olasılıkları
– Kaynak parametreleri
• Cüruf miktarı, cüruf nedeniyle kenar çentiği ve üs tüste
kaynak yapabilme
• Uygulanabilen ark türleri, arktaki kuvvetler ve arkın
kararlılığı
10
Akım şiddetinin etkisi Gaz meme çapının etkisi
11
MIG-MAG kaynağında gaz sarfiyatı tel çapı, lüle çapı ve akım şiddeti
arasındaki bağıntı
12
 Koruyucu Gaz Debisinin Seçimi

• Basit formül:

Koruyucu gaz akış debisi = Tel çapı x 10

• Örnek:
Tel elektrod çapı : 1,0 mm
Koruyucu gaz debisi : 10 l/dak

13
Koruyucu Gaz Debisinin Ayarlanması ve Ölçümü
Koruyucu gaz debisi, iki türlü ayarlanabilir ve ölçülebilir

Basınç manometresi ile Debimetre ile

14
Farklı Koruyucu Gazlarla Sprey Arkta Dikiş Profili ve
Nüfuziyet Derinliği

15
Çeşitli koruyucu gaz türlerinde elde edilen kaynak dikişi profili
16
17
18
19
 KAYNAK AKIM ÜRETECİNİN AYARLANMASI

MIG/MAG kaynak makinasıyla çalışan bir kaynakçı, biri

diğerini etkileyen üç ayar ihtimaliyle karşı karşıya
kalır:
* ark gerilimini değiştirerek ark boyunu belirleyen
boşta çalışma gerilimi
* kaynak akımını değiştirerek eritme gücünü ve
nüfuziyeti belirleyen tel elektrod besleme hızı
* erimiş metali emniyetli şekilde örterek gözenek
oluşumunu önleyen koruyucu gaz debisi

20
 KAYNAK AKIM ŞİDDETİNİ SEÇERKEN DİKKAT
EDİLMESİ GEREKEN FAKTÖRLER
Kaynak akım şiddeti, kaynak tel besleme hızı ile doğru orantılı
olarak artar veya azalır.
MIG-MAG kaynak makinelerinde tel hızı ayarlanır, kaynak
akımını tel hızına başlı olarak kaynak makinesi belirler.

21
Akım şiddetinin, kaynak dikişinin biçim ve boyutlarına etkisi.
U = 21 V, Kaynak hızı 390 mm/dak. Tel çapı 0,9 mm., serbest tel ucu 9,5 mm., MAG

Bütün diğer kaynak

parametreleri sabit
tutulduğunda Kaynak
akım şiddeti arttıkça
kaynak dikişinin
Kaynağın eni genişler,
nüfuziyet artar ve
kaynak dikiş yüksekliği 22
artar.
23
24
 AŞIRI YÜKSEK AKIM VEYA ÇOK DÜŞÜK ŞİDDETİ

Aşırı yüksek akım şiddeti, çok geniş kaynak banyosuna ve derin

nüfuziyete sebep olacağından birleştirilecek levha delinme
tehlikesiyle karşı karşıya kalır.
Çok düşük akım şiddeti, çok kötü yetersiz bir nüfuziyete ve
kaynak telinin levha üzerinde aşırı yığılmasına sebep olacaktır.

25
26
Alaşımsız Çelik
Kaynak Telleri için
Tel ilerleme hızı ile
Kaynak Akımı
arasındaki ilişki

27
ER 4043 Alüminyum
Kaynak Telleri İçin
Tel ilerleme hızı ile
Kaynak Akımı
arasındaki ilişki

28
 300 Serisi Östenitik Paslanmaz Çelik Kaynak Telleri İçin
TEL İLERLEME HIZI İLE KAYNAK AKIMI ARASINDAKİ İLİŞKİ

29
 KAYNAK GERİLİMİ (ARK BOYU)

Sabit gerilimli Gazaltı

kaynak makinalarında
kaynak gerilimi kaynak
teli ile iş parçası
arasındaki uzaklık
tarafından belirlenir.

