1

BAB 13 Pemeliharaan dan Pemuliharaan Alam Sekitar

13.1 Kesimbangan Alam Sekitar

Takrif: Interaksi antara organisma dengan organisma lain dan dengan alam
sekitarnya untuk mewujudkan suatu kestabilan dinamik.
Kitar semulajadi: Mengekalkan keseimbangan alam dengan mengitar semula
sumber alam
Contoh : Kitar Karbon, Kitar Air dan Kitar Nitrogen
 2

(Aliran Tenaga)

Kesan Bencana Alam

Banjir
Kemarau Panjang Kawasan rendah ditenggelami
air
Menyebabkan perubahan iklim Hakisan tanah berlaku
Memusnahkan habitat Pencemaran air
Kematian fauna dan flora Pemusnahan habitat
Siratan makanan terjejas Harta benda termusnah
Manusia kehilangan sumber Merebak penyakit seperti taun
makanan/ kebuluran kebuluran

Letupan gunung berapi

Taufan
Bentuk fizikal bumi berubah
Habitat musnah Harta benda musnah
Hidupan mati Hidupan mati
Pencemaran udara di Habitat musnah
sekitar gunung berapi Rantai makanan terganggu

Kebakaran hutan
Gempa bumi Habitat haiwan termusnah
Tumbuhan dan haiwan mati
Habitat musnah Pencemaran udara: jerebu
Tumbuhan dan haiwan mati yang menjejaskan kesihatan
Rantai makanan terputus
 3
13.2 Pencemaran Alam Sekitar
Takrif: Peningkatan kuantiti bahan pencemar yang mengakibatkan perubahan fizikal
atau kimia dalam alam sekitar.

Punca Pencemaran Alam Sekitar

Punca Pencemaran Bahan Pencemar Kesan Kepada Manusia dan Alam

Utama Sekitar
Gas berasid Larut dalam air hujan membentuk
seperti karbon hujan asid yang
dioksida dan sulfur Menjejaskan kesihatan
dioksida Merendahkan pH air
sungai,kolam dan tidaksesuai
untuk hidupan
Merendahkan pH tanah, tanah
kurang subur

Jelaga dan debu Mengaburi pandangan

Menjejaskan sistem respirasi
(a) Pembakaran Menutup stoma daun dan
bahan api fosil mengurangkan fotosintesis
seperti petroleum,
gas asli dan Karbon dioksida Menyebabkan kesan rumah
arang batu hijau
dalam perindustrian Suhu dunia naik
Ais dikawasan kutub lebur dan
menyebabkan paras air laut naik
Kawasan rendah tenggelam
Perubahan dalam arah angina
yang menyebabkan bencana alam

Karbon Merosakkan jantung

monoksida Mengurangkan kebolehan darawh
mmbawa oksigen dalam badan
Dos kecil, pening dan sakit kepada
Dos besar, maut
Bahan toksik Mengancam kesihatan
seperti logam Merkuri: kecacatan fetus dan
berat (merkuri, ganggu sistem saraf,
(b) Pembuangan bahan nikel dan menyebabkan penyakit
sisa industri seperti kadmium) Minamata
bahan toksik, asap, Plumbum: meninggikan tekanan
bahan radioaktif darah, menjejaskan
dan haba dalam pertumbuhan dan merosakkan
perindustrian sistem saraf
Kadmium: menyebabkan
penyakit dan masalah kepada
organ pembiakan
Nikel: menyebabkan kanser dan
penyakit kulit
 4

Punca Pencemaran Bahan Pencemar Kesan Kepada Manusia dan Alam

Utama Sekitar
Bahan sisa kepala Menghasilkan gas berbau busuk
sawit dan getah (ammonia dan hidrogen sulfida)
yang mereput Jika dibuang ke dalam sungati
atau kolam, bakteria pengurai
akan menguraikannya dan
menggunakan oksigen daripada
air. Kekurangan oksigen dalam air
menyebabkan hidupan akuatik
mati
(b) Pembuangan bahan
sisa industri seperti Bahan radioaktif Mengeluarkan sinaran radioaktif
bahan toksik, asap, yang berbahaya seperti sinar alfa,
bahan radioaktif sinar beta dan sinar gama :
dan haba dalam Dos tinggi menyebabkan
perindustrian loya, kanser, kecacatan fetus,
kemandulan dan kematian

Asap Mengandungi gas berasid seperti

sulfur dioksida dan nitrogen
dioksida yang menghasil hujan
asid yang :
Mengakis bangunan
Merendahkan pH air
Tanah tidak subur
Kurang hasil pertanian

Terma(haba) Menaikkan suhu udara

Menaikkan suhu air sungai dan
kolam.
Mengurangkan oksigen terlarut
dalam air. Hidupan akuatik mati

Baja kimia Nitrat dan fosfat menyebabkan

fenomena eutrofikasi:
Nitrat dan fosfat larut dalam
(c) Penggunaan bahan air kolam atau tasik
kimia dan pestisid menyebabkanblum alga
dalam bidang Apabila alga mati dan mereput,
pertanian ia menggunakan dari air dan
menghasilkan gas yang berbau
busuk . Hidupan air akan
terbunuh akibat kekurangan
oksigen.
 5

Punca Pencemaran Bahan Pencemar Kesan Kepada Manusia dan Alam

Utama Sekitar
Digunakan untuk membunuh
serangga, kulat dan lalang boleh
Pestisid mencemarkan udara dan tanah
(c) Penggunaan bahan Ia akhirnya akan larut dalam air
kimia dan pestisid dan mengalir ke dalam sungai
dalam bidang atau kolam
pertanian Ini medncemarkan air dan
menyebabkan hidupan akuatik
terbunuh.
Sesetengahan pestisid tidak
terbiodegradasi dan akan
tersimpan dalam tisu tumbuhan
atau haiwan.
Pestisid akan memasuki badan
manusia sekiranya manusia
termakan tumbuhan atau haiwan
tercemar.

(d) Kenderaan dan Bunyi Merosakkan gegendang telinga

jentera Meninggikan denyutan jantung
dan tekanan darah,
Mengganggu keselesaan hidup

Jelaga / serbuk Mengotorkan udara

karbon Menghitamkan bangunan
Menyumbat salur pernafasan
dan mengganggu pernafasan
Menghasilkan jerebu
Kadar fotosintesis kurang: Hasil
tanaman merosot

(e) Rumah dan pasar Sampah-sarap seperti sisa makanan menarik

organik perhatian perosak yang
membawa penyakit seperti taun
Sampah-sarap Plastik, kaca dan barangan
bukan ogranik logam mengotorkan alam
sekitar.
Plastik bahan tidak
terbiodegradasi:
menghasilkan gas toksik jika
dibakar
menyekat pengaliran air
dibuang ke dalam longkang
membunuh haiwan laut, jika di
buang ke dalam laut
Tin logam yang berberkarat
menyebabkan kecederaan dan
Penyakit tetanus
 6

Punca Pencemaran Bahan Pencemar Kesan Kepada Manusia dan Alam

Utama Sekitar
(f) Pembuangan air kumbahan Mengandungi najis, air kending
kumbahan dan kertas tandas
Kumbahan yang dibuang ke
dalam kolam dan sungai
membawa penyakit seperti taun
dan disenteri

KESAN PENCEMARAN ALAM SEKITAR

Kemerosotan keindahan alam
Kepupusan spesies Kemerosotan kesihatan manusia
Kehilangan sumber ekonomi Pemusnahan habitat
*Catatan: Huraian rujuk jadual

Fenomena Pemanasan Global

Peningkatan suhu bumi dikenali sebagai pemanasan global

Kesan rumah hijau: Pemanasan bumi akibat haba yang terperangkap dalam
atmosfera oleh gas-gas yang disebut gas rumah hijau.
Gas rumah hijau yang utama ialah karbon dioksida, klorofluorokarbon, metana
dan nitrogen dioksida

Pembakaran Kemusnahan tumbuhan Penggunaan

Bahan api fosil hijau akibat penebangan kenderaan berenjin
Hutan tidak terkawal yang berleluasa

Gas karbon dioksida

meningkat dalam atmosfera Banjir akibat pencairan ais di kutub
utara dan di kutub selatan

Haba terperangkap
dalam atmosfera Habitat hidupan di pantai dan
kawasan renda diseluruh dunia
ditenggelami air
Pancaran inframerah dihalang
daripada dipantul semula ke
angkasa lepas
Kemarau panjang akibat
kekurangan hujan
Suhu bumi meningkat
Perubahan arah angina dan
aras laut menyebabkan
KESAN RUMAH HIJAU bencana alam sperti rebut dan
taufan
 7

Langkah-langkah mencegah pemanasan global

Kurangkan Kurangkan Menanam semula Menguatkuasakan

penggunaan aktiviti pokok-pokok yang Undang--undang
bahan api fosil penebangan ditebang
hutan
Penipisan Lapisan Ozon

Kedudukan lapisan ozon: lapisan stratosfera atmosfera

1 molekul ozon terdiri daripada 3 atom oksigen
Fungsi lapisan ozon: Melindungi hidupan di bumi daripada sinara ultraungu

Penipisan Lapisan Ozon

Punca Proses Kesan
Penggunaan barangan CFC terurai oleh cahaya Penipisan lapisan
yang mengandungi CFC ultraungu dan membebaskan ozon mengakibatkan
seperti penyaman udara, klorin. cahaya ultraungu
Peti sejuk dan aerosol Klorin menguraikan ozon berkeamatan tinggi
kepada klorin monoksida samapi ke bumi.
dan oksigen Mengakibatkan:
Tindakan klorin daripada Kanser kulit
CFC lebih cepat daripada Katarak mata
pembentukan ozon Sistem keimunan
Akibatnya lapisan ozon badan lemah
semakin nipis Kekurangan hasil
tanaman: tisu
tumbuhan rosak
Kematian
fitoplankton:
menjejaskan rantai
makanan

Pengawalan penggunaan CFC

Guna HFC Tidak Mendidik orang

membuang ramai tentang
Sisa barangan kesan CFC
CFC merata terhadap ozon Memperoleh
Kurangkan semula CFC
tempat
penggunaan daripada
CFC penyaman
udara dan peti
sejuk semasa
servis
 8

13.2 Pemeliharaan dan Pemuliharaan Alam Sekitar

Bil Punca Langkah

1 Industri Memasang cerobong tinggi supaya asap dan gas toksik
dapat dibebaskan pada aras atmosfera tinggi
Memasang pemendak elektrostatik pada cerobong untuk
menarik zarah-zarah bahan pencemar daripada asap
sebelum asap dibebaskan
Bahan buangan toksik harus diproses supaya menjadi tidak
beracun sebelum dibuangkan.
Sisa bahan radioaktif disimpan dalam tong keluli tebal yang
dilindungi oleh konkrit dan ditanam di tempat yang sesuai
Air panas dari kilang atau janakuasa elektrik harus
disejukkan dalam kolam sebelum dialirkan ke dalam
sungai.
2 Pertanian Menentukan baja kimia dan pestisid yang digunakan tidak
berlebihan
Petani harus mengamal tanaman bergilir , untuk kurangkan
penggunaan baja kimia dan pestisid
Petani digalakkan menggunakan kawalan biologi untuk
menghapuskan perosak
3 Kenderaan Asap ekzos harus di kawal
dan jentera Pemeriksaan dijalankan dari masa ke masa.
Pengubah bermangkin boleh dipasang pada paip ekzos.
Alat ini dapat menukarkan karbon monoksida, nitrogen
dioksida kepada karbon, air dan karbon dioksida
Menggunakan petrol tanpa plumbum. Ini mengurangkan
kuantiti plumbum dalam udara
4 Sampah Dari rumah harus dibuang ke dalam tong sampah yang
sarap bertutup atau beg plastik yang diikat
Sampah sarap yang dikutip dibakar dalam tempat tertutup
atau insinerator
5 Kumbahan Disalurkan ke dalam kolam pengoksidaan. Bakteria aerob
akan menguraikan kumbuhan kepada bahan ringkas dan
tidak berbau
6 Bunyi Lapangan terbang dan kilang yang menghasilkan bunyi
bising dibina di tempat yang jaruh daripada kawasan
perumahan

Pemulihan dan Pemuliharaan

1. Bekas lombong dipulih menjadi tempat rekreasi

2. Tanah terbiar menjadi tanah pertanian, industri atau kawasan perumahan atau
tempat rekreasi.
3. Kawasan yang kaya dengan flora dan fauna dikekalkan
4. Sebelum sesuatu projek dijalankan, penilaian alam sekitar harus dibuat terlebih
dahulu.
 9

5. Kemudahan seperti insinerator, tapak pembuangan sampah sarap, sistem

memproses kumbahan harus diselia dan dikawal dengan baik.
6. Penguatkuasaan undang-undang yang berkaitan dengan pemeliharaan dan
pemuliharaan alam sekitar.
7. Mendidik orang ramai tentang kepentingan pemeliharan dan pemuliharaan alam
sekitar
8. Membuat penyelididkan teknologi baru untuk mengurangkan punca pencemaran

13.4 Pengolahan dan pengurusan sumber alam

Tujuan Pengolahan
Sumber alam adalah
terhad dan tidak boleh Menentukan Dapat dicapai dengan
diperbaharui penggunaan sumber pengawalan aktiviti:
Harus menjaga sumber alam tidak menjejaskan Pembukaan tanah
alam supaya tidak keseimbangan alam Perlombongan
membazir dan salahguna dan tidak membawa Pembalakan
kesan buruk Penangkapan
hidupan laut

Pembukaan Tanah Pembalakan Perlombongan

Penilaian alam sekitar Memusnahkan hutan Sumber asli
harus dijalankan sebelum sebagai habitat dan seperti bijih
tanah dibuka menjejaskan logam,
Masalah timbul: hakisan kesimbangan alam petroleum, gas
tanah Menyebabkan hakisan asli dan arang
Cara atasi hakisan tanah: tanah, banjir kilat, batu tidak dapat
Menanam tanaman pencemaran sungai diperbaharui
tutup bumi dan kepupusan Logam boleh
Membina teres spesies dikitar semula
dilereng bukit Atasi: Bahan ganti bagi
Tidak mencabut pokok Penebangan terpilih bahan api fosil
sembarangan Penanaman semula seperti tenaga
hutan solar, tenaga
Mengadakan hutan hidro, tenaga
simpanan angin, tenaga
biojisim

Penangkapan hidupan laut

Bina tukun tiruan untuk pembiakan ikan
Sumber laut semakin kurang kerana:
Pencegahan tumpahan minyak
Penangkapan hidupan laut
Pastikan bahan kimia bertoksik daripada
secara besar-besaran
kilang tidak meracuni kehidupan laut
Kaedah penangkapan
Pukat tunda dan pukat hanyut
membunuh hidupan kecil
diharamkan
Spesies yang mengalami kepupusan
dilindungi