Her ark gerilimi değeri

için makine tarafından
sabit olarak tutulan bir
ark boyu vardır.

30
Sabit gerilimli gazaltı İnce Ayar
kaynak makinelerinde
ark gerilimi, makinenin
Kaba Ayar
kaba ve ince ayar
düğmelerinden
kademeli olarak veya Kaynak telinin kayn
banyosuna yapışma
dijital olarak ayarlanır. önleyen ayarlanabil
geri yanma özelliği

Kaynak öncesi Ayar için

31
 ARK GERİLİMİ (ARK BOYU)
• Ark boyunun artması, küresel damla
geçişine neden olur
• Nüfuziyeti (penetrasyonu) değiştirmek
için kullanılmaz
• Dikiş profilini ve ark kararlılığını etkiler

32
ARK GERİLİMİ (ARK BOYU) İLE DİKİŞ PROFİLİ
ARASINDAKİ İLİŞKİ

33
34
35
36
 Kaynak Geriliminin kaynak dikişi şekil ve boyutlarını
Etkilemesi

Kaynak akımı 175 Amper, Kaynak hızı 390 mm/dak. Kaynak tel çapı, 0,9/mm.,
Serbest tel uzunluğu 9,5 mm. MAG kaynak yöntemi.

37
38
ÇEŞİTLİ METALLER İÇİN ÖNERİLEN KAYNAK
GERİLİM DEĞERLERİ

39
Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve
Nüfuziyete Etkisi – 1
Düşük Gerilim ve Düşük Akım

Ark karakteristiği
Makina karakteristiği

40
Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve
Nüfuziyete Etkisi – 2
Düşük Gerilim ve Orta Akım

Ark karakteristiği
Makina karakteristiği

41
Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve
Nüfuziyete Etkisi – 3
Düşük Gerilim ve Yüksek Akım

Ark karakteristiği
Makina karakteristiği

42
Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve
Nüfuziyete Etkisi – 4
Orta Gerilim ve Düşük Akım

Ark karakteristiği
Makina karakteristiği

43
Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve
Nüfuziyete Etkisi – 5
Orta Gerilim ve Orta Akım

Ark karakteristiği
Makina karakteristiği

44
Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve
Nüfuziyete Etkisi – 6
Orta Gerilim ve Yüksek Akım

45
Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve
Nüfuziyete Etkisi – 7
Yüksek Gerilim ve Düşük Akım

46
Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve
Nüfuziyete Etkisi – 8
Yüksek Gerilim ve Orta Akım

47
Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve
Nüfuziyete Etkisi – 9
Yüksek Gerilim ve Yüksek Akım

48
Sabit Akımda Gerilimin Etkisi – 1
Düşük Gerilim

49
Sabit Akımda Gerilimin Etkisi – 2
Orta Gerilim

50
Sabit Akımda Gerilimin Etkisi – 3
Yüksek Gerilim

51
NÜFUZİYETLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

52
Çeşitli ark türleri için çalışma bölgeleri
Tel çapı: 0,8 mm.
Koruyucu Gaz: CO2
53
54
Alüminyumun MIG kaynağında
çalışma bölgeleri
Esas Malzeme: AIZnMg1, AIMg3,
AIMg5, AIMgSi1
Koruyucu gaz: Argon (%99,9)
Serbest tel uzunluğu: 23 mm.

55
KAYNAK HIZI KAYNAK DİKİŞ BOYUTLARINA ETKİSİ
Kaynak Hızı Yavaş olduğu zaman;
* Yığılan kaynak metali miktarı artar ve kaynak banyosunun
büyümesine sebep olur.
* Nüfuziyetin azalmasına ve geniş kaynak dikişine sebep olur.
Kaynak Hızı Arttığı zaman;
* Kaynak bölgesine verilen ısı miktarı azalacak ve kaynak
metalinin ergime miktarı da azalacaktır.

* Nüfuziyet azalacaktır.

56
 MAG kaynak yöntemiyle çeliklerin birleştirilmesinde
Kaynak Hızının kaynak dikiş boyutlarına etkisi
Kaynak gerilimi: 21 V
Kaynak Akımı: 175 A
Kaynak Teli çapı: 0.9 mm
Serbest Tel uzunluğu: 9.5 mm

57
KAYNAK HIZININ DİKİŞ FORMUNA ETKİSİ

58
 TEL BESLEME HIZININ ETKİSİ
• Tel besleme hızı ile akım şiddeti
(amperaj) arasında sabit bir ilişki vardır
• Tel besleme hızı, amperajı belirler
– Tel besleme motorunun hızının ayarı ile
akım ayarlanır
• Hızın düşürülmesi, daha az tel
erimesine neden olur
• Genel olarak, yüksek tel besleme hızları
kısa ark’a, düşük tel hızları ise uzun
ark’a neden olur
59
 TEL BESLEME HIZININ ETKİSİ

Doğru tel besleme hızı Aşırı tel besleme hızı

60
 Kaynak İşlemi Süresince Değişen Parametreler

SERBEST KAYNAK TELİ UZUNLUĞUNUN KAYNAK

DİKİŞ FORMUNA ETKİSİ

Serbest Tel uzunluğu, torç nozulu içerisindeki bakır kontak memesi

ucu ile kaynak telinin uç kısmı arasındaki mesafe olarak tanımlanır.

61
Serbest Tel Uzunluğu

62
 Serbest tel uzunluğuna bağlı olarak ark
türlerinin değişmesi

Serbest Tel uzunluğu: 10d 8-12 d 15d

d: Kaynak teli çapı

63
64
65
66
67
68
69
70
Kontak Borusu Mesafesinin Etkisi – Köşe Dikişi

71
Kontak Borusu Mesafesinin Ölçümü

72
İçköşe Kaynağında Torç Konumunun
Nüfuziyete Etkisi

73
MIG Kaynağında Torç Açıları

74
75
76
Torç açısı

Hareket ve çalışma düzlemleri ve elektrod açıları

77
MIG - MAG yönteminde sola (hareket açısı negatif) ve sağa (hareket
açısı pozitif) kaynak halinde dikiş formunun değişimi

78
79
80
81
MIG-MAG yönteminde kaynak
yönünün eğimine göre dikiş biçiminin
değişimi

82
 İstenen değişiklik
Değiştirilen Yığma Banyo Banyo
Nüfuziyet
kaynak hızı hacmi genişliği MIG-MAG
parametresi kaynağında
kaynak
Akım & tel
besleme hızı • • parametrelerinin
dikiş boyutlarına
Ark gerilimi + + • • • • etkisi
Kaynak hızı + + • •
Serbest tel boyu

Tel çapı + +
Koruyucu gaz • • • •
Sağ
a Sağ
kayn Sola Sola
Torç açısı ak kayn
ak
• • • • a
kay
kayn
ak
(25°’ nak
)
83
• Etkisiz + Küçük etkili Arttırır Azaltır
84
85
86
87
88
89
90
91
92
 Kaynak
• Tülbentçi, Kutsal, MIG-MAG Eriyen Elektrod İle Gaz Altı
Ark Kaynağı. Gedik holding 1990, İstanbul.
• Anık, S., Vural, M. Gaz altı ark kaynağı Gedik yayın
no:3, İstanbul
• Anık, Selahaddin, 100 Soruda Kaynak Teknolojısı El
Kitabı, Birsen Yayınevi, 1993, İstanbul
• Tülbentçi, Kutsal MIG-MAG Kaynağı
• Vural, M. İnternet Sunusu
• Uzun, H. İnternet Sunusu
• MEGEP Gaz Altı Kaynağı
• Çeşitli Katolaglar ve İnternet sunuları
